NATURA 2000NATURA 2000Marzena Giedrewicz

PRZYRODA(EKOSYSTEM)

OŻYWIONA(BIOCENOZA)

NIEOŻYWIONA(BIOTOP)

Przyroda to skomplikowany układ obejmujący elementy ożywione (rośliny, zwierzęta) i nieożywione (woda, gleba, klimat, temperatura).

Formy ochrony przyrody w Formy ochrony przyrody w PolscePolsce

Formy ochronyFormy ochrony Liczba obiektówLiczba obiektów

Parki narodoweParki narodowe 2323

Parki krajobrazoweParki krajobrazowe 120120

RezerwatyRezerwaty 14071407

Obszary chronionego krajobrazuObszary chronionego krajobrazu 450450

Obszary Natura 2000Obszary Natura 2000 141 obszary „ptasie”141 obszary „ptasie”

364 obszary „siedliskowe”364 obszary „siedliskowe”

Pomniki przyrodyPomniki przyrody 34 98934 989

Stanowiska dokumentacyjneStanowiska dokumentacyjne 115115

Użytki ekologiczneUżytki ekologiczne 66456645

Zespoły przyrodniczo-krajobrazoweZespoły przyrodniczo-krajobrazowe 188188

Ochrona gatunkowa roślin i zwierzątOchrona gatunkowa roślin i zwierząt 428 taksonów roślin;428 taksonów roślin;

750 gatunków zwierząt;750 gatunków zwierząt;

52 gatunki grzybów;52 gatunki grzybów;

57 taksonów porostów57 taksonów porostów

Co chronimy?Co chronimy?

Przedmiotem ochrony są obiektyi całe kompleksy przyrody żyweji nieożywionej, jak też procesy i

zjawiska w niej zachodzące.

Ochronie może podlegać całość przyrody nadanym terenie (parki, rezerwaty przyrody) lub

elementy przyrody, jak np. okazałe drzewa,źródła, jaskinie. Również prowadzona jest

ochrona gatunkowa roślin i zwierząt.

Ochrona przyrody zajmuje się

zachowaniem, właściwym

wykorzystaniem oraz

odnawianiem bogactw przyrody.

Po co chronimy przyrodę?

zachowanie naturalnych procesów zachodzących

w przyrodzie

zachowanie różnorodności biologicznej

zachowanie dziedzictwa geologicznego

umożliwienie istnienia gatunków wraz z ich siedliskami

ochrona wartościowych krajobrazów

kształtowanie właściwych postaw ludzi wobec przyrody

Regulacje prawne dotyczące Regulacje prawne dotyczące ochrony przyrody w Polsceochrony przyrody w Polsce

- Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej- Ustawa o Ochronie Przyrody- Ustawa o Ochronie i Kształtowaniu Środowiska- Ustawa o hodowli, ochronie zwierząt łownych i prawie łowieckim

Kto chroni przyrodę w Kto chroni przyrodę w Polsce?Polsce?

Sejm i Senat Minister Środowiska Rada Ministrów Główny Konserwator Przyrody Państwowa Rada Ochrony Przyrody Organizacje Pozarządowe

Ewolucja międzynarodowych form ochrony przyrody

• 1971 r. - Konwencja Ramsarska – ochrona obszarów wodno-błotnych

• 1979 r. – Konwencja Bońska

• 1982 r. – Konwencja Berneńska

• 1992 r. – Konwencja z Rio – Konwencja o różnorodności biologicznej, odnosząca się do ochrony całego bogactwa przyrodniczego Ziemi

Sieć Natura 2000 to sposób na wypełnieniezobowiązań Unii Europejskiej, nałożonych przez Konwencję z Rio.

Podstawy prawne sieci Natura 2000:

• Dyrektywa Rady 79/409/EWG z 2 kwietnia 1979 r. o ochronie dzikich ptaków (Dyrektywa Ptasia)

• Dyrektywa Rady 92/43/EWG z 21 maja 1992 r. o ochronie siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dyrektywa Siedliskowa)

Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000

jest systemem ochrony dziedzictwa

przyrodniczego krajów Unii Europejskiej.

Sieć Natura 2000 tworzą dwa typy obszarów: obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO)

Tworzenie sieci Natura 2000 jest obowiązkiemwszystkich państw członkowskich UE.

Państwa te zobowiązane są do zachowania,utrzymania i odtwarzania siedlisk przez utrzymanie,zagospodarowanie, odtwarzanie i tworzenie biotopów,oraz unikanie zanieczyszczania i pogarszania stanutych siedlisk.W przypadku pogorszenia stanu siedlisk w jednymmiejscu, musi nastąpić odpowiednie powiększenie obszaru chronionego takich samych siedlisk w innym miejscu.

Po co ta Natura?Po co ta Natura?

Ochrona przyrody wyłącznie na izolowanych terenach

rezerwatów czy parków narodowych nie pozwala na

zachowanie całego bogactwa przyrodniczego (ze względu

na ograniczony zasięg terytorium), a także nie zapewni

zachowania właściwego środowiska.

Ochrona na obszarach Natura 2000 polega na rozwijaniu

umiejętności współistnienia z przyrodą i szukaniu

kompromisów między potrzebami ekonomicznymi

i rekreacyjnymi a wymogami utrzymania niezakłóconych

układów przyrodniczych.

• wprowadzenie szeregu zakazów w stosunku dodziałań mających negatywny wpływ na ptaki• ochrona siedlisk ptaków• ograniczenie introdukcji gatunków obcych• wprowadzenie koniecznych zapisów w prawie krajowym• kontrola realizacji ochrony oraz jej skutków i ewentualna modyfikacja metod

Metody ochrony ptaków:

Załączniki Dyrektywy Ptasiej

• Załącznik I – zawiera listę gatunków ptaków wymierających lub zagrożonych głównie wskutekniekorzystnych zmian typowych dla nich siedlisk,często bardzo rzadkich („gatunki specjalnej troski”)

• Załączniki II i III – zawierają spis gatunków, na którewolno polować albo na ternie całej UE, albo w poszczególnych państwach na mocy prawa krajowegooraz spis gatunków, które mogą być przedmiotem obrotu,transportu lub przetrzymywania w celach handlowych, pod warunkiem legalnego ich pozyskania

• Załącznik IV – zawiera opis nieakceptowanych w krajach UE metod odłowu lub zabijania ptaków, przedewszystkim ze względu na ich niską selektywność

• Załącznik V – propozycje badań naukowych lubekspertyz, które powinny przyczynić się do wzrostuefektywności ochrony ptaków

Załączniki Dyrektywy Ptasiej

Dyrektywa Dyrektywa SiedliskowaSiedliskowa

Została przyjęta kilkanaście lat po Dyrektywie Ptasiej i jest od niej bardziej szczegółowa oraz reguluje więcejzagadnień.

Zasady Dyrektywy Siedliskowej:

• ścisła ochrona wybranych gatunków zwierząt (z wyjątkiem ptaków)• ścisła ochrona wybranych gatunków roślin• dozwolone metody pozyskiwania organizmów zgatunków objętych ochroną częściową• stosowanie odstępstw od ochrony gatunkowej ikontroli ich wykorzystania

Załączniki Dyrektywy Siedliskowej

• Załącznik I – wymienione są tu typy siedlisk przyrodniczycho znaczeniu wspólnotowym, które wymagają działań ochronnych, a wśród nich siedliska priorytetowe o wysokim stopniu zagrożenia

• Załącznik II – spis gatunków roślin i zwierząt (poza ptakami), dla ochrony których należy wyznaczyć specjalneobszary ich ochrony (SOO)

Załączniki Dyrektywy Siedliskowej• Załącznik III – określa kryteria selekcji (na szczeblukrajowym) oraz identyfikacji (na szczeblu KomisjiEuropejskiej) obszarów wstępnie uznanych jako te oznaczeniu wspólnotowym (OZW), a następnie zatwier-dzanych jako specjalne obszary ochrony

• Załącznik IV – zawiera listę taksonów roślin i zwierząt,które na terenie UE wymagają ścisłej ochrony

• Załącznik V - zawiera listę roślin i zwierząt tych taksonów,których pozyskanie ze stanu dzikiego może podlegaćograniczeniom (reglamentacji)

• Załącznik VI – wymienione są zabronione metody odławianiai zabijania ssaków i ryb

Wyznaczanie Wyznaczanie SOOSOO

Trzy etapy:

1) państwo członkowskie UE przedstawia krajową listęproponowanych obszarów, uwzględniających kryteria przewidziane w Załączniku III Dyrektywy Siedliskowej

2) Komisja Europejska ocenia, które z proponowanychobszarów zasługują na status obszarów o znaczeniuwspólnotowym (OZW), jako potencjalnych składnikówNatura 2000

3) po zatwierdzeniu przez komisję poszczególnych OZW,państwa członkowskie formalnie wyznaczają te obszaryjako specjalne obszary ochrony

Polskie regulacje prawnePolskie regulacje prawneobszarów sieci Natura obszarów sieci Natura

200020001) Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr92, poz. 880 z późn. zmianami) – regulujepowoływanie obszarów Natura 2000, przygotowywanieplanów ochrony tych obszarów, zasady gospodarowaniana nich, zasady wykonywania ochrony, kary za naruszanie zakazów obowiązujących na tych obszarach

2) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 16 maja 2005 r.w sprawie typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, wymagających ochrony w formie wyzna-czenia obszarów Natura 2000 (Dz. U. Nr94, poz. 795) – transpozycja Załączników I i III z Dyrektywy Siedliskoweji Załącznika I z Dyrektywy Ptasiej

Polskie regulacje prawnePolskie regulacje prawneobszarów sieci Natura obszarów sieci Natura

200020003) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 21 lipca 2004 r.w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000(Dz. U. Nr229, poz. 2313) – powołano część sieci Natura 2000;w Polsce wyznaczono 72 obszary specjalnej ochrony ptaków

4) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 30 marca 2005 r.w sprawie trybu i zakresu opracowania projektu planu ochronydla obszaru Natura 2000 (Dz. U. Nr61, poz. 549) – ustalonotryb sporządzania planów ochrony obszarów Natura 2000oraz zakres treści tych planów; sposoby ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt z obszarówNatura 2000

Shadow List (Lista Shadow List (Lista Cieni)Cieni)

Lista zawierająca propozycję

rozszerzenia

oficjalnej listy obszarów Natura 2000

(sporządzona przez

organizacje pozarządowe).

Obszary Natura 2000 w Polsce

Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków

141 obszarów15 % terytorium

Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk

364 obszary 8 % terytorium

Każda dziedzina gospodarki w mniejszym lub większym stopniu

przekształca środowisko, przyczyniając się do ograniczenia

występowania gatunków oraz zawłaszczania skrawków ich wolnej

przestrzeni.

Natura 2000 a rozwój lokalny

Zasada zrównoważonego rozwoju

mówi o takim rozwoju społeczno-gospodarczym, w którym działania polityczne, gospodarcze i społeczne dążą do zachowania równowagi przyrodniczej oraz trwałości procesów przyrodniczych.

Zalety istnienia obszarów Zalety istnienia obszarów Natura 2000Natura 2000 źródło dochodu dla ludzi (rozwój turystyki)źródło dochodu dla ludzi (rozwój turystyki) rozwój małych firm (wynajmowanie kwater,rozwój małych firm (wynajmowanie kwater,

wypożyczanie sprzętu turystycznego, wypożyczanie sprzętu turystycznego, zatrudnianie przewodników) zatrudnianie przewodników)

dopłaty dla właścicieli ziem w obszarzedopłaty dla właścicieli ziem w obszarze naturowym naturowym

umocnienie tożsamości regionalnej iumocnienie tożsamości regionalnej i poczucie odpowiedzialności za poczucie odpowiedzialności za zamieszkiwane tereny zamieszkiwane tereny

możliwość korzystania z dobrze zachowanego możliwość korzystania z dobrze zachowanego środowiska i niezniszczonej przyrody środowiska i niezniszczonej przyrody

Zasady ochronyZasady ochrony ochrona przyrody na tych obszarach polega na ochrona przyrody na tych obszarach polega na

rozwijaniu umiejętności współistnienia z przyrodą i rozwijaniu umiejętności współistnienia z przyrodą i szukaniu kompromisów między potrzebami szukaniu kompromisów między potrzebami ekonomicznymi i rekreacyjnymi a wymogami ekonomicznymi i rekreacyjnymi a wymogami utrzymywania niezakłóconych układów utrzymywania niezakłóconych układów przyrodniczych,przyrodniczych,

Dyrektywa Siedlikowa nie określa sposobów Dyrektywa Siedlikowa nie określa sposobów ochrony poszczególnych siedlisk i gatunków, ale ochrony poszczególnych siedlisk i gatunków, ale wyznacza cele i warunki ich zachowaniawyznacza cele i warunki ich zachowania

jest nim przede wszystkim zachowanie tzw. jest nim przede wszystkim zachowanie tzw. właściwego celu ochronywłaściwego celu ochrony

1. W przypadku typów siedlisk przyrodniczych oznacza to, że:1. W przypadku typów siedlisk przyrodniczych oznacza to, że:

- naturalny zasięg siedliska nie zmniejsza się,- naturalny zasięg siedliska nie zmniejsza się,

- zachowuje ono specyficzną strukturę i swoje funkcję- zachowuje ono specyficzną strukturę i swoje funkcję

- stan ochrony typowych dla niego gatunków również jest- stan ochrony typowych dla niego gatunków również jestwłaściwy, właściwy,

2. W przypadku gatunków właściwy stan ochrony oznacza, że:2. W przypadku gatunków właściwy stan ochrony oznacza, że:

- zachowana zostaje liczebność populacji, gwarantująca jej- zachowana zostaje liczebność populacji, gwarantująca jej

utrzymanie się w biocenozie przez dłuższy czas,utrzymanie się w biocenozie przez dłuższy czas,

- naturalny zasięg gatunku nie zmniejsza się,- naturalny zasięg gatunku nie zmniejsza się,

- pozostaje zachowana wystarczająco duża powierzchni- pozostaje zachowana wystarczająco duża powierzchni

siedliska gatunku.siedliska gatunku.

1.1. Zabrania się podejmowania działań mogących w Zabrania się podejmowania działań mogących w znaczący sposób pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych znaczący sposób pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, a także w oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, a także w negatywny sposób wpłynąć na rośliny i zwierzęta, dla negatywny sposób wpłynąć na rośliny i zwierzęta, dla których ochrony wyznaczono obszary Natura 2000.których ochrony wyznaczono obszary Natura 2000.

2.2. Projekty planów ochrony i projekty ich zmian oraz Projekty planów ochrony i projekty ich zmian oraz planowane przedsięwzięcia , które nie są związane planowane przedsięwzięcia , które nie są związane bezpośrednio z ochroną obszarów Natura 2000, a które bezpośrednio z ochroną obszarów Natura 2000, a które mogą znacząco oddziaływać na te obszary, wymagają mogą znacząco oddziaływać na te obszary, wymagają przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, czyli sprawdzenia rodzaju i skali zagrożenia jakie mogą czyli sprawdzenia rodzaju i skali zagrożenia jakie mogą wywołać te działania.wywołać te działania.

mają zapobiec wprowadzeniu na obszary mają zapobiec wprowadzeniu na obszary Natura 2000 nowych zagrożeń i nie Natura 2000 nowych zagrożeń i nie uruchamiać żadnej uciążliwej dla środowiska uruchamiać żadnej uciążliwej dla środowiska działalności,działalności,

zakładają, że ochrona siedlisk i gatunków zakładają, że ochrona siedlisk i gatunków oprócz typowych działań z zakresu ochrony oprócz typowych działań z zakresu ochrony przyrody zależy w dużym stopniu od przyrody zależy w dużym stopniu od sposobu gospodarowania na tych obszarachsposobu gospodarowania na tych obszarach

Zasady zagospodarowania obszarów Natura 2000Zasady zagospodarowania obszarów Natura 2000

nie podlega ograniczeniu działalność nie podlega ograniczeniu działalność związana z utrzymaniem urządzeń i związana z utrzymaniem urządzeń i obiektów służących bezpieczeństwu obiektów służących bezpieczeństwu przeciwpowodziowemu,przeciwpowodziowemu,

działalność gospodarcza, rolna, leśna, działalność gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka i rybacka a także amatorski połów łowiecka i rybacka a także amatorski połów ryb, jeżeli nie zagrażają ani nie wpływają ryb, jeżeli nie zagrażają ani nie wpływają negatywnie na siedliska i gatunki roślin i negatywnie na siedliska i gatunki roślin i zwierząt, dla których utworzono obszary zwierząt, dla których utworzono obszary Natura 2000.Natura 2000.

Warunki odstąpienia od Warunki odstąpienia od zasadzasad

- ochrona zdrowia i życia ludzi,- ochrona zdrowia i życia ludzi,

- zapewnienie bezpieczeństwa powszechnego,- zapewnienie bezpieczeństwa powszechnego,

- uzyskania korzystnych następstw o - uzyskania korzystnych następstw o pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska przyrodniczego,przyrodniczego,

- wymóg nadrzędnego interesu publicznego (po - wymóg nadrzędnego interesu publicznego (po uzyskaniu opinii komisji Europejskiej)uzyskaniu opinii komisji Europejskiej)

W takich przypadkach musi być jednak W takich przypadkach musi być jednak zapewniona kompensacja przyrodniczazapewniona kompensacja przyrodnicza

Zarządzanie siecią Natura 2000Zarządzanie siecią Natura 2000

Zależy w dużym stopniu od państw członkowskich, Zależy w dużym stopniu od państw członkowskich, mają one jednak obowiązek nadzorować i mają one jednak obowiązek nadzorować i monitorować stan ochrony siedlisk przyrodniczych monitorować stan ochrony siedlisk przyrodniczych i gatunków wymienionych w Załacznikach I i II i gatunków wymienionych w Załacznikach I i II Dyrektywy Siedliskowej oraz w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej oraz w Załączniku I Dyrektywy PtasiejDyrektywy Ptasiej,

Osobą odpowiedzialną za sieć Natura 2000 w Osobą odpowiedzialną za sieć Natura 2000 w Polsce jest Polsce jest minister środowiskaminister środowiska, a na szczeblu , a na szczeblu wojewódźkim wojewódźkim wojewodawojewoda,,

Wojewoda zawiera umowy z właścicielami Wojewoda zawiera umowy z właścicielami gruntów oraz zezwolenia na przeprowadzenie gruntów oraz zezwolenia na przeprowadzenie inwestycji,inwestycji,

Nadzór nad obszarami Natura 2000 Nadzór nad obszarami Natura 2000 sprawują różne sprawują różne podmiotypodmioty, najczęściej , najczęściej dyrektorzy parków narodowych i dyrektorzy parków narodowych i krajobrazowych na terenie których zostały krajobrazowych na terenie których zostały utworzone obszary Natura 2000,utworzone obszary Natura 2000,

W ciągu 5 lat od utworzenia obszaru Natura W ciągu 5 lat od utworzenia obszaru Natura 2000 należy sporządzić plan ochrony 2000 należy sporządzić plan ochrony danego terenu (oprócz tego pisane są danego terenu (oprócz tego pisane są sprawozdania: co 6 lat dla SOO i 3 lata dla sprawozdania: co 6 lat dla SOO i 3 lata dla OSO),OSO),

Koordynowanie wykonania planu należy do Koordynowanie wykonania planu należy do sprawującego nadzór nad obszarem.sprawującego nadzór nad obszarem.

FinansowanieFinansowanie

Odpowiedzialność za utworzenie i utrzymanie Odpowiedzialność za utworzenie i utrzymanie sieci ponoszą sieci ponoszą państwa członkowskiepaństwa członkowskie,,

Największe koszty przewiduje się w związku z Największe koszty przewiduje się w związku z wykonywaniem zaplanowanych zabiegów ochrony wykonywaniem zaplanowanych zabiegów ochrony czynnej, mających formę działań gospodarczych czynnej, mających formę działań gospodarczych podejmowanych przez indywidualnych rolników,podejmowanych przez indywidualnych rolników,

Unia europejska zobowiązała się do pomocy Unia europejska zobowiązała się do pomocy finansowej w utrzymaniu siedlisk przyrodniczych i finansowej w utrzymaniu siedlisk przyrodniczych i gatunków o znaczeniu priorytetowym.gatunków o znaczeniu priorytetowym.

FinansowanieFinansowanie

Ciężar finansowy ustanowienia obszaru Natura Ciężar finansowy ustanowienia obszaru Natura 2000 nie może spoczywać na jego właścicielu. 2000 nie może spoczywać na jego właścicielu. Korzysta się z pozabudżetowych źródeł Korzysta się z pozabudżetowych źródeł finansowania programu – programów finansowania programu – programów rolnośrodowiskowych. W części finansuje je rolnośrodowiskowych. W części finansuje je Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (w ramach Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (w ramach pomocy UE)pomocy UE)

inne źródła finansowania: Ekofundusz, inne źródła finansowania: Ekofundusz, wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej itp..gospodarki wodnej itp..

Programy rolnośrodowiskowe a Programy rolnośrodowiskowe a sieć Natura 2000sieć Natura 2000

Dzięki programom rolnośrodowiskowym rolnicy Dzięki programom rolnośrodowiskowym rolnicy otrzymują otrzymują środki finansoweśrodki finansowe za podejmowanie za podejmowanie działań na rzecz ochrony środowiska lub ochrony działań na rzecz ochrony środowiska lub ochrony walorów krajobrazu wiejskiego albo jako walorów krajobrazu wiejskiego albo jako rekompensatę za utracone dochody w wyniku rekompensatę za utracone dochody w wyniku zmniejszenia produkcji rolnej,zmniejszenia produkcji rolnej,

W ramach programów nastawionych na ochronę W ramach programów nastawionych na ochronę walorów przyrodniczych oczekuje się od rolników:walorów przyrodniczych oczekuje się od rolników:

- rezygnacji z chemicznych środków ochrony roślin w pasach - rezygnacji z chemicznych środków ochrony roślin w pasach brzeżnych pól przy zadrzewieniach lub zakrzewieniach,brzeżnych pól przy zadrzewieniach lub zakrzewieniach,

- opóźniania prac polowych do czasu wyprowadzenia legów - opóźniania prac polowych do czasu wyprowadzenia legów przez ptaki,przez ptaki,

- zmniejszenia obsady i opóźnienie pierwszego wyprowadzenia - zmniejszenia obsady i opóźnienie pierwszego wyprowadzenia zwierząt hodowlanych do czasu zakończenia legów zwierząt hodowlanych do czasu zakończenia legów wiosennych, wiosennych,

- pozostawianie fragmentów odłogowych pól,- pozostawianie fragmentów odłogowych pól,

- koszenie minimum raz w roku lub co dwa lata nieużytków w - koszenie minimum raz w roku lub co dwa lata nieużytków w celu przeciwdziałania sukcesji,celu przeciwdziałania sukcesji,

- zmiany pól uprawnych na trwałe użytki zielone (tam gdzie - zmiany pól uprawnych na trwałe użytki zielone (tam gdzie tereny są zagrożone erozją),tereny są zagrożone erozją),

- zakładania miedz, wprowadzania zieleni wzdłuż cieków - zakładania miedz, wprowadzania zieleni wzdłuż cieków wodnych, pasów zadrzewień lub zakrzaczeń śródpolnych i wodnych, pasów zadrzewień lub zakrzaczeń śródpolnych i przydrożnych oraz ich pielęgnacji, przydrożnych oraz ich pielęgnacji,

- odtwarzanie dawnych oczek wodnych i mokradeł - odtwarzanie dawnych oczek wodnych i mokradeł śródpolnych oraz nie nawożenia ich najbliższego śródpolnych oraz nie nawożenia ich najbliższego otoczenia,otoczenia,

- ograniczania intensywności nawożenia i wykorzystywania - ograniczania intensywności nawożenia i wykorzystywania chemicznych środków ochrony roślin do bezpiecznego dla chemicznych środków ochrony roślin do bezpiecznego dla

środowiska poziomu.środowiska poziomu.

W ramach projektów nastawionych na ochronę W ramach projektów nastawionych na ochronę walorów krajobrazowych i historycznych terenów walorów krajobrazowych i historycznych terenów wiejskich oczekuje się:wiejskich oczekuje się:

- utrzymywania mozaikowej struktury pól,- utrzymywania mozaikowej struktury pól,

- rewaloryzacji zabytkowej zabudowy wiejskiej,- rewaloryzacji zabytkowej zabudowy wiejskiej,

- ochrony zabytków historycznych i- ochrony zabytków historycznych iarcheologicznych,archeologicznych,

- udostępniania gospodarstw turystom.- udostępniania gospodarstw turystom.

Modyfikacje sieci Natura 2000Modyfikacje sieci Natura 2000

Sieć Natura 2000 podobnie jak przyroda jest Sieć Natura 2000 podobnie jak przyroda jest tworem dynamicznymtworem dynamicznym dlatego: dlatego:

- mogą pojawiać się nowe stanowiska ważnych - mogą pojawiać się nowe stanowiska ważnych gatunków i siedlisk kwalifikujących się do odjęcia gatunków i siedlisk kwalifikujących się do odjęcia programem,programem,

- obszar może utracić swoje walory przyrodnicze - obszar może utracić swoje walory przyrodnicze kwalifikujące go do objęcia siecią Natura 2000 w kwalifikujące go do objęcia siecią Natura 2000 w takim przypadku konieczne jest utworzenia innego takim przypadku konieczne jest utworzenia innego obszaru o podobnych walorach.obszaru o podobnych walorach.

Modyfikacje sieci Natura 2000

zgłaszane są do Komisji Europejskiej,

a następnie wprowadzane przez

odpowiednie rozporządzenie

Ministra Środowiska.