Chuyên khảo về người và nghề truyền hình

BÙI CHÍ TRUNG

LỜI M

Ở Đ

ẦU005

LỜI MỞ ĐẦU

Bạn có tự tin để trở thành lãnh đạo một cơ quan truyền hình hay không?

Công việc của những người lãnh đạo truyền hình đòi hỏi những gì?

Chúng ta có thể tự học được cách quản lý cơ quan truyền hình như thế nào?

Hôm nay, bạn có thể chỉ là một sinh viên, một phóng viên, một người, bình thường như mọi người. Nhưng rất có thể một ngày đẹp trời nào đó, bạn nhận được một tờ giấy A4, nội dung của nó chủ yếu đề cập về một chức danh mà trong thời gian tới bạn sẽ đảm nhiệm. Khi được cất nhắc, bổ nhiệm ở một cấp bậc cao hơn, trở thành trưởng nhóm, trưởng ban và thậm chí sẽ hướng tới vị trí lãnh đạo cao hơn nữa, bạn sẽ đảm nhiệm thế nào? Sẽ có rất nhiều bỡ ngỡ, thậm chí bức tường khó khăn, thách thức tưởng như khó có thể vượt qua. Khoảng cách giữa thành công và thất bại không cách xa nhau nhiều, nó bắt đầu từ một tờ giấy khổ A4…

Hiện nay ở nước ta chưa có môn học dạy cho phóng viên cách làm trưởng ban như thế nào, cũng chưa có một trường lớp nào

006

LỜI M

Ở Đ

ẦU

đào tạo chức danh Trưởng ban biên tập hay Giám đốc kênh truyền hình. Đó là những thiếu hụt, vì thế không ít người quản lý truyền hình, trong quá trình làm việc ngoài kiến thức chuyên môn về báo chí được trang bị ở trường lớp buộc phải tự mày mò, tự đúc rút lấy kinh nghiệm từ những va vấp trong thực tế của riêng mình.

Có một thực tế là lý luận báo chí ở nước ta lâu nay thường chú ý giải quyết những vấn đề thuộc về quan điểm giai cấp, về tính đảng của báo chí, hoặc quá thiên về thể loại, về phẩm chất nhà báo, về những phương pháp, kỹ năng sáng tạo tác phẩm... Đây là hệ quả tất yếu của tình trạng bao cấp kéo dài, khiến cho báo chí không thực sự được hoạt động trong cơ chế thị trường với đầy đủ những tính chất của nó.

Dù bạn có đang ở trong cương vị nào thì cũng thật dễ dàng nhận ra rằng chưa hề tồn tại những phương thức để vươn tới thành công trong việc quản lý một cơ quan truyền hình. Tất cả các đài truyền hình đều có sự khác biệt về mô hình tổ chức, về phương thức quản trị điều hành, không thể vận dụng máy móc kinh nghiệm quản lý của cơ quan này vào cơ quan khác và ngược lại.

Cuốn sách chỉ xin khắc họa những nét rất khái quát, những khái niệm thô mộc và cũng thực tế nhất, để bạn có thêm tự tin đảm trách công việc lãnh đạo bất kỳ một kênh truyền hình nào. Không có gì đao to búa lớn ở đây, những trang sách mà các bạn đang đọc sẽ trao đổi về dăm ba bí quyết, đôi điều trải ng-hiệm mà chúng tôi quan sát, chắt lọc được từ

007LỜ

I MỞ

ĐẦU

công việc thực tế của các nhà quản lý truyền hình đương thời. Mục đích mà nó đặt ra chỉ nhằm hướng tới việc diễn giải những điểm mà giới truyền hình hình nước ta còn nhiều tranh luận và đưa tới cho bạn những quan niệm chung nhất về phương pháp tổ chức và quản lý hoạt động của một kênh truyền hình. Còn rất nhiều vấn đề khác, bạn phải tự ng-hiên cứu trong quá trình hoạt động thực tế và ở rất nhiều tài liệu khác.

Lĩnh vực truyền hình trên thế giới đang vận động thay đổi mạnh mẽ sang một không gian mới - KHÔNG GIAN SỐ HÓA, bước thời kỳ của NỘI DUNG SỐ (digital space, digital content), hoàn toàn khác biệt cả về kỹ thuật lẫn nội dung. Sự đổi mới này diễn ra toàn diện từ quy trình sản xuất, quy trình tiếp nhận thông tin, mục đích sản xuất, yêu cầu tiếp nhận sản phẩm, thể loại nội dung cho đến bản chất nội dung thông tin truyền hình… Tuy nhiên, cũng chính những người làm truyền hình, những người quản lý các cơ quan và hệ thống truyền hình và cả khán giả truyền hình Việt Nam ít nhiều vẫn chưa hình dung, nắm bắt và sẵn sàng đón nhận bước ngoặt này. Đó cũng là điều khiến người viết cuốn sách này còn phân vân khi vẫn phải đề cập nhiều hơn về khái niệm của “truyền hình cổ điển”, với những chức danh công việc rất “truyền thống”. Rất có thể không xa, những định nghĩa chức danh này sẽ ít nhiều thay đổi, thậm chí có chức danh sẽ bị xóa bỏ.

Điều này một lần nữa khẳng định rằng: không hề có một quy tắc chuẩn mực, bất di bất dịch trong việc quản lý điều hành hoạt

ĐI T

ÌM G

IÁ T

RỊ Đ

ÍCH

TH

ỰC

động truyền hình, thay vào đó sự quản lý thể hiện tính mềm dẻo, linh hoạt với yêu cầu thực tế.

Trong đời, có một điều tệ hại hơn thất bại là: không dám thực hiện. Nếu đã yêu truyền hình, bạn có thể chọn đó là mục đích duy nhất của cuộc đời. Hãy đi tìm một tờ A4 có tên bạn.“Nếu những hành động của bạn truyền cảm hứng cho những người khác ước mơ nhiều hơn, học hỏi nhiều hơn, làm nhiều việc hơn và trở nên tốt đẹp hơn, bạn là một người lãnh đạo”.

ĐI TÌM

GIÁ TR

Ị ĐÍC

H TH

ỰC

009

Chương IĐI TÌM GIÁ TRỊ ĐÍCH THỰC

“Nếu những hành động của bạn truyền cảm hứng cho những người khác ước mơ nhiều hơn, học hỏi nhiều hơn, làm nhiều việc hơn và trở nên tốt đẹp hơn, bạn là một người lãnh đạo”.

“If your actions inspire others to dream more, learn more, do more and become more, you are a leader”.

John Quincy Adams

Có người ví rằng quản lý một kênh truyền hình, thậm chí là một Đài truyền hình như việc lái một chiếc ô tô. Không phụ thuộc vào việc đó là chiếc xe bus đó có thể chở tới hàng chục hành khách hay chỉ là một xe nhỏ với bốn chỗ ngồi, nguyên tắc điều khiển giao thông giữa chúng không hề khác biệt. Chiếc xe nào nào mà chẳng có vô lăng, có chân ga, chân phanh để người ta có thể hiểu chỉnh hướng đi, giảm tốc độ hay dừng lại. Vấn đề nằm ở chỗ nếu xẩy ra tai nạn thì nguy hiểm khôn lường. Cũng có thể ví công việc

ĐI T

ÌM G

IÁ T

RỊ Đ

ÍCH

TH

ỰC

010

này như việc của một người rà phá bom mìn, hoặc sống, hoặc chết, không có sự lựa chọn thứ ba. Nói như vậy đủ để hình dung ra về sự khó khăn phức tạp của người làm quản lý truyền hình.

Quy mô của đài truyền hình, một kênh truyền hình lớn hay nhỏ có ý nghĩa như thế nào?

Cũng có thể ví một đài truyền hình giống như một chiếc ô tô. Có thể bạn đang lái chiếc “Mercedes S500” sang trọng hay một chiếc “Matiz” cũ kỹ. Có thể lái chiếc “Mercedes S500” sẽ cảm thấy thích thú hơn so với chiếc “Matiz”… nhưng chiễc xe nào thì cũng có đủ 4 bánh với động cơ để đưa bạn tới nơi cần phải đến. Chỉ có điều là bạn sẽ “lướt trên đường” hay chỉ “lăn từng bước” mà thôi!

Sự khác biệt giữa những đài truyền hình quy mô phủ sóng toàn quốc hay đài địa phương đều nằm ở số lượng nhân viên, quy mô đầu tư, khả năng tài chính, mức thu nhập và số lượng những vấn đề nan giải mà bạn có thể gặp phải.

Có nhiều người mơ tưởng việc quản lý một kênh truyền hình giống như vai trò của của người nắm giữ quyền lực thứ tư. Xin đừng mơ tưởng viển vông, công việc này thật chẳng giống như vậy.

Việc quản lý một kênh truyền hình có thể phân tách ra làm hai nội dung cơ bản: quản trị và vận hành sản xuất. Mỗi nội dung đều hình thành dựa trên một cấu trúc, chức năng nhiệm vụ riêng.

Quản trị - đó là việc điều hành dựa trên quan hệ phân cấp thứ bậc, nó bắt dầu

ĐI TÌM

GIÁ TR

Ị ĐÍC

H TH

ỰC

011

từ người lãnh đạo cao nhất của kênh truyền hình và kết thúc ở vai trò của một người nhân viên bình thường nhất. Những người tham gia quản lý còn là những người trực tiếp nắm giữ vai trò điều hành các đơn vị, phòng ban trong kết cấu của đài truyền hình. Có ý kiến cho rằng, quyền hạn lãnh đạo hướng từ trên xuống dưới, còn trách nhiệm công việc thì lại đi ngược từ dưới lên trên.

Hoạt động vận hành sản xuất, đó là một phần hoạt động của một kênh truyền hình, cho dù nó không trực tiếp tạo ra những sản phẩm phát sóng. Đó là công việc, lao động của những kỹ thuật viên, kỹ sư và những nhân viên tham gia vào quy trình sản xuất tác phẩm và đưa chúng lên sóng. Trên thực tế, bản mô tả chức danh và phân công nhiệm vụ cho từng nhân sự của các ban biên tập nội dung, cho từng phóng viên và kỹ thuật viên đều khác nhau, nhưng để thực hiện một nhiệm vụ trọng tâm của cả một kênh sóng thì công việc của họ lại có mối quan hệ hết sức chặt chẽ.

Chỉ cần lướt vào các web giới thiệu về mô hình tổ chức một số kênh truyền hình, bạn có thể tìm ngay được thông tin về cấu trúc tổ chức cơ bản của một cơ quan truyền hình. Hãy nhìn rõ một đường dây điều hành tổ chức xuyên suốt, thâu tóm các phòng ban, đơn vị. Trách nhiệm phục tùng cấp trên là điều cơ bản đầu tiên trong quá trình lãnh đạo, đó cũng là trách nhiệm đặt ra đối với mỗi nhà quản lý đài truyền hình.

Giám đốc doanh nghiệp + Nhà báo = Lãnh đạo truyền hình

ĐI T

ÌM G

IÁ T

RỊ Đ

ÍCH

TH

ỰC

012

Làm quản lý, bạn sẽ không còn chỉ quan tâm đến công việc làm nội dung truyền hình đơn thuần mà còn phải nghĩa “LÀM THẾ NÀO ĐỂ RA TIỀN”, muốn có tiền không thể không “kinh doanh”. Kế hoạch “kinh do-anh” - đó là chiếc chìa khóa dẫn tới thành công. Thậm chí không thể bắt đầu tất cả mọi việc nếu thiếu nó. Rất nhiều người làm truyền hình chưa thật quen thuộc với công tác thực hiện kế hoạch kinh doanh, thậm chí coi đó không phải là việc của mình. Nếu không ý thức được điều này, chắc chắn bạn sẽ thất bại trong vai trò một nhà quản lý, nhất là trong tương lai khi truyền hình không còn ‘nguồn sữa” ngân sách bao cấp.

Bạn không chỉ sống bằng niềm tin mà cần một tư duy thực tế.

Từ nhiều phía khác nhau, bạn sẽ nhận được những lời khuyên xác đáng. Tính cầu thị, thậm chí là “hoài nghi” sẽ giúp bạn thu nhận được ý kiến từ mọi người. “Đa nghi như Tào Tháo” là câu châm ngôn có hàm ý chê trách, thế nhưng sự thực thì Tào Tháo lại là một nhà quản lý lỗi lạc. Có thể bạn sẽ cảm thấy rằng chuyện này cũng rất tương đồng khi bạn đang chỉ đạo một tổ thức, đang nắm giữ hoạt động của một đội ngũ lao động và quyết định đầu tư những thiết bị kỹ thuật, bạn sẽ phải nhận lấy về mình một trách nhiệm lớn, trong khoảng thời gian rất dài và buộc phải hoàn thành tốt. Sự thất bại sẽ khiến bạn phải trả giá rất đắt. Khi mong muốn đạt được mục tiêu phấn đấu, bạn sẽ tự rút ra được một bài học rằng “SỰ HOÀI NGHI ĐƯỢC ĐẶT RA VỚI TỪNG LỜI NÓI”. Trên con đường

ĐI TÌM

GIÁ TR

Ị ĐÍC

H TH

ỰC

013

đi đến thành công, hãy cứ để sự hoài nghi song hành với niềm tin. Chúng ta cần phải tin rằng mỗi dự án, mỗi kế hoạch kinh thế sẽ kết thúc tốt đẹp. Đừng để uổng phí điều gì.

Hãy mong ước cho điều tốt đẹp nhất và lập kế hoạch cho tình huống xấu nhất.

Hãy đưa ra tình huống xấu nhất, rằng nhũng gì sẽ có thể xẩy ra đối với bạn, và bạn làm thế nào để đối phó với chuyện đó. Trước khi bạn được đảm trách một nhiệm vụ quản lý, việc đầu tiên là tự vấn mình xem đã có đủ bản lĩnh để dám từ bỏ nó hay không? Rất có thể một ngày đẹp trời, những công sức mà bạn bỏ ra sẽ thành “dã tràng xe cát”, rất có thể trong một khoảnh khắc bạn cũng có thể trở thành lời đàm tiếu của thiên hạ. Cần luôn nhớ đến một lời rằng, hãy tự hỏi chính mỉnh xem: làm sao để không dẫn tới điều đó? Sự cẩn trọng không bao giờ là thừa.

Hãy đối thoại với nhiều người. Bạn hãy học cách nghe và đánh giá

những ý kiến khác nhau và trong đó phải giữ cho được tính khách quan. Bất kỳ một ai cũng có thể đưa ra được những ý kiến tuyệt vời. Bạn hãy lắng nghe những phát đoán táo bạo, những ý kiến thú vị từ những nhà quản lý giầu kinh nghiệm và ngay cả từ đội ngũ nhân viên xung quanh mình. Nghe cả những lời khen và những lời chê, để từ đó rút ra những điều cần thiết đối với bản thân, vận dụng vào thực tế công tác trong hiện tại và tương lai.

Triết lý 3 trong 1Chức danh của người lãnh đạo cao nhất

trong một cơ quan truyền hình có thể được

ĐI T

ÌM G

IÁ T

RỊ Đ

ÍCH

TH

ỰC

014

đặt theo các tên gọi như: Tổng giám đốc, Tổng biên tập, Giám đốc Kênh vv…Tất cả các danh hiệu trên chỉ nhằm hướng đến một điều là: người lãnh đạo của một đài truyền hình chính là người “to nhất”, là “sếp”.

Chúng tôi học được triết lý “3 trong 1”

từ một nhà lãnh đạo hàng đầu Việt Nam. Triết lý về người lãnh đạo này cho rằng tước hết đó phải có tố chất lãnh đạo lãnh đạo: định hướng, biết huy động các nguồn lực, động viên, khuyến khích. Thứ hai là tố chất nhà quản lý: tổ chức, sắp xếp thực hiện công việc. Thứ ba: nhà chuyên môn - muốn lãnh đạo người khác trước hết phải giỏi về chuyên môn. Bởi vì trong thực tế, người lãnh đạo thường xuyên phải ra các quyết định. Nếu không có chuyên môn, chắc chắn sẽ không thể đưa ra được sự lựa chọn khả thi nhất. Nếu lãnh đạo có chuyên môn thì người đó sẽ nhận dạng ra vấn đề được tốt hơn và sẽ chọn được phương án tối ưu nhất.

Có lẽ ở Việt Nam, số lượng lãnh đạo cơ quan truyền hình đạt được yếu tố “3 trong 1” không nhiều, chỉ cần thiếu đi một trong ba yếu tố cũng đủ để kìm hãm sự phát triển của cơ quan truyền hình.

Ở các nước tư bản, người lãnh đạo đài truyền hình thường là người sở hữu lượng cổ phần chi phối, thậm chí đó có thể là người chủ sở hữu kiểm soát phần lớn tài sản của doanh nghiệp truyền hình. Cũng có thể “sếp” của cơ quan truyền hình thường là những nhà quản lý chuyên nghiệp, được thuê để quản lý điều hành hoạt động của đài. Rất

ĐI TÌM

GIÁ TR

Ị ĐÍC

H TH

ỰC

015

nhiều đài truyền hình cũng như mạng lưới dịch vụ truyền hình, hệ thống truyền dẫn tín hiệu truyền hình thuộc quyền sở hữu của những tập đoàn kinh tế khổng lồ.

Khác với báo chí phương Tây, tại Việt Nam, người lãnh đạo cơ quan truyền hình (Giám đốc/Tổng biên tập) vừa là đại diện cơ quan nhà nước lãnh đạo, quản lý điều hành tờ báo về tài sản, nhân sự, tài chính và nội dung tờ báo; vừa là đại diện lợi ích cho tập thể cán bộ, phóng viên, công nhân viên trong cơ quan đối với cấp trên.

Theo Luật Báo chí hiện hành, người đứng đầu cơ quan báo chí là người có quốc tịch Việt Nam, có địa chỉ thường trú ở Việt Nam, có đủ các tiêu chuẩn về chính trị, đạo đức và nghiệp vụ báo chí do Nhà nước quy định. Về chính trị, phải có trình độ lý luận chính trị cao cấp. Đây là điều kiện gần như “bắt buộc”, ngoài ra còn phải thường xuyên nghiên cứu, tiếp thu, năm thật vững đường lối, chủ trương, chính sách, quan điểm của Đảng, pháp luật của Nhà nước, chủ trương của địa phương, ngành, đơn vị chủ quản. Về đạo đức: Phải là nhà báo hội đủ các tiêu chuẩn đạo đức theo quy định đạo đức nghề nghiệp của người làm báo Việt Nam, phải “Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư”. Về nghiệp vụ, ít nhất phải tốt nghiệp đại học báo chí trở. Nếu đã tốt nghiệp đại học hoặc trên đại học các chuyên ngành khác, nhất thiết phải được qua các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí và nghiệp vụ quản lý.

Bạn còn thiếu những tiêu chí nào?Chúng tôi cho rằng chỉ nhưng tiêu chí

ĐI T

ÌM G

IÁ T

RỊ Đ

ÍCH

TH

ỰC

016

trên là chưa đủ với một lãnh đạo cơ quan truyền hình.

Công việc của một kênh truyền hình lại buộc phải dựa trên lao động của một tập thể, và những kênh truyền hình mạnh nhất luôn được xây dựng trên cơ sở sự phối hợp chặt chẽ giữa các nhà quản lý, giữa những người luôn biết lắng nghe ý kiến của nhau và cùng cố đạt được sự đồng thuận tố đa mỗi khi đưa ra một quyết định quan trọng.

Chức danh của người lãnh đạo có thể thay đổi phù hợp với hoàn cảnh thực tế của mỗi mô hình tổ chức. Tuy nhiên chức danh không phải là cái để bảo toàn cho uy tín và chuyên môn. Một người nắm giữ một cương vị nào đó thật danh giá không có nghĩa bao giờ cũng là người quản lý tốt nhất. Hãy cố gắng đừng để những tên gọi đó làm lóa mắt mình. Người quản lý tốt nhất, đó chính là người đạt được kết quả to lớn thành công nhất chứ không phải là người mà trước cánh cửa phòng làm việc của mình có tấm biển chức danh oai phong, lẫm liệt.

Về lý thuyết, chức danh người lãnh đạo có thể được đặt ra theo thực tế công việc, theo cách thuận tiện nhất. Trong những lá thư sau người viết sẽ đề cập về vai trò của những người xây dựng khung chương trình và quản lý khối kỹ thuật và một số chức danh chủ chốt trong bộ máy sản xuất truyền hình. Có thể khi là người lãnh đạo cao nhất của kênh, bạn sẽ thích đặt ra hệ thống chức danh này và mô hình tổ chức của cơ quan theo tư duy của riêng mình. Có trường hợp ở một số kênh truyền hình, cho rằng chức danh này là

ĐI TÌM

GIÁ TR

Ị ĐÍC

H TH

ỰC

017

vị trí quan trọng, nhưng ở những nơi khác thì lại không như vậy. Đừng quên rằng, kết quả cuối cùng không phụ thuộc vào tên gọi của chức danh, mà phụ thuộc vào chính bản thân con người thực hiện.

Thường thì nhân viên của một kênh truyền hình không mấy khi trở thành “bạn tâm giao” với người lãnh đạo cao nhất, một nguyên do chính là lãnh đạo là người trực tiếp ra quyết định về hai yếu tố có ảnh hưởng đến bộ máy, ảnh hưởng đến thu nhập và cuộc sống của mỗi người lao động: Xác lập phương án kinh doanh và Kiểm soát chi phí.

Ngoài trách nhiệm chính trị thông tin, tuyên truyền của cơ quan báo chí thì có thể nhìn tổ chức này dưới góc độ của một doanh nghiệp. Mục đích của mỗi doanh nghiệp đều nằm ở việc giảm thiểu chi phí và thúc đẩy doanh thu.

Mỗi kênh truyền hình chính còn là một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực quảng cáo và nội dung. Ngoài ngân sách nhà nước (nếu có), nguồn thu cơ bản để kênh truyền hình có kinh phí đưa các tác phẩm của mình lên sóng chính là từ các nguồn quảng cáo, bản quyền, thu phí từ người xem hay các dịch vụ giá trị gia tăng. Bộ phận kinh do-anh của kênh truyền hình phụ trách nhiệm vụ bán các “khung thời gian” dành cho quảng cáo hay các sản phẩm nội dung truyền hình khác đến với công chúng, chính vì thế nó là đầu mỗi trung tâm để thu nhận mọi doanh thu. Tất cả các bộ phận còn lại đều thuộc về nhóm đòi hỏi sự tiêu phí tiền bạc. Phải chăng đó cũng là nguyên nhân khiến mối quan hệ

ĐI T

ÌM G

IÁ T

RỊ Đ

ÍCH

TH

ỰC

018

giữa người làm nội dung và người kinh do-anh trong một kênh truyền hình luôn tiềm ẩn sự mâu thuẫn.

Có phóng viên hỏi đồng nghiệp của mình rằng các chương trình truyền hình đóng vai trò như thế nào? Có người trả lời rằng: “Thật đơn giản, các chương trình đơn thuần làm nhiệm vụ lấp đầy khoảng trống giữa các quảng cáo”. Tất nhiên đây chỉ là một câu nói đùa, nhưng xét trên phương diện nào đó thì điều này cũng có lý của nó.

Khi khán giả hình dung về một kênh truyền hình, họ thường nhớ về các chương trình cụ thể, nhớ đến những bản tin thời sự, những bộ phim hay các chương trình thể thao được ưa chuộng. Khán giả cũng nhớ về những sự kiện, về những phóng sự đầy thông tin, về những chương trình đặc biệt vào những dịp lễ tết. Nhưng với góc nhìn của một người lãnh đạo thì truyền hình, đó là hoạt động của một doanh nghiệp. Lợi nhuận của ngành truyền hình không hề thấp hơn so với nhiều ngành dịch vụ khác. Sự hấp dẫn, khả năng lôi kéo công chúng đem lại vị thế của một kênh truyền hình trước công chúng, đồng thời cũng đặt truyền hình vào trách nhiệm hết sức cao cả trước toàn xã hội.

Lãnh đạo – người biết “buôn chuyện” Có một điều kiện tiên quyết làm nên thành công của các nhà quản lý truyền hình, đó là việc tìm kiếm và trao đổi thông tin một cách hiệu quả. Là người lãnh đạo một đài truyền hình, bạn cần nắm bắt thông tin kinh doanh, có một điều thật không buồn cười chút nào,

ĐI TÌM

GIÁ TR

Ị ĐÍC

H TH

ỰC

019

rằng phần lớn các vấn đề nảy sinh tại các đài truyền hình đều có gốc rễ từ chuyện không coi trọng việc trao đổi, thu nhận thông tin. Nếu như vậy thì bạn làm thế nào có thể làm việc trong ngành truyền thông đầy năng động này? Vậy bạn đã biết cách trao đổi thông tin chưa?

Hãy tự đặt ra cho mình một số câu hỏi đơn giản sau:

■ Các cộng sự của bạn có hiểu rõ những việc mà họ phải làm hay không?

■ Tất cả nhân viên có nắm được chức vụ, bổn phận của mình không?

■ Những người quản lý dưới quyền của bạn và các nhân viên khác có biết rõ những gì mà bạn mong đợi ở họ hay không (có những yêu cầu, đỏi hỏi gì mà bạn đặt ra cho họ)

■ Bạn có thường xuyên đánh giá, nhận xét công việc của người quản lý dưới quyền cũng như các công nhân viên không?

■ Bạn có khen thưởng hợp lý hay chỉ thường xuyên trách mắng họ?

■ Bạn có thường xuyên gặp gỡ trao đổi ý kiến với những người quản lý dưới quyền và cùng họ phân tích thông tin hay không?

Thông tin - đó là sức mạnh. Thông tin có thể đẩy mạnh hiệu quả

công việc của những người quản lý và nhân viên. Nếu việc trao đổi thông tin được đặt lên đúng tầm, nó sẽ giúp cho người lãnh đạo và các nhân viên có thể hiểu biết nhau hơn, khoảng cách giữa họ sẽ không bị ngăn cách. Tuy nhiên trong một số trường hợp cần thiết thì việc kiểm soát thông tin có thể khiến nó

ĐI T

ÌM G

IÁ T

RỊ Đ

ÍCH

TH

ỰC

trở thành một vũ khí lợi hại. Mặt trái của thông tin cũng có thể tác động làm tổn hại đối với hoạt động của kênh truyền hình, kh-iến nó có thể suy giảm lợi thế so sánh với các kênh sóng khác. Tốt nhất nên cung cấp thông tin nhiều hơn là chỉ đưa ra vừa phải.

Bạn hãy tiếp nhận thông tin từ nhiều nguồn khác nhau để không có gì bị bỏ sót. Luôn nhớ rằng, thêm một lần gọi điện thoại còn hơn là phải bỏ ra nhiều thời gian để biết được có chuyện gì, có ai đó, có thông tin gì quan trọng diễn ra mà mọi người đều biết rõ ngoại trừ bạn. Ví dụ:

■ Có một người quen gọi điện thông báo cho bạn rằng vừa có một nhãn hàng lớn đang muốn xâm nhập thị truờng. Người quen đó cũng cho biết rằng thông tin này cũng đã được thông báo đến bộ phận kinh doanh quảng cáo của bạn. Có thể bạn sẽ nghĩ rằng: “Tuyệt thật, bộ phận quảng cáo đã biết về

ĐI TÌM

GIÁ TR

Ị ĐÍC

H TH

ỰC

021

điều này, họ sẽ tự biết phải gọi điện đến do-anh nghiệp đó, vậy là ta đã thu được thêm một quảng cáo nữa rồi.”

Vậy nhưng sự thể đâu có đơn giản như thế!

Bạn phải tự mình gọi điện để chắc chắn rằng nhân viên quản lý bộ phận quảng cáo đã biết rõ về doanh nghiệp này. Hãy hỏi xem người quản lý bộ phận kinh doanh rằng anh ta đã chuẩn bị làm những gì để thu hút doanh nghiệp đó và chào mời họ tham gia quảng cáo.

■ Nếu như một buổi tối nào đó khi bạn cùng gia đình theo dõi chương trình của chính kênh sóng của mình, chợt xuất hiện một chuỗi quảng cáo về hai thương hiệu đang có cạnh tranh với nhau nhưng lại xuất hiện trên sóng nối tiếp nhau mà không có một nội dung chèn ở giữa. Bạn hi vọng rằng sẽ không có ai để ý đến điều này, coi đó là một sai sót ngẫu nhiên và sẽ không có sự lặp lại.

Vậy nhưng sự thể đâu có đơn giản như thế!

Hãy luôn tự đặt ra cho mình những tình huống xấu nhất. Hãy tiên liệu trước rằng, những doanh nghiệp trả tiền cho các quảng cáo kia cũng theo dõi chương trình này và sáng hôm sau họ sẽ lập tự gọi điện cho bạn để yêu cầu giải thích. Thậm chí bạn hãy thử đặt tình huống rằng, người lãnh đạo bộ phận kinh doanh, Thư ký biên tập và kể cả Đạo diễn phát sóng không hề xúc động gì trước việc này. Bạn hãy gọi cho họ và ngay lập tức yêu cầu sáng hôm sau phải làm rõ nguyên

ĐI T

ÌM G

IÁ T

RỊ Đ

ÍCH

TH

ỰC

022

nhân của vấn đề và yêu cầu họ không để sự việc như thế này tái phạm nữa. Sau đó, bạn mới có thể sẵn sàng trả lời câu hỏi mà người trả tiền những quảng cáo trên có thể đặt ra.

■ Khi bạn đi ngang qua nhà vệ sinh, bạn thấy rằng nơi này cần phải dọn dẹp ngay lập tức. Hãy đừng vì những việc quan trọng khác mà quên việc phản ánh với bộ phận quản trị. Vì nếu có một người nào đó đến sau và cũng sử dụng nhà vệ sinh này, họ có khẳng định bạn là một nhà quản lý nghiêm túc không?

“Sâu” và “sát”, quan tâm tới từng chi tiết, đó là tố chất bắt buộc phải có của người lãnh đạo quản lý nói chung và lãnh đạo truyền hình nói riêng

Giống như với bất kỳ một doanh ng-hiệp nào, việc quản lý hoạt động một kênh truyền hình sẽ đưa đến những khoảnh khắc đầy vinh quang, nhưng còn lại phần lớn thời gian người lãnh đạo luôn phải thực thi những công việc vặt vãnh, nhàm chán.

Đừng tưởng rằng việc lãnh đạo kênh truyền hình toàn là việc thú vị, hay ho.

Hãy quan tâm làm sao để những người quản lý dưới quyền, các nhân viên luôn trong trạng thái tin tưởng rằng, bạn “nhìn thấy tất cả, biết hết tất cả”. Hãy cố gắng theo dõi tất cả những gì được phát lên trên sóng của mình. Trong tuần, nhất thiết phải định rõ xem những khoảng thời gian nhất định nào bạn cần theo dõi các khung chương trình khác nhau, sáng sớm, chiều tối hoặc đêm khuya. Hãy quan tâm làm sao để mỗi nhân viên có thể biết rằng bạn thích cách mà anh

ĐI TÌM

GIÁ TR

Ị ĐÍC

H TH

ỰC

023

ta làm việc. Và cũng phải làm sao để mỗi người quản lý, mỗi nhân viên đều hiểu rằng họ đang ở trong một đội ngũ thống nhất. Hãy khen ngợi những nhân viên về thành tích lao động tốt. Hãy dành những phần thưởng cho nhân viên hoặc dành cho họ những ưu đãi khác (tham quan du lịch, gia hạn nghỉ phép vv…). Cần hiểu rõ rằng, nhân viên của bạn đang làm việc trong những điều kiện lao động như thế nào, bạn có thể cho phép họ những gì: phòng làm việc riêng, tiền lương thỏa đáng, khả năng nhận phần trăm từ lợi nhuận quảng cáo.... Hãy đặt ra cho nhân viên của mình những điều kiện làm việc, ưu đãi không ít hơn so với những gì mà các kênh sóng cạnh tranh với bạn có thể đưa ra. Và nếu như bạn có thể cho phép mình trả những khoản lương mang tính cạnh tranh hoặc khả năng cung cấp những tiện ích vượt trội thì bạn hãy nêu rõ cho các nhà quản lý dưới quyền, cho các công nhân viên của mình hiểu rõ nguyên nhân vì sao.

Việc “buôn chuyện” thường xuyên giúp bạn có nhiều thông tin.

Nếu đến kỳ hạn mà cơ quan truyền hình có khả năng chậm chi trả lương bổng, nhuận bút, bạn hãy thông báo cho các nhà quản lý dưới quyền và nhân viên đúng bản chất sự việc và thông báo khoảng thời gian chắc chắn sẽ phải giải quyết việc này. Họ luôn cần nắm rõ điều đó, họ có quyền được biết, họ cần phải cho gia đình của mình biết rằng khi nào họ có thể trả những chi phí cuộc sống. Thực tế, có nhiều doanh nghiệp khác nhau (thậm chí ngay cả nhiều đài truyền hình Việt Nam

ĐI T

ÌM G

IÁ T

RỊ Đ

ÍCH

TH

ỰC

024

hiện nay) thường chi trả tiền lương của nhân viên không đúng hạn và điều này dẫn tới việc đánh mất lòng tin của người lao động. Đó chính là những doanh nghiệp kém cỏi, những người quản lý thiếu bản lĩnh. Việc thông báo những tin tức tốt lành - về những khoản phụ cấp, tiền thuởng ngoài lương hoặc về những ưu đãi khác - điều đó thật đơn giản và dễ chịu. Thông báo những tin tức xấu cũng là việc không kém quan trọng, mặc dù tin tức tốt lành thì vẫn dễ chịu hơn nhiều.

Hãy thông báo cho toàn thể nhân viên được biết khi đang có những vấn đề nghiêm trọng nảy sinh trong quá trình hoạt động của bộ máy. Hãy để mọi người biết rõ ràng còn hơn là để họ phải phấp phỏng đoán mò. Những nhân viên có trình độ kém cỏi thường ước đoán mò về những tình huống khác nhau của vấn đề, thậm chí là họ nghĩ tồi tệ hơn so với tình hình thực tế. Xin đừng ngại ngần chia sẻ bầy tỏ những vấn đề phức tạp mà bạn có thể gặp phải. Tính tập thể trong lao động thể hiện ở chỗ vấn đề này được chia xẻ cho toàn thể cán bộ nhân viên được biết và tìm cách cùng bạn giải quyết vấn đề.

Ngân sách - bài toán muôn thủaMỗi phòng ban, bộ phận của kênh truyền

hình đều cần được hoạch định phương án tài chính riêng. Lãnh đạo các phòng ban chịu trách nhiệm trước việc thực thi, sử dụng dự toán ngân sách đó.

Người sẽ phê chuẩn dự toán tài chính, là Giám đốc - Tổng biên tập hay thậm chí phải là cấp trên nữa? Điều này phụ thuộc phương

ĐI TÌM

GIÁ TR

Ị ĐÍC

H TH

ỰC

025

thức quản lý tài chính ở mỗi cơ quan truyền hình.Vốn ngân sách hiếm khi được phê chuẩn ngay từ dự thảo ban đầu. Thường thì nó có thể bị cắt giảm, xem xét thay đổi, thậm chí là thay đổi liên tục. Người lãnh đạo cao nhất sẽ chịu trách nhiệm cân nhắc tính toán tất cả những nhu cầu thực chi ngân sách tài chính hàng tháng/quý/ năm của kênh, với tất cả khoản chi cần thiết. Kết quả của việc xác định các khoản chi, những khoản cần ưu tiên có thể sẽ làm ngân sách dành cho phòng ban này bị cắt giảm hoặc bộ phân khác được tăng thêm. Cuộc sống là như thế, bất kỳ người lãnh đạo phòng ban nào cũng mong muốn có được vốn ngân sách ở mức cao nhất, đáp ứng với yêu cầu của mỗi đơn vị, bất đồng giữa các đơn vị cấp dưới của bạn luôn có thể xẩy ra.

Nguời lãnh đạo cao nhất của cơ quan truyền hình (hoặc Kế toán trưởng) cần giải thích rõ vì sao họ buộc phải đưa ra những thay đổi kinh phí (đặc biệt là khi có sự cắt giảm ngân sách), làm sao để lãnh đạo các phòng ban biết được rằng không chỉ riêng một bộ phận của họ phải chịu thua thiệt. Điều đó có liên quan đến việc trách nhiệm tất cả các nhân viên quản lý phòng ban có liên quan tới vốn tài chính chung của cả kênh, ảnh hưởng đến khả năng thực hiện nhiệm vụ chung cũng như những định hướng mà cơ quan đã đề ra. Một kih nghiệm xuất phát từ thực tế, đó là nên cho phép đội ngũ cán bộ quản lý các phòng ban được tham gia trực tiếp vào quá trình xây dựng kết hoạch tài chính chung, có nghĩa là kế hoạch tài chính tốt phải xuất phát từ cơ sở.

ĐI T

ÌM G

IÁ T

RỊ Đ

ÍCH

TH

ỰC

026

Tại một số kênh truyền hình thì lãnh đạo các phòng ban chỉ được nắm được ngân sách tài chính của riêng đơn vị mình. Sẽ tốt hơn nếu người quản lý cao nhất của kênh công khai tường minh các hoạt động tài chính, ngân sách. Thực tế hiện nay ở nhiều kênh truyền hình Việt Nam đang diễn tiến ngược lại, người quản lý vẫn có thói quen ngăn cản hoặc hạn chế việc công khai hoạt động tài chính. Việc này cần phải thay đổi, tiêu chuẩn hiện hành về quản lý kế toán tài chính đòi hỏi phải công khai hóa hoạt động kiểm toán tài chính một cách nghiêm cẩn và minh bạch trong tất cả số sách. Ngay từ bây giờ, bạn hãy làm quen với tư duy xây dựng sự tín nhiệm trong hoạt động tài chính.

Tất cả các khoản chi tiêu, hồ sơ chứng từ phải được thiết lập và xét duyệt hằng ngày. Trong giai đoạn một năm hoặc trong thời điểm cần thiết phải có sự điều chỉnh thì dự toán chi phí có thể được xem xét bổ sung. Ví dụ, sau khi phóng viên tác nghiệp tại vùng bão lũ bị

ĐI TÌM

GIÁ TR

Ị ĐÍC

H TH

ỰC

027

hỏng hóc thiết bị, cần thiết phải trang bị mua mới một số khác, hoặc vì lý do nào đó tài sản bị thất thoát cũng đòi hỏi việc tái mua sắm trang bị các vật dụng cần thiết.

Việc thẩm tra xem xét lại ngân sách của kênh truyền hình sau một giai đoạn nhất định cần phải diễn ra hằng tháng. Việc thẩm tra này do chính người lãnh đạo cao nhất của kênh truyền hình và giám đốc tài chính (kế toán trưởng) thực hiện. Mỗi người lãnh đạo các phòng ban sẽ chịu trách nhiệm trước hoạt động sử dụng ngân sách của đơn vị mình và trong trường hợp bội chi ngân sách thì họ buộc phải trả lời thích đáng.

Luôn phải nhớ rằng, người lãnh đạo cao nhất sẽ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về toàn bộ hoạt động tài chính, ngân sách chung của kênh sóng. Rất có thể nếu không cẩn trọng, tương lai của người lãnh đạo cao nhất sẽ tụt dốc không phanh.

Tìm những người chủ chốtNhững người lãnh đạo chủ chốt - tất nhiên

đó là những người lãnh đạo các cơ quan, phòng ban của đài truyền hình. Chức danh của họ có thể được gọi là các “Trưởng phòng”, “Trưởng ban” hoặc “Giám đốc bộ phận”. Người lãnh đạo chủ chốt thường nhận sự chỉ đạo trực tiếp từ Giám đốc Đài (Tổng biên tập), từ Giám đốc Kênh hoặc từ người lãnh đạo cao nhất. Cách sắp xếp chức danh phù hợp với với điều kiện thực tế hoặc truyền thống của mỗi cơ quan truyền hình.

Dưới cấp lãnh đạo chủ chốt sẽ có hệ thống các chuyên viên quản lý từng mảng lĩnh vực

ĐI T

ÌM G

IÁ T

RỊ Đ

ÍCH

TH

ỰC

028

hoặc đầu việc, đó là những người phụ tá hoặc trợ lý chịu sự lãnh đạo trực tiếp của người lãnh đạo từng phòng ban.

■ Với những kênh truyền hình lớn thì ở mỗi phòng ban thường phân tách ra nhiều bộ phận, hoặc cấp tổ chức khác nhau và được điều hành bởi những người lãnh đạo chuyên trách.

■ Trong một số trường hợp lãnh đạo của các phòng ban có thể có cấp phó và một số trợ lý.

Nếu bạn được giao đảm nhận công việc cấp phó, hay vị trí trợ lý cho lãnh đạo, hãy luôn nhớ rằng bạn phải thực sự là cánh tay đắc lực của lãnh đạo, phải biết hi sinh cho “minh chủ” của mình. Hãy hiểu rằng những người trợ lý, phụ tá như những người kế tục đội ngũ lãnh đạo. Tất cả mọi người đều mong muốn và có quyền thực hiện khát vọng công danh và thăng tiến trong công việc. Khi đảm nhận trách nhiệm của nhà quản lý, hãy học tập kiến thức, kinh nghiệm từ những nhà chuyên môn, những người được đánh giá cao trong lĩnh vực này. Có một sự thực là người trợ lý thường vẫn chỉ nhận được thù lao ít hơn rất nhiều so với công sức họ bỏ ra, thậm chí chức danh “long tong” này còn có thể bị thiên hạ dèm pha, ghen ghét. Nhưng bù lại, những trải nghiệm trong công việc, những mối quan hệ mới được xây dựng sẽ là món quà vô giá mà họ được nhận, là nền tảng cho sự phát triển sau này.

Để có thể trở thành một trợ lý, cánh tay đắc lực cho người lãnh đạo, bạn phải thực sự là những gương mặt xuất sắc, những chuyên gia, những người yêu nghề hết mình

ĐI TÌM

GIÁ TR

Ị ĐÍC

H TH

ỰC

029

và muốn vươn tới nắm bắt những vị trị cao. Và hơn nữa, bạn còn cần thể hiện đúng mực để có thể lọt vào “mắt xanh” của một lãnh đạo, một “minh chủ”, người sẽ định hướng, cất nhắc, thậm chí là “chống lưng” cho bạn là điều không phải giản đơn. “Vạn sự hữu duyên”, nếu không có một chút may mắn, rất khó có thể nhận được những cơ hội tốt. Nhiều người lãnh đạo chủ chốt vẫn phạm phải sai lầm khi tiếp nhận những người phụ tá không ổn, những người không có khát vọng hoặc tham vọng trở thành mù quáng trong nấc thang công việc. Tuy nhiên, nếu một người quản lý có những cộng sự thật đắc lực thì công việc quản lý của bạn sẽ rất thuận lợi, ví như hổ thêm cánh.

Khi trở thành người quản lý, đừng nên tiếp nhận những người họ hàng thân thuộc, bạn bè vào guồng máy làm việc của bạn. Họ ít khi thể hiện mình là những ứng cử viên xuất sắc. Tư tưởng gia đình chủ nghĩa có thể làm nảy sinh rất nhiều vấn đề phức tạp. Đừng bao giờ chấp nhận những người mà chỉ vì bạn thích họ một cách đơn thuần hoặc có ấn tượng cảm tính. Một nhà lãnh đạo giỏi phải biết tìm kiếm những người có uy tín, có lòng yêu nghề hết mực. Một người quản lý tốt và một người cộng sự đắc lực luôn phải tôn trọng lẫn nhau, nhưng họ không nhất thiết phải hòa thuận với nhau trong cuộc sống riêng tư. Bạn không nhất thiết phải yêu quý người cộng sự của mình, nhưng bạn nhất thiết phải tôn trọng họ.

Việc quản lý một kênh truyền hình không hề giản đơn, nó đòi hỏi một trình độ

ĐI T

ÌM G

IÁ T

RỊ Đ

ÍCH

TH

ỰC

030

hiểu biết rất cao, giầu khả năng chuyên môn và nghị lực. Hãy cố gắng tìm kiếm những nhà chuyên gia hàng đầu đồng hành với mình, những người mà chỉ riêng bạn mới có thể phát hiện ra họ, đặt họ vào đúng vị trí. Tiềm năng phát triển của mỗi kênh truyền hình - đó là mức độ, khả năng làm việc của toàn bộ guồng máy và của từng nhân viên. Một nguyên tắc rõ ràng là bất kỳ kênh truyền hình nào muốn đạt tới thành công phải kết hợp được nhuần nhuyễn năng lực quản lý của người đứng đầu và khả năng lao động, tài năng, kinh nghiệm, trình độ chuyên môn, tinh thần xây dựng tổ chức của mỗi cá nhân. Những trang thiết bị hiện đại chưa hẳn đã giúp bạn vươn tới thành công. Những người khôn ngoan không chỉ mua sắm cho mình những trang thiết bị tốt mà phải tìm được những nhân viên tốt nhất, những nhà chuyên gia thực sự có thể khai thác điều khiển chúng có hiệu quả nhất.

Người “cầm cân nẩy mực”Việc mỗi bộ phận phòng, ban, của một

kênh truyền hình phải xác định mục tiêu, phương hướng, lập kế hoạch hoạt động chi tiết mang ý nghĩa rất quan trọng. Lãnh đạo sẽ thảo luận thông và ký duyệt,thông qua kế hoạch chi tiết trên làm cơ sở pháp lý cho các đơn vị triển khai. Riêng các kế hoạch kinh doanh tạo lập trên cơ sở phát huy ưu thế cạnh tranh thị trường. Cần xác lập bảng phân tích số liệu chính xác, chân thực với những cứ liệu đã thống kê được, kết hợp những kinh nghiệm bản thân để bạn có thể đặt ra cho bộ

ĐI TÌM

GIÁ TR

Ị ĐÍC

H TH

ỰC

031

phận kinh doanh những mục tiêu khả thi.Người lãnh đạo cần thông hiểu rành rẽ

về bối cảnh nền kinh tế, phải biết rõ rằng hoạt động của các doanh nghiệp và các tổ chức xã hội đang diễn tiến ra sao, có những trở ngại gì họ đang gặp phải? Họ có những định hướng phát triển nào: tích cực hay tiêu cực? Mức độ tăng trưởng kinh tế nào đang đạt được hoặc ngược lại đang đi xuống ở mức nào? Đánh giá về điều này quả thật không đơn giản chút nào. Những nguồn thông tin trung thực nhất về nền kinh tế có thể khai thác từ các báo cáo phân tích của các chuyên gia hoặc các đánh giá mang tính khách quan của nhiều tổ chức tài chính. Người lãnh đạo kênh truyền hình phải tạo lập được mối quan hệ thật tốt với những nguồn cung cấp thông tin. Chỉ có như vậy thì anh ta mới có thể đặt ra được những mục đích, phương hướng phát triển chính xác hợp lý cho bộ phận kinh doanh.

Các bộ phận phòng ban khác cũng đều phải có những mục đích rất cụ thể, chi tiết của mình, điều đó có nghĩa bản tổng dự toán kinh phí của kênh cần phải được kiểm tra giám sát thường xuyên và cẩn trọng. Bất kỳ người quản lý phòng ban nào, dù có năng lực tốt hay không bao giờ cũng có xu hướng muốn chi tiêu nhiều hơn hạn mức cho phép. Việc quan trọng là phải giữ được cân bằng thu chi, để có thể trợ giúp họ thưc hiện việc này, đó là trách nhiệm của người lãnh đạo cao nhất. Bất kỳ khoản chi tiêu nào cũng đều phải được thẩm định, thậm chí là có sử dụng kiểm toán độc lập.

ĐI T

ÌM G

IÁ T

RỊ Đ

ÍCH

TH

ỰC

Một trong những phương pháp tốt để kiểm tra, thẩm định việc chi tiêu kinh phí của kênh truyền hình đó là cách tìm hiểu xem chi phí sản xuất sản phẩm khi phát sóng có bị đội giá lên không? Nói một cách khác việc đầu tư cho sản xuất tác phẩm có đảm bảo cho việc liên tục nâng cao chất lượng các sản phẩm truyền tải đến người xem hay không. Nếu không thì tại sao phải tiêu phí tiền bạc vào việc này?

Bộ phận kỹ thuật muốn mua hoặc chuẩn bị lắp đặt các trang thiết bị hiện đại cho trường quay. Thiết bị đó sẽ được sử dụng ra sao? Với thiết bị đó chất lượng chương trình có được tăng lên hay không? Nó có làm tăng doanh thu quảng cáo hay không? Lãnh đạo các phòng ban yêu cầu trang bị máy tính xách tay đời mới cho nhân viên. Điều đó có thực sự cần thiết hay không? Nó có làm tăng chất lượng và hiệu quả công việc của

ĐI TÌM

GIÁ TR

Ị ĐÍC

H TH

ỰC

033

cán bộ công nhân viên lên bao nhiêu? Hoặc có thể đặt một câu hỏi đơn giản là bên phía đối thủ cạnh tranh của bạn, người ta có trang bị những thiết bị cùng loại cho phóng viên không?

Ban Thời sự muốn có thêm những chiếc xe lưu động có thể thu phát tín hiệu truyền hình trực tiếp breaking news vận hành trên mọi địa hình. Họ sẽ xử dụng thiết bị nảy như thế nào? Liệu có cần thiết phải đòi hỏi bằng được một chiếc xe như thế hay không? Phóng viên thời sự có phải hoạt động tại một khu vực có diễn tiến chính trị xã hội phức tạp đến nỗi yêu cầu đó trở nên bắt buộc hay không? Hãy đặt ra những câu hỏi đơn giản như vậy.

Người quản trị hành chính văn phòng định mua các bộ đồ gỗ mới và trải thảm các phòng làm việc, thâm chí là lắp đặt thêm các thiết bị hiện đại trong phòng làm việc của bạn. Điều này có giúp tăng doanh thu của đài không?

Người lãnh đạo cao nhất của kênh truyền hình cần buộc những người dưới quyền giải trình rõ bất kỳ những khoản chi tiêu quan trọng nào.

Có nên ví lãnh đạo kênh truyền hình như người cầm cân nẩy mực?

Người lãnh đạo - đó là người chủ của một “đại gia đình” mà các thành viên trong đó sẽ hướng về xem ông ta đặt ra những nhiệm vụ gì cho mọi người, có những chuẩn mực nào và những yêu cầu gì để họ theo đó mà thưc hiện. Nếu phần lớn thời gian làm việc người lãnh đạo vắng mặt hoặc khép chặt cửa

ĐI T

ÌM G

IÁ T

RỊ Đ

ÍCH

TH

ỰC

034

phòng làm việc, chắc chắn sẽ nảy sinh thắc mắc, ngờ vực với người dưới quyền. Sẽ có ích hơn nếu trong mỗi ngày làm việc, người lãnh đạo có thói quen đi một vòng tới các phòng ban trong cơ quan, thảo luận với đội ngũ lãnh đạo dưới quyền và các nhân viên, đưa ra lịch tiếp khách hằng ngày. Điều đó có nghĩa là người lãnh đạo cần sâu sát với mọi hoạt động. Hãy nắm bắt, chỉ đạo mọi công tác nhưng làm sao để mọi người biết rằng bạn luôn cởi mở đón nhận thông tin, rằng bạn cũng giống như mọi đồng nghiệp khác, luôn sẵn sàng lắng nghe và học tập những điều mới mẻ. Vậy nên bạn cần phải hiểu rõ được hết tất cả mọi người trong đài truyền hình làm gì, làm thế nào.

Bạn cũng cần biết được rằng mình đang có những nhân viên thế nào và họ đang quan tâm lo lắng điều gì. Nếu trong số nhân viên của bạn có ai đó vướng mắc câu chuyện gia đình, người thân, hãy sẵn sàng lắng nghe, chia sẻ và đưa ra sự giúp đỡ thỏa đáng. Nếu có nhân viên nào đạt thành tích vượt bậc trong công việc thì xin bạn chớ có hà tiện lời khen dành cho họ. Nếu có nhân viên nào không hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình thì cũng phải quan tâm tới họ, tìm cách để họ khắc phụ sửa chữa. Và nếu như không có một ai giúp đỡ họ thực hiện điều đó thì chính bạn sẽ làm việc này. Nếu phải trách mắng một ai thì cũng nên dành cả những điều đó cho chính mình. Đừng dành cho mình những thứ có lợi nhất và phải nhậnnhững trách nhiệm khó khăn nặng nề nhất. Một người lãnh đạo tốt cần biết định hướng cho mọi người, phải

ĐI TÌM

GIÁ TR

Ị ĐÍC

H TH

ỰC

035

là một nhà tâm lý giỏi chứ không chỉ là một nhà quản trị thông thường.

Có thể tổng kết bài học kinh nghiệm cho những người lãnh đạo các kênh truyền hình:

1. Bạn hãy suy nghĩ như một khán giả bình thường. Hãy nhớ rằng cơ quan của bạn có hai nhóm khách hàng lớn nhất là: người xem và các nhà quảng cáo tài trợ. Nếu không có người xem thì bạn làm sao có thể đạt được việc kinh doanh quảng cáo tài trợ hay bán dịch vụ truyền hình một cách thành công.

2. Hãy xây dựng cho mình đội ngũ nhân viên kinh doanh thật chuyên nghiệp. Hãy tin tưởng và khuyến khích họ lao động, chỉ có như thế thì bạn mới dành được niềm tin của khách hàng. Bạn không đơn thuần bán khung thời gian dành cho quảng cáo, bạn cần trợ giúp các nhà quảng cáo giải quyết các vấn đề về marketing quảng bá sản phẩm. Bạn không đơn thuần bán các chương trình hay trên hệ thống truyền hình cáp, bạn đang giúp mỗi người nâng cao chất lượng cuộc sống tinh thần. Để làm được điều này, hãy theo dõi các sản phẩm dịch vụ truyền hình và quảng cáo với con mắt cảm quan của một khán giả bình thường.

3. Bất kỳ một giây nào trên sóng truyền hình cũng phải mang mục đích ý nghĩa cụ thể, hãy đặt ra nhiệm vụ lôi cuốn khán giá với từng giây, từng phút. Bạn hãy theo dõi chương trình truyền hình của mình và tự đánh giá xem mình đã cố gắng thực hiện điều đó như thế nào.

4. Hãy nhớ rằng việc lôi kéo khán giả với các kênh sóng đối thủ là một cuộc cạnh

ĐI T

ÌM G

IÁ T

RỊ Đ

ÍCH

TH

ỰC

036

tranh gay gắt. Đối thủ cạnh tranh của bạn đó không chỉ là các đài truyền hình khác, mà còn là các đài phát thanh, điện ảnh, báo tạp chí, internet, băng đĩa hình, thậm chí là những công việc trong gia đình, những hoạt động lao động bình thường của mỗi người. Hãy luôn suy nghĩ làm sao để mỗi phút phát ra trên sóng đều đạt được hiệu quả cạnh tranh.

5. Nếu là người quản lý đài truyền hình địa phương, bạn hãy suy nghĩ giống như như cách suy nghĩ của mỗi khán giả tại địa phương đó. Đó chính là điểm mạnh tạo nên sự khác biệt so sánh giữa kênh truyền hình trung ương với địa phương. Bất kỳ ai cũng thích theo dõi xem có gì sẩy ra tại chính nơi mà họ sống.

6. Hãy nhớ rằng, chất lượng hiệu quả công việc phụ thuộc chính vào kết quả hoạt động của đội ngũ nhân viên. Hãy tuyển chọn nhân sự thật kỹ lưỡng, đào tạo họ, cho họ

ĐI TÌM

GIÁ TR

Ị ĐÍC

H TH

ỰC

037

tự do chứ không phải chỉ có mệnh lệnh. Hãy cùng bàn bạc với họ để đặt ra mục đích chứ không phải buộc họ thực hiện mục đích, hãy khen ngợi và phê bình đúng mực.

7. Hãy đề ra những mục đích và lập kế hoạch hành động để đạt được những gì đề ra. Mục đích luôn có thể thay đổi nhưng nó luôn phải được xác định rõ ràng. Hãy thông báo những điều này tới mọi công nhân viên. Cần lãnh đạo quá trình chuẩn bị và thực hiện kế hoạch để đạt được thành tích cao nhất.

8. Có thể thực hiện quyền lãnh đạo tập trung, nhưng không được chuyên quyền.

9. Nếu bạn lừa dối người xem, cán bộ công nhân viên hoặc các nhà quảng cáo tài trợ, họ sẽ không bao giờ cảm thông cho bạn về việc đó. Thành tựu của đài truyền hình được xây dựng trên cơ sở lòng tin. Hãy tạo lập sự chân thực và thể hiện rõ điều đó một cách bất di bất dịch. Đâychính là yêu cầu khó khăn nhất.

10. Nghiên cứu thật kỹ lưỡng các báo cáo tài chính và thống kê chi phí/ doanh thu. Tương lai của bạn được xây dựng một phần quan trọng trên cơ sở những tài liệu này. Một nhà quản lý tài chính giỏi nhất thiết phải là cánh tay đắc lực của bạn.“Chọn con đường đối lập với lối mòn và bạn gần như sẽ luôn làm tốt.

038

NH

ẠC S

Ĩ TÀI

BA

HAY

NG

ƯỜ

I KH

ỐN

KH

Ổ

Chương IINHẠC SĨ TÀI BA HAY NGƯỜI

KHỐN KHỔ?

“Chọn con đường đối lập với lối mòn và bạn gần như sẽ luôn làm tốt.

Take the course opposite to custom and

you will almost always do well”Jean Jacques Rousseau

Trong âm nhạc, “hoà âm, phối khí” được ví như công việc “trang điểm” cho một nét giai điệu, người ta thêm vào bản tổng phổ những dấu nhạc, quy định cho từng nhạc cụ đàn sáo trống phách được cất tiếng vào lúc nào để tạo nên một bản hoà ca. Xây dựng khung chương trình cũng như vậy, đó là nghệ thuật tạo nên sự liên kết hài hoà của các nội dung khác nhau, đó chìa khoá quyết định cho việc vì sao khán giả theo dõi chương trình truyền hình của bạn. Nhưng có lẽ sự phức tạp và khắc nghiệt này lại khiến người đảm trách việc xây dựng khung chương trình trở thành một “người khốn khổ”.

■ Khung chương trình phát sóng tốt = số lượng khán giả tăng.

039N

HẠC

SĨ TÀI BA HAY N

GƯ

ỜI KH

ỐN

KHỔ

■ Khung chương trình phát sóng dở = số lượng khán giả giảm.

Chương này sẽ viết về “linh hồn” của một kênh sóng, người “nhạc sỹ tài ba” hoà âm phối khí để làm nên một bản giao hưởng chung, một “người khốn khổ”.

Đạo diễn chương trình (tại Việt Nam nhiều đài truyền hình còn gọi chức danh hay này là Trưởng ban Thư ký biên tập, Tổng đạo diễn…) - đây là nhân sự chủ chốt để giúp cho việc việc gia tăng số lượng khán giả.

Thế nào là một Đạo diễn chương trình giỏi? Đó là người biết được khán giả thích điều gì và không thích điều gì.

Bạn có phải là một Đạo diễn chương trình giỏi không? Nếu phần lớn chương trình trên kênh sóng của bạn có được từ việc mua bán hoặc trao đổi bản quyền từ các nguồn khác nhau, thì trách nhiệm của người đạo diễn chương trình là thu thập thông tin về các chương trình đó, nghiên cứu và chọn lựa chương trình phù hợp cho đài truyền hình của mình và thảo luận đàm phán giá cả với đối tác cung cấp nội dung. Trong trường hợp này người lãnh đạo cao nhất của kênh truyền hình có thể phải tự đảm trách vai trò của đạo diễn chương trình, tự mình xây dựng khung phát sóng.

Công việc của Đạo diễn chương trình ở mỗi giai đoạn, mỗi thời điểm trong năm, trong tháng có sự khác biệt đáng kể. Có thời điểm công việc chọn lựa, tìm kiếm và khai thác chương trình diễn ra nhiều hơn (đặc biệt vào dịp đầu năm hoặc lễ tết, sự kiện quan trọng), còn phần lớn thời gian khác thường

040

diễn ra tương đối ổn định. Cũng có nhiều cơ quan truyền hình tách biệt giữa công việc của người chuyên trách khai thác bản quyền nội dung với việc của người sắp xếp khung phát sóng các nội dung đó. Câu chuyện này đề cập về mô hình công việc mang tính kết hợp, vì khung chương trình chỉ có thể đạt kết quả tốt nhất nếu người tạo ra nó được quyền quyết định những chương trình sẽ có trong tay mình. Thông thường, các chương trình, các nội dung phim truyện hay có thể phải đàm phán mua với giá rất cao. Là người lãnh đạo kênh sóng, bạn cần nhớ rằng, khả năng tài chính của cơ quan luôn có hạn, không được lạm chi. Đồng thời bạn cần xác định thật chính xác thời điểm nào nên mua bán trao đổi chương trình, thời điểm nào không.

Nhiều người cho rằng, việc xây dựng khung chuơng trình ví như một nghệ thuật. Đừng mua bán bản quyền những chương trình chỉ với lý do rằng cá nhân bạn thích chương trình đó. Nếu một chương trình đạt được thành công ở nơi nào đó không có ng-hĩa là nó sẽ cũng đạt được điều này trên kênh sóng của bạn. Các chương trình truyền hình nổi tiếng, các nội dung ăn khách như hệ thống giải ngoại hạng Bóng đá Anh, Tây Ba Nha, Ý, bản quyền Giải vô địch Wolrd cup hoặc các bộ phim “bom tấn” thường có giá bán “trên trời”, thế nhưng cũng không thể đoán chắc được rằng chương trình đó cũng sẽ thành công trên kênh truyền hình của bạn. Hãy luôn nhớ rằng việc xây dựng chương trình phải dựa trên cơ sở rằng, điều gì lôi cuốn đối tượng khán giả chính ( hay còn gọi là khán giả mục tiêu) của N

HẠC

SĨ T

ÀI B

A H

AY N

GƯ

ỜI K

HỐ

N K

HỔ

041

kênh sóng, khán giả đang có nhu cầu tìm hiểu về những vấn đề gì. Cũng đừng quên rằng, người nắm giữ trách nhiệm khai thác, mua bán bản quyền chương trình phải là người hiểu biết rõ về tiềm lực tài chính, khả năng kinh doanh của cơ quan mình chứ không phải chỉ là người có mối quan hệ sâu rộng với các nhà cung cấp chương trình. Trên thực tế, một số nhà cung cấp bản quyền chương trình khi mong muốn kết quả kinh doanh tốt nhất đã tiến hành các cuộc nghiên cứu thị trường thật kỹ lưỡng, trước khi giới thiệu chào bán cho bạn những chương trình của họ.

Hãy thử thảo luận về giá bản quyền chương trình trên xuất phát từ trị giá đích thực của sản phẩm. Nếu chương trình đó sẽ có thể đem lại thành công, lôi cuốn số lượng lớn khán giả, bạn có thể cho phép mình trả giá cao hơn. Nhưng nếu chương trình đó khó có khả năng đem lại hiệu quả thì hãy khéo léo từ chối, đó có thể là một “cái bẫy” và nhiều kênh truyền hình đã phải trả giả đắt cho những quyết định sai lầm như thế.

Hiện tại, cuộc cạnh tranh về bản quyền nội dung chương trình giữa các kênh sóng ngày càng diễn ra khốc liệt, giá trị của nội dung bị đẩy lên cao hơn rất nhiều so với thực tế.

Vậy làm thế nào mà vị lãnh đạo kênh truyền hình tìm được một Tổng đạo diễn, một người tổ chức nội dung chương trình tốt?

Tại nhiều đài truyền hình địa phương, việc tìm một Đạo diễn chương trình giỏi quả thật là bài toán nan giải, vì rằng hầu như

NH

ẠC SĨ TÀI BA H

AY NG

ƯỜ

I KHỐ

N KH

Ổ

042

không mấy ai có nhiều kinh nghiệm về lĩnh vực này. Đó là chưa kể đến thông lệ cất nhắc bổ nhiệm mang tính “địa phương”, xuất phát từ sự quen biết hay theo kiểu “sống lâu lên lão làng”.

Thử hình dung một Đạo diễn chương trình giỏi phải có được những tố chất gì, có lẽ đó phải là người có tri thức sâu rộng và có vốn sống phong phú. Đó phải là người có mối quan hệ thật rộng với nhiều tầng lớp, thành phần xã hội khác nhau, là người hiểu được những thói quen sở thích đa dạng của dân chúng. Nhiều Đạo diễn chương trình truyền hình giỏi xuất thân là đạo diễn điện ảnh, đạo diễn tại các nhà hát, các đoàn nghệ thuật địa phương hoặc những nhà quản lý trên lĩnh vực văn hóa nghệ thuật. Cũng có nhiều đạo diễn giỏi xuất thân từ một chuyên ngành, lĩnh vực hoàn toàn không liên quan tới báo chí, truyền hình Những công việc đã kinh qua sẽ giúp họ tích lũy được nhiều kinh nghiệm về văn hoá, nghệ thuật và hiểu rõ nhu cầu của công chúng.

Một Đạo diễn chương trình giỏi phải là người hội tụ được những yêu cầu:

■ Biết cách thương thuyết và lập kế hoạch hiệu quả.

■ Có nhãn quan sâu sắc với hiện thực cuộc sống, có tư tưởng và góc nhìn khác biệt trước mỗi vấn đề.

■ Có kinh nghiệm và kiến thức quản lý doanh thu và chi phí sản xuất chương trình.

Khi kênh sóng của bạn có tỷ lệ các chương trình tự sản xuất cao (trên 50% thời lượng nội dung), người Đạo diễn chương N

HẠC

SĨ T

ÀI B

A H

AY N

GƯ

ỜI K

HỐ

N K

HỔ

043

trình và Trưởng phòng kỹ thuật (hoặc Giám đốc kỹ thuật) cần phối hợp làm việc với nhau thật ăn ý. Nếu không có sự đồng thuận ăn ý trong công việc giữa họ thì sẽ dẫn đến những vấn đề hết sức phức tạp. Những mâu thuẫn về quan điểm, về cách thực hiện xuất hiện trong tập thể có thể dẫn tới sự đổ vỡ, ví dụ như khi người Đạo diễn chương trình đưa ra quá nhiều nội dung phát sóng mà hạ tầng kỹ thuật không có năng lực đảm bảo, hoặc ngược lại khi có quá nhiều máy móc dư thừa không được tính toán khai thác triệt để.

Một Đạo diễn chương trình phải có khả năng phân tích sắc xảo, biết cách xác định sở thích, yêu cầu của công chúng qua những bảng điều tra, thăm dò dư luận hoặc nghiên cứu của các nhóm xã hội chuyên biệt. Tại Việt Nam trừ những đài truyền hình lớn như VTV, VTC, HTV Tp Hồ Chí Minh, Đài PTTH Hà Nội và một số đài truyền hình địa phương lớn thì việc tiến hành điều tra khán giả, hoặc chí ít là kinh phí mua các gói dữ liệu phân tích khán giả của tổ chức chuyên nghiệp còn rất hạn chế.

Bí kíp của “nhà soạn nhạc”Người Đạo diễn chương trình cần ng-

hiên cứu sở thích của khán giả và hiểu rõ phương pháp lôi kéo thu hút khán giả, ví dụ như:

■ Nguyên tắc lựa chọn “đối tượng khán giả mục tiêu”: Đây là nghệ thuật xây dựng kết cấu chương trình đạt được tính phổ cập và phù hợp với nhu cầu đối tượng khán giả mục tiêu, để họ luôn muốn tiếp tục ngồi

NH

ẠC SĨ TÀI BA H

AY NG

ƯỜ

I KHỐ

N KH

Ổ

044

xem và không muốn chuyển sang kênh khác. Phải tính toán chi tiết từng khung giờ, từng thời điểm trong ngày để sắp xếp các chương trình phù hợp, ví dụ đâu là khung giờ cho phim hoạt hình thiếu nhi, đâu là khung giờ phim truyện dành cho các bà nội trợ, hoặc đâu là thời điểm cho cánh đàn ông theo dõi thể thao. Chỉ cần hoán đổi vị trí một cách bất hợp lý, bạn sẽ thấy ngay việc khán giả tự rời bỏ kênh sóng.

■ Nguyên tắc về “mạch nội dung”. Việc sắp xếp các chương trình lộn xộn, không có logic trước sau sẽ giống như một mâm cơm có cà pháo ăn với thịt bò bít tết. Phải biết sắp xếp nội dung theo một chỉnh thể thống nhất và liền mạch, ví dụ như xếp đặt giữa hai chương trình “đinh” một nội dung phụ trợ mang tính liên kết để vùa lôi cuốn người xem cho nội dung đó, vừa cho họ “nếm” một món ăn lạ để tăng sức hấp dẫn trước khi thưởng thức món ăn ngon nhưng đã quen thuộc.

■ Nguyên tắc “chống chuyển kênh liên tục”. Có một thói quen xuất hiện khi chiếc điều khiển từ xa của máy thu hình ra đời, đó là việc khán giả luôn thích cầm nó để chuyển đổi liên tục hết kênh này đến kênh khác. Trung bình mỗi chương trình chỉ được “ngó” qua trong vòng 15 giây để người ta xem có thể dừng lại theo dõi tiếp hay không. Nhiều khán giả thường quyết định xem có nên dừng lại hay tiếp tục chuyển kênh khác thậm chí chỉ trong vài giây. Sự “nhẩy cóc” liên tục đó tác động không nhỏ đến khả năng tiếp thụ tác phẩm truyền hình. Có thể níu giữ khán giả N

HẠC

SĨ T

ÀI B

A H

AY N

GƯ

ỜI K

HỐ

N K

HỔ

045

bằng nhiều cách, ví dụ trước khi phát sóng một chương trình mới, người ta cho chạy băng một đoạn giới thiệu thật hay (trailer) về nội sẽ tới trong ít phút, điều này gây cho người xem tâm lý tò mò, muốn được biết xem sẽ có gì xẩy ra, vậy là khán giả đó sẽ tiếp tục theo dõi chương trình chứ không bỏ sang kênh khác. Xét trên nguyên tắc này thì bạn có thể đưa những loạt quảng cáo vào các chương trình chuyên đề hoặc games show, theo đó thì người dẫn chương trình sẽ giới thiệu những nội dung quan trọng sẽ phát trên sóng ngay sau loạt quảng cáo. Nếu họ không làm điều này thì khán giả ngay lập tức sẽ muốn chuyển sang theo dõi kênh khác. Hệ thống các nội dung giới thiệu chương trình, những đoạn nội dung hay nhất, hấp dẫn nhất được sử dụng đúng vào những thời điểm tạo bất ngờ sẽ làm cho khán giả kịp cảm nhận đánh giá và để tâm theo dõi. Hãy tưởng tượng công việc này như việc làm “mồi câu cá”, đó thực sự là một nghệ thuật chứ không phải là công việc chỉ để làm cho xong.

■ Nguyên tắc “điểm nhấn”. Đó là nghệ thuật nhấn mạnh những nội dung quan trọng nhất. Thật thú vị vì điểm nhấn hay còn gọi là cao trào có thể thấy trong mỗi bài hát, trong mỗi vở kịch, hay từng chương trình ca nhạc. Cao trào là sự thể hiện đỉnh điểm của cảm xúc. Nó được dùng trong trường hợp người sắp xếp chương trình muốn đưa lên trên sóng những chương trình hấp dẫn nhất kể từ đầu mùa tới giờ nhằm mục đích lôi kéo số lượng khán giả đông đảo nhất. Để thực hiện điều này, người ta sẽ chọn lọc ra những chương

NH

ẠC SĨ TÀI BA H

AY NG

ƯỜ

I KHỐ

N KH

Ổ

046

trình mang tính chiến lược để phát vào những khung giờ phù hợp. Bạn cũng nên hiểu rằng nếu cứ lấy một chương trình hay của bạn phát trùng vào khung giờ tương tự của kênh đối thủ thì sẽ đạt hiệu quả. Đó thậm chí còn là một sai lầm nghiêm trọng.

Nguyên tắc cơ bản trong công việc của một Đạo diễn chương trình là phải luôn nhận thức được rằng mỗi một phút phát lên trên sóng đều mang một ý nghĩa riêng. Mỗi thời điểm trong ngày đều phải dành cho một đối tượng khán giả nhất định và cũng mỗi phút trên truyền hình cũng là lúc bạn phải đối mặt với một cuộc cạnh tranh khốc liệt. Bạn phải cạnh tranh không chỉ với những đài truyền hình khác, với những kênh sóng mà với tất cả những phương tiện thông tin đại chúng, trong đó có các báo viết, điện ảnh, internet, VOD, thậm chí phải cạnh tranh với nhu cầu ăn uống, đọc và thậm chí là cả tình dục … của mỗi người.

Một Đạo diễn chương trình giỏi thường biết rằng đối với từng đối tượng xã hội thì điều gì lôi cuốn họ:

■ Với lứa tuổi từ 12 đến 20 thì họ hâm mộ điều gì?

■ Sự khác biệt giữa sở thích của lớp người đứng tuổi với lớp thanh niên trẻ là gì?

■ Người đàn ông lứa tuổi từ 18 tới 34 thích gì, hay người phụ nữ sau 45 tuổi mong muốn điều gì?

■ Có những hình tượng nào, nhân vật hoạt hình nào mà trẻ em đang yêu thích?

■ Có những loại hàng hóa nào đang bán chạy nhất trên thị trường địa phương?N

HẠC

SĨ T

ÀI B

A H

AY N

GƯ

ỜI K

HỐ

N K

HỔ

047

■ Mốt quần áo bây giờ có gì khác lạ?■ Và hàng nghìn câu hỏi khác…Mỗi người đạo diễn chương trình cũng

như chính bản thân vị lãnh đạo cao nhất trong kênh truyền hình phải biết cách trả lời những câu hỏi tương tự như thế.

Bản giao hưởng mang tên “Khung chương trình”

Khi sắp xếp một chương trình để phát sóng, bạn hãy tự hỏi mình rằng, đối tượng khán giả của chương trình là ai? Khán giả của kênh sóng này thích điều gì nhất? Nếu lớp khán giả đó ở lứa tuổi thiếu niên thì đừng sắp xếp chương trình cho các em vào khoảng thời gian mà các em phải đến trường hoặc quá khuya. Nếu đó là khán giả đã trung tuổi

NH

ẠC SĨ TÀI BA H

AY NG

ƯỜ

I KHỐ

N KH

Ổ

048

thì hãy chọn lựa xem khung thời gian nào hiệu quả nhất dành cho họ giải trí.

Đạo diễn chương trình phải là người chủ trì việc lên kế hoạch phát sóng cho mỗi ngày theo tùng khung giờ và xác định xem trong khung giờ đó thì có ai theo dõi chương trình của bạn.

Nếu thời điểm bắt đầu một show chương trình được định ra vào lúc 20 giờ thì nhất thiết nó phải được lên sóng không phải ở lúc 20.01 hay 19.59. Tại sao lại như vậy? Nguyên nhân ở chỗ là chắc chắn bạn có những đối thủ cạnh tranh. Ở đây có một nguyên tắc về “đầu múi giờ”, các chương trình truyền hình luôn nên bắt đầu và kết thúc vào đúng thời điểm đầu hoặc chính giữa mỗi giờ đồng hồ. Đó là cách để khán giả dễ theo dõi nhất, dễ lưu nhớ.

Ngay khi những lá thư này đến với bạn thì những thông tin trên có vẻ như đã “lạc hậu”, xin nhắc để bạn nhớ rằng chúng ta đang bước sang một giai đoạn mới của truyền hình, bước sang một ‘KHÔNG GIAN SỐ’, nơi các kênh sóng không còn bó hẹp ở mô hình kênh 24h/7, ở số lượng kênh hay chương trình hạn định, ở việc khán giả buộc phải xem chương trình nào đó ở một giờ phát sóng cố định. IPTV, internet và rất nhiều hạ tầng kỹ thuật mới trong tương lai giúp cho khán giả có khả năng thu nhận chương trình ở mọi nơi, mọi lúc, theo từng nhu cầu mang tính cá thể riêng biệt.

Hãy đặt ra cho mình những mục đích cần vươn tới.

NH

ẠC S

Ĩ TÀI

BA

HAY

NG

ƯỜ

I KH

ỐN

KH

Ổ

049

Đừng cố gắng lôi cuốn khán giả làm gì nếu thực sự họ không muốn xem, có nghĩa là rất nhiều chương trình truyền hình được sinh ra mà “chẳng để làm gì”.

Đối với các chương trình thời sự, cần sắp xếp khung phát sóng vào buổi sáng sớm, giữa trưa, chiều tối và cuối ngày. Bản tin thời sự đang gặp phải sự cạnh tranh khốc liệt của các chương trình giải trí nhằm giữ được các giờ “đẹp” để phát sóng. Một số kênh sóng còn có định hướng triển khai bản tin ngắn vào các đầu múi giờ. Tuy nhiên nên nhớ là dù truyền hình có đưa tin nhanh đến mấy cũng khó có thể được bằng báo điện tử. Ở đây cần nhấn mạnh khả năng truyền tải hình ảnh sống động của các tin nóng (breaking news). Một “cửa kiếm sống” mới của các chương trình thời sự, đó là việc nó có thể lan toả nội dung trên các trang multimedia, trên các máy tính bảng tablet hoặc bán theo gói nhu cầu riêng biệt trên điện thoại thông minh smart phone.

Đừng bao giờ coi thường các chương trình đêm khuya.

Thường thì một chương trình truyền hình có thể diễn ra cả 24 giờ mỗi ngày. Tại sao lại không sử dụng cả 24 giờ mỗi ngày để phát sóng? Chi phí phát sóng liên tục sẽ ở mức thấp nhất trong khi doanh thu không thay đổi. Nhưng nếu bạn thu hút được nhóm khán giả vào buổi đêm thì sao? Những ng-hiên cứu cho thấy ngay cả với một kênh sóng địa phương thì cũng luôn có những đối tượng khán giả sẵn sàng theo dõi chương trình vào thời điểm này. Mức giá cho quảng

NH

ẠC SĨ TÀI BA H

AY NG

ƯỜ

I KHỐ

N KH

Ổ

050

cáo vào ban đêm có thể hạ xuống. Có thể thu hút những nhà quảng cáo không muốn chi phí quá nhiều hoặc ngân sách hạn hẹp để mua sóng vào những khung giờ “vàng” mỗi ngày. Công chúng xem truyền hình lúc đêm khuya thường có hứng thú với những bộ phim kinh điển và nếu sở thích đó không bao giờ được đáp ứng vào khoảng 21 giờ thì tại sao vào lúc 0h.00 họ lại không được toại nguyện. Vào buổi đêm cũng có thể cho phát lại những bản tin thời sự cuối cùng trong ngày. Theo quy luật thì những thông tin này đòi hỏi người xây dựng khung chương trình phải có sự cải biến phù hợp, thậm chí là một tư duy đột phá.

“Làm dâu trăm họ”Trong bất kỳ trường hợp nào, người Đạo

diễn chương trình - tác giả của khung phát sóng cũng không được chọn lựa chương trình cho đài truyền hình của mình theo sở thích cá nhân. Cảm nhận, sở thích của riêng một người không bao giờ trùng hợp với cả quảng đại quần chúng. Nếu như bạn lãnh đạo một đài truyền hình quốc gia hoặc một kênh thiên về văn hoá giải trí, khi đó bạn cần chọn lựa những chương trình dựa trên nguyên tắc gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa cộng đồng, mang những giá trị lịch sử và thông tin dân sinh. Các kênh sóng “tổng hợp” thường hướng đến quảng đại công chúng, tuy nhiên triển khai khung giờ cho kênh tổng hợp sẽ khó khăn để tìm sự khác biệt, sự hấp dẫn lôi cuốn cho riêng mình so với các kênh chuyên biệt.N

HẠC

SĨ T

ÀI B

A H

AY N

GƯ

ỜI K

HỐ

N K

HỔ

051

Các doanh nghiệp có nhu cầu quảng cáo đương nhiên chỉ thích những kênh truyền hình có số lượng người xem cao nhất. Quảng cáo sau các chương trình thời sự sẽ hướng đến việc lôi kéo đối tượng khán giả quan tâm tới thương hiệu mỹ phẩm, thực phẩm, đồ gia dụng. Quảng cáo trong các chương trình thể thao thì lại gắn liền với các sản phẩm dành cho đàn ông.

Để lôi kéo số lượng khán giả đạt mức cao nhất thì không nhất thiết phải hướng đến những sở thích thật thô thiển, thậm chí là giật gân câu khách. Hãy làm sao để chương trình của bạn lôi cuốn được chính xác những lớp khán giả mà các nhà quảng cáo mong muốn. Quyết định về việc chọn lựa các chương trình có thể do một hội đồng chung, bao gồm cả Ban chương trình và Bộ phận kinh doanh cùng đưa ra. Để việc kinh doanh thành công thì ngay từ đầu chính chương trình truyền hình đó phải tạo được ấn tượng tốt với đội ngũ nhân viên bộ phận quảng cáo, kinh do-anh.

Một lần nữa xin nhắc lại lời khuyên, rằng khi chọn lựa chương trình phát sóng, bạn hãy tự chất vấn bản thân mình xem khán giả của bạn là ai? Họ thích điều gì nhất? Đừng bao giờ phạm phải sai lầm là: chọn lựa chương trình theo sở thích của mình. Có thể sở thích của bạn rất thú vị, cũng có thể sở thích của bạn thật tinh tế và sành điệu, nhưng điều này không có nghĩa là công chúng sẽ thích những bộ phim, những chương trình mà tự bạn áp đặt ra cho họ phải xem. Nếu như bạn nắm vai trò của người đạo diễn chương trình,

NH

ẠC SĨ TÀI BA H

AY NG

ƯỜ

I KHỐ

N KH

Ổ

052

bạn hãy đừng coi mình như một kẻ độc tài. Xin đừng dựa vào bất kứ kết luận chủ quan nào, mà quyết định của bạn phải dựa trên nền tảng là điều gì hấp dẫn công chúng.

Theo nhiều thống kê, có tới trên 50% các chương trình mới bị cắt bỏ ngay sau một năm phát sóng đầu tiên. Tại sao vậy?

Không có ai dám chắc một điều gì kể cả khi dựa trên những kết quả nghiên cứu. Một trong những nguyên nhân rõ ràng là sở thích của công chúng thay đổi liên tục và không thể ước đoán trước được. Kinh ng-hiệm mà các nhà sản xuất trong lĩnh vực điện ảnh cũng đã giúp ta hiểu được rằng không thể đoán biết trước điều gì về khán giả. Truớc mỗi cuộc trình chiếu một bộ phim mới người ta cho thực hiện các cuộc khảo sát (survay) thật nghiêm túc. Sau đó dùng kết quả của cuộc nghiên cứu để dựng lại hậu kỳ cho bộ phim này. Vậy nhưng có một điều kỳ lạ đã xảy ra là khán giả lại vẫn rất hờ hững với những tác phẩm này, cũng không hề có những nhà phân tích khách quan nào có thể đưa ra ý kiến chính xác về sở thích của công chúng.

Truyền hình đang tìm cách điều khiển cảm xúc của công chúng với sự trợ giúp của hình ảnh, âm thanh, âm nhạc. Dù thế, nhưng phần lớn nội dung của chương trình không hề đạt được yêu cầu về tính phổ cập. Sở thích của công chúng có thể thay đổi theo từng giây. Có thể nhận định rằng chỉ sau 15 giây thì bất kỳ một chương trình nào cũng có thể tạo ra ấn tượng tiêu cực với người xem, để rồi họ lập tức muốn chuyển sang theo dõi N

HẠC

SĨ T

ÀI B

A H

AY N

GƯ

ỜI K

HỐ

N K

HỔ

053

kênh khác. Đánh giá về sở thích của công chúng luôn luôn phải là một công việc khách quan. Chương trình nào ngày hôm qua đạt được sự thành công thì cũng có thể xuống dốc vào ngày mai. Người đạo diễn chương trình cần có một tâm lý vững vàng và biết cách thảo luận với những ý kiến trái ngược nhau trong xã hội.

Ăn một món hai lầnViệc phát lại các chương trình tạo ra cơ

hội cho những ai chưa được theo dõi tại lần phát sóng đầu tiên.

Việc phát sóng lại các chương trình còn tạo ra cơ hội cho những khán giả yêu thích chương trình đó có thể xem nó lần thứ hai. Thật thú vị vì có nhiều tác phẩm kinh điển như phim truyện, phim tài liệu vẫn được phát nhiều lần mà người xem không chán. Việc phát lại các chương trình truyền hình là phương pháp xây dựng chương trình tiết kiệm và hiệu quả trong thời điểm nhất định mỗi ngày, khi không có nhiều khán giả theo

NH

ẠC SĨ TÀI BA H

AY NG

ƯỜ

I KHỐ

N KH

Ổ

054

dõi màn hình (sáng sớm, trong các giờ chết ban ngày, đêm khuya). Đừng quên rằng trong quá trình thảo luận mua bán bản quyền chương trình, bạn phải đề cập đến việc phát sóng lại lần hai những chương trình đó. Thoát khỏi “bóng” ông lớn

Một trong những nhiệm vụ phức tạp nhất đối với bất kỳ người lãnh đạo đài truyền hình địa phương khi phải nằm dưới cái bóng to lớn của các kênh truyền hình trung ương - đó là không bao giờ được thụt lùi khỏi bước tiến chung của cả ngành truyền hình. Nếu bạn là một Đạo diễn chương trình, bạn luôn cần phải hiểu được những khái niệm mới mẻ về lĩnh vực truyền hình trên thế giới.

Để có thể thu thập những thông tin cập nhật đó, không gì tốt hơn Internet. Kỹ thuật về truyền hình và các chương trình truyền hình mới có thể tìm một cách dễ dàng sau vài ký tự tra trên google. Bạn cũng có thể đặt mua những tạp chí chuyên ngành hoặc nếu có khó khăn thì có thể tìm những tạp chí xuất bản bằng tiếng nước ngoài, hoặc thậm chí là tham khảo trang điện tử của các kênh truyền hình hàng đầu.

Trên thế giới này, ngôn ngữ chung nhất của truyền hình đó là tiếng Anh. Các nội dung truyền hình Anh ngữ, những nguồn tư liệu về các chương trình truyền hình đều qua Anh ngữ dù không phụ thuộc vào nguồn gốc xuất xứ. Sẽ là thiệt thòi lớn nếu người đạo diễn chương trình không có khả năng tiếp cận thông tin qua ngôn ngữ này.

Nếu được sự ủng hộ của lãnh đạo thì trong một khoảng thời gian đều đặn hãy cử N

HẠC

SĨ T

ÀI B

A H

AY N

GƯ

ỜI K

HỐ

N K

HỔ

055

người giám đốc chương trình đi nghiên cứu thị trường truyền hình châu Âu hoặc Bắc Mỹ, đặc biệt là các hội chợ nội dung truyền hình tại Cane, Las Vegas hoặc Hongkong. Dù rằng bạn có thể không liên quan tới thị trường sản phẩm của các tên tuổi lừng lanh, tới những lô thầu bản quyền thể thao, phim truyện, show ca nhạc, kịch, các chương trình giải trí, nhưng đó là cơ hội để người đạo diễn chương trình có thể tiếp xúc với những “ông lớn”, làm quen với khả năng lựa chọn

056

chương trình không hạn chế - đó là những kinh nghiệm vô giá, nhờ vậy mà người đạo diễn chương trình của bạn có thể làm việc một cách hiệu quả hơn.

“Của ngon vật lạ”Thị hiếu của người xem liên tục thay đổi

nhưng có một điều luôn “bất biến” là: tất cả đều yêu thích các chương trình giải trí, truyền hình thực tế, trò chơi và các giải thi đấu thể thao trên truyền hình (tạm gọi là các chương trình ăn khách). Ngày hôm nay tại khung giờ thu hút người xem nhiều nhất có thể phát một vở kịch, ngày mai là một chương trình hài và ngày kia là một tạp chí truyền hình. Chuỗi mắt xích đó cứ lặp đi lặp lại. Vậy nhưng các các chương trình ăn khách thì lúc nào cũng hấp dẫn, lúc nào cũng phải có đầy đủ. Thế nhưng chi phí để có được bản quyền hoặc sản xuất những nội dung này lại là một trong những bài toán phức tạp nhất với nhà quản lý truyền hình.

Công chúng luôn nóng lòng theo dõi hoặc trực tiếp tham dự vào các chương trình truyền hình truyền hình ăn khách. Nếu như tại nơi bạn sinh sống, có các gương mặt của công chúng, các nghệ sỹ trẻ mới nổi, những người mà khán giả truyền hình hâm mộ thì hãy để họ tổ chức các trò chơi, các cuộc đấu thể thao - đó là cách thức tuyệt vời nhất để đạt được danh tiếng cho chương trình.

Phép mầu nhiệm của thành công nằm ở những điều thật đơn giản - trong một trò chơi truyền hình, người ta đưa ra những câu hỏi và thậm chí có thể màn kịch scandal tạo N

HẠC

SĨ T

ÀI B

A H

AY N

GƯ

ỜI K

HỐ

N K

HỔ

057

dựng vụng về. Về bản chất, các chương trình ăn khách trên truyền hình được xây dựng thật không cầu kỳ, nhưng khán giả lại luôn hào hứng tham gia với bạn. Một trò chơi, một cuộc đấu có thể đưa danh tiếng kênh sóng của bạn đạt được lượng khán giả tối đa và khả năng tài trợ to lớn. Trong phạm vi tài trợ chương trình, có thể sẽ thu hút được ai đó từ những đối tác quảng cáo tiềm năng.

“Củi mục để trong rương” Việc mua bán bản quyền chương trình

đó là việc kinh doanh chương trình truyền hình giữa các nhà sản xuất và các đài khác nhau. Luôn phải nhớ một câu ca: “củi mục bà để trong rương, hễ ai hỏi đến…trầm hương của bà”. Một chương trình truyền hình sẽ có sức sống lâu hơn, thậm chí thay đổi từ “củi mục” thành “trầm hương” nếu ta biết cách kinh doanh nó.

Tại sao lại không thể ủng hộ việc kinh doanh bản quyền các chương trình mà bạn sản xuất với những đài truyền hình địa phương khác hoặc trên những thị trường khác, trên các hạ tầng phát sóng khác? Tốt hơn cả là hãy bán mẫu định dạng (format) sản xuất chương trình ngay khi có thể cho những ai muốn tìm công thức để sản xuất chương trình tương tự. Hoặc bạn có thể tìm cho mình các đối tác khác nhau và lôi kéo họ cùng trả tiền các sản phẩm truyền hình được cả hai nơi cùng sử dụng. Việc hợp tác phối hợp sản xuất sẽ hạ thấp chi phí và sự rủi ro.

Nếu bạn chuyển từ một nhà sản xuất chương trình đơn thuần thành cả một nhà

NH

ẠC SĨ TÀI BA H

AY NG

ƯỜ

I KHỐ

N KH

Ổ

058

phát hành sản phẩm trên nhiều hệ thống, bạn cũng sẽ có thể bán các tác phẩm của mình cho hai, năm, thậm chí là hàng chục đài truyền hình cùng một lúc. Việc mua bán giữa các hệ thống truyền hình sẽ hạ thấp chi phí sản xuất và tiếp thị sản phẩm; bạn sẽ có cơ hội vừa nhận được lợi nhuận, vừa được sử dụng tư liệu đó.

Trách nhiệm của một Đạo diễn chương trình cho phép anh ta có quyền hoạt động như một nhà môi giới, thậm chí là một do-anh nhân kinh doanh sản phẩm thông tin. Tuy nhiên đừng quên rằng, giữa kỹ năng sản xuất và năng lực kinh doanh truyền hình có sự tách biệt hoàn toàn với kỹ năng thu mua chương trình và xây dựng khung nội dung phát sóng. Khi đang thực hiện công việc của một Đạo diễn chương trình thì đừng quên rằng mình phải thực hiện trọn vẹn nhiệm vụ nào quan trọng nhất.

Cặp bài trùngĐạo diễn chương trình và người lãnh

đạo bộ phận kinh doanh trong một kênh truyền hình cần làm việc như một “cặp bài trùng”, ý kiến của người này phải thể hiện rõ quan điểm tương tự của người kia. Đạo diễn chương trình làm nhiệm vụ lôi kéo khán giả, còn người lãnh đạo bộ phận quảng cáo thì dùng số lượng khán giả đó để thu hút quảng cáo, tài trợ hoặc kinh doanh trên các loại hình khác. Sự trao đổi thông tin hiệu quả giữa hai bộ phận này rất cần thiết, nó tạo nên sức mạnh của một đài truyền hình.

NH

ẠC S

Ĩ TÀI

BA

HAY

NG

ƯỜ

I KH

ỐN

KH

Ổ

059

Khi Đạo diễn chương trình có ý định mua một loạt phim truyện hoặc triển khai sản xuất những show chương trình mới, người lãnh đạo bộ phận quảng cáo nhất thiết phải tham gia thảo luận thực hiện việc này ngay từ thời điểm hình thành ý tưởng. Người phụ trách kinh doanh của đài truyền hình sẽ phải hình dung ra được rằng, với những nội dung chương trình đó thì doanh số quảng cáo sẽ đạt được như thế nào? Cần chọn lựa chương trình gì dễ thu hút quảng cáo hơn? Có thể bán các nội dung sản xuất này trên các hình thức nào khác, như VOD, in băng đĩa hay trao đổi bản quyền với các kênh khác?

Nếu đạo diễn chương trình nhiều quyết định sai, tất nhiên cả “kênh sẽ chẳng có tiền thưởng Tết”

Tự làm khắc sướngCó một điều luôn phải tỉnh táo rằng

nhiều kênh truyền hình luôn có tham vọng tự mình sản xuất các chương trình, đặc biệt là những thể loại nội dung phức tạp. Thực tế của câu chuyện này là các kênh truyền hình địa phương cũng đổ tiền đi làm các chương trình show games, ca nhạc hay rất nhiều chương trình giải trí tốn kém. Một số kênh truyền hình khác có xu hướng liên kết với các đối tác để mở ra dự án sản xuất chương trình đồng thời kinh doanh quảng cáo, họ cho rằng, với một bộ máy truyền hình thì đó là một hoạt động mang tính đương nhiên. Tuy vậy, các kênh truyền hình khi thực hiện theo mô hình này thường nhanh chóng nhận ra rằng giữa việc sản xuất chương trình với

NH

ẠC SĨ TÀI BA H

AY NG

ƯỜ

I KHỐ

N KH

Ổ

060

việc phát chương trình lên sóng là hai công việc hoàn toàn khác nhau. Một kênh sóng có thương hiệu hàng đầu không nhất thiết phải đồng thời là một trung tâm sản xuất lớn. Một nhà sản xuất chuơng trình không nhất thiết phải đồng thời kiêm nhiệm vai trò của một kênh phát sóng.

Có cần thiết phải tư duy một cách cứng nhắc rằng nhất định phải tự thực hiện việc sản xuất chương trình hay không? Không, không cần thiết phải thế, đơn giản là, điều này chưa chắc đã mang lại lợi lộc gì. Hình thức trao đổi bản quyền hoặc hợp tác sản xuất là cách làm phù hợp với các đài truyền hình địa phương hoặc các kênh sóng có ngân sách hạn hẹp.

Để mở rộng hệ thống sản xuất chương trình cần chi phí đầu tư rất nhiều. Trang thiết bị truyền hình dùng trong quy trình sản xuất tác phẩm có chi phí đầu tư cao và khấu hao, lạc hậu rất nhanh. Nếu bạn định lập ra một hệ thống sản xuất như một house produc-tion, tự xây dựng các trường quay, thì để có thể duy trì hoạt động của bộ máy này, bạn cần phải phủ tối đa số giờ khai thác sản xuất mỗi ngày. Nếu trường quay trống vắng thì bạn vẫn phải trả tiền duy trì sự tồn tại của nó. Chỉ khi trường quay hoạt động liên tục, bạn mới có thể kiếm được tiền.“Ai kiểm soát truyền thông đại chúng, người đó kiểm soát văn hóa.

NH

ẠC S

Ĩ TÀI

BA

HAY

NG

ƯỜ

I KH

ỐN

KH

Ổ

061

Chương IIIĐẠI TƯỚNG TIÊN PHONG

HAY NGƯỜI GỠ MÌN VĨ ĐẠI

“Ai kiểm soát truyền thông đại chúng, người đó kiểm soát văn hóa.

Whoever controls the media, the imag-es, controls the culture”

Allen Ginsberg

Bạn hình dung về người lãnh đạo bộ phận quan trọng và có ảnh hưởng nhất trong đài truyền hình - Trưởng ban Thời sự như thế nào? Có thể ví anh ta như viên tướng tiên phong giữa trận tiền, đầy oai dũng và cao ngạo. Nhưng cũng chẳng sai khi ví đây là “người gỡ mìn”, vì nếu có sai sót xảy ra thì kết cục sẽ thật bi đát.

Ban Thời sự - đó là bộ phận quan trọng nhất, chứa đựng những tinh túy nhất cũng như nhiều sự mâu thuẫn phức tạp nhất trong đài truyền hình.

Trưởng ban Thời sự chỉ chịu sự điều hành trực tiếp từ người lãnh đạo cao nhất của cơ Truyền hình. Những thay đổi có liên quan

ĐẠI TƯ

ỚN

G TIÊN

PHO

NG

HAY N

GƯ

ỜI G

Ỡ M

ÌN VĨ Đ

ẠI

062

ĐẠI

TƯ

ỚN

G T

IÊN

PH

ON

G H

AY N

GƯ

ỜI G

Ỡ M

ÌN V

Ĩ ĐẠI

tới quá trình sản xuất hàng ngày, đòi hòi phải nhận được nhiều ý kiến chỉ đạo, định hướng thường xuyên và trực tiếp, ví dụ như:

■ Có cần thiết phải hướng làn sóng của mình trực tiếp vào điểm nóng thông tin không. Nếu phải triển khai thì định hướng tiếp cận là gì?

■ Định hướng, quan điểm, thậm chí là sức ép chính trị từ các cấp quản lý với vấn đề này ra sao?

■ Sự phản ứng, thậm chí là đe doạ từ các đối tượng tiêu cực, từ các “nhóm lợi ích” và thậm chí là từ hệ thống tổ chức có lợi ích là thế nào?

Lãnh đạo đài truyền hình vừa phải là chỗ dựa vững chắc, vừa phải là người có thể uốn nắn chỉ đạo, thậm chí là kiểm soát tuyệt đối bộ phận Thời sự, phải có bản lĩnh trước những sức ép không tránh khỏi từ bộ máy chính quyền, các tổ chức hoạt động xã hội, các doanh nghiệp, hay các nhóm lợi ích… những đối tượng luôn muốn rằng bản tin thời sự phải phản ánh chính kiến của họ. Nếu cơ quan truyền thông che đậy thông tin vì những mối quen biết với các thế lực hoặc nhóm lợi ích, đó không khác gì việc vi phạm Luật báo chí. Người lãnh đạo đài truyền hình nào cũng muốn được cấp trên đánh giá đúng, thậm chí là ưu ái với tổ chức và cá nhân mình, vậy nhưng đứng trước một vấn đề thời sự nóng hổi, việc dung hoà giữa cấp lãnh đạo với nhiệm vụ của người làm báo là không hề giản đơn. Ban Thời sự phải là “người tiên phong” của đài truyền hình trong việc xây dựng lòng tin với khán giả.

063

“Chảo lửa”Bản tin Thời sự - đó chính là bộ mặt của

bất kỳ kênh sóng hay đài truyền hình nào. Những nghiên cứu khán giả đã chỉ ra rằng công chúng luôn quan tâm nhất đến các thông tin thời sự có liên quan trực tiếp tới cuộc sống của họ. Lý thuyết này được gọi tên là “vòng xoáy tâm điểm”, vòng xoáy gần nhất gần tâm điểm chính là những gì trực tiếp can hệ đến gia đình mỗi khán giả, đến ngôi nhà nơi họ đang sống. Sau đó sự chú ý sẽ mở rộng ra đến khu vực, thành phố, quốc gia và cuối cùng là toàn thế giới.

Bất kỳ một kênh truyền hình nào cũng có thể tìm mua dễ dàng được các chương trình giải trí, phim truyện, thể thao. Bất cứ kênh truyền hình nào cũng có thể phát sóng các chương trình trò chơi, ca nhạc. Chỉ có những tin tức, phóng sự thời sự nóng hổi mới là thứ để nhận biết kênh truyền hình của bạn giá trị đến đâu trong mắt người xem.

Ban Thời sự - bộ phận quan trọng nhất và làm nên thương hiệu của mỗi đài truyền hình sẽ luôn nóng như một chảo lửa. Đó cũng là bộ phận đòi hỏi sự đầu tư lớn nhất về nguồn lực con người và trang bị kỹ thuật.

Vậy mỗi kênh sóng cần thực hiện bao nhiêu bản tin?

Để trả lời câu hỏi đó phải căn cứ vào việc kênh sóng của bạn được xây dựng ở quy mô nào, tác động đến đâu và có chi phí được cho hoạt động này là bao nhiêu tiền. Hãy phân tích khung chương trình của kênh sóng khác, xem có bao nhiêu bản tin thời sự trong cùng một thời điểm được phát sóng và có

ĐẠI TƯ

ỚN

G TIÊN

PHO

NG

HAY N

GƯ

ỜI G

Ỡ M

ÌN VĨ Đ

ẠI

064

bao nhiêu khung giờ như vậy mỗi ngày? Đâu là khung giờ trọng điểm, đâu là đối tượng khán giả chính, đâu là lĩnh vực chuyên biệt mà bản tin cần hướng tới. Lý do để có bao nhiêu bản tin thời sự trong ngày không bao giờ xuất phát từ ý muốn “càng nhiều càng tốt”, mà phải xuất phát từ hiệu quả đích thực.

Chào buổi sáng Đầu giờ sáng thường là khung thời gian

rất quan trọng với người làm truyền hình. Bản tin sáng là thông điệp quan trọng giúp kênh sóng lôi kéo khán giả “tỉnh ngủ”, nạp “năng lượng” và sẵn sàng cho một ngày mới. Có quá nhiều thông tin cần thiết cho một ngày mới, từ những sự kiện mới, điểm báo ngày, tin quốc tế, dự báo thời tiết cho đến tin về những trận bóng đá mà đêm qua người ta không có điều kiện thức xem…Vấn đề nằm ở chỗ định dạng, mô hình của bản tin mà bạn xây dựng sẽ như thế nào, theo phong cách của bản tin chính thống hay là một sự “phá cách”, tạo cảm giác thư giãn, hứng khởi. Khó có thể so sánh phong cách nào ưu thế hơn, nó phụ thuộc vào tiêu chí của từng kênh và phong cách chung của mỗi đài truyền hình.

Các kênh truyền hình khi triển khai sản xuất bản tin thời sự buổi sáng còn có quyền tiếp tục khai thác, cập nhật lại vấn đề nội dung đó trong suốt cả ngày. Luôn nhớ rằng ai cũng muốn mình là người được biết thông tin đầu tiên, vì vậy kênh sóng của bạn phải tìm cách “lôi kéo” nhóm khán giả “ruột” đến với mình mỗi ngày.Đ

ẠI T

ƯỚ

NG

TIÊ

N P

HO

NG

HAY

NG

ƯỜ

I GỠ

MÌN

VĨ Đ

ẠI

065

Có thể làm việc này thế nào? Các bản tin thời sự buổi sáng có nhiều

tính nhất giống như bản tin phát thanh kèm theo hình ảnh. Có vẻ như ý kiến này hơi ngược đời, khác hẳn với lý thuyết truyền hình. Nghiên cứu về hình ảnh của nội dung bản tin sáng cho thấy, các thành viên trong gia đình lúc đó đang chú tâm làm nhiều việc khác: thay quần áo, ăn sáng, chuẩn bị đi làm hoặc đi học. Họ không có nhiều thời gian để ngồi một chỗ và theo dõi chăm chú xem truyền hình đang phát gì. Thế nên nếu tắt chiếc máy thu hình đi thì người ta vẫn có thể vừa lắng nghe đài phát thanh và đồng thời làm tất cả những công việc buổi sáng. Chỉ khi nào họ nghe thấy có một cái gì đó thật hay hay, họ mới lại gần nơi có đặt máy thu hình và liếc qua một vài phút. Họ có thể xem

ĐẠI TƯ

ỚN

G TIÊN

PHO

NG

HAY N

GƯ

ỜI G

Ỡ M

ÌN VĨ Đ

ẠI

066

một số hình ảnh sinh động, lướt qua một số nội dung hấp dẫn cần thiết, để rồi ngay sau đó lại tiếp tục công việc của buổi sáng tất bật. Khán giả thực sự đang “nghe” truyền hình. Bản tin thời sự buổi sáng có thể lên sóng vào thời điểm khi phần lớn khán giả đang còn chưa tỉnh ngủ. Nội dung của bản tin sáng nên được viết thiên về nguyên tắc phát thanh, dành cho việc “nghe” nhiều hơn là “nhìn”.

Một số kinh nghiệm về việc sản xuất bản tin sáng:

■ Luôn hiển thị trên màn hình rằng “bây giờ là mấy giờ”

■ Thời tiết thời điểm này ra sao và dự báo thời tiết trong ngày thế nào

■ Các thông tin mới nhất về tình hình giao thông, ùn tắc tai nạn.

■ Các phóng sự về ý tế, sức khoẻ và an ninh, đặc biệt là những vấn đề có thể khiến dư luận rúng động.

■ Thông tin về các sự kiện đã xảy ra vào buổi đêm và các đoạn giới thiệu trước về các sự kiện sẽ diễn ra trong ngày.

Nếu như kênh sóng nào lôi kéo được sự quan tâm chú ý của khán giả vào buổi sáng thì chắc chắn số lượng khán giả trong suốt cả ngày sẽ ít có biến động. Đặc biệt là khi bạn biết sử dụng các “kỹ năng” giữ chân khán giả, theo kiểu “nếu muốn biết việc này thế nào, hãy xem hồi sau sẽ rõ...”. Nếu kênh truyền hình của bạn nắm được lượng khán giả buổi sáng hằng ngày thì cũng có nghĩa là các đối thủ cạnh tranh với bạn chắc chắn cũng sẽ phải tìm cách lôi kéo họ. Một trong Đ

ẠI T

ƯỚ

NG

TIÊ

N P

HO

NG

HAY

NG

ƯỜ

I GỠ

MÌN

VĨ Đ

ẠI

067

những nguyên tắc cơ bản của truyền hình, đó là hãy giữ vững và phát triển lượng khán giả của mình, còn hơn là lôi kéo khán giả của người khác.

“Mỏ vàng” giữa buổi ban trưa Bản tin thời sự buổi trưa cũng có trọng

lượng không hề kém cạnh bản tin thời sự buổi sáng trong việc thu hút khán giả. Câu hỏi đặt ra là, lượng khán giả đó lớn tới đâu? Với những nơi kênh bạn có điều kiện phủ sóng có bao nhiêu người rời nhiệm sở để đi ăn trưa, có những đối tượng nào từ thành phố cho tới miền quê đang ngồi ở nhà để theo dõi tivi? Những người về hưu, những nông dân đi làm đồng về chăng? Còn những người phụ nữ làm công việc nội trợ ở nhà thì sao? Đó cũng là một đối tượng lớn khán giả của bản tin thời sự buổi trưa.

Tuy nhiên, cần nhớ rằng vào thời đại này tin tức được truyền tải thường xuyên, liên tục trên rất nhiều phương tiện thông tin đại chúng. Tốc độ truyền tải nhanh của các trang tin điện tử, đặc biệt là khả năng chia sẻ giữa cá nhân với cá nhân, giữa nhóm công chúng với trang điện tử là không giới hạn. Sức ép này cho thấy áp lực ngày càng gia tăng cho các bản tin buổi trưa, đó là không thể chỉ dùng cách đưa tin “mới”, “độc” và “lạ” để cạnh tranh, hãy dùng những vũ khí quan trọng nhất của truyền hình là hình ảnh và âm thanh, đặc biệt là khả năng truyền phát trực tiếp từ hiện trường để nâng cao chất lượng của bản tin.

ĐẠI TƯ

ỚN

G TIÊN

PHO

NG

HAY N

GƯ

ỜI G

Ỡ M

ÌN VĨ Đ

ẠI

068

“Vị khách” trong bữa tốiBản tin thời sự tối - đó là bản tin quan

trọng nhất và rõ ràng là nó tạo nên diện mạo kênh truyền hình của bạn, hãy ví như đó là cơ hội để bạn gõ cửa vào thăm mọi gia đình. Nhiều nghiên cứu chỉ ra thời điểm phát sóng chương trình thời sự phù hợp nhất từ 18h30 đến trước 21 giờ. Thời lượng có thể kéo dài từ nửa tiếng tới một tiếng. Nhiều kênh truyền hình thực hiện bản tin thời sự với độ dài thời lượng khác nhau - từ 30 tới 50 phút tùy thuộc mỗi ngày. Thời lượng đó hoàn toàn độc lập với khung chương trình khác.

Hiện nay, các đài truyền hình địa phương đều bị chi phối bởi khung giờ phát sóng của bản tin thời sự 19h00 của VTV nên phần lớn các kênh đều bắt đầu và kết thúc bản tin thời sự của mình vào đúng đầu giờ trước nửa tiếng hoặc sau đó. Nếu bản tin thời sự được không chế mức 30 hoặc 60 phút thì bạn sẽ dễ dàng hơn trong việc chọn giờ “chuẩn” để phát sóng, hơn nữa nó sẽ giúp cho việc giữ khán giả tiếp tục theo dõi các chương trình tiếp theo.

Có những kiểu định dạng (format) chương trình thời sự nào tại thời điểm này? Bạn phải đương đầu với sự cạnh tranh của các bản tin khác như thế nào? Trong những thời điểm nào?

Khi bạn làm rõ được những câu hỏi này, hãy xác định xem bản tin của bạn có phải trực tiếp cạnh tranh với các đối thủ hay không? Nếu đối thủ cũng phát sóng bản tin trùng với giờ phát của bạn thì đó sẽ là sự “đối đầu” trực tiếp. Loại cạnh tranh này sẽ Đ

ẠI T

ƯỚ

NG

TIÊ

N P

HO

NG

HAY

NG

ƯỜ

I GỠ

MÌN

VĨ Đ

ẠI

069

làm phân tán, chia cắt lượng khán giả. Nếu bạn quyết định đưa bản tin của mình phát sóng trước các đối thủ cạnh tranh, bạn sẽ lại phải đối mặt với các chương trình giải trí hoặc chuyên đề khác trong khung giờ đó. Tuyệt đối không được cho nội dung tin tức của mình lên sóng sau bản tin của các đối thủ khác, vì như vậy bạn sẽ luôn là người phát tin cũ.

Theo dõi bản tin buổi tối, đó là một thói quen đã ăn sâu trong tâm trí của mọi người.

Bản tin thời sự luôn được phát vào giờ đẹp nhất - “giờ vàng”, nó được coi như một phần không thể thiếu trong cuộc sống, để đáp ứng nhu cầu thông tin và văn hóa của mỗi người. Bạn cần cân nhắc thêm rất nhiều yếu tố để bản tin đạt hiệu quả tối ưu:

Nếu như kênh sóng của bạn hướng đến đối tượng khán giả mục tiêu ở một thành phố hoặc một vùng có mật độ dân cao, nên thực hiện một bản tin vào đầu buổi tối và thêm một vào cuối ngày. Bạn cần nắm rõ tập quán sinh hoạt của người dân, khi nào họ kết thúc ngày làm việc để trở về nhà, khi nào gia đình họ tập trung theo dõi màn hình TV, các kênh truyền thông khác mà người dân có thể theo dõi có giờ phát sóng bản tin lúc nào?

Ở các thành phố lớn, nếu như phần lớn người dân đa phần là những người công chức, cán bộ, công nhân rời nhiệm sở, nhà máy, xí nghiệp vào một giờ cao điểm cuối ngày, khi đó giờ phát bản tin cần lùi lại muộn hơn một chút và nên kéo dài thành một tiếng. Làm như vậy lượng khán giả bản tin này tăng dần theo quá trình dòng người từ nơi làm việc

ĐẠI TƯ

ỚN

G TIÊN

PHO

NG

HAY N

GƯ

ỜI G

Ỡ M

ÌN VĨ Đ

ẠI

070

trở về nhà. Để cách làm này có hiệu quả thì trước đó cần phát nhiều lần những đoạn giới thiệu về các sự kiện quan trọng nhất trong ngày để khán giả đón xem.

Trong nội dung bản tin rất cần phải nhấn mạnh về các sự kiện có liên quan trực tiếp tới đối tượng khán giả chính của kênh sóng. Đừng quên về lý thuyết “vòng xoáy tâm điểm”. Mối quan tâm của người xem hướng nhiều nhất đến gia đình, sau đó sẽ tới những nơi lân cận, thành phố, đất nước và cuối cùng là thế giới. Một bản tin chỉ có thuần tuý nội dung quốc tế hoặc thông tin trong nước quá tổng hợp thì không mang nhiều ý nghĩa, hãy bổ sung những thông tin mang tính chuyên biệt, thực sự dành cho đối tượng khán giả mục tiêu.

Nếu bạn quyết định thực hiện bản tin thời sự vào khoảng từ 17h30tới 19 giờ (trước bản tin của VTV), khi đó nên phát lại một lần nữa vào cuối khung giờ “vàng”, khoảng 23 giờ hoặc sau thời điểm đó. Các bản tin cuối ngày cần cập nhật các nội dung mới diễn ra ngay vào buổi tối đó, ví dụ như sự kiện, phát biểu quan trọng của lãnh đạo đảng, nhà nước hoặc quan chức địa phương về tình hình chính trị, kinh tế, xã hội; về một sự vụ phát sinh hoặc phản ánh một chương trình nghệ thuật trong ngày được nhiều người quan tâm vv… Cũng có thể tổng hợp và phát lại một số sự kiện quan trọng từ các bản tin trước đó. Ngoài ra trong một bản tin hay còn cần phải được bổ xung thêm những đoạn giới thiệu về các sự kiện, tác phẩm hấp dẫn, cũng như tóm lược dự báo thời tiết. Nhiều khán giả sẽ Đ

ẠI T

ƯỚ

NG

TIÊ

N P

HO

NG

HAY

NG

ƯỜ

I GỠ

MÌN

VĨ Đ

ẠI

071

an tâm ngủ ngon nếu họ biết rằng ngày mai có những sự kiện gì, có chuyện gì liên quan đến họ.

Trước khi ngủ ngonLiệu có cần thiết phải phát sóng thêm

một bản tin cuối ngày vào thời điểm phần lớn khán giả sắp bước vào giấc nồng hay không? Nếu tại thành phố của bạn người dân thường thích xem truyền hình đến khuya thì ý tưởng thực hiện một bản tin cuối ngày là khả thi, thậm chí nội dung của bản tin này không cần phải là hoàn toàn mới so với nội dung bản tin tối đã phát.

Với một Ban Thời sự thì việc xây dựng một bản tin cuối ngày sẽ thật dễ dàng hơn nếu như chỉ việc cập nhật, montage lại các nội dung phóng sự đã đăng tải. Tuy nhiên, vào buổi tối thì luôn có sự kiện nào đó xảy ra, dù rằng đó chỉ là các sự kiện văn hóa hoặc sự kiện âm nhạc. Các hoạt động thể thao cũng có thể mang lại những hình ảnh sinh động cho bản tin tối. Nhiều khán giả trước khi đi ngủ vẫn muốn thu nhận thêm nhiều thông tin mới về các lĩnh vực chuyên biệt cũng như các sự kiện quốc tế quan trọng. Sẽ thật thú vị nếu như trước khi đi ngủ, người ta biết chắc rằng mình không để lỡ tin tức gì quan trọng. Kể cả khi có xuất hiện những tin tức chẳng mấy tốt lành gì thì khán giả cũng muốn được rõ xem nó xấu đến chừng nào.

Người phụ trách bản tin đừng quên việc điểm qua đôi nét về những sự kiện có thể diễn ra ngày hôm sau. Trước khi đi ngủ, mọi người luôn muốn biết tin tức về thời tiết. Họ

ĐẠI TƯ

ỚN

G TIÊN

PHO

NG

HAY N

GƯ

ỜI G

Ỡ M

ÌN VĨ Đ

ẠI

072

muốn biết rằng thời thiết ngày mai sẽ ra sao, khi thức dậy thì cần phải làm những gì. Các hình ảnh giới thiệu ngắn về các sự kiện diễn ra trong ngày mai cũng có ý nghĩa rất quan trọng, giúp cho khán giả làm quen với những nội dung chính của bản tin thời sự ngày mai.

Thông tin về các buổi biểu diễn, lịch chiếu phim vào ngày cuối tuần sẽ giúp khán giả lên kế hoạch cho những ngày nghỉ sắp tới. Đó cũng là một cơ hội để các nhân sự bộ phận kinh doanh có thể ký kết hợp đồng quảng bá với các trung tâm giải trí, thương mại. Ngoài ra, việc giới thiệu về những buổi hòa nhạc, phóng sự về các triển lãm hội họa vừa khai mạc cũng như các sự kiện văn hóa khác bao giờ cũng là những nội dung làm cho bản tin thu hút người xem. Trong mảng đề tài văn hoá - dân sinh dành riêng cho ngày cuối tuần, bản tin thời sự còn có thể thực hiện thêm các phóng sự về các nhà hàng, những quán ăn ngon, địa điểm du lịch mới...

Có thể tính đến việc không thực hiện một bản tin cuối ngày mà thay vào đó chỉ là 5 phút tóm lược các sự kiện chính trong ngày, kết quả các trận thi đấu thể thao và dự báo thời tiết ngày mai. Mẫu nội dung ngắn gọn đó có thể được thực hiện thông qua một biên tập viên.

“Khai hoả” vào đầu múi giờ Để khẳng định vị thế của mình, một số

kênh truyền hình đã xây dựng hệ thống bản tin thời sự rất đa dạng, bao gồm cả các bản tin chính, bản tin chuyên biệt và bản tin đầu giờ. Các bản tin ngắn đầu múi giờ có thời lượng Đ

ẠI T

ƯỚ

NG

TIÊ

N P

HO

NG

HAY

NG

ƯỜ

I GỠ

MÌN

VĨ Đ

ẠI

ĐI TÌM

GIÁ TR

Ị ĐÍC

H TH

ỰC

không quá mười lăm phút. Hệ thống các bản tin ngắn này còn được xem như những “phát súng khai hoả” vào mỗi đầu múi giờ.

Liệu có nhất thiết phải làm mới hoàn toàn nội dung bản tin thời sự mỗi giờ không? Thường thì không có nhiều sự vụ quan trọng xuất hiện nhanh đến mức đó, tuy nhiên dự báo thời tiết, thông tin giao thông đô thị, tin an ninh trật tự thì cần cập nhật. Có thể bổ sung những tin tức quốc tế hoặc các thông tin về tình hình tài chính - những gì khán giả luôn quan tâm. Tuy nhiên, việc có thêm một

074

bản tin thì sức ép tài chính, nhân sự, kỹ thuật cho bộ máy cũng tăng theo.

Các kênh truyền hình hiện nay đang phải đối mặt với sự cạnh tranh của nhiều báo điện tử, đa dạng cả về số và chất lượng, đồng thời vẫn còn sự cạnh tranh khốc liệt với tin tức trên sóng phát thanh, báo in và các kênh thông tin khác. Càng ngày, khán giả càng có xu hướng thích tiếp nhận các bản tin ngắn gọn, cô đọng nhưng thật ấn tượng và khác biệt. Sự khác biệt trong nội dung và hình thức thể hiện bản tin sẽ khiến các kênh truyền hình giữ vững được vị thế của mình.

Bản tin thời sự được phát đầu múi giờ cũng có vai trò quan trọng trong việc đẩy dần “độ nóng” của thông tin, tạo một bước đệm trước thời điểm phù hợp để phát sóng những phóng sự hay nhất, hấp dẫn nhất sẽ đưa trong bản tin chính. Đó cũng là một trong những mối tiềm năng cho việc kinh doanh, đặc biệt là dành cho các nhà quảng cáo lớn (ngân hàng, thực phẩm, viễn thông…) những đối tượng luôn muốn phát quảng cáo của mình ở block thời gian liền với bản tin thời sự.

Trả lời câu hỏi về việc cần phát sóng bao nhiêu bản tin và mức độ cập nhật ra sao, phụ thuộc vào thực lực của mỗi kênh sóng và nhu cầu của thị trường. Không hề có bất kỳ một công thức định sẵn áp dụng cho tất cả các trường hợp.

Người của công chúng Những gương mặt của truyền hình là

người của công chúng, thuộc về công chúng. Một trong những lý do chính mà khán giả Đ

ẠI T

ƯỚ

NG

TIÊ

N P

HO

NG

HAY

NG

ƯỜ

I GỠ

MÌN

VĨ Đ

ẠI

075

nhìn nhận, đánh giá cao sức hấp dẫn của mỗi kênh sóng - đó là năng lực của người dẫn chương trình hoặc phát thanh viên. Đây là một đề tài khá thú vị, bởi tên gọi chức danh của những gương mặt truyền hình đã rất khác nhau, nào là người dẫn chương trình, biên tập viên, bình luận viên, phát thanh viên. Trong giới hạn đề cập ở đây, không đi sâu vào chi tiết của từng chức danh mà chỉ đề cập về một phương diện, rằng dù được gọi tên là gì thì họ cũng chính là gương mặt, diện mạo không chỉ của bản tin thời sự mà còn của cả kênh sóng của bạn. Tài sản lớn nhất mà bạn có, đó chính là lòng tin mà họ gây dựng được từ khán giả. Ở phương Tây, cạnh tranh giữa các đài còn nằm ở sự đua tranh giữa các ngôi sao truyền hình, các phát thanh viên, những người phải dùng rất nhiều tiền mới có thể mời họ tới làm việc. Ở Việt Nam, cuộc đua đó thực sự cũng đã bắt đầu.

Vũ khí quan trọng của bạn, đó còn là kết quả của sự nghiên cứu nghiêm túc về công chúng khán giả. Những nghiên cứu theo từng nhóm xã hội phản ánh rất rõ về chất lượng của bản tin thời sự, về trình độ của các phát thanh viên, về ấn tượng của họ trong lòng khán giả. Tất nhiên, cảm nhận chung của đông đảo người xem sẽ khiến bạn quyết định điều gì cần thiết cho kênh truyền hình của mình.

Cũng giống như nhiều quyết định khác có liên quan tới công việc truyền hình, việc tuyển chọn gương mặt truyền hình là một quá trình phức tạp. Không nhất thiết phải lựa người dẫn chương trình chỉ vì hình thức bên

ĐẠI TƯ

ỚN

G TIÊN

PHO

NG

HAY N

GƯ

ỜI G

Ỡ M

ÌN VĨ Đ

ẠI

076

ngoài mà phải hướng đến sự hài hòa giữa gương mặt, ánh mắt, nụ cười, với sự lôi cuốn của giọng nói. Nên khuyến khích các phóng viên, biên tập viên hoặc các chuyên gia có khả năng dẫn dắt chương trình, bởi chính họ sẽ là người am hiểu về nội dung cần chuyển tải đến khán giả nhất.

Nếu bản thân người dẫn chương trình không phải là một phóng viên thực thụ thì sớm hay muộn họ cũng sẽ gặp những vướng mắc không nhỏ khi xuất hiện trong các chương trình truyền hình trực tiếp. Trong các tình huống này, người dẫn chương trình thường khó có thể chuẩn bị trước lời dẫn để đọc mà phải trực tiếp diễn đạt tình tiết theo ngôn ngữ nói. Vậy nên, bạn cần một nhà báo có khả năng thể hiện trực tiếp trên màn hình và để giới thiệu nội dung tác phẩm hơn là “những cô gái chân dài”.

Nhiều nhà sản xuất có kinh nghiệm đã mời nhà báo hoặc các học giả có tiếng tăm tham gia cộng tác. Họ có thể là những cây bút chuyên nghiệp cho các báo viết, có khả năng tham gia một cách xuất sắc vào công việc truyền hình. Cần phải làm những gì để bù đắp phần khuyết về kinh nghiệm chuyên ngành truyền hình của họ? Việc này thực ra không thể đưa ra một khuôn mẫu chung, đa phần là nhờ con mắt tinh tường của các nhà sản xuất biết “đãi cát tìm vàng”. Nếu như có người nào đó thường xuyên xuất hiện trước công chúng, biết cách lôi cuốn khán giả, có duyên thể hiện cùng ngoại hình ưa nhìn, họ có thể thực hiện công việc truyền hình một cách hoàn hảo. Hãy chịu khó ghi Đ

ẠI T

ƯỚ

NG

TIÊ

N P

HO

NG

HAY

NG

ƯỜ

I GỠ

MÌN

VĨ Đ

ẠI

077

hình thử một số đoạn lời dẫn của ứng cử viên đó và phân tích khả năng họ sẽ đáp ứng trong trường hợp nào. Bạn cũng có thể dùng ý kiến phản biện độc lập của các chuyên gia khác. Nên nhớ rằng những kỹ năng cơ bản, cần thiết cho việc dẫn chương trình thời sự không phải là những gì quá khó khăn phức tạp, chỉ cần có một chút tố chất và rèn luyện một thời gian là có thể thực hiện được.

Biết mười hãy nói một Định biên nhân sự của một Ban thời sự

thường có quy mô lớn hơn so với các Ban biên tập khác trong Đài truyền hình, với nhiều phóng viên, biên tập viên hay các nhà bình luận đảm trách từng lĩnh vực khác nhau.

Nếu như bạn muốn bản tin của mình có đủ thông tin ảnh về hoạt động của các vị lãnh đạo cao cấp hay doanh nghiệp hàng đầu, thậm chí tin tức chuyên biệt về các vấn đề chính trị như các cơ quan đảng, quốc hội, các cơ quan hành pháp khác, bạn nên điều phối các phóng viên chuyên trách theo dõi lĩnh vực này. Về lâu dài các mối liên hệ của phóng viên với các nguồn tin sẽ là một lợi thế, thậm chí là một sức mạnh của cơ quan truyền hình.

Một trong những thách thức của các bản tin thời sự, đó là việc phải cập nhật đầy đủ và chính xác các thông tin về kinh tế và tài chính. Hoạt động tài chính, chứng khoán, bất động sản luôn được coi là một nguồn thông tin quan trọng, là nhân tố làm cho số lượng khán giả tăng cao. Tất nhiên đã có vai trò của các kênh kinh tế chuyên biệt trong và

ĐẠI TƯ

ỚN

G TIÊN

PHO

NG

HAY N

GƯ

ỜI G

Ỡ M

ÌN VĨ Đ

ẠI

078

ngoài nước, tuy vậy việc có thêm nội dung kinh tế, tài chính không bao giờ là thừa với một kênh truyền hình nói chung.

Không phải phóng viên nào cũng thích thú khi được giao thực hiện các tác phẩm có liên quan đến đề tài kinh tế, bởi lẽ để làm tốt được một tác phẩm họ buộc phải nắm bắt được hết diễn tiến của sự kiện có liên quan, phải hiểu cặn kẽ và đương nhiên là phải bỏ rất nhiều thời gian để nghiên cứu tường tận về các khái niệm kinh tế, tài chính cơ bản. Để có một cách làm mới, bạn nên mời những gương mặt doanh nhân trẻ, các chuyên gia kinh tế hoặc thậm chí là những sinh viên năm cuối các trường kinh tế tham gia cộng tác. Họ thậm chí còn có thể trở thành một người dẫn chương trình sắc xảo khi đưa tin về các hoạt động kinh tế. Tuy vậy, cũng đừng bao giờ đoán chắc rằng đã có những người am hiểu về kinh tế thì chương trình của bạn sẽ hấp dẫn được khán giả, bởi xét trên một khía cạnh nào đó thì các chuyên gia kinh tế có thể là những người nổi tiếng với các luận thuyết của mình nhưng chưa chắc đã có thể trở thành nhân vật lôi cuốn khán giả khi xuất hiện trước máy thu hình.

Mảng thông tin y tế cũng là vấn đề cần lưu ý trong Bản tin thời sự. Vì vậy, các phóng sự có liên quan đến đề tài y tế cần được thực hiện bởi một biên tập viên - một chuyên gia đích thực trong lĩnh vực này. Cũng có thể bạn sẽ tiếp nhận sự cộng tác của một bác sỹ hoặc một nhân viên y tế - người có niềm hứng thú với các công việc truyền hình.

ĐẠI

TƯ

ỚN

G T

IÊN

PH

ON

G H

AY N

GƯ

ỜI G

Ỡ M

ÌN V

Ĩ ĐẠI

079

Bức tranh của một triệu ngôi nhàHình ảnh, diện mạo của một trường

quay thời sự khi lên sóng ngẫu nhiên trở thành một bức tranh xuất hiện trong mọi gia đình. Nói vậy là đủ hiều vì sao ta cần một trường quay thời sự thật trang trọng, đẹp đẽ. Một trường quay chuyên dùng cho các bản tin thời sự có thể được thiết kế từ nhiều phương án khác nhau. Nếu quan sát trường quay các bản tin một chút sẽ thấy rằng đơn giản nhất thì chỉ cần một chiếc bàn, một cái ghế thông thường, tốt hơn thì sẽ là một bộ bàn ghế thiết kế chuyên biệt, có thể dùng để bốn đến năm người cùng ngồi toạ đàm. Hậu cảnh có thể là hình toàn cảnh thành phố nhìn từ trên cao, một biểu biểu tượng của địa phương hay được xây dựng theo kiểu thể hiện hàng loạt màn hình kỹ thuật truyền hình hoặc khu hậu trường sản xuất. Lựa chọn định dạng trường quay là một quá trình tương đối phức tạp, nó phụ thuộc vào đặc điểm kết cấu mặt bằng của studio, vào định hướng bản tin hoặc thậm chí là theo ý đồ thể hiện riêng biệt của ekip thực hiện chương trình. Dù lựa chọn cách nào thì một trường quay thời sự cũng phải thiết kế để sử dụng lâu dài. Xin nhắc lại rằng thời sự là một trong những nội dung quan trọng để cạnh tranh giữa các kênh sóng. Diện mạo của một trưòng quay thời sự sẽ tạo cho khán giả cảm nhận về năng lực của toàn bộ hệ thống, trình độ, tầm nhìn của đài truyền hình và thu hút họ. Bạn hãy tự đặt ra một câu hỏi cho mình rằng, khán giả sẽ hài lòng tiếp xúc với bạn qua hình thức nào? Hãy thử hình dung xem việc xây dựng một

ĐẠI TƯ

ỚN

G TIÊN

PHO

NG

HAY N

GƯ

ỜI G

Ỡ M

ÌN VĨ Đ

ẠI

080

studio theo phong cách cổ điển, giản dị hay thật hiện đại và theo phong cách riêng biệt? Trước khi quyết định, hãy xem đối thủ của bạn, các kênh truyền hình hàng đầu khác đã thiết kế định dạng studio thế nào?

Xin khẳng định rằng, chưa có một ng-hiên cứu nào cho thấy việc khán giả theo dõi các bản tin thời sự chỉ vì là họ yêu thích hình thức định dạng của trường quay. Chỉ có những thông tin cho thấy rằng khán giả chuyển qua xem kênh truyền hình này hoặc bản tin khác vì lý họ không thích điều gì ở trường quay đó mà thôi. Tuy nhiên, trường quay là “bộ mặt” chương trình thời sự, nên không thể thiết kế sơ sài mà cần sự tiện dụng, hợp lý trong điều kiện chi phí cho phép.

Tại thời điểm này có rất nhiều công ty chuyên thiết kế lắp đặt deco trường quay, dịch vụ mà họ đưa ra rất đắt, thậm chí cực kỳ đắt. Nếu bạn có thể tự mình tìm lấy một hướng án cho đài truyền hình hoặc tìm xem trong đội ngũ quay phim, đạo diễn trong đài ai đó thực sự có khả năng thực hiện công việc này thì chi phí sẽ giảm xuống mức tối thiểu. Đừng xem thường khả năng sáng tạo của các nhân viên dưới quyền, nhiều khi họ là những chuyên gia tư vấn trong các dự án khác bên ngoài, đừng để câu “bụt chùa nhà không thiêng” sẽ làm bạn mất đi những người tâm huyết sẵn sàng cống hiến.

Chân dung ông vua không ngai Có thể ví Trưởng ban Thời sự - một con

người đầy quyền lực như một ông vua không ngai, với một số điểm mấu chốt cần có:Đ

ẠI T

ƯỚ

NG

TIÊ

N P

HO

NG

HAY

NG

ƯỜ

I GỠ

MÌN

VĨ Đ

ẠI

081

1. Đó phải là một phóng viên, biên tập viên dầy dạn kinh nghiệm trong lĩnh vực truyền hình.

2. Có sức trẻ, sức khỏe tốt và khả năng chịu áp lực công việc cao.

3. Có nhiều trải nghiệm và kinh nghiệm sống phóng phú. Có hiểu biết sâu sắc về lịch sử và bối cảnh chính trị, xã hội.

4. Là nhà sản xuất với năng lực sáng tạo không ngừng cùng tư duy phán đoán tinh tế, sắc xảo.

5. Là người có khả năng lôi cuốn, có tố chất - cá tính - năng lực rất riêng biệt cả ở ngoài đời và trên sóng truyền hình, có khả năng lôi kéo những phóng viên tài năng khác tới làm việc bên mình.

6. Có khả năng diễn thuyết trước công chúng một cách xuất sắc. Thậm chí là người có khả năng trực tiếp thực hiện bản tin trực tiếp.

7. Là người có tình yêu nghề nồng nhiệt để trở thành một “nghệ sỹ” thực thụ, nhưng không phải là người quá “nóng” đến mức khó kiểm soát được chính mình.

8. Là một nhà nhà quản lý chính trực, điềm tĩnh, có thể làm việc một cách sáng suốt trong trường hợp nguy cấp, bất thường.

9. Là một nhà quản lý kinh tế giỏi, không chỉ đưa ra những phương án sản xuất khả thi nhất mà thậm chí còn có khả năng phát triển tài chính, ngân quỹ.

