Ngu Hanh Va Khoa Hoc 9682

7/30/2019 Ngu Hanh Va Khoa Hoc 9682

1/45

1

Ng hnh v khoa hc


2/45

2

1.1. CC PHNG PHP TM NG TI U

Trong thc t chng ta thng gp vn tm ng ti u. V d: nhn vin chuyn

pht nhanh phi tm c con ng ngn nht, t n tc nht n mt s a imtrong thnh ph nhn th t, bu kin, mang v trung tm, sau thu cc phng tinvn chuyn pht ti cc a im xa, sao cho bo m c thi gian nhanh nht. Cchng vn ti cng vy.

Bi ton tm ng ti u c gi l bi ton qui hoch. mc n gin ta c biton qui hoch tuyn tnh, mc phc tp hn ta c bi ton qui hoch phi tuyn.

ng t qui hoch theo nh ngha n gin l phng tm nhn v tng lai, tm ra conng ti ch mt cch nhanh chng, tn t nng lng, khng gy cc phn ng phhoi s bn vng ca h thng.

Bi ton qui hoch n gin nht l qui hoch chuyn pht nhanh th tn. Bi ton quihoch phc tp l bi ton tm con ng pht trin bn vng ca cng ng x hi (mttnh, mt nc, mt khu vc v c ton cu). Cc bi ton vt l, ho hc, sinh hc, giaothng, xy dng, pht trin th, kinh t, ngn hng, l cc bi ton qui hoch bctrung.

Cc bi ton qui hoch nh thng do mt ngi tm li gii v c thc hin bi chnhngi . Trong qu trnh thc hin li gii h sa cha cc sai st, han chnh li gii. chnh l qu trnh tch ly kinh nghim c nhn. Cc kinh nghim y ng vi hancnh ca chnh c nhn , v cng ch ng vi nhng iu kin ban u (iu kinbin) c th. Khi m rng li gii v phng php gii, ngi su sc thng thng cthi rt thn trng.

Cc bi ton bc trung, hoc siu ln thng do mt tp th tm li gii. Khi , vn tr nn ngy cng phc tp v cc kin v phng php mi ngi a ra rt khc nhau. Trn thc t, gn nh khng tn ti cc bi ton qui hoch tuyn tnh, m ch c cc biton qui hoch phi tuyn. Li gii ca bi ton qui hoch phi tuyn ch ng trong phmvi hp v thi gian v khng gian. Li gii c gi l ti u cc b (Local optimalsolution).

Vic tm ra li gii ng ca bi ton qui hoch phi tuyn lun lun rt kh khn. Nhiuv anh hng ci th thng chc li khi bit mnh nhn nhm mt li gii thot nhntng l ng. Ci chc li ca T Hi khng pht ra thnh ting ku chc, chc. ngng im chu nhn mt li gii sai lm trong thc t. Cn nhiu v d au lng khc khichng ta nhn nhm li gii ca bi ton qui hoch phi tuyn. Ci gi phi tr khng chl ci cht ng ca mt c nhn, m i khi l s ko li lch s ca c cng ng imt khong xa.

Vy c cch thc no cho php ta tm li gii ti u, kh d ng c khng? l ni


3/45

3

dung ca nghin cu ny.

1.2. PHP BIN CHNG

Php bin chng lnn tng t duy ca nhiu th h ng i. Trong thc t php bin

chng t c cc kt qu rt tt. C th ni s thnh cng ca cch mng thng 10Nga, m ra mt k nguyn cch mng sau nm 1917 l kt qu ca t duy bin chngca L Nin.

V mt kinh in, php bin chng c hai nguyn l c bn:-Nguyn l v mi lin h ph bin,-Nguyn l v s pht trin.

Din gii mt cch d hiu ra th hai nguyn l y nh sau: Mi s trn i ny c linquan trc tip xa gn vi nhau, nh hng qua li vi nhau. nh hng y c th gintip hoc trc tip, mnh hoc yu, nhng nht thit khng c mt vt no, mt h thng

no c th hon ton c lp tn ti mt mnh. C n th lun c ci g i lp vi n.

Hn na mi h thng u trong qu trnh vn ng v pht trin khng ngng. S vnng y l do mu thun v thng nht gia cc mt i lp trong h thng thc y.Nhng thc y y to ra nhng thay i nh v lng. Khi tch ly v lng t ngngth xy ra nhng thay i ln, t bin v cht. gi l s pht trin. S pht trin giai on sau ph nh giai on trc. gi l qui lut ph nh ca ph nh.

S din nm hai nguyn l c bn ca php bin chng cho thy php bin chng chnhl trng hp ring bit ca mt hc thuyt c hn: Thuyt m Dng Ng Hnh.Khoa hc lun c tnh k tha v pht trin. V vy tm hiu su hn v php binchng trc ht chng ta th gn nhng tinh hoa ca hc thuyt c m Dng NgHnh. Sau tch hp vi nhng tin b mi trong thi i ngy nay cho hc thuytc kia mