Neuroestetyka

NeuroestetykaNeuroestetykaNeuroestetykaNeuroestetyka

Włodzisław DuchWłodzisław Duch

Katedra Informatyki StosowanejKatedra Informatyki Stosowanej, , UMK ToruńUMK Toruń

Google: DuchGoogle: Duch

Sztuka – Mózg – Emocje, 22.04.2005Sztuka – Mózg – Emocje, 22.04.2005

Zdumiewająca hipotezaZdumiewająca hipotezaZdumiewająca hipotezaZdumiewająca hipoteza

• „„Zdumiewająca hipoteza brzmi: Ty, Twoje radości i smutki, Twoje Zdumiewająca hipoteza brzmi: Ty, Twoje radości i smutki, Twoje wspomnienia i ambicje, Twoje poczucie tożsamości i wolna wola, wspomnienia i ambicje, Twoje poczucie tożsamości i wolna wola, nie są w rzeczywistości niczym innym niż sposobem, w jaki nie są w rzeczywistości niczym innym niż sposobem, w jaki zachowuje się ogromny zbiór komórek nerwowych i związanych z zachowuje się ogromny zbiór komórek nerwowych i związanych z nim cząsteczek”. nim cząsteczek”.

Francis Crick, „Zdumiewająca hipoteza, czyli nauka w poszukiwaniu Francis Crick, „Zdumiewająca hipoteza, czyli nauka w poszukiwaniu duszy”, Prószyński i S-ka, Warszawa 1997.duszy”, Prószyński i S-ka, Warszawa 1997.

• Lapidarnie: Umysł jest tym, co robi mózg.Lapidarnie: Umysł jest tym, co robi mózg.

• Widzimy świat? Widzimy świat? Nie! Widzenie jest interpretacją stanów kory wzrokowej Nie! Widzenie jest interpretacją stanów kory wzrokowej własnego mózgu przez inne obszary tego mózgu.własnego mózgu przez inne obszary tego mózgu.

• Świadczą o tym złudzenia optyczne, zmiany percepcji w wyniku Świadczą o tym złudzenia optyczne, zmiany percepcji w wyniku uszkodzeń mózgu, halucynacje, sny, ślepota na zmiany ... uszkodzeń mózgu, halucynacje, sny, ślepota na zmiany ... Widzimy tylko stany swojego mózgu!Widzimy tylko stany swojego mózgu!


• Neuroestetyka poszukuje neurobiologicznych podstaw przeżyć Neuroestetyka poszukuje neurobiologicznych podstaw przeżyć estetycznych. Tworzenie i przyjemność obcowania ze sztuką jest estetycznych. Tworzenie i przyjemność obcowania ze sztuką jest możliwe tylko dzięki istnieniu wspólnych wszystkim ludziom struktur możliwe tylko dzięki istnieniu wspólnych wszystkim ludziom struktur mózgu, odpowiedzialnych za proces widzenia.mózgu, odpowiedzialnych za proces widzenia.

• TThe he IInstitute of nstitute of NNeuroestheticseuroesthetics, , UnivUniv.. College London. College London. Semir Zeki: artyści podobnie jak neurolodzy, badają Semir Zeki: artyści podobnie jak neurolodzy, badają zachowania mózgu swoimi specyficznymi metodami. zachowania mózgu swoimi specyficznymi metodami.

• Badania procesu widzenia przez artystów: Badania procesu widzenia przez artystów: Leonardo Leonardo da Vinci, da Vinci, Piero della Francesca, Brunelleschi, Delacroix, Seurat, Duchamp, Piero della Francesca, Brunelleschi, Delacroix, Seurat, Duchamp, MondrianMondrian, Picasso, Braque, Calder, Tinguely ... , Picasso, Braque, Calder, Tinguely ...

• Neuroestetyka wzbudziła duże zainteresowanie wśród artystów, Neuroestetyka wzbudziła duże zainteresowanie wśród artystów, pragnących wykorzystać nową wiedze dotycząca percepcji i pragnących wykorzystać nową wiedze dotycząca percepcji i zachowania w swojej pracy. zachowania w swojej pracy.


Cele badań w dziedzinie neuroestetyki to: Cele badań w dziedzinie neuroestetyki to:

• badanie procesów twórczych w sztukach plastycznych, badanie procesów twórczych w sztukach plastycznych, zrozumienie działania mózgu w czasie takich procesówzrozumienie działania mózgu w czasie takich procesów;;

• podkreślanie centralnej roli, jaką pełnia badania nad mózgiem dla podkreślanie centralnej roli, jaką pełnia badania nad mózgiem dla zrozumienia natury ludzkiej, przejawiającej się nie tylko w sztuce zrozumienia natury ludzkiej, przejawiającej się nie tylko w sztuce czy muzyce, lecz również moralności, zachowaniach społecznych i czy muzyce, lecz również moralności, zachowaniach społecznych i antyspołecznych, moralności, religii i innych dziedzinach antyspołecznych, moralności, religii i innych dziedzinach wpływających na życie codzienne;wpływających na życie codzienne;

• zainteresowanie neurobiologów badaniem sztuki jako metody zainteresowanie neurobiologów badaniem sztuki jako metody badania organizacji przetwarzania informacji przez mózgbadania organizacji przetwarzania informacji przez mózg;;

• badanie praw percepcji, którym podlega tworzenie sztuki, zarówno badanie praw percepcji, którym podlega tworzenie sztuki, zarówno na etapie tworzenia jak i oglądaniana etapie tworzenia jak i oglądania;;

• zrozumienie sztuki w świetle zadań, stojących przed układem zrozumienie sztuki w świetle zadań, stojących przed układem wzrokowym, lub ogólnie stojących przed mózgiem, to jest wzrokowym, lub ogólnie stojących przed mózgiem, to jest gromadzenia wiedzy o świecie i sposobach jego poznawania.gromadzenia wiedzy o świecie i sposobach jego poznawania.

Najważniejsze prawa percepcjiNajważniejsze prawa percepcjiNajważniejsze prawa percepcjiNajważniejsze prawa percepcji

• Poszukiwanie prawdy ponad pozorami.Poszukiwanie prawdy ponad pozorami.

Informacje dochodzące do oka bez przerwy się zmieniają w wyniku Informacje dochodzące do oka bez przerwy się zmieniają w wyniku zmiany odległości, kąta widzenia i oświetlenia, a jednak widzimy zmiany odległości, kąta widzenia i oświetlenia, a jednak widzimy stabilny świat, złożony z obiektów o określonej kategorii (np. twarzy). stabilny świat, złożony z obiektów o określonej kategorii (np. twarzy). Układ wzrokowy wydobywa z dochodzącego do oka sygnału tylko to, Układ wzrokowy wydobywa z dochodzącego do oka sygnału tylko to, co istotne, podobnie jak artysta próbujący oddać swój sposób widzenia.co istotne, podobnie jak artysta próbujący oddać swój sposób widzenia.

• Abstrahowanie, szukanie istoty, pozwalającej rozpoznać byt. Abstrahowanie, szukanie istoty, pozwalającej rozpoznać byt.

„„The whole beauty and grandeur of Art consists ... in being able to get The whole beauty and grandeur of Art consists ... in being able to get above all singular forms, particularities of every kind [by making out] an above all singular forms, particularities of every kind [by making out] an abstract idea ... more perfect than any one original.abstract idea ... more perfect than any one original.”” - - John ConstableJohn Constable

Sposób tworzenia abstrakcji przez mózg jest centralnym problemem Sposób tworzenia abstrakcji przez mózg jest centralnym problemem badań nad mózgiem, sztuka jest próba eksternalizacji tych abstrakcji.badań nad mózgiem, sztuka jest próba eksternalizacji tych abstrakcji.

KsiążkiKsiążkiKsiążkiKsiążki

• Robert L. SolsoRobert L. Solso, , Cognition and the Visual ArtsCognition and the Visual Arts. . MIT Press (1996)MIT Press (1996)

• Semir Zeki, Inner Vision. Semir Zeki, Inner Vision. Oxford University Press (1999)Oxford University Press (1999)

• C. McManus, Right Hand, Left Hand. C. McManus, Right Hand, Left Hand. Weidenfeld & Nicholson (2002)Weidenfeld & Nicholson (2002)

• M. Livingstone, Vision and Art.M. Livingstone, Vision and Art.Harry N Abrams (2002)Harry N Abrams (2002)

• E. Faas, The Genealogy of Aesthetics.E. Faas, The Genealogy of Aesthetics.Cambridge University Press (2002) Cambridge University Press (2002)

Sztuka kinetycznaSztuka kinetycznaSztuka kinetycznaSztuka kinetyczna

• Próba stymulacji wybranych obszarów układu wzrokowego.Próba stymulacji wybranych obszarów układu wzrokowego.

Optymalna stymulacja obszarów V5 reagujących na ruch, z minimalną Optymalna stymulacja obszarów V5 reagujących na ruch, z minimalną stymulacją pozostałych obszarów.stymulacją pozostałych obszarów.

8 praw Ramachandrana8 praw Ramachandrana8 praw Ramachandrana8 praw Ramachandrana• Czy istnieją „reguły” sztuki pozwalające zrozumieć dlaczego pewne Czy istnieją „reguły” sztuki pozwalające zrozumieć dlaczego pewne

reprezentacje graficzne wydają się nam piękne i interesujące? reprezentacje graficzne wydają się nam piękne i interesujące? • Dlaczego takie reguły pojawiły się w takiej a nie innej formie w Dlaczego takie reguły pojawiły się w takiej a nie innej formie w

procesie ewolucji?procesie ewolucji?• Jakie struktury mózgu są w to zaangażowane?Jakie struktury mózgu są w to zaangażowane?

1.1. Uwypuklanie elementów, różnic, widoczne w sztuce pierwotnej i Uwypuklanie elementów, różnic, widoczne w sztuce pierwotnej i karykaturach, wynikające z zasady „wzmacniania różnic”.karykaturach, wynikające z zasady „wzmacniania różnic”.

2.2. Izolowanie pojedynczych modów wzrokowych (kształt, kolor, Izolowanie pojedynczych modów wzrokowych (kształt, kolor, kinestetyka), sprzyja większemu skupieniu uwagi. kinestetyka), sprzyja większemu skupieniu uwagi.

3.3. Grupowanie percepcyjne (Gestalt) pozwalające na segmentację Grupowanie percepcyjne (Gestalt) pozwalające na segmentację obiektów od tła i abstrakcyjne relacje podobieństwa. obiektów od tła i abstrakcyjne relacje podobieństwa.

4.4. Wzmacnianie przez kontrast, linię, rysunek, kolor.Wzmacnianie przez kontrast, linię, rysunek, kolor.5.5. Wyzwania dla percepcji, nieoczywiste grupowanie.Wyzwania dla percepcji, nieoczywiste grupowanie.6.6. Unikanie nienaturalnych punktów widzenia i przypadkowych Unikanie nienaturalnych punktów widzenia i przypadkowych

koincydencji konturów. koincydencji konturów. 7.7. Aluzje i metafory zwiększają zainteresowanie.Aluzje i metafory zwiększają zainteresowanie.8.8. Symetria jest atrakcyjna. Symetria jest atrakcyjna.

KarykaturyKarykaturyKarykaturyKarykatury

Punkty widzeniaPunkty widzeniaPunkty widzeniaPunkty widzenia

Documents

Neuroestetyka