ผลของกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3

สารนพนธ ของ

ณฏฐวร นงนช

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาจตวทยาการแนะแนว

พฤษภาคม 2552

ผลของกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3

สารนพนธ ของ

ณฏฐวร นงนช

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาจตวทยาการแนะแนว

พฤษภาคม 2552 ลขสทธเปนของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ผลของกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3

บทคดยอ ของ

ณฏฐวร นงนช

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาจตวทยาการแนะแนว

พฤษภาคม 2552

ณฏฐวร นงนช. (2552). ผลของกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเอง ของนกเรยนมธยมศกษาปท 3. สารนพนธ กศ.ม.(จตวทยาการแนะแนว). กรงเทพฯ:

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. อาจารยทปรกษาสารนพนธ: ผชวยศาสตราจารย ดร.นนทนา วงษอนทร. การวจยครงนมจดมงหมาย เพอศกษาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 และเปรยบเทยบการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 กอนและหลงการเขารวมกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ประชากรทใชในการศกษาเปนนกเรยนมธยมศกษาปท 3 จานวน 97 คน สวนกลมตวอยางทเขารวมกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจ กและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 เปนนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ทมคะแนนแบบสอบถามการรจกและเขาใจตนเอง ตงแตเปอรเซนไทลท 25 ลงมา จานวน 20 คน เปนนกเรยนชาย 10 คน และนกเรยนหญง 10 คน โดยเปนผสมครใจเขารวมกจกรรม เครองมอทใชในการวจยครงนคอแบบสอบถามการรจกและเขาใจตนเอง กบกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 สถตทใชในการวเคราะหขอมลคอ t-test ผลการวจยสรปไดดงน 1. การรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ทงโดยรวมและรายดาน คอดานความตองการและความรสกของตนเอง ดานการแสงหาแบบอยางทดและเหมาะสมกบตนเอง ดานความสนใจ ความถนดดานทเกยวของกบการเรยนและอาชพ ดานความรกนบถอตนเองและผอน และดานการแกปญหาอยในระดบปานกลาง 2. การรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ภายหลงการเขารวมกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 เพมสงขนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

THE EFFECTS OF GUIDANCE ACTIVITIES FOR ENHANCING SELF-UNDERSTANDING OF THE MATTHAYOMSUKSA 3 STUDENTS

AN ABSTACT BY

NATTAVEE NONGNUCH

Presented in Partial Fulfillment of the Requirements for the Master of Education degree in Guidance and Counseling Psychology

at Srinakharinwirot University May 2009

Nattavee Nongnuch. (2009). The Effects of Guidance Activities for Enhancing Self-Understanding of The Matthayomsuksa 3 Students. Master’s Project, M.Ed. (Guidance and Counseling Psychology). Bangkok: Graduate School, Srinakharinwirot University. Project Advisor: Asst. Prof.Dr.Nanthana Wong-In. The purposes of this research were to study self-understanding of the matthayomsuksa 3 students and to compare the students’ self-understanding before and after participated guidance activities for enhancing self-understanding of the matthayomsuksa 3 students. The subjects consisted of 97 matthayomsuksa 3 students.The sample participated in guidance activities for enhancing self-understanding of the matthayomsuksa 3 student were 20 students who got the self-understanding score lower than twenty-fifth percentile and volunteered to paticipate the guidance activities. The research instruments were the Self-Understanding Questionnaires and the Guidance Activities for Enhancing Self-Understanding of the Matthayomsuksa 3 Students. The data were analyzed by t-test. The results were as follows: 1. The self-understanding of the matthayomsuksa 3 students, as a whole and ineach aspects: the needs and the feeling, searching for suitable good model, the interesting and skill instudying and occupation, the respect for them selves and the others, and the problem coping were in the average level. 2.After participated in guidance activities for enhancing self-understanding of the matthayomsuksa 3 students the students’ self – understanding were significantly increased at .01 level.

อาจารยทปรกษาสารนพนธ ประธานคณะกรรมการบรหารหลกสตรและคณะกรรมการสอบ ไดพจารณาสารนพนธเรอง ผลของกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของ นกเรยนมธยมศกษาปท 3 ของ ณฏฐวร นงนช ฉบบนแลว เหนสมควรรบเปนสวนหนง ของการศกษาตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาจตวทยาการแนะแนว ของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒได อาจารยทปรกษาสารนพนธ .......................................................................... (ผชวยศาสตราจารย ดร.นนทนา วงษอนทร) ประธานคณะกรรมการบรหารหลกสตร .......................................................................... (ผชวยศาสตราจารย ดร.ทศวร มณศรขา) คณะกรรมการสอบ .......................................................................... ประธาน (ผชวยศาสตราจารย ดร.นนทนา วงษอนทร) .......................................................................... กรรมการสอบสารนพนธ (อาจารย ดร.มณฑรา จารเพง) .......................................................................... กรรมการสอบสารนพนธ (อาจารย อนสรณ อรรถศร) อนมตใหรบสารนพนธฉบบนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาจตวทยาการแนะแนว ของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ .......................................................................... คณบดคณะศกษาศาสตร (รองศาสตราจารย ดร.องอาจ นยพฒน) วนท เดอน พฤษภาคม พ.ศ.2552

ประกาศคณปการ สารนพนธฉบบนสาเรจลงไดดวยความกรณาของ ผชวยศาสตราจารย ดร.นนทนา วงษ-อนทร อาจารยทปรกษาสารนพนธ ทไดกรณาใหความร คาแนะนาทมคณคาและเปนประโยชน ตลอดจนแกไขปรบปรงขอบกพรองตาง ๆ ในการวจยอยางดยง ซงผวจยขอกราบขอบพระคณดวยความเคารพอยางสงไว ณ โอกาสน ผวจยขอกราบขอบพระคณ รองศาสตราจารยชชพ ออนโคกสง อาจารย ดร.มณฑรา จารเพง และอาจารย ดร.สกล วรเจรญศร เปนอยางยงทไดกรณาเปนผเชยวชาญในการตรวจแบบสอบถามการรจกและเขาใจตนเองและชดกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ใหคาแนะนาทมคณคาในการวจยตลอดจนใหการสนบสนนชวยเหลอและเปนกาลงใจดวยดตลอดมา ขอกราบขอบพระคณ อาจารย ดร.มณฑรา จารเพง และ อาจารย อนสรณ อรรถศร ทไดรวมเปนกรรมการสอบสารนพนธและใหขอเสนอแนะททาใหสารนพนธฉบบนสมบรณ ขอกราบขอบพระคณ คณาจารยในภาควชาการแนะแนวและจตวทยาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ทกทาน ทไดใหความเมตตา ความกรณา ความปรารถนาด และใหกาลงใจแดลกศษยคนนตลอดมา ขอกราบขอบพระคณ ทานผอานวยการโรงเรยนวดบางปะกอก สานกงานเขตราษฎรบรณะ กรงเทพมหานคร ผอานวยการโรงเรยนรตนจนะอทศ สานกงานเขตราษฎรบรณะ กรงเทพมหานคร และคณาจารยทกทาน ทกรณาใหความชวยเหลอ และอานวยความสะดวกในการเกบรวบรวมขอมลเปนอยางด ขอขอบพระคณเพอน ๆ พ ๆ นอง ๆ โรงเรยนวดบางปะกอก และภาควชาการแนะแนวและจตวทยาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒทกคนทเปนกาลงใจและแสดงความหวงใยผวจยดวยดตลอดมา ขอกราบขอบพระคณสมาชกในครอบครว คณพอ และคณแม ทคอยชวยเหลอหวงใย และเปนกาลงใจแกผวจยดวยดตลอดเสมอมา ตลอดระยะเวลาการดาเนนการทาวจย ทายสดน คณความดและคณประโยชนใด ๆ ทไดรบจากสารนพนธฉบบน ผวจยขอมอบใหบดา และมารดา ทอบรมสงสอนและเปนกาลงใจ สนบสนนสงเสรมดานการศกษาแกผวจยมาโดยตลอด ตลอดจนคณาจารยทกทานทไดประสทธประสาทวชาความรใหกบผวจยฉบบนสาเรจสมบรณไดดวยด ณฏฐวร นงนช

สารบญ บทท หนา 1 บทนา…………………………………………………………………………………… 1 ภมหลง………………………………………………………………………………… 1 ความมงหมายของการศกษาคนควา………………………………………..……….. 4 ความสาคญของการศกษาคนควา....................................................................... 4 ขอบเขตของการศกษาคนควา............................................................................ 4 ประชากรทใชในการวจย............................................................................ 4 กลมตวอยางทใชในการวจย....................................................................... 4 ตวแปรทศกษา.......................................................................................... 4 นยามศพทเฉพาะ........................................................................................ 4 กรอบแนวคดในการศกษาคนควา....................................................................... 8 สมมตฐานของการศกษาคนควา.......................................................................... 8 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ ......................................................................... 9 เอกสารทเกยวของกบกจกรรมแนะแนว............................................................... 9 เอกสารทเกยวของกบการเขาใจตนเอง (Self-Understanding)............................. 13 เอกสารทเกยวของกบกจกรรมกลมสมพนธ......................................................... 26 เอกสารทเกยวของกบบทบาทสมมต.................................................................. 43 เอกสารทเกยวของกบกรณตวอยาง................................................................... 49 เอกสารทเกยวของกบเกม............................................................................... 52 งานวจยทเกยวของ......................................................................................... 58 งานวจยในตางประเทศ.............................................................................. 58 งานวจยในประเทศ.................................................................................... 59 3 วธดาเนนการศกษาคนควา ............................................................................. 63 การกาหนดประชากรและเลอกกลมตวอยาง………………………………………… 63 ประชากร.................................................................................................. 63 การเลอกกลมตวอยาง................................................................................ 63 การสรางเครองมอทใชในการศกษาคนควา.......................................................... 63 การเกบรวบรวมขอมล...................................................................................... 68 การจดกระทาและการวเคราะหขอมล................................................................. 69

สารบญ (ตอ ) บทท หนา 4 ผลการวเคราะหข อมล....................................................................................... 71 สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล................................................................... 71 การนาเสนอผลการศกษาคนควา........................................................................ 71 ผลการวเคราะหขอมล....................................................................................... 71 ผลการศกษาคนควา......................................................................................... 72 5 สรปผล อภปราย และขอเสนอแนะ ................................................................... 75 ความมงหมายของการศกษาคนควา................................................................... 75 ขอบเขตของการศกษาคนควา............................................................................ 75 เครองมอทใชในการศกษาคนควา....................................................................... 75 วธดาเนนการทดลอง......................................................................................... 75 การวเคราะหขอมล........................................................................................... 76 สรปผลการศกษาคนควา................................................................................... 76 อภปรายผล...................................................................................................... 76 ขอเสนอแนะ..................................................................................................... 80 บรรณานกรม............................................................................................................. 82 ภาคผนวก.................................................................................................................. 88 ภาคผนวก ก...................................................................................................... 89 ภาคผนวก ข...................................................................................................... 94 ภาคผนวก ค...................................................................................................... 101 ภาคผนวก ง....................................................................................................... 134 ประวตยอผทาสารนพนธ ........................................................................................... 141

บญชตาราง ตาราง หนา

1 ระยะเวลาในการดาเนนการทดลอง...................................................................... 67 2 แสดงแบบแผนการวจยแบบ One - Group Pretest - Posttest Design……….… 68 3 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยน

มธยมศกษาปท 3............................................................................................

72 4 แสดงคาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานและระดบของการรจกและเขาใจตนเองของ

นกเรยนมธยมศกษาปท 3 กอนและหลงการเขารวมกจกรรมแนะแนวเพอ พฒนาการรจกและเขาใจตนเองของ นกเรยนมธยมศกษาปท 3........................

73 5 เปรยบเทยบการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 กอนและหลง

การเขารวมกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยน มธยมศกษาปท 3............................................................................................

74 6 แสดงคาอานาจจาแนกเปนรายขอของแบบสอบถามการรจกและเขาใจตนเอง....... 100 7 คาเฉลยการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 (จากจานวน

คาถามทงสน 47 ขอ)......................................................................................

135 8 คาเฉลยการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 (จากจานวน

คาถามทงสน 47 ขอ) กอนการเขารวมกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและ เขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3......................................................

139 9 คาเฉลยการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 (จากจานวน

คาถามทงสน 47 ขอ) หลงการเขารวมกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและ เขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3......................................................

140

บญชภาพประกอบ ภาพประกอบ หนา

1 กรอบแนวคดในการศกษาคนควา........................................................................ 8 2 ตนทง 3 มสวนสมพนธหรอใกลเคยงกนมาก........................................................ 21 3 ตนทง 3 มสวนสมพนธหรอใกลเคยงกนนอย........................................................ 21 4 แสดงพฤตกรรมและความรสกนกคดของบคคลตามแนวคดทฤษฎหนาตางโจฮาร. 22

บทท 1 บทนา

ภมหลง ปจจบนโลก มการเปลยนแปลงอยางรวดเรวทงทางดานเศรษฐกจ สงคม เทคโนโลย และขอมลขาวสารทสามารถจะเชอมโยงตอถงกนไดในระดบนานาชาต ไมมพรมแดน ไมมอะไรมาขดกน กอใหเกดการเรยนรแลกเปลยนวฒนธรรมและสงคมอนนาไปสการเปลยนแปลงในดานตางๆ มากมาย การเปลยนแปลงดงกลาวทาใหบคคลตองปรบตวเพอใหสอดคลองกบการเปลยนแปลง เมอบคคลไมสามารถปรบตวปรบใจใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงไดจะสงผลโดยตรงตอสขภาพจตของบคคลเหลานน และหากปลอยไวใหสภาพการณนดาเนนตอไปอาจพฒนาไปเปนโรคจตได การทคนเราจะมความสขในการดาเนนชวตไดนนตองไดรบการตอบสนองความตองการพนฐานเสยกอน คอ ความตองการทางรางกาย ความตองการความมนคง ความตองการความรก การเปนทยอมรบ และการเปนเจาของแลวจงจะสามารถพฒนาถงขนสงสดไดคอ ความตระหนกรในตนเอง ผทจะนบถอตนเองและผอนได จาเปนตองรจกและเขาใจตนเอง ดวยการเรมคนหาสวนทดทมอยในตน เมอคนหาสวนดไดยอมทาใหเกดความรกและรบรวาในชวตนมสงทด จงจะเกดความภาคภมใจตามมา การคนหาสวนทด ดวยการรบรวา สงใดทาใหตนมความสข สงใดเปนความตองการของตน (เทอดศกด เดชคง. 2542: 15) ชวงวยรนเปนวยของการเปลยนแปลงทสาคญ เปนชวงระยะเวลาคาบเกยวระหวางความเปนเดกตอเนองกบความเปนผใหญ นบเปนเวลาหวเลยวหวตอของชวต วยรนทประสบความสาเรจในการรจกและเขาใจตนเองไดกอนทจะผานชวงวยรนจะทาใหเปนผทมบคลกภาพทด มการตดสนใจทถกตองมากขนโดยรวาตนเองเหมาะสมกบอะไรในแตละสภาวะรวมทงมความสามารถทจะทาดตามมาตรฐานของตนเองและมาตรฐานของสงคมทเขาอาศยอย และสามารถปรบตวไดด สวนวยรนทไมสามารถรจกและเขาใจตนเองไดนนจะทาใหสบสนเกยวกบตนเอง จะไมสามารถแสดงบทบาททเหมาะสมกบตนเองไดถกตอง ขาดความเปนตวของตวเอง มปญหาบคลกภาพ และไมสามารถ

ดารงชวตไดอยางปกตสข (สรพงษ ชเดช. 2534: 27; อางองจาก Erikson. 1968) การศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 มความมงหมายและหลกการวาการจดการศกษาตองเปนไปเพอพฒนาคนไทยใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกายจตใจ สตปญญา ความร และค ณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการดารงชวต สามารถอยรวมกบผอนอยางมความสขและกาหนดแนวการจดการศกษาตองยดหลกวา ผเรยน ทกคนมความสามารถเรยนรและพฒนาตนเองไดและถอวาผเรยนสาคญทสด กระบวนการจดการศกษาตองสงเสรมใหผเรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาต และเตมตามศกยภาพ ใหสอดคลองกบความสนใจ และความถนดของผเรยน คานงถงความแตกตางระหวางบคคล ฝกทกษะกระบวนการคด การจดการ การเผชญสถานการณ และการประยกตความรมาใชในการปองกน แกไขปญหา และเรยนรจาก

2

ประสบการณจรง หากเดกในระดบชวงชนท 3 ไดรบการพฒนาและการสงเสรม ใหสามารถมทกษะชวตของตน รจกตนเอง รจดเดน จดดอยของตนเอง เขาใจความสนใจ ความถนด ความสามารถ ทงดานการเรยนและดานการงาน มความภมใจในตนเองเหนคณคาในตนเอง เพอเปนการเตรยมเดกในระดบชวงชนท 3 ใหสามารถดารงชวตไดโดยมความสขความสาเรจ ตลอดจนปองกนและ

แกไขปญหาอนเกดขนในชวตทา มกลางสงคมอนมความสลบซบซอนสบสน ของสภาพสงคมปจจบนซงมผลกระทบกบทกคนในสงคมไมวาจะเปนเดกหรอเปนผใหญ เนอ งจากนกเรยนในระดบชวงชนท 3 จดอยในชวงวยรนตอนตน เปนชวงทมพฒนาการดานสงคมทสาคญอยางยง เดกในวยนตองการความเปนอสระ อยากทาอะไรตามใจตนเอง เปนวยแหงการคนหาเอกลกษณเฉพาะตน เลยนแบบบคคลในอดมคต วยแหงการเขารวมกลมและตองการการยอมรบจากสมาชกกลม และยงขาดทกษะในการดาเนนชวตของตนเอง ตองมการไดรบการพฒนาเพอจะไดเตบโตขนเปนคนทมนใจในตนเองรวาตนมสมรรถภาพดานใด ยอมรบขอดอยของตน และพรอมทจะพฒนาตนเองเมอมปญหาอปสรรค การศกษาในปจจบน ไดมการจดการเรยนการสอนแบงออกเปนชวงชนการศกษา 4 ชวงชน ไดแก ชวงชนท 1 คอ นกเรยนระดบชนประถมศกษาปท 1 – 3 ชวงชนท 2 คอ นกเรยนระดบชนประถมศกษาปท 4 – 6 ชวงชนท 3 คอ นกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 1 – 3 ชวงชนท 4 คอ นกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 4 – 6 ในการจดการศกษาแบงออกเปนชวงชนเพอจะไดจดการเรยนรไดเหมาะสมตามความร ความตองการของนกเรยน โดยยดผเรยนเปนสาคญ ในแตละเนอหาสาระวชาตาง ๆ โดยเฉพาะกจกรรมพฒนาผเรยน เปนกจกรรมทจดใหผเรยน ไดพฒนาความสามารถของตนเองตามศกยภาพ มงเนนเพมเตมจากกจกรรมทไดจดใหเรยนรตามกลมสาระการเรยนรท ง 8 กลม การเขารวม และปฏบตกจกรรมทเหมาะสมรวมกบผอนอยางมความสข กบกจกรรมทเลอกดวยตนเองตามความถนด และความสนใจอยางแทจรง การพฒนาทสาคญ ไดแก การพฒนาองครวมของความเปนมนษยใหครบทกดาน ทงรางกาย สตปญญา อารมณและสงคม โดยอาจจดเปนแนวทางหนง ทจะสนองนโยบายในการสรางเยาวชนของชาต ใหเปนผมศลธรรม จรยธรรม มระเบยบวนย และมคณภาพเพอพฒนาองครวมของความเปนมนษยทสมบรณ ปลกฝง และสรางจตสานกของการทาประโยชนเพอสงคม ซงสถานศกษาจะตองดาเนนการอยางมเปาหมาย มรปแบบ และวธการทเหมาะสม กจกรรมพฒนาผเรยนแบงเปน 2 ลกษณะ คอ 1.กจกรรมแนะแนว 2.กจกรรมนกเรยน จากการทผวจยไดสารวจขอมลเบองตนจากการสมภาษณครประจาชนและสงเกตนกเรยนชวงชนท 3 พบวานกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 มพฤตกรรมดงตอไปน นกเรยนสวนใหญขาดความเชอมนและมนใจในตนเอง ไมกลาทจะแสดงออก ไมคอยใหความรวมมอในการเรยนการสอนหรอ

3

การทากจกรรมของโรงเรยน และมการทะเลาะววาทบอยครง กลมเพอนมอทธพลอยางยง ยอมปฏบตตามกลมมากกวาพอ แม หรอคร หนเรยน ตอตานสงคม ปญหาการคบเพอนตางเพศ

เมอผวจยไดสมภาษณนกเรยน พบวา บางครงนกเรยนจะเกดความรสกหงดหงดโดยไมทราบสาเหต เวลาโมโหมกจะใชถอยคาทรนแรง ทะเลาะกบเพอนดวยเรองเพยงเลกนอยและไมสนใจวาผลทตามมาจะเปนอยางไร กลมเพอนมอทธพลอยางยงตอการตดสนใจ ไมรวาตนเองมสวนดอะไรบางและไมคอยอยากทากจกรรมเพราะคดวาตนเองคงทาไดไมดและมคนทเกงกวาตนเองมาก ซงผลจากการสมภาษณนกเรยนสอดคลองกบผลการสมภาษณครประจาชน ดวยเหตผลดงกลาว ผวจยจงมความสนใจจดกจกรรมพฒนาผเรยนในสวนของกจกรรมแนะแนว มาใชในการพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนระดบชวงชนท 3 ในระดบชนมธยมศกษาปท 3 ซงสอดคลองกบมาตรฐานกจกรรมแนะแนว นกเรยนชวงชนท 3 มาตรฐานท 1 คอ รจก เขาใจและเหนคณคาในตนเองและผอน (สาล รกสธ. 2545: 67) และมโนทศนกจกรรมแนะแนวชวงชนท 3 ระดบมธยมศกษาปท 1-3 กลมกจกรรมรจกเขาใจและเหนคณคาในตนเองและผอน ดงน 1. การรบรและเขาใจความตองการและความรสกของตนเอง 2. การแสวงหาแบบอยางทดและเหมาะสมกบตนเอง 3. การรและเขาใจความสนใจ ความถนดดานการเรยน อาชพและบคลกภาพของ ตนเอง 4. การรกและนบถอตนเองและผอน 5. การรและเขาใจสาเหตปญหาของตนเอง และม แนวทางในการแกปญหา สอดคลองกบสาระสาคญและแนวดาเนนการตามยทธศาสตร ของแผนพฒนาการแนะแนว ฉบบท 3 (พ.ศ. 2545 – 2549) ไดมเปาหมายหลก ขอท 1 คอ ผรบบรการในวยเรยนทศกษาในระบบการศกษา ไดรบการพฒนาใหรจกตนเอง พงตนเองได และสามารถปรบตวอยในสงคมไดอยางมความสข(กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ. 2546: 31) ทงน นชล อปภย (2543: 22) ไดกลาวถงจดมงหมายของการแนะแนววา เปนการพยายามทาใหบคคลรจกตนเอง ดวยการทาใหบคคลรขอด และขอบกพรองของตนเอง ทงดานอารมณ สตปญญาความสามารถ ความถนด แนวทางการพฒนาการรจกและเขาใจตนเองนนผวจยสนใจทจะนากจกรรมกลมมาพฒนาการเขาใจตนเองของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ดงท เบอรตน (Burton. 1976: 94) ไดกลาววาการพฒนารทนตนเอง(Self – awareness) สามารถทาไดโดยการเขารวมกลมการเจรญสวนบคคล เพราะกลมจะเปดโอกาสใหสมาชกไดใสใจสารวจตนเอง ไดรเทาทนตนเอง (Self–awareness) ไดรจกตนเองและสภาวะทแทจรงของตนเอง ในขณะเดยวกนกไดรจกยอมรบและเขาใจผอนอยางแทจรง แมนน (Mann. 1994: 182) ยงไดกลาววาการใชกจกรรมกลม การเขากลมฝกอบรมและการเขากลมฝกความรสกไวสามารถพฒนาการทาความเขาใจตนเองได จากเหตผลดงกลาว ผวจยสรางกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 เพอเปนการปองกนแกไขแ ละพฒนาเดกในระดบชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนวดบางปะกอก กรงเทพมหานคร

4

ความมงหมายของการ ศกษาคนควา ในการศกษาคนควาครงนผวจยไดตงความมงหมายไวดงน 1.เพอศกษาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 2.เพอเปรยบเทยบการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 กอนและหลงการเขารวมกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3

ความสาคญของการศกษาคนควา ผลของการศกษาครงนจะเปนแนวทางใหครแนะแนว ครประจาชน ครผสอน และบคลากรทเกยวของกบนกเรยน ไดนากจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ไปใชเปนแนวทางในการพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนตอไป

ขอบเขตของการวจย ประชากรทใชในการวจย ประชากรทใชในการศกษาคนควาครงนเปนนกเรยนชวงชนท 3 ชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนวดบางปะกอก กรงเทพมหานคร ปการศกษา 2551 จานวน 97 คน กลมตวอยาง ทใชในการวจย กลมตวอยางทใชในการศกษาครงนเปนนกเรยนชวงชนท 3 ชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนวดบางปะกอก กรงเทพมหานคร ปการศกษา 2551 ทมคะแนนแบบสอบถามการรจกและเขาใจตนเอง ตงแตเปอรเซนไทลท 25 ลงมา และเปนผสมครใจเขารวมกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 จานวน 20 คน เปนนกเรยนชาย 10 คน และนกเรยนหญง 10 คน ตวแปรทศกษา 1.ตวแปรอสระ ไดแก กจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของ นกเรยนมธยมศกษาปท 3 2.ตวแปรตาม ไดแก การรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 นยามศพทเฉพาะ 1.การรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 หมายถง การทนกเรยนมธยมศกษาปท 3 สามารถรบรเรองตาง ๆ ทเกยวของกบตนเองวาเปนอยางไรในปจจบน

โดยสามารถประเมนตนเองในดานตาง ๆ ดงน

5

1.1 ดานความตองการและความรสกของตนเอง หมายถง การทนกเรยนสามารถบอกถงความตองการของตนเองวาตองการสงใดททาใหตนมความสข ไดแก ความรกความเอาใจใสจากครอบครว สงของทอยากได เปนตน การทนกเรยนสามารถบอกถงความรสกตอตนเอง ไดแก ภมใจ ดใจ เสยใจ ทอแท เปนตน การทนกเรยนสามารถบอกถงความรสกตอสงทเกดขนกบตนเอง ไดแก รสกไมมนใจเมอครมอบหมายงานใหทา เวลาถกคดเลอกใหทากจกรรมตาง ๆ รสกภาคภมใจ 1.2 ดานการแสวงหาแบบอยางทดและเหมาะสมกบตนเอง หมายถง การทนกเรยนสามารถระบแบบอยางทดทตนเองชนชมและยดถอ ไดแก พอ แม คร เพอน เปนตน การทนกเรยนสามารถเปรยบเทยบไดวาสงใดเปนแบบอยางทดและไมด ไดแก เปรยบเทยบพฤตกรรมของเพอนในกลม การทนกเรยนสามารถวเคราะหและเลอกแบบอยางทดทมความเหมาะสมกบตนเอง ไดแก การเลอกแบบอยางทดของผอนมาปรบใชกบตนเอง 1.3 ดานความสนใจ ความถนดดานทเกยวของกบการเรยนและอาชพ หมายถง การทนกเรยนมความตงใจจดจอในดานการเรยน การทนกเรยนหาขอมลทเกยวของกบอาชพทนกเรยนชอบ การทนกเรยนตองการทจะเรยนรในอาชพทตนเองสนใจ การทนกเรยนรวาตนเองมแนวโนมทจะสามารถเรยนในวชาทตนเองชอบไดด ตลอดจนรวาอาชพใดทเหมาะสมกบความตองการและความสามารถของตนเอง 1.4 ดานความรกนบถอตนเองและผอน หมายถง การทนกเรยนสามารถบอกถงความภาคภมใจ ชนชมและเหนคณคาของตนเองและผอน ไดแก การทนกเรยนสามารถบอกถงความดของผอนและแสดงความชนชมผอนได การทนกเรยนรสกภาคภมใจในผลการเรยน ในการทาความด และสามารถใหความชวยเหลอผอนได 1.5 ดานการแกปญหา หมายถง การทนกเรยนสามารถบอกไดวาสงใดคอปญหา

นกเรยนสามารถระบปญหา ทเกดขนกบตนเองได ไดแก การททาคะแนนสอบไมดเพราะไมตงใจเรยน และนกเรยนสามารถมแนวทางในการแกไขปญหา ไดแก เมอเรยนหนงสอไมเขาใจจะถามครในวชาทไมเขาใจ 2.กจกรรม แนะแนวเพอพฒนาการรจ กและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 หมายถง กจกรรมทสรางขนมาใชในการเสรมสรางและพฒนาการรจกและเขาใจตนเอง เพอใหนกเรยนมความสามารถในการรจกและเขาใจตนเอง ในดานความตองการและความรสกของตนเอง ดานการแสวงหาแบบอยางทดและเหมาะสมกบตนเอง ดานความสนใจ ความถนดดานทเกยวของกบการเรยนและอาชพ ดานความรกนบถอตนเองและผอน และดานการแกปญหา โดยในการทาวจยครงนจะใชเทคนค กจกรรมกลมสมพนธ บทบาทสมมต กรณตวอยาง เกม ดงมรายละเอยด ตอไปน 2.1 กจกรรมกลมสมพนธ หมายถง การจดประสบการณการเรยนร โดยใหนกเรยนไดเรยนรจากการเขารวมปฏบตกจกรรมตาง ๆ รวมกน วเคราะหพฤตกรรมของตนเองและสมาชกในกลมทเกดขนในขณะนน นกเรยนจะเรยนรส งตาง ๆ ดวยตนเอง เปนการเรยนรจากการม

6

ปฏสมพนธระหวางผเรยนเอง ซงกจกรรมกลมสมพนธจะใชเสรมสรางและพฒนาการรจกและเขาใจตนเองในดานความตองการและความรสกของตนเอง ดานการแสวงหาแบบอยางทดและเหมาะสมกบตนเอง ดานความสนใจ ความถนดดานทเกยวของกบการเรยนและอาชพ ดานความรกนบถอตนเองและผอน และดานการแกปญหา มขนตอนดงตอไปน ขนท 1 ขนการมสวนรวม ผวจยนาเขาสกจกรรมโดยพดคยซกถามนกเรยน ถงเรองทเกยวของกบกจกรรมในครงนน จากนนผวจยอธบายขนตอนการรวมกจกรรม กตกา ตามทกาหนดไว โดยเปดโอกาสใหนกเรยนมสวนรวมในกจกรรมนน ๆ มสวนรวมในการแสดงขอคดเหน มบทบาทในกจกรรมในฐานะสมาชกกลม เพอใหนกเรยนเกดการเรยนรรวมกน ขนท 2 ขนวเคราะห ผวจยกระตนใหนกเรยนรวมกนวเคราะหและอภปราย เกยวกบสงทไดจากการรวมกจกรรม โดยใหนกเรยนแสดงความคดเหนความรสก และวเคราะหพฤตกรรมของสมาชกแตละคน จากการทสมาชกแตละคนรวมกนทากจกรรม ซงจะชวยใหนกเรยนเกดความเขาใจและนาไปสการเกดความคดรวบยอด จากการฟง การสงเกต การประเมนผลในกลม ขนท 3 ขนสรปและประยกตหลกการผวจยใหนกเรยนรวมกนระดม ความคดและมการแลกเปลยนความคดเหนกบผอน และใหนกเรยนชวยกนสรปถงสงทไดเรยนรจากกจกรรมน เพอใชเปนแนวทางในการประยกตใชในชวตจรง แลวผวจยกลาวสรปเพมเตม ขนท 4 ขนประเมนผล นกเรยนรวมกนประเมนผลการเรยนรของตนเอง และของกลม โดยรวมกนอภปรายและบอกถงประโยชนของการเขารวมกจกรรม ตลอดจนใหขอเสนอแนะแลกเปลยนขอคดเหนรวมกน 2.2 การแสดงบทบาทสมมต หมายถง กจกรรมแสดงทมการกาหนดสถานการณ สมมตขนมาและกาหนดบทบาทเฉพาะตวใหแกสมาชกแตละคนในกลมแสดงบทบาทนน เปนการแสดงทไมมการซอมลวงหนา แสดงบทบาทไปตามลกษณะนสยของตวละครในสถานการณทผวจยสรางขน และถอเอาการแสดงออกทงดานความรสกและพฤตกรรมของผแสดงมาเปนขออภปราย เพอการเรยนรซงมเนอหาเกยวกบการพฒนาการเขาใจตนเอง ซงบทบาทสมมตจะใชเพอเสรมสรางและพฒนาการรจกและเขาใจตนเองในดานความตองการและความรสกของตนเอง มขนตอนดงตอไปน ขนท 1 ขนการมสวนรวม ผวจยจดกจกรรมใหนกเรยนมประสบการณในการพฒนาการเขาใจตนเอง ทผวจยสรางสถานการณขนมา ใหนกเรยนแสดงเพอใหมความเขาใจตรงกน โดยเลอกผแสดงและแจกเอกสารใหนกเรยนอาน เพอศกษาบทบาทและจดฉากใหเหมาะสมกบเนอเรอง ใหนกเรยนแตละคนมสวนรวมในการสงเกตการณ และมบทบาทในการทากจกรรมในฐานะทเปนสมาชกกลม ขนท 2 ขนการวเคราะห เมอผแสดงไดแสดงบทบาทจบลงแลวนกเรยนรวมกนวเคราะหจากการแสดงบทบาทสมมต และอภปรายโดยไมมงเนนวาใครแสดงดหรอไมดอยางไร และรวมกนแสดงความคดเหนเกยวกบอารมณความรสก ขอคดตาง ๆ จากการแสดงและการฝกเพมเตม

7

ขนท 3 ขนสรปและประยกตหลกการ ผวจยใหนกเรยนรวมกนสรปแนวคดทไดจากการแลกเปลยนความคดเหนกบสมาชกภายในกลม จนเกดความเขาใจแลวนามาสรปเปนหลกการของตนเอง และสามารถนาหลกการนนมาเปนแนวทางในการประยกตใชในชวตจรง แลวผวจยกลาวสรปเพมเตม ขนท 4 ขนประเมนผล นกเรยนรวมกนประเมนผลการเรยนรของตนเอง และของกลมโดยรวมกนอภปรายและบอกถงประโยชนของการเขารวมกจกรรม ตลอดจนใหขอเสนอแนะแลกเปลยนขอคดเหนรวมกน 2.3 เกม หมายถง วธการททาใหนกเรยนเกดการเรยนร โดยการสรางสถานการณสมมตขนใหนกเรยนลงเลนดวยตนเองภายใตขอตกลงหรอกตกาทกาหนดไวซงนกเรยนจะตองตดสนใจทาอยางใดอยางหนงอนจะมผลออกมาเปนการแพชนะ วธการนจะชวยใหนกเรยนวเคราะหเกยวกบการเขาใจตนเองในดานความตองการและความรสกของตนเองมข นตอนดงตอไปน ขนท 1 ขนการมสวนรวม ผวจยแบงนกเรยนออกเปนกลมยอย พรอมทงชแจงขนตอนในการทากจกรรม จากนนใหนกเรยนปฏบตตามขอตกลงทกาหนดไวตามเวลาทกาหนด ขนท 2 ขนการวเคราะห ผวจยกระตนใหนกเรยนรวมกนวเคราะหและอภปรายเกยวกบสงทไดจากการรวมกจกรรมโดยใหนกเรยนรวมกนแสดงความคดเหน ความรสก ซงจะชวยใหนกเรยนเกดความเขาใจ เกดความคดรวบยอด ขนท 3 ขนสรปและการประยกตหลกการ นกเรยนรวบรวมแนวคดจากการแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน นามาสรปเปนหลกการของตนเอง แลวนาหลกการนนมาใชใหเหมาะสมกบตนเอง แลวผวจยกลาวสรปเพมเตม ขนท 4 ขนประเมนผล นกเรยนรวมกนประเมนการเรยนรของตนเองโดยรวมกนอภปรายใหขอเสนอแนะ แลวนาไปใชในชวตจรงของตนเอง 2.4 กรณตวอยาง หมายถง วธการททาใหนกเรยนเกดการเรยนรโดยการนาเรองราวทเกดขนจรงมาดดแปลงใชเปนกรณตวอยาง ใหนกเรยนไดศกษาวเคราะหและอภปราย สรางความเขาใจและและใหนกเรยนไดรจกตนเองมากยงขน ซงกรณตวอยางจะใชเสรมสรางและพฒนาการรจกและเขาใจตนเองในดานการแสวงหาแบบอยางทดและเหมาะสมกบตนเอง และดานการแกปญหา มข นตอนดงตอไปน ขนท 1 ขนการมสวนรวม ผวจยบอกวตถประสงคของการใชกรณตวอยาง ผวจยเลาเกยวกบกรณตวอยางทนามาใช ผวจยแจกเอกสารใหนกเรยนอาน โดยใหนกเรยนรวมกนอภปรายถงเรองราวทนามาใหนกเรยนอาน ขนท 2 ขนการวเคราะห ภายหลงจากการอานกรณตวอยาง ผวจยกระตนใหนกเรยนรวมกนวเคราะหอภปรายเกยวกบสงทไดจากกรณตวอยาง โดยใหนกเรยนรวมกนแสดงความคดเหน ความรสก ซงจะชวยใหนกเรยนเกดความเขาใจ และนาไปสการเกดความคดรวบยอด จากการฟง การสงเกต การประเมนผลในกลม

8

ขนท 3 ขนสรปและประยกตหลกการ ผวจยใหนกเรยนรวมกนแสดงความคด และมการแลกเปลยนความคดเหนกบผอน และใหนกเรยนชวยกนสรปถงสงทไดเรยนรจากกจกรรมน เพอใชเปนแนวทางในการประยกตใชในชวตจรง แลวผวจยกลาวสรปเพมเตม ขนท 4 ขนประเมนผล นกเรยนรวมกนประเมนผลการเรยนรของตนเอง โดยรวมกนอภปรายและบอกถงประโยชนของการเขารวมกจกรรม ตลอดจนใหขอเสนอแนะและแลกเปลยนขอคดเหนรวมกน

กรอบแนวคดในการวจย ในการวจยเรอง ผลของกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 มกรอบแนวคดในการศกษาคนควา ดงน

ภาพประกอบ 1 กรอบแนวคดในการศกษาคนควา

สมมตฐานในการวจย นกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 มการรจกและเขาใจตนเองเพมสงขน ภายหลงจากทไดเขารวมทากจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3

กจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3

การรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษา ปท 3

- ดานความตองการและความรสกของตนเอง

- ดานการแสวงหาแบบอยางทดและเหมาะสมกบตนเอง

- ดานความสนใจ ความถนดดานทเกยวของกบการเรยนและอาชพ

- ดานความรกนบถอตนเองและผอน - ดานการแกปญหา

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

ในการวจยครงน ผวจยไดศกษาคนควาเอกสารและงานวจยทเกยวของ และไดนาเสนอตามหวขอตอไปน 1. เอกสารทเกยวของกบกจกรรมแนะแนว 2. เอกสารทเกยวของกบการเขาใจตนเอง (Self-Understanding) 3. เอกสารทเกยวของกบกจกรรมกลมสมพนธ 4. เอกสารทเกยวของกบบทบาทสมมต 5. เอกสารทเกยวของกบกรณตวอยาง 6. เอกสารทเกยวของกบเกม 7. งานวจยทเกยวของ 7.1 งานวจยในตางประเทศ 7.2 งานวจยในประเทศ

1.เอกสารทเกยวของกบกจกรรมแนะแนว 1.1 ความหมายของกจกรรมแนะแนว กระทรวงศกษาธการ (2545: 1) กลาววา กจกรรมแนะแนว หมายถง กจกรรมทสงเสรมและพฒนาความสามารถของผเรยนใหเหมาะสมตามความแตกตางระหวางบคคล สามารถคนพบและพฒนาศกยภาพของตนเองเสรมสรางทกษะชวต วฒภาวะทางอารมณ การเรยนรในทางพหปญญา และการสรางสมพนธภาพทด ซงผสอนทกคนตองทาหนาทแนะแนวใหคาปรกษาดานชวต

การศกษาตอและการพฒนาตนเองสโลกอาชพและการมงานทา คอทแมน อาชบาย และเดอรกราฟ (สมร ทองด และปราณ รามสตร .2545 :11 ; อางองจาก Kottman, Ashby; & De Groaf, 2001: 3)ใหความหมายวา กจกรรมแนะแนว (Guidance Activities)เปนมวลประสบการณทกรปแบบทจดใหหรอสนบสนนใหผรบบรการแนะแนวแตละคน แตละกลมไดปฏบตหรอไดมสวนรวม เพอใหผรบบรการบรรลเปาหมายในการพฒนา สรางเสรม

ปองกนปญห า และแกปญหาทงดานการศกษา อาชพ สวนตวและสงคม สรปความหมายของกจกรรมแนะแนว หมายถง มวลประสบการณทจดใหผรบบรการแตละคนหรอแตละกลมไดปฏบต หรอไดมสวนรวมเพอใหผรบบรการบรรลเปาหมาย ทตนจะพฒนาหรอสรางเสรมตนเอง ตลอดจนปองกนหร อแกปญหา ไดอยางเหมาะสมทงดานการศกษา อาชพสวนตวและสงคม

10

1.2 ขอควรคานงในการเลอกเรองและจดกจกรรมแนะแนว (องคณา เมตลา. 2546: 31-32) กลาวไวดงน 1.ควรมทงการแนะแนวการศกษา แนะแนวอาชพ และแนะแนวปญหาสวนตวและ

สงคม ในทกระดบชนใหเหมาะสมวา ควรจะจดอยางละกคาบ โดยจดจานวนคาบใหเหมาะสมกบระดบชน 2.เหมาะสมกบปจจย สอดคลองกบความตองการและปญหาของนกเรยนตลอดจน

เหมาะสมกบสถานการณดวย 3.เหมาะสมและสอดคลองกบความตองการของทองถนและชมชน 4.เปนเรองทไมไดจดใหมไวในวชาอนในหลกสตร ยกเวนเรองนนจะเปนเรองทมนโยบายใหทกฝายรวมมอกนรณรงค 1.3 คณคาของกจกรรมแนะแนว กจกรรมแนะแนวมคณคาอยางมหาศาลสาหรบใชในการดาเนนชวตของมนษย ถาบคคลสามารถทจะเขาใจถงแกนแทของการแนะแนวแลว และบคคลเหลานนสามารถนาเอาไปใชในชวตประจาวนไดจะเปนบคคลทมคณคา สามารถนาชวตของตนเองไปสเปาหมายสงสดทตนเอง

ตองการได (ดนย งามมานะ. 2545: 9-10) ความสาเรจในชวตมนษยเปนสงทมนษยทกคนตองการ ความผดพลาด ความลมเหลว กอใหเกดความทอถอยหมดกาลงใจกลายเปนความทกข จตใจหอเหยวเศราสรอย นกเรยน นกศกษา จานวนไมนอยทสอบตก กเสยกาลงใจ ทอแท และลาออกจากโรงเรยนไป เปนการทาลายอนาคตของตนเองในขณะทบางคนใชความพยายามเมอผดพลาดแลวกหนมาเอาใจใสตงใจศกษาเลาเรยน จนประสบความสาเรจกมเปนจานวนไมนอย อปสรรคในชวตยอมตองมเปนธรรมดา ความสาเรจในชวตตองอาศยความพยายาม ไมมสงใดทมนษยจะไดมางาย ๆ มฉะนนแลวทก ๆ คนคงรารวยและมชอเสยงเกยรตยศไปกนหมดแลว เมอมปญหาตองหาทางแกไข

พยายามขจดปญหาใหหมดไป บางคนนงเศราสรอย ทอแท โทษโชค ชะตา เปรยบเสมอนคนหกลมแลวไมยอมลก เมอลมแลวตองพยายามลกขนมา มนษยจานวนไมนอยทลมลกคลกคลาน แตมกาลงใจดสามารถลกขนมาสกบอปสรรคแลวประสบความสาเรจเปนจานวนมาก กจกรรมแนะแนวทาใหคนมหลกในการดาเนนชวต รจกตงเปาหมายของตนเอง

รจกวางแผนในการดาเนนชวต รจกคด รจกเลอก รจกตดสนใจ รจกเอาชนะใจตนเองสรางกาลงใจใหกบตนเอง เปนผนาในชวตของตนเอง เปนคนมเหตมผล สามารถรบตอสถานการณรอบดานได สามารถปรบตวเขากบสภาพแวดลอมได ทาตนใหสงคมยอมรบ มชวตอยางเปนสขทาในสงทตนเองและสงคมปรารถนา กจกรรมแนะแนวสามารถชวยใหผรบบรการไดครอบคลมทง 3 ดาน คอ 1.การปองกนปญหาตาง ๆ ทเกดขนกบบคคล 2.การแกไขปญหาตาง ๆ ทเกดขนแลว 3.การสงเสรมใหบคคลไดพฒนาการดานตาง ๆ

11

ผใหการแนะแนวทสามารถนาวชานไปถายทอดได จะชวยสรางพลเมองทม ประสทธภาพ ประเทศชาตจะกาวไปสความเจรญรงเรองเพราะมทรพยากรมนษยทมคา กจกรรมแนะแนวจงนบวามคณคาอยางมหาศาลทจะทาใหมนษยมคณคาและประเทศชาตเจรญรงเรอง 1.4 ภารกจดานการสอน กจกรรมแนะแนว สมาคมแนะแนวแหงประเทศไทย (2542: 20-21)ระบภารกจดานการสอนกจกรรม แนะแนวไว ดงน 1. จดทาหลกสตรการสอนกจกรรมคาบแนะแนวทกชน 2. จดทาแผนการสอนตลอดปในแตละระดบชน 3. จดหาและผลตสอการสอนกจกรรมคาบแนะแนว อาจจะรวมกบครแนะแนวในกลมโรงเรยน 4. จดใหมการนเทศภายใจครแนะแนวเพอพฒนาการสอนกจกรรมคาบแนะแนวอยางนอย ปละ 1 ครง 5. ปรบปรงการสอนกจกรรมคาบแนะแนวใหเปนรปธรรม เชน การใชกจกรรมกลม การแสดงบทบาทสมมต การทาโครงการฝกปฏบต ฯลฯ 6. เนอหากจกรรมแนะแนวควรตอบสนองความตองการ และความสนใจของ นกเรยน และใหสอดคลองกบสภาพการณปจจบน 7. เนอหากจกรรมคาบแนะแนวควรเปนเรองทพฒนานกเรยนในเรองการเรยน การอาชพ และการพฒนาบคลกภาพ 8. อน ๆ เชน การสอนใหนกเรยนฝกการคด และการตดสนใจ รวมทงการจดกจกรรมเพอพฒนาความสามารถของนกเรยนดานตาง ๆ เชน การฝกความกลาแสดงออกการฝกความเชอมนในตนเองเปนตน นอกจากนนสมาคมแนะแนวแหงประเทศไทย (2542: 20-21) ไดเสนอแนะไวดวยวา กจกรรมคาบแนะแนว ควรเปนหนาทของอาจารยทปรกษาชนทผานการอบรมดานแนะแนวและจตวทยาการใหการปรกษามาแลว รวมกบอาจารยแนะแนวในการวางแผนปลกฝงพฤตกรรมซง

เรยกวา “สอนคาบแนะแนว” อนไดแกการจดกจกรรมใด ๆ ใหนกเรยนเกดจตสานกทดงาม และพรอมทจะพฒนาตนเอง พฒนาสงแวดลอม และเสยสละเพอประโยชนสขของสงคมอยางถาวร 1.5 หลกการพฒนากจกรรมแนะแนว เพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของ

นกเรยนมธยมศกษาปท 3 การพฒนากจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจ กและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 เปนการพฒนาการจดกจกรรมทมงใหผรบบรการพฒนาตนเอง ปองกนปญหา

และแกปญหาของตนดานสวนตวและสงคม โดยเฉพาะการรจกตนเอง และการเหนคณคาในตนเอง

ซงมสวนสาคญมากอกสวนหนง หากทาไดอยางมประสทธภาพจะชวยสนองปรชญาการปฏรป

12

การศกษาทเนนผรบบรการเปน “คนด มความสข” ซงเกษม วฒนชย (2544: 1-2) กลาววา กจกรรมแนะแนวสวนตวและสงคม เปนการ “สรางความสมบรณใหคน” ใหเขารจกและเขาใจตนเอง รกและเหนคณคาในตนเอง เขาใจชวต เขาใจผอนยอมรบผอน มทกษะในการดาเนนชวต มคณธรรม จรยธรรม เอออาทร สมานฉนท และเหนแกประโยชนสวนรวม ในการพฒนาชดกจกรรมแนะแนวเพอฝกการรจกและเหนคณคาในตนเองในครงนผวจยไดใชหลกการดงน 1.มโครงสรางและการดาเนนกจกรรมแนะแนวอยางชดเจน 1.1 มการสารวจความตองการ 1.2 มจดประสงคกาหนดไวแนนอน มการประเมนกจกรรมทชดเจน 1.3 มการจดกจกรรมแนะแนวอยางตอเนอง 2.พจารณาลกษณะของผร บบรการ เชน วย เพศ ระดบการศกษา ฐานะ เศรษฐกจ สงคม 3.จดกจกรรมใหเหมาะกบกาลเทศะ เชนเปนชวงทนกเรยนไมตองกงวลอยกบการสอบ หรอกกรรมอน ๆ 3.1 เนนเนอหาสาระมากกวาความสนกสนาน 3.2 เปดโอกาสใหสมาชกไดอภปรายและฝกทกษะตางๆมากกวาการบรรยาย ตลอดจนไดเปดเผยและไววางใจอน 3.3 ยกตวอยางเรองใกลตวของผรบบรการทจะนาไปใชได 4.ใชหลกวชาการในการตรวจสอบคณภาพของชดกจกรรมแนะแนวและนาทฤษฎและหลกทางจตวทยาตาง ๆ ไปใชในการจดกจกรรม 1.6 แนวทางการสรางกจกรรมแนะแนว เพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ในการสรางกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจ กและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 สาหรบการวจยครงน ผวจยนาหลกการเรยนรมาปรบใชในแตละกจกรรม โดยเนนกระบวนการกลมสมพนธตามแนวคดของทศนา แขมมณ (2545: 142-144) ซงมลกษณะดงน 1. ยดผเรยนเปนสาคญ (Active Participation) โดยใหผเรยนมโอกาสเขารวมในกจกรรมการเรยนอยางทวถง และมากทสดเทาทจะทาได การทผเรยนมบทบาทเปนผกระทา รบผดชอบตอการเรยนรของตน จะชวยใหผเรยนเกดความพรอมและความกระตอรอรนทจะเรยน และเรยนอยางมชวตชวา 2. ยดกลมเปนแหลงความรสาคญ (Group Interaction) โดยใหผเรยนมโอกาสปฏสมพนธกนในกลม ไดพดคย ปรกษาหารอ แลกเปลยนความคดเหนและประสบการณซงกนและกน ขอมลตาง ๆ เหลานจะชวยใหผเรยนเกดการเรยนรเกยวกบพฤตกรรมของตนเองและผอน และเรยนรทจะปรบตวใหสามารถอยและทางานรวมกบผอนไดด รวมทงชวยใหผเรยนไดเรยนรขอมล และทศนะทกวางและหลากหลาย

13

3. ยดการคนพบดวยตนเองเปนวธการสาคญในการเรยนร โดยครพยายามจดประสบการณเรยนร ทสงเสรมใหผเรยนไดคนหา และคนพบคาตอบดวยตนเอง (Experiential Learning) ทงนเพราะการคนหาและคนพบความจรงใด ๆ จากประสบการณดวยตนเองนน ผเรยนมกจะจดจาไดด และมความหมายโดยตรงตอผเรยน และมผลกอใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรม 4. เนนกระบวนการ (Process – Oriented) โดยการสงเสรมใหผเรยน ไดคด วเคราะห ถงกระบวนการกลม และกระบวนการตาง ๆ ททาใหเกดผลงาน มใชมงพจารณาถงผลงานแตเพยงอยางเดยว ทงนเพราะประสทธภาพของผลงานขนอยกบประสทธภาพของกระบวนการดวย ดงนน การเรยนรกระบวนการจงเปนสงจาเปนทจะชวยใหผลงานดขน 5. เนนการนาความรไปใชในชวตประจาวน (Application of Knowledge) โดยใหผเรยนมโอกาส คดหาแนวทางทจะนาความรความเขาใจไปใชในชวตประจาวน ครพยายามสงเสรมใหเกดการปฏบตจรง เพอชวยใหผเรยนเกดความเขาใจในสงทเรยนลกซงขน และเกดการเรยนรเพมขน

2. เอกสารทเกยวของกบการเขาใจตนเอง (Self-Understanding) 2.1 ความหมายของการเขาใจตนเอง พระธรรมปฎก(ป.อ. ปยตโต. 2539: 2) ไดกลาวถง อตตญญตา ซงเปนคณสมบตขอท 3 ของการเปนคนสมบรณแบบ ในสปปรสธรรม 7 วา อตตญญตา คอ รจกตน หมายถง การรตามความเปนจรงวา ตวเรานน วาโดยฐานะ ภาวะเพศ กาลงความร ความถนด ความสามารถ และคณธรรม เปนตน บดน เทาไร อยางไร แลวประพฤตใหเหมาะสม และรจกแกไขปรบปรง สงเสรม ทาการตาง ๆ ใหสอดคลองถกจด ตรงทางทจะใหเจรญงอกงามบงเกดผลด วรรณา พรหมบรมย(2540: 51) กลาววา การรจกตนเอง หมายถง การรจกและเขาใจในความคด ความรสก และการกระทาของตน รเหต รผล รจกเลอกสงตาง ๆ รจกทจะนาความคดกบการกระทามาสมพนธกน ทาใหเกดการตดสนใจ และการตดสนใจทถกทควร คอ การศกษามองตนเอง และผอนในแงด รกตนเอง รกผอน มองเหนความมคณคาในตนและในผอนดวย กรมสขภาพจต(2541: 14) กลาววา ความตระหนกรในตน (Self – Awareness)หมายถง ความสามารถในการคนหา และเขาใจถง จดด จดดอยของตน และความแตกตางจากบคคลอน สชา จนทนเอม(2541: 6) กลาววา การรจกตนเอง หมายถง การสารวจตนเองวาเปนคนอยางไร มความสามารถทางใด แคไหน มความสนใจ และตองการอะไร อะไรเปนขอดและขอเสย พยายามหาทางแกไขขอบกพรอง และสงเสรมสวนทด จะทาใหเราตงเปาหมายของชวตได

เหมาะสมกบความเปนจรง ตลอดจนมโอกาสพบกบความสาเรจและความสมหวงได ยดา รกไทย(2542: 11-12) กลาววา การรจกและเขาใจตนเอง หมายถง การทบคคลสามารถมองตนเอง พนจ พเคราะห บคลกลกษณะ รปแบบของการทางาน จดออน จดแขงทมอยไดอยางชดเจน เหมอนกาลงมองคนอน สามารถแยกแยะ ความตองการของตนเอง ออกจากความ

14

ตองการของคนอน ไดอยางมประสทธภาพ และมการตดสนใจ ทงในชวตการงาน และชวตครอบครวดขน ซงพฤตกรรมและการทางานของบคคลตงอยบนพนฐานของสงทตนรบรเกยวกบตนเอง และสภาพแวดลอม อนไดแก ครอบครว เพอน คร ผรวมงาน ฯลฯ ยรพร ศทธรตน (2542: 116) กลาววา การรจกตนเอง (Self – Awareness) หมายถง ความสามารถในการรเขาใจอารมณ ตลอดจนจดออน จดแขง และความตองการของตนเอง อยางลกซง ผทรจกตนเองเปนอยางดจะมความซอสตยตอตนเองและผอน คนทรจกตนเองเปนอยางดยอมเขาใจถงผลกระทบของอารมณของตนเองทมตอผอน และตอการปฏบตงาน ศภรตน เอกอศวน (2542: 83) กลาววา การเขาใจตนเอง ( Self – Awareness ) หมายถง การรขอด ขอดอย ความเปนตวเอง มนส บญประกอบ และสาลกา เมธนาวน (2544: 50) กลาววา การตระหนกรตนเอง (Self – Awareness) เปนทกษะภายในตนเอง เปนการหยงรความเปนไปไดของตน มองตนเองภายในได วเคราะหตนเอง เขาใจและยอมรบตนเอง มสตรเทาทนในอารมณของตนเองในขณะนนได รวากาลงอยในอารมณใด และรสาเหตของการเกดอารมณนน รจดเดนจดดอยของตนเอง มความมนใจในคณคา และความสามารถของตน คอฟฟกา (Koffka. 1978: 212) กลาววา ความตระหนกรในตนเอง มความหมายเหมอนกบความสานก ซงเปนภาวะทางจตทเกยวกบความรสก ความคด และความปรารถนาตาง ๆ เกดการรบรและความสานกเปนสภาวะบคคลไดรบรหรอไดประสบการณตางๆ แลวมการประเมนคา และตระหนกถงความสาคญทตนเองมสงนน ๆ ซงเปนสภาวะตนตวของจตใจตอเหตการณหรอสถานการณนน ๆ หมายความวา ระยะเวลา หรอ ประสบการณ และสภาพแวดลอม หรอสงเราภายนอกเปนปจจยททาใหบคคลเกดความตระหนกในตนเองขน รอส (Ross. 1992: 53) กลาววา ความตระหนกในตนเอง เปนการตระหนกทเกดจากการมงความสนใจเขาสตนเอง ซงจะเกดขนตามสถานการณ หรอเหตการณทมากระตน จากความหมายของการเขาใจตนเองดงกลาวขางตน สรปไดวาการเขาใจตนเอง หมายถง การทบคคลรเรองตาง ๆ ทเกยวกบตนเองวาเปนอยางไรในปจจบนซงไดแก ความ รความตองการของตนเอง ความรสกทมตอตนเอง ตอคนอนและสงอน ตลอดจนการรพฤตกรรมของตนเอง 2.2 ความสาคญของการเขาใจตนเอง สาหรบคาจากดความของคาวา“Self–Understanding” นมนกการศกษา นกจตวทยา และผวจยหลายทาน ไดใหชอเรยกทแตกตางกนไป เชน ความตระหนกในตนเอง การรจกตนเอง การตระหนกรตนเอง การรจกและเขาใจตนเอง สาหรบการวจยครงนผวจยไดใหคาจากดความของคาวา “Self – Understanding” คอ การเขาใจตนเอง เพอใหเปนความหมายเดยวกน กณฑล จรยาปยกตเลศ และคณะ(2540: 19) กลาววาความตระหนกรในตนเองนเปนความจาเปนอยางยงทบคคลจะตองทาความเขาใจและหาคาตอบวาตรงสวนไหนในความเปนตนเอง

15

ทยงไมตระหนก ทงนการตระหนกในตนเองจะทาใหบคคลไดเขาใจตนเอง และทาใหมนษยอยในโลกนไดอยางมความสข นนทนา ธรรมบศย(2540: 19) กลาววา การเขาใจตนเองและการยอมรบในตนเองเปนสงสาคญมากในการพฒนาตน ผทไมรจ กตนเองยอมไมอาจทราบไดวา ตนคอใคร ตนมขอด ขอบกพรองอยางไร ตนมบทบาทหนาท และความรบผดชอบอะไรบาง ซงจะเปนอปสรรคทขดขวางไมใหคนเรากาวไปสความเจรญกาวหนา และความสาเรจของชวตตรงกนขามกบผทรจกภาพของตนเองอยางแทจรง ยอมสามารถกาหนดแนวทางของชวตใหอยในทศทางซงมความหมายตามทตองการได นอกจากนการรจกตนเองยงชวยใหคนเรามองเหนขอบกพรองหรอจดออนของตนเอง โดยเฉพาะถาบคคลนนเปนคนทมการยอมรบในตนเองดวยแลว กจะมความเตมใจมากยงขนทจะปรบปรงตนใหมความเจรญงอกงามในทกดาน เรยม ศรทอง(2542: 220) กลาววา การตระหนกรในตนเอง จะชวยใหเรยนรตนเองนาไปสการพฒนาสมพนธภาพเชงบวก จดการสงตาง ๆ ไดอยางมประสทธภาพ และวางเปาหมาย

ในชวตไดอยางเหมาะสม พรรณพมล หลอตระกล (2544: 4) กลาววา การตระหนกรและเขาใจตนเองมจดเรมตนตงแตชวงวยรน กอนเขาสวยผใหญ ทกคนควรตระหนกรและเขาใจตนเองไดด โดยเฉพาะการเรยนรจกอารมณ และความตองการของตนเอง นอกจากน การตระหนกรและเขาใจตนเองอาจรวมหมายถง การรบทบาทของตน เพราะคนเราอยในสงคมโดยมบทบาทของตน และมบทบาทมากกวาหนงบทบาทไปตามกลมทเรามความสมพนธ เชน ในครอบครว ในททางาน ในสงคม พรอมกบบทบาททม คอ ความรบผดชอบตอบทบาทของตนเอง จะเหนไดวา การตระหนกรและเขาใจตนเอง เปนความสามารถพนฐานทนาไปสความสามารถทสาคญ ศกดไทย สรกจบวร (2550: 31) ไดกลาวถงการรจกและเขาใจตนเองมความสาคญตอการพฒนาตนเอง ดงน 1.การรจกและเขาใจตนเองเปนความพยายามแกไขตนเองใหมความประพฤตปฏบตตนไดอยางเหมาะสม ยอมรบความจรงในสงทประกอบเปนตวตน ทาใหมแนวทางในการปรบปรงตนเองใหเปนทรกใคร ชอบพอคนอน ๆ ใหมากยงขน ทาใหสามารถปรบตวใหมชวตทมความหมาย มความกระตอรอรนและมชวตชวาในการดาเนนชวตมากขน 2.การรจกและเขาใจตนเอง ชวยใหบคคลรขอบเขตความสามารถ ความชานาญ ตลอดจนขอดอยตาง ๆ และความเขาใจตนเอง ซงเปนพนฐานในการเขาใจผอน โดยสามารถแสดงพฤตกรรมโตตอบกบบคคลอนไดอยางถกตองเหมาะสม 3.การรจกและเขาใจตนเอง จะชวยใหเกดการยอมรบตนเองตามทเปนจรงไดอยางมเหตผล จงมผลทาใหตนเองเกดความมนใจในตนเองมากขน มสขภาพจตทด รคณคาของตนเองมากขนและสามารถควบคมตนเองมใหแสดงพฤตกรรมทไมเหมาะสมตอหนาคนอน ๆ บลม และคณะ (Bloom ct al. 1971: 273) กลาววา ความตระหนกเปนพฤตกรรมทางดานอารมณ หรอความรสก เปนขนตาสดของพฤตกรรมดานความรสก ทศนคต คานยม ความตระหนกม

16

ลกษณะเกอบคลายกบความร (Knowledge) แตแตกตางกนตรงทความร เปนเรองทเกยวของกบขอเทจจรง กฎเกณฑ รายละเอยดในเรองตาง ๆ ทมนษยไดมการรวบรวมเกบสะสมไวเพอสามารถนาไปใชใหเกดประโยชน การเกดความรตองอาศยระยะเวลา ดงนนความรจงเกยวของกบความจา หรอความสามารถทจะระลกได สวนความตระหนกรเปนความสานก ซงบคคลเคยมการรบร หรอเคยมความรมากอน เมอมสงเรามากระตน จงเกดความสานกขน ดงนน ความตระหนกในตนเอง จงเปนเรองของการรบร ฉกคด หรอมความรสกตอตนเอง บคคลหรอแวดลอมในขณะนน เฟลดแมน (Fledman. 1992: G-5) ไดกลาวถงความตระหนกในตนเองไววา เปนการรสมผสเกยวกบตนเอง บคคลอน และสงแวดลอมในขณะนน คอ รวาตนเองกาลงคดอะไร รสกอยางไร และทาอะไรกบตนเอง กบผอน หรอสงอน ๆ ในขณะนน ซงเปนกระบวนการทเกดขนอยางตอเนองตลอดเวลา โคเวย (Covey. 1977: 19) กลาววา การตระหนกรในตนเอง เปนการตรวจสอบตนเองซงมผลตอตนเอง ไมเพยงแตดานเจตคตและพฤตกรรม แตยงมผลตอการรจกคนอนดวย จากความสาคญและลกษณะของการเขาใจตนเอง ดงกลาวขางตน สรปไดวา การเขาใจตนเอง มความสาคญตอบคคล ทงในดานความคด ความรสก เจตคต พฤตกรรม ความสามารถบทบาทของตนเอง และยงชวยใหบคคลไดรถงขอด ขอบกพรองของตนเอง ซงจะเปนแนวทางในการพฒนา ปรบปรงแกไขตนเองตอไป นอกจากน การตระหนกรในตนเองและการรจกตนเอง ยงมความสอดคลองหรอมความสมพนธทเกยวเนองกน ดงท กณฑล จรยาปยกตเลศ และคณะ (2540: 19) กลาววา การรจกตนเอง คอความพยายามทบคคลจะทาใหการรบรเกยวกบตนเองตรงกบความเปนจรงตามธรรมชาตทบคคลนนเปนอย การรจกตนเองจงสามารถกระทาได โดยการสรางความตระหนกในตนเอง หรอมสตในตนเอง ซงการรจกตนเองจะมไดมากหรอนอย หรอตรงตามความเปนจรงแคไหนนนยอมขนอยกบระดบของความตระหนก หรอการรสตในตนเองทบคคลนนมอย 2.3 ปจจยทมอทธพลตอการเขาใจตนเอง บคลกภาพของบคคลแตละคนมลกษณะเฉพาะแหงตนซงมผลมาจากธรรมชาตของแตละบคคลอนประกอบดวยพนธกรรม และสงแวดลอมทมสวนกาหนดและสงเสรมความเปน ตน ของแตละบคล ซงกลาวไดโดยสรป (ภทรา บญยโหตระ. 2542: 21-22) ดงน 1.พนธกรรม เปนสงสาคญประการแรกทกาหนดวาบคคลจะมตนอยางไร เชน เพศ เชอชาต สผว ขนาด รปรางหนาตา คนทมความปกตหรอผดปกตของรางกาย เปนตน สงทบคคลไดรบไดถายทอดทางพนธกรรม ไดแก 1.1 ลกษณะทางกายภาพ ซงเปนลกษณะเดนของแตละคน มดงน 1.1.1 ลกษณะทางโครงสรางของรปรางโดยทวไป ลกษณะสผม นยนตา สผว 1.1.2 ลกษณะใบหนา รปหนา ใบห จมก รมฝปาก กะโหลกศรษะ 1.1.3 เพศ

17

1.1.4 โรคบางอยางทถายทอดทางพนธกรรม เชน เบาหวาน ตาบอดส ศรษะลาน เปนตน 1.1.5 ความสมบรณของระบบตอมไรทอตาง ๆ ททางานอยางมระบบทาใหรางกายเจรญเตบโตและมพฒนาการอยางเหมาะสม 1.1.6 กลมเลอด ไดแก A , B , O และ AB 1.2 ลกษณะทางสตปญญา สตปญญ าความสามารถทจะทาใหมความเขาใจทเปนนามธรรม และการปรบตวของมนษย สตปญญาถายทอดไดทางพนธกรรมในระหวางตงครรภ

ถงแมวาบดา มารดา จะมระดบสตปญญาสงกตาม ถากรณทมารดาเกดอบตเหตและไดร บ การกระทบกระเทอนทงทางกาย และจตใจอยางรนแรง อาจมผลกระทบตอสตปญญาของเดกได 2. สงแวดลอม มอทธพลตอการเกดและการพฒนาตนและมผลตอการรจกและ เขาใจตนเองไดเชนกน ซงสามารถนาเสนอประเดนตาง ๆ ไดดงน 2.1 ธรรมชาตของสงแวดลอมทมผลตอการสรางตนเอง ไดแก 2.1.1 สงแวดลอมทมผลตอพฒนาการของมนษย ทาใหพฒนาการหยด ชะงกหรอสนสดได เชน สารเคม ยา อาหาร รงส 2.1.2 สงแวดลอมทมผลตอการพฒนาของมนษยภายหลง เชน อบตเหต โรคภย ไขเจบ 2.1.3 สงแวดลอมทมท งผลดและผลเสย เปนสงทเกดควบคกบมนษย ตงแตเกดจนตาย ไดแก เพอน ครอบครว สถาบนทางสงคม วฒนธรรม คานยมและความเชอ 2.1.4 สงแวดลอมทมผลตอพฒนาการมนษยตงแตเกดจนตลอดชวต 2.1.5 สงแวดลอมทมท งประเภทภายในและภายนอกครรภมารดา 2.2 สงแวดลอมทมอทธพลตอการสรางตนของบคคล ซงพอจะแยกเปน ประเดนตาง ๆ ไดดงน 2.2.1 สารเคม อาหาร และยา 2.2.2 ตอมไรทอทมอทธพลตอบคคล 2.2.3 การอบรมเลยงด การอบรมเลยงดมอทธพลตอการรจกและเขาใจ ตนเอง มผลการวจยไดศกษาไวหลายเรอง ไดแก การศกษาวจยของ ณรงคศกด ตะละภฏ (ภทรา บญยโหตระ. 2542: 26-28; อางองจาก ณรงคศกด ตะละภฏ. 2540. วธการอบรมเลยงดบตร) ในเรองวธการอบรมเลยงดบตรของครอบครวประเภทตาง ๆ 10 ประการพบวา ครอบครวมอทธพลตอบคลกภาพของเดก ๆ ไปคนละแบบ ดงน 1. ครอบครวทโอเดกมากเกนไปทาใหเดกไมกลาคด ไมกลาทาไมกลาตดสนใจตองพงผอนตลอดเวลา บคลกภาพแปรปรวน 2. ครอบครวทปฏเสธไมรบเปนลกทาใหเดกวาเหว เหงา ซม โกรธงาย ไมเปนมตรกบใครงาย ๆ ชอบทารายตนเอง

18

3. ครอบครวทปลอยลกมากเกนไป เดกขาดความอบอน เจาอารมณหลงวตถเปนประเภทวตถนยม มพฤตกรรมกาวราว และทาลายของ เหนแกตว 4. ครอบครวทตองการใหทกอยางสมบรณทดทสดพอแมตงความหวงสงเกนความจรง ฝกลกใหประพฤตปฏบตตามคาสงสอนของตนเองทไดรบจากบรรพบรษ เดกจะเปนคนยาคดยาทา ใจคบแคบ ทงความคดและพฤตกรรม ยดหยนไมเปน มปญหาในก

ปรบตว 5. ครอบครวทต งมาตรฐานในการอบรมลกทผดไปจากความเปนจรง พอแมตองการจะลบปมดอยของตนเอง แตไมรจกวธการทเหมาะสมถกตอง อาจจะดแลลกไมทวถง เดกจะมบคลกภาพทไมมความสข เศราซม เปนคนออนหวานเกนไป และประจบสอพลอ ใจดา ทาลายใครกไดทตองการ 6. ครอบครวทฝกระเบยบวนยผด ๆ พอแมสรางกฎเกณฑทไมมหลกและไมมเหตผล อธบายใหลกฟงไมได มแตสงเดกใ หทาอยางเดยว เดกมกจะสบสน ไมเชอใจใคร อาจเปนโรคจต 7. ครอบครวทพอแมเปนตวอยางทผด ๆ ใหเดกเหน พอแมเปนแบบอยางทผดทใหลกกระทาตาม โดยใหเหตผลวาพอแมเกดมากอน เดกจงมความประพฤตตรงกนขาม ชอบพงคนอน ไมศรทธาเชอถอพอแมของตน ชอบพงวตถหรอแฟชนแทน 8. ครอบครวทสรางความอจฉารษยาใหแกลก ๆ เดกจะขาดความรกและรบการถายทอดมา เดกจะทาทกอยางเพอตนเอง สงสารตนเองจะไมรบรความรสกของคนอน 9. ครอบครวทไมลงรอยกนในชวตสมรสเดกจะมปญหาในการ

ปรบตว ประชดชวต พดจาไมเขาหกน ปลนปลอนหลอกลวง เหงาหงอย 10. ครอบครวทมปฏสมพนธกนแบบโรคจต เดกจะสบสน กลว ไมกลาคดไมกลาทา ขาดความเชอมน ยาคดยาทา เกบกด ท าความผดไดโดยไมรตว 2.2.4 ลาดบการเกด มผลตอการสรางตนเองของเดกดวย เชน ลกคนโต มกจะเปนคนจรงจงกบชวตมาก เปนผใหญเกนวย และเผดจการ ลกคนรองจะเปนคนทไมคอยจรงจงกบชวตมากเทาใดนก มกจะเปนคนเงยบเฉย แตแฝงอารมณไวภายใน ชอบการแขงขน ลกคนเลกมกจะมบคลกภาพทสนกสนาน คดแตวาคนอนจะตองเอาใจตน เพราเปนลกคนสดทอง มระเบยบแบบแผนในชวต เปนตน 2.2.5 สภาพสงคม เศรษฐกจ วฒนธรรม และคานยมตาง ๆ สถานภาพและบทบาททางสงคม ทาใหบคคลมความแตกตางในเรองบคลกภาพ สงคมจากดลกษณะของบคคลทอยในสงคม บคคลจะเหนและสงเกตจากตวแบบในชวตจรง การทบคคลเรยนรเขาใจบทบาทของตนเองและผอน รจกการแตงกาย รจกพด และรจกแสดงบทบาทของตนเองตอคนอน ๆ ในขอบเขตทตนเองวางไว

19

อทธพลของพนธกรรม และสงแวดลอมตางกมผลตอการพฒนาตนเองทสงผลตอการรจกและเขาใจตนเอง ซงเปนการสงสมทมผลตอการหลอหลอมความมบคลกภาพทเหมาะสมตอไปของบคคล 2.4 แนวทางและวธการรจกและเขาใจตนเอง การรจกและเขาใจตนเอง เปนสงสาคญประการแรกทจะชวยใหบคคลสามารถพฒนาตนเองใหสามารถปรบพฤตกรรมทแสดงออกใหเหมาะสมสอดคลองกบสภาพการณตางๆและดาเนนชวตรวมกบผอนไดอยางราบรน การรจกมองเหนตนเองไดตรงตอความเปนจรง และทาใจยอมรบสภาพทแทจรงของตนเองได จะชวยใหบคคลสามารถกาหนดพฤตกรรมของตวเองไดอยางเหมาะสม สามารถเผชญปญหาหรอความยงยากทเกดขนในชวตไดอยางมประสทธภาพ ปรบตวและดาเนน

ชวตไดอยางเปนสข ซงมแนวทางทจะชวยใหบคคลรจกมองเหนตนเองและเขาใจตนเองได สามารถใชทฤษฎทางจตวทยามาวเคราะห (ศกดไทย สรกจบวร. 2550: 34) ดงรายละเอยดตอไปน 1.ทฤษฎตวตน (Self theory) บคคลแตละคนเรมชวตดวยการเปนหนวยทหนงทมลกษณะบคลกภาพทเปนเอกลกษณเฉพาะตว โดยสงแวดลอมและพนธกรรมเปนตวกาหนดและสงเสรมลกษณะตาง ๆ ของบคคลแตละคนใหม “ตน” ทแตกตางกนออกไป แนวทางทจะชวยใหบคคลรจกและเขาใจตนเองไดนนอาจกระทาไดโดยศกษาและวเคราะหรสกนกคดเกยวกบตนเอง และพฤตกรรมทางอารมณของบคคล นอกจาก “ตน” แลวบคคลยงมความรสกนกคดเกยวกบตน (Self concept) ซงอาจไมเปนความจรง หรอไมตรงกบตวตนจรงได เพราะความรสกนกคดเกยวกบตน คอ การรบรของเอกตบคคลเกยวกบตนเอง ซงอาจเปลยนไปตามสถานการณและวยของบคคล ความรสกนกคดเกยวกบตนเองเกดจากความรสกนกคดเจตคต และกระบวนการรบรตาง ๆ ทสะสมเปนประสบการณของบคคลทงประสบการณสวนตวและประสบการณทไดจากการเปนสมาชกของสงคม โดยการแปลความหมายปฏกรยาหรอสหนาทาทางผอนทมตอตน ทาใหบคคลทราบวาเขาเปนทตองการหรอไมตองการ เชน บคคลรวาตนเองเกงจากคาชมหรอสหนาทาทางของผอน เปนตน การแปลความหมายของบคคลอาจผดพลาดได เพราะอคตและสภาพรางกาย กลาวคอ เมอบคคลมอารมณโกรธ หรอ เจบปวย การรบรอาจไมตรงกบความเปนจรง หรอการ แสดงพฤตกรรมของบคคลอาจไมตรงกบความรสกทแทจรง เชน การแสดงทาทวาไมรก ไมสนใจ หรองอนของหญงสาวทมตอชายหนม เพราะเกดอารมณหงหวงเปนตน โรเจอรส (ศรเรอน แกวกงวาล. 2545: 123-127; อางองจาก Rogers. 1988. p.149) แบงตวตนของบคคลออกเปน 3 แบบ ดงน 1. ตนทตนมองเหน (Self concept) คอ ภาพของตนทบคคลมองตนเองวาเปนคนอยางไร คอใคร มความร ความสามารถ และลกษณะเฉพาะตนอยางไร เชน การมองวาตนเองเปนคนสวย คนเกง คนชางพด คนตาตอยวาสนา คนเกบตว เปนตน โดยทวไปบคคลจะรบรและมองเหตนเองหลายแงหลายมม ซงอาจไมตรงกบขอเทจจรงหรอภาพทคนอนเหน เชน คนทชอบเอารดเอาเปรยบผอน อาจไมเคยนกเลยวาตนเองเปนบคคลประเภทนน ตนทตนมองเหนน คอ ความรสกนก

20

คดทบคคลมตอตนเอง และอาจกลาวไดวาเปนสงเดยวกนกบตนตามการรบรของตวเอง(Perceived self) 2. ตนตามทเปนจรง (Real self) คอ ลกษณะตวตนทเปนไปตามขอเทจจรง เชน ความสามารถ ความถนด ขอดขอเสยตามทเปนจรงซงบอยครงทตนมองไมเหนขอเทจจรงของตน เพราะเปนกรณททาใหรสกเสยใจ เศราใจ ไมเทยมหนาเทยมตากบบคคลอน ๆ หรอรสกผด เปนบาป เปนตน 3. ตนตามอดมคต (Ideal self) คอ ตนทอยากม อยากเปน แตยงไมมและไมเปนในสภาวะปจจบน นอกจากนโรเจอรสยงเชอวาการทบคคลมตนตามทตนมองเหนหรอมความรสกนกคดเกยวกบตน สอดคลองและใกลเคยงกบตนตามทเปนจรง จะเปนผลดกบการดาเนนชวต เพราะบคคลจะมอารมณและบคลกภาพมนคง มมนษยสมพนธดมสมรรถภาพสงในการประกอบภารกจตามหนาท ไมคอยมความวตกกงวล ยงไปกวานนการทบคคลมองเหนตนเองตามความเปนจรง มกมองเหนตนตามอดมคตทคอนขางเปนไปได ทาใหการดาเนนชวตเปนไปอยางมความมงหวง กระตอรอรน มความสมหวง และพงพอใจตนเอง ซงจะนาไปสความพอใจในบคคลอนดวย สวนผทสรางภาพตามอดมคตหางไกลตนตามทเปนจรง มกประสบความผดหวงในตนเองและผอนอยเสมอ ทาใหมองตนเองและผอนในแงลบ มเพอนนอย คบหาสมาคมกบใคร ๆ ยาก บคคลประเภทนมกมขอสบสน และขดแยงในตนเอง และกบผอน ดงนนการรจกและมองเหนตนเองตามทเปนจรง จงเปนสงทสาคญและจาเปนตอการดาเนนชวตทเปนสขของบคคล ซงจะไดกลาวถงวธการรจกและมองเหนตนเองในหวขอถดไป ผทมสขภาพจต สามารถปรบตวได มความพงพอใจในตนเอง คอผทมตนทง 3 ชนด มสวนทใกลเคยงกนหรอมสวนทสมพนธกนมาก ดงรายละเอยดทแสดงสดสวนของบรเวณทตนทง 3 สมพนธหรอใกลเคยงกน (Congruence) ในภาพประกอบ 2 มสวนทตนทง 3 สมพนธและใกลเคยงกนมาก สวนในภาพประกอบ 3 แสดงใหเหนวาตนทง 3 มสวนสมพนธหรอใกลเคยงกนนอยกวา ซงโรเจอรสสรปวา ผทมตนทง 3 ดงรปภาพประกอบ 3 จะเปนผทมอารมณไมมนคงและมการปรบตวไมด เชน ผทมความรสกนกคดเกยวกบตนทตรงตอความเปนจรงแตกตางจากตนในอดมคตมาก จะมความรสกเปนทกข โกรธ และผดหวงตนเอง ทไมสามารถทาหรอเปนไปไดใกลเคยงกบอดมคต แตถาความรสกนกคดเกยวกบตนทง 3 ชนด ใกลเคยงกนมาก ๆ หรอแทบจะไมตางกนเลย บคคลกจะไมมพฤตกรรมสรางสรรคหรอพฒนาตนเองใด ๆ เกดขน

21

ภาพประกอบ 2 ตนทง 3 มสวนสมพนธหรอใกลเคยงกนมาก

ทมา: โรเจอรส (ศรเรอน แกวกงวาล. 2545: 124; อางองจาก Rogers. 1988. p.149)

ภาพประกอบ 3 ตนทง 3 มสวนสมพนธหรอใกลเคยงกนนอย

ทมา: โรเจอรส (ศรเรอน แกวกงวาล. 2545: 124; อางองจาก Rogers. 1988. p.149)

22

2.ทฤษฎหนาตางโจฮาร (The Johari Window) ทฤษฎหนาตางโจฮาร(The Johari Window) ลฟทและองแฮม (ปราณ รามสต และจารส ดวงสวรรณ. 2545: 97-98; อางองจาก Luft & Ingham. 1970. p.281-282) ไดเสนอทฤษฎหนาตางโจฮาร เปนครงแรกในป ค.ศ. 1955 (โดยนาชอตนของทงสองทาน คอ Joseph Luft และ Harry Ingham มารวมกนเปนชอทฤษฎ) เพอมงแสดงใหเขาใจถงสมพนธภาพระหวางบคคล ซงสามารถอธบายถงพฤตกรรม และความรสกนกคดของบคคลไดวา มลกษณะและองคประกอบเปนอยางไรเพอชวยใหบคคลไดเขาใจตนเองและคนอนไดดยงขน ทฤษฎหนาตางโจฮาร ไดแบงพฤตกรรม และความรสกนกคดของบคคลออกเปน 4 สวน ดงภาพประกอบ 4 และรายละเอยดตอไปน ตนเองร

ตนเองไมร

ผอนร

I บรเวณเปดเผย (Open area)

II บรเวณจดบอด (Blind area)

ผอนไมร

III บรเวณซอนเรน (Hidden area)

IV บรเวณอวชชา (Unknown area)

ภาพประกอบ 4 แสดงพฤตกรรมและความรสกนกคดของบคคลตามแนวคดทฤษฎหนาตางโจฮาร

ทมา: ลฟทและองแฮม (ปราณ รามสต และจารส ดวงสวรรณ. 2545: 97; อางองจาก Luft; & Ingham. 1970. p. 281-282) สวนท 1 บรเวณเปดเผย หมายถง การแสดงออกทบคคลเขาใจดวาตนเองกาลงทาอะไร อยดวยวตถประสงคหรอความมงหมายใด และในขณะเดยวกนบคคลอนกทราบถงการกระทาและจดมงหมายทบคคลแสดงออกอยางถกตองตรงกน เชนบคคลหนงเมอเกดความไมพอใจ จะแสดงออกทางพฤตกรรม โดยมทาทางมนตงสหนาเฉยชาและดวงตาเปลยนแวว ลกษณะดงกลาวนเปนลกษณะประจาตวทเกดขนทกครงทบคคลนนเกดความไมพอใจและตองการแสดงใหคนอนทราบ

23

วาเขาไมพอใจจนเปนทสงเกตไดของคนอน ดงนน เมอบคคลนนเกดความไมพอใจและแสดงพฤตกรรม ดงกลาวออกมา คนอนทราบไดทนทวาบคคลนนไมพอใจ เปนตน สวนท 2 บรเวณจดบอด หมายถง การแสดงออกทบคคลไมรตววาไดแสดงอะไรออกไป เพราะเหตใดจงแสดงอยางนน แตสงทบคคลแสดงออกไปนนเปนทปรากฏและเขาใจของคนอน โดยชดแจงได เชน บคคลคนหนง เวลาพดตองยกคว หรอ ยกไหล โยกตว โดยไมมจดหมายและบคคลนนเองกไมทราบวาเวลาทตนพดนนไดยกคว ยกไหล โยกตว แตคนอนเหนโดยทวกนวาบคคลนนเวลาพดจะตองยกคว ยกไหล หรอ โยกตว ซงทาไปโดยไมรตวและไมมจดมงหมายใด ๆ สวนท 3 บรเวณซอนเรน หมายถง การแสดงออกทบคคลทราบดวาตนเองกาลงทาอะไร อยดวยจดมงหมายใด แตคนอนไมทราบหรอทราบไปในทศทางอน ซงไมตรงกบความเปนจรง เชน บคคลคนหนงปดบงนสยเจาชของตน ดวยการวางทาทางเปนคนสงบเสงยม มสมถะ ทาใหเปนทวางใจแกผพบเหนวาเปนคนด ไมหลกหลกเรองผหญงหรอผชาย เปนตน สวนท 4 บรเวณอวชชา หมายถง การแสดงออกของบคคลทตนเองไมเคยทราบและเขาใจมากอน และคนอนกไมเคยทราบและเขาใจมากอนเชนกน แตจะทราบกตอเมอมเหตการณบางอยาง ทาใหตองแสดงออกซงพฤตกรรมและอารมณ อนไมเปนททราบใหปรากฏออกมา เชน บคคลทตลอดเวลา ดเปนคนนานบถอ ออนหวาน นมนวล แตเมอตกอยในสภาวะแขงขน เกดอารมณรษยาชงดชงเดน ทาใหแสดงพฤตกรรมและอารมณเชงมงทาลายคแขงขนออกมา อนเปนพฤตกรรมและอารมณซงตวบคคลนนเองและคนอนคาดไมถง และเมอพฤตกรรมทไมมใครคาดคดมากอนปรากฏออกมา กทาใหทงตวบคคลเองและคนอนไดรจกและเขาใจบคคลอกแงมมหนงได จากแนวคดของทฤษฎหนาตางโจฮาร ดงกลาว จะเหนไดวาการทบคคลจะรจกและมองเหนตนเองตลอดจนเขาใจตนเองใหไดมากขนนน บคคลจาเปนตองหาวธการทจะลดพฤตกรรมและความรสกนกคดในสวนท 2 ของหนาตาง คอ บรเวณจดบอดใหเหลอนอยลงหรอหากเปนไปไดกใหหมดไป ทงนเพราะพฤตกรรมททาใหเกดผลดตอตวเอง ดงนน หากบคคลไดดาเนนการปรบปรง แกไขหรองดเวนแสดงพฤตกรรมนน ๆ การลดบรเวณของหนาตางสวนน ยอมสงผลใหบรเวณของหนาตาง สวนท 1 ซงไดแกบรเวณเปดเผย กวางมากขน นนคอ บคคลสามารถรจกและมองเหนตนเองมากขน การทบคคลรตวและเขาใจวาสงทตนเองคดหรอทาอยนน คออะไร มเปาหมายหรอ