10. Là người thấy giáo, người biên tập viên đầy nhẫn nại đối với các phóng viên trẻ.

ĐẠI TƯ

ỚN

G TIÊN

PHO

NG

HAY N

GƯ

ỜI G

Ỡ M

ÌN VĨ Đ

ẠI

082

Vấn đề là bao nhiêu tiền?“Tiền không bao giờ là vấn đề, vấn đề là

bao nhiêu tiền”, câu nói đùa này khiến người ta day dứt mỗi khi đụng đến chuyện tiền nong. Xây dựng ngân sách cho Ban Thời sự luôn là một trong những vấn đề phức tạp, nan giải nhất. Tin tức thời sự không bao giờ biết trước lúc nào sẽ xảy ra, còn người lãnh đạo ban thời sự thì lại phài lường trước xem tin tức trong cả năm sẽ diễn tiến thế nào.

Trong việc hoạch định ngân sách cho Ban Thời sự hãy chú ý tới những yếu tố có thể phát sinh. Chi phí duy nhất có thể định sẵn trước - đó là tiền lương cho cán bộ nhân viên và giá trị sản phẩm trong bản tin thời sự. Các hoạt động chính trị hoặc các đề tài chuyên sâu cũng có thể định sẵn trước trong phần dự chi. Một số sự kiện đặc biệt khác cũng có thể lên kế hoạch sớm như các sự kiện chính trị xã hội đặc biệt, Đại hội Đảng, hoặc các sự kiện quốc tế và trong nước quan trọng. Thông thường thực chi của Ban Thời sự chỉ có thể thấy rõ khi nào sự kiện diễn ra.

Nếu Trưởng Ban biên tập Thời sự có kinh nghiệm trong việc phán đoán các diễn biến thời sự, có hiểu biết sâu sắc về xã hội, lịch sử, anh ta sẽ có cơ sở ước đoán tiên liệu các sự kiện lớn sẽ diễn ra trong năm. Tuy nhiên đừng quên rằng đó đơn thuần chỉ là những dự đoán. Ngân sách dành cho bản tin thời sự đòi hỏi phải có sự định liệu chính xác.

Hãy định trước trong ngân sách những khoản dự chi cho các sự kiện đột xuất, lên kế hoạch cho những giả định có thể xẩy ra. Hằng Đ

ẠI T

ƯỚ

NG

TIÊ

N P

HO

NG

HAY

NG

ƯỜ

I GỠ

MÌN

VĨ Đ

ẠI

083

năm trên khắp vùng miền cả nước đều xuất hiện những diễn biến thời tiết bất thường: lụt lội, mưa bão, cháy nổ, tai nạn giao thông, tai nạn lao động, sự cố thảm hoạ… đó là những ví dụ điển hình về hậu họa mà mà thiên nhiên và con người gây ra, cũng là những gì cần phản ánh trong các bản tin thời sự. Một loạt bài phóng sự điều tra trọng điểm nào đó cũng có thể khiến bạn phải chi thêm nhiều tiền từ ngân sách. Một biến cố kinh tế, chính trị xã hội cũng có thể thu hút sự quan tâm trong nhiều ngày hoặc thậm chí nhiều tuần lễ. Cái chết bất ngờ của những người nổi tiếng, các chuyến công tác nước ngoài đột xuất của phóng viên… tất cả đều có thể là những sự kiện bất ngờ khiến ngân sách của Ban Thời sự và của cả đài truyền hình bị thay đổi cần điều chỉnh theo thực tế.

Có lời khuyên rằng trong việc xác lập ngân sách dành cho bộ phận thời sự tốt nhất nên dành từ 10 tới 20 % cho những sự kiện đột xuất, những biến động bất ngờ. Khi diễn ra những sự kiện đó, nhất thiết phải lập lại bản dự chi và hạch toán lại ngân sách. Nếu như những khoản chi đó phù hợp với kế hoạch dự kiến thì người lãnh đạo Ban Thời sự có thể lấy làm cơ sở nghiên cứu xác định ngân sách cho năm sau.

Một cơ thể khỏe mạnhTrong một tổ chức, bất cứ bộ phận nào

không thể thực hiện hết tiềm năng của mình, nó sẽ trở nên ốm yếu. Hình dung đúng quy mô của một Ban Thời sự cũng là chìa khoá để bạn hoạch định quy mô phù hợp cho các

ĐẠI TƯ

ỚN

G TIÊN

PHO

NG

HAY N

GƯ

ỜI G

Ỡ M

ÌN VĨ Đ

ẠI

084

ban biên tập nội dung khác. Với Ban Thời sự, câu hỏi trước hết là có

bao nhiêu bản tin cần thực hiện mỗi ngày?Có bao nhiêu nhân lực cần thiết để thực

hiện một bản tin (bao nhiêu phóng viên, quay phim, kỹ thuật viên dựng hình, phát thanh viên/người dẫn chương trình, biên tập viên, nhà sản xuất, đạo diễn…). Khảo sát cho thấy đối với một ban thời sự phù hợp với quy mô đài truyền hình cấp tỉnh, để thực hiện 3 bản tin thời sự mỗi ngày (trưa, chiều, tối và thêm một bản tin phụ vào đầu buổi tối cho các ngày cuối tuần) đòi hỏi từ 20 tới 25 nhân sự. Các kênh sóng quy mô trung bình, những nơi có thực hiện thêm bản tin sáng (thậm chí thêm các chương trình bình luận cho các ngày cuối tuần) thường có từ 35 tới 40 nhân viên cho ban thời sự.

Với các kênh sóng có phạm vi hoạt động bao trùm cả khu vực vài ba tỉnh thành, đòi hỏi có ít nhất 50 nhân viên thực hiện bản tin. Nếu hướng tới quy mô phủ sóng toàn quốc thì thậm chí số lượng cần có phải đạt con số hơn 100 phóng viên, quay phim, kỹ thuật viên và nhà sản xuất. (Trong số lượng nhân viên Ban Thời sự trên chỉ bao gồm các quay phim và kỹ thuật viên dựng hình, không bao gồm các kỹ thuật viên trường quay, kỹ thuật viên phát sóng là nhân sự thuộc về bộ phận kỹ thuật).

Đừng ép nhân viên làm việc nhiều hơn mức cần thiết, cũng đừng tăng số lượng nhân viên vượt quá số lượng cần thiết, đơn giản bởi lẽ với quỹ lương đã khống chế, mức thu nhập của người lao động sẽ ngày càng ít hơn. Đ

ẠI T

ƯỚ

NG

TIÊ

N P

HO

NG

HAY

NG

ƯỜ

I GỠ

MÌN

VĨ Đ

ẠI

085

Việc gia tăng số lượng nhân viên phải phù hợp với chiều hướng phát triển chung của cả hệ thống, đặc biệt là tham chiếu vào nguồn tài chính thực tế, đây là nguyên tắc cơ bản cho bất kỳ kênh truyền hình nào.

Một số nhân sự, đặc biệt là những chuyên gia hoặc những người không muốn ràng buộc vào các quy định “ngặt nghèo” của tổ chức, lại có xu hướng muốn làm việc ngoài biên chế với hình thức công tác viên với chế độ trả lương khác. Đối với những người sẵn sàng chấp nhận đợi chờ mòn mỏi trong vị trí thực tập sinh ngoài biên chế để mong có cơ hội sau này, cũng cần có chế độ đãi ngộ nhất định (bằng nhuận bút) giúp họ trang trải một phần cuộc sống. Kiểm soát định biên trong và ngoài biên chế là nhiệm vụ cần thiết của tổ chức, đặc biệt là với người lãnh đạo Ban Thời sự.

ĐẠI TƯ

ỚN

G TIÊN

PHO

NG

HAY N

GƯ

ỜI G

Ỡ M

ÌN VĨ Đ

ẠI

086

NH

ỮN

G K

Ẻ N

HÀN

RỖ

I KH

Á G

IẢ

Chương IVNHỮNG KẺ NHÀN RỖI KHÁ GIẢ

“Một cái máy có thể làm công việc của năm mươi người bình thường. Không có máy móc nào có thể làm được việc của một người phi thường.

One machine can do the work of fifty ordinary men. No machine can do the work of one extraordinary man”

Elbert Hubbard

Không nghi ngờ gì nữa, máy móc đã làm tăng lên đáng kể con số những kẻ nhàn rỗi khá giả. Lá thư này sẽ viết về chân dung những người “khá giả nhưng không nhà rỗi”, đó là người chịu trách nhiệm chính cho hệ thống kỹ thuật của một kênh truyền hình. Có nhiều cách gọi khác nhau cho chức danh người phụ trách kỹ thuật: Giám đốc kỹ thuật, Giám đốc Trung tâm sản xuất, Trưỏng phòng Kỹ thuật, Kỹ sư trưởng…

Người phụ trách kỹ thuật (ở đây tạm gọi là Giám đốc kỹ thuật) - đó là người chịu trách nhiệm kỹ thuật để sản xuất và đưa toàn

087N

HỮ

NG

KẺ CỨ

U R

ỖI KH

Á GIẢ

bộ các tác phẩm, chương trình của đài truyền hình lên sóng. Giám đốc kỹ thuật cũng chịu trách nhiệm về toàn bộ khối nhân sự của bộ phận kỹ thuật, các trang thiết bị, trường quay cũng như các phương tiện đi lại, cũng như độ an toàn ổn định của tình trạng kỹ thuật.

Một Giám đốc kỹ thuật giỏi luôn là người thể hiện rõ phẩm chất của một kỹ sư điện tử, đồng thời là một nhà quản lý nhân sự. Ngoài ra, anh ta còn phải biết rõ nguyên tắc sử dụng nguồn tài chính và biết cách thương thuyết đàm phán. Giám đốc kỹ thuật cần nắm được những kiến thức sâu sắc và những kinh ng-hiệm quý trong công việc có liên quan tới kỹ thuật của đài truyền hình, trong đó không chỉ có hệ thống camera, máy phát sóng, hệ thống ánh sáng, các bàn dựng hình, phòng lồng tiếng, hạ tầng công nghệ thông tin… mà còn là tất cả các trang thiết bị điện tử khác.

Giám đốc kỹ thuật còn phải là người biết cách đàm phán thương thuyết để có thể mang về cho đài truyền hình những món lợi lớn trong quá trình mua bán những thiết bị cần thiết.

Với các đài truyền hình địa phương có số lượng các chương trình tự sản xuất không nhiều thì vấn đề kỹ thuật đặt ra với với người phụ trách kỹ thuật chủ yếu là công tác khai thác và bảo trì các trang thiết bị. Còn với các trung tâm sản xuất chương trình lớn, các kênh sóng mang tính quốc gia thì việc đòi hỏi một giám đốc kỹ thuật giỏi là hết sức cần thiết, đó không đơn thuần chỉ là một viên kỹ sư giầu kinh nghiệm mà còn phải là một nhà chuyên gia trong lĩnh vực truyền hình. Quan trọng

088

nhất là anh biết cách tiếp cận với thị truờng thiết bị truyền hình, vì không kém phần quan trọng trong nhiệm vụ của chức danh này là việc tìm kiếm các thiết bị mới. Tất cả các nhà quản lý đều phải nắm bắt được những thành tựu kỹ thuật mới nhất trong lĩnh vực của mình, trong đó bao gồm các máy thu phát, định dạng sóng, các trang thiết bị kỹ thuật số, hạ tầng công nghệ thông tin, hạ tầng truyền dẫn tín hiệu...

Người phụ trách kỹ thuật của mỗi kênh truyền hình nhất thiết phải tham dự hoạt động của các tổ chức kỹ thuật, các hội chợ công nghệ trong và ngoài nước. Anh ta cần tham dự vào các hội thảo thường niên (thậm chí phải trả tiền để tham gia các hội thảo này) nhằm mục đích nâng cao nghiệp vụ và thu nhận thông tin chuyên ngành. Nếu như giám đốc kỹ thuật được giao nhiệm vụ triển khai dự án đầu tư mua sắm trang thiết bị thì hãy mời người lãnh đạo cao nhất của đài truyền hình cùng đi với mình tới các triển lãm giới thiệu thiết bị, để chính người lãnh đạo cao nhất này có thể tận mắt nhìn và quyết định xem cơ quan mình cần những gì.

Sau khi tham dự các triển lãm, hội thảo chuyên ngành, Giám đốc kỹ thuật và những kỹ sư dưới quyền cần thu nhận được những tư liệu về các thiết bị mới nhất (hoặc phân tích về xu hướng của những thiết bị đó). Báo cáo thống kê về các thiết bị này sẽ được chuyển tới người lãnh đạo cao nhất của đài truyền hình đồng thời giới thiệu cho những người chủ chốt dưới quyền. Trong những trường hợp cần thiết có thể giới thiệu đến toàn thể N

HỮ

NG

KẺ

NH

ÀN R

ỖI K

HÁ

GIẢ

089

nhân viên, thậm chí nên tổ chức các hội thảo tiếp tục về những chủ đề cần quan tâm đánh giá.

Với rất nhiều kênh truyền hình ở Việt Nam, việc cán bộ, công chức được cử đi nước ngoài xem triển lãm ví như được cho đi du lịch, loáng thoáng một chút cho công việc rồi dành thời gian để du hí, mua sắm.

Một cỗ máy có thể làm công việc của năm mươi người bình thường

Thiết bị tin học và hạ tầng công nghệ thông tin từ lâu đã trở thành một công cụ lao động không thể thiếu được với bất kỳ một doanh nghiệp nào, đặc biệt là với ngành truyền thông. Mỗi kênh truyền hình cần xây dựng cho mình một hạ tầng tin học để quản trị và thông minh hoá toàn bộ quy trình sản xuất. Giám đốc kỹ thuật chính là người chịu trách nhiệm xây dựng hệ thống quản trị này. Việc đánh giá mức độ tiên tiến hay trì trệ của một hệ thống kỹ thuật truyền hình cũng có yếu tố quan trọng từ việc xem xét năng lực, sự cập nhật của hạ tầng công nghệ thông tin, từ quản trị sản xuất tiền kỳ - hậu kỳ - biên tập phát sóng cho đến thanh quyết toán tài chính.

Giám đốc kỹ thuật cũng là người ra quyết định về việc mua bán, đầu tư, trang bị các thiết bị tin học và hạ tầng công nghệ thông tin. Các chuyên gia kỹ thuật (thường các lập trình viên, kỹ thuật viên) sẽ thực hiện công việc theo định hướng của Giám đốc kỹ thuật, việc liên tục tìm kiếm các lập trình viên là những người trẻ nhưng có trình độ

NH

ỮN

G KẺ C

ỨU

RỖ

I KHÁ G

IẢ

090

chuyên môn cao luôn được đặt ra. Đó có thể là nguyên cớ tạo nên một số vấn đề phức tạp khi trong kênh truyền hình nhiều người vẫn thường nể trọng các bậc cao niên có kinh nghiệm. Tuy nhiên, việc các lập trình viên trẻ luôn được giao những công việc phức tạp và đôi khi có thu nhập cao hơn so với những nhân viên kỹ thuật có tuổi tác cao hơn trong đài là điều hoàn toàn có thể chấp nhận được.

Hạ tầng công nghệ thông tin luôn đòi hỏi sự bảo trì, nâng cấp định kỳ. Ngay cả với một đài truyền hình địa phương vùng sâu, vùng xa cũng phải cần có những chuyên viên riêng cho công việc này. Luôn nhớ rằng, trong cơ quan truyền hình bắt buộc phải có một nhân viên trực theo dõi hoạt động của mạng vi tính 24/24 giờ mỗi ngày, hãy trả lương cho nhân sự này thật phù hợp với công việc. Luôn nhớ rằng công nghệ thông tin là chìa khoá để nâng cao hiệu quả sản xuất, giảm thiểu chi phí và tối ưu công tác quản lý, nếu để hỏng hóc, sự cố máy tính có thể dẫn đến ngưng trệ toàn bộ hoạt động của kênh sóng và mất đi thời lượng quảng cáo. Khi ấy bạn chắc chắn sẽ bị khiển trách về nhiệm vụ tuyên truyền chính trị và cảm thấy hao tổn tâm lực nhiều hơn so với những gì mà bạn có thể trả cho một chuyên viên tin học.

Tất cả các nhà quản lý, nhân viên đều phải biết sử dụng các phần mềm truyền hình chuyên biệt, đặc biệt là hệ thống tin học quản trị sản xuất. Nếu như vì “mối quan hệ nào đó” mà bạn bắt buộc tuyển dụng lao động không biết kiến thức này, hãy trả tiền để họ đi được đào tạo một cách bài bản.N

HỮ

NG

KẺ

NH

ÀN R

ỖI K

HÁ

GIẢ

091

Nhiều nhà quản lý có tuổi có thể không

biết sử dụng tối đa các công năng của hệ thống công nghệ thông tin, thậm chí còn ngại ngùng trong việc tiếp cận làm quen với nó. Hãy nghĩ đến tương lai. Đừng ngại ngần với những gì bắt buộc phải thực hiện lần đầu. Bạn không được phép mù mờ về tin học. Hãy tự tìm cho mình các buổi học ngoài giờ. Kiến thức này không chỉ là hạt nhân quan trọng mà còn có thể là nền tảng cho công việc của bạn.

Nhiệm vụ tối quan trọngLập lịch phát sóng, đó là một trong những

chức năng nhiệm vụ quan trọng nhất của kênh truyền hình. Hiểu theo đúng nghĩa thì lịch phát sóng đó là thời gian biểu tất cả các chương trình, chuyên đề quảng cáo, đoạn vid-eo trailer giới thiệu, bản tin thời sự…những nội dung sẽ đưa lên sóng. Chúng ta sẽ phân tích về điều này trên phương diện kỹ thuật:

■ Lịch phát sóng chung của đài đồng thời là thời gian biểu của mỗi tiến trình thực hiện tác phẩm. Sự khác biệt giữa lịnh phát sóng với một bảng lịch kế hoạch sản xuất thông thường là ở chỗ: đối với đài truyền hình thì sự chính xác trong quá trình phát sóng được tính đến từng giây, bất kỳ một sai phạm nào cũng ảnh hưởng đến sự sự chính xác của khung phát sóng chung.

■ Lịch phát sóng là những tài liệu để kỹ thuật viên bộ phận tổng khống chế biết rằng lúc nào thì họ phải đưa nội dung gì lên sóng.

■ Lịch phát sóng là khung lịch làm việc mỗi ngày để kết nối tất cả các bộ phận của

NH

ỮN

G KẺ C

ỨU

RỖ

I KHÁ G

IẢ

092

một đài truyền hình. ■ Lịch phát sóng là tài liệu khẳng định

rõ ràng rằng cái gì, khi nào được phát sóng trên kênh truyền hình của bạn.

■ Lịch phát sóng là tài liệu cho phép bạn đưa ra những thống kê số liệu cho nhà quảng cáo, cho những người quản lý từng bộ phận và quản lý cấp trên về kết quả làm việc của đài truyền hình mỗi ngày.

Trước đây, lịch phát sóng được thực hiện bằng tay rất thủ công, nó đòi hỏi số lượng nhân lực không nhỏ. Ngày nay, chúng ta đã có thể sử dụng phần mềm lập lịch phát sóng chuyên dụng.

Việc lập lịch phát sóng đòi hỏi nhân viên phải thực hiện chính xác tuyệt đối, đây là công việc lao động bền bỉ và đòi hỏi sự tập trung cao. Nếu sóng truyền hình bị đứt gẫy dù chỉ nửa giây, bạn đã gặp phải “tai nạn”. Các N

HỮ

NG

KẺ

NH

ÀN R

ỖI K

HÁ

GIẢ

093

quảng cáo sẽ không được phát sóng hoặc bị xô lệch thời gian, các chương trình bắt đầu không đúng giờ, và thậm chí nhiều điều tồi tệ khác sẽ giáng xuống đầu bạn.

Việc lập lịch phát sóng quả thực không phải là công việc thú vị hấp dẫn gì nhưng đó lại là một nhiệm vụ tối quan trọng mà Giám đốc kỹ thuật và những kỹ thuật viên bộ phận tổng khống chế phải chịu trách nhiệm.

Trước khi “đi chợ”

Nếu ngoại trừ bộ khung tòa nhà sở hữu thì số tài sản vật chất lớn nhất của kênh truyền hình chính là các trang thiết bị phục vụ việc phát sóng chương trình. Giá trị của các thiết bị ghi hình, thu âm, máy phát, cột phát sóng, ănten, các thiết bị trường quay, xe ghi hình lưu động… có thể nhiều triệu USD. Vậy nên việc chọn lựa số lượng thiết bị cần thiết, tính năng kỹ thuật của nó đòi hỏi các nhà sản xuất chương trình truyền hình, các chuyên gia kỹ thuật phải có kiến thức sâu rộng.

Đối với các đài truyền hình lớn, việc ng-hiên cứu lập dự án đầu tư hệ thống trang thiết bị mới là việc đã quen thuộc. Những vướng mắc thường phát sinh với các đài truyền hình địa phương, do các nhà cung cấp đôi khi không đưa ra các thiết bị thực sự chất lượng đúng yêu cầu. Nhiều đài truyền hình lại am hiểu rất hạn chế về các thiết bị truyền hình tiên tiến, phó mặc hoàn toàn cho các công ty thiết bị truyền hình quyết định nên rất dễ bị lừa gạt, lũng đoạn. Có một số nhà cung cấp đưa ra các thiết bị với giá thật thấp nhưng lại là các thiết bị lạc hậu hoặc đã qua sử dụng,

NH

ỮN

G KẺ C

ỨU

RỖ

I KHÁ G

IẢ

094

để bán cho khách hàng. Để có được một hệ thống phù hợp, bạn nhất thiết phải tìm hiểu kỹ và trả tiền thiết bị đúng với trị giá của nó.

Người giám đốc kỹ thuật phải là người thực sự trung thực, có tín nhiệm, vì có thể nói vị trí này rất dễ đẩy anh ta vào sự xa ngã của những khuất tất tiền bạc, lợi ích vật chất.

Nếu bạn phải thiết lập một hệ thống thiết bị sản xuất mới, thậm chí với hàng triệu USD đầu tư mua, bạn có thể áp dụng nguyên tắc trong khung luật pháp cho phép mời chuyên gia tư vấn, để có được những lời khuyên chân xác, những hệ thống thiết bị có giá cả phù hợp nhất. Số tiền để trả cho những thông tin tư vấn đó có thể giúp bạn tiết kiệm được hàng trăm nghìn USD khi mua sắm thiết bị.

Nếu có thể hãy cho phép giám đốc kỹ thuật hoặc kỹ sư trưởng công du tới các nước triển lãm kỹ thuật lớn như NAB Las Vegas, BROADCAST ASIA Singapore…để tìm kiếm trang thiết bị. Sau mỗi chuyến công tác này hãy yêu cầu họ thực hiện các báo cáo về các phương án, khả năng có thể. Nội dung của báo cáo đó phải bao gồm những yếu tố cần thiết:

■ Tất cả các liên hệ đã thực hiện, ngày tháng năm diễn ra cuộc gặp, nêu rõ ràng tên tuổi, địa chỉ cá nhân đã trao đổi, nhiệm vụ chức danh của họ.

■ Đánh giá chất lượng các thiết bị khác nhau, kèm theo giá cả.

■ Các phương án, luận chứng hoặc lý lẽ phản biện việc mua thiết bị cụ thể.

■ Bảng thống kê điện tử danh mục các thiết bị cần thiết, giá chào hàng, giá thành có N

HỮ

NG

KẺ

NH

ÀN R

ỖI K

HÁ

GIẢ

095

thể chấp nhận. Nếu mua những thiết bị lớn đòi hỏi sự giảm giá, khuyến mại được bao nhiêu phần trăm. (Bởi khi thiết lập một hệ thống mới thì những khuyến mại giảm giá đó có ý nghĩa rất thiết thực. Đừng bao giờ mua thiết bị lớn nào chỉ với giá chào hàng).

Hãy hỏi ý kiến nhiều chuyên gia độc lập. Nếu bạn là người lãnh đạo cao nhất của

kênh truyền hình, dù có đặt lòng tin tuyệt đối với Giám đốc kỹ thuật thì bạn cũng có trách nhiệm phải tìm các tư vấn riêng là những cá nhân, tổ chức không có liên hệ với người thuộc cấp. Kết luận của các tư vấn này sẽ trợ giúp cho việc phân tích chọn lọc thiết bị. Để thu nhận kết luận đó thì không nhất thiết phải đưa các nhà tư vấn đến trực tiếp tận văn phòng làm việc. Nội dung tư vấn có thể được gửi một cách trung gian để có thể so sánh với những gì mà giám đốc kỹ thuật đưa ra.

Nếu phương án của giám đốc kỹ thuật và đối tác tư vấn có sự cách biệt rất xa, hãy tìm tiếp một đối tác tư vấn khác và thực hiện lại quy trình này. Kết luận của nhà tư vấn thứ hai sẽ giúp bạn chọn lựa. Nếu kết luận này cũng cho thấy sự cách biệt rất xa với những gì mà giám đốc kỹ thuật đưa ra thì đã đến lúc bạn phải tìm một người khác thay cho vị trí của họ.

Một người xa lạ cũng có thể cho những lời khuyên bổ ích

Có một nguyên tắc là, trong bất cứ một trường hợp nào cũng không được mời người thân quen, cộng sự làm tư vấn. Hãy tìm một đối tác nào đó hoàn toàn xa lạ với kênh truyền

NH

ỮN

G KẺ C

ỨU

RỖ

I KHÁ G

IẢ

096

hình của bạn và yêu cầu họ đưa ra những giới thiệu, tư vấn. Bạn có thể tìm kiếm thông qua giới thiệu của các tổ chức kỹ thuật truyền hình. Họ có thể đưa ra một cá nhân hoặc thậm chí cả một danh sách các nhà tư vấn.

Bạn nên trao đổi với các nhân vật có thể đưa cho bạn lời nhận xét về các nhà tư vấn. Hãy yêu cầu đội ngũ tư vấn cung cấp danh sách các khách hàng của để đánh giá xem khả năng phục vụ của họ. Xin đừng vội vàng khi chuẩn bị đầu tư hàng chục triệu USD để mua sắm thiết bị, bạn cần nhận được tối đa các lời khuyên khách quan và có trọng lượng. Đừng bao giờ tin một người chỉ vì câu nói rằng, anh ta là một chuyên viên trong lĩnh vực đó. Luôn nhớ rằng bạn còn là người phải chịu trách nhiệm với số tiền đầu tư, số tiền đó lên tới nhiều triệu USD trước pháp luật.

NH

ỮN

G K

Ẻ N

HÀN

RỖ

I KH

Á G

IẢ

097N

GƯ

ỜI KIẾM

TIỀN G

IỎI N

HẤT

Chương VNGƯỜI KIẾM TIỀN GIỎI NHẤT

“Một con ngựa tốt không nên bị thúc nhiều.

A good horse should be seldom spurred”.

Thomas Fuller

Kênh truyền hình của bạn có duy trì phát sóng được hay không phần nhiều phụ thuộc vào sự thành công của bộ phận kinh doanh quảng cáo, tài trợ và các dịch vụ truyền hình. Lá thư này muốn bạn luôn nhớ một điều rằng với một kênh truyền hình, giám đốc kinh do-anh phải là “người biết kiếm tiền giỏi nhất”.