วตถประสงคใดจงคดหรอทาเชนนนยอมเปนการงายตอการประเมนผลดและผลเสยของการคด และการกระทาใหถกตองเหมาะสมตอสภาพการณตางๆ ซงจะสงผลใหบคคลสามารถปรบตวและดาเนนชวตไดอยางเปนสข 3.ทฤษฎการตดตอสมพนธระหวางบคคล เรามกจะไดยนเสมอถงคากลาวทวา ปญหาของมตรภาพมสาเหตทสาคญประการ หนงกคอ “ความคดเหนหรอทศนะไปกนไมได” ดงนนทศนะทแตละคนจะยดถอจงเปนสงสาคญในการตดตอสมพนธระหวางกน นกจตวทยาทมความเชอวาสมพนธภาพระหวางบคคลจะเปนไปในรปใดนน สวนหนงขนอยกบทศนะทบคคลนนมตอตนเองและตอบคคลอน ซงนกจตวทยาทมความเชอเชนนกคอนกจตวทยาทศกษาวเคราะหการตดตอสมพนธระหวางบคคล (Transactional : T.A) หรอ

24

เรยกวาทศนะในชวต (Life position) นกจตวทยาทมชอเสยงในการพฒนาการตดตอสมพนธระหวางบคคลกคอ อรค เบรน (Eric Bern) อรค เบรน (Eric Bern) ไดแบงทศนะในชวตออกเปน 4 ทศนะ (ศกดไทย สรกจบวร. 2550: 38) คอ 1.I’m OK , You’re OK. เปนบคคลทมทศนะของผมสขภาพจตด ปรบตวไดด มองตนเองและมองคนอนในแงด เหนวาชวตของตนเองและคนอนมคณคา มการแกปญหาอยาง

สรางสรรค ความคาดหมายใกลเคยงความจรง เปนคนทสามารถยอมรบตนเองและยอมรบผอนตามทเปนจรงสามารถใหและรบความรกจากผอนได 2.I’m OK , You’re not OK. เปนบคคลทมทศนะทเหนวาตนเองเหนอกวาผอน ตนเองดคนอนไมด ดถก เหยยดหยาม วางอานาจ ขมข ผอน เหนชวตของคนอนไมมคา โทษคนอนในความบกพรองของตน เขาขางตนเอง ระแวง มองคนอนในแงราย ในกรณทมความชนชมเขาขางตนเอง อยางรนแรงมกจะลงเอยดวยการทาลายผอน 3.I’m not OK , You’re OK. เปนบคคลทมทศนะทเหนวาตนเองตาตอย ไมมด ไมมคเมอเทยบกบคนอน มความขลาดกลว ไมกลาแสดงออก ชอบเกบกดความรสกสงสารตนเอง ชอบหลกเลยงจากผอน เมอมปญหาจะรสกทอถอย ไมยอมแกไขหรอเผชญปญหา ความรสกทมตอคน

อนนนคอ คนอนนนด เกงมคามากกวาตน หากมความรสกอยางรนแรงอาจทาลายชวตตนเองได 4.I’m not OK , You’re not OK. เปนบคคลทมทศนะทวาไมเหนคณคาของสงใด ๆ เลยทงชวตของตนเองและผอน คนประเภทนจะมสหนาบงตง บอกบญไมรบ ชอบถากถางนนทาวารายผอน ไมมเมตตาใหกบใคร ในกรณทมทศนะอยางรนแรง มกจะลงเอยดวยการทาลายตนเองและผอนในทสด ผปวยเปนโรคประสาท โรคจต มกจะมทศนะแบบน โลกเปรยบเหมอนละครวงใหญ มนษยคอนกแสดงซงจกตองแสดงบทบาทของนกแสดงยอดเยยมไมตองมการทองจาบทใด ๆ เลย ถาจะเปรยบชวตเหมอนเกมส มนษยกคงกาลงเลนเกมสกนอย ซงเรยกวา เกมชวต (Psychological game) เกมสชวตเปนการดาเนนชวตในปจจบน เพอการตดตอสมพน ธกบบคคลอน อรค เบรน ไดจาแนกรปของการตดตอสมพนธระหวางบคคลออกเปน 3 แบบคอ 1.การตดตอสมพนธแบบถอยทถอยอาศย (Complementary transaction) เปนผลทใหมการตอบสนองทไดรบเปนไปตามคาดหวง 2.การตดตอสมพนธแบบขดแยง (Crossed transaction) เปนการตดตอสมพนธกนโดยทฝายหนงไดรบการตอบสนองทไมตรงกบทคาดไว ทาใหเกดสมพนธภาพแบบแตกหก เปน

ปรปกษหรอเกดความเขาใจผด 3.การตดตอสมพนธแบบเคลอบแฝง หรอซอนเรน (Ulterior transaction) เปนการตดตอสมพนธทใชคาพดขดแยงกบสหนาทาทาง เปนคาพดทแฝงความรสกหรอมจดหมายอนเอาไวถาสงเกตใหดจะพบความขดแยงน

25

กลาวคอ ถาพจารณาถงทศนะทง 4 ชนด และรปแบบของการตดตอสมพนธของบคคลแลว บคคลจะเกดความเขาใจตนเองและผอนไดนน ควรตองมทศนะในชวตแบบ I’m OK, You’re OK. และใชชวตตดตอสมพนธแบบถอยทถอยอาศยเปนหลกดาเนนชวตในสงคม ซงจะพบวาประสบการณแรกเรมชวตในวยเดก ในการตอบสนองเรองความรก ความเขาใจและความเอาใจใสจากพอแมผปกครองและผทเกยวของ รวมไปถงประสบการณดงกลาวในวยรนและวยผใหญทไดรบการสงสมกนมาจากอดตยอมเปนปจจยพนฐานทสาคญในการกาหนดแนวทศนะในชวตของ

บคคล และการแสวงหารปแบบของการตดตอสมพนธของบคคล 2.5 ปจจยในการรจกและเขาใจตนเอง ในการรจ กและเขาใจตนเองนน สามารถกระทาไดหลายแนวทาง เชน การสารวจ การวเคราะห และการพจารณาหรอมองตนเองเกยวกบความร บคลกภาพ อารมณ คานยม ความสนใจ ตลอดจนทกษะความสามารถตาง ๆ ดงท กฤษณา ศกดศร (2534: 246-247) กลาววา การเรยนรเกยวกบตนเองเปนจดสาคญในการพฒนาตนเองตอไป บคคลจงควรจะไดศกษาดตนเองในดานตาง ๆ ดงน 1. ลกษณะทาทาง การยน นง พด รวมตลอดไปถงรปรางหนาตาของเรา ควรจะเรยนรวาเราเปนอยางไร เพราะบคลกลกษณะสามารถเปลยนแปลงแกไขใหดขนได 2.การแตงกาย การเลอกใชเสอผา เครองประดบ สสน ความสะอาด รปแบบสงเหลานแสดงใหเหนถงรสนยม นสยใจคอ วฒนธรรม ตลอดจนสถานะทางสงคม 3.สขภาพรางกาย และจตใจ เราควรจะรจกตนเองวาเราเปนคนทมสขภาพอนามยอยางไร ออนแอ แขงแรง มโรคประจาตวหรอไม เปนคนทมสขภาพจตดหรอไม 4.ความร คอ ความรอบร และคานยมของเราในเรองตาง ๆ เปนทยอมรบของสงคมหรอไมเพราะเจตคตของเรามผลเกยวของกบพฤตกรรมของเราดวย จากนนใหนาเอาสงทเราคนพบเกยวกบตนเอง มาวเคราะหดสาเหตจะสามารถแกไขไดอยางถกตอง ซงในการเรยนรเพอการรจกและเขาใจตนเองน แบงออกเปน 3 ระยะ คอ ระยะท 1 การเรยนร (To Know) เปนขนตอนเรมแรกของการพฒนาตนเอง บคคลตองรจกตนเองเสยกอนวาตนเองมลกษณะนสยใจคออยางไร ระยะท 2 การเขาใจ (To Understand) หลงจากทบคคลรแลววาตนเองเปนอยางไร กควรจะไดทาความเขาใจวา ทาไมตนจงเปนเชนนน เพราะสภาพแวดลอม หรอเพราะการอบรมสงสอน หรอเพราะสภาพทางรางกายของตนเอง ระยะท 3 การยอมรบ (To Accept) การทตนเองยอมรบวาตนไมสวย หรอไมแขงแรง กเทากบวาตนยอมเผชญกบความจรง การยอมรบจะชวยใหบคคลสามารถพฒนาตนเองได เพราะเมอยอมรบแลวบคคลกจะไมปดบงตนเองตอไป บคคลจะสามารถคนหาสาเหตและแกไขไดในทสด จากเอกสารดงกลาว สรปไดวา การสารวจ การวเคราะห และการพจารณาหรอมองตนเอง จะเปนแนวทางใหบคคลไดรจกและเขาใจตนเองในดานพฤตกรรม รวมทงแรงผลกดนภายใน

26

ของตนเอง ทงในสวนทด และในสวนทบกพรอง ซงจะทาใหบคคลเกดการเขาใจตนเองไดมากขน และเปนแนวทางใหบคคลไดมโอกาสปรบปรงและพฒนาตนเองตอไป

3. เอกสารทเกยวของกบกจกรรมกลมสมพนธ 3.1 ความหมายของกจกรรมกลมสมพนธ ชอลดดา ขวญเมอง (2542: 221-222) กลาววา เปนกระบวนการจดกจกรรมใหบคคลไดปฏบตกจกรรมรวมกน มการศกษาพฤตกรรมของตนเอง ของผอนและของกลม จากการทางานรวมกนจนเกดการเรยนรทเปนประโยชนตอการสรางสมพนธภาพ และประสทธภาพในการทางานรวมกน เพอจะไดนาไปใชในการพฒนาตนเอง พฒนากลมตอไป พงษพนธ พงษโสภา (2542: 4) กลาววา กจกรรมกลมจะเรมขนนบตงแตมบคคล 2 คนขนไป มาทากจกรรมรวมกน โดยมวตถประสงคเดยวกน เมอมนษยเขามารวมกลมกนกจะเกดเปนบทบาทของกลมขนมา ทงนเพราะกลมมอทธพลอยในตวของมนเอง อทธพลของกลมสามารถทจะขดเกลาลกษณะทาทของสมาชกในกลม ใหแปรเปลยนไปได เราจงไดเหนความเคลอนไหวเปลยนแปลงสถานภาพของกลมทเกดขนอยเสมอ ไมวาจะเปนไปในทศทางทสรางสรรคพฒนา หรอลาหลงเลวลงกตาม ทงนขนอยกบปจจยหลายประการ ในกลม อนงค วเศษสวรรณ (2544: 4) กลาววา บคคลตงแตสองคนขนไป มปฏสมพนธกนแบบตวตอตว แตละบคคลตระหนกถงการพงพากนในการรวมมอกนทาตามจดมงหมาย มความรบผดชอบรวมกน แตละบคคลตระหนกถงความรบผดชอบในฐานะสมาชกภาพของตน และสมาชกคนอน ๆ ทศนา แขมมณ (2545:139) กลาววา กลมสมพนธ (Group dynamics) หมายถง ความรเกยวกบการรวมตวกนของกลมเพอปฏบตงานอยางใดอยางหนงใหบรรลเปาหมาย ซงการ

ปฏบตงานจะเปนไปในทศทางใดนนขนอยกบพลงผลกดนทเกดขนจากองคประกอบ และปฏสมพนธระหวางองคประกอบตาง ๆ ของกลม เชน ผนากลม แบบแผนการสอสารและการใชอานาจของกลม ปฏสมพนธระหวางกนในกลมและปญหาตาง ๆ ของกลม สวทย มลคา; และ อรทย มลคา (2545: 124) กลาววา เปนกระบวนการเรยนรทผเรยนไดรบความรจากการลงมอรวมกนปฏบตเปนกลม กลมจะมอทธพลตอการเรยนรของสมาชกแตละคนและสมาชกแตละคนในกลมกมอทธพลและปฏสมพนธตอกนและกน คมเพชร ฉตรศภกล (2546: 25-26) กลาววา พลวตแหงกลม (Group dynamics) จะชวยอธบายถงการเปลยนแปลงตาง ๆ ทปรากฏขนภายในกลม จะเกยวของกบการศกษาพลงหรอเงอนไขตาง ๆ ทมอทธพลตอกลมโดยสวนรวมและกระบวนการตความหมายของพฤตกรรมของบคคลแตละคนโดยอาศยประสบการณของกลม พลวตแหงกลมยงชวยใหเขาใจกระบวนการในการทางานรวมกนการเลอกจดมงหมายของกลม การเสนอแนะและประเมนผลวธดาเนนการ การตดสนใจ การวางแผน เพอการปฏบตและการดาเนนการตามแผนนน ซงชวยใหมความคนเคยกบ

27

การเปนผนา การเปนสมาชก ชวยใหบคคลสามารถฝกฝนตนเองและผอนเพอประโยชนตอกลมใหสามารถวดประเมนความกาวหนาดานความงอกงามของกลมได กาญจนา ไชยพนธ (2549: 3) กลาววา การทบคคลมารวมกนเพอศกษาประสบการณของกลม ศกษาพฤตกรรมความเปนผนาผตาม ความคด ฝกปฏสมพนธระหวางบคคล และมการศกษาจากประสบการณ โดยผศกษาจะตองเขาไปมสวนรวมในประสบการณการเรยนรทจดขน จากเอกสารดงกลาว สรปไดวา กลมสมพนธเปนกลมกระบวนการเรยนรทสมาชกกลมเขาไปมสวนรวมในการทากจกรรมรวมกน เพอใหไดรบความรอยางกวางขวางแลวนาความรและประสบการณทไดรบจากกลมมาพฒนาตนเองหรอปรบตวตอสมาชกคนอนๆ เปนการลดความตงเครยด ขจดความขดแยง และชวยในการแกปญหาตาง ๆ ทตนเองหรอสมาชกกาลงประสบอยให

หมดสนไป อนเปนประโยชนในการสรางสมพนธภาพในการอยและทางานรวมกนกบผอนใหมประสทธภาพมากยงขน 3.2 จดมงหมายของกจกรรมกลมสมพนธ คมเพชร ฉตรศภกล (2546: 149-151) กลาววา ความมงหมายของกจกรรมกลมไวดงน 1.เพอสรางความเขาใจในตนเองไดอยางถกตอง โดยปกตคนทวไปอาจจะคดวาตนเองมความเขาใจในตนเองไมจาเปนใหคนอนชวยชแจงวาตนเปนอยางไร ในทางจตวทยาแลวมนษยยอมเขาใจตนเอง แตบางครงอาจจะไมเขาใจตนเองไดดเทาทควร หรอบางครงกเขาใจตนเองผดพลาดได ทงนเพราะวาแตละคนกมการปรบตวกบสงแวดลอม โดยใชวธการปองกนตวทแตกตาง

กนไป ดวยเหตนกจกรรมกลมกอาจจะชวยใหมนษยไดโดยเปนกระจกเงาสะทอนใหเหนภาพของตนเองทก ๆ ดาน 2.เพอสรางความเขาใจบคคลอน มนษยมความตองการทจะอยรวมกนอยางมความสข ปจจยทสาคญประการหนง คอ ความเขาใจในสมาชกของกลม ความเขาใจในบคคลอนจะทาใหเกด

การยอมรบพฤตกรรมทบคคลแสดงออกมา ดงนนในการทากจกรรมกลมรวมกนของสมาชกจะเปดโอกาสใหสมาชกเกดการเรยนรลกษณะตาง ๆ ของแตละคนไดเปนอยางด 3.เพอสรางความสามารถในการทางานรวมกนระหวางสมาชก ซงนอกจากจะอาศยความรความสามารถและประสบการณของสมาชกแตละคนแลว สงทสาคญและมความหมายตอความสาเรจของกลม คอ ความรวมมอ ซงถาขาดความรวมมอทดจะทาใหการทางานของกลมไมประสบความสาเรจเทาทควรดงนนในการทากจกรรมกลมจงมจดมงหมายทจะเสรมสรางคณลกษณะทดใหแกสมาชกกลมใหมทกษะทจาเปนตอการทางานรวมกบผอน แทรกซเลอร; และ นอรธ (สวภา ภาคยอต, 2547: 17; อางองจาก Traxler ; & North. 1987: 320) กลาววา จดมงหมายของกจกรรมกลมไวดงน 1. เพอใหการศกษาอบรมแกบคคลทยงไมคนเคยกบสงแวดลอม โดยเฉพาะอยางยงในมหาวทยาลย หรอในโรงเรยนโดยการจดโครงการ เชน ปฐมนเทศนกศกษาใหม หรอนาไปจดในรปแบบของการแนะแนวตลอดทงป

28

2. เพอเสรมสรางประสบการณทแตกตางไปจากทไดรบจากหลกสตร โดยเฉพาะอยางยงการจดกจกรรมกลมในมหาวทยาลย เพอพฒนาประสทธภาพในการศกษาเลาเรยน 3. เพอเปนรากฐานทจะนาไปสการใหคาปรกษาเปนรายบคคล เพราะทาใหนกเรยนคยเคยกบครแนะแนวในขณะทเขารวมกจกรรม 4. เพอการปรบตว การบาบดรกษา และความเจรญงอกงามของบคคลในกลมนอกจากน กจกรรมกลมยงเปนวธการทจะชวยแกปญหาสวนตว เชน ปญหาบคลกภาพ ปญหาดาน

มนษยสมพนธ จากจดมงหมาย ดงกลาว พอสรปไดวา กจกรรมกลมสมพนธมจดมงหมายเพอชวยสงเสรมใหบคคลไดมโอกาสเรยนรในการมปฏสมพนธกบผอน ไดสรางความเขาใจในตนเองเขาใจผอนตลอดจนเพอใหบคคล ไดมการปรบปรงแกไข และพฒนาตนเองในทางทพงประสงค 3.3 ขนาดของกลมสมพนธ อนงค วเศษสวรรณ (2544: 107) กลาวถง ขนาดของกลมทเหมาะ คอ 4-6 คน กลมขนาดนสมาชกจะมโอกาสแสดงความคดเหนไดทวถง การยอมรบ การสนบสนนในกลมทาใหไดงานแตสาหรบเดกทยงขาดทกษะดานปฏสมพนธระหวางบคคล และทกษะทางสงคม ควรจดกลม 2-3 คน ทรมพ และมลเลอร (เปรมใจ บญประสพ. 2545: 29; อางองจาก Trump and Miller. 1971. p. 225) มความเหนวา สมาชกของกลมทจดกจกรรมกลมควรมประมาณ 12 – 15 คน กลมไมควรเลกกวาน เพราะจะทาใหสนเปลอง แตถาขนาดใหญไปกวานกไมเหมาะเพราะสมาชกจะขาดโอกาสในการมสวนรวมอยางทวถง สวทย มลคา และ อรทย มลคา (2545: 129) กลาววา ขนาดของกลมจะมากหรอนอยขนอยกบเนอหาวชา จดมงหมายของการเรยนการสอน และตามความมาก – นอย ยาก – งาย ของงานทผสอนมอบหมาย กจกรรมบางประเภทอาจใชกลมขนาดเลก แตกจกรรมบางประเภทอาจใชกลมขนาดใหญ ผสอนจงควรพจารณาเองวากลมควรมขนาดเทาใด จงจะเหมาะสมกบการเรยนแตละครงโดยทวไปกลมทใชในการจดการเรยนการสอนจะมขนาด 6 – 8 คน คมเพชร ฉตรศภกล (2546 : 31) กลาววา ขนาดของกลมอาจจะเปนปจจยทสาคญ

ประการหนงในการพจารณาธรรมชาตของปฏสมพนธของกลม กลมทมขนาดแตกตางกนจะทาใหกระบวนการปฏสมพนธแตกตางกนไปดวย ในกลมทมสมาชกมากเกนความจาเปน สมาชกจะตองทางานซาซอนกน บางคนคาดหวงวาจะรบผดชอบทงหมด ในขณะทสมาชกคนอนรสกคบของใจทไมมงานทา ไมมโอกาสไดใชทกษะทตนมอย ขนาดของกลมไมควรเกน 15 คน จะใหญเทาใดขนอยกบความจาเปนของสถานการณ จดมงหมายของกลม แหลงทจะใหความชวยเหลอในกลม และระดบวฒภาวะของบคคลในกลม กาญจนา ไชยพนธ (2549: 18) กลาววา จานวนสมาชกของกลมเกยวกบการทางานหรอการเรยนการสอน สมาชกทเหมาะสมคอ 5 – 10 คน โดยครควรเลอกใหเหมาะสมกบเนอหาและกจกรรมโดยเฉพาะกลมขนาดเลกทสมาชกไมเกน 15 คน จะชวยใหเกดการเคลอนไหวไดงาย

29

ถาสมาชกมากเกนไป อาจมผลตอการแสดงความคดเหนและความตองการไดไมทวถง สมาชกจะไมเกดความสนใจและอาจออกไปจากกลม จากขนาดของกลมทไดกลาวมาแลวขางตน สรปไดวา ขนาดของกลมทเหมาะสมในการทากจกรรมกลมจะทาใหการทากจกรรมเกดผลด ควรมขนาด 5 – 15 คน เพอทสมาชกจะไดมโอกาสแสดงออกไดอยางทวถง มงานทาในกลม มโอกาสไดใชทกษะของตนอยางทวถงกน และสามารถยดหยนไดตามความจาเปนสถานการณและสาเหตอน 3.4 คณคาของกจกรรมกลมสมพนธ พงษพนธ พงษโสภา (2542: 41–42) กลาวถง ประโยชนของพลวตกลม ไวดงน 1 .ชวยเสรมสรางใหสมาชกในกลมมความไวตอการรบรถงความรสกของตนเองและของสมาชกในกลม ตลอดถงสงทกาลงจะเกดขนในกลมตอไป 2. ชวยกระตนใหสมาชกไดนาความร ความสามารถ ออกมาใชในการทางานรวมกนอยางเตมท 3. ชวยพฒนาดานทศนคต คานยม ความสนใจ ตลอดถงความสามารถในการดาเนนชวตในสงคม ซงบคคลจะตองมทศนคตทดตอตนเองและสงคม ตองรจกรบฟงผอน ตองรจกการ

เคารพใหเกยรตซงกนและกนจงจะอยรวมกบบคคลอนไดอยางมความสข 4.ชวยตอบสนองความตองการพนฐานระหวางบคคล โดยเฉพาะความตองการทางดานการยอมรบจากหมคณะ และความตองการทจะรสกวาตนเองเปนสวนหนงของกลม 5.ชวยพฒนาทางดานสานกในความรบผดชอบของสมาชกทมตองานและสวนรวม รชน เหลาเรองธนา (2545: 81) ไดศกษากจกรรมกลมมคณคาและประโยชนตอผเขารวมกจกรรมอยางมาก จะเหนไดวากจกรรมกลมสามารถตอบสนองความตองการพนฐานของบคคลและเปนพนฐานความเขาใจเบองตนของการอยรวมกน กอใหเกดพฒนาการทางดานตาง ๆ ของบคคล นอกจากนยงใชกจกรรมกลมในดานการบาบดรกษาและการวนจฉยอกดวย จนดารตน ปมณ (2545: 59) ไดศกษากจกรรมกลมสามารถชวยใหสมาชกไดพฒนาตนเองในดานอารมณ สงคม และรจกควบคมตนเอง นอกจากนยงสามารถรบผดชอบตนเองและมทศนคตทดตอบคคลอน เพอเปนการเสรมสรางความสมพนธระหวางบคคลไดด ทศนา แขมมณ (2545: 3) ไดแบงประโยชนของกลมสมพนธตามสาขาวชาชพตาง ๆ ไวดงน 1.กระบวนการกลมกบการรวมกลมทางสงคม (Social work group) กระบวนการกลมมประโยชนในการรวมกลมทางสงคม เชน กลมเพอสนทนาการ (Recreation group) สโมสร (Club) คายพกแรม (Camps) เปนตน การจดฝกอบรม ในการฝกความเปนผนา ผตาม และกระบวนการทางานของกลมสามารถชวยเสรมสรางทศนคตและพฤตกรรมของสมาชกกลม

30

2. กระบวนการกลมในวงการแพทย มผนาไปใชบาบดผปวยทางจต ตอมานาวธการ

จตบาบดหมไปใชในการวเคราะหทางจตแกบคคลปกตทไมมความผดปกตทางจต เชน วงการทหารวงการธรกจ 3. กระบวนการกลมในวงการบรหาร (Administration) กระบวนการกลมมประโยชนกบวงการบรหารเปนอยางยงเพราะเปนเรองทเกยวของกบการวางแผนงาน การประสานงานและมนษยสมพนธ เนองจากผบรหารจะตองทางานเกยวกบกลมและบคคลในวงกวางขวาง 4. กระบวนการกลมในวงการศกษา (Education) กระบวนการกลมไดเขามามบทบาทในวงการศกษา โดยมผนาเอาหลกการพลงกลมมาใชในการจดการเรยนการสอน การจดการศกษาผใหญการอบรมครประจาการและการฝกนกเรยนฝกหดครกอนออกฝกสอนกนอยางกวางขวาง คมเพชร ฉตรศภกล (2546: 20–24) กลาวถง คณคาของกจกรรมไวดงน 1. คณคาในการพฒนาการ (Development values) กจกรรมกลมสามารถสรางพฒนาการใหกบบคคลในกลมไดเปนอยางด กจกรรมแตละประเภทสนองความพงพอใจของบคคลแตกตางกนไป คณคาดานพฒนาการทเกดขน มดงน 1.1 การสนองความตองการพนฐานของบคคล เชน ความตองการเปนสวนหนงของกลม ความตองการความปลอดภย ตองการยอมรบจากหมคณะ 1.2 การสรางพฒนาการดานอารมณและสงคม เมอบคคลเขารวมกจกรรมกลมจะไดมโอกาสเรยนรเรองปฏบตตนในสงคม และในขณะเดยวกนจะไดเรยนรเรองการควบคมการแสดงออกทางอารมณดวย 1.3 การพฒนาดานทศนคต ความสนใจ ความสามารถ และปกตวสยทางสงคมในการดารงชวตอยในสงคม บคคลจะตองมทศนคตทดตอบคคลอน มการเคารพบคคลอนจงจะทาใหอยรวมกบกลมได ถาหากไมมคณสมบตดงกลาวแลวจะทาใหไมสามารถปรบตวกบสมาชกในกลมได 1.4 คณคาทางอาชพ กจกรรมกลมบางประเภท เชน กจกลมในโรงเรยนนอกจากจะใหขอสนเทศทางดานอาชพแลว ยงใหประสบการณทเปนประโยชนตออาชพตาง ๆ เชน ดนตร ศลปะ หนงสอพมพ เปนตน 1.5 ความเจรญงอกงามดานความรและทกษะในขณะทบคคลไดมโอกาสทา กจกรรมกลมนน อาจจะไดรบความรและทกษะบางประการ เชน การพดในทสาธารณะ การอภปรายกลม กฎระเบยบในการทางานเปนหมคณะ 2. คณคาดานการวนจฉย (Diagnostic values) สาหรบผนากลมเมอมการทากจกรรมกลมจะทาใหมโอกาสทจะสงเกตสมาชกในกลมแตละคนใหไดรบความเขาใจอยางดในตวสมาชก 3. คณคาดานการบาบด (Therapeutic values) ในการรวมกลมของบคคลนนจะมคาตอการบาบดเปนอยางด สาหรบบคคลทมปญหาจะไดรบประโยชนจากการรวมกจกรรม กลม

สามารถแกปญหาได เชน ปญหาทางอารมณ การพฒนานส ยของตนเอง เปนตน

31

4. คณคาตอโรงเรยนและชมชน (Value to the school and community) บคคลทเขารวมกจกรรมกลมมโอกาสในการพฒนาตนเองในดานตาง ๆ ทาใหเปนบคคลทมความสามารถ มคณคาสรางประโยชนใหแกสงคมได กาญจนา ไชยพนธ (2549 : 9 – 11) ไดกลาวถง ประโยชนของกจกรรมกลม ไวดงน 1. ชวยพฒนาในตวบคคล มดงน 1.1 กระบวนการกลมชวยสนองความตองการของบคคลได โดยสนองตอบตอ ความตองการขนพนฐานทงรางกายและจตใจ เชน ความตองการเปนสวนหนงของกลมความปลอดภย และความตองการเปนทยอมรบจากกลม 1.2 กระบวนการกลมชวยสรางและพฒนาการดานอารมณและสงคม โดยฝกใหสมาชกของกลมรจกการเกบอารมณ การแสดงอารมณใหถกตองและสมเหตผล รจกการพดคย ทกทายรวมทงการแสดงออกตามกาลเทศะ และการแสดงสมพนธภาพกบสมาชกคนอน ๆ ของกลม 1.3 กระบวนการกลมชวยพฒนาดานทศนคต ความสนใจและความสามารถ เมอบคคลอยคนเดยวหรออยนอกกลมอาจมทศนคตทไมชอบบางสงบางอยาง เชน ไมชอบคบคนมากมาย ไมชอบฟงผอน เปนตน แตเมอมาอยในกลมตองระงบสงทไมชอบ รจกฟงผอน ชนชมสงท

เปนสงด ๆ ของผอน สงเหลานทาใหเกดการพฒนาดานทศนคตขน 1.4 กระบวนการกลมชวยพฒนาคณคาทางดานอาชพ มผบรหารบางคนไมกลาทจะตดสนใจ ไมกลาทจะแสดงความคดเหน ไมกลาพดหรอไมกลาแสดงออก กลมจะมกจกรรมฝกการกลาแสดงออก ฝกความเปนผนา และฝกการกลาตดสนใจ ซงทาใหผบรหารไดฝกสงเหลาน ซงนาไปใชประโยชนในงานหรอวชาชพ 1.5 กระบวนกลมชวยพฒนาดานความรและทกษะตาง ๆ ในการเขากลมสมาชกตองใหความรวมมอในการเคารพกฎเกณฑของกลม ตองใหความรวมมอในการทากจกรรมกลม เชน การเปนผรจกฟง รจกใหขอมลตาง ๆ แกสมาชก ในการฟงนเองทาใหเกดความรเพมขน พฒนาขน

จากสงทตนเองร ไดรวมพฒนาทกษะในการรวมทากจกรรมตาง ๆ สงเหลานจะเหนไดวาเปนประโยชนแกสมาชกทงสน 2. กระบวนการกลมมคณคาในการวนจฉย เชน เมอเราใหสมาชกในกลมมาเปนผนา ถาสมาชกเกดประหมา ไมกลาพด ผดาเนนการกสามารถวนจฉยไดวา เขาอายและไมสามารถปรบตวได ดงนนตองหาวธการใชกจกรรมทาใหเขาไดพฒนาตนเอง นอกจากนการทสมาชกไดเขากลม ยงทาใหสมาชกไดประเมนตนเอง เชน ประเมนความสามารถของตนเอง ประเมนสานกในขอบเขตการกระทาของตน 3. กระบวนการกลมมคณคาในการบาบด ในวงการแพทยไดนาเอากระบวนการกลมมาใชบาบดผปวยทางจต โดยเรยกวา “จตบาบดหม” (Group Psychotherapy) ซงซกมนด ฟรอยด (Sigmund Freud) ไดเปนผรเรมนาวธจตบาบดหมไปใชกบผปวยทางจตทสถาบน Tavistock Institute of Human Relation ในประเทศองกฤษ ซงตอมาไดมผนาวธการไปใชกบบคคลปกตทไมม

32

ความผดปกตทางจตใจวงการตาง ๆ เชน วงการธรกจ วงการทหาร โรงงานอตสาหกรรม และชมชนในสงคมตาง ๆ 4. กระบวนการกลมมคณคาในวงการศกษา กระบวนการกลมเรมตนเขามามบทบาทในวงการศกษา โดย จอหน ดวอ (John Dewey) จากคาพดของเขาทวา “การเรยนรโดยการใหเดกไดลงมอทา” (Learning by Doing) จงกลายมาเปนหลกการในการศกษาทเนนการรวมกลมเพอการเรยนร การรวมกลมเพอทางานและการจดกจกรรมเสรมหลกสตร ดงนนในการจดกจกรรมดงกลาวกระบวนการกลมจะชวยสงเสรมใหนกเรยนไดฝกทกษะการทางานรวมกน นอกจากนยงฝกทกษะในการมมนษยสมพนธทด จากคณคาของกจกรรมกลมสมพนธ ดงทไดกลาวมาแลว สรปไดวา สมาชกกลมจะมการคนพบตวเอง เกดความรสกวาตนเองมคณคา และมองผอนวามคณคา กจกรรมกลมสมพนธทาใหสมาชกของกลมไดรบประโยชนทงทางตรงและทางออมสมาชกไดรวมทากจกรรมดวยกนสามารถเขาใจตนเองและผอนได นอกจากน กจกรรมกลมสมพนธยงมคณคาดานการพฒนาในดานตาง ๆ โดยเฉพาะดานอาชพ และความเจรญงอกงามทางความร ดานการวนจฉย ดานการบาบดและคณคาตอโรงเรยนและชมชนดวย 3.5 ทฤษฎทเกยวของกบกลมสมพนธ ทศนา แขมมณ (2545: 6–9) ไดกลาวถงทฤษฎกลมสมพนธ พอสรปไดดงน 1.ทฤษฎสนาม (Field Theory) ของเครท เลวน (Kurt Lewin) ทฤษฎนมแนวคดทสาคญสรปไดดงน คอ 1.1 โครงสรางของกลม จะเกดการรวมกลมของบคคลทมลกษณะแตกตางกน 1.2 ในการรวมกลมแตละครง สมาชกในกลมจะมปฏสมพนธตอกนในรปการ กระทา (Act) ความรสก (Feel) และความคด (Think) 1.3 องคประกอบตาง ๆ ดงกลาวไวในขอ 1.2 มผลตอโครงสรางของกลม ซงจะมลกษณะแตกตางกนออกไปตามลกษณะของสมาชกในกลม 1.4 สมาชกในกลมจะมการปรบตวเขาหากนและพยายามชวยกนทางาน ซงการทบคคลพยายามปรบตว จะกอใหเกดความเปนหนงอนเดยวกน (Cohesion) และทาใหเกดพลงหรอแรงผลกดนททาใหกลมสามารถดาเนนงานไปไดดวยด 2.ทฤษฎปฏสมพนธ (Interaction Theory) ของเบลส (Bales) โฮมาน (Homans) และ ไวท (Whyth) แนวคดพนฐานของทฤษฎน คอ 2.1 ปฏสมพนธของกลมจะเกดขนไดตองอาศยการกระทากจกรรมอยางใดอยาง- หนง (Activity) 2.2 ปฏสมพนธ คอ 2.2.1 ปฏสมพนธทางรางกาย (Physical Interaction) 2.2.2 ปฏสมพนธทางวาจา (Verbal Interaction)

33

2.2.3 ปฏสมพนธทางอารมณจตใจ (Emotional Interaction) 2.3 กจกรรมตาง ๆ ทกระทาผานการมปฏสมพนธน จะกอใหเกดอารมณและ ความรสก (Sentiment) 3.ทฤษฎระบบ (System Theory) ทฤษฎนแนวคดสาคญ คอ 3.1 กลมมโครงสรางหรอระบบซงประกอบดวยการกาหนดบทบาทหนาทของ สมาชกและการแสดงบทบาทของสมาชก อนถอวาเปนการลงทน (Input) ทาใหไดผลลพธ (Output) อยางใดอยางหนง 3.2 การแสดงบทบาทหนาทของสมาชก กระทาไดโดยผานทางระบบสอสาร (Communication) ซงเปนเครองมอในการแสดงออก 4.ทฤษฎสงคมมต (Sociometric Orientation) ของโมเรโน (Moreno) ทฤษฎนมแนวคดทสาคญดงตอไปน 4.1 ขอบเขตการกระทาของกลมขนอยกบการตดสนใจของสมาชกในกลม ในการ เลอกรปแบบและวธการทจะปฏสมพนธตอกน (Interpersonal choice) 4.2 เครองมอทสามารถนามาใชในการศกษาความสมพนธไดด คอ การแสดง บทบาทสมมต (Role playing) หรอการใชเครองมอวดสงคมมต (Sociometric Test) 5.ทฤษฎจตวเคราะห (Psychoanalytic Orientation) ของซกมนด ฟรอยด (Sigmund Freud) ทฤษฎนมแนวคดทสาคญ คอ 5.1 เมอบคคลอยรวมกนเปนกลม จะตองอาศยกระบวนการจงใจ (Motivation process) ซงอาจเปนการใหรางวล หรอการไดรบผลจากการทางานในกลม 5.2 ในการรวมกลม บคคลมโอกาสแดงตนอยางเปดเผย หรอพยายามปองกน ปดบงตนเองโดยวธตาง ๆ (Defense mechanism) การชวยใหบคคลแสดงออกตามความเปนจรง โดยใชวธการบาบดทางจต (Therapy) สามารถชวยใหสมาชกในกลมเกดความเขาใจตนเองและผอนไดดยงขน 6.ทฤษฎจตวทยาทวไป (General Psychology) ทฤษฎนมแนวคดวา การใชหลกจตวทยาตาง ๆ เชน จตวทยาการรบร การเรยนร ความคด ความเขาใจ การใหแรงจงใจ ฯลฯ สามารถชวยใหเขาใจพฤตกรรมของบคคล 7.ทฤษฎบคลกภาพของกลม (General Syntality Theory) ของแคทเทล (Cattel) ทฤษฎนอาศยหลกการจากทฤษฎการเสรมแรง (Reinforcement Theory) คอ กฎแหงผล (Law of Effect) เพออธบายพฤตกรรมกลม แนวคดทฤษฎนประกอบดวย 7.1 ลกษณะของกลมโดยทวไปมดงน 7.1.1 กลมแตละกลมมสมาชกซงมบคลกภาพเฉพาะตว (Population traits) ไดแก สตปญญา ทศนคต บคลกภาพ เปนตน

34

7.1.2 กลมแตละกลมมบคลกเฉพาะกลม (Syntality traits หรอ Personality traits) ซงเปนผลจากสมาชกกลมทมลกษณะแตกตางกนออกไป บคลกภาพของกลม ไดแก ความสามารถของกลมทมอย การกระทาของสมาชกรวมกน การตดสนใจ รวมทงพฤตกรรมหรอการแสดงออกของสมาชก เปนตน 7.1.3 กลมแตละกลมมโครงสรางภายในเฉพาะตน (Characteristic of internal structure) ซงหมายถง ความสมพนธระหวางสมาชก และแบบแผนหรอลกษณะในการรวมกลม 7.2 พลงอนเกดจากบคลกภาพของกลม (Dynamics of Syntality) หมายถง การ แสดงกจกรรม หรอความรวมมอของสมาชกในกลมเพอจดหมายอยางใดอยางหนง การกระทาของสมาชกมลกษณะ 2 ประการ คอ 7.2.1 ลกษณะททาใหกลมรวมกนได (Maintenance synergy) หมายถง ลกษณะของความรวมมอในการกระทากจกรรมของสมาชกแตละกลม เพอใหความพนธของสมาชกเปนไปไดอยางราบรนและกอใหเกดความสามคครวมแรงรวมใจเปนอนหนงอนเดยวกน (Cohesion) ซงทาใหกลมไมแตกแยก หรอสมาชกถอนตวออกจากกลม 7.2.2 ลกษณะททาใหกลมประสบผลสาเรจ (Effective synergy) หมายถง กจกรรมทสมาชกกระทาเพอใหกลมบรรลจดมงหมายทต งไว 8.ทฤษฎสมฤทธผลของกลม (A Theory of Achievement) ของ สตอกดลล (Stogdill) ทฤษฎนอธบายวาสมฤทธผลของกลมโดยทวไปม 3 ดาน คอ 8.1 การลงทนของสมาชก (Member input) เมอบคคลมารวมกลมกน ตางคนตาง จะแสดงออกและมปฏสมพนธกบผอน รวมทงคาดหวงการตอบสนองตามความคดเหนและความเขาใจของตน ซงการกระทาตาง ๆ ของสมาชกกลมถอเปนการลงทกของสมาชก 8.2 โครงสรางและผลสมฤทธของกลม 8.2.1 โครงสรางอยางเปนทางการ (Formal structure) คอสงทคาดหวงจาก การมปฏสมพนธของสมาชก เชน การกาหนดตาแหนงใหแกสมาชกแตละคนใหมฐานะ (Status) และหนาท (Functions) ตามทควรจะเปน เพอใหสมาชกกระทาและตอบสนองตามทคาดหวงไว และทาใหผลของการทางานเปนจรงขนมาได 8.2.2 โครงสรางเกยวกบบทบาทของสมาชก (Role structure) คอ โครงสราง ของกลมทเชอวา จะมอยภายในตวสมาชกแตละคน สมาชกแตละคนจะมอสระทจะแสดงบทบาทของตนไดอยางเตมท บทบาททกลาวถง ไดแก ความรบผดชอบ (Responsibility) และอานาจ (Authority) การทาตามตาแหนงและหนาททไดรบมอบหมาย 8.2.3 ผลงานของกลม (Group outputs) หรอสมฤทธผลของกลม (Groupachievement) หมายถง ผลทไดร บจากการลงทนของสมาชก ซงไดแก การแสดงออก การปฏสมพนธและการคาดหวงผล โดยผานการแสดงออกตามโครงสราง และการกระทาของกลม ผลทกลมไดรบม 3 ประการ คอ

35

8.2.3.1 ผลของการทางาน (Productivity) ซงเกดจากความคาดหวงหรอจดมงหมาย และการกระทาเพอใหบรรลจดมงหมาย 8.2.3.2 ขวญกาลงใจของกลม (Group morale) หากกลมมโครงสรางและกระบวนการทด ขวญและกาลงใจของกลมจะมมากขน 8.2.3.3 ความสามคค หรอการยดเหนยวเปนอนหนงอนเดยวกน (Cohesion) เปนผลทเกดขนจากความพอใจของสมาชกกลมในการทางานรวมกน สมฤทธผลของกลมดงกลาว เปนผลทเกดขนจากการลงทนของสมาชกแตละคนในกลม ซงหมายถง การแสดงออกของสมาชกแตละคน การปฏสมพนธของสมาชก ความรบผดชอบของสมาชก การใชอานาจของผนา บทบาทหนาทของสมาชก ทงทเปนทางการและทเปนบทบาทเฉพาะตนการคดและการตดสนใจรวมกนของสมาชกกลม 9. ทฤษฎพนฐานความสมพนธระหวางบคคล (Fundamental interpersonal relations orientations) ทฤษฎนอธบายไววา สมาชกกลมทกคนมความตองการทจะเชอมโยงสมพนธกบผอนตองการทจะเปนสวนหนงของกลม หมคณะ (Inclusion) ตองการทจะไดรบการยอมรบนบถอ การยกยองจากผอน นอกจากนนยงตองการทจะเปนทรกของบคคลอน (Affection) และในขณะเดยวกนกตองการทจะมอานาจเหนอผอน ควบคมผอน (Control) บคคลแตละคนมรปแบบหรอลกษณะเฉพาะในการปฏสมพนธเชอมโยงและปรบตวใหเขากบผอน ซงความสมพนธนนอาจเปนไปในลกษณะทเขากนได (Compatibility) ขนอยกบความสมพนธและการปรบตวของสมาชกในกลม ทฤษฎตาง ๆ ดงกลาวลวนมสวนชวยในวทยาการกลมสมพนธพฒนาขนตามลาดบการศกษา “กลม” ในแงกลศาสตรของกลม(Dynamics of a group) ชวยใหไดขอความรจานวนมากตามมา เชน เรองเกยวกบธรรมชาตของกลม กระบวนการของกลม ผนาและสมาชกกลม พฤตกรรมของกลม เปนตน ขอความรดงกลาว ไดรบการนาไปใชใหเปนประโยชนอยางกวางขวางในวงการตาง ๆ รวมทงในวงการศกษาดวย 3.6 ประเภทของกลมสมพนธ พงษพนธ พงษโสภา (2542: 7) กลาวถงประเภทของกลมไวดงน 1.กลมปฐมภม (Primary group) กลมปฐมภมนนบเปนสวนสาคญเบองตนของการจดระเบยบทางสงคม ลกษณะทสาคญของกลมปฐมภม คอ ความใกลชดสนทสนมระหวางสมาชกอกทงสมพนธภาพทมคณคาและทศนคตทสมาชกแสดงออกรวมกนตลอดถงคานยมทเกดขนจากประสบการณทสมาชกมาทารวมกน เชน กลมพนองในวงศาคณาญาตเดยวกน เปนตน 2.กลมทตยภม (Secondary group) หมายถง กลมตาง ๆ ในสงคมทไมมลกษณะของกลมปฐมภม โดยทวไปทตยภมจะมลกษณะเปนกลมใหญจดตงขน โดยมวตถประสงคเฉพาะ มการกาหนดหนาท มอบหมายความรบผดชอบ และความสมพนธอนเปนทคาดหมายของแตละบคคลในกลม เชน กลมอนรกษวฒนธรรมไทย เปนตน สมพนธภาพของสมาชกในกลมทตยภมน คอนขาง

36

จะมลกษณะเปนแบบทางการ ตงอยบนพนฐานของความเปนเหตเปนผลและปฏสมพนธระหวางสมาชกจะดาเนนไปตามสถานภาพของแตละบคคลในกลม เชน ตาแหนง หนาท เปนตน ฟอไซท (อนงค วเศษสวรรณ. 2544: 110; อางองจาก Forsyth. 1999: np) กลาวถง การจดประเภทของกลมบาบดไว 3 แบบ คอ 1.กลมจตบาบด (Group psychotherapy) กลมจตบาบดใชไดผลดกบคนไขทมปญหา

สขภาพจต ผมปญหาตดสารเสพตด โรคซมเศรา สขนสยในการบรโภค และบคลกภาพแปรปรวน 2.กลมพฒนาบคคล (Interpersonal learning group) กลมแบบน ชวยใหบคคลเขาใจตนเอง และปรบปรงทกษะดานความสมพนธกบบคคลอน ๆ 3.กลมชวยตนเอง (Self – help group) เปนการรวมกลมของบคคลทมปญหาคลาย ๆ

ก นชวยกนใหกาลงใจและเรยนรปญหาของกนและกน กลมแบบนอาจเรยกวา กลมสนบสนน

(Support group) เจน วอรเตอรส(คมเพชร ฉตรศภกล. 2546:15–20; อางองจาก Warter.1960: 10–15) ไดแบงกลมออกเปนลกษณะตาง ๆ ดงตอไปน 1.กลมปฐมภมและกลมทตยภม (Primary and Secondary groups) 1.1 กลมปฐมภม เปนกลมทมลกษณะการพบปะสงสรรคกนอยางเปนกนเอง ระหวางบคคลตอบคคลอยเสมอ และมการรวมมอกนทางาน เชน กลมครอบครว กลมการเลนของเดกนกเรยนวยรน 1.2 กลมทตยภม เปนกลมบคคลทมความสนใจเปนพเศษรวมกน (Special interest groups) เชน การรวมกลมทางการเมอง ศาสนา กลมวชาชพ เปนตน 2.กลมทางดานสงคมและกลมดานจตวทยา (Sociogroups and Psychogroups) 2.1 กลมทางดานสงคม เปนกลมทมจดมงหมายไมเกยวของกบบคคลแตละคน จดมงหมายสวนใหญในการรวมกลม คอ การทางานบางอยางรวมกนหรอการแกปญหารวมกน เชน

กลมกรรมการ คณะกรรมการวารสารโรงเรยน เปนตน กลมทางดานสงคมจะเขากลมดวยเหตผลของการทางาน (Reason of task) 2.2 กลมทางดานจตวทยา เปนกลมทมความเกยวของกบตวบคคลมากกวากลม ทางดานสงคม การเขามารวมกลมของสมาชกนน มกมาดวยตนเองเพอจดมงหมายในการพบปะสมาชกในกลม เชน กลมนกเรยนทชอบไปนงใตตนไมเพอพดคยกน ซงจะพดอะไรกไดและไมจาเปนตองเปนการแกไขปญหา ทกคนมความสขเมอไดพบกน ทาใหมอารมณแจมใส ซงกลม

ทางดานจตวทยาจะเขากลมดวยเหตผลของสมพนธภาพระหวางบคคล (Reason of interpersonal relations)

37

3. กลมทเปนระเบยบและกลมทไมเปนระเบยบ (Organized groups and Unorganized groups) 3.1 กลมทเปนระเบยบ กลมประเภทนสมาชกแตละคนจะแสดงบทบาทแตกตาง กนออกไปแตจะตองสอดคลองกบจดมงหมายซงตงเอาไว การจดตงกลมประเภทนอาจมตงแตการจดในระดบไมเครงครดจนกระทงการจดอยางมกฎเกณฑอยางมากมายซงกลมประเภทนจะขาดความยดหยน 3.2 กลมทไมเปนระเบยบ กลมประเภทนสมาชกมอสระจากสมาชกคนอน ๆ ใน กลมบคคลทาหนาทเฉพาะอยางและรวาบคคลอนมความคาดหวงในตนเองอยางไร กลมประเภทนจะมความยดหยนมาก สมาชกแตละคนมเสรภาพทจะพฒนาบทบาทของตนเองเทาทตนเองพอใจซงบทบาทตางๆนนสรางขนมาใหเหมาะสมกบความสามารถและอารมณของตนเองเพอใหผอนชนชอบ 4.กลมทสมาชกรสกวาตนเองอยในกลม และกลมทสมาชกรสกวาตนเองอยนอกกลม (In groups and out groups) 4.1 กลมทสมาชกรสกวาตนเองอยในกลม สมาชกในกลมจะรสกภาคภมใจทได เปนสมาชก อยากเปนเจาของกลม มความสขทไดทางานรวมกบบคคลในกลม ดงนนบคคลจงมความคดเสมอวาตนเองอยในกลม (In groups) สมาชกจะมความเหนอกเหนใจมมตรภาพทดตอเพอนรวมงาน 4.2 กลมทสมาชกรสกวาตนเองอยนอกกลม สมาชกมความรสกไมภาคภมใจใน กลมไมอยากเปนสมาชก ไมมความรสกเปนเจาของ ดงนนสมาชกจงมความคดวาตนเองไมอยในกลม (Out groups) เมอมการทางาน สมาชกจะไมรสกเหนอกเหนใจและไมชอบกลม การทางานของกลมจะไมไดผลด 3.7 ลาดบขนของการจดกจกรรมกลมสมพนธ จอหนสน และจอหนสน (อนงค วเศษสวรรณ. 2544: 103–107; อางองจาก Johnson; & Johnson. 1997: 459) กลาวถง การเรยนรแบบมสวนรวมในกลม วามลาดบขนในการพฒนา 7 ขนตอน ไดแก 1.ปฐมนเทศ ขนตอนและกระบวนการ การเรมกลมตองใหสมาชกไดรบรจดมงหมายหนาท และลกษณะงานของกลม สรางความคนเคยระหวางสมาชก ทาความตกลงรวมกนในดานการทางาน เพอใหตรงกบความตองการ ความสนใจของสมาชก การพบกนครงแรกในกลม ผนากลมตองชแจงกระบวนการ แนะนาสมาชก บอกลกษณะงานของกลม สรางความรวมมอ การพงพากนระหวางสมาชก 2.สรางความคนเคยและขอตกลงรวมกนสมาชกจะเรมคนเคยกนและชนกบกระบวนการทางานในกลม สมาชกจะรความสามารถและขอจากดของสมาชกคนอน ๆ ในขนนผนากลมตองเนนกฎเกณฑของกลม คอ รบผดชอบการเรยนรของตน และสมาชกคนอน ๆ ชวยเหลอสมาชกยอมรบ

38

สนบสนนและไววางใจสมาชก ตดสนใจรวมกน เผชญปญหาและแกปญหาโดยทางานกนเปนกล ม ซงผนากลมจะตองเออใหกลมเปนไปตามแนวทกาหนด 3. สรางความไววางใจและยอมรบซงกนและกน ความเขาใจซงกนและกนเกดจากการทสมาชกตระหนกถงการชวยเหลอ พงพากน ความรสกผกพนนจะทาใหสมาชกรบผดชอบ พฤตกรรมการเรยนรรวมกน สมาชกจะตระหนกและยอมรบความจรงวากลมจะเรยนรไดดทงกระบวนการและผลงาน ตองมาจากความรวมมอของสมาชกทกคนในการมสวนรวมคนควาทางานทไดรบมอบหมายและแสดงความคดเหนในการอภปรายกลม สวนความไววางใจเกดจากการทบคคลเปดเผยตนเองดานความคด ความรสก โดยสมาชกยอมรบตอความคด ความรสกเหลานนดวยการยอมรบ เขาใจสนบสนน และเปดเผยตนเองเชนกน 4. ความขดแยงและความแตกตาง การขดแยง ไมยอมรบผนา แยกตวไมทางานกลม เปนแบบพงตนเองมากกวาพงพากนในกลม ดงนน จงเปนหนาทของผนากลมทจะตองชวยกระตนใหเกดความผกพน สมพนธภาพระหวางสมาชก แตตองไมใชวธตดสน บงคบ ชนา ควรเปดโอกาสใหสมาชกไดเผชญปญหาและตดสนปญหารวมกน 5. สรางเอกภาพ ยอมรบจดมงหมาย กระบวนการและสมาชก สมาชกจะรสกวากระบวนการ กฎเกณฑตาง ๆ ของกลมมาจากสมาชกเอง ไมไดเปนหนาทของผนา แรงจงใจทจะเรยนรมาจากแรงจงใจภายในบคคล สมาชกยอมรบและรวมมอกนในการรบผดชอบหนาทของตนเพอเพมประสทธภาพในการเรยนรของกลม 6. สรางงาน กลมมความผกพน สมาชกรวมมอกน กลมมประสทธภาพ มเอกลกษณทางานรวมกนอยางมประสทธภาพ ไมตองพงพาผนากลม สมาชกรบผดชอบตนเอง รบผดชอบกลมรวมกน สมพนธภาพระหวางสมาชกและผนาเปนไปในทางทด ผนาเปนทปรกษา เปนเพอนรวมงานมากกวาเปนผส งการ 7. ขนยตกลม การยตกลม การออกจากสถานการณหนงเพอกาวไปขางหนา เรยนรประสบการณใหม ใหสญญาณการยตกลม และชวยใหสมาชกแสวงหาการทางานในกลมอนๆ ตอไป พงษพนธ พงษโสภา (2542: 50 – 51) กลาวถง ขนตอนของพลวตกลม ไวดงน 1. คนหาปญหา (Problem ldentification) เปนขนตอนแรกของการทางาน คอ พยายามคนหาวาปญหาคออะไร สาเหตมาจากอะไร อาจใชแบบฟอรม เพอชวยในการคนหาปญหา 2. รวบรวมขอมล (Data gathering) สมาชกในทมงานรวมกนเกบและรวบรวมขอมลโดยพยายามหาขอมลทเทยงตรงและแมนยามากทสด เพอทจะไดคนพบถงสาเหตทแทจรงของปญหาการเ กบรวบรวมขอมลอาจทาไดโดยการสมภาษณ การใชแบบสอบถาม หรอการประชมตามความเหมาะสมของหนวยงาน 3. วเคราะหขอมล (Diagnosis) หลงจากทไดขอมลแลว ใหทมงานชวยกนวนจฉยขอมลและสรปตามความสาคญ โดยอาจแบงปญหาเปนปญหาทสามารถแกไขได ปญหาทผอ นหรอหนวยงานอนควรแกไข ปญหาทแกไขไมไดเลย หลงจากนนใหพยายามหาวาปญหาเหลาน มผลตอ

ประสทธภาพในการทางานของทมงานหรอไม อยางไร

39

4. วางแผนงาน (Planning) ทมงานรวมแรงรวมใจกนวางแผนเพอแกปญหามการ

ระดมความคดในการวางแผนและการวางแผนตองกระทาอยางรดกม ในกรณทสมาชกขาดทกษะในการวางแผนและแกไขปญหารวมกน สมาชกจาเปนทจะตองไดรบการฝกอบรม เพอเสรมสรางทกษะ

และประสบการณทเกยวกบการวางแผนโครงการและการทางานเปนทม 5. การดาเนนงาน ( Implementing) เปนขนตอนทนาเอาแผนงานทวางไวไปดาเนนการซงหวหนาทมงานควรจะเปนผรบผดชอบ เพราะถาหวหนาไมรบผดชอบ เพราะถาหวหนาไมรบผดชอบตอแผนงานทวางไวแลวสมาชกอาจไมใหความรวมมอเทาทควร 6. การประเมนผล (Evaluating) หลงจากทไดดาเนนงานตามแผนงานทวางไวแลวหวหนาทมมหนาททจะตองตดตามและประเมนผลงานวามปญหาอะไรในการดาเนนการ ทมงานได

ดาเนนงานตามจดประสงคทวางไวหรอไมเพยงไร มขอใดทตองปรบปรงแกไขและหวหนาทมควรฝกใหสมาชกสามารถประเมนผลงานไดดวยตนเอง ทศนา แขมมณ (2545: 147) กลาวถง กระบวนการจดกจกรรมกลม ดงน 1. ขนนา คอ การเตรยมความพรอมในการเรยนใหแกผเรยน เชน การทบทวนความรเดมการสรางบรรยากาศใหเหมาะสมและเออตอการเรยนรทจะตามมา เปนตน 2. ขนกจกรรม คอ การใหผเรยนลงมอทากจกรรมทเตรยมไวเพอใหผเรยนมสวนรวมและรบผดชอบในการเรยนของตน และเพอใหผเรยนเกดประสบการณทจะสามารถนามาวเคราะหอภปรายใหเกดการเรยนรทชดเจนขนไดในภายหลง 3. ขนอภปราย คอ การใหผเรยนมโอกาสแลกเปลยนประสบการณ ความคด ความรสก และการเรยนรทเกดขน 4. ขนสรปและนาไปใช เปนขนตอนของการรวบรวมความคดเหนและขอมลตาง ๆ จากขนกจกรรมและอภปรายมาประสานกน จนไดขอสรปทชดเจน โดยกระตนใหผเรยนนาเอาการเรยนรทไดรบไปปฏบตหรอใชจรงในชวตประจาวน คมเพชร ฉตรศภกล (2546: 29) กลาวถง ระยะการพฒนาของกลม (Developmental phases of group) จะตองอาศยเวลาในการพฒนากลมจงจะเปนกลมทสมบรณ ซงมกจะพบวากลมจะตองผานระยะตาง ๆ 4 ระยะ ดงน 1. ระยะทบคคลแตละบคคลมการแขงขน และมศนยกลางทตนเอง (Individually centered, Competitive phase) เมอบคคลไดมโอกาสเขาอยรวมกนโดยธรรมชาตแลวบคคลจะตองเหนวาตนเองมความสาคญ ยงไมรจกกนแลวการทจะยอมรบงาย ๆ นนเปนสงลาบากทง ๆ ทอยากใหคนอนยอมรบตนเอง นอกจากนแลวบคคลแตละคน มกจะเรมมการแขงขนซงกนและกน บคคลเหลานตองการคนทเกงกวาตนเองเทานนมาเปนผนา และรบผดชอบตอเขาทงหลาย 2. ระยะของความขดแยงและความคบของใจ (Frustration and conflict phase) เมอสมาชกเกดการแขงขน และยดตนเองเปนศนยกลาง จะมผนาเอากลมประเภทฝกความไวในการรบร (Sensitivity group หรอ T group) มาใชชวยกลมในการพฒนาขน โดยหวงวา อาจจะทาใหบคคลเขาใจตนเองและผอน ถาหากผนาดงกลาวไมสามารถจะทาไดสาเรจ สมาชกจะรสกเปนปรปกษตอ

40

ผนาและมองไปในแงเปนบคคลทไมมความสามารถ ตาหนในดานความลมเหลวแทนทจะชวยกนพฒนาทด อนจะทาใหไดรบความสาเรจในจดมงหมายของกลม ในระยะนสมาชกจะรสกขดแยงกนและมความคบของใจมาก 3. ระยะกลมมความสามคค (Group harmony phase) ความคดทสอดคลองกนจะพฒนาขนในระยะน แตในขณะเดยวกนกจะมความพอใจและความสบายใจตามมาดวย สมาชกไดรบการสนบสนน จะคอยหลกเลยงความขดแยงแตไมคอยมผลงาน เขาทงหลายจะปองกนการกระตน

โดยเฉพาะอยางยงปฏกรยาดานนเสธ และนอกจากนจะมการเกบกดความตองการของตนเองเพอใหกลมไดรบความพงพอใจ 4. ระยะทมผลงานและยดกลมเปนศนยกลาง (Group centered, Productive phase) สมาชกทงหลายยงคงแสดงใหเหนถงความเกยวของกบบคคลอน แตไมอยในระดบทจะเพกเฉยตอความขดแยง ทงนเพอใหไดรบความสาเรจในเรองความสามคค สมาชกจะเผชญกบความขดแยง และเรยนรในการทจะแกไข แตละคนจะยอมรบความผดชอบ รวมมอในการแกไขปญหาของกลมและ

พฒนาสมพนธภาพในการทางาน สมาชกทงหลายไดพฒนาความอดทนตอบคคลอน ไมวาจะเปนเรองคานยม หรอพฤตกรรมกตาม ในทสดสมาชกจะกลายเปนผทยดกลมเปนศนยกลาง จากลาดบขนของกจกรรมกลมดงกลาวขางตน พอสรปไดวา ลาดบขนของกจกรรมกลมนน จะประกอบไปดวย ขนการมสวนรวมเพอสรางความคนเคย ขนปฏบตกจกรรม ขนวเคราะหประสบการณ ขนสรปและประยกตหลกการเพอนาไปใชกบตนเอง และขนประเมนผล โดยใหสมาชกรวมกนประเมนผลการเรยนรทตนเองไดจากการเขารวมกจกรรมพรอมทงใหขอเสนอแนะ 3.8 กจกรรมทใชในกจกรรมกลมสมพนธ การจดกจกรรมใหสอดคลองกบหลกการจดการเรยนรของกลมสมพนธ ซงทศนา แขมมณ (2545: 152) ไดเสนอกจกรรมการเรยนการสอนใหสอดคลองกบทฤษฎกลมสมพนธไว พอสรปไดดงน 1. เกม(Game) เปนวธการหนงซงสามารถนาไปใชในการสอนกลมสมพนธไดดโดยครผสอนสรางสถานการณหรอเกมการเลนขน แลวใหผเรยนลงเลนดวยตนเองภายใตขอตกลงหรอกตกาบางอยางทกาหนดไว ซงผเรยนกตดสนใจทาอยางใดอยางหนง อนมผลออกมาในรปของการแพการชนะ วธนจะชวยใหผเรยนฝกการแกปญหาและเอาชนะอปสรรคตาง ๆ 2. บทบาทสมมต (Role Playing)วธการนมลกษณะเปนสถานการณสมมตเชนเดยวกบเกม แตมการกาหนดบทบาทของผเลนในสถานการณทสมมตขนมา แลวใหผเรยนสวมบทบาทนนและแสดงออกตามธรรมชาต โดยอาศยบคลกภาพ ประสบการณและความรสกนกคดของตนเองเปนหลก ดงนนวธการนจงมสวนชวยใหผเรยนไดมโอกาสศกษาวเคราะหถงความรสกและพฤตกรรมของตนและผอนอนจะกอใหเกดความเขาใจในตนเองและผอนอยางลกซง 3. กรณตวอยาง (Case) เปนวธการสอนอกวธหนงซงใชกรณ หรอเรองราวตาง ๆ ทเกดขนจรง ๆ มาดดแปลงและใชเปนตวอยางในการใหผเรยนไดศกษา วเคราะหและอภปรายรวมกน

41

เพอสรางความเขาใจและฝกฝนหาทางแกไขปญหานน วธการนจะชวยใหผเรยนไดรจกคดและ

พจารณาขอมลซงกนและกน รวมทงการนาเอากรณตาง ๆ ซงคลายคลงกบชวตจรงมาใช จะชวยใหการเรยนรมลกษณะใกลเคยงกบความจรง ซงมสวนทาใหการเรยนรมความหมายสาหรบผเรยนมากขน นอกจากนน ยงเปนวธการทชวยใหผเรยนไดฝกฝนการเผชญและแกปญหาโดยไมตองใหพบกบ

ปญหาจรง 4. สถานการณจาลอง (Simulation) คอการจาลองสถานการณจรงเพอใหผเรยนไดลงไปอยสถานการณและไดเรยนรเกยวกบความเปนจรงในเรองนนวธการนจะชวยใหผเรยนไดมโอกาสทดลองแสดงพฤตกรรมตาง ๆ ซงในสถานการณจรงผเรยนอาจจะไมกลาแสดงเพราะอาจจะเปนการเสยงตอผลทจะไดรบจนเกนไป 5. ละคร (Acting or Dramatization) เปนวธการทผเรยนไดทดลองแสดงบทบาทตามบททเขยนหรอกาหนดไวให โดยผแสดงจะตองพยายามแสดงใหสมบทบาททกาหนดไว โดยไมนาเอาบคลกภาพและความรสกนกคดของตนเองเขาไปมสวนเกยวของอนจะมผลทาใหเกดผลเสยตอการแสดงบทบาทนน ๆ วธการทจะชวยใหผเรยนไดเรยนรสาระ โดยการชวยกนนาสาระมาแสดงใหชดเจน การทผเรยนไดมโอกาสไดแสดงละครรวมกน จะชวยฝกใหผเรยนเกดความรบผดชอบในการเรยนรรวมกน ไดฝกการทางานรวมกน 6. การอภปราย (Small Group Discussion ) เปนวธการเปดโอกาสใหผเรยนทกคนไดมสวนรวมในการแสดงออก และชวยใหผเรยนไดรบขอมลเพมเตมมากขน การจดกลมยอยมหลายแบบตางกน แลวแตวตถประสงคของผจด เชน การอภปรายกลมแบบระดมสมองอภปรายกลมแบบกลมซอน เปนตน การดาเนนกจกรรมกลมสามารถใชเทคนคตาง ๆ เพอกอใหเกดความสาเรจไดโดยแตละวธนนจะถกนาไปใชแตกตางกนไดตามความเหมาะสม ตวอยางเทคนคทใชในการดาเนนกจกรรมกลม จนดารตน ปมณ (2545: 61–62) ไดแก 1. การอภปรายกลม (Group Discussion) เปนการสนทนาแลกเปลยนความคดเหนหรอหวขอทกลมตดสนใจรวมกน โดยสมาชกจะไดมสวนรวมในกจกรรมอยางเปนอสระและอยางธรรมชาต นอกจากนยงถอไดวาเปนแกนของประชาธปไตย เพราะมสวนสงเสรมใหสมาชกทกคนไดฝกตนเองใหเปนผทมคณสมบตทด เหมาะสมกบการเปนสมาชกในสงคมประชาธปไตย การอภปรายกลมจะชวยใหเกดความคดสรางสรรคในสงคม การมสมพนธภาพกนใหม บรณาการความคดและความตองการซงกนและกน 2. การแสดงบทบาทสมมต (Role-playing) เปนการจดสถานการณเพอใหผแสดงไดมโอกาสแสดงออกตามธรรมชาต โดยอาศยบคลกภาพหรอเปดโอกาสใหบคคลไดแสดงบคลกภาพของเขาอยางเปนอสระ วธการนมลกษณะเปนสถานการณสมมตเชนเดยวกบเกม ผนากลมจะเปนผสรางสถานการณไวลวงหนา ซงอาจจะเปนเรองการขดแยงระหวางบคคล หรอสถานการณการประชมในการประชม และการแสดงจะตองใชบทบาทเจรจาและบคลกภาพของตนเอง และสวมบทบาทนน ผนากลมจะใหผแสดงไดทราบจดมงหมายทจาเปนเปนบางประการ หรอสถานการณท

42

กาหนดให ผแสดงอาจจะมคนเดยว หรอหลายคนกไดเวลาทใชแสดงเปนชวงสน ๆ ภายหลงการแสดงจะมบทวเคราะหบทบาทโดยอาศยการสงเกตและการอภปรายของกลม 3.กรณตวอยาง (Case) เปนวธการใชตวอยางหรอเรองราวตางๆทเกดขนจรงๆ นามา ดดแปลงและใชเปนตวอยางในการใหผเรยนไดศกษาวเคราะหและอภปรายกน เพอสรางความเขาใจและฝกฝนหาทางแกปญหานน วธการนจะชวยใหผเรยนไดรจกคดและพจารณาขอมลทตนไดรบ

อยางถถวย รวมทงการนาเอากรณตาง ๆ ซงคลายคลงกบชวตจรงมาใชจะชวยใหการเรยนรมลกษณะใกลเคยงกบความเปนจรง ซงมสวนทาใหการเรยนรมความหมายสาหรบผเรยนรมากขน 4.เกม (Game) เปนกจกรรมทสมาชกตองลงมอกระทาดวยตนเอง ซงผลจะออกมาในรปแบบการแพหรอชนะ โดยจะเนนในเรองการตดสนใจของผเลนหรอสมาชก และจะขนอยกบโครงสรางหรอกตกาของเกมทผนากลมกาหนดเอาไวให องคประกอบของเกม ไดแก 4.1 กตกา เพอใหสมาชกกลมไดทากจกรรมอยางมระเบยบ เรยบรอย บรรล จดมงหมายทตองการโดยไมพะวงอยกบสงนอกประเดน 4.2 วธการ เปนขนตอนของการเลนซงจะมผลตอบรรยากาศของการเลนเกม 4.3 จดมงหมายของเกม เปนเปาหมายทผนากลมตองกา รใหสมาชกไดบรรลถง จดหมายนน อารมณ การแสดงออก และการใชความคด เปนพฤตกรรมและความรสกทสมาชกทเลนเกมไดแสดงออกและรบรซงกนและกน 5.สถานการณจาลอง (Simulation) เปนการจดสถานการณใหคลายคลงกบความเปนจรง เพอใหสมาชกไดเรยนรและสมผสความรสกจรงๆ ในสถานการณทจาลองขน โดยตองอาศยกจกรรมอนเปนสวน ประกอบ เชน เกม หรอบทบาทสมมต 6.การฝกปฏบต (Exercise) เปนการนาเอาทฤษฎหรอแนวคดตามทไดเรยนรมาทดลองปฏบตในขนตอนสดทายของการฝกอบรมภายใตการดแลของผใหการอบรม ผใหการอบรมจะตองเตรยมกจกรรมหรอสงทจะใหฝกปฏบตไวลวงหนาหลงจากอบรมภาคทฤษฎมาแลว อาจมการสาธตหรอกระทาใหดกอนและใหรบการอบรมทดลองทาตาม ขอดของการฝกปฏบต คอ ผรบการทดลองไดฝกปฏบตจรงกอนทจะนาทกษะไปใชและทกคนไดเรยนรดวยตนเองและเปนเทคนคทจงใจใหคนอยากเรยนร คมเพชร ฉตรศภกล (2546: 152–165) กลาววา กจกรรมกลมเพอนามาใชใหเปนประโยชนตอการพฒนาบคคลและกลมมากมาย กจกรรมแตละประเภทจะชวยใหสมาชกไดเรยนรเรองตาง ๆ แตกตางกนไป เพอใหผดาเนนกจกรรมกลม ผสอนกจกรรมไดแนวความคดและนาไปปรบปรงดดแปลงใชใหเหมาะสมกบสถานการณ 1.กจกรรมกลมเพอการรจกกนและการสรางสมพนธภาพ จะเปนระยะเรมเขากลมจะเปนตวของตวเอง จะชวยใหทกคนมความสมพนธกนเปนอยางด ดงนนไมวาจะเปนกลมใดกตามมกจะเรมตนโดยการชวยใหทกคนไดมโอกาสรจกกนดวยวธตาง ๆ เชน การตดปายชอ การแนะนา

ตวเอง การสมภาษณสมาชกในกลม กจกรรมพเศษเพอทาใหรจกกน เปนตน

43

2.กจกรรมกลมเพอสรางความเขาใจในตนเอง เปนปจจยทาใหบคคลกระทาอะไรก

ตามถกตองและเหมาะสม ในเรองการเขาใจตนเองนน นอกจากบคคลจะตองพจารณาดวยตนเองแลวบคคลอน ๆ กสามารถจะใหขอมลไดดวย เนองจากบางครงคนเราไมสามารถมองเหนรายละเอยดเลก ๆ นอย ๆ ของตนเองได สมาชกในกลมจะเปรยบเสมอนกระจกเงาทจะสะทอนภาพของบคคลได 3.กจกรรมเพอสรางความเขาใจในบคคลอน ความเขาใจในบคคลอนจะทาใหบคคลเกดการยอมรบในพฤตกรรมของบคคลอนมากขนไมเกดความสงสยวาทาไมบคคลนนถงแสดงพฤตกรรมเชนน เพราะรและเขาใจสาเหตของการแสดงพฤตกรรมเชนนน การวจยครงน ผวจยมวตถประสงคในการสรางโปรแกรมเพอใหผรบการฝกอบรมไดมการพฒนาการเขาใจตนเอง ผวจยจงเลอกใชเทคนคการดาเนนกจกรรมกลมเกยวกบ การแสดงบทบาทสมมต เกม กรณตวอยาง โดยกจกรรมจะมงเนนการพฒนาการเขาใจตนเอง ซงจะชวยใหนกเรยนไดเรยนรและไดลงมอปฏบตกจกรรมดวยตนเองไดอยางมประสทธภาพมากยงขน และไดมโอกาสทจะมปฏสมพนธกบสมาชกในกลมไดอยางเหมาะสมอกดวย

4.เอกสารทเกยวของกบการใชบทบาทสมมต 4.1 ความหมายของการแสดงบทบาทสมมต บทบาทสมมตเปนเทคนคทนามาใชในการสอนวธหนง มผรหลายทานนยามความหมายของการแสดงบทบาทสมมตไวหลายประการดวยกน อาทเชน วลภา เทพหสดน ณ อยธยา (2544: 135) กลาวถงบทบาทสมมตวา คอ การใหบคคลสวมบทบาททสมมตขน เพอแสดงพฤตกรรมคาพดของผอน โดยอาศยบคลกภาพ ประสบการณ ความรสกนกคดของตนเองเปนหลก สวทย มลคา (2545: 53) กลาวถงบทบาทสมมตวา เปนการสรางหวขอเรองหรอสถานการณขนมาใหคลายกบสภาพความเปนจรง แลวแสดงตามบทบาทนน ตามความรสกนกคดและประสบการณทผแสดงคดวาควรจะเปน ภายหลงการแสดงจะตองมการอภปรายเกยวกบการแสดงออกทงทางดานความรและพฤตกรรมของผแสดงเพอการเรยนรตามวตถประสงค ทศนา แขมมณ (2548: 358) ไดใหความหมายไววา เปนวธการทมลกษณะเปนสถานการณสมมต มการกาหนดบทบาทของผเลนในสถานการณทสมมตขนมา และใหผเรยนเขาสวมบทบาทนน และแสดงออกมาตามธรรมชาตโดยอาศยบคลกภาพ ประสบการณ และความรสกนกคดของตนเปนหลก ดงนนวธการนจงมสวนชวยใหผเรยนมโอกาสศกษาวเคราะหถงความรสก และพฤตกรรมของตนอยางลกซง และยงชวยเสรมสรางบรรยากาศการเรยนรใหนาสนใจและนาตดตามอกดวย จากการทนกวชาการใหความหมายของบทบาทสมมตไวขางตน สามารถสรปไดดงน การแสดงบทบาทสมมตเปนวธการทมการกาหนดสถานการณสมมตขนมา แลวใหผเรยนมาแสดงตาม

44

สถานการณทสมมตขน โดยไมมการซอมลวงหนา ผเรยนไดแสดงออกทตนคดอยางเปนธรรมชาต และถอวาเอาการแสดงออกทงดานความรสกและพฤตกรรมของผเรยนมาเปนหวขออภปรายในการเรยนร 4.2 ประโยชนของการใชกจกรรมบทบาทสมม ต นวรตน สมนาม (2546: 105) ไดกลาวถงประโยชนของการใชกจกรรมบทบาทสมมตในการเรยนการสอน จะชวยใหผเรยนไดพฒนาความสามารถ ดงน 1. การรบร อารมณ ความรสก ทศนคต คณคา ตลอดจนวธการแกปญหาจากบทบาท

สมมตทผแสดงไดมโอกาสศกษาหาขอมล ไดคดไดอภปรายและแสดง ทาใหเกดความตระหนกและการเตอนสตตนเองในพฤตกรรมตาง ๆ ทผเรยนแสดงออก 2. ผเรยนมโอกาสไดศกษาเนอหาสาระ จากขอเขยน ทฤษฎ ตารา เพอไดแนวคดสาหรบการแกปญหาตามทกลมเลอก เปนการพฒนาทกษะการหาความรดวยตนเอง 3. การอภปราย ถกเถยง ใหเหตผลในกลมยอยของผเรยน ทาใหพฒนาความคด เหตผล และวธแกปญหาจาก ความคดของกลมทหลากหลาย ประกอบดวย ความคดเหมอนกนหรอตางกนกได ผเรยนจะเพมทกษะการฟง การอาน การพด และการเขยน เมอไดเรยนจากการใช

บทบาทสมมต 4. เปดโอกาสใหผเรยนไดแสดงออก เพมความกลาทจะพดตอหนาคนอน แกนสย ขอาย ชอบหลบ ๆ ซอน ๆ ของผเรยนบางคน ทาใหบคลกภาพดขน เกดความมนใจในตวเองมากขน เมอเหนวาเพอนบางคนกไมไดเกงไปกวาตน 6. ผเรยนไดมโอกาสเปลยนบรรยากาศของการเรยนร เปนการเรยนร5. ทาใหเขาใจปญหาตาง ๆ มากขน เชน ปญหาระหวางบคคล ความเขาใจ ระหวางพอ ลกการหยาราง ปญหาของ

สงคม เรองยาเสพยตด การทาแทง การใชเงนฟมเฟอยของวยรน ปญหาโสเภณเดกและนกเรยน

ปญหาตาง ๆ ทาใหผเรยนไดคดวา จากสถานการณดงกลาว คณคดวาอยางไร ทาไมจงคดเชนนน

ถาเปนคณ คณจะทาหรอไม อยางไร ทาเชนนนผดหรอไม เราจะปองกนไมใหเกดปญหานไดอยางไร

รวมกน การรบรคานยมการแกปญหาทมผลตอจตใจ อารมณ ความรสก เกดความสขในการเรยน

มากกวาการเรยนในชนเรยนปกต 4.3 ลกษณะของบทบาทสมมต นวรตน สมนาม (2546: 106) ไดกลาวถงลกษณะบทบาทสมมตทนามาใชในการสอนนอกจากจะเปนการเนนใหผเรยนเหนปญหาตาง ๆ ทงปญหาการเรยน การทางาน ปญหาชวต

ศลธรรมจรรยา และปญหาสงคมแลวยงเปนการสนบสนนหลกของ การเรยนรอยางมความสข ททาใหผเรยนมความสขในการถายทอดสาระความรออกมาในรปของการแสดง และทาใหผชมการแสดงไดรบความสขในขณะทรบสาระความรไปพรอมกน ลกษณะของบทบาทสมมตเกยวของกบการเรยนการสอน คอ

45

1. ผเรยนจะตองหยบยกปญหามาอภปราย และคดสรรประเดนทจะนาเสนอใน

บทบาทสมมต ผเรยนตองสมมตตนเองเปนผอนแสดงพฤตกรรมอารมณตาง ๆ ในการแสดงผเรยนอาจจดจามาเปนบทเรยนของชวตได ในขณะทผเรยนกลมหนงแสดง ผเรยนกลมอน ๆ จะฟงและจด

บนทก 2. บทบาทสมมต จะนาไปใชเมอผสอนตองการใหผเรยนไดสะทอนอารมณ ความรสก คาพด การแสดง และการวเคราะห เพอใหผเรยนไดตระหนกในผลกระทบขององคประกอบตาง ๆ ดงกลาวทมตอคนอนในสงคม 3. ความสาคญของบทบาทสมมต บทบาทสมมตมความเกยวของกบความมสวนรวมของผแสดง ผสงเกตในปญหาจรง ๆ และมความอยาก ทจะหาทางแกปญหา หาขอสรปปญ หา เขาใจปญหา 4.4 จดมงหมายและประโยชนของการใ ชบทบาทสมมต ทศนา แขมมณ (2548: 358) ไดกลาวถงจดมงหมายและประโยชนของการใชบทบาทสมมตไว ดงน 1. ชวยใหผเรยนไดเขาใจวาพฤตกรรมยอมมสาเหตการทผเรยนไดแสดงบทบาทตางๆ ทถกจากดใหอยในสภาพการณตาง ๆ จะทาใหผเรยนเขาใจสาเหตทผลกดนใหแสดงพฤตกรรมซงความเขาใจเชนนชวยใหผเรยนไมตดสนสงใดกอนทจะพจารณาถงสาเหต 2. ชวยใหผเรยนไดผอนคลายความตงเครยดทไดรบ ซงไมสามารถทจะแสดงออกมาได การแสดงบทบาทสมมตจะชวยใหผเรยนไดระบายความรสกนน ๆ ออกมา 3. ชวยใหผเรยนไดเรยนร และเขาใจความรสกของผอน ความเขาใจนจะทาใหผเรยนรจกการเอาใจใสเขา 4. ชวยสงเสรมใหผเรยนไดมโอกาสสารวจคานยมของตนเอง และหาหลกยดเหนยวในการดารงชวต ในขณะทผเรยนแสดงบทบาทสมมตอยนนจะมการกระทาและตดสนใจใหเหนคานยมของคน 5. ชวยใหผเรยนมความเขาใจตนเองมากขน และเรยนรทจะปรบปรงตนเองในการอยรวมกบผอน ตลอดจนการทางานไดอยางมประสทธภาพ 6. ชวยสงเสรมการเรยนรและฝกฝนการปฏบตตนใหถกตอง เหมาะสมในหลาย ๆ บทบาท เพอชวยเหลอในการสารวจและคนหาพฤตกรรมทถกตองและเหมาะสมในแตละสถานการณ 7. ชวยใหผเรยนไดฝกฝนแกปญหาและการตดสนใจ การแสดงบทบาทสมม ตแทบทกบทบาทจะมสถานการณทขดแยงกนอย ผแสดงตองรจกคาดคะเนและคดในหลายแงโดยใช วจารณญาณและไหวพรบในการแกปญหา 8. ชวยใหผเรยนไดเรยนรการปฏบตตนในสงคม มนษยเปนสตวสงคม การเรยนรการประพฤตปฏบตทเหมาะสมเปนสงจาเปน 9. ชวยฝกใหผเรยนปฏบตตามขนตอน คอ รสก คด กระทา

46

10. ชวยพฒนาความสามคคในกลมผเรยนใหดขน ในการทางานรวมกบสมาชกในกลมอาจมปญหาขดแยงกน การฝกใหผเรยนยอมรบความแตกตางระหวางบคคลเป นแนวทางนาไปสความเขาใจกนและความสามคค 11. ชวยใหครไดรจกผเรยนอยางลกซงเมอผเรยนไดแสดงพฤตกรรมออกมา จากความมงหมายและประโยชนของการใชบทบาทสมมตทกลาวมา สรปไดวา การ แสดงบทบาทสมมตเปนกจกรรมทชวยสงเสรมใหผเรยนไดมโอกาสเรยนรเกยวกบตนเอง และมความเขาใจตนเองมากขน มการเรยนรและเขาใจความรสกของผอนโดยทนกเรยนจะไดมโอกาสทดลองฝกเกยวกบการปฏบตตนในสงคมไดหลายๆ บทบาท เพอปรบพฤตกรรมไดถกตองเหมาะสมสามารถตดสนใจและแกปญหาได 4.5 ขนตอนการใชการแสดงบทบาทสมมต วลลภา เทพหสดน ณ อยธยา (2544: 142) กลาวถงขนตอนของบทบาทสมมต มดงน 1. ขนปฐมนเทศ ผสอนควรแนะนาวธการคนควา การจบประเดนทสาคญ วธการแสดงบทบาทสมมต การเลอกผแสดง การกาหนดคาถาม และวธการนาเสนอ ใหผเรยนเขาใจบทบาทของตนเองใหชดเจนเสยกอน 2. ขนเตรยมการ ผสอนแนะนาประเดนปญหา วธการตความทางปญหา การอธบาย

ปญหา ตลอดจนการใหผเรยนเตรยมขอมลในรายงานทเปนลายลกษณอกษร เตรยมฉาก เตรยม การอธบาย เตรยมการแสดง และขอคาถามทจะถามผฟง เพอใหผฟงมสวนรวมในการอภปรายให

ขอคดเหน หลงจากการแสดงบทบาทสมมตจบลง กลมทจะแสดงบทบาทสมมตจะตองเตรยมการ ดงน 2.1 ศกษาขอมล เพอเปนฐานความคดประกอบบทบาท 2.2 สรางบทของการแสดงทอธบายฉาก ตวละคร ประเดนปญหา การดาเนนเรอง

ตลอดจนคาถาม และบทสรปโดยกลมจะตองอภปรายและทางานรวมกน เพอทจะเลอกประเดนความคดทสาคญมานาเสนอ 2.3 คดเลอกผแสดง มอบหมายและแนะนาใหแสดงตามบทบาท 2.4 เตรยมฉากและอปกรณการแสดง 2.5 เตรยมรายงานทนาเสนอเปนลายลกษณอกษร 2.6 มการประเมนการทางานกลมวาใคร ทาอะไร เพอฝกความรบผดชอบ และ ความซอสตย 3. ขนการแสดง กอนการแสดงควรมลาดบขนตอน ดงน 3.1 อธบายถงฉากหรอความนามาสเรองทจะแสดง อาจใหผชมจบตามอง พฤตกรรมของคนใดคนหนง เพอใหผชมสามารถตดตามเรองทผแสดงตงใจจะบอกขอมล 3.2 แสดงตามขนตอนทวางแผนไว ขณะแสดงควรหนหนาใหผชมเพอจะไดเหน

47

ชดเจน ควรใชเครองขยายเสยง เพอใหผฟงจบสาระไดกระจางชดเจน และควรมอปกรณประกอบ

เชน ปายประกาศ เพอใหผชม เขาใจเรองไดดขน 3.3 เมอจบการแสดงควรมการตงประเดนใหผฟงมสวนรวมในการอภปราย ซกถาม หรอใหขอคดเหนเพมเตม วเคราะหหรอวจารณสาระทกลมนาเสนอ 4.ขนประเมนและใหขอมลยอนกลบ ผสอนควรพจารณาใหขอตชมหลงจากการแสดง เพอใหผแสดงไดทราบขอผดพลาดของการนาเสนอ ในการประเมน ผสอนอาจจะพจารณาแบบประเมนทใหผเรยนประเมนการทางานในกลมมาประกอบการพจารณาใหคะแนน สวนใหญการใหคะแนนบทบาทสมมตมกเปนงานกลมทผเรยนจะตองรวมกนทา บางครงอาจจะเกดปญหาวามผ เรยนบางคนไมคอยไดมาเรยน ไมยอมชวยงานกลม ไมมบทบาทในการแสดง หากผสอนใหคะแนนกลมโดยไมใหผเรยน ไดประเมนกนมากอนอาจจะไมยตธรรม เนองจากบางคนไมสมควรไดคะแนนเลย การใชบทบาทสมมตเปนการเปลยนแปลงบรรยากาศของการเรยนการเรยนการสอนผเรยนไดฝกการคด ความกลาแสดงออก การมสวนรวมในการเรยน และเรยนอยางมความสข ทศนา แขมมณ (2548: 358-359) กลาวถงกระบวนการในการใชการแสดงบทบาทสมมตไววา ไมวาจะเปนการใชบทบาทสมมตแบบเตรยมบทไวพรอม หรอแบบไมมบท เตรยมไวมลกษณะคลายคลงกน โดยมข นตอนดงตอไปน ขนท 1 ขนเตรยมการ แบงออกเปน 2 ตอน คอ 1. การแจกแจงและกาหนดขอบเขตของปญหาครจะตองวเคราะหแยกแยะ