Nhiệm vụ của giám đốc kinh doanh là giao chỉ tiêu cho các nhân viên thực hiện việc mua bán thời lượng quảng cáo, khai thác kinh phí tài trợ hoặc bán các gói dịch vụ truyền hình. Nếu việc kinh doanh truyền hình tiến triển tốt thì đừng quên chúc mừng đội ngũ cộng tác viên, các đại lý, hãng quảng

098

NG

ƯỜ

I KIẾ

M T

IỀN

GIỎ

I NH

ẤT

cáo có quan hệ, hãy trao tặng phần thưởng cho họ. Nếu việc kinh doanh quảng cáo tiến triển xấu, hãy phê bình đội ngũ nhân viên, tuy nhiên hãy phê bình trên tinh thần xây dựng. Hãy tìm lối ra cho vấn đề này chứ không không phải buông lơi mặc kệ. Trong bất cứ trường hợp nào cũng không được hạ thấp, lăng mạ nhân viên trước mặt đồng ng-hiệp. Nếu các các chi nhánh đại diện quảng cáo làm việc kém, cần thảo luận trực tiếp với họ và tìm hướng giải quyết vấn đề.

Càng hiểu được việc kinh doanh truyền hình khó khăn thế nào thì càng phải thúc đẩy hoạt động đó phát triển.

Cần hiểu rõ khán giả của mìnhNhững đơn vị chuyên nghiệp trong lĩnh

vực điều tra xã hội học, những kết quả nghiên cứu nhân khẩu học là những công cụ giúp đỡ việc kinh doanh quảng cáo, tài trợ và bán sản phẩm truyền hình. Nếu bạn không biết rõ lời giải đáp cho câu hỏi rằng ai là người theo dõi chương trình của bạn, bạn sẽ thật khó lôi kéo được những người trực tiếp trả tiền cho kênh truyền hình của bạn.

Tương tự như vậy, bạn cần biết rõ câu trả lời rằng, có ai đang theo dõi hoặc chính xác là có những chương trình nào đang cạnh tranh với bạn, những thuộc tính - đặc điểm xã hội nào của đối tượng khán giả đó. Trên thực tế hoạt động điều tra khán giả không phải là điều quá mới mẻ tại Việt Nam, thông tin kết quả điều tra luôn có thể tìm hiểu, mua và phân tích một cách dễ dàng.

Có một giải pháp cho các đài truyền

ĐI TÌM

GIÁ TR

Ị ĐÍC

H TH

ỰC

hình địa phương vốn có kinh phí hạn hẹp mà vẫn cần thu nhận thông tin điều tra khán giả. Nếu ngay tại địa phương của bạn hoặc vùng lân cận có các trường đại học, nơi có các khoa, tổ bộ môn chuyên nghiên cứu về xã hội học thì bạn có thể thuyết phục họ đồng ý giúp đỡ bạn thực hiện những nghiên cứu này. Thường thì một cuộc nghiên cứu xã hội học có giá trị cao khi nó được tạo bởi phương pháp nghiên cứu, kỹ năng khai thác thông tin hợp lý. Sinh viên khoa xã hội học thường biết cách xây dựng các mẫu bảng hỏi để điều tra công chúng khán giả và có kiến thức thực tế trong việc phân tích kết quả các cuộc ng-hiên cứu như vậy.

Nếu bạn có mối quan hệ tốt với kênh truyền hinh khác, hãy nghĩ xem có nên kết hợp cùng với họ tổ chức cuộc nghiên cứu thăm dò dư luận không. Mỗi cuộc thăm dò dư luận không chỉ cho thấy những kết quả

100

đáng mừng và đáng phiền lòng mà có thể có cả những gì bạn mong đợi. Nếu cuộc thăm dò dư luận không được tổ chức tốt, nó sẽ không đem lại cho bạn một lợi thế gì cả. Thường thì kết quả của mỗi cuộc thăm dò dư luận luôn trở thành một tài sản chung chỉ sau vài phút khi nó được thông báo cho người đặt hàng.

Những người đồng hành Cần có bao nhiêu người đồng hành với

bạn khi tham gia mạng lưới kinh doanh sản phẩm, dịch vụ truyền hình? Để trả lời câu hỏi này cần tính đến một số yếu tố:

* Quy mô thị trường truyền hình (có bao nhiêu tiền mà người ta có thể chi trả cho việc quảng cáo, tài trợ hoặc hưởng thụ dịch vụ truyền hình)?

* Sự phân bổ “chiếc bánh” quảng cáo tài trợ và thị trường dịch vụ truyền hình giữa các cơ quan thông tin đại chúng diễn ra thế nào?

* Vai trò của các đại lý kinh doanh quảng cáo, dịch vụ truyền hình chiếm vị trí phụ trợ hay vai trò cơ bản trong hoạt động kinh doanh truyền hình? Nếu câu trả lời có thể xác định, bạn có thể tính đến việc phát triển mạng lưới cộng tác viên quảng cáo hay chỉ giới hạn trong phạm vi hoạt động của riêng mình. Nếu các đại lý không nắm được quyền kiểm soát thị trường một cách chắc chắn, khi đó bạn cần đòi hỏi số lượng cộng tác viên lớn hơn để tham gia mạng lưới kinh doanh sản phẩm truyền hình.

Lời giải đáp đơn giản nhất cho câu hỏi, rằng cần có bao nhiêu đại lý, đối tác để phát N

GƯ

ỜI K

IẾM

TIỀ

N G

IỎI N

HẤT

101

triển quảng cáo và dịch vụ truyền hình để có thể đạt được mức doanh thu cao nhất và giảm thiểu được mức chi phí là vấn đề không đơn giản. Trên thực tế, với nhiều đài truyền hình địa phương, việc có thể phấn đấu đạt được 50% khung thời lượng quảng cáo cũng đã là một kết quả rất lớn. Hãy tự suy xét xem có khoảng bao nhiêu thời lượng có khả năng bán được, có bao nhiêu khách hàng được coi là các nhà quảng cáo tiềm năng. Sau đó hãy tính đến việc có bao nhiêu thời lượng cần dành để chi trả cho các đại lý trong thời điểm hiện tại và tương lai. Kết quả nhận được sẽ cho thấy một bức tranh xác thực về việc cần có bao nhiêu nhân viên tham gia phát triển quảng cáo mà bạn cần thiết.

Việc kinh doanh thời lượng quảng cáo và các sản phẩm dịch vụ truyền hình trong điều kiện nền kinh tế suy thoái đòi hỏi phải được quản lý mềm dẻo linh hoạt. Kinh doanh không phải là một công việc đơn giản. Người làm kinh doanh khôngchỉ ngồi điều hành trong phòng làm việc của mình mà phải năng động, biết cách giao thiệp, có khả năng đàm phán với khách hàng. Khách hàng có tiềm năng, đó là đối tượng xét trên lý thuyết có xu hướng quan tâm đến việc mua quảng cáo cho bạn. Bạn phải chỉ đạo mạng lưới kinh doanh quảng cáo phải lôi kéo những khách hàng tiềm năng này để khiến họ phải đầu tư cho quảng cáo, trên cơ sở đó số doanh thu sẽ gia tăng. Nếu chỉ ngồi trong phòng làm việc mà đợi chờ thì sẽ chẳng có gì đến với mình cả.

Việc đàm phán với những khách hàng tiềm năng cũng giống như việc đãi cát tìm

NG

ƯỜ

I KIẾM TIỀN

GIỎ

I NH

ẤT

102

vàng. Nhiệm vụ số một là xác định triển vọng của khách hàng, trong đó có việc nghiên cứu thăm dò năng lực phát triển của họ (nghiên cứu thăm dò). Sau đó bạn hãy bắt đầu khai thác, và nếu như việc nghiên cứu trước đó được chuẩn bị tốt thì bạn sẽ có cơ hội lớn để tìm ra được “mỏ vàng”.

Không ít các đài truyền hình, đặc biệt là các đài truyền hình địa phương nơi có nhân viên bộ phận quảng cáo chưa chú trọng công việc của mình mà chỉ ngồi chờ các nhà quảng cáo gọi điện liên hệ. Cần phải sớm chấn chỉnh việc này. Chờ đợi thì biết đến bao giờ. Hãy nhớ một số nguyên tắc cơ bản trong việc khai thác quảng cáo:

■ Nghiên cứu thị trường.■ Nghiên cứu doanh nghiệp hoặc đối

tượng khách hàng có khả năng trở thành khách hàng tiềm năng, để thực hiện việc này tất nhiên phải tạo được các cuộc gặp gỡ tiếp xúc.

■ Luôn tự nhắc nhở mình về mục đích trước mắt và mục đích lâu dài trong mỗi cuộc gặp gỡ với khách hàng. Mỗi cuộc gặp này đều phải được coi là một “cơ hội với đối tác quan trọng”.

Trở thành người kiếm tiền giỏi nhấtCho đến thời điểm này, việc kinh doanh

quảng cáo và các sản phẩm truyền hình vẫn còn là một công việc mới mẻ. Nền kinh tế mới chưa bắt nhịp ngay được với tư duy kinh doanh truyền hình. Trong trường hợp này thì chính các nhân sự kinh doanh sản phẩm truyền hình phải là người “thầy đầu tiên” cho N

GƯ

ỜI K

IẾM

TIỀ

N G

IỎI N

HẤT

103

các khách hàng tiềm năng. Họ cũng phải trả lời một câu hỏi của khách hàng rằng, làm cách nào để những quảng cáo về hoạt động kinh doanh của họ có thể xuất hiện trên sóng một cách hiệu quả nhất ?

Các tài liệu giới thiệu, quảng bá về các loại hình dịch vụ truyền hình là những tài liệu cơ bản nhất, quan trọng nhất mà toàn thể cán bộ, công nhân viên trong đài có thể sử dụng. Các bản giới thiệu chào hàng (brochure) gồm hai loại:

1. Loại tờ rơi, bảng mẫu, về những gì được gọi là quảng cáo hoặc dịch vụ truyền hình và tại sao lại phải cần thiết dùng nó, trong đó cũng đưa những ví dụ về việc các công ty kinh doanh vận dụng quảng cáo thành công như thế nào để đẩy mạnh hiệu quả doanh thu.

2. Tài liệu giới thiệu - quảng bá dành cho các khách hàng riêng biệt, có thể được thực hiện bằng nội dung video băng hình - âm thanh chuyên biệt. Trong các tài liệu này có đưa ra những dữ liệu, con số có liên quan trực tiếp tới khách hàng tiềm năng của bạn. Những tài liệu đó giới thiệu một cách xác thực nhất về việc làm thế nào để sản phẩm quảng cáo có thể mang lại lợi ích lớn nhất cho doanh nghiệp. Thâm chí, đó còn có thể là các quảng cáo tự giới thiệu (TVC) mà các đài truyền hình làm cho chính mình.

Việc tìm kiếm một nhân viên kinh doanh các sản phâm truyền hình cũng không phải là điều giản đơn. Có thể những người kinh doanh các lĩnh vực khác vốn rất thành thạo, nhưng với lĩnh vực này không phải chắc chắn sẽ thành công. Trách nhiệm của mình, giám đốc

NG

ƯỜ

I KIẾM TIỀN

GIỎ

I NH

ẤT

104

kinh doanh một đài truyền hình còn là người phải thực hiện việc đào tạo nhân sự. Nhiều trường hợp chính bản thân người lãnh đạo phải tự “cầm tay chỉ việc”. Họ cũng có thể ký kết những hợp đồng với những chuyên gia giỏi khác để hỗ trợ đào tạo nhân sự. Đào tạo, tập huấn - đó là cả một quá trình và không phải chỉ sau hai ba buổi học mỗi người nhân viên có thể trở nên giỏi ngay được. Hãy coi đó là một quá trình liên tục.

Người lãnh đạo phải biết những tư chất nào mà mỗi nhân viên kinh doanh sản phẩm truyền hình cần có? Năng lực, tinh thần lạc quan và ý thức phấn đấu vươn lên luôn khiến họ quan tâm tới việc trau dồi kiến thức và trí tuệ. Việc kinh doanh thời lượng quảng cáo truyền hình là một công việc phức tạp. Nhân viên quảng cáo phải lôi kéo được các đối tác, thậm chí là từng khách hàng sử dụng sản phẩm truyền hình, những người vẫn nghĩ rằng truyền hình chẳng mang lại lợi lộc gì và thậm chí không bao giờ chi một khoản tiền nào dù nhỏ nhất để dành cho nó (hoặc thậm chí cho rằng quảng cáo trên truyền hình chính là sự bòn rút tiền của) - vậy nên điều này không hề giản đơn. Hãy hình dung tiêu chuẩn của một người kinh doanh giỏi như sau:

1. Một nhân viên kinh doanh sản phẩm truyền hình giỏi phải có niềm say mê đích thực với công việc, có khả năng hoạt động xã hội, tính quyết đoán, khả năng giải quyết vấn đề và tinh thần trách nhiệm

2. Một nhân viên kinh doanh sản phẩm truyền hình tốt không bao giờ chấp nhận sự từ chối.N

GƯ

ỜI K

IẾM

TIỀ

N G

IỎI N

HẤT

105

3. Mỗi nhân viên kinh doanh sản phẩm truyền hình tốt có niềm hứng thú đến kinh ngạc với công việc kinh doanh.

4. Một nhân viên kinh doanh sản phẩm truyền hình tốt có những đòi hỏi cao, sống lạc quan và hứng thú với tiền bạc.

5. Một nhân viên kinh doanh sản phẩm truyền hình tốt luôn có những phát kiến và biết vượt qua khó khăn.

Kinh doanh truyền hình không đơn giản bởi lẽ bạn không bán ra sản phẩm mà bán ý tưởng. Đối với việc kinh doanh quảng cáo truyền hình, bạn hãy nhớ rằng đó là bán thời lượng chứ không phải là bán quảng cáo, là bán ý tưởng về việc khoảng thời gian có nội dung được phát lên trên sóng sẽ đem lại lợi ích gì cho doanh nghiệp. Nền tảng tốt nhất để bán ý tưởng của mình, đó là khả năng giải trình một cách thuyết phục.

Một nhân viên kinh doanh trước hết phải biết cách tạo ra những mối liên hệ mật thiết với doanh nghiệp, thậm chí là phải tìm cớ để thăm hỏi tận nơi. Anh ta phải biết rằng doanh nghiệp đó có thành công trong việc kinh do-anh hay không và có bao nhiêu đối thủ cạnh tranh với họ trên thị trường.

Sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp là một cơ hội tốt dành cho hoạt động quảng cáo truyền hình. Nếu trên thị trường xuất hiện sự cạnh tranh giữa hai doanh nghiệp, bài toán được đặt ra với một doanh nghiệp là phải chiến thắng đối thủ bằng được và vũ khí lợi hại nhất trong cuộc cạnh tranh này chính là quảng cáo. Một nhân viên kinh doanh quảng cáo tốt cần hiểu rõ căn nguyên ý thức của

NG

ƯỜ

I KIẾM TIỀN

GIỎ

I NH

ẤT

106

đối tượng doanh nghiệp nào chưa từng làm quen với các phương pháp quảng cáo truyền thống, thậm chí có thể những doanh nghiệp đó trước đây chưa bao giờ mua quảng cáo, để thuyết phục họ là khách hàng của mình.

80% công việc kinh doanh quảng cáo đó là việc nghiên cứu thăm dò đối tượng và chỉ 20% còn lại phụ thuộc khả năng thuyết phục lôi kéo khách hàng. Có một phương pháp hữu hiệu trong quá trình chuẩn bị tiến tới đàm phán đó là diễn tập giả định. Trong thời gian diễn tập vai của khách hàng tiềm năng có thể do chính lãnh đạo bộ phận quảng cáo đóng. Hãy thực hiện mọi việc như thật. Hãy thử đưa ra chiến lược của mình và soạn thảo cho khách hàng những dữ liệu mà chính bản thân họ có thể tin tưởng được.

Sau khi đã lôi kéo được khách hàng nhập cuộc chơi, có thể sẽ xuất hiện câu hỏi rằng hình thức quảng cáo nào sẽ được sử dụng để đưa quảng cáo lên sóng, trong thời gian bao lâu? Phải tiến hành công việc gì tiếp sau? Có biết bao vấn đề phức tạp đặt ra?

Có một số nguyên tắc cơ bản cần tuân thủ trong quá trình kinh doanh quảng cáo và dịch vụ truyền hình:

■ Nghiên cứu thị trường.■ Nghiên cứu hoạt động của khách

hàng tiềm năng, trước tiên phải tiếp cận bằng được họ.

■ Luôn nhớ rằng trong mỗi cuộc gặp gỡ phải có sách lược riêng. Từng cuộc gặp với khách hàng luôn được coi là một cuộc gặp mới. Phương pháp hữu hiệu để tiếp cận khách hàng là thực tập. Người lãnh đạo bộ N

GƯ

ỜI K

IẾM

TIỀ

N G

IỎI N

HẤT

107

phận sẽ đóng vai khách hàng tiềm năng. Hãy để mọi việc diễn ra như thật. Đề ra chiến lược và vạch ra kế hoạch chuẩn bị cho khách hàng với những lý lẽ dẫn chứng thuyết phục.

Mỗi tài liệu giới thiệu, quảng bá cho khách hàng cần đạt được những tiêu chí đề ra dưới đây:

■ Nhận thức chính xác về hoạt động của khách hàng tiềm năng và mục đích của họ. Quảng cáo và dịch vụ truyền hình sẽ có thể mang đến cho họ điều gì? Tại sao quảng cáo trên kênh truyền hình của bạn có thể giúp doanh nghiệp đạt được những mục đích kế hoạch đề ra một cách thuận lợi hơn so với những hình thức khác (trên đài phát thanh, báo - tạp chí hoặc các hình thức quảng cáo online khác).

■ Không nên công kích các đối thủ cạnh tranh của mình. Càng không được chỉ trích họ. Thay vào đó nên giải thích cho khách hàng về những lợi thế, ưu điểm của quảng cáo truyền hình trên cơ sở so sánh lợi thế cạnh tranh.

■ Đừng quên nêu rõ về khung giá quy định. Quảng cáo trên truyền hình thường có chi phí đắt hơn so với các hình thức quảng cáo khác. Lôi kéo được khách hàng của bạn cũng là cách để làm tăng thêm thu nhập cho bạn.

■ Đừng bao giờ hỏi một khách hàng tìềm năng là người đó muốn gì. Hãy giải thích cho họ biết họ được cái gì.

■ Hãy soạn thảo tài liệu cần thiết thành một khối tập hợp hoàn chỉnh chứ không phải một hai văn bản giải thích riêng lẻ.

NG

ƯỜ

I KIẾM TIỀN

GIỎ

I NH

ẤT

108

■ Cần tỏ ra mềm dẻo, linh hoạt. Nếu trước đây khách hàng tìềm năng chưa bao giờ làm quen với quảng cáo thì cần phác thảo cho họ những khái niệm cơ bản nhất làm nền tảng. Đừng quên đưa ra những dẫn chứng về hiệu quả mà quảng cáo trên kênh truyền hình của bạn đã đem lại cho các doanh nghiệp.

■ Phải thể hiện được vị thế của mình để khách hàng tiềm năng hiểu được rằng bạn là đối tác của họ, chứ không đơn giản là việc bạn bán sản phẩm cho họ.

■ Phải đạt được những mục đích mà quảng cáo đề ra. Khi đó mới có thể gặp lại khách hàng để nhận tiếp những đơn đạt hàng mới.

■ Đừng hứa những gì không làm được và nhất là đừng bao giờ lừa dối.

■ Hãy sử dụng triệt để tư duy sáng tạo. Nếu bạn xác định được đúng sách lược cho mỗi cuộc gặp khách hàng, bạn sẽ tiến được tới những bước ngoặt quan trọng trong các cuộc gặp gỡ.

■ Đừng buông lơi công việc nếu cuộc đàm phát chưa đi đến kết thúc. “Không” - đó là câu trả lời quen thuộc nhất mà bất kỳ nhân viên kinh doanh quảng cáo nào thường phải nghe khách hàng nói. Bạn cần từ này thường xuyên hơn bất kỳ câu nói nào khác. Hãy coi đó là một dấu hiệu và cố gắng biến chữ “không” thành “có”. Dừng lại trước từ không là chấp nhận thất bại.

Hoa hồng – Câu chuyện của sự tế nhịMột phương pháp truyền thống trong

việc phát triển quảng cáo và dịch vụ truyền NG

ƯỜ

I KIẾ

M T

IỀN

GIỎ

I NH

ẤT

ĐI TÌM

GIÁ TR

Ị ĐÍC

H TH

ỰC

hình đó là việc chi trả thêm những khoản hoa hồng phụ trội cùng các chi phí.

Ở nhiều nơi, nhiều đài truyền hình thì quan niệm về các khoản hoa hồng này được coi như một việc bất bình thường, đặc biệt là ở những nơi tư duy quản lý kinh tế còn trì trệ. Tuy nhiên bỏ qua việc này đồng nhất với hiệu suất doanh thu kém. Các đại lý quảng cáo và dịch vụ truyền hình luôn cần có một động lực mạnh thúc đẩy phát triển doanh thu.

Không thể phủ định việc kinh doanh thời lượng quảng cáo và kinh doanh sản phẩm truyền hình là một trong những công việc khó khăn phức tạp nhất. Khoản phí hoa hồng (càng bán được bao nhiêu, càng nhận được nhiều bấy nhiêu) sẽ là tác nhân linh hoạt nhất. Trong trường hợp tất cả mọi khoản thu nhập đều được cố định ai cũng như ai thì sẽ chẳng bao giờ thu nhận được kết quả tốt, vậy nên phải để chi nhánh quảng cáo nhận được hoa hồng về thành quả lao động của họ và tất

110

nhiên họ cũng phải chi hoa hồn cho khách hàng để giữ mối quan hệ lâu dài.“Hàng đổi hàng” trong thời toàn cầu hóa

Sự trao đổi kinh tế theo nguyên nghĩa thô sơ “hàng đổi hàng” không phải là sự thụt lùi của việc kinh doanh mà là một thực tế. Nếu việc trao đổi được quản lý theo định hướng thì không hề có điều gì xấu cả. Sự trao đổi này có thể được diễn ra trong trường hợp khách hàng tiềm năng trong một thời điểm nào đó không có khả năng thanh toán chi phí quảng cáo, nhưng trên thực tế thì doanh ng-hiệp đó trong tương lai chắc chắn sẽ trở nên vững mạnh.

Việc thực hiện những cuộc trao đổi còn có thể được coi như một sáng kiến linh động. Bạn có thể cho phép đổi thời lượng quảng cáo lấy số lương hàng hóa nhất định có thể tiêu thụ tại các cửa hàng trên thị trường như máy tính, sản phẩm điện tử. Tuy nhiên, cần thận trọng vì bạn là người làm truyền hình chứ không phải là một người lái buôn. Kinh doanh hoàng hóa và dịch vụ đó hoàn toàn là một loại hình kinh doanh khác. Nếu bạn không có kinh nghiệm trong lĩnh vực này, tốt nhất xin đừng thực hiện điều đó.

Một trong số những ứng dụng thực tế của hình thức trao đổi là tiếp nhận trang bị kỹ thuật và các dịch vụ - những điều cần thiết sát sườn với mỗi đài truyền hình.

Hệ thống đại lý - mạng lưới chân rết Trong quá trình phát triển nền kinh tế

và do nhu cầu của thị trường đã xuất hiện hệ thống đại lý quảng cáo và dịch vụ truyền N

GƯ

ỜI K

IẾM

TIỀ

N G

IỎI N

HẤT

111

hình, mạng lưới chân rết chiếm tỉ trọng cao trong hoạt động kinh doanh.

Theo quan điểm chuyên môn thì giữa đại lý với bộ phận kinh doanh chính có sự khác biệt rõ rệt. Phần lớn các đại lý đều là bộ phận của một công ty, một doanh nghiệp lớn trong lĩnh vực thương mại - dịch vụ, nhiều doanh nghiệp mang tầm quốc gia. Việc kinh doanh quảng cáo của các đại lý này có những tính chất điển hình. Khách hàng tiềm năng thường thông qua đại lý quảng cáo để xác định nguồn kinh phí cần thiết cho hoạt động quảng cáo trên các phương tiện thông tin đại chúng. Nhiệm vụ của bạn là phải dành được cho mình thật nhìều từ nguồn kinh phí này. Trong nhiều trường hợp, số kinh phí dành cho quảng cáo trên truyền hình bị giới hạn chặt chẽ; thậm chí khoản kinh phí dành cho mỗi đài truyền hình năm nay đã có thể được xác định từ năm trước đó. Một số nhà quảng cáo cho rằng, chỉ có loại chương trình nào đó phù hợp với đối tượng khán giả của họ - những người sẽ trực tiếp trả tiền mua hàng hóa dịch vụ, còn loại khác thì không. Nhiệm vụ của bạn là phải lôi kéo được các văn phòng quảng cáo để khẳng định rằng chương trình của đài mình thu hút được đối tượng khán giả nhiều hơn và tất nhiên nếu làm được việc đó thì lượng quảng cáo dành cho đài truyền hình của bạn sẽ tăng lên rõ rệt. Điều này cho thấy, việc nghiên cứu tìm hiểu đối tượng khách hàng là vô cùng quan trọng, là chìa khóa dẫn tới thành công.

NG

ƯỜ

I KIẾM TIỀN

GIỎ

I NH

ẤT

112

Khi “cỗ máy kiếm tiền” biết cách làm việc Mỗi nhân viên kinh doanh bao giờ cũng

được giao một định mức lao động nhất định phải đạt được. Tiền lương có thể chỉ ở mức tối thiểu, nhưng khả năng đạt được mức thu nhập tối đa mới là điều quan trọng nhất. Chính điều này có liên hệ trực tiếp với nội lực tài chính của đài truyền hình.

Người lãnh đạo kênh truyền hình cần yêu cầu mỗi nhân viên kinh doanh đưa ra báo cáo thống kê hàng ngày về doanh số, hiệu quả công việc. Báo cáo thống kê bao gồm những nội dung:

■ Những cuộc gặp gỡ tiếp xúc với các nhà quảng cáo

■ Thời gian và kết quả của mỗi cuộc tiếp xúc

■ Địa chỉ liên hệ và những thông tin chính xác về các thành viên tham gia đàm phán và vai trò hoạt động của họ.

■ Kế hoạch tiếp tục công việc. Bạn cần phải có một hệ thống phần mềm

kinh doanh chuyên biệt để quản trị thật tốt các dữ liệu thông tin này. Báo cáo hàng ngày về doanh số, hiệu quả công việc được người lãnh đạo phòng quảng cáo và dịch vụ truyền hình sử dụng để xác định giới hạn, nhịp độ công việc kinh doanh, ngoài ra còn cho thấy khả năng đạt được kết quả đề ra hay không. Ngoài ra những tài liệu kinh doanh đó cần được đưa vào bảng kê trong phần mềm tin học thống kê để phân tích xác định kết quả.