สถานการณ ออกมาใหไดวาอะไรคอปญหา หรอจดทตองการชใหผเรยนเหนและเรยนเพอความ

เขาใจและกาหนขอบเขตของปญหาทจะสอน 2. การกาหนดสถานการณสมมตและบทบาทสมมต เมอไดปญหาทชดเจนแลว

ครจะตองกาหนดสถานการณสมมตทชดเจน และเขยนบทบาทสมมตทจะใหผเรยนแสดงบทบาททเขยนขนนน ควรชวยใหผเรยนฝกฝนการแกปญหาและตดสนใจ ขนท 2 ขนแสดง แบงออกเปน 7 ขนตอน คอ 1. การอนเครอง หมายถง การชวยใหผเรยนมความเขาใจ ตรงกบเรองทจะเรยน ครอาจจะเลาเรองราวหรอประสบการณสมมตใหผเรยนฟง 2. การเลอกตวผแสดงจะเลอกผแสดงทมลกษณะใกลเคยงหรอลกษณะตรงกนขามกบลกษณะของบทบาททมอบหมายใหกได ในกรณแรกจะชวยใหกลมเขาใจปญหาไดด สวนใน

กรณหลง การแสดงจะชวยใหผแสดงและผชมเขาใจบทบาททมลกษณะแตกตางกนออกไป 3. การจดฉากการแสดง หลงจากไดผแสดงแลว จงจดฉากสมมตขนเพอใหการแสดงใกลเคยงกบความเปนจรง อาจจะเปนแบบงาย ๆ จนถงแบบหรหรา 4. การเตรยมผสงเกตการณ จะชวยใหผเรยนหดสงเกตและวเคราะห เหตการณ การเตรยมผชม และผสงเกตการณเปนสงจาเปน ไมเชนนนการอภปรายและการวเคราะหหลงการแสดงจะไมไดผลเทาทควร

48

5. การเตรยมความพรอมกอนการแสดง มความจาเปนในการแสดงบทบาทสมมต ถาผแสดงมความสบายใจจะแสดงเปนไปตามธรรมชาต ฉะนนตองขจดความประหมา ความตนเตน และความวตกกงวล ของผแสดงดวยวธตาง ๆ 6. การแสดง ควรเปนไปตามธรรมชาต ไมมการขดแยงกน เมอผแสดงตองการความชวยเหลอ ครจะตองชวยตามโอกาส 7.การตดบทการแสดง ควรมการตดบทและหยดการแสดงเมอ 7.1 การแสดงไดขอมลเพยงพอทจะนามาวเคราะหและอภปรายได 7.2 กลมพอทจะเดาไดวาเรองราวเปนอยางไร ถาแสดงตอไป 7.3 ผแสดงไมสามารถแสดงตอไปได เพราะเกดการเขาใจผดบางประการ 7.4 การแสดงจบเรอง ขนท 3 ขนวเคราะหและอภปรายผลการแสดง การวเคราะหการแสดงจะเปนการอภปรายรวมกนระหวางผแสดงและผสงเกตการณ การอภปรายจะเปนในรปใดนน มกจะขนอยกบวตถประสงคของการเรยน บางครงอาจมการใหผแสดงไดเปดเผยความรสกและเสนอความคดเหนกอน แลวจงใหผสงเกตการณเสนอความคดเหน การอภปรายจะเปนแบบตรงไปตรงมาและเนนทเหตของการแสดง และพฤตกรรมทแสดงออกมา ขนท 4 ขนแสดงเพมเตม หลงจากการวเคราะหและอภปรายการแสดงแลว กลมอาจจะเสนอแนวความคด ใหม ๆ ในการแกปญหาและตดสนใจ หรอ การแสดงครงแรกยงไดผลไมเปนทพอใจ ครอาจจะใหมการแสดงซาหรอเพมเตมกได เพอดผลอกครงหนง ขนท 5 ขนแลกเปลยนประสบการณและสรป หลงจากการอภปรายเกยวกบการแสดงแลว ครควรกระตนใหผเรยนไดอภปรายทว ๆ ไป ซงอาจมการเลาประสบการณเกยวกบเรองทเกยวของ เปนการแลกเปลยนประสบการณ ทาใหผเรยนหาขอสรปหรอไดแนวความคดรวบยอด จากหลกการและขนตอนในการใชบทบาทสมมตดงกลาว สรปไดวา การใชบทบาทสมมตม 2 วธ คอ การเตรยมบทไวลวงหนา และการไมเตรยมบทไวลวงหนา โดยมข นตอนในการแสดง 5 ขนตอน คอ ขนเตรยมการ ขนแสดง ขนวเคราะหและอภปรายผลการแสดง ขนแสดงเพมเตมขนแลกเปลยนประสบการณและสรป ในการแสดงบทบาทสมมต ครตองกาหนดขอบเขตของปญหาสถานการณสมมตและบทบาทสมมต ซงครจะตองอธบายใหผแสดงเขาใจถงบทบาทท

ตองแสดงวาทาอยางไรจงจะเหมาะสม สวนผสงเกตและวเคราะหเหตการณเพอทจะไดเปนประโยชนในการอภปรายและวเคราะหการแสดง

49

4.6 ขอดและขอจากดของการใชกจกรรมบทบาทสมม ต ทศนา แขมมณ(2550: 361) ไดกลาวถงขอดและขอจากดของการใชกจกรรมบทบาทสมมตไวดงน ขอด 1. เปนวธสอนทชวยใหผเรยนเกดความเขาใจความรสกและพฤตกรรมของผอน ได เรยนรการเอาใจเขามาใสใจเรา เกดการเรยนรทลกซง 2. เปนวธสอนทชวยใหผเรยนมความเขาใจ และเกดการเปลยนแปลงเจตคตและ พฤตกรรมของตน 3. เปนวธสอนทชวยพฒนาทกษะในการเผชญสถานการณ ตดสนใจ และแกปญหา 4. เปนวธสอนทชวยใหการเรยนการสอนมความใกลเคยงกบสภาพความเปนจรง 5. เปนวธสอนทเปดโอกาสใหผเรยนมสวนรวมในการเรยนมาก ผเรยนไดเรยนรอยางสนกสนาน และการเรยนรมความหมายสาหรบผเรยน เพราะขอมลมาจากผเรยนโดยตรง ขอจากด 1. เปนวธสอนทใชเวลามากพอสมควร 2. เปนวธสอนทตองอาศยการเตรยมการและการจดการอยางรดกมหากจดการไมดพอ อาจเกดความยงยากสบสนขนได 3. เปนวธสอนทตองอาศยความไวในการรบร (sensitivity) ของผสอนหากผสอนขาดคณสมบตน ไมรบรปญหาทเกดขนกบผเรยนบางคน และไมไกแกปญหาแตตนอาจเกดเปนปญหา

ตอเนองไปได 4. เปนการสอนทตองอาศยความสามารถของครในการแกปญหาเนองจากการแสดง

ของผเรยนอาจไมเปนไปตามความคาดหมายของผสอน ผสอนจะตองสามารถแกปญหาหรอปรบ

สถานการณและประเดนใหผเรยนเกดการเรยนรได

5. เอกสารทเกยวของกบเรองกรณตวอยาง 5.1 ความหมายของกรณตวอยาง วฒนาพร ระงบทกข (2542: 33) กลาววา กรณตวอยางเปนวธการสอน ซงใชกรณหรอเรองตาง ๆ ทเกดขนจรงมาดดแปลง และใชเปนตวอยางในการเรยน ใหศกษาวเคราะหและอภปรายเพอสรางความเขาใจ และฝกฝนหาทางแกปญหานน วธการนจะชวยใหผเรยนไดรจ กคดและ

พจารณาขอมลทตนไดรบอยางถถวน การอภปรายจะชวยใหผเรยนไดมโอกาสแลกเปลยนขอมลซงกนและกนรวมทงการนาเอากรณตาง ๆ ทคลายคลงกบชวตจรง ซงมสวนชวยใหการเรยนการสอนมความหมายสาหรบผเรยนมากยงขน นวรตน สมนาม (2546: 101) กลาวถงกรณศกษาวา เปนกจกรรมการเรยนการสอนรปแบบหนง โดยผสอนมอบหมายใหผเรยนไดสงเกตและเกบขอมลจร◌ง หรอผสอนสราง

50

กรณศกษาขนมาใหม โดยมเคาโครงของกรณจรงอย เพอใหผเรยนไดใชความรในการวเคราะหสภาพปญหา สาเหตของปญหา และแนวทางแกไขปญหาไ ดอยางถกตองตามหลกการ ทศนา แขมมณ (2548: 362) กลาววา กรณตวอยาง คอ กระบวนการทผสอนใชในการชวยใหผเรยนเกดการเรยนรตามวตถประสงคทกาหนด โดยใหผเรยนศกษาเรองทสมมตขนจากความเปนจรง และตอบประเดนคาถามเกยวกบเรองนน แลวนาคาตอบและเหตผลทมาของคาตอบนนมาใชเปนขอมลในการอภปราย เพอใหผเรยนเกดการเรยนรตามวตถประสงค จากความหมายของกรณตวอยางดงกลาว พอจะสรปไดวา กรณตวอยาง หมายถง วธการสอน ซงใชสอ อนไดแก กรณ เรองราว ปญหาตาง ๆ ทเกดขนจรง นา มาดดแปลงใหสอดคลองกบเรองทตองสอน แลวเสนอเปนตวอยางใหแกผเรยน เพอใหผเรยนไดศกษาวเคราะห และอภปรายกน เพอสรางความเขาใจ และฝกฝนหาทางแกไขปญหานนอนจะทาใหผเรยนไดพฒนาทกษะในเรองการ

คดวเคราะห ใหเหตผล และตดสนใจ 5.2 ประโยชนของการใชกรณตวอยาง

นวรตน สมนาม (2546: 101) ไดกลาวถงประโยชนของการใชกรณตวอยางไวดงนกรณตวอยางสามารถนาไปใชสอนไดทกวชา โดยการเปดโอกาสใหผเรยนไดคดวเคราะห และพยายามหาคาตอบทถกตองมเหตผล การใชกรณศกษามประโยชน ดงน 1.ชวยใหผเรยนไดฝกการวเคราะห การอภปราย และฝกฝนหาแนวทางในการแกปญหานน ๆ 2.ชวยใหการเรยนการสอนมลกษณะใกลเคยงกบความจรงและมความหมายสาหรบผเรยน 3.ชวยใหผเรยนเหนการกระทาของตนเอง สามารถเชอมโยงสถานการณทตอเนองกน 4.ชวยใหผเรยนมองเหนแนวทางในการปองกนและแกไขปญหา 5.3 วธการใชกรณตวอยาง นวรตน สมนาม (2546: 102) กลาวถงวธการนากรณตวอยางไปใช ดงน 1.ใหผเรยนเรยนรกระบวนการคด การแกปญหาและการวเคราะหจากสถานการณท

กาหนดให 2.เรองเลาทเกดขนจรงและอยในความทรงจาของบคคล ทสามารถเลาใหผอนฟงได 3.สถานการณจรงทผเรยนสามารถจะไปสมผส สงเกต ซกถามได เชน การศกษาสภาพนาเนาเสยในแมนา นกเรยนทกคนมพฤตกรรมชอบเอาเปรยบเพอน ฯลฯ 5.4 ขนตอนการใชกจกรรมกรณตวอยาง นวรตน สมนาม (2546: 102) กลาวถงขนตอนการใชกจกรรมกรณตวอยาง ดงน 1.ขนเตรยม ผสอนกาหนดจดประสงคทตองการสอน ศกษาขอมล เลอกกรณตวอยาง ตงประเดนคาถาม จดทาเอกสาร 2.ขนสอน

51

2.1 แบงนกเรยนเปน 6 กลม โดยกาหนดใหแตละกลมมประธาน เลขานการกลม ใหแตละกลมศกษากรณตวอยางทไดรบ ใชเวลา 30 นาท เพอเสนอวธการแกไขปญหาและให

ขอเสนอแนะในกรณดงกลาว 2.2 เมอครบ 30 นาทแลว ใหผแทนกลมรายงานผลการสมมนากลมละ 5 นาท 3. ขนสรป ผสอนและผเรยนรวมกนสรปเรองราวจากกรณศกษาทผเรยนศกษาและสรปวธแกปญหาในประเดนตาง ๆ ทเปนความคดเหนของผเรยนเองทงหมด ผสอนใหขอความร

เพมเตมและขอคดทไดจากกรณตวอยางเพอใหผเรยนสามารถนาไปใชในชวตประจาวนของตนเอง 4. ขนประเมนผล สงเกตจากการอภปราย การถามการตอบของผเรยนขณะดาเนนกจกรรมการศกษากรณตวอยาง กจกรรมการใชกรณตวอยางผสอนนามาใชเพอใหผเรยนเปลยนเจตคต และตระหนกถงความสาคญของตนเอง เปนกจกรรมทชวยใหบรรลวตถประสงคดานเจตคตไดดมาก ทศนา แขมมณ (2550: 363) กลาวถงขนตอนการใชกจกรรมกรณตวอยาง ดงน 1. การเตรยมการ กอนการสอน ผสอนจาเปนตองเตรยมกรณตวอยางใหพรอม กรณตวอยางทเหมาะสมจะตองมสาระซงจะชวยทาใหผเรยนเกดการเรยนรตามวตถประสงค มลกษณะใกลเคยงกบความเปนจรง กรณทนามาใชสวนใหญมกเปนเรองทมสถานการณปญหาขดแยง ซงจะ

ชวยกระตนความคดของผเรยน หากไมมสถานการณทเปนปญหาขดแยง ผสอนอาจใชวธการตง

ประเดนคาถามททาทายใหผเรยนคดกได ผสอนอาจนาเรองจรงมาเขยนเปนกรณตวอยางหรออาจใชเรองจากหนงสอพมพ ขาว และเหตการณรวมทงจากสอตาง ๆ เชน ภาพยนตร โทรทศน วดทศน เปนตน เมอไดกรณทตองการแลวผสอนจะตองเตรยมประเดนคาถามสาหรบการอภปรายเพอนาไปสการเรยนรทตองการ 2. การนาเสนอกรณตวอยาง ผสอนอาจเปนผนาเสนอกรณตวอยาง หรออาจใชเรองจรงจากผเรยนเปนกรณตวอยางกได (แตครตองมความชานาญในการวเคราะหกรณตวอยางนน และตงประเดนคาถามไดเรว) วธการนาเสนอทาไดหลายวธ เชน การพมพ เปนขอมลมาใหผเรยนอาน การเลากรณตวอยางใหฟง หรอนาเสนอโดยใชสอ เชน สไลด วดทศน ภาพยนต ร หรออาจใหผเรยนแสดงเปนละครหรอบทบาทสมมตกได 3. การศกษากรณตวอยางและการอภปราย ผสอนควรแบงผเรยนเปนกลมยอยและใหเวลาอยางเพยงพอในการศกษากรณตวอยาง และคดหาคาตอบ ไมควรใหผเรยนตอบประเดนคาถามทนท ผเรยนแตละคนควรมคาตอบของตนเตรยมไวกอน แลวจงรวมกนอภปรายเปนกลม และนาเสนอผลการอภปรายระหวางกลม เปนการแลกเปลยนกนผสอนพงตระหนกวาการสอนโดยใชกรณตวอยางน มไดมงมความถกตองของคาตอบ คาถามสาหรบการอภปรายน ไมมคาตอบทถกหรอผดอยางชดเจนแนนอน แตตองการใหผเรยนเหนคาตอบและเหตผลทหลากหลาย ซงจะชวยใหผเรยนมความคดทกวางขน มองปญหาในแงมมทหลากหลายขน อนจะชวยใหการตดสนใจมความ

รอบคอบขน ดวยเหตนการอภปรายจงควรมงความสนใจไปทเหตผลหรอทมาทผเรยนใชในการแกปญหาเปนสาคญ

52

5.5 ขอดและขอจากดของการใชกจกรรม กรณตวอยาง ทศนา แขมมณ(2550: 361) ไดกลาวถงขอดและขอจากดของการใชกจกรรมกรณตวอยางไวดงน ขอด 1. เปนวธสอนทชวยใหผเรยนไดพฒนาทกษะการคดวเคราะห การคดอยางม วจารณญาณ และการคดแกปญหา ชวยใหผ เรยนมมมมองทกวางขน 2. เปนวธสอนทชวยใหผเรยนไดเผชญปญหาทเกดขนในสถานการณจรงและไดฝก

แกปญหาโดยไมตองเสยงกบผลทจะเกดขน ชวยใหเกดความพรอมทจะแกปญหาเมอเผชญปญหา

นนในสถานการณจรง 3. เปนวธสอนทชวยใหผเรยนมสวนรวมในการเรยนสง สงเสรมปฏสมพนธระหวางผเรยน และสงเสรมการเรยนรจากกนและกน 4. เปนวธสอนทใหผลดมากสาหรบกลมผเรยนทมความรและประสบการณหลากหลายสาขา ขอจากด 1. หากกลมผเรยนมความรและประสบการณไมแตกตางกน การเรยนรอาจไมกวางเทาทควร เพราะผเรยนมกมมมคลายกน 2. แมปญหาและสถานการณจะใกลเคยงกบความเปนจรง แตกไมไดเกดขนจรงๆ กบ

ผเรยน ความคดในการแกปญหาจงมกเปนไปตามเหตผลทถกทควร ซงอาจไมตรงกบการปฏบตจรง

ได

6. เอกสารทเกยวของกบเกม 6.1 ความหมายของเกม สวทย มลคา; และอรทย มลคา (2545: 90) ไดใหความหมายของเกม คอ กระบวนการเรยนรทผสอนใหผเรยนเลนเกมทมกฎเกณฑ กตกา เงอนไข หรอขอตกลงรวมกนทไมยงยากซบซอน ทาใหเกดความสนกสนาน ราเรง เปนการออกกาลงกาย เพอพฒนาความคดรเรมสรางสรรค มโอกาสแลกเปลยนความรและประสบการณการเรยนรรวมกบผอน โดยมการนาเนอหา ขอมลของเกม พฤตกรรมการเลน วธการเลนและผลการเลนเกมมาใชในการอภปรายเพอสรปผลการเรยนร นวรตน สมนาม (2546: 96) ไดใหความหมายของเกม คอ การเลนทประกอบดวยผเลนซงอาจเลนเปนรายบคคลเพอแขงขนกบตนเอง การเลนเปนกลมทมการแขงขนกนในระหวางผเลนดวยกน นกเรยนระดบประถมศกษาและมธยมศกษาจะชอบเลนเกม มความพงพอใจและสนกสนานทไดแขงขนกน เกมจะชวยใหนกเรยนไดเรยนรดวยวธปนเลน

53

ทศนา แขมมณ (2550: 365) ไดใหความหมายของเกม คอ คอกระบวนการทผสอนใชในการชวยใหผเรยนเกดการเรยนรตามวตถประสงคทกาหนด โดยใหผเรยนเลนเกมตามกตกา และนาเนอหาและขอมลของเกม พฤตกรรมการเลน วธการเลน และผลการเลนเกมของผเรยนมาใชในการอภปรายเพอสรปการเรยนร จากความหมายของเกมทไดกลาวมาขางตน สามารถสรปไดวา เกม หมายถง สอททาใหเกดความสนกสนานเพลดเพลน ชวยฝกทกษะตาง ๆ เพราะเกมเปนกจกรรมทนกเรยนกระทาดวยตนเอง เดกไดเรยนรจากประสบการณตรง ในการเลนอาจมผเลน 2 คน หรอมากกวา 2 คนกได ในการนาเกมมาใชสาหรบการเรยนการสอนทาไดหลายวธ อาจมการแขงขนหรอไมมกได แตตองมกตกาการเลนกาหนดได แตไมตองมกฎระเบยบมากนก สามารถใชในการจงใจนกเรยนผอนคลายความเครยด อกทงยงสงเสรมพฒนาการทงในดานรางกาย อารมณ สงคม สตปญญา ใน

ขณะเดยวกนกสามารถนาเอาแงคดจากการเลนเกมไปวเคราะห วจารณ เพอใหเกดการเรยนรตอไป 6.2 ประเภทของเกม โคลมบส (เยาวพา เดชะคปต. 2542: 47-56 ; อางองจาก Columbus. 1979: 141-149) ไดจาแนกประเภทของเกมตาง ๆ ซงเหมาะสมสาหรบเดกไว ดงน เกมพฒนาทกษะโดยการกระทาหรอการเลนวสดตาง ๆ (Manipulative Game) เกมชนดนเปนการเลนทเดกนาเอาของเลนชนดตาง ๆ มาเลนอยางมกฏเกณฑและกตกา โดยมวตถประสงคเพอใหเดกสรางความสมพนธของกลามเนอเลก ระหวางมอและสายตา เชน การรอยลกปด ตดรงดม กรอกนาใสขวด 1.เกมการศกษา(Didactic Game or Cognitive Game)คอเกมพฒนาการคดของเดกทเกดจากการเลนของเดกครสามารถบอกไดวาเดกมความเขาใจในความคดรวบยอดของเรองนน ๆ อยางไร เชน เกมจบคส งของ เกมโดมโน เกมเรยงลาดบเหตการณกอนหลง

2.เกมฝกทกษะทางรางกาย (Physical Game) หรอเกมพลศกษามมากมาย หลายชนด ซงรวมทงการฝกการบรหารประจาวนงาย ๆ แตนามาฝกทกษะอยางใดอยางหนง เชน ฝกการรบฟง ฝกก ารทาตามทศทาง ฝกการมสวนรวมสาหรบเดกเลก ๆ กตกาทกาหนดไวควรงายไมยงยากและซบซอน เชน เกมวงไลจบ เกมทาตามคาสง เกมซอนหา 3.เกมเพอพฒนาทกษะทางภาษา (Language Game) เกมฝกทกษะทางภาษาเปนเกมทอาศยจนตนาการ และการใชคาพดโดยไมตองใชวสดใด ๆ เกมฝกทกษะทางภาษาบางเกมจะสงเสรมทกษะเกยวกบความจา ฝกทกษะทางการฟง หรอเกมการเดา เชน เกมอะไรเอย เกม ตะลอกตอกแตก 4.เกมทายบตร(Card Game)เปนบตรทครทาขน ชวยใหนกเรยนแยกความ เหมอน ความตางฝกความจาเสรมทกษะอน ๆ ซงครจะตองพจารณาวาจะเลอกเกมอะไร ใหเหมาะกบความตองการหรอจดมงหมายของเดก

54

5.เกมพเศษ(Special Game)เกมนจะเลนในโอกาสพเศษ ครอาจจะจดใหเดกเลนเปนครงคราวเชน เกมลาลายแทงขมทรพย เกมโจรสลด เกมตามรอยเทา ซงเกมดงกลาวจะตองอาศยความรวมมอของเดกเปนอยางมาก สมชาต กจยรรยง (2543: 10-11) ไดแบงประเภทของเกมไวดงน 1.เกมละลายพฤตกรรม มวตถประสงคสาคญ เพอสรางความรจกคนเคย ระหวางผเขารวมกจกรรม เกมจะชวยอนเครองและสรางบรรยากาศแหงการเปดเผยตวเองใหผอนรจก อนจะเปนประโยชนในการเรยนร การแสดงความคดเปน และการทากจกรรมรวมกนตอไป 2.เกมเพอประสบการณการเรยนร เปนเกมทเนนสาระรวบยอด เพอเปลยน แปลงพฤตกรรม ทศนคต ความเขาใจ และกอใหเกดทกษะใหม ๆ อนจะนาไปประยกตใชในการดาเนนชวต 3.เกมสนทนาการ เปนการเสรมบรรยากาศ ใหมความสนกสนานรนเรง เพอใหคลายจากความตงเครยด ทงยงเปนการเสรมสรางความสมพนธอนดระหวางกนใหมากยงขน สวนใหญเปนกจกรรมทจดขนในการรวมกลมหรอพบปะสงสรรค สรปไดวา เกม คอ สงเราททาใหผเลนเกดความสนกสนานเพลดเพลน ชวยฝกทกษะตาง ๆ ใหแกผเรยน เชน ทกษะการสงเกต การจาแนก ชวยใหนกเรยนเกดความคดรวบยอดกบสงทเรยนไดดยงขน 6.3 ความมงหมาย ของเกม สมชาต กจยรรยง (2543: 9) ไดกลาวถงจดมงหมายของการใชเกมเพอการ พฒนาบคลากร ดงน 1 .เพอทาความรจกคนเคยกนเมอแรกพบ 2. เพอเปดโอกาสใหทกคนไดสนทสนมกนเรวขนกวาทจะไดทาความรจกตนเอง 3. เพอเสรมสรางบรรยากาศทเปนมตรในการทากจกรรม 4. เพอความสนกสนานบนเทงแกผเขารวมกจกรรม 5. เพอใหเกดความกลาทจะแสดงออกและกลาแสดงความคดเหนตอกลม 6.4 ประโยชนของเกม นวรตน สมนาม (2546: 97) กลาวถง ประโยชนของการเลนเกมวาจะทาใหผเรยนเกดความสนกสนาน เกดพฒนาการทางดานรางกาย ดานอารมณ ดานสงคม สงเสรมใหผเรยนเกดจนตนาการและการเรยนร การใชเกมประกอบการเรยนการสอนมประโยชน ดงน 1. ชวยใหผเรยนเกดความเพลดเพลน ผอนคลายอารมณตงเครยด 2. สงเสรมการเคลอนไหวของรางกายในระยะเบองตนระหวางผเลนดวยกน 3. ฝกใหเปนผทยอมรบความสามารถของตนเอง และผอน 4. ชวยใหนกเรยนกลาแสดงออก

55

5. ชวยเสรมใหผเรยนเกดทกษะ เชน ทกษะทางภาษา ทกษะการคด และตดสนใจแกปญหาเฉพาะหนา 6. เปนการสงเสรมคณลกษณะทพงประสงค เชน ความสามคค ความเออเฟอ ความรวมมอ ความชวยเหลอ 6.5 หลกในการเลอกเกมประกอบการสอน นวรตน สมนาม (2546: 97-98) กลาวถง หลกในการเลอกเกมประกอบการสอนดงน 1. การเลอกเกมตองใหเหมาะสมกบวย ระดบชน ระดบสตปญญาของนกเรยน เพราะ

เกมแตละเกมมอปกรณ วธการเลนตางกน 2. เลอกเกมใหเหมาะกบเนอหาและประโยชนทไดรบ เนอหาบางเรองไมเหมาะแกการนาเกมมาสอน จะไมกอประโยชนเทาทควร 3. คานงถงระยะเวลา ถานานเกนไปจะยดยาดขาดความนาสนใจ นอยเกนไปจะไมใหประโยชน 4. ควรใหเหมาะสมกบสถานทในดานความปลอดภย และความสมพนธของลกษณะเกมในเรอองการเคลอนไหวของนกเรยน 5. เนนใหทกคนมสวนรวมมากทสด ซงอาจจะใชการเลนเปนทม หรอบคคลกแลวแตความเหมาะสม 6. อปกรณการเลนตองไมมากเกนไป ไมสลบซบซอน ราคาไมแพง หางายทาเองไดไมยาก 7. กตกาตองชดเจน ไมสลบซบซอน เกมบางชนดใชกตกาการเลนหลายขนตอนตองเสยเวลาในการอธบาย ทศนา แขมมณ(2550: 366-367) ไดกลาวถงหลกการเลอกและนาเสนอเกมไวดงน เกมทนามาใชในการสอนสวนใหญจะเปนเกมทเรยกวา “เกมการศกษา” คอเปนเกมทมวตถประสงค มงใหผเลนเกดการเรยนรตามวตถประสงค มใชเลนเพยงเพอความสนกสนานเทานน อยางไรกตาม ผสอนอาจมการนาเกมทเลนกนเพอความบนเทงเปนสาคญ มาใชในการสอน โดยนามาเพมข นตอนสาคญคอการวเคราะหอภปรายเพอการเรยนร เกมทไดรบการออกแบบใหเปนเกมการศกษาโดยตรงมอยดวยกน 3 ประการคอ 1. เกมแบบไมมการแขงขน เชน เกมการสอสาร เกมการตอบคาถาม เปนตน 2. เกมแบบแขงขน มผแพ ผชนะ เกมสวนใหญจะเปนเกมแบบน เพราะการแขงขนชวยใหการเลนเพมความสนกสนานมากขน และ 3. เกมจาลองสถานการณ (simulation game) เปนเกมทจาลองความเปนจรง สถานการณจรง ซงผเลนจะตองคดตดสนใจจากขอมลทม และไดรบผลการตดสนใจเหมอนกบทควรจะไดรบในความเปนจรงเกมแบบนมอย 2 ลกษณะ คอ ลกษณะแรกเปนการจาลองความเปนจรง ลงมาเลนในกระดาน หรอบอรด เรยกวาบอรดเกม (board game) เชน เกมเศรษฐ เกมมลภาวะเปน

56

พษ (pollution) เกมแกปญหาความขดแยง (conflict resolution) อกลกษณะหนงเปนเกมสถานการณทจาลองสถานการณและบทบาทขนใหเหมอนความเปนจรง และผเลนจะตองลงไปเลนจรง ๆ โดยสวมบทบาทเปนคนใดคนหนงในสถานการณนน เกมแบบนอาจใชเวลาเลนเพยง 2 – 3 ชวโมง หรอใชเวลาเปนวนหรอหลาย ๆ วนตดตอกน หรอแมกระทงเลนกนตลอดภาคเรยน เปนการเรยนรทงรายวชาเลยกม ในยคปจจบนทเทคโนโลยข นสงไดพฒนากาวหนาไปมาก จงเกดเกม

จาลองสถานการณในรปแบบใหม ๆ ขน คอ คอมพวเตอรเกม (computer game) ซงเปนเกมจาลองสถานการณทผเลนสามารถควบคมการเลนผานทางจอคอมพวเตอรได ปจจบนเกมแบบนไดรบ

ความนยมสงมาก การเลอกเกมเพอนามาใชสอนทาไดหลายวธ ผสอนอาจเปนผสรางเกมขนใหเหมาะกบวตถประสงคของการสอนของตนกได หรออาจนาเกมทมผสรางขนแลว มาปรบดดแปลงใหเหมาะกบวตถประสงคตรงกบความตองการของตน หากผสอนตองการสรางเกมขนใชเอง ผสอนจาเปนตองมความรความเขาใจเกยวกบวธสรางและจะตองทดลองใชเกมทสรางหลายๆ ครง จนกระทงแนใจวา สามารถใชไดผลดตามวตถประสงค หากเปนการดดแปลง ผสอนจาเปนตองศกษาเกมนนใหเขาใจกอน แลวจงดดแปลงและทดลองใชกอนเชนกน สาหรบการนาเกมการศกษามาใชเลยนน ผสอนจาเปนตองศกษาเกมนนใหเขาใจ และลองเลนเกมนนกอน เพอจะไดเหนประเดนและขอขดของตาง ๆ อนจะชวยใหผสอนมการเตรยมการปองกนหร อแกไขไวลวงหนา ชวยการใหการเลนจรงของผเรยนเปนไปอยางราบรนสวนคอมพวเตอรเกมนน ผสอนจาเปนตองมทงซอฟตแวร (software) และฮารดแวร (hardware) คอตวเกมและเครองคอมพวเตอรสาหรบผเรยน จงจะสามารถเลนได ในกรณทผสอนตองการเลอกเกมทมผจดทาและเผยแพรแลว(published game) มาใช ผสอนจาเปนตองแสวงหาแหลงขอมลวา มใครทาอะไรไวบางแลว ซงในปจจบนเกมประเภทนม

เผยแพรและวางจาหนายในทองตลาดจานวนมาก ซงสวนใหญแลว เปนผลงานทจดทาขนในตางประเทศ สงสาคญซงผสอนพงตระหนกในการเลอกใชเกมจาลองสถานการณกคอ เกมจาลองสถานการณทจดทาขนในตางประเทศ ยอมจาลองความเปนจรงของสถานการณในประเทศนน ซงจะมความแตกตางไปจากสถานการณในประเทศไทย ดงนนผสอนจงควรชแจงใหผเรยนเขาใจ หรอไมกจาเปนตองดดแปลงหรอตดทอนสวนทแตกตางออกไป หากสามารถทาได 6.6 วธการใชเกมประกอบบทเรยน นวรตน สมนาม (2546: 98) กลาวถง วธการใชเกมประกอบบทเรยน ดงน 1.ครตองศกษากตกาการเลน และวธเลนใหชดเจนกอน 2.ถาเปนเกมทมกตกายากซบซอนตองทดลองเลนด เพอจะไดเลนไดโดยไมตดขด ขณะดาเนนกจกรรมในชนเรยน 3.ขณะดาเนนกจกรรมการเลนเกม ตองใชภาษาอธบายกตกาวธเลนใหชดเจนตามลาดบขน เมอนกเรยนเขาใจทวถงทกคนแลวจงดาเนนการเลนเกม

57

4.ผนาเกมตองมความคลองแคลว วองไว มอารมณขน จงจะทาใหการเลนมชวตชวาขน และสนกสนานมากขน 5.การใชเกมประกอบการสอนนนตามหลกแลวตองการใหนกเรยนไดรบคณคาทมอยในธรรมชาตของเกม มใชเปนการสอนเกมโดยตรง ครตองตระหนกถงเรองนเปนสาคญดวย 6.พยายามใชเกมทนกเรยนทกคนไดมสวนเลนรวมกนทกคน 7.ครตองพยายามเขาเปนสวนหนงของนกเรยนดวยขณะเลนเกม เพอทาใหนกเรยนสมผสครอยางใกลชดในดานของอารมณความรสกทสนกสนานรวมกน เกมทครนามาใชจะมคณคาตอนกเรยนขนมาก 8.การเลอกใชเกมควรใหเหมาะแกวยของนกเรยน เนอหาวชาทสอนและสถานทในการเลน 6.7 ขนตอนในการใชกจกรรมเกม นวรตน สมนาม (2546: 98-99) กลาวถง ขนตอนในการใชกจกรรมเกม ดงน 1.บอกชอเกมนวาเกมนชออะไร 2.จดชนเรยน ตองใชเนอทเทาไร ผเลนกคน เปนแถว เปนกลม หรอเปนทม 3.อธบายวธการเลน ซงผสอนตองสอนวธการเลนดวยขอความทกะทดรดใหทกคนไดยนทวถง 4.จดเตรยมอปกรณใหพรอม เชน บตรคา แผนท 5.สาธตการเลนใหดสาหรบเกมทซบซอน 6.ปฏบตเกมตามขนตอนทอธบายไว ผสอนตองคอยดแลการเลนของนกเรยน ตกเตอนใหเลนตามกตกา 7.อภปรายสรปผลเกมทเลนใหสมพนธกบเนอหาวชา หรอเปนการสรปความคดรวบ-ยอด 6.8 ขอดและขอจากดของการใชกจกรรมเกม ทศนา แขมมณ(2550: 368-369) ไดกลาวถงขอดและขอจากดของการใชกจกรรมเกมไวดงน ขอด 1.เปนวธสอนทชวยใหผเรยนมสวนรวมในการเรยนรสง ผเรยนไดรบความสนกสนาน และเกดการเรยนรจากการเลนเกม 2.เปนวธสอนทชวยใหผเรยนเกดการเรยนรโดยการเหนประจกษแจงดวยตนเองทาใหการเรยนรนนมความหมายและอยคงทน 3.เปนวธสอนทผสอนไมเหนอยแรงมากขณะสอนและผสอนชอบ

58

ขอจากด 1. เปนวธสอนทใชเวลามาก 2. เปนวธสอนทมคาใชจาย เนองจากเกมบางเกมตองซอหามาโดยเฉพาะเกมจาลองสถานการณบางเกมมราคาสงมาก เนองจากการเลนเกมสวนใหญ ผเรยนทกคนตองมวสดอปกรณในการเลนเฉพาะตน 3. เปนวธสอนทข นกบความสามารถของผสอน ผสอนจาเปนตองมความรความเขาใจเกยวกบการสรางเกม จงจะสามารถสรางได 4. เปนวธสอนทตองอาศยการเตรยมการมาก เกมเพอการฝกทกษะ แมจะไมยงยากซบซอนนก แตผสอนจาเปนตองจดเตรยมวสด อปกรณในการเลนใหผเรยนจานวนมาก เกมการศกษา และเกมจาลองสถานการณ ผสอนจาเปนตองศกษา และทดลองใชจนเขาใจ ซงตองอาศยเวลามาก โดยเฉพาะเกมทมความซบซอนมาก และผเลนจานวนมากยงตองใชเวลามากขนอก 5.เปนวธสอนทผสอนตองมทกษะในการนาการอภปรายทมประสทธภาพจงจะสามารถชวยใหผเรยนประมวลและสรปการเรยนรไดตามวตถประสงค

7. งานวจยทเกยวของ 7.1 งานวจยในตางประเทศ Lynn (ชนดา สวรรณศร. 2542: 80; อางองจาก Lynn.1991) ไดศกษาโปรแกรมในการเพมความรสกเหนคณคาในตนเองโดยการฝกทกษะทางสงคมเพอลดความวตกกงวลในเดกทพพลภาพ จานวน 13 คน มการใหความรและทกษะแกผปกครอง ในการชวยใหเดกพฒนาการความรสกเหนคณคาในตนเอง ใชเวลาในการฝก 8 เดอน การฝกประกอบดวย การฝกทกษะทางสงคม การลดความวตกกงวลและโปรแกรมการสงเสรมความรสกเหนคณคาในตนเอง ผลการวจยแสดงวาเดกทพพลภาพมความรสกเหนคณคาในตนเองสงขน มความวตกกงวลลดลงและมการพฒนาทางสงคมสงขน ฟลนสน (Filinson. 1997: 70) ไดศกษาเรองเกมทาใหเกดความรวมมอเปนการพฒนาลกษณะนสยของเดกในการเขาสงคม ไดทดลองกบเดกชายและเดกหญง จานวน 20 คน เพอเปรยบเทยบการเขาสสงคมในนสยทเปนบวก โดยใชเกม สรปวา หลงจากการใชเกมแลวลกษณะการเขาสงคมในดานบวกสงขน อมาไกล (Amagai. 1997: 103-111) ไดศกษาผลระยะยาวของความเชอมนในตนเองตอความรสกเหนคณคาในตนเอง เพอหาความสมพนธตอการใหคาปรกษาของกลมตวอยางจากวยรนถงวยชรา โดยใชแบบสอบถามและสมภาษณ กลมตวอยางจานวน 1,512 คน คดเลอกจากกลมประชากรชวงอาย 13 – 95 ป ผลการศกษาพบวา ชวงอายมผลตอความเชอมนในตนเองและความรสกเหนคณคาในตนเอง ความรสกเชอมนในตนเองของวยรนถงวยชราไมแตกตางจาก

59

ความรสกเหนคณคาในตนเองและพบวาความเชอมนในตนเองสงผลทาใหเกดการเปลยนแปลงความรสกเหนคณคาในตนเองในวยรนถงวยชรา แดเนยล (Daniels. 1998: 243-258) ไดศกษาหาความแตกตางระหวางอายกบความเขาใจความหมายของความรสกเหนคณคาในตนเองของนกเรยนอนบาลจานวน 18 คน นกเรยนชนประถมศกษาปท 4 จานวน 20 คน มธยมศกษาปท 6 จานวน 18 คน และมารดา จานวน 16 คน โดยใหกลมตวอยางบรรยายถงสงทชอบและไมชอบเกยวกบตนเอง เสนอแนะคณลกษณะและวธการเพมความรสกเหนคณคาในตนเองในดานความคดความรสกและพฤตกรรมในสถานการณการแสดงความสามารถและการมสวนรวมในสงคม ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางทกชวงอายเชอวาความรสกเหนคณคาในตนเองมอทธพลตอการแสดงออก กลมตวอยางชวงอาย 9 ป ใชความรสกเหนคณคาในตนเองอธบายความรสกของตนออกมาและใชเพอตอตานการเปลยนแปลงตาง ๆ ทตนเองไมชอบ และพบวาวยรนกบวยผใหญเทานนทเหนวาการแสดงออกนนขนอยกบความรสกการเหนคณคาในตนเอง 7.2 งานวจยในประเทศ รศม โพนเมองหลา (2543: 84) ไดศกษาการเหนคณคาในตนเองของเดกปญญาเลศทม

ผลสมฤทธทางการเรยนตากวาความสามารถทแทจรงจากการจดกจกรรมกลมสมพนธ ผลสรปไดวนกเรยนทไดคะแนนการเหนคณคาในตนเองกอนและหลงการทดลองแตกตางกน โดยกอนการจดกจกรรมกลมสมพนธนกเรยนมคะแนนการเหนคณคาในตนเองอยระหวาง17–37 คะแนน คะแนนเฉลยของกลมเทากบ 28.6 และหลงจากการไดรบการจดกจกรรมกลมสมพนธนกเรยนมคะแนนการเหนคณคาในตนเองระหวาง 29 – 40 คะแนน คะแนนเฉลยนของกลมเทากบ 34.2 มผลตางของคะแนนกอนและหลงการไดรบกจกรรมกลมอยระหวาง 1 – 12 และมคาเฉลยของผลตางของคะแนนเทากบ 5.6 และผลการเปรยบเทยบการเหนคณคาในตนเองของเดกปญญาเลศทมผลสมฤทธ

ทางการเรยนตากวาความสามารถทแทจรงขนอยางมนยสาคญทางสถตท .01 หลงการเขารวมกจกรรมกลมสมพนธ นสรา คามณ (2544: 48 – 50) ไดศกษาผลของกจกรรมกลมเพอพฒนาความเฉลยวฉลาดดานการจงใจตนเองของนกเรยนชนมธยมศกษาปท2โรงเรยนสาธต มหาวทยาลยศลปากร จงหวดนครปฐม กลมตวอยางเปนนกเรยนทมคะแนนความเฉลยวฉลาดดานการจงใจตนเองตงแต T45 ลงมา จานวน 30 คน แลวสมอยางงายเปนกลมทดลองและกลมควบคม กลมละ 15 คน โดยใหกลมทดลองไดเขารวมกจกรรมกลมเพอพฒนาความเฉลยวฉลาดดานการจงใจตนเองจานวน 16 ครง สวนกลมควบคมไมไดเขารวมกจกรรมเพอพฒนาความเฉลยวฉลาดดานการจงใจตนเอง สรปผลการวจยวา

60

1.นกเรยนมความเฉลยวฉลาดดานการจงใจตนเองสงขนหลงจากไดเขารวมกจกรรมกลมเพอพฒนาความเฉลยวฉลาดดานการจงใจตนเอง อยางมนยสาคญทระดบ .01 2.นกเรยนทไดเขารวมกจกรรมกลมมความเฉลยวฉลาดดานการจงใจตนเองสงกวานกเรยนทไมไดเขารวมกจกรรมกลมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