Mỗi lần trong tuần cán bộ chi nhánh các văn phòng quảng cáo cần gặp gỡ với người quản lý bộ phận này. Trong báo cáo cần đưa N

GƯ

ỜI K

IẾM

TIỀ

N G

IỎI N

HẤT

113

ra bao gồm những nội dung:■ Có những kết quả gì đã đạt được

trong tuần?■ Những gì chưa đạt được?■ Làm thế nào để thúc đẩy doanh thu?Sau khi nghiên cứu những dữ liệu trên,

lãnh đạo bộ phận kinh doanh quảng cáo cần phải thảo luận đưa ra những công việc cho tuần kế tiếp:

■ Những công việc tiếp diễn với các khách hàng tiềm năng.

■ Những khả năng mới phát sinh trong kinh doanh? (kết hoạch chuyên biệt cho mỗi mùa, mỗi quý, mỗi năm hoặc các dịp lễ tết, khai giảng, nghỉ mát…)

■ Những kế hoạch mới cần đề ra?■ Những doanh nghiệp có khả năng

liên hệ, lôi kéo và những hình thức tiến hành?

NG

ƯỜ

I KIẾM TIỀN

GIỎ

I NH

ẤT

114

Chương 6 HẠT VỪNG BÉ NHỎ

“Người biết ít thường nói nhiều, trong khi người biết nhiều thường nói ít.

People who know little are usually great talkers, while men who know much say little”

Jean Jacques Rousseau

Hạt vừng tuy rất nhỏ bé, khiêm tốn nhưng nếu được chăm sóc thì khi “mở ra” sẽ là cả một kho báu bên trong. Nhưng làm thế nào để “vừng… mở ra kho báu”? Lá thư này chỉ gửi đến một thông điệp, rằng bạn có thể gặt hái được nhiều thành công hơn cho kênh sóng của mình, nếu như làm tốt việc truyền thông quảng bá các chương trình phát sóng, cũng như hiểu và vận dụng tốt công tác quan hệ công chúng. Khán giả không tự đến với bạn, họ cần được khích lệ, lôi kéo và giữ chân. Sự hấp dẫn khán giả - đó là nhiệm của những người làm nhiệm vụ quảng bá và tự giới thiệu cho kênh.

Khác với truyền hình phương Tây, khi HẠT

VỪ

NG

BÉ

NH

Ỏ

115

bộ phận quảng bá chương trình thường được tách biệt thành một đầu mối tổ chức riêng, ở Việt Nam công việc này thường được giao cho các nhân sự Thư ký biên tập và Đạo diễn phát sóng. Tuy nhiên, trong bất kỳ trường hợp nào cũng phải đánh giá đúng tầm quan trọng của công việc này.

Công cụ đơn giản và hữu hiệu nhất để việc quảng bá và tự giới thiệu về kênh truyền hình của bạn - đó là các khung chương trình truyền hình đăng tải trên các báo địa phương, trên các trang web, qua sms hoặc trên các ứng dụng theo dõi lịch phát sóng dành riêng cho các máy điện thoại thông minh smart phone. Rõ ràng là điều này luôn trợ giúp cho người xem có thể biết được rằng “hôm nay trên truyền hình phát những gì”.

Trước đây, khán giả theo dõi truyền hình theo thói quen được ước định. Nếu chương trình mà một khán giả yêu thích phát sóng lúc 21.00 thứ năm hằng tuần, người ta sẽ tự động dành thời gian để theo dõi nó. Vấn đề nằm ở chỗ ngày càng có thêm nhiều kênh truyền hình, chương trình truyền hình, chưa kể đến hàng loạt phương tiện truyền thông và giải trí khác xuất hiện và cạnh tranh với bạn.

Công nghệ truyền hình mới như IPTV, Digital Cable TV, Hybrid TV tạo điều kiện để mọi người có thể xem nội dung chương trình ở bất kỳ nơi đâu, bất kỳ lúc nào theo ý muốn.

Được xem truyền hình theo ý thích, đó là khi khán giả với tay lấy chiếc điều khiển từ xa, bật thiết bị thu và bắt đầu chuyển hết từ kênh này sang kênh khác, hết nội dung này

HẠT VỪ

NG

BÉ NH

Ỏ

116

đến nội dung khác. Khánh giả truyền hình luôn muốn biết trước rằng khi nào thì chương trình truyền hình mà họ thích sẽ phát sóng, cũng giống như việc khán giả điện ảnh luôn muôn biết trước thời gian bắt đầu buổi chiếu phim tại rạp. Có một số kênh âm nhạc như MTV hoặc một số kênh giải trí khác lại thực hiện khung chương trình theo dạng thức mà theo đó việc theo dõi, lắng nghe hoàn toàn tự do, không theo bất kỳ một “định ước từ trước”. Phần lớn các kênh chuyên biệt, đặc biệt là các kênh tin tức lại hướng đến việc thể hiện mình luôn là những nguồn thông tin cập nhật nhất. Họ tìm hiểu đến từng nhóm đối tượng công chúng nhỏ nhất, những người có nhu cầu thông tin khác nhau, có sở thích và “gu” xem TV khác nhau, thậm chí có những người lúc nào cũng thích chuyển kênh liên tục để “lướt” các kênh. Tuy nhiên, trong một thời điểm nhất định thì luôn có lượng khán giả nhất định theo dõi nội dung của từng kênh, tính toán lượng khán giả tại từng thời điểm là công việc quan trọng của những người quản lý kênh truyền hình.

Quảng bá và tự giới thiệu chương trình - đó là nghệ thuật thu hút khán giả. Tốt nhất là hãy tự mình quảng cáo những chương trình truyền hình trên chính những phương tiện truyền thông mà cơ quan mình chi phối. Khán giả của bạn khi đó sẽ có điều kiện theo dõi bạn dễ dàng. Nhờ có việc quảng bá và tự giới thiệu chương trình, bạn sẽ níu kéo khán giả “ngồi lại” tiếp tục theo dõi.

Trong các nội dung khung chương trình truyền hình đăng tải trên báo, và các trang H

ẠT V

ỪN

G B

É N

HỎ

117

web, luôn phải có thông tin về tất cả các chương một cách chi tiết và dễ hiểu nhất. Thậm chí xin có lời khuyên rằng khi mỗi loạt quảng cáo (TVC) xuất hiện trên sóng, nên đồng thời phải phát kèm một đoạn giới thiệu các chương trình kế tiếp sau quảng cáo đó (thậm chí tốt hơn là hai hoặc ba lần). Các đoạn video giới thiệu (trailer) được dựng hậu kỳ thật nổi bật được sắp xếp đăng phát liên tục như vậy sẽ thu hút sự quan tâm của khán giả. Đừng bao giờ quên việc phải nêu rõ thông tin ngày tháng, thời gian phát sóng chương trình.

Thông thường độ dài của mỗi đoạn trail-er video giới thiệu như thế khoảng từ 10 đến 30 giây. Hãy coi những đoạn giới thiệu này là một trong những vũ khí để đánh bại đối thủ cạnh tranh, thu hút khán giả. Vậy nên các đoạn quảng cáo phải được xử lý tạo dựng thật công phu, có sức thể hiện cao và nhất là không được hời hợt. Những đoạn trailer giới thiệu hời hợt, nhàm chán hiện vẫn là điểm yếu kém chung của phần lớn các kênh truyền hình Việt Nam hiện nay, từ trung ương đến địa phương. Có nhiều nguyên nhân của sự yếu kém này, từ chi phí, trang thiết bị kỹ thuật vv… nhưng quan trọng nhất vẫn là sự thiếu sáng tạo của người trực tiếp thể hiện.

Hãy coi mỗi đoạn trailer giới thiệu đích thực là một quảng cáo, vậy nên bộ phận Quảng bá và tự giới thiệu phải có cơ chế tài chính riêng để đầu tư sản xuất và lựa chọn khung giờ phát sóng trên kênh. Bộ phận Quảng bá và tự giới thiệu có thể đặt thêm các quảng cáo trên báo viết, các trang điện tử

HẠT VỪ

NG

BÉ NH

Ỏ

118

trên các hình thức - phương tiện quảng cáo khác, thậm chí trên hệ thống giao thông công cộng vv… Rất nên quan tâm tới các hình thức quảng bá chương trình bằng các giao thức mới, đặc biệt là quảng cáo online, vì xu hướng bây giờ người ta thường dành thời gian cho màn hình máy tính nhiều hơn thời gian xem TV hay bất kỳ phương tiện truyền thông nào khác.

Xin nhắc lại rằng trong tương lai không gian của truyền hình không chỉ còn bó hẹp trên màn hình TV xưa cũ với 24 giờ phát sóng và 7 ngày một tuần. Không gian kỹ thuật số, đặc biệt là khả năng theo dõi on de-mand (theo nhu cầu) cho phép mỗi khán giả có thể xem trên nhiều phương tiện di động hoặc qua internet, ở bất kỳ thời điểm nào, bất kỳ đâu cũng có thể tìm được nội dung mình cần chứ không phụ thuộc vào việc lúc nào nhà đài đăng phát. Đó vừa là thách thức, vừa là cơ hội mới cho những người làm truyền hình. Với những người làm công tác quảng bá - tự giới thiệu chương trình, phải luôn nhớ một câu hỏi: “làm thế nào để thu hút đông đảo nhất số lượng công chúng xem một nội dung TV?”. Đừng bỏ phí bất kỳ cơ hội quảng bá nào, ở bất kỳ hình thức nào.

Vừng ơi mở ra!Người phụ trách bộ phận Quảng bá

- Tự giới thiệu (hoặc được gộp chung vào khối Thư ký biên tập/ Đạo diễn phát sóng) cũng đồng thời phải là nhà sản xuất các đoạn quảng cáo chuyên nghiệp, vậy nên những người này nhất định phải cần có nghề và các H

ẠT V

ỪN

G B

É N

HỎ

ĐI TÌM

GIÁ TR

Ị ĐÍC

H TH

ỰC

trang thiết phù hợp. Sản xuất quảng cáo bao giờ cũng là công việc đòi hỏi chi phí tốn kém. Mỗi kênh truyền hình ít nhất phải có một vài bàn dựng chuyên dùng để sản xuất các đoạn băng quảng cáo cho chính kênh sóng của họ.

Nếu như bạn chưa có điều kiện đầu tư nhiều trang bị các thiết bị kỹ thuật dùng cho sản xuất băng quảng cáo, hãy nghĩ đến việc huy động các biên tập viên, các kỹ thuật viên hậu kỳ làm thêm trong khoảng thời gian trống. Đó vừa là cách giúp họ tăng thu nhập, vừa tạo hứng thú cho họ khi được làm quảng bá chính sản phẩm của mình.

Cá tính và sự khác biệtBộ nhận diện thương hiệu là một trong

những chủ đề ít được người làm truyền hình quan tâm, từ cả các nhà quản lý cho đến các biên tập viên.

Trong bất kỳ trường hợp nào, bạn cũng không được quên áp dụng đúng chuẩn mực

120

quy định bộ nhận diện thương hiệu (hình hiệu, biểu tượng, mầu sắc quy định, slogan, quy tắc trình bày giao diện hình ảnh… ) của kênh mình, vì đó là một trong những điểm quan trọng nhất giúp khán giả lưu nhớ chính xác về bạn. Nếu có thể, hãy sử dụng bộ nhận diện thương hiệu vào tất cả những điểm mà công chúng có thể nhìn thấy - trên những mẫu giấy tờ và phong bì, card visit, trên các đầu văn bản, sơn trên phương tiện giao thông của mình, thậm chí quảng cáo trên xe buýt và trên các trang báo viết, web site... Đừng bao giờ quên việc in biểu tượng của kênh truyền hình lên các đồ lưu niệm và quà tặng, thật thú vị là nhiều gia đình rất hãnh diện được trưng bầy các sản phẩm lưu niệm này trong nhà.

Để sáng tạo bộ nhận diện thương hiệu, cần tìm một chuyên gia có chuyên môn cao trong lĩnh vực này. Nếu có chi phí đầu tư, hãy liên hệ với các nhà tư vấn hàng đầu về lĩnh vực thương hiệu. Họ sẽ biến những ý tưởng về sứ mệnh - tầm nhìn - sự khác biệt mà bạn đề ra cho kênh sóng trở thành các nội dung mang tính thể hiện. Các nhà thiết kế chuyên nghiệp sẽ giúp thương hiệu của bạn trở nên hấp dẫn công chúng. Với nhiều dự án nhỏ hơn như các chương trình sự kiện do kênh mình tổ chức, bạn có thể kêu gọi khán giả tham gia sáng tác biểu trưng và trao tặng phần thưởng cho người sáng tạo xuất sắc nhất.

Hãy nhớ rằng bộ nhận diện thương hiệu, đó là bộ mặt của một kênh sóng trong mắt công chúng, là sự hình dung của mỗi người về bạn trong vai trò người quản lý. Thực tế, H

ẠT V

ỪN

G B

É N

HỎ

121

không bao giờ có một kênh truyền hình nào trong Top các kênh sóng thu hút lượng quảng cáo nhiều nhất mà bộ nhận diện thương hiệu lại mờ nhạt. Một chương trình truyền hình có thể chỉ dừng ở một hai năm tuổi đời, nhưng bộ nhận diện thương hiệu thì tồn tại lâu hơn thế. Hãy thực sự kỹ tính khi lựa chọn “bộ trang phục” ra mắt khán giả, để đón nhận sự trân trọng, thích thú của họ.

Không phải tất cả những ai làm ta bực mình đều là kẻ thù

Cho tới tận bây giờ vẫn còn những tờ báo, tạp chí, kênh phát thanh không mấy mặn mà với người làm truyền hình. Họ nghĩ rằng truyền hình là đối thủ cạnh tranh, người làm truyền hình là những “ngôi sao” khó gần. Đôi khi cách ứng xử của họ làm ta bực mình. Bạn khó có thể làm gì để sớm thay đổi được quan điểm đó, nhưng hãy luôn quan tâm đến việc xây dựng mối quan hệ tốt nhất với các phương tiện thông tin đại chúng khác.

Nếu phải thực hiện việc quảng cáo, quảng bá các chương trình của mình trên các phương tiện thông tin đại chúng, hãy hiểu rằng đó là một trong những phương cách tạo sự chú ý của người xem. Nhớ rằng mỗi quảng cáo mang đến cho người xem những gì mà bạn muốn nói với họ.

Đài phát thanh cũng có thể coi là một phương tiện hữu hiệu để quảng bá cho truyền hình. Khán giả có thể bị lôi cuốn bởi những âm thanh sinh động của các chương trình hoặc các bộ phim. Mỗi đoạn giới thiệu cần có một hình tượng riêng, một đặc trưng âm

HẠT VỪ

NG

BÉ NH

Ỏ

122

thanh riêng, trên tất cả các đoạn quảng cáo đó nên chỉ lấy một giọng điệu đặc trưng. Hãy biết cách sử dụng giọng nói và hình ảnh của các phát thanh viên, người dẫn chương trình, phóng viên nổi tiếng như gương mặt hình ảnh đại diện cho kênh sóng.

Một phương án quảng cáo hữu hiệu cho các kênh sóng truyền hình và gương mặt của các ngôi sao dẫn dắt chương trình, đó là cách đưa hình ảnh họ lên các quảng cáo trên bề mặt (panô, ápphíc, các phương tiện công cộng…).

Tự quảng bá chính mình Quảng bá, giới thiệu các chương trình

thời sự và chuyên đề là công việc hết sức quan trọng, đòi hỏi một kỹ năng riêng với những chuyên gia riêng.

Có vẻ như việc giới thiệu các chương trình thời sự đang ít được chú trọng, bởi các đài truyền hình luôn có tâm lý coi chương trình thời sự là thứ mọi người đều cần phải xem. Làm thế nào để nhắc nhớ mọi người rằng kênh sóng của bạn đang sẵn sàng đưa đến những thông tin hay nhất, nóng nhất, mới nhất; những phóng viên gạo cội, người dẫn chương trình hấp dẫn sẽ xuất hiện trên sóng. Các đoạn giới thiệu này có thể xuất hiện nhiều lần trên sóng ở trong những thời điểm thuận lợi nhất, có thể thu hút nhiều khán giả nhất. Có thể sử dụng hình ảnh những người dẫn chương trình của bản tin thời sự trong vai trò của bộ mặt mỗi kênh truyền hình. Hãy sử dụng tiếng tăm, sự nổi tiếng đó để quảng cáo kênh truyền hình của bạn tới công chúng, vì H

ẠT V

ỪN

G B

É N

HỎ

123

hình ảnh của những người dẫn chương trình thời sự thường chững chạc, có uy tín và tạo được niềm tin trong lòng công chúng.

Những “gương mặt” của một kênh sóng tuyệt đối không được liên quan đến các chương trình quảng cáo vì lợi nhuận. Trong bất kỳ trường hợp nào, kể cả khi có xảy ra những scandal không như ý muốn thì cũng phải tìm cách bảo toàn danh dự và lòng tin của khán giả với họ. Lòng tin của khán giả với chương trình thời sự nói riêng và kênh sóng nói chung là thứ không thể để mất.

Có một phương cách thu hút sự quan tâm của khán giả tới các bản tin thời sự - đó là thực hiện phát sóng các đoạn trailer giới thiệu riêng về các phóng sự quan trọng. Nếu bạn sẽ đưa chương trình tiếp nối sau một loạt quảng cáo thì hãy thông báo với người xem rằng, tại sao họ nên tiếp tục ngồi theo dõi bạn, hãy thông báo rằng bạn sẽ đem đến cho họ điều gì ngay sau loạt quảng cáo này. Nếu trong chương trình thời sự không có điểm tạm dừng (quy định hiện hành không cho phép) dành cho quảng cáo thì bạn vẫn phải sử dụng những đoạn giới thiệu nhỏ chen vào để khơi gợi sự “tò mò” của khán giả tới những phóng sự hay, những vấn đề trọng điểm mỗi ngày. Hãy nhắc đi nhắc lại những tiêu điểm về các sự kiện mà phóng sự sau đó sẽ hướng tới.

Hãy giới thiệu để khán giả được biết rằng có những phóng sự hay nào họ sẽ được xem trong phần tiếp theo của bản tin thời sự, hoặc ngay khi bản tin chưa bắt đầu. Việc quảng bá - tự giới thiệu chương trình thời sự có thể bắt đầu từ lúc sáng sớm và dừng lại

HẠT VỪ

NG

BÉ NH

Ỏ

124

ngay trước khi bản tin cuối cùng trong ngày kết thúc. Luôn nhớ rằng bản tin thời sự là chương trình phải chịu sự cạnh tranh gay gắt nhất giữa các kênh cùng phạm vi phủ sóng. Nó còn chịu sự cạnh tranh của các loại hình báo chí, các kênh truyền thông khác, đặc biệt là internet. Để cạnh tranh với các phương tiện này, cần thường xuyên khẳng định với khán giả rằng, bất kỳ một thông tin nào cũng đều có thể nhận được trên kênh sóng của bạn, hoặc chỉ có bạn mới là người tạo ra thông tin chính xác nhất, nhanh nhất và có sự phản biện đúng đắn nhất.

Khi đưa những bản tin thời sự của lên sóng, người lãnh đạo cần tạo cho khán giả tin rằng đó là những thông tin cập nhật nhất, tươi mới nhất. Hãy nhắc lại thường xuyên về thời điểm phát sóng bản tin, về các phóng sự quan trọng thông qua các đoạn video trailer giới thiệu. Thậm chí hãy nghĩ xem có cần thiết phải chuẩn bị các đoạn giới thiệu mới về bản tin thời sự ở mỗi giờ đồng hồ trong ngày hay không, có cần cập nhật liên tục với các tin nóng (breaking news) hay không.

Khi cuộc cạnh tranh giữa truyền hình với các phương tiện thông tin đại chúng khác diễn ra gay gắt thì một trong những sự cứu cánh tốt nhất luôn là hoạt động quảng bá - tự giới thiệu chương trình.

HẠT

VỪ

NG

BÉ

NH

Ỏ

125

LỜI KẾT

Một kênh truyền hình là tập hợp của rất nhiều yếu tố. Đó vừa là một cơ quan báo chí, vừa là một doanh nghiệp. Đây là một bộ máy tổ chức phức tạp. Nhìn ở một góc khác nó ví như một nhà hát, với kết quả cuối cùng là một “vở diễn” được phát sóng.

Truyền hình - đó là cánh cửa bước vào thế giới. Thời gian xem truyền hình trung bình của một người không hề nhỏ, so với khoảng thời gian bỏ ra để làm những việc quan trọng khác trong ngày. Chúng ta ngồi trước máy thu hình, dán mắt vào chiếc điện thoại hay máy tính còn nhiều hơn ngồi với những người thân và bạn bè. Truyền hình - đó là người bạn đồng hành của cuộc sống. Truyền hình - đó cũng là thói quen, thậm chí còn có thể trở thành một thứ “gây nghiện” khó bỏ. Truyền hình - đó là thứ nghệ thuật càng ngày càng lôi cuốn ta nhiều hơn, đòi hỏi ở ta nhiều hơn. Truyền hình cho chúng ta biết rằng mọi người sống như thế nào, khiến ta phải suy nghĩ phải sống ra sao để phù hợp với thời thế. Nói tóm lại, truyền hình cuốn hút vào cuộc sống chúng ta hơn rất nhiều thứ

LỜI KẾT

126

LỜI K

ẾT

trên đời. Hoạt động quản lý một kênh hình không

hề đơn giản. Đôi khi chi phí đắt đỏ của việc sản xuất chương trình khiến người ta ví nó như một “con nghiện” không có điểm dừng. Truyền hình có thể đưa bạn lên tới đỉnh cao, bằng một thứ quyền lực đặc biệt. Các nhà lãnh đạo, các doanh nhân tên tuổi, các nghệ sỹ lớn yêu thích truyền hình nhưng cũng “căm ghét” truyền hình. Bất kỳ một khán giả nào cũng có những giây phút mê say đến cực điểm và cũng có những giây phút “căm ghét” đến tột độ với những gì bạn làm được và những gì bạn chưa làm được.

Từ những kết luận trên, bạn có thể làm được những gì - hỡi người đang mong muốn trở thành vị lãnh đạo của một đài truyền hình?

Có lẽ, đó là cần tư duy và hành động một cách quyết liệt. Việc quản lý một kênh truyền hình phải luôn gắn liền với năng lực tiềm ẩn trong mỗi người. Cần nhắc đi nhắc lại rằng truyền hình không phải là một cái máy đơn thuần. Để có thể học nghề trong lĩnh vực này không nhất thiết phải bỏ nhiều năm mài đũng quần trên ghế nhà trường để nhận đủ thứ bằng cấp khác nhau. Nhưng để quản lý một kênh truyền hình đòi hỏi phải có phẩm chất, năng lực và thời gian nhất định. Cần có một sự nhẫn nại, chịu đựng trước vô vàn khó khăn. Và quan trọng, bạn cần có niềm tin, cần có một chút may mắn và một “minh chủ” để nâng đỡ cho sự nghiệp của mình.

Nếu trở thành một người quản lý kênh truyền hình, bạn phải có khát vọng, nhưng

127LỜ

I KẾT

đừng lãng quên tình người. Truyền hình - đó không chỉ là những camera, máy thu hình, trường quay, thiết bị ánh sáng, mạng thu phát hay ăngten. Truyền hình - đó là con người. Nếu bạn không phạm những lựa chọn sai lầm, bạn sẽ có bên mình một đội ngũ nhân viên tin cậy. Truyền hình đòi hỏi bạn phải làm việc nhiều hơn một “ông thợ thủ công” - người chỉ một mình đã làm được tất cả.

Sóng truyền hình có ý nghĩa quan trọng với cả một quốc gia, trách nhiệm trước xã hội được đặt lên rất cao chứ không đơn thuần chỉ vì lợi ích của một nhóm người nào đó. Hãy trở thành người lãnh đạo tốt, trên nền tảng của đạo đức, nghề nghiệp và những mục đích cao cả.

Cuốn sách này xin được đóng lại bằng câu chuyện ngụ ngôn về “chiếc bút chì”, một câu chuyện mà chúng tôi học được từ một con người lỗi lạc đương thời. Chuyện rằng, có người thợ làm bút chì nâng niu sản phẩm của mình trước khi cho nó vào hộp, ông có triết lý về những chiếc bút chì đẹp nhất và có giá trị nhất như thế này:

1. “Thứ nhất, một chiếc bút chì luôn có thể tạo ra những thứ rất vĩ đại, nhưng chỉ khi nào nó nằm trong tay một ai đó.”

2. “Thứ hai, bút chì phải liên tục chịu đựng những sự gọt giũa rất đau đớn, nhưng hãy nhớ, tất cả đau đớn ấy chẳng qua là để làm cho nó đẹp hơn mà thôi.”

3. “Tiếp theo, bút chì này lúc nào cũng có thể sửa chữa những lỗi mà nó ghi ra.”

4. “Một điều nữa, hãy biết phần quan trọng nhất trên cơ thể của bút chì chính là

ĐI T

ÌM G

IÁ T

RỊ Đ

ÍCH

TH

ỰC

phần ruột, phần bên trong chứ không phải là lớp vỏ ngoài.”

5. “Cuối cùng, bút chì phải để lại vết chì trên bất cứ bề mặt nào mà nó được sử dụng để viết, và phải liên tục viết, bất kể chuyện khó khăn gì”.

Các bạn thân mến, khi bước chân vào lĩnh vực truyền hình, chúng ta đang đi trên con đường không bằng phẳng. Hãy suy ngẫm từ triết lý bút chì rằng:

1. Thứ nhất, bạn có thể làm nên những chuyện vĩ đại, nhưng chỉ khi nào bạn biết đặt mình (và được đặt) vào môi trường phù hợp với bạn, hãy để cho mọi người được sử dụng những món quà mà tạo hóa ban cho bạn.

2. Thứ hai, bạn sẽ phải liên tục nếm trải những đau đớn, khó khăn, thách thức và thất bại trong cuộc sống, nhưng có trải qua ngần ấy gian khổ, bạn mới có thể mạnh mẽ hơn được!

3. Cũng cần phải nhớ lúc nào bạn cũng

129

có thể khắc phục những sai lầm trong quá khứ.

4. Tiếp theo đó, bạn phải biết phần quan trọng nhất của bạn không phải là ngoại hình mà là tấm lòng bên trong của bạn.

5. Còn điều cuối cùng, trên mọi ngả đường mà bạn đi qua, bạn hãy để lại những dấu ấn riêng của bạn và trong bất cứ trường hợp nào, bạn cũng phải hoàn thành nhiệm vụ của mình.

Triết lý bút chì sẽ giúp cho bạn cảm thấy mình đúng là một con người đặc biệt và chỉ có bạn mới có thể hoàn thành được những trách nhiệm mà ngay từ khi sinh ra, bạn đã được giao phó. Hãy nhớ rằng luôn có ai đó đang trông chờ vào bạn, hỡi vị lãnh đạo tương lai...

LỜI KẾT