ธญลกษณ ลชวนเคา (2544: 49) ไดศกษาการคดวจารณญาณของเดกปฐมวยท

เลนเกมการศกษามตสมพนธ พบวา เดกปฐมวยทเลนการศกษามตสมพนธมการคดวจารณญาณสงขนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 เปรมใจ บญประสพ (2545 : 49) ไดทาการศกษาผลของกจรรมกลมเพอพฒนาความเฉลยวฉลาดทางอารมณ ดานการตระหนกรตนเอง ของนกเรยนวยรน โรงเรยนบานบางกะป สงกดกรงเทพมหานคร โดยแบงเปนกลมทดลองและกลมควบคม กลมละ 15 คน รวม 30 คน ผลการวจยพบวา นกเรยนทเขารวมกจกรรมกลม เพอพฒนาความเฉลยวฉลาดทางอารมณดานการตระหนกรตนเอง มความเฉลยวฉลาดทางอารมณดานการตระหนกรตนเอง อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และมความเฉลยวฉลาดทางอารมณดานการตระหนกรตนเองสงกวา นกเรยนทไมไดเขารวมกจกรรมกลม เพอพฒนาความเฉลยวฉลาดทางอารมณดานการตระหนกรตนเอง อยางมนยสาคญทระดบ .05 นนทวฒน ชนช (2546 : 39) ไดศกษาการใชตวแบบสญลกษณผานสอหนงสอเรยนเลมเลกเชงวรรณกรรมเพอพฒนาจตสาธารณะในนกเรยนชนประถมศกษาปท 2 กลมตวอยางจานวน 60 คน แบงเปนกลมทดลองและกลมควบคม เปนเพศชาย 15 คน เพศหญง 15 คน ผลการวจยพบวา ไมพบปฏสมพนธระหวางการไดรบตวแบบสญลกษณผานสอหนงสอเรยนเลมเลกเชงวรรณกรรมกบเพศทมจตสาธารณะของนกเรยน นกเรยนทไดรบตวแบบสญลกษณผานสอหนงสอเรยนเลมเลกเชงวรรณกรรม จะมจตสาธารณะสงกวานกเรยนทไมไดรบตวแบบสญลกษณผานสอหนงสอเรยนเลมเลกเชงวรรณกรรม อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 นกเรยนหญงมจตสาธารณะสงกวานกเรยนชายอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 พรเพญ ศรวรตน (2546: 31) ไดศกษาเรอง การคดอยางมวจารณญาณของเดกปฐมวยทไดรบการเลนเกมฝกทกษะ โดยมจดมงหมายเพอเปรยบเทยบการคดอยางมวจารณญาณของเดกปฐมวยทไดรบการเลนเกมฝกทกษะกบการเลนตามมม ผลการศกษาพบวา เดกปฐมวยทเลนเกมฝกทกษะมการคดอยางมวจารณญาณสงขนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 เดกปฐมวยทเลนตามมมมการคดอยางมวจารณญาณสงขนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 และเดกปฐมวยทเลนเกมตามมม มการคดอยางมวจารณญาณไมแตกตางกน สวภา ภาคยอต (2547 : 36 – 39) ไดศกษาวจยโดยมจดมงหมายเพอพฒนาการตระหนกรในตนเองดวยกจกรรมกลมของนสตมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ กลมตวอยางเปนนสตมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ระดบปรญญาตร ปการศกษา 2546 ชนปท 1 คณะมนษยศาสตรทอาสาสมครเขารวมกบการฝกอบรมทาการสมนสตมาจานวน 40 คน แบงเปนนสตชาย 20 คน และ

61

นสตหญง 20 คน เพอเขากลมทดลองและกลมควบคมกลมละ 10 คน โดยใหกลมทดลองไดเขารวมกจกรรมพฒนาการตระหนกรในตนเองจานวน 9 ครง สวนกลมควบคมไมไดเขารวมกจกรรมกลมพฒนาการตระหนกรในตนเอง ผลการวจยพบวา 1.นสตทไดรบการพฒนาตระหนกรในตนเองดวยกจกรรมกลมในกลมทดลองมการตระหนกรในตนเองสงกวานสตทไมไดรบการพฒนาเมอสนสดการอบรมอยางมนยสาคญทางสถต ท .05

2.นสตหญงทไดรบการพฒนาพฒนาตระหนกรในตนเองดวยกจกรรมกลมมการตระหนกรในตนเองสงกวานสตชายทไดรบการพฒนาการตระหนกรในตนเองดวยกจกรรมกลมเมอ

สนสดการพฒนาอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ธนนทร จานงผล (2547: 55) ไดทาการศกษา การใชกรณตวอยางทมตอการใหเหตผลเชงจรยธรรมดานความเมตตาของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 โรงเรยนวดภาษ เขตวฒนา กรงเทพมหานคร พบวา ภายหลงการทดลอง นกเรยนมเหตผลเชงจรยธรรมดานความเมตตากรณาเพมขน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 รตกร ธญญะอดม (2547: 51) ไดศกษาผลของการใชเกมการศกษามตสมพนธทม ตอการคดเชงเหตผล ของนกเรยนชนอนบาล 2 โรงเรยนสเหราดอนสะแก เขตวงทองหลาง กรงเทพมหานคร พบวา นกเรยนมการคดเชงเหตผลไดมากขน หลงจากไดรบการใชเกมการศกษามตสมพนธ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 สรศา สขมวรรณ (2548: 50) ไดศกษาผลการจดกจกรรมประเภทเกมทมตอการพฒนาลกษณะนสยของเดกปฐมวย พบวา ลกษณะนสยของเดกปฐมวยภายหลงการเขารวมกจกรรมประเภทเกมมการพฒนาสงกวากอนเขารวม โดยรวมและรายดานทกดาน สรพงศ สนเสง (2549 : 72) ไดศกษาการใชกจกรรมกลมในการพฒนาความฉลาดทางอารมณ ของนกเรยนวยรน โรงเรยนทวธาภเษก 2 เขตบางขนเทยน สานกงานเขตพนทการศกษา กรงเทพมหานคร เขต 3 โดยมกลมตวอยางเปนกลมทดลอง 32 คน ผลการวจยพบวา 1. ความฉลาดทางอารมณของนกเรยนกอนการใชกจกรรมกลมในการพฒนาฉลาดทางอารมณโดยรวมอยในระดบคอนขางด เมอพจารณารายดาน พบวา ดานการควบคมตนเอง ดานการจงใจตนเอง และดานการเขาใจความรสกของผอน อยในระดบคอนขางด สวนดานทกษะทางสงคม พบวาอยในระดบคอนขางไมด 2. ความฉลาดทางอารมณของนกเรยนหลงการใชกจกรรมกลมในการพฒนาความฉลาดทางอารมณ พบวา โดยรวมอยในระดบคอนขางด เมอพจารณารายดาน พบวา อยในระดบคอนขางดทกดาน 3. การเปรยบเทยบความฉลาดทางอารมณของนกเรยนวยรน โรงเรยนทวธาภเษก2 กรงเทพมหานคร กอนและหลงการใชกจกรรมกลมในการพฒนาความฉลาดทางอารมณ พบวาความฉลาดทางอารมณของนกเรยนหลงการใชชดกจกรรมกลมสงกวากอนใชชดกจกรรมกลมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ทงโดยรวมและรายดาน

62

จากเอกสารและผลงานวจยทเกยวของ สรปไดวา การใชกจกรรมแนะแนวสามารถสงผลใหนกเรยนเกดการเปลยนแปลงทศนคต พฤตกรรม ทมตอการรจกและเขาใจตนเองได ดงนน ผวจยจงมจงมความประสงคทจะศกษาผลการการใชกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 โดยนาแนวคดดงกลาวมาประยกตใชในการสรางเครองมอกจกรรมแนะแนวและแบบสอบถามเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนขน

บทท 3 วธดาเนนการศกษาคนควา

ในการศกษาครงน เปนการศกษาผลของกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ซงมข นตอนและรายละเอยด ดงน 1. การกาหนดประชากรและเลอกกลมตวอยาง 2. การสรางเครองมอทใชในการวจย 3. การเกบรวบรวมขอมล 4. การจดกระทาและวเคราะหขอมล

การกาหนดประชากรและเลอกกลมตวอยาง ประชากร ประชากรทใชในการศกษาคนควาครงน เปนนกเรยนชวงชนท 3 ชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนวดบางปะกอก กรงเทพมหานคร ปการศกษา 2551 จานวน 97 คน

การเลอกกลมตวอยาง กลมตวอยางทใชในการศกษาครงน เปนนกเรยนชวงชนท 3 ชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนวดบางปะกอก กรงเทพมหานคร ปการศกษา 2551 ทมคะแนนแบบสอบถามการรจกและเขาใจตนเอง ตงแตเปอรเซนไทลท 25 ลงมาและเปนผสมครใจเขารวมกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 จานวน 20 คน เปนนกเรยนชาย 10 คน และนกเรยนหญง 10 คน

การสรางเครองมอทใชในการศกษาคนควา เครองมอทใชในการศกษาคนควา ประกอบดวย

1.แบบสอบถามการรจกและเขาใจตนเอง 2.กจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3

วธดาเนนการสรางเครองมอ 1.แบบสอบถามการรจกและเขาใจตนเอง มลาดบขนตอนการสราง ดงน

1.1 ผวจยศกษารายละเอยดจากทฤษฎ เอกสาร และงานวจยทเกยวของกบการ รจกและเขาใจตนเอง เพอใชเปนแนวทางในการสรางแบบสอบถามใหครอบคลมนยามศพทเฉพาะ 1.2 ผวจยสรางแบบสอบถามการเขาใจตนเอง ใหสอดคลองและครอบคลมนยามศพทเฉพาะจานวน 50 ขอ

64

1.3 ผวจยนาแบบสอบถามการเขาใจตนเองทสรางขน ไปหาความเทยงตรง เชงประจกษ โดยใหอาจารยทปรกษาสารนพนธ คอ ผชวยศาสตราจารย ดร. นนทนา วงษอนทร ตรวจสอบรายละเอยดแลวจงนาไปใหผทรงคณวฒ 3 ทานไดแก รองศาสตราจารยชชพ ออนโคกสงอาจารย ดร.มณฑรา จารเพง และอาจารย ดร.สกล วรเจรญศร ตรวจสอบความสอดคลองกบวตถประสงคเนอหา และนยามศพทเฉพาะแลวนาแบบสอบถามทง 50 ขอมาปรบปรงแกไขตามขอเสนอของผทรงคณวฒกอนนาไปใช

1.4 นาแบบสอบถามการเขาใจตนเอง ทผานการตรวจสอบความเทยงตรง เชงประจกษของผ◌ทรงคณวฒ ไปทดลองใช (Try Out) กบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนรตนจนะอทศ สานกงานเขตราษฎรบรณะ กรงเทพมหานคร ซงมลกษณะใกลเคยงกบกลมตวอยาง จานวน 100 คน แลวนามาตรวจวเคราะหหาคาอานาจจาแนกเปนรายขอ โดยใชเทคนค 25 เปอรเซนตซงแบงนกเรยน 25 เปอรเซนต ทไดคะแนนสง และ 25 เปอรเซนต ทไดคะแนนตา นาคาเฉลยรายขอของทงสองกลมมาทดสอบนยสาคญทางสถต โดยใชสตร t–test แลว คดเลอกขอทมคา t ระหวาง 2.12 – 6.92 ไดจานวน 47 ขอ มาใชในการทดลอง 1.5 นาแบบสอบถามการเขาใจตนเองทคดเลอกไวในขอ 1.4 มาหาคาความเชอมน โดยใชสมประสทธแอลฟา ของครอนบรค ไดคาความเชอมนทงฉบบเทากบ .868 1.6 นาแบบสอบถามการเขาใจตนเองทไดหาคาอานาจจาแนก และคาความเชอมนแลวนาไปใชในการวจยตอไป ตวอยางแบบสอบถาม การรจกและเขาใจตนเอง คาชแจง 1.แบบสอบถามฉบบนมขอความทเปนคาถามจานวน 47 ขอ จดทาขนเพอสอบถามความคดเหนของนกเรยน จงขอความรวมมอจากนกเรยนตอบตามความเปนจรง และตรงกบความรสกของนกเรยนมากทสด 3.ในการตอบใหนกเรยนเลอกตอบวาขอความใดเปนความจรงสาหรบนกเรยนมากนอย2.แบบสอบถามฉบบนไมมขอใดถกหรอผด ดงนน นกเรยนอยาวตกกงวลตอการตอบคาถามและการตอบนจะไมมผลกระทบเสยหายตอนกเรยนแตอยางใดเพยงใด โดยทาเครองหมาย ( ) ในขอความแตละขอทนกเรยนเลอก ดงน จรงมากทสด หมายถง ขอความนนตรงกบตวนกเรยนมากทสด จรงมาก หมายถง ขอความนนตรงกบตวนกเรยนมาก จรงปานกลาง หมายถง ขอความนนตรงกบตวนกเรยนปานกลาง จรงนอย หมายถง ขอความนนตรงกบตวนกเรยนนอย จรงนอยทสด หมายถง ขอความนนตรงกบตวนกเรยนนอยทสด

65

ขอ

ขอความ จรง

มากทสด

จรง

มาก จรง

ปานกลาง

จรง

นอย จรง

นอยทสด

0.

ดานความตองการและความรสกของตนเอง เมอฉนทาสงใดแลวไดรบการยอมรบฉนจะมความสข

0.

ดานการแสวงหาแบบอยางทดและเหมาะสมกบตนเอง บดามารดาเปนแบบอยางทดสาหรบฉน

0.

ดานความสนใจ ความถนดดานทเกยวของกบการเรยน และอาชพ ฉนหาขอมลทเกยวของกบอาชพทสนใจ จากแหลงความรตางๆ เชน นตยสาร หองสมด อนเตอรเนต เปนตน

0.

ดานความรกนบถอตนเองและผอน ฉนมความภาคภมใจทไดชวยเหลอเพอน ๆ

0.

ดานการแกปญหา เวลาทฉนเกดปญหาฉนรวาสงใดททาใหเกดปญหา

เกณฑการใหคะแนนแบบสอบถามการรจกและเขาใจตนเอง กาหนดไว ดงน ขอความทมความหมายทางบวก ไดแก ขอ1,2,3,4,6,8,9,10,11,12,13,15,17,19,20, 21,22,24,25,26,27,28,30,31,32,33,34,35,36,38,39,41,42 และ 43 ใหคะแนน ดงน จรงมากทสด ให 5 คะแนน จรงมาก ให 4 คะแนน จรงปานกลาง ให 3 คะแนน จรงนอย ให 2 คะแนน จรงนอยทสด ให 1 คะแนน ขอความทมความหมายทางลบ ไดแก ขอ 5,7,14,16,18,23,29,37,40,44,45,46 และ 47 ใหคะแนน ดงน จรงมากทสด ให 1 คะแนน จรงมาก ให 2 คะแนน จรงปานกลาง ให 3 คะแนน จรงนอย ให 4 คะแนน จรงนอยทสด ให 5 คะแนน

66

เกณฑการจดระดบคะแนนการรจกและเขาใจตนเอง คาเฉลย 4.51-5.00 หมายถงระดบคะแนนการรจกและเขาใจตนเองระดบมากทสด คาเฉลย 3.51-4.50 หมายถงระดบคะแนนการรจกและเขาใจตนเองระดบมาก คาเฉลย 2.51-3.50 หมายถงระดบคะแนนการรจกและเขาใจตนเองระดบปานกลาง คาเฉลย 1.51-2.50 หมายถงระดบคะแนนการรจกและเขาใจตนเองระดบนอย คาเฉลย 1.00-1.50 หมายถงระดบคะแนนการรจกและเขาใจตนเองระดบนอยทสด

2.กจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยน

มธยมศกษาปท 3 เปนกจกรรมทผวจยสรางขนมาใชในการเสรมสรางและพฒนาการรจกและเขาใจ ตนเอง ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 โดยใหนกเรยนมปฏสมพนธกบสมาชกภายในกลม มการทากจกรรมรวมกน โดยใชกจกรรมกลม มเทคนคคอ กจกรรมกลม บทบาทสมมต กรณตวอยาง และเกม โดยมลาดบขนในการสราง ดงน 2.1 ศกษาบทความ เอกสาร และงานวจยทเกยวของกบพฒนาการเขาใจตนเอง กจกรรมกลม บทบาทสมมต กรณตวอยาง และเกม เพอนามาเปนแนวทางในการสรางชดกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 2.2 สรางกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยน มธยมศกษาปท 3 โดยกาหนดจดมงหมาย เนอหา ระยะเวลาทใช สถานท กจกรรม ใหสอดคลองกบนยามศพทเฉพาะ 2.3 นากจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยม ศกษาปท 3 ทสรางขนไปใหอาจารยทปรกษาสารนพนธ คอ ผชวยศาสตราจารย ดร. นนทนา วงษอนทร ตรวจสอบรายละเอยดแลวจงนาไปใหผทรงคณวฒ 3 ทาน ไดแก รองศาสตราจารยชชพ ออนโคกสง อาจารย ดร.มณฑรา จารเพง และอาจารย ดร.สกล วรเจรญศร พจารณาตรวจสอบความสอดคลองระหวางวตถประสงค เนอหา นยามศพทเฉพาะ กจกรรม วธดาเนนการ และการประเมนผล จากนนผวจยนาโปรแกรมไปปรบปรงแกไขตามขอเสนอแนะของผทรงคณวฒตอไป 2.4 ผวจยนากจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยน มธยมศกษาปท 3 ไปดาเนนการทดลองโดยจดกจกรรม 12 ครง ครงละ 60 นาท ระหวางวนท 17 – 20 มนาคม 2552

67

ตาราง 1 ระยะเวลาในการดาเนนการทดลอง

วน/เดอน/ป เวลา รายการทดลอง วนท 17 มนาคม พ.ศ.2552

08.00-09.00 น. กจกรรมปฐมนเทศ : ความหมายของการรจกและเขาใจตนเอง วตถประสงค บทบาท หนาทของผวจยและของนกเรยน ในการเขารวมกจกรรม

10.00-11.00 น. กจกรรมฉนเปนเชนไร : พฒนาการรจกและเขาใจตนเองดานความตองการและความรสกของตนเอง

11.00-12.00 น. กจกรรมแสตมปชวต : พฒนาการรจกและเขาใจตนเองดานดานความตองการและความรสกของตนเอง

วนท 18 มนาคมพ.ศ.2552

08.00-09.00 น. กจกรรมเลอกอยางมเหตผล : พฒนาการรจกและเขาใจตนเองดานการแสวงหาแบบอยางทดและเหมาะสมกบตนเอง

10.00-11.00 น. กจกรรมแสวงหาแบบอยาง : พฒนาการรจกและเขาใจตนเองดานการแสวงหาแบบอยางทดและเหมาะสมกบตนเอง

11.00-12.00 น. กจกรรมวชาเรยนทถนด : พฒนาการรจกและเขาใจตนเองดานความสนใจ ความถนดดานทเกยวของกบการเรยนและอาชพ

วนท 19 มนาคมพ.ศ.2552

08.00-09.00 น. กจกรรมสนใจอาชพใดกนแน : พฒนาการรจกและเขาใจตนเองดานความสนใจ ความถนดดานทเกยวของกบการเรยนและอาชพ

10.00-11.00 น. กจกรรมยกยองชมเชยเพอน : พฒนาการรจกและเขาใจตนเองดานความรกนบถอตนเองและผอน

11.00-12.00 น. กจกรรมภาคภมใจตนมผลดงาม : พฒนาการรจกและเขาใจตนเองดานความรกนบถอตนเองและผอน

วนท 20 มนาคมพ.ศ.2552

08.00-09.00 น. กจกรรมเหตเกดเพราะใคร : พฒนาการรจกและเขาใจตนเองดานการแกปญหา

10.00-11.00 น. กจกรรมอปสรรคของความสาเรจ : พฒนาการรจกและเขาใจตนเองดานการแกปญหา

11.00-12.00 น. กจกรรมปจฉมนเทศ : สรปการเรยนรทไดจากการเขารวมกจกรรม ประโยชนและขอเสนอแนะ

68

การเกบรวบรวมขอมล ผวจยดาเนนการเกบรวบรวมขอมล ดงน 1. ขอหนงสอขอความรวมมอเพอการวจยจากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรว-โรฒ เพอขอความอนเคราะหในการเปนผทรงคณวฒตรวจสอบคณภาพเครองมอไดแกแบบสอบถามการรจกและเขาใจตนเอง และกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 2. ขอหนงสอขอความรวมมอเพอการวจยจากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรว-โรฒ ถงผอานวยการโรงเรยนรตนจนะอทศ เพอขอความอนเคราะหในการใหนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 3 จานวน 100 คน ตอบแบบสอบถามการรจกและเขาใจตนเอง 3. ขอหนงสอขอความรวมมอเพอการวจยจากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรว-โรฒ ถงผอานวยการโรงเรยนวดบางปะกอก เพอขอความอนเคราะหในการใหนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 3 ตอบแบบสอบถามการรจกและเขาใจตนเอง และเขารวมกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 แบบแผนการวจย การวจยครงนเปนการวจยเชงทดลอง โดยดาเนนการทดลองแบบ One Group Pretest Posttest Design (พวงรตน ทวรตน. 2543: 60) ตาราง 2 แสดงแบบแผนการวจยแบบ One - Group Pretest - Posttest Design

สอบกอนการทดลอง ทดลอง สอบหลงการทดลอง T1 X T2

ความหมายของสญลกษณ T1 แทน การทดสอบกอนการทดลอง เปน Pretest

T2 แทน การทดสอบหลงการทดลอง เปน Posttest

X แทน การเขารวมทากจกรรมในชดกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจก และเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 วธดาเนนการทดลอง การวจยครงน ผวจยดาเนนการทดลอง ดงน 1. ขนกอนการทดลอง ผวจยใหนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนวดบางปะกอก เขตราษฎรบรณะ สงกดกรงเทพมหานครทาแบบสอบถามการรจกและเขาใจตนเองและคดเลอกนกเรยนทมคะแนน

69

แบบสอบถามการรจกและเขาใจตนเองตงแตเปอรเซนไทลท 25 ลงมา และเปนผสมครใจเขารวมกจกรรม จานวน 20 คน เปนนกเรยนชาย 10 คน และนกเรยนหญง 10 คน จากนนจงดาเนนการตามกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 2. ขนดาเนนการทดลอง ผวจยเปนผดาเนนการทดลองโดยปฏบตกจกรรมตามกจกรรมทวางไว ดงน

ผวจยดาเนนการตามกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ทกาหนดไว จานวน 12 ครง ครงละ 60 นาท ระหวางวนท 17 – 20 มนาคม 2552 3. ขนหลงการทดลอง 3.1หลงเสรจสนการทดลองผวจยใหนกเรยนทเขารวมกจกรรมตอบแบบสอบถามการรจกและเขาใจตนเองอกครงและนาคะแนนทไดจากการตอบแบบสอบถามดงกลาวเปนคะแนนหลงการทดลอง 3.2 นาคะแนนทไดกอนและหลงการทดลอง มาวเคราะหตามวธการทางสถตเพอทดสอบสมมตฐานตอไป

การจดกระทาและการวเคราะหขอมล การวเคราะหข อมล

1.ศกษาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 2.เปรยบเทยบคะแนนการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนกอนและหลงไดรวมกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 สถตทใชในการวเคราะหขอมล 1. สถตพนฐาน ไดแก 1.1 คาเฉลย ( X ) 1.2 คาเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) 2. สถตสาหรบวเคราะหคณภาพของเครองมอ

70

2.1 การหาคาอานาจจาแนกเปนรายขอของแบบสอบถามการรจกและเขาใจตนเอง ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 โดยใช T-test เทคนค 25 เปอรเซนตของกลมสงและกลมตา 2.2 การหาคาความเชอมนของแบบสอบถามการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนชน มธยมศกษาปท 3 โดยใชสตรสมประสทธแอลฟา (Alpha Coefficient) ของครอนบค (Cronbach) (พวงรตน ทวรตน. 2543: 125-126) 3. สถตสาหรบทดสอบสมมตฐาน เปรยบเทยบการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 กอนและหลงการเขารวมกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 โดยใช T-test Dependent (พวงรตน ทวรตน. 2543: 165)

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล

ในการวเคราะหขอมลและการแปลผลการวเคราะหขอมลจากการศกษาคนควาครงน ผวจยไดกาหนดสญลกษณทใชแทนความหมาย ดงน N แทน จานวนนกเรยนทเปนประชากร n แทน จานวนนกเรยนในกลมตวอยางทเขารวมโปรแกรม แทน คาเฉลย S.D. แทน คาความเบยงเบนมาตรฐาน t แทน คาสถตทใชพจารณาใน t – test for Dependent Samples แทน ผลรวมของผลตางของคะแนนแบบสอบถามกอนและหลงการทดลอง

แทน ผลรวมของผลตางกาลงสองของคะแนนแบบสอบถามกอนและหลง การทดลอง

P แทน ระดบนยสาคญทางสถต ** แทน ระดบนยสาคญทางสถตทระดบ .01

การนาเสนอผลการศกษาคนควา ผวจยนาเสนอผลการศกษาคนควาตามลาดบ ดงน 1. ผลการศกษาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 2. ผลการเปรยบเทยบการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 กอนและหลงการเขารวมกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3

ผลการวเคราะหขอมล 1. ศกษาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 โดยการคานวณคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน 2. เปรยบเทยบการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 กอนและหลงการเขารวมกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3

72

ผลการศกษาคนควา 1.ผลการศกษาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ดงแสดงผล การวเคราะหในตาราง 3 ตาราง 3 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบของการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยน มธยมศกษาปท 3 (N = 97 คน)

การรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3

S.D ระดบ

1.ดานความตองการและความรสกของ ตนเอง

3.41

0.71

ปานกลาง

2.ดานการแสวงหาแบบอยางทดและ เหมาะสมกบตนเอง

3.37

0.61

ปานกลาง

3.ดานความสนใจ ความถนดดานท เกยวของกบการเรยนและอาชพ

3.37

0.69

ปานกลาง

4.ดานความรกนบถอตนเองและผอน

3.31 0.64 ปานกลาง

5.ดานการแกปญหา

3.49 0.59 ปานกลาง

การรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3

3.39

0.52

ปานกลาง

จากตาราง 3 พบวา การรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ทงโดยรวมและรายดานคอ ดานความตองการและความรสกของตนเอง ดานการแสวงหาแบบอยางทดและเหมาะสมกบตนเอง ดานความสนใจ ความถนดดานทเกยวของกบการเรยนและอาชพ ดานความรกนบถอตนเองและผอน และดานการแกปญหา อยในระดบปานกลาง

73

2. ผลการเปรยบเทยบการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 กอนและหลงการเขารวมกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ตาราง 4 แสดงคาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานและระดบของการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยน มธยมศกษาปท 3 กอนและหลงการเขารวมกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจ ตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 (n = 20 คน)

กอนการทดลอง ระดบ หลงการทดลอง ระดบ การรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 S.D S.D 1.ดานความตองการและความรสก ของตนเอง

2.73

0.41

ปานกลาง

3.60

0.36

มาก

2.ดานการแสวงหาแบบอยางทด และเหมาะสมกบตนเอง

2.68

0.39

ปานกลาง

3.54

0.28

มาก

3.ดานความสนใจ ความถนดดาน ทเกยวของกบการเรยนและอาชพ

2.67

0.47

ปานกลาง

3.55

0.37

มาก

4.ดานความรกนบถอตนเองและ ผอน

2.68

0.41

ปานกลาง

3.62

0.33

มาก

5.ดานการแกปญหา

2.90 0.49 ปานกลาง 3.64 0.44 มาก

การรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3

2.73

0.18

ปานกลาง

3.59

0.19

มาก

จากตาราง 4 พบวา กอนการเขารวมกจกรรมการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ระดบการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ทงโดยรวมและรายดานอยในระดบปานกลางสวนหลงการเขารวมกจกรรมการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ระดบการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ทงโดยรวมและรายดานของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 อยในระดบมาก

74

ตาราง 5 เปรยบเทยบการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 กอนและหลงการ เขารวมกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษา ปท 3 (n = 20 คน)

การรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3

กลมทดลอง S.D t

1.ดานความตองการและ ความรสกของตนเอง

กอนทดลอง

หลงทดลอง

2.73

3.60

0.41

0.36

17.46

16.33

16.32**

2.ดานการแสวงหาแบบอยาง ทดและเหมาะสมกบตนเอง

กอนทดลอง

หลงทดลอง

2.68

3.54

0.39

0.28

17.26

15.57

20.55**

3.ดานความสนใจ ความ ถนดดานทเกยวของกบ การเรยนและอาชพ

กอนทดลอง

หลงทดลอง

2.67

3.55

0.47

0.37

17.58

16.90

14.24**

4.ดานความรกนบถอตนเอง และผอน

กอนทดลอง

หลงทดลอง

2.68

3.62

0.41

0.33

18.76

19.10

14.90**

5.ดานการแกปญหา

กอนทดลอง

หลงทดลอง

2.90

3.64

0.49

0.44

14.79

12.15

13.09**

การรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3

กอนทดลอง

หลงทดลอง

2.73

3.59

0.18

0.19

17.17

14.96

35.98**

จากตาราง 5 พบวา การรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 หลงการเขารวมการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ทงโดยรวมและรายดานเพมสงขนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

บทท 5 สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ

ความมงหมายของการศกษา คนควา 1.เพอศกษาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 2.เพอเปรยบเทยบการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 กอนและหลงการเขารวมกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3

ขอบเขตของการศกษาคนควา ประชากรทใชในการศกษาคนควา ประชากรทใชในการศกษาคนควาครงนเปนนกเรยนชวงชนท 3 ชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนวดบางปะกอก กรงเทพมหานคร ปการศกษา 2551 จานวน 97 คน กลมตวอยาง ทใชในการศกษาคนควา กลมตวอยางทใชในการศกษาครงนเปนนกเรยนชวงชนท 3 ชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนวดบางปะกอก กรงเทพมหานคร ปการศกษา 2551 ทมคะแนนแบบสอบถามการรจกและเขาใจตนเอง ตงแตเปอรเซนไทลท 25 ลงมา และเปนผสมครใจเขารวมกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 จานวน 20 คน เปนนกเรยนชาย 10 คน และนกเรยนหญง 10 คน

เครองมอทใชในการศกษาคนควา ในการศกษาคนควาครงน ผวจยสรางเครองมอในการทดลอง ดงน 1. แบบสอบถามการรจกและเขาใจตนเอง 2. กจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3

วธดาเนนการทดลอง การวจยครงน ผวจยดาเนนการทดลอง ดงน 1. ขนกอนการทดลอง ผวจยใหนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนวดบางปะกอก เขตราษฎรบรณะ สงกดกรงเทพมหานครทาแบบสอบถามการรจกและเขาใจตนเอง และคดเลอกนกเรยนทมคะแนนแบบสอบถามการรจกและเขาใจตนเองตงแตเปอรเซนไทลท 25 ลงมา และเปนผสมครใจเขารวมกจกรรม จานวน 20 คน เปนนกเรยนชาย 10 คน และนกเรยนหญง 10 คน จากนนจงดาเนนการตามกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3

76

2. ขนดาเนนการทดลอง ผวจยเปนผดาเนนการทดลองโดยปฏบตกจกรรมตามชดกจกรรมทวางไว ดงน

ผวจยดาเนนการตามกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจ กและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ทกาหนดไว จานวน 12 ครง ครงละ 60 นาท ระหวางวนท 17 – 20 มนาคม 2552 3. ขนหลงการทดลอง 3.1 หลงเสรจสนการทดลองผวจยใหนกเรยนทเขารวมกจกรรมตอบแบบสอบถาม การรจกและเขาใจตนเองอกครง และนาคะแนนทไดจากการตอบแบบสอบถามดงกลาวเปนคะแนนหลงการทดลอง 3.2 นาคะแนนทไดกอนและหลงการทดลอง มาวเคราะหตามวธการทางสถตเพอ ทดสอบสมมตฐานตอไป

การวเคราะหขอมล 1.ศกษาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3

2.เปรยบเทยบคะแนนการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนกอนและหลงไดรวมกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3

สรปผลการศกษาคนควา ผลการศกษาคนความดงตอไปน 1. การรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ทงโดยรวมและรายดานคอ ดานความตองการและความรสกของตนเอง ดานการแสวงหาแบบอยางทดและเหมาะสมกบตนเอง ดานความสนใจ ความถนดดานทเกยวของกบการเรยนและอาชพ ดานความรกนบถอตนเองและผอน และดานการแกปญหา พบวาอยในระดบปานกลาง 2. การรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 หลงการเขารวมกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 เพมสงขนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

การอภปรายผล การศกษาคนควาครงนมจดมงหมายเพอศกษาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3และเปรยบเทยบการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 กอนและหลงการเขารวมกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ผลการศกษาคนควาปรากฏ ดงน

77

1. การรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 โดยรวมอยในระดบปานกลางและเมอพจารณาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 เปนรายดานคอ ดานความตองการและความรสกของตนเอง คอสามารถบอกถงความตองการ ความรสกของตนเองและบอกถงความรสกตอสงทเกดขนกบตนเอง ดานการแสวงหาแบบอยางทดและเหมาะสมกบตนเองคอสามารถระบแบบอยางทดทตนเองชนชมและยดถอ เปรยบเทยบไดวาสงใดเปนแบบอยางทดทม ความเหมาะสมกบตนเอง ดานความสนใจ ความถนดดานทเกยวของกบการเรยนและอาชพ คอมความตงใจในดานการเรยน รวาตนเองมแนวโนมทจะสามารถเรยนในวชาใดไดด รวาอาชพใดเหมาะสมกบความตองการและความสามารถของตน ดานความรกนบถอตนเองและผอน คอ สามารถบอกถงความภาคภมใจ ชนชมและเหนคณคาของตนเองและผอน และดานการแกปญหา คอ สามารถบอกไดวาสงใดคอปญหาโดยระบปญหาทเกดขนกบตนเองได ตลอดจนมแนวทางในการ

แกไขปญหา พบวาทกดานอยในระดบปานกลาง จากผลการวจยแสดงใหเหนวานกเรยนยงไมมการรจกและเขาใจตนเองมากเทาทควร ทงนเปนเพราะการรจกและเขาใจตนเองของบคคลนนมปจจยทมอทธพลตอการรจกและเขาใจตนเองนนจะประกอบดวย พนธกรรม คอ ลกษณะทาง

กายภาพและลกษณะทางสตปญญา และสงแวดลอม คอ ธรรมชาตของสงแวดลอมทมผลตอการ

สรางตนเองและสงแวดลอมทมอทธพลตอการสรางตนเองของบคคล โดยเฉพาะชวงวยรนเปนชวงวยของการเปลยนแปลงทสาคญ เปนชวงระยะเวลาคาบเกยวระหวางความเปนเดกตอเนองกบความเปนผใหญ นบเปนเวลาหวเลยวหวตอของชวต หากไมมความพรอมตอการรบความเปลยนแปลงดงกลาวกจะเกดการสบสนในตนเองขนได เดกในในวยนเรมทจะเหนความสาคญของเพอน มความสมพนธระหวางเพอนมากขน มการทางานรวมกน ชวยเหลอซงกนและกน ตองการเปนทยอมรบของเพอน เรมสนใจเพอนและการสรางมตรภาพ มความเขาใจดวาเพอนมความรสกตอตนเองอยางไร สอดคลองกบคากลาวของ สพตรา สภาพ (2526: 71) ทกลาววา วยรนพยายามทจะยอมรบและคลอยตามความคดเหน การกระทาทกอยางของเพอนผเปนทรกใครและนยมยกยองของกลม ทงๆ ทบางครงอาจรสกไมเตมใจกตาม และสอดคลองกบคากลาวของสชา จนทนเอม (2542: 153-154) ทกลาววา วยรนพยายามทจะหาเพอนทมรสนยมเหมอนกนเพอทจะเอาไวคบหาพดคยสงสรรคกน กลมเพอนมอทธพลอยางมากตอความประพฤต การแตงกาย กรยาทาทาง มการพยายามเลยนแบบกนเพอใหเกดการยอมรบ ผลการวจยนสอดคลองกบงานวจยของ สนทร ธารงโสตถสกล (2550: 57) ศกษาเรองการพฒนาความฉลาดทางอารมณดานการตระหนกรตนเองของนกเรยนทมความสามารถพเศษชนประถมศกษาปท 4 พบวาความฉลาดทางอารมณดานการตระหนกรตนเองของนกเรยนกอนการจดกจกรรมกลมอยในระดบปานกลาง หลงจากการจดกจกรรมกลมอยในระดบสง 2. การรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 หลงการเขารวมการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 เพมสงขนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ซงเปนไปตามสมมตฐานของการศกษาคนควาครงน เมอพจารณาการรจกและเขาใจตนเองเปนรายดานคอ ดานความตองการและความรสกของตนเอง คอสามารถบอกถงความตองการ ความรสกของ

78

ตนเองและบอกถงความรสกตอสงทเกดขนกบตนเอง ดานการแสวงหาแบบอยางทดและเหมาะสมกบตนเองคอสามารถระบแบบอยางทดทตนเองชนชมและยดถอ เปรยบเทยบไดวาสงใดเปนแบบอยางทดทมความเหมาะสมกบตนเอง ดานความสนใจ ความถนดดานทเกยวของกบการเรยนและอาชพ คอมความตงใจในดานการเรยน รวาตนเองมแนวโนมทจะสามารถเรยนในวชาใดไดด รวาอาชพใดเหมาะสมกบความตองการและความสามารถของตน ดานความรกนบถอตนเองและผอน คอ สามารถบอกถงความภาคภมใจ ชนชมและเหนคณคาของตนเองและผอน และดานการแกปญหา คอ สามารถบอกไดวาสงใดคอปญหาโดยระบปญหาทเกดขนกบตนเองได ตลอดจนมแนวทางใน

การแกไขปญหา พบวาทกดานเพมสงขนจนอยในระดบมาก ทงนเปนเพราะชดกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ทผวจยสรางวธการตางๆ ไดแก กลมสมพนธ บทบาทสมมต กรณตวอยาง และเกม ซงแบงออกเปน 4 ขนตอนคอ 1. ขนมสวนรวม เปนขนทนกเรยนลงมอปฏบตกจกรรม หรอคดแสวงหาสงทตองการ เรยนรดวยตนเอง ผลจากการเรยนรจะเกดจากตวผเรยนโดยตรง นกเรยนทกคนมสวนรวมและมบทบาทในการทากจกรรมในฐานะสมาชกของกลม โดยผวจยคอยแนะนาสรางบรรยากาศ 2. ขนวเคราะห เปนขนทนกเรยนรวมกนวเคราะหประสบการณการเรยนรจากการทใหปฏบตกจกรรมรวมกน จะชวยใหนกเรยนมความรเพมขน รจกตนเองดขน และสามารถประเมนความสมพนธระหวางสมาชกในกลม 3. ขนสรปและประยกตหลกการ นกเรยนรวบรวมแนวคดทไดจากการแลกเปลยนความคดเหนในกลมมาสรปเปนหลกการของตนเอง ซงนกเรยนสามารถนาหลกการนนมาประยกตใชในการพฒนาการรจกและเขาใจตนเอง 4. ขนประเมนผล นกเรยนรวมกนประเมนผลการเรยนรของตนเองและของกลมโดยรวมกนอภปราย ใหขอเสนอแนะตชมรวมกน ซงเปนไปตาม ทศวร มณศรขา (2539: 2-3) ทกลาววา การจดการเรยนการสอนดวยกระบวนการกลมสมพนธเปนวธการทสามารถพฒนาศกยภาพในดานตาง ๆ ของผเรยนไดเปนอยางด โดยผเรยนจะใหความสนใจไมเบอหนายการเรยน ประสบการณในกลมจะทาใหนกเรยนเกดการพฒนาตนเองและกลมกจะดาเนนไปดวยความสาเรจ บรรลตามจดมงหมายทต งไว สอดคลองกบแนวคดของทศนา แขมมณ (2548: 358) ทกลาววาบทบาทสมมตเปนการกาหนดบทบาทของผเลนในสถานการณทสมมตขนมา และใหผเรยนเขาสวมบทบาทนนและแสดงออกมาตามธรรมชาตโดยอาศย บคลกภาพ ประสบการณและความรสกนกคดเปนหลก ดงนนวธการนจงมสวนชวยใหผเรยนมโอกาสศกษาถงความรสกและตดตามอกดวย และแนวคดของ วฒนาพร ระงบทกข (2542: 33) กลาววากรณตวอยางเปนวธการสอนซงใชกรณหรอเรองตาง ๆ ทเกดขนจรงมาดดแปลงและใชเปนตวอยางในการเรยน ใหศกษาวเคราะหและอภปรายเพอสรางความเขาใจและฝกฝนหาทางแกปญหานน วธการนจะชวยใหผเรยนไดรจกคดและพจารณาขอมล ทตนไดรบอยางถถวน การอภปรายจะชวยใหผเรยนไดมโอกาสแลกเปลยนขอมลซงกนและกน

79

รวมทงการนาเอากรณตางๆ ทคลายคลงกบชวตจรงซงมสวนชวยใหการเรยนการสอนมความหมายสาหรบผเรยนมากยงขน นอกจากนยงสอดคลองกบแนวคดของ กาพล ดารงวงศ (2535: 11) ทกลาววา เกม เปนสงททาใหเกดการเรยนรทดสาหรบนกเรยนเพราะเกมเปนกจกรรมทนกเรยนกระทาดวยตนเอง การใชเกมจงเปนประสบการณตรงทนกเรยนไดรบการสมผสดวยประสาทสมผสทง 5 ซงจะชวยใหนกเรยนเกดการเรยนรทดทสด มความคดรเรม เกดจนตนาการอนเปนการแสดงถงความกาวหนาทางระดบสตปญญาของนกเรยน การศกษาครงนผวจยไดประเมนผลการเขารวมกจกรรม โดยสงเกตจากความรวมมอในการปฏบตกจกรรม ซงนกเรยนใหความรวมมอเปนอยางด มความกระตอรอรนและสนใจในการเขารวมกจกรรม ทงนเปนเพราะวาผวจยจดกจกรรมในลกษณะ กลมสมพนธ บทบาทสมมต กรณตวอยาง และเกม ซงเปดโอกาสใหนกเรยนไดมสวนรวมในการปฏบตกจกรรม ไดแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกนอยางอสระ นกเรยนเกดความสนกสนานจากกจกรรม สามารถทจะนาไปประยกตใชในชวตประจาวนได นอกจากนผวจยไดใหความเปนกนเองกบนกเรยน ทาใหนกเรยนมความไววางใจและอบอนในการเขารวมกจกรรม นกเรยนจงมความพงพอใจและมาเขารวมกจกรรมอยางสมาเสมอ เกดความเขาใจและยอมรบซงกนและกน เกดความซาบซง เกดการเรยนรเกยวกการรจกและเขาใจตนเองซงมผลทาใหการรจกและเขาใจตนเองเพมสงขน ผลการศกษาคนควาครงนสอดคลองกบผลการศกษาของรศม โพนเมองหลา (2543: 84) ศกษาการเหนคณคาในตนเองของเดกปญญาเลศทมผ ลสมฤทธทางการเรยนตากวาความสามารถทแทจรงจากการจดกจกรรมกลมสมพนธ ผลสรปไดวานกเรยนทไดคะแนนการเหนคณคาในตนเองกอนและหลงการทดลองแตกตางกน โดยกอนการจดกจกรรมกลมสมพนธนกเรยนมคะแนนการเหนคณคาในตนเองอยระหวาง17–37 คะแนน คะแนนเฉลยของกลมเทากบ 28.6 และหลงจากการไดรบการจดกจกรรมกลมสมพนธนกเรยนมคะแนนการเหนคณคาในตนเองระหวาง 29 – 40 คะแนน คะแนนเฉลยนของกลมเทากบ 34.2 มผลตางของคะแนนกอนและหลงการไดรบกจกรรมกลมอยระหวาง 1 – 12 และมคาเฉลยของผลตางของคะแนนเทากบ 5.6 และผลการเปรยบเทยบการเหนคณคาในตนเองของเดกปญญาเลศทมผลสมฤทธทางกา รเรยนตากวาความสามารถทแทจรงขนอยามนยสาคญทางสถตท .01 หลงการเขารวมกจกรรมกลมสมพนธ สอดคลองกบผลการศกษาของเดอรชมดท (Durschmidt. 1977: 3957-A) ไดทาการศกษาผลของการใชกระบวนการกลม เพอพฒนาความเขาใจตนเอง ของนกศกษาในกลมทดลอง จานวน 38 คน โดยการใหเขากลมการสมมนา ทเปดโอกาสใหแตละคนไดแสดงศกยภาพทแทจรงของตนเอง สวนกลมควบคมยงคงใหเรยนตามปกต ผลปรากฏวา กลมทดลองมการยอมรบตนเองดขนอยางมนยสาคญทางสถต สวนการเขาใจตนเองของทงสองกลมนน ไมแตกตางกน สอดคลองกบผลการศกษาของนสรา คามณ (2544: 48–50) ไดศกษาผลของกจกรรมกลมเพอพฒนาความเฉลยวฉลาดดานการจงใจตนเองของนกเรยนชนมธยมศกษาปท2โรงเรยนสาธต มหาวทยาลยศลปากร จงหวดนครปฐม กลมตวอยางเปนนกเรยนทมคะแนนความเฉลยว

80

ฉลาดดานการจงใจตนเองตงแต T45 ลงมา จานวน 30 คน แลวสมอยางงายเปนกลมทดลองและกลมควบคม กลมละ 15 คน โดยใหกลมทดลองไดเขารวมกจกรรมกลมเพอพฒนาความเฉลยวฉลาดดานการจงใจตนเองจานวน 16 ครง สวนกลมควบคมไมไดเขารวมกจกรรมเพอพฒนาความเฉลยวฉลาดดานการจงใจตนเอง สรปผลการวจยวา 1.นกเรยนมความเฉลยวฉลาดดานการจงใจตนเองสงขนหลงจากไดเขารวมกจกรรมกลมเพอพฒนาความเฉลยวฉลาดดานการจงใจตนเอง อยางมนยสาคญทระดบ .01 2.นกเรยนทไดเขารวมกจกรรมกลมมความเฉลยวฉลาดดานการจงใจตนเองสงกวานกเรยนทไมไดเขารวมกจกรรมกลมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 และสอดคลองกบผลการศกษาของสวภา ภาคยอต (2547 : 36 – 39) ไดศกษาวจยโดยมจดมงหมายเพอพฒนาการตระหนกรในตนเองดวยกจกรรมกลมของนสตมหาวทยาลยศรนครนทร วโรฒ กลมตวอยางเปนนสตมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ระดบปรญญาตร ปการศกษา 2546 ชนปท 1 คณะมนษยศาสตรทอาสาสมครเขารวมกบการฝกอบรมทาการสมนสตมาจานวน 40 คน แบงเปนนสตชาย 20 คน และ นสตหญง 20 คน เพอเขากลมทดลองและกลมควบคมกลมละ 10 คน โดยใหกลมทดลองไดเขารวมกจกรรมพฒนาการตระหนกรในตนเองจานวน 9 ครง สวนกลมควบคมไมไดเขารวมกจกรรมกลมพฒนาการตระหนกรในตนเอง ผลการวจยพบวา 1. นสตทไดรบการพฒนาตระหนกรในตนเองดวยกจกรรมกลมในกลมทดลองมการตระหนกรในตนเองสงกวานสตทไมไดรบการพฒนาเมอสนสดการอบรมอยางมนยสาคญทางสถต ท .05 2. นสตหญงทไดรบการพฒนาพฒนาตระหนกรในตนเองดวยกจกรรมกลมมการตระหนกรในตนเองสงกวานสตชายทไดรบการพฒนาการตระหนกรในตนเองดวยกจกรรมกลมเมอสนสดการพฒนาอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ดงนน จากการศกษาคนควาในครงนจงสรปไดวา กจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 มผลทาใหนกเรยนมการรจกและเขาใจตนเองเพมสงขน

ขอเสนอแนะ 1.ขอเสนอแนะทวไป 1.1 ผทจะนากจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจ กและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ไปใชนนควรทาการศกษาถงเทคนค วธการตาง ๆ ใหเขาใจอยางถกตองและชดเจนเพอใหเกดประโยชนสงสดแกผเรยน

1.2 กจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยน สามารถนาไปใชประกอบการจดกจกรรมพฒนาผเรยนได โดยควรปรบใชใหเขากบบรบทของสภาพโรงเรยนและชวงวยของนกเรยน

81

1.3 ภายหลงการเขารวมกจกรรมแนะแนวพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 นกเรยนมการรจกและเขาใจตนเองโดยรวมอยในระดบสง จงควรมการตดตามผลเปนระยะเพอดวานกเรยนมการรจกและเขาใจตนเองเปลยนแปลงไปหรอไม เพยงใด และหากมการเปลยนแปลงโดยมแนวโนมทลดลงกควรมการจดกจกรรมเพอเปนการปรบปรงและฟนฟ ตอไป 2.ขอเสนอแนะในการวจย 2.1 ควรทดลองการใชกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ในระดบมธยมศกษาตอนปลาย หรอนกศกษาในระดบอดมศกษา

2.2 ควรสรางกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจ กและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 โดยใชเทคนคอนๆ เชน การใหคาปรกษากลม การใชชดการแนะแนว หรอ การใชชดฝกอบรม

บรรณานกรม

83

บรรณานกรม กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ. (2546). แนวทางการจดกจกรรมพฒนาผเรยนตามหลกสตร การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544. กรงเทพฯ: การศาสนา. กรมสขภาพจต. (2541). รายงานผลการประชมวชาการ เรองทกษะชวต และการเรยนรแบบม สวนรวมครงท 1 ระหวาง วนท 25 – 26 มนาคม พ.ศ. 2541 . นนทบร: สานกพฒนา สขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. กระทรวงศกษาธการ. (2545). แผนพฒนาการแนะแนวในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม แหงชาตฉบบท 9 พ.ศ.(2545-2549). กรงเทพฯ: โรงพมพครสภาลาดพราว. กฤษณา ศกดศร . (2534). มนษยสมพนธ เลม 1. กรงเทพฯ: อกษรพทยา. กณฑล จรยาปยกตเลศ และคณะ. (2540). รายงานผลการวจย การใชกจกรรมกลมสมพนธ เพอพฒนามโนภาพแหงตน ของนกเรยนมธยมศกษาตอนตน. ชลบร: คณะพยาบาล ศาสตร มหาวทยาลยบรพา. กาญจนา ไชยพนธ. (2549). กระบวนการกลม. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร. กาพล ดารงวงศ. (2535,พฤษภาคม). “ เกม ”. วารสารกองทนสงเคราะห. 5(39): 11. คมเพชร ฉตรศภกล. (2546). กจกรรมกลมโรงเรยน. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: พฒนาศกษา. จนดารตน ปมณ. (2545). การพฒนาฉนทะในการเรยนของนกศกษาปรญญาตร. ปรญญานพนธ วท.ด.(การวจยพฤตกรรมศาสตร). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. ชอลดดา ขวญเมอง. (2542). กจกรรมแนะแนวในชนเรยน. กรงเทพฯ: ภาควชาจตวทยาและ การแนะแนว คณะครศาสตร สถาบนราชภฏพบลสงคราม. ชนดา สวรรณศร. (2542). ผลของกจกรรมกลมทมตอการเหนคณคาในตนเอง ของเยาวชน ผตดยาเสพตด. วทยานพนธมหาบณฑต (จตวทยาการใหคาปรกษา). กรงเทพฯ: คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง. ดนย งามมานะ. (2545). การเปลยนแปลงและยทธศาสตรการพฒนางานแนะแนวของโรงเรยน มธยมศกษาในสกลนคร นครพนม และมกดาหาร. สกลนคร: สถาบนราชภฏสกลนคร. ทศวร มณศรขา. (2539). กลมสมพนธเพอการพฒนาสาหรบคร. กรงเทพฯ: ภาควชาการ แนะแนวและจตวทยาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ------------. (2545). กลมสมพนธเพอการทางานเปนทมและการจดการเรยนการสอน. กรงเทพฯ: นชนแอดเวอรไทซง กรฟ. ------------. (2548). ศาสตรการสอน องคความรเพอการจดการกระบวนการเรยนรทม ประสทธภาพ. กรงเทพฯ: สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

84

ทศวร มณศรขา. (2550). ศาสตรการสอน องคความรเพอการจดการกระบวนการเรยนรทม ประสทธภาพ. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. เทอดศกด เดชคง . (2542,มกราคม). ความฉลาดทางอารมณกบการศกษายคใหม. วารสารวชาการ. 2(1): 63. ธนนทร จานงผล. (2547). ผลของการใชกรณตวอยางทมตอการใหเหตผลเชงจรยธรรมดานความ เมตตากรณา ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 โรงเรยนวดภาษ เขตวฒนา กรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ กศ.ม.(จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. ธญลกษณ ลชวนคา. (2544). การคดวจารณญาณของเดกปฐมวยทเลนเกมการศกษามตสมพนธ. ปรญญานพนธ กศ.ม.(การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. นสรา คามณ. (2544). ผลของกจกรรมกลมเพอพฒนาความเฉลยวฉลาดทางอารมณดานการจงใจ ตนเองของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยศลปากร จงหวด นครปฐม. ปรญญานพนธ กศ.ม.(จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. นนทนา ธรรมบศย. (2540). การเขาใจตนเองและผอน. วารสารแนะแนว. 13(168): 19–13. นนทวฒน ชนช. (2546). การใชตวแบบสญลกษณผานสอหนงสอเรยนเลมเลกเชงวรรณกรรมเพอ พฒนาจตสาธารณะในนกเรยนระดบชนประถมศกษาปท 2. ปรญญานพนธ วท.ม. (การวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. นชล อปภย. (2543). การแนะแนวเบองตน. กรงเทพฯ: ฟสกสเซนเตอร. นวรตน สมนาม. (2546). หลกการสอน. กรงเทพฯ: คณะครศาสตร สถาบนราชภฏสวนสนนทา. ปราณ รามสตร; และ จารส ดวงสวรรณ. (2545). พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: ชนะการพมพ. เปรมใจ บญประสพ. (2545). ผลของกจกรรมกลมเพอพฒนาความเฉลยวฉลาดทางอารมณ ดาน การตระหนกรตนเอง ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 2 โรงเรยนบานบางกะป สงกด กรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการแนะแนว). กรงเทพฯ: บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. พงษพนธ พงษโสภา. (2542). จตวทยาการศกษา. กรงเทพฯ: พฒนศกษา. ------------. (2542). พฤตกรรมกลม. กรงเทพฯ: พฒนศกษา. พรเพญ ศรวรตน. (2546). การคดอยางมวจารณญาณของเดกปฐมวยทไดรบการเลนเกมฝก ทกษะ. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. พรรณพมล หลอตระกล. (2544). ความฉลาดทางอารมณกบครอบครว. กรงเทพฯ: DESKTOP.

85

พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต). (2539). ธรรมนญชวต ฉบบสองพากย. กรงเทพฯ: สหธรรมก. พวงรตน ทวรตน. (2543). วธการวจยทางพฤตกรรมศาสตร. กรงเทพฯ: โรงพมพเจรญผล. ภทรา บญยโหตระ. (2542). บคลกภาพและการปรบตว. กาแพงเพชร: สถาบนราชภฏ กาแพงเพชร. มนส บญประกอบ; และ สาลกา เมธนาวน. (2544). อคว : จากแนวคดสการปฏบต. กรงเทพฯ: DESKTOP. มาลน จโฑปะมา. (2549). จตวทยาการปรบตว. บรรมย: คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏ บรรมย. ยดา รกไทย. (2542). คนเกงงาน – Star at work. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: เอกซเบอรเนท. ยรพร ศทธรตน. (2542,ธนวาคม). ภาวะอารมณตอการเปนผนา. ดอกเบย. 17(218): 116–117. เยาวภา เดชะคปต. (2542). ทฤษฎกระบวนการกลมสมพนธสาหรบการสอนในระดบ ประถมศกษา. วทยานพนธ กศ.ม.(จตวทยาการใหคาปรกษา). กรงเทพฯ: บณฑต วทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร. รชน เหลาเรองธนา. (2545). ผลของการเขารวมกจกรรมกลมทมตอแรงจงใจในการบาบด ขนฟนฟสมรรถภาพของผตดยาเสพตด โรงพยาบาลธญญารกษ จงหวดปทมธาน. สารนพนธ กศ.ม.(จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. รศม โพนเมองหลา. (2543). การศกษาการเหนคณคาในตนเองของเดกปญญาเลศทมผลสมฤทธ ทางการเรยนตากวาความสามารถทแทจรงจากการจดกจกรรมกลมสมพนธ. ปรญญานพนธ กศ.ม.(การศกษาพเศษ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. รตกร ธญญะอดม. (2547). ผลของการใชเกมการศกษามตสมพนธทมตอการคดเชงเหตผล ของ นกเรยนชนอนบาล 2 โรงเรยนสเหราดอนสะแก เขตวงทองหลาง กรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ กศ.ม.(จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. เรยม ศรทอง. (2542). พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน. กรงเทพฯ: เธรดเวฟ เอดดเคชน. วรรณา พรหมบรมย. (2540). การพฒนามนษยทย งยน. กรงเทพฯ: สหธรรมก. วลลภา เทพหสดน ณ อยธยา. (2544). การพฒนาการเรยนการสอนทางการอดมศกษา. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. วฒนาพร ระงบทกข. (2542). แผนการสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลาง. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: แอล ท เพรส. ศกดไทย สรกจบวร . (2550, มถนายน-กนยายน). การรจกและเขาใจตนเอง : ฐานในการพฒนา ตนเองของผบรหารมออาชพ. วารสารบรหารการศกษา. 4(8): 31.

86

ศรเรอน แกวกงวาล. (2545). ทฤษฎจตวทยาบคลกภาพ : รเขา รเรา. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: เรอนแกวการพมพ. ศภรตน เอกอศวน. (2542,มกราคม-ธนวาคม). รจก E.Q.หรอยง?. วารสารสขวทยาจต. 3: 82-84 สมชาต กจยรรยง. (2543). เกมและกจกรรมเพอพฒนาบคลากร. กรงเทพฯ: ธรปอมวรรณกรรม . สมาคมแนะแนวแหงประเทศไทย. (2542). กจกรรมคาบแนะแนว : การสรางนสยทพงประสงค. กรงเทพฯ: โรงพมพปรนตง. สมร ทองด และปราณ รามสตร. (2545). แนวคดในการพฒนากจกรรมแนะแนว. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. สรพงศ สนเสง. (2549). การใชกจกรรมกลมในการพฒนาความฉลาดทางอารมณ ของนกเรยน

ชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนทวธาภเษก 2 เขตบางขนเทยน สานกงานเขตพนท การศกษากรงเทพมหานคร เขต 3. สารนพนธ กศ.ม.(การบรหารการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

สาล รกสทธ. (2545). ตารางวเคราะหหลกสตรสถานศกษาขนพนฐานแนะแนวการจดกจกรรม ผเรยน. กรงเทพฯ: พฒนาศกษา. สชา จนทรเอม. (2542). จตวทยาการศกษา. กรงเทพฯ: แพรพทยา. สนทร ธารงโสตถสกล. (2550). การพฒนาความฉลาดทางอารมณดานการตระหนกรตนเองของ

นกเรยนทมความสามารถพเศษชนประถมศกษาปท 4. ปรญญานพนธ กศ.ม.(จตวทยา- แนะแนว). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. สพตรา สภาพ. (2526). เรองวน-วยรนไฮเทค. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพาณช. สรพงษ ชเดช. (2534). ความสมพนธระหวางประสบการณในมหาวทยาลยกบจตลกษณะทสาคญ ของนสต. ปรญญานพนธ วท.ม.(จตวทยาพฒนาการ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. สรศา สขมวรรณ. (2548). ผลการจดกจกรรมประเภทเกมทมตอการพฒนาลกษณะนสยของเดก ปฐมวย. ปรญญานพนธ วท.ม.(การจดนนทนาการ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. สวทย มลคา. (2545). หนงสอชดวธจดการเรยนร. กรงเทพฯ: ดวงกมลสมย. สวทย มลคา; และอรทย มลคา. (2545). 19 วธจดการเรยนร:เพอพฒนาความรและทกษะ. กรงเทพฯ: โรงพมพภาพพมพ. สวภา ภาคยอต. (2547). การพฒนาการตระหนกรในตนเองดวยกจกรรมกลมของนสต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ปรญญานพนธ วท.ม.(การวจยพฤตกรรมศาสตร ประยกต). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

87

องคณา เมตลา. (2546). ผลการใชชดกจกรรมแนะแนวแบบบรณาการทมตอการรจกและเหน คณคาในตนเอง ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนสหราษฎรรงสฤษด จงหวด นครพนม. วทยานพนธ ศกษาศาสตรมหาบณฑต(การแนะแนว). นนทบร: มหาวทยาลย สโขทยธรรมาธราช. อนงค วเศษสวรรณ. (2544). เอกสารประกอบการสอนวชา 414211:พลวตกลม. ชลบร: ภาควชาการแนะแนวและจตวทยาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา. Amagai, Y. (1997). The Effects of Trust on Self-Esteem : The developmental Change in The Lifelong Stage. Japenese Journal of Counseling Science. Bloom, B.S. et al. (1971). Handbook on formative and summative evaluation of student Learning. New York: McGraw-Hill. Burton, Giges. (1976). Personal Growth, Encounter and Self-Awareness Group. New York : Holt Rineart and Winston. Covey. (1997). Cited in reece and Brandt. n.p. Daniels, D.H. (1998) . Age Differences in Concepts of Self-Esteem. Merririll-Palmer Quarterly. Durschmidt, Barbara J. (1977, January). Self–Actualization and the Human Potential Group Process in a Community College. Dissertation Abstracts International. 38(3): 3953. Fillinson, Abbie Reynolds. (1997). Cooperative Games: Promoting Prosocial Behavior In Children. New York : Holt Rinehart and Winston.inc. Fledman, R. S. (1992). Elements of psychology. New York: McGraw-Hill. Koffka, K. (1978). Encyclopedia of the social science. New York: Macmillan. Mann, J.H.. (1994) Human Relations Training. In Encychopedia of Psychology. V.15. P182.New York : John Wiley and Sons. Ross, A. O. (1992). The sense of self: Research and theory. New York: Springer.

ภาคผนวก

89

ภาคผนวก ก - หนงสอขอเชญเปนผเชยวชาญ - หนงสอขอความอนเคราะหเพอพฒนาเครองมอการวจย - หนงสอขอความอนเคราะหเพอการวจย

90

91

92

93

ภาคผนวก ข - แบบสอบถามการรจกและเขาใจตนเอง - ตารางแสดงคาอานาจจาแนกเปนรายขอของแบบสอบถามการรจกและเขาใจตนเอง

95

แบบสอบถาม การรจกและเขาใจตนเอง

ชอ – สกล.............................................................ชน........... โรงเรยน...........................................

วนท.......... เดอน....................................... พ.ศ. ............ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- คาชแจง 1. แบบสอบถามฉบบนมขอความทเปนคาถามจานวน 47 ขอ จดทาขนเพอสอบถามความคดเหนของนกเรยน จงขอความรวมมอจากนกเรยนตอบตามความเปนจรง และตรงกบความรสกของนกเรยนมากทสด 2. แบบสอบถามฉบบนไมมขอใดถกหรอผด ดงนน นกเรยนอยาวตกกงวลตอการตอบคาถามและการตอบนจะไมมผลกระทบเสยหายตอนกเรยนแตอยางใด 3. ในการตอบใหนกเรยนเลอกตอบวาขอความใดเปนความจรงสาหรบนกเรยนมากนอยเพยงใด โดยทาเครองหมาย ( ) ในขอความแตละขอทนกเรยนเลอก ดงน จรงมากทสด หมายถง ขอความนนตรงกบตวนกเรยนมากทสด จรงมาก หมายถง ขอความนนตรงกบตวนกเรยนมาก จรงปานกลาง หมายถง ขอความนนตรงกบตวนกเรยนปานกลาง จรงนอย หมายถง ขอความนนตรงกบตวนกเรยนนอย จรงนอยทสด หมายถง ขอความนนตรงกบตวนกเรยนนอยทสด

96

ขอ

ขอความ จรง

มากทสด

จรง

มาก

จรง ปานกลาง

จรง

นอย จรง

นอยทสด

1.

ดานความตองการและความรสกของตนเอง เมอฉนทาสงใดแลวไดรบการยอมรบฉนจะมความสข

2. ฉนจะมความสขเมอฉนไดในสงทฉนตองการ เชน ความรก ความเอาใจใสจากครอบครว สงของทอยากได เปนตน

3. ตอนนฉนรสกวาฉนมความสข เพราะฉนไดทกอยางทตองการแลว

4. ฉนรสกวาตวฉนเปนคนเกง มความสามารถหลายอยาง เชน เรยนเกง รองเพลงเกง กฬาเกง เปนตน

5. ฉนรสกวาตวฉนไมมความสามารถอะไรเลย 6. ฉนสามารถบอกถงความรสกทมตอตนเองได เชน

ภมใจ ดใจ เสยใจ ทอแท เปนตน

7. ฉนรสกวาฉนยงไมรวาตวฉนเปนแบบใด เชน เกง ไมเกง มความสามารถในเรองใด

8. เวลาทฉนถกคดเลอก หรอใหทากจกรรมตาง ๆ ของโรงเรยนฉนรสกด ภาคภมใจ

9. เวลาทฉนอยกบพอ แม เพอน ฉนรสกดเสมอ

10.

ดานการแสวงหาแบบอยางทดและเหมาะสมกบตนเอง บดาและมารดาเปนแบบอยางทดสาหรบฉน

11. ฉนเชอฟงคาสงสอนข องพอแมและครอาจารยเพราะทานเปนแบบอยางทฉนชนชม

12. ฉนแตงกายตามระเบยบของโรงเรยนตามเพอนทแตงกายถกระเบยบ

13. ฉนสามารถเปรยบเทยบแบบอยางพฤตกรรมเพอนในกลมวาใครเปนแบบอยางทดและไมด

97

ขอ

ขอความ จรง

มากทสด

จรงมาก

จรง ปานกลาง

จรง

นอย จรง

นอยทสด

14. ฉนไมสามารถเปรยบเทยบแบบอยางพฤตกรรมเพอนในกลมวาใครเปนแบบอยางทดและไมด

15. ฉนเลอกทจะเลยนแบบพฤตกรรมทดของเพอน เชน มนาใจ ตงใจเรยน แตงกายถกระเบยบ

16. ฉนเลอกทจะแตงกายชดนกเรยนตามแบบเพอน เชนใสเสอออกนอกกางเกง ใสรองเทาเหยยบสน นงกระโปรงสน ซอยผม เปนตน

17. ฉนสามารถเลอกแบบอยางทดของคนอนมาเปนแบบอยางทดทเหมาะสมกนตนเองได

18. ฉนไมสามารถเลอกแบบอยางทดทเหมาะสมกบตนเองได

19. ฉนมกจะนาแบบอยางทดทฉนเหนของผอนมาปรบใหเหมาะสมกบตนเองเสมอ

20.

ดานความสนใจ ความถนดดานทเกยวของกบ การเรยนและอาชพ ฉนหาขอมลทเกยวของกบอาชพทสนใจจากแหลงความรตาง ๆ เชน นตยสาร หองสมด อนเตอรเนต เปนตน

21. ฉนอยากทจะเรยนรหรออบรมในเรองของอาชพทฉนสนใจ

22. ฉนรวาฉนสามารถทาคะแนนวชาใดไดด และวชาใดไมไดด

23. ฉนไมรวาฉนสามารถทาคะแนนวชาใดไดด และวชาใดไมไดด

24. ฉนรวาอาชพใดทเหมาะสมกบความตองการของฉน 25. ฉนชอบคนควาเพมเตมในวชาทฉนชอบ 26. ฉนตงใจเรยนในวชาทฉนสนใจ 27. ฉนสามารถทาคะแนนวชาทฉนชอบไดด

98

ขอ

ขอความ

จรง

มากทสด

จรง

มาก

จรง ปานกลาง

จรง

นอย จรง

นอยทสด

28. ฉนรวาฉนมความถนดดานใดและสามารถนาความถนดนนไปใชประกอบอาชพทฉนสนใจได

29. ฉนไมรวาอาชพใดทเหมาะสมกบตนเอง

30. ดานความรกนบถอตนเองและผอน ฉนมความภาคภมใจทไดชวยเหลอเพอน ๆ

31. ฉนชอบชวยเหลอโดยการใหความรและการแนะนากบเพอน

32. ฉนภาคภมใจเมอไดทาความด 33. ฉนรสกชนชมเพอนเมอเพอนกลาวรายงานหนา

หองไดด

34. ฉนภาคภมใจในผลการเรยนของตนเอง 35. ฉนเคยพดแสดงความยนดกบเพอนเมอเพอน

ประสบความสาเรจ เชน สอบไดคะแนนด เลนกฬาไดเหรยญทอง เปนตน

36. ฉนรสกภมใจเมอเวลาทเพอนมปญหาแลวมา

ปรกษาหรอขอความชวยเหลอ

37. ฉนไมคอยไดพดชนชมหรอใหกาลงใจผอน เชน “ยนดดวยนะ” “เกงจงเลย”

38. เวลาทเพอนประสบความสาเรจ ฉนชนชมเพอนดวยความจรงใจ

39.

ดานการแกปญหา เวลาทฉนเกดปญหาฉนรวาสงใดททาใหเกดปญหา

40. เมอเกดปญหาขนฉนมกไมรวาสงใดททาใหเกด

ปญหา

41. ฉนมกมแนวทางในการแกไขปญหาทถกตองเสมอ 42. ฉนตดสนใจแกปญหาโดยใชเหตผลเปนสาคญ 43. เมอมปญหาเรอง การเรยนฉนจะแกปญหาโดยการ

ถามครในวชาเรยนทไมเขาใจ

44. เมอฉนมปญหากบเพอน ฉนมกไมรวาสาเหตเกด

จากสงใด

99

ขอ

ขอความ

จรง

มากทสด

จรง

มาก

จรง ปานกลาง

จรง

นอย จรง

นอยทสด

45. เวลาทฉนมปญหา เพอนจะเปนคนบอก ฉนมก

ถามเพอนเสมอวาปญหาของฉนเกดจากอะไร

46. เมอมปญหาฉนมกโทษคนอนเสมอ 47. ฉนไมกลาถามครในวชาทเรยนไมเขาใจ

100

ตาราง 6 แสดงคาอานาจจาแนกเปนรายขอของแบบสอบถามการรจกและเขาใจตนเอง

ขอท t ขอท t ขอท t 1 4.49 18 4.48 35 3.52 2 2.47 19 4.36 36 3.27 3 3.97 20 5.01 37 3.35 4 3.15 21 5.37 38 3.29 5 2.59 22 2.59 39 4.10 6 2.12 23 3.23 40 3.76 7 2.33 24 3.35 41 5.54 8 3.10 25 2.70 42 5.50 9 3.89 26 3.18 43 4.99 10 3.63 27 4.33 44 3.89 11 4.01 28 4.46 45 3.24 12 2.69 29 2.59 46 4.19 13 3.35 30 3.89 47 3.70 14 5.27 31 4.73 15 3.51 32 2.94 16 2.97 33 3.12 17 6.92 34 2.36

คาอานาจจาแนกรายขอ ตงแต 2.12 – 6.92

คาความเชอมนทงฉบบ เทากบ .868

ภาคผนวก ค - กจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3

102

กจกรรมแนะแนว เพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3

ครงท 1

เรองทจะพฒนา การปฐมนเทศ จดมงหมาย 1. เพอสรางสมพนธภาพทดระหวางนกเรยนกบผวจยและระหวางเพอนทเขารวม กจกรรม 2. เพอใหนกเรยนทราบความหมาย ความสาคญ และประโยชนของการรจกและ เขาใจตนเอง 3. เพอใหนกเรยนทราบวตถประสงค บทบาทหนาทของผวจยและนกเรยน ในการเขารวมกจกรรม เทคนคทใช 1. กลมสมพนธ 2. เกม 3. บรรยาย 4. อภปรายกลม ชอกจกรรม หวใจสมพนธ สอทใช กระดาษแขงตดเปนรปหวใจ (แบงเปน 2 ชน ตอ 1 รป) วธดาเนนการ ขนนา

ผวจยสนทนากบนกเรยนเกยวกบ ความสาคญของการทาความรจกซงกน และกนระหวางผวจยกบนกเรยน

1. ผวจยใหนกเรยนเลนเกมโดยการ ผวจยและนกเรยนยนหนหนาเขาหา กนเปนวงกลม

2. ผวจยอธบายเกม มลกบอล 1ลก เรยกวา “ สอแทนใจ ” เมอผวจยโยน ลกบอลใหกบนกเรยนคนใด ใหนกเรยนคนนนร บลกบอลและแนะนาตนเอง โดยการบอกชอ นามสกล ชอเลน เรยนอยช นไหน

3. เมอนกเรยนทไดรบลกบอล แนะนาตนเองเรยบรอยแลว ใหโยนลกบอล ตอใหกบนกเรยนคนไหนกไดในกลมทเขารวมกจกรรม

4. นกเรยนทไดรบลกบอลกแนะนาตนเองและโยนตอใหเพอนจนครบ ทกคน

103

ขนกจกรรม ผวจยใหนกเรยนทากจกรรม “หวใจสมพนธ” โดยมวธการ ดงน 1. ผวจยแจกชนสวนของหวใจใหนกเรยนคนละ 1 ชน 2. ผวจยอธบายวธการวาภายใน 10 นาท ใหนกเรยนคนหาคหวใจของตนเองมาประกอบเขาเปนรปหวใจทสมบรณ เมอหาเจอแลวใหนงเปนค ๆ จากนนใหผลดกนถามขอมลสวนตวของกนและกน เชน ชอ ชอเลน อาย งานอดเรก กฬาทชอบ สงทประทบใจมากทสด เปนตน จากนนออกมารายงานใหเพอนฟงทละค ผลดกนแนะนาจ นครบทกค ขนวเคราะหและอภปราย ผวจยใหนกเรยนแสดงความคดเหนจากกจกรรม ดงน 1. ความรสกทมตอกจกรรม “หวใจสมพนธ” 2. ขอคดและประโยชนทไดรบจากกจกรรม “หวใจสมพนธ” ขนสรปและนาหลกการไปประยกตใช 1.ผวจยสรปขอคดเหนของนกเรยนและชแจงเกยวกบชดกจกรรมแนะแนว เพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ดงน 1.1 ผวจยอธบายความหมาย ความสาคญ และประโยชนของการรจกและเขาใจตนเอง 1.2 ผวจยชแจงวตถประสงค บทบาทหนาทของผวจยและบทบาทหนาทของนกเรยนทตองปฏบตในการเขารวมกจกรรม 2. ผวจยและนกเรยนรวมกนสรปการเขารวมกจกรรม ประโยชนและสงทนกเรยนจะไดรบ 3. ผวจยเปดโอกาสใหนกเรยนซกถามขอสงสยเกยวกบรายละเอยดตางๆ ทผวจยไดชแจงไปแลว และนดหมายวน เวลา สถานทในการทากจกรรมในครงตอไป ขนประเมนผล 1. สงเกตจากความสนใจและความรวมมอในการปฏบตกจกรรมหวใจสมพนธ 2.สงเกตจากการแสดงความคดเหนเกยวกบกจกรรมหวใจสมพนธและการสรปของนกเรยน

104

ครงท 2 เรองทจะพฒนา การรจกและเขาใจตนเองดานความตองการและความรสกของตนเอง จดมงหมาย 1. เพอใหนกเรยนบอกถงความตองการของตนเองวาสงใดททาใหตนมความสข

1. เพอใหนกเรยนสามารถบอกถงความรสกตอตนเอง 2. เพอใหนกเรยนสามารถบอกถงความรสกตอสงทเกดขนกบตนเอง

เทคนคทใช กลมสมพนธ ชอกจกรรม ฉนเปนเชนไร สอทใช ใบงานเรอง นหรอตวฉน วธดาเนนการ ขนนา

1. นกเรยนหลบตาทาสมาธหายใจเขาทองพอง หายใจออกทองยบ ใหกาหนด รอยตลอดเวลาถงลมหายใจเขา และออก พจารณาตนเอง 1 – 2 นาท วาทผานมาสงใดบางททาใหตนมความสข และนกเรยนมความรสกตอตนเองอยางไร

2. ผวจยใหนกเรยนแตละคนบอกวามสงใดบางททาใหตนมความสข และบอก ความรสกทเกดขนกบตนเอง และความรสกทนกเรยนมตอตนเอง ขนกจกรรม 1. ผวจยใหนกเรยนปฏบตใบงาน “นหรอตวฉน” 2. เมอทาใบงานเสรจผวจยใหนกเรยนแบงกลมเปนกลมยอย กลมละ 5 – 6 คน อภปรายแลกเปลยนคาตอบของตนกบเพอนวาเหมอนกน หรอแตกตางกนเพราะเหตใด และตอบคาถามไดมากหรอนอยแคไหน เพราะเหตใด ขนวเคราะหและอภปราย

ผวจยใหนกเรยนในกลมชวยกนอภปรายใหไดเปนขอสรปของกลม วาจาก กจกรรมนนกเรยนไดขอคดและมความรสกอยางไร แลวสงตวแทนกลมนาเสนอหนาชนเรยน ขนสรปและนาหลกการไปประยกตใช

1. ผวจยใหนกเรยนชวยกนสรปสงทไดจากกจกรรม โดยใชคาถาม ดงน 1.1 นกเรยนไดขอคดอะไรบางจากกจกรรมน 1.2 การทนกเรยนไดรวาสงใดททาใหตนมความสข และรบรความรสกทเกด

ขนกบตนเอง มประโยชนตอนกเรยนอยางไรบาง 1.3 นกเรยนจะนาความรสกและประโยชนทไดรบจากกจกรรมไปประยกตใช

ในชวตประจาวนไดอยางไร

105

ขนประเมนผล 1. สงเกตจากความสนใจและความรวมมอในการปฏบตกจกรรมฉนเปนเชน 2.สงเกตจากการแสดงความคดเหนเกยวกบความตองการและความรสกของตนเองและการสรปของนกเรยน

106

ใบงานเรอง “นหรอตวฉน” คาชแจง นกเรยนเตมขอความใหสมบรณจนไดภาพความเขาใจเกยวกบตนเอง 1. ฉนเพงเรยนรวาฉน ................................................................................................................. 2. ฉนยอมรบวาฉน ..................................................................................................................... 3. ฉนรสกมความสขทฉน ............................................................................................................ 4. ฉนรสกมความทกขใจเมอฉนรวา.............................................................................................. .............................................................................................................................................. 5. ฉนรสกแปลกใจทพบวาฉน ..................................................................................................... 6. ฉนสงเกตพบวาฉน ................................................................................................................. 7. ฉนจะตองทาอะไรบางอยางเกยวกบตวฉนในดานทฉน ............................................................. .............................................................................................................................................. 8. ฉนจาไดวาฉน ………………………………………………………………………………………. 9 ฉนเรยนรใหมวาฉน …………………………………………………………………………………. 10. ฉนไมเคยรสกมากอนเลยวาฉน …………………………………………………………………… 11. ฉนรสกลาบากใจทเชอวาฉน ……………………………………………………………………… 12. ฉนรสกสบายใจทฉน ………………………………………………………………………………. 13. ฉนเชอมนวาฉน ……………………………………………………………………………………. 14. ฉนคนพบตวเองวาฉน …………………………………………………………………………….. 15. ฉนจะดใจมากถาฉน ……………………………………………………………………………….

107

ครงท 3 เรองทจะพฒนา การรจกและเขาใจตนเองดานความตองการและความรสกของตนเอง จดมงหมาย 1. เพอใหนกเรยนบอกถงความตองการของตนเองวาสงใดททาใหตนมความสข

2. เพอใหนกเรยนสามารถบอกถงความรสกตอตนเอง 3. เพอใหนกเรยนสามารถบอกถงความรสกตอสงทเกดขนกบตนเอง

เทคนคทใช 1.เกม 2. กจกรรมกลม ชอกจกรรม แสตมปชวต สอทใช ใบงาน เรองแสตมปชวต , แสตมปสแดง , แสตมปสเทา , แสตมปสขาว , แสตมปสทอง วธดาเนนการ ขนนา 1. ผวจยแบงนกเรยนออกเปน 2 กลม เพอเลนเกมทายความรสก 2. ใหแตละกลมสงตวแทนกลมละ 1 คนแสดงความรสกตาง ๆ หนาชนเรยน โดยใหนกเรยนตางกลมกนเปนผทายลกษณะความรสก เมอเพอนแสดงจนครบทกกลมใหรวมกนสรปลกษณะความรสกทไดแสดงนนวามความรสกใดบาง ขนกจกรรม 1. ผวจยนาแสตมปสตาง ๆ ใหนกเรยนศกษาความหมาย ดงน - แสตมปสแดง หมายถง ความรสกโกรธ รสกผด ไมพอใจ เคยดแคน ชงชง - แสตมปสเทา หมายถง ความรสกเศราสรอย อางวาง โดดเดยว เดยวดาย - แสตมปสขาว หมายถง ความรสกวาตนเองดเดน ตนเองถกตอง - แสตมปสทอง หมายถง ความรสกพงพอใจในตนเอง รสกวาตนเองเปนคนมคณคา 2. เมอนกเรยนศกษาถงความหมายของแสตมปสตาง ๆ แลว ใหทบทวนตนเอง

เกยวกบประสบการณทพบ ซงมสวนเกยวของกบความหมายของแสตมปสตาง ๆ แลวบนทกลงในใบงานเรอง “ แสตมปชวต ” 3. ผวจยใหนกเรยนแตละคนเลาถงประสบการณทพบซงเกยวของกบความหมายของแสตมปสตาง ๆ ใหเพอนฟง

108

ขนวเคราะหและอภปราย ผวจยใหนกเรยนแบงเปนกลม ๆ ละ 5 คน รวมกนอภปรายแสดงความ

คดเหนเกยวกบขอคดหรอประสบการณทไดรบจากกจกรรมน โดยเนนใหนกเรยนชวยกนแสดงความคดเหนถงการแกปญหาเรองความรสก โกรธ ผดหวง อางวาง โดดเดยว เดยวดาย และชวยกน

สงเสรมความรสกทดมคณคา มความภาคภมใจใหเกดขน โดยสงตวแทนกลมนาเสนอ ขนสรปและนาหลกการไปประยกตใช 1.ใหนกเรยนชวยกนสรปวาไดขอคดอะไรจากกจกรรม และจะนาความรประโยชนทไดรบจากกจกรรมไปใชในชวตประจาวนไดอยางไร 2.ผวจยสรปเพมเตม ความรสกแบบตาง ๆ นนมอยในตวคนทกคน แตไมวาจะเปนความรสกทดหรอไมดกจาเปนตองควบคมตนเองอยเสมอใหสขแตพอด และไมควรเปนทกขนานเกนไป จะทาใหมสขภาพจตทด ขนประเมนผล 1. สงเกตพฤตกรรมในขณะเลนเกมทายความรสกของนกเรยน 2. ประเมนผลจากการตรวจสอบใบงาน เรอง แสตมปชวต 3.สงเกตความสนใจและการมสวนรวมในการอภปรายแสดงความคดเหนเกยวกบการแกปญหา เรองความรสก โกรธ ผดหวง อางวาง โดดเดยว เดยวดาย และจากการชวยกนสงเสรมความรสกทดมคณคา มความภาคภมใจใหเกดขน

109

ใบงาน แสตมปชวต

คาชแจง เมอนกเรยนศกษาถงความหมายของแสตมปสตาง ๆ แลวใหนกเรยนทบทวนตนเองถง

ประสบการณทไดพบมา พจารณาวาประสบการณใดมความหมายจดอยในหมวดแสตมปสใด แลว

บนทกลงในกรอบดานลางน

แสตมปสแดง ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

แสตมปสเทา

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

แสตมปสขาว

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................. แสตมปสทอง ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

110

ครงท 4 เรองทจะพฒนา การรจกและเขาใจตนเองดานการแสวงหาแบบอยางทดและเหมาะสมกบ ตนเอง จดมงหมาย 1. เพอใหนกเรยนสามารถระบแบบอยางทดทตนเองชนชมและยดถอ 2. เพอใหนกเรยนสามารถเปรยบเทยบไดวาสงใดเปนแบบอยางทด และไมด 3. เพอใหนกเรยนสามารถวเคราะหและเลอกแบบอยางทดทเหมาะสมกบตนเอง เทคนคทใช กลมสมพนธ ชอกจกรรม เลอกอยางมเหตผล สอทใช ใบงาน วธดาเนนการ ขนนา 1.นกเรยนแตละคนปฏบตตามใบงาน “เลอกอยางมเหตผล” 2.นกเรยนแตละคนรายงานคาตอบหนาชนเรยน ขนกจกรรม นกเรยนแบงกลมเปนกลมยอย กลมละ 5 – 6 คน ชวยกนอภปรายสรปขอคดหรอประสบการณทไดจากกจกรรมน ใหไดเปนขอสรปของกลม สงตวแทนนาเสนอหนาชนเรยน ขนสรปและนาหลกการไปประยกตใช นกเรยนศกษาแนวสรปกจกรรมจากผวจย ขนประเมนผล 1. สงเกตจากความสนใจและความรวมมอในการปฏบตกจกรรมของนกเรยน 2. สงเกตจากการแสดงความคดเหนและการสรปของนกเรยน

111

ใบงานเรอง “เลอกอยางมเหตผล ” คาชแจง นกเรยนใชเวลา 7 นาท เลอก 1 สงจาก 2 สง พรอมแสดงเหตผลประกอบ หามนกเรยนไมเลอกเลย หรอเลอกทง 2 สง เขยนคาตอบลงในตาราง

จาก 2 สง คาตอบเลอก 1 สง เหตผลทเลอก 1. แกงจดหรอแกงเผด 2. เสอหรอกางเกง 3. ประตหรอหนาตาง 4. ผเกบเงนหรอผใชเงน 5. ดอกกหลาบหรอดอกมะล 6. รถยนตหรอรถไฟ 7. ดาราภาพยนตรหรอนกรอง 8. โทรทศนหรอวทย 9. บานหรอหองแถว 10. ดนตรไทยหรอดนตรสากล 11. สนขหรอแมว 12. ความรหรอทรพยสมบต 13. รอนหรอหนาว 14. ครหรอนกเรยน 15. สงโตหรอสนขจงจอก

112

ครงท 5 เรองทจะพฒนา การรจกและเขาใจตนเองดานการแสวงหาแบบอยางทดและเหมาะสมกบ ตนเอง จดมงหมาย 1. เพอใหนกเรยนสามารถระบแบบอยางทดทตนเองชนชมและยดถอ 2. เพอใหนกเรยนสามารถเปรยบเทยบไดวาสงใดเปนแบบอยางทด และไมด 3. เพอใหนกเรยนสามารถวเคราะหและเลอกแบบอยางทดทเหมาะสมกบตนเอง เทคนคทใช กรณตวอยาง ชอกจกรรม แสวงหาแบบอยาง สอทใช 1. เอกสารประกอบกรณตวอยางเรอง “ เดกงมลกกอลฟ ” 2. ใบงาน เรอง แสวงหาแบบอยาง วธดาเนนการ ขนนา ผวจยซกถามกบนกเรยนถงบคคลทนกเรยนใชยดถอเปนแบบอยางในการดาเนนชวต วานกเรยนมบคคลเหลานนหรอไม ถามคอใคร และนาสงใดมายดถอเปนแบบอยางในการดาเนนชวต ขนกจกรรม 1.ผวจยนาเอกสารประกอบกรณตวอยางเรอง “ เดกงมลกกอลฟ ” ใหนกเรยนศกษา อาน วเคราะหบคคลตวอยาง 2.เมอนกเรยนไดศกษา อาน วเคราะหแลว ใหนกเรยนตอบคาถามในใบงาน แสวงหาแบบอยาง ขนวเคราะหและอภปราย ใหนกเรยนแสดงความคดเหนรวมกน วาเมอนกเรยนไดศกษาชวตของ ธงชยใจด นกเรยนมความรสกอยางไร และสงใดทนกเรยนจะนาไปเปนแบบอยางในการดาเนนชวต ขนสรปและนาหลกการไปประยกตใช ใหนกเรยนชวยกนสรปสงทไดจากกจกรรม และการนาไปประยกตใช ไดแก นกเรยนไดขอคดอะไรจากกจกรรม นกเรยนจะนาความรและแบบอยางทไดจากกจกรรมนไปใชประโยชนในชวตประจาวนไดอยางไร ขนประเมนผล 1.สงเกตจากความสนใจและความรวมมอในการปฏบตกจกรรมแสวงหาแบบอยาง 2. สงเกตจากการมสวนรวมในการการแสดงความคดเหน 3. การทาใบงานเรอง เดกงมลกกอลฟ

113

เอกสารประกอบกรณตวอยางเรอง “เดกงมลกกอลฟ” ผมวงเลนอยในสนามกอลฟตงแตเดก เพราะบานอยตดกบสนามกอลฟในจงหวดลพบร พอเหนนกกอลฟตลกตกนาผมกรสกเสยดายและคดวานาจะลงไปเกบขนมาขาย ผมจงเรมงมลกกอลขายมาตงแตนนเมออายราวสบขวบ ผมไปงมลกกอลฟเฉพาะวนหยดเสารอาทตย บางวนงมไดแคลกสองลก บางวนกไมไดเลย เพราะมเดกอนซงอยหมบานใกลเคยงเขามาแยงงมในบอเดยวกน ถาเปนลกกอลฟสภาพเกา ทางสนามจะรบซอในราคาลกละ 3 บาท สวนลกใหมยหอดขายไดลกละ 5 บาท ครงหนงในชวงการแขงขน ผมงมหาลกกอลฟคนเดยวทงวนไดมากถง 20 ลก ขายไดเงน 100 บาท ซงผมดใจมากเพราะถอเปนเงนจานวนมากโขสาหรบเดกอายขนาดนน เงนทไดมาผมใชเปนคาขนมไปโรงเรยนโดยไมตองขอพอแม บานผมฐานะยากจน ผมเปนลกคนสดทองและมพอก 6 คน พอแมจะสอนเสมอวา ถาลกคนไหนสามารถทางานสจรตหาเงนเลยงตวเองและครอบครวไดกตองชวยกนทา ตองอดทนไมยอทอตอความยากลาบาก พออาย 13 ขวบ บางครงผมกทางานเปนแคดดเสรมในสนามกอลฟไปดวย อยางชวงมการแขงขน ผมเคยไดคาจาง 50 บาท ตอการออกรอบ 18 หลม ระหวางนนกไดดการเลนในเกมการแขงขนซงนาสนใน ผมจามาฝกเลน โดยใชมอทาทาเหมอนตกอลฟ ตอนนนยงไมมไมกอลฟเปนของตวเอง จากประสบการณทคลกคลอยในสนามกอลฟ ทาใหผมเรมสนใจกฬาชนดนอยางจรงจงมากขน โดยเรมหดตจากไมกอลฟทประดษฐเองอนแรก ผมใชหวเหลกเบอร 3 ทคนตหกทงไวขางสนามมาประกอบกบดามไมไผเหลาผกตดกน ซงใชไดดเหมอนไมกอลฟทวไป ทกวนน ผมกาวมาเปนนกกอลฟอาชพ ทกครงทไดเงนรางวลจากการแขงขน ผมจะดใจและภมใจเหมอนตอนทไดเงนจากการขายลกกอลฟทงมขนมาได ผมรวานนคอผลตอบแทนทเกดจากความตงใจจรง ความอดทน และการตอสกบความยากจน ดวยการทางานมาตงแตเดกจงทาใหผมมวนน ธงชย ใจด : เปนนกกอลฟมอหนงของประเทศไทย และโปรกอลฟอนดบหนงของเอเชย ทมา : รกขต รตนจมพฏ และจงจตร บวแคนแนน. “ งานแรกในชวต ”

114

ใบงาน แสวงหาแบบอยาง 1. เรองราวของ ธงชย ใจด ใหขอคดในการดาเนนชวตในสงคมปจจบนไดอยางไร ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... 2. นกเรยนคดวาสงใดบางททาใหชวตปจจบนของตนเองมความสข ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... 3. นกเรยนคดวาวธการใดทสามารถทาใหชวตของตนเองและครอบครวมความสขได นกเรยนชวย เลาวธทจะทาใหสงทคดเปนจรงขนมาใหเพอน ๆ ฟงดวย ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................

115

ครงท 6 เรองทจะพฒนา การรจกและเขาใจตนเองดานความสนใจ ความถนดดานการเรยน อาชพของตนเอง จดมงหมาย 1. เพอใหนกเรยนรวาตนเองมความสนใจ และมความถนดในการเรยนวชาใด 2.เพอใหนกเรยนรวาตนเองมความสนใจ และมความถนดในอาชพใด 3.เพอใหนกเรยนรวาอาชพใดทเหมาะสมกบความตองการและความถนดของ ตนเอง เทคนคทใช กลมสมพนธ ชอกจกรรม วชาเรยนทถนด สอทใช ใบงาน เรองวชาเรยนทถนด ขนนา ผวจยซกถามนกเรยนเกยวกบความสนใจ และความถนดในเรองของการเรยน และอาชพทนกเรยนสนใจและมความถนด ขนกจกรรม 1. ผวจยใหนกเรยนศกษาใบงาน และทาใบงาน วชาเรยนทถนด 2. ใหนกเรยนแตละคนรายงานผลการสารวจของตนเองใหเพอน ๆ ฟง ขนวเคราะหและอภปราย

ใหนกเรยนแสดงความคดเหนวาจากความสามารถของตน สามารถนาไปใชใน การทางานอะไรและอยางไรไดบาง ขนสรปและนาไปประยกตใช

ใหนกเรยนชวยกนสรปสงทไดจากกจกรรมการนาไปประยกตใช วาจะนา ประโยชนทไดรบจากการทากจกรรม เรอง วชาเรยนทถนด จะนาวางแผนอนาคตไดถกตองและเหมาะสมกบตนเองอยางไร ขนประเมนผล 1.สงเกตจากความสนใจและความรวมมอในการปฏบตกจกรรมความสามารถของฉน 2. สงเกตจากการมสวนรวมในการการแสดงความคดเหน 3. การทาใบงาน เรอง วชาเรยนทถนด

116

ใบงาน แบบสารวจวชาเรยนทถนด

คาชแจง 1. นกเรยนพจารณาตนเองตามสภาพทเปนจรง เพอจะไดรถงความถนดในการเรยนของตนเอง ซงจะเปนสวนหนงของการวางแผนอนาคตไดอยางถกตองและเหมาะสม 2. นกเรยนพจารณาเลอกวชาทนกเรยนรสกและคดวานกเรยนชอบและมความถนดทจะเรยนมากทสด 3 อนดบ จากนนเขยนคาตอบลงในสวนทสรป วทยาศาสตร ดนตร – นาฏศลป คณตศาสตร ชางอตสาหกรรม ภาษาไทย พาณชยกรรม ภาษาองกฤษ คหกรรม สงคมศกษา ไฟฟา – อเลกทรอนกส สขศกษา เกษตรกรรม พลศกษา คอมพวเตอร ศลปะ อน ๆ ( ระบ )..........................

สรป วชาทนกเรยนชอบและมความถนดทจะเรยนมากทสดเรยงตามลาดบ คอ

อนดบ 1. ................................................................................................................................ อนดบ 2. ................................................................................................................................ อนดบ 3. ................................................................................................................................

117

ครงท 7 เรองทจะพฒนา การรจกและเขาใจตนเองดานความสนใจ ความถนดดานการเรยน อาชพของตนเอง จดมงหมาย 1. เพอใหนกเรยนรวาตนเองมความสนใจ และมความถนดในการเรยนวชาใด 2.เพอใหนกเรยนรวาตนเองมความสนใจ และมความถนดในอาชพใด 3.เพอใหนกเรยนรวาอาชพใดทเหมาะสมกบความตองการและความถนดของ ตนเอง เทคนคทใช กลมสมพนธ ชอกจกรรม สนใจอาชพใดกนแน สอทใช ใบงาน เรองสนใจอาชพใดกนแน วธดาเนนการ ขนนา ผวจยถามนกเรยน วานกเรยนมความสนใจในอาชพใด ขนกจกรรม 1.ผวจยใหนกเรยนทาใบงาน เรอง สนใจอาชพใดกนแน 2.เมอทาใบงานเสรจแลว ใหนกเรยนแตละคนรายงานผลการสารวจของตนเองใหเพอน ๆ ในชนฟง ขนวเคราะหและอภปราย ใหนกเรยนรวมอภปรายแสดงความคดเหนถงอาชพตาง ๆ ทนกเรยนสนใจ พจารณาวาอาชพใดมลกษณะงานและมความพเศษอยางไรบาง ขนสรปและนาไปประยกตใช

ใหนกเรยนชวยกนสรปสงทไดจากกจกรรมการนาไปประยกตใช วาจะนา ประโยชนทไดรบจากการทากจกรรม เรอง สนใจอาชพใดกนแน จะนาวางแผนอนาคตไดถกตองและเหมาะสมกบตนเองอยางไร ขนประเมนผล 1.สงเกตจากความสนใจและความรวมมอในการปฏบตกจกรรมความสามารถของฉน 2. สงเกตจากการมสวนรวมในการการแสดงความคดเหน 3. การทาใบงาน เรอง สนใจอาชพใดกนแน

118

พนกงานควบคม พนกงานคอมพวเตอร พนกงานการทองเทยว พนกงานเกบขอมล พนกงานชวเลข พนกงานเอกสาร

พนกงานรบโทรศพท พนกงานตอนรบ นายทะเบยน นกธรกจคาขาย นกตรวจบญช ชางตดเยบเสอผา ครสอนธรกจการคา พนกงานพมพดด สมหบญช ตารวจจราจร นกสถตและเกบระเบยน นกประเมนแรงงาน นกประเมนอปกรณสานกงาน ผชวยบรรณารกษ นกวเคราะหวจยบคลากร

ใบงานเรอง “แบบสารวจความสนใจในอาชพ”

คาชแจง 1. นกเรยนพจารณาตนเองเกยวของกบความสนใจในอาชพตามสภาพความเปนจรง เพอใหรถงความสนใจในอาชพทแทจรงของตนเอง อนจะเปนสวนหนงของการวางแผนอนาคตไดอยางถกตองและเหมาะสม 2. นกเรยนพจารณาเลอกกลมอาชพและอาชพทนกเรยนสนใจมากทสด 3 อนดบ โดยเขยนลงในบทสรปกลมอาชพทนกเรยนไดเลอก แลวเขยนคาตอบลงในบทสรป หมายเหต : อาจมการเลอกอนดบกลมอาชพและอาชพซากนไดไมเกน 3 อนดบ

กลมอาชพยดมน

นกปศสตว พนกงานขบรถบรรทก พนกงานรบซกแหง ชางกญแจ ชางประปา แมครว พนกงานโกดงสนคา พนกงานดแลสวนสาธารณะ นกออกแบบ พนกงานเชอเพลง พนกงานทาความสะอาด

ชางซอมรถยนต ชาวประมง บรษไปรษณย พนกงานขบรถประจาทาง ชางไฟฟา ชางไม นกซอมเครองพมพดด นกจดฉากภาพยนตร พนกงานบรการลกคาทใชแกส ชางตดเสอ ชางเครองอะไหลชนสวน

กลมอาชพสจจะ

119

กลมอาชพสอบสวน

ชางซอมเครองไฟฟา นกสารวจทองทะเล นกสกดโลหะ ครสอนธรรมชาตวทยา นกเคม นกสรางอปกรณเครองยนต เภสชกร กสกร ชางเทคนคประจาเครองบน ชางเทคนคทางเอกซเรย วศวกรไฟฟา นกเทคนคการแพทย ครสอนคณตศาสตร นกโปรแกรมคอมพวเตอร สตวแพทย

แพทย นกฟสกส นกดาราศาสตร นกพยากรณอากาศ นกบน ชางตรวจสอบคณภาพ นกธรณวทยา

กลมอาชพศลปน

นกขาว นกวจารณ นกเขยนบทรายการวทย ทว

นกพด บรรณาธการหนงสอ นกแปล ( ลาม ) นกเขยนโฆษณา ครสอนศลปะ ครสอนภาษา ครสอนการดนตร ครสอนการละคร ครสอนเตนรา ผนาวงดนตร ชางถายรป นกออกแบบเครองประดบ นกตกแตงภายใน สถาปนก นกออกแบบเสอผา นกเตนรา นกแสดงละคร

120

กลมอาชพสงคม

งานบรการดานตางประเทศ นกแนะแนว นกคหกรรมศาสตร นกบาบดการพดและการฟง ผซอมกฬา นกบวช นกสงคมวทยา นกสนทนาการ บรรณารกษ พนกงานโรงแรม ชางเสรมสวย พยาบาล ครประถมศกษา ผอานวยการงานฌาปนกจ พนกงานตอนรบและบรการ นกรฐประศาสนศาสตร นกกายภาพบาบด งานประชาสมพนธแรงงาน เจาหนาทเลยงดเดก นกสงคมสงเคราะห

กลมอาชพเกงกลา

ผจดการธรกจพชไร นกธรกจไมดอก นกธรกจการตลาด เจาของกจการรานคา ตวแทนจาหนายสนคานาเขา – สงออก นกขายประกนชวต ผแทนกรมแรงงาน นกซอมเครองมอ นกกฎหมาย พนกงานธนาคาร นกประเมนและตรวจสอบทรพยสน นกสาธตผลตภณฑเครองใช เจาของกจการรถยนต ผอานขาวทวและวทย พนกงานตอนรบผโดยสาร ผรบเหมากอสราง ผจดการการเคหะ ผจดการฝายบคคล มคคเทศน

สรป กลมอาชพทสนใจม ากทสด อาชพทสนใจมากทสด

อนดบ 1 ......................................... อนดบ 1 ......................................... อนดบ 2 ......................................... อนดบ 2 ......................................... อนดบ 3 .......................................... อนดบ 3 ..........................................

121

ครงท 8 เรองทจะพฒนา ดานความรกและนบถอตนเองและผอน จดมงหมาย 1. เพอใหนกเรยนบอกถงความดของผอนและแสดงความชนชมผอนได 2. เพอใหนกเรยนรสกภมใจในผลการเรยน ในการทาความด และสามารถให ความชวยเหลอผอนได เทคนคทใช บทบาทสมมต ชอกจกรรม ยกยองชมเชยเพอน สอทใช เอกสารบทบาทสมต เรอง “ การยกยองชมเชยเพอน ” วธดาเนนการ ขนนา ผวจยใหนกเรยนเลาประสบการณในการยกยองชมเชยเพอน เมอเพอนประสบความสาเรจ และแสดงความคดเหน ขนกจกรรม ผวจยสรางสถานการณทเปนปญหาเกยวกบการแสดงออกทไมเหมาะสม และ

บอกวตถประสงคทตองการใหนกเรยนทราบและแจกเอกสารบทบาทสมมต เรองการยกยองชมเชยเมอเพอนประสบความสาเรจ ขนวเคราะหและอภปราย 1.เมอนกเรยนไดแสดงจบแลวผวจยใหนกเรยนวเคราะหและอภปราย แลกเปลยนประสบการณรวมกนเกยวกบการแสดงของนกเรยนวาเปนอยางไร โดยไมมงเนนวาจะแสดงดหรอไม และการแสดงครงนมประโยชนกบนกเรยนอยางไร 2. ผวจยใหนกเรยนบอกถงความรสกทไดรบจากการกลาวคายกยองชมเชยเพอนและการกลาวตอบรบคายกยองชมเชยจากเพอน ขนสรปและนาหลกการไปประยกตใช ผวจยใหนกเรยนชวยสรปขอคดและประโยชนทไดรบในการยกยองชมเชยเพอนเมอเพอนประสบความสาเรจ ขนประเมน ผล 1.สงเกตจากความสนใจและความรวมมอในการปฏบตกจกรรมการยกยองชมเชยเพอน 2. สงเกตจากการมสวนรวมในการการแสดงความคดเหน

122

เอกสารบทบาทสมมต เรอง การยกยองชมเชยเพอน อญชล สมชาย สนย เปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 เรยนอยหองเดยวกน นงคยกนอยในหองเรยน ไดพดคยกนเกยวกบเรองท อญชลจะไปเปนตวแทนในการแขงขนการประกวดวาดภาพทอาเภอ ในระหวางทไดพดคยกนนนเกดการถกเถยงกบสมชาย และเมออญชลไดไปแขงขนประกวดวาดภาพทอาเภอและไดชนะเลศกลบมา จงไดรบคาชมเชยจากเพอนๆ แตสมชายไมเหนดวย และคอยพดใหเพอนทอใจ เพอน ๆ ไมเหนดวยจงตอวาสมชาย และถกเถยงกนจนเสยงดงไปถงนอกหอง ทาใหครประจาชนเดนเขามาและตกเตอนใหนกเรยนเขาใจกน และสมชายตองเตรยมตวไปแขงขนตอบปญหาทางวทยาศาสตร แตหาคนช วยตวไมไดครประจาชนจงใหเพอน ๆ ชวยกนสนย และอญชล เปนผรบอาสาจะชวยตวให ทาใหสมชาย สนย และอญชลเขาใจกนด บทบาทของสนย สนย เปนนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 เปนเพอนสนทกบอญชล และเปนผทเหนใจเพอนเขาใจเพอน และชนชมยกยองในสงทเพอนประสบความสาเรจเสมอ และไดมการถกเถยงกบสมชาย ชอบพดวาเพอน ไมคอยใหความชนชมในสงทเพอนประสบความสาเรจ และในทสดกเขาใจกนดขนกบสมชาย และชวยตวการตอบปยหาทางวทยาศาสตรใหสมชาย บทบาทของอญชล อญชล เปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 เปนเพอนทสนทของสนย และเปนนกเรยนทมฝมอในการวาดภาพเขาประกวดจนชนะเลศในการแขงขนระดบอาเภอ และไดรบใหเปนตวแทนไปแขงขนการประกวดวาดภาพในระดบจงหวด เปนนกเรยนทเรยนดและชวยตวปญหาทาง

วทยาศาสตรใหกบสมชาย บทบาทของสมชาย สมชายเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ไมคอยแสดงความยนด หรอยกยองใคร มกจะตอวาเพอนเสมอ จนทาใหเกดการเถยงกนกบสนย และตอมาจงเขาใจกนดขน เมอครประจาชนตกเตอน และสมชายไดรบเลอกใหเปนตวแทนในการเขาแขงขนตอบปญหาทางวทย าศาสตร โดยไดรบการชวยเหลอ จากสนย และอญชล เปนผตวให อละสมชายจงขอโทษสนยและอญชลในสงทตนเองไมคอยชนชมยนด เมอเพอนประสบความสาเรจ

123

ครงท 9 เรองทจะพฒนา ดานความรกและนบถอตนเองและผอน จดมงหมาย 1. เพอใหนกเรยนบอกถงความดของผอนและแสดงความชนชมผอนได 2. เพอใหนกเรยนรสกภมใจในผลการเรยน ในการทาความด และสามารถให ความชวยเหลอผอนได เทคนคทใช กลมสมพนธ ชอกจกรรม ภาคภมใจตนมผลดงาม สอทใช ใบงาน “ อดตดมผลตอปจจบน ” กระดาษ A4 วธดาเนนการ ขนนา 1. ผวจยนกเรยนวาดภาพตนเองในกระดาษทแจกให 2. ผวจยใหนกเรยนนกยอนหลงไปในวยเดกทสดแลวถามตวเองวา 2.1. ในชวงวยเดกนนนกเรยนชอบเลนอะไร ททาใหนกเรยนรสกสนกสนานและมความสข 2.2. ตอมาเมอเขาโรงเรยน นกเรยนชอบเรยนวชาอะไร เพราะเหตใด ซงผลการเรยนในวชาทชอบนนทาใหนกเรยนมความรสกพอใจและภาคภมใจ 2.3 นกเรยนชอบเขารวมกจกรรมใดในโรงเรยน กจกรรมใดทนกเรยนทาสาเรจซงแสดงถงความสามารถของตวนกเรยน และไดรบคาชมหรอไดรบรางวล 2.4 นกเรยนอยทบานทาอะไรจนไดรบคาชมจากคณพอ คณแม หรอผปกครอง ขนกจกรรม 1.เมอตอบคาถามขอ 2.1 – 2.4 แลวเขยนคาตอบลงในกระดาษในใบงาน “อดตด มผลถงปจจบน ” 2.นกเรยนแตละคนนาภาพทวาดแสดงหนาชนเรยนพรอมทงพดถงขอความหรอคาตอบทเขยนไวและนาภาพไปตดไวทผนงหอง เมอนกเรยนแตละคนนาเสนอเสรจเรยบรอยแลวใหเพอน ๆ ชวยกนกลาวคาชมเชย ขนวเคราะหและอภปราย นกเรยนแบงเปนกลมยอย กลมละ 6 – 7 คน ใหอภปรายแสดงความคดเหนรวมกนใหไดเปนขอสรปของกลมวากจกรรมนใหขอคดหรอประสบการณอะไร สงตวแทนกลมนาเสนอหนาชน

124

ขนสรปและนาหลกการไปประยกตใช ผวจยใหนกเรยนชวยกนสรป ไดขอคดอะไรจากกจกรรม และจะนาความรประโยชนทไดรบจากกจกรรมนาไปใชใหเกดความภาคภมใจในตนเองไดอยางไร ขนประเมนผล 1.สงเกตจากความสนใจและความรวมมอในการปฏบตกจกรรมภาคภมใจตนมผลดงาม 2. สงเกตจากการมสวนรวมในการการแสดงความคดเหน

125

ใบงานเรอง “อดตด มผลถงปจจบน” คาชแจง นกเรยนเขยนคาตอบตามความเปนจรงทไดประสบมา ตามหวขอทกาหนดใหดงน นกเรยนนกยอนหลงไปในวยเดกทสด แลวถามตวเองวา - ในชวงวยเดกนนนกเรยนชอบเลนอะไร ททาใหนกเรยนรสกสนกสนานและมความสข ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... - ตอมาเมอเขาโรงเรยน นกเรยนชอบเรยนวชาอะไร เพราะเหตใด ซงผลการเรยนในวชาทชอบนนทาใหนกเรยนมความรสกพอใจและภาคภมใจ ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... - นกเรยนชอบเขารวมกจกรรมใดในโรงเรยน กจกรรมใดทนกเรยนทาสาเรจ ซงแสดงถงความสามารถของตวนกเรยน และไดรบคาชมหรอไดรบรางวล ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................... - นกเรยนอยบานทาอะไรจนไดรบคาชมจากคณพอคณแมหรอผปกครอง ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................

126

ครงท 10 เรองทจะพฒนา ดานการแกปญหา จดมงหมาย 1. เพอนกเรยนสามารถบอกไดวาสงใดคอปญหา 2. เพอนกเรยนสามารถระบปญหาทเกดขนกบตนเองได 3. เพอนกเรยนสามารถมแนวทางในการแกไขปญหา เทคนคทใช กรณตวอยาง, บทบาทสมมต ชอกจกรรม เหตเกดเพราะใคร สอทใช ใบงานเรอง เหตเกดเพราะใคร วธดาเนนการ ขนนา ผวจยซกถามพดคยกบนกเรยนในการแกปญหาเฉพาะหนา เพอปองกนการ

แกปญหาดวยความรนแรง โดยใหนกเรยนชวยกน แสดงความคดเหน ขนกจกรรม 1. ผวจยใหนกเรยนรวมกลม 5 – 6 คน วเคราะหกรณตวอยาง 2. ผวจยใหนกเรยนทาใบงานเรอง “ เหตเกดเพราะใคร ” 3. ผวจยใหนกเรยนอานใบความร “ หลกการพนฐานของการแกปญหาความ

ขดแยง ” แลวอภปรายซกถาม 4. ใหนกเรยนแตละกลมฝกซอมการแสดงบทบาทสมมต เรองกรณตวอยาง “ ความขดแยง เรองกฬาส ” แตนกเรยนคกรณสามารถจดการกบอารมณความรสกได แลวออกมาแสดงจรง ขนวเคราะหและอภปราย

ผวจยอภปรายซกถามในประเดนการแกปญหาจดการ ควบคมสถานก ารณ ทจะ นาไปสความรนแรง และการหลกเลยงหรอปองกนไมใหเกดเหตทะเลาะววาท ขนสรปและนาหลกการไปประยกตใช ผวจยใหนกเรยนสรปขอคด หรอประสบการณทไดรบจากกจกรรมน ขนประเมนผล 1.สงเกตจากความสนใจและความรวมมอในการปฏบตกจกรรมเหตเกดเพราะใคร 2. สงเกตจากการมสวนรวมในการการแสดงความคดเหน

127

ใบความร หลกการพนฐานของการแกปญหาความขดแยง

1. ปจจยทนาไปสการทะเลาะววาทสวนใหญเกดจากพฤตกรรมตอไปน

- การถกลอเลยน - อารมณมทะลของเพศชาย ทมกยอมไมไดเมอถกลอเลยน - การแขงขนททาใหเกดความรสกวาเปนคนละพวก - การไมยอมรบความพายแพ รสกวาเกมแพ คนไมแพ - การดมสรา ททาใหประสทธภาพการควบคมตนเองลดลง - การยยงของกองเชยร - การมอาวธไวในครอบครอง

2. หลกการปฏบตสาคญในขณะเกดปญหาความขดแยง - พยายามควบคมอารมณโกรธของตนเอง - ทาใจใหสงบ รกษาระดบอารมณ ระดบเสยงใหราบเรยบ ไมพดทาทาย - ใหพยายามเขาใจและเหนใจฝายคกรณ และชวยหาทางออกใหคกรณ - รจกกลาวคาขอโทษและใหอภย

128

ใบงานเรอง “ เหตเกดเพรา ะใคร ”

คาชแจง นกเรยนอานสถานการณกรณตวอยาง แลวรวมกนอภปรายตามประเดนทกาหนดให

กรณตวอยาง เยนวนศกรหลงงานกฬาสของโรงเรยนมธยมแหงหนง นกเรยนชาย 2 คน มเรองทะเลาะววาทชกตอยกนขน ระหวางทตอสกนนน คนหนงถกยงและเสยชวตระหวางนาสงโรงพยาบาล ตารวจไดจบกมนกเรยนคกรณ และตงขอหากระทาการฆาตกรรมผอน จากการสอบปากคาผเหนเหตการณการชกตอยเกดขน เนองจากผตายไดกลาวลอเลยนถงความพายแพของคกรณในการแขงขนฟตบอลทผานมา และพยานยงกลาวอกวา นกเรยนทงคตางดมสรามากอนกอเหตทะเลาะววาท ประเดนท 1 อะไรคอปจจยทนาไปสการทะเลาะววาทจนเกดเหตฆากนตาย

ปจจยทนาไปสการทะเลาะววาท

จนเกดเหตฆากนตาย

129

ประเดนท 2 จะเกดอะไรขนตอไปนกบนกเรยนทตองโทษคมขง ประเดนท 3 นกเรยนมวธปองกนไมใหเกดสถานการณดงกรณตวอย างทกลาวมาไดอยางไร

ผลกระทบทเกดขนกบนกเรยนทตองโทษคมขง

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

130

ครงท 11 เรองทจะพฒนา ดานการแกปญหา จดมงหมาย 1. เพอนกเรยนสามารถบอกไดวาสงใดคอปญหา 2. เพอนกเรยนสามารถระบปญหาทเกดขนกบตนเองได 3. เพอนกเรยนสามารถมแนวทางในการแกไขปญหา เทคนคทใช กจกรรมกลม ชอกจกรรม อปสรรคของความสาเรจ สอทใช ใบงาน อปสรรคของความสาเรจ วธดาเนนการ ขนนา ผวจยทบทวนกจกรรมท 10 ถงการแกปญหา สาเหตของปญหา และวธแกไข ปญหา โดยใหนกเรยนแสดงความคดเหน เสนอแนะ ขนกจกรรม

1. ใหนกเรยนปฏบตใบงาน เรอง อปสรรคของความสาเรจ 2. ใหนกเรยนเรยงลาดบอปสรรคของความสาเรจจากมากไปหานอย

ขนวเคราะหและอภปราย 1. นกเรยนแบงเปนกลมยอย กลมละ 5 – 6 คน เลอกขอทจะอภปรายหา

แนวทางการแกไข ตวแทนกลมออกมารายงาน 2. นกเรยนอภปรายแสดงความคดเหนถงขอคดหรอประสบการณทไดรบจาก

กจกรรมน ขนสรปและนาหลกการไปประยกตใช ผวจยใหนกเรยนสรปขอคด หรอประสบการณทไดรบจากกจกรรมน ขนประเมนผล 1. สงเกตจากความสนใจและความรวมมอในการปฏบตกจกรรมกวาจะรตวกสายเสยแลว 2. สงเกตจากการมสวนรวมในการการแสดงความคดเหน

131

ใบงานเรอง “อปสรรคของความสาเรจ”

คาชแจง นกเรยนทากจกรรมตามหวขอดานลางน เพอวเคราะหสารวจตนเอง 1. นกเรยนสารวจตนเอง และตอบคาถามโดยขดเครองหมาย / ลงในชอง ตามทเลอก

ลาดบ อปสรรคทยงใหญทสดของฉนคอการ.............. ใช ไมใช 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20.

กลววาจะทาอะไรผดพลาด ฝงใจอยกบอดต กงวลเกยวกบอนาคต มกเปรยบเทยบตนเองกบผอน ไมมนใจในตนเอง มกประเมนตนเองและผอนในแงลบ ใชชวตอยางไมมความสข ไมมเปาหมายในชวต รสกตงเครยดไมผอนคลาย ไมรกษาสญญากบตนเอง ชอบผดวนประกนพรง ไมใหอภยกบความผดพลาดของตนเอง ไมรจกใชเวลาวางใหเกดประโยชน ทารายสขภาพของตนเอง มกพดวา “ ฉนทาไมได ” คดวาตนเองไมมความสาคญ ไมพยายามทาความเขาใจกบทศนะของผอน ไมพยายามปรบปรง พฒนาตนเอง ไมรกตนเอง ไมรกผอน ไมพอใจในสงทตนมอย

รวม

132

ใหนกเรยนสารวจคาตอบทนกเรยนตอบวาใช แลวใหนาหนกขอทเปนอปสรรคมากทสดจากมากไนอย 2. นกเรยนรวมกลมสมาชก 5 – 6 คน เลอกขอทจะอภปรายจาผลสรปอปสรรคทขดขวางเสนทางสความสาเรจของสมาชกในกลม เลอกมาเพยง 1 ขอ และบอกวธแกไขเมอพบกบปญหา อปสรรคความสาเรจเรอง ......................... แนวทางแกไข 1.......................................................................................................................................................................... 2.......................................................................................................................................................................... 3.......................................................................................................................................................................... 4.......................................................................................................................................................................... 5..........................................................................................................................................

สรป อปสรรคทขดขวางเสนทางสความสาเรจของฉนคอ 1..........................................................................................................................................................................2..........................................................................................................................................................................3..........................................................................................................................................................................4..........................................................................................................................................................................5..........................................................................................................................................

133

ครงท 12 เรองทจะพฒนา การปจฉมนเทศ โดยการสรปการเรยนรทไดรบจากการเขารวมกจกรรม

เพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ประโยชนและขอเสนอแนะ จดมงหมาย 1. เพอใหนกเรยนเหนความสาคญของการรจกและเขาใจตนเอง 2. เพอใหนกเรยนบอกประโยชนและขอคดทไดจากการเขารวมกจกรรมเพอ พฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 เทคนคทใช กลมสมพนธ วธดาเนนการ ขนนา ผวจยและนกเรยนนงเปนวงกลมหนหนาเขาหากน ขนกจกรรม 1. ผวจยใหนกเรยนรวมกนอภปรายถงความสาคญและคณคาของการรจกและ เขาใจตนเอง 2. ผวจยใหนกเรยนตอบแบบสอบถามการรจกและเขาใจตนเอง เพอนาคะแนนทไดเปนคะแนนหลงการทดลอง ขนวเคราะหและอภปราย ผวจยใหนกเรยนรวมอภปรายถงประโยชนและขอคดทไดจากการรวมกจกรรมเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ทสามารถนาไปประยกตใชในการปฏบตในชวตจรงได ตลอดจนขอเสนอแนะตาง ๆ ขนสรปและนาหลกการประยกตไปใช ผวจยกลาวขอบคณและกลาวปดกจกรรมเพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ขนประเมนผล 1. สงเกตจากความสนใจและความรวมมอในการปฏบตกจกรรมของนกเรยน 2. สงเกตจากการแสดงความคดเหนและการสรปของนกเรยน

ภาคผนวก ง - คาเฉลยการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 ในการคดเลอกกลมตวอยาง - คาเฉลยการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 กอนการเขารวมกจกรรมแนะแนว เพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 - คาเฉลยการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 หลงการเขารวมกจกรรมแนะแนว เพอพฒนาการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3

135

ตาราง 7 คาเฉลยการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 (จากจานวนคาถามทงสน 47 ขอ) (N=97 คน)

คาเฉลยการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 รายดาน คนท ดานท 1 ดานท 2 ดานท 3 ดานท 4 ดานท 5

รวม

1 3.33 3.58 3.78 3.33 3.00 3.40 2 2.63 3.75 3.44 3.00 3.50 3.26 3 3.38 3.25 2.67 3.00 3.67 3.19 4 2.25 3.75 2.44 3.33 3.17 2.99 5 3.00 2.75 3.22 2.33 3.50 2.96 6 2.75 3.22 2.33 3.50 3.17 2.99 7 2.38 2.00 2.22 3.33 2.50 2.49 8 3.13 3.75 3.22 3.33 4.50 3.59 9 3.13 3.00 2.33 2.67 3.00 2.83

10 2.50 2.92 2.89 3.00 3.00 2.86 11 2.63 3.83 3.22 4.00 3.00 3.34 12 2.75 4.08 2.89 3.67 3.44 3.37 13 3.50 3.75 2.33 3.33 3.83 3.35 14 3.80 3.50 3.44 3.67 3.33 3.55 15 2.90 3.25 3.44 2.33 2.83 2.95 16 4.50 2.75 3.89 3.56 4.00 3.74 17 3.88 3.67 3.83 3.50 3.92 3.76 18 4.17 4.11 4.67 3.50 3.38 3.97 19 3.50 2.75 3.92 3.50 3.67 3.47 20 2.80 2.63 4.08 2.89 4.33 3.35 21 3.40 4.50 3.33 4.00 3.00 3.65 22 4.43 4.63 4.25 4.00 4.67 4.40 23 3.57 3.00 3.22 4.00 3.17 3.39 24 3.14 3.20 2.67 3.50 3.17 3.14 25 3.43 2.63 2.42 2.67 3.11 2.85 26 3.30 3.13 3.25 2.78 2.67 3.03 27 3.30 3.25 2.89 2.67 3.13 3.05 28 3.00 2.60 2.89 2.33 2.83 2.73

136

ตาราง 7 (ตอ)

คาเฉลยการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 รายดาน คนท ดานท 1 ดานท 2 ดานท 3 ดานท 4 ดานท 5

รวม

29 4.29 3.63 4.67 2.78 4.50 3.97 30 4.43 3.50 3.67 4.83 4.16 4.12 31 2.00 3.33 3.67 3.50 3.10 3.12 32 3.10 2.00 3.33 3.50 3.67 3.12 33 2.25 3.50 3.22 2.50 3.67 3.03 34 3.75 4.43 4.50 4.58 3.86 4.22 35 3.86 3.80 3.58 3.44 4.33 3.80 36 4.29 3.90 3.44 3.00 3.50 3.63 37 3.00 3.60 3.33 2.89 3.00 3.16 38 3.00 3.08 3.11 3.67 3.00 3.17 39 3.00 2.89 3.00 2.90 2.67 2.89 40 2.71 2.50 3.00 3.83 3.11 3.03 41 3.00 2.75 2.58 2.89 2.80 2.80 42 4.57 3.70 4.50 4.33 4.67 4.35 43 2.00 2.60 2.25 2.33 2.89 2.41 44 3.14 3.90 3.50 2.89 3.33 3.35 45 3.86 3.70 3.56 3.33 4.00 3.69 46 2.80 2.75 2.67 2.50 3.86 2.92 47 4.10 3.50 3.42 3.33 3.56 3.58 48 2.60 2.75 2.58 2.67 3.33 2.79 49 4.29 4.10 3.67 3.78 3.89 3.95 50 4.57 3.80 4.58 4.67 4.43 4.41 51 3.57 3.75 4.00 3.22 3.86 3.68 52 3.10 3.00 2.83 3.67 3.17 3.15 53 4.71 4.50 4.67 3.44 4.00 4.26 54 3.14 3.25 3.00 2.33 3.22 2.99 55 3.71 3.38 2.67 3.00 3.75 3.30 56 3.57 3.40 3.17 3.33 3.50 3.39 57 2.60 2.75 1.89 2.00 2.50 2.35

137

ตาราง 7 (ตอ)

คาเฉลยการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 รายดาน คนท ดานท 1 ดานท 2 ดานท 3 ดานท 4 ดานท 5

รวม

58 2.75 3.00 2.78 3.17 3.60 3.06 59 3.00 3.40 2.25 2.67 3.63 2.99 60 2.43 2.88 2.00 2.67 3.00 2.60 61 1.90 2.22 3.00 3.60 3.57 2.86 62 4.43 3.50 3.33 2.67 2.83 3.35 63 3.86 4.25 3.00 3.83 4.33 3.85 64 3.90 3.75 4.08 3.83 3.22 3.76 65 4.57 4.20 4.33 4.50 4.00 4.32 66 4.86 4.90 5.00 4.67 4.90 4.87 67 3.14 3.10 3.33 3.00 2.89 3.09 68 3.20 4.00 3.58 3.33 4.17 3.66 69 3.43 3.38 4.11 2.67 3.83 3.48 70 2.71 3.33 2.88 2.92 2.50 2.87 71 3.71 3.60 3.50 4.33 3.78 3.78 72 4.40 4.25 4.75 4.33 4.14 4.37 73 3.20 2.13 3.67 2.56 3.00 2.91 74 4.43 4.20 4.25 3.25 3.67 3.96 75 3.29 2.75 3.22 3.67 3.33 3.25 76 3.33 3.13 3.50 3.00 4.17 3.43 77 2.70 2.75 3.50 3.00 3.20 3.03 78 3.80 3.50 3.89 4.33 4.17 3.94 79 3.60 3.13 4.08 4.00 3.43 3.65 80 3.57 3.10 3.42 3.67 3.22 3.40 81 3.10 4.00 3.83 3.44 3.50 3.57 82 3.43 3.50 3.75 3.56 2.67 3.38 83 4.43 4.00 3.38 3.56 4.33 3.94 84 3.86 3.30 3.58 3.44 3.67 3.57 85 2.86 2.75 2.50 2.33 2.67 2.62 86 3.71 3.40 3.63 3.08 3.00 3.36

138

ตาราง 7 (ตอ)

คาเฉลยการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 รายดาน คนท ดานท 1 ดานท 2 ดานท 3 ดานท 4 ดานท 5

รวม

87 4.43 4.10 3.75 3.89 4.17 4.07 88 2.10 2.38 2.44 3.00 3.00 2.58 89 3.38 3.50 3.00 3.33 4.33 3.51 90 4.75 4.10 4.42 3.67 3.83 4.15 91 3.86 3.63 4.58 4.50 3.38 3.99 92 3.14 2.40 3.38 2.89 1.50 2.66 93 3.29 3.70 3.17 2.89 4.00 3.41 94 2.86 2.63 2.42 2.00 3.50 2.68 95 3.75 3.00 3.58 2.67 3.50 3.30 96 4.57 4.20 3.38 4.50 4.17 4.16 97 3.71 3.13 3.25 2.89 3.33 3.26

139

ตาราง 8 คาเฉลยการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 (จากจานวนคาถามทงสน 47 ขอ) กอนการเขารวมกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและ เขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 (n=20 คน)

คาเฉลยการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 รายดาน คนท ดานท 1 ดานท 2 ดานท 3 ดานท 4 ดานท 5

รวม

1 2.38 2.00 2.22 3.33 2.50 2.49 2 3.13 3.00 2.33 2.67 3.00 2.83 3 2.50 2.92 2.89 3.00 3.00 2.86 4 2.90 3.25 3.44 2.33 2.83 2.95 5 3.43 2.63 2.42 2.67 3.11 2.85 6 3.00 2.60 2.89 2.33 2.83 2.73 7 3.00 2.89 3.00 2.90 2.67 2.89 8 3.00 2.75 2.58 2.89 2.80 2.80 9 2.00 2.60 2.25 2.33 2.89 2.41

10 2.80 2.75 2.67 2.50 3.86 2.92 11 2.60 2.75 2.58 2.67 3.33 2.79 12 2.60 2.75 1.89 2.00 2.50 2.35 13 2.43 2.88 2.00 2.67 3.00 2.60 14 1.90 2.22 3.00 3.60 3.57 2.86 15 2.71 3.33 2.88 2.92 2.50 2.87 16 3.20 2.13 3.67 2.56 3.00 2.91 17 2.86 2.75 2.50 2.33 2.67 2.62 18 2.10 2.38 2.44 3.00 3.00 2.58 19 3.14 2.40 3.38 2.89 1.50 2.66 20 2.86 2.63 2.42 2.00 3.50 2.68

140

ตาราง 9 คาเฉลยการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 (จากจานวนคาถามทงสน 47 ขอ) หลงการเขารวมกจกรรมแนะแนวเพอพฒนาการรจกและ เขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 (n=20 คน)

คาเฉลยการรจกและเขาใจตนเองของนกเรยนมธยมศกษาปท 3 รายดาน คนท ดานท 1 ดานท 2 ดานท 3 ดานท 4 ดานท 5

รวม

1 2.88 3.00 3.00 3.89 2.80 3.11 2 3.83 3.67 3.33 3.75 3.63 3.64 3 3.75 3.83 3.75 3.56 3.67 3.71 4 4.00 3.83 4.00 3.33 3.70 3.77 5 3.89 3.57 3.56 3.67 3.63 3.66 6 3.78 3.83 3.71 3.44 3.58 3.67 7 3.92 3.67 3.58 3.92 3.83 3.78 8 3.86 3.57 3.67 3.56 3.63 3.66 9 3.00 3.67 2.75 3.00 3.67 3.22

10 3.83 3.56 3.67 3.42 4.58 3.81 11 3.88 3.67 3.58 3.63 3.83 3.72 12 3.80 3.75 3.33 3.56 3.14 3.52 13 3.22 3.67 3.44 3.67 3.56 3.51 14 2.89 2.88 3.56 4.67 4.57 3.71 15 3.56 3.83 3.67 3.57 3.17 3.56 16 3.83 3.33 4.58 3.75 3.67 3.83 17 3.67 3.63 3.33 3.22 3.63 3.50 18 3.13 3.22 3.44 3.67 3.75 3.44 19 3.70 3.13 3.83 3.57 2.89 3.42 20 3.58 3.56 3.25 3.50 3.92 3.56

ประวตยอผทาสารนพนธ

142

ประวตยอผทาสารนพนธ ชอชอสกล นางสาวณฏฐวร นงนช วนเดอนปเกด 17 ธนวาคม พ.ศ.2519 สถานทเกด กรงเทพมหานคร สถานทอยปจจบน 106/1 ซอยหรญรจ 2 ถนนอสรภาพ เขตธนบร กรงเทพมหานคร รหสไปรษณย 10600 ตาแหนงหนาทการงานปจจบน ครรบเงนเดอนอนดบ คศ 1 สถานททางานปจจบน โรงเรยนวดบางปะกอก สานกงานเขตราษฎรบรณะ กรงเทพมหานคร ประวตการศกษา พ.ศ.2538 มธยมศกษาปท 6 จากวทยาลยนาฏศลป พ.ศ.2542 ศษ.บ.(นาฏศลปไทย ) จากสถาบนเทคโนโลยราชมงคล พ.ศ.2552 กศ.ม.(จตวทยาการแนะแนว) จากมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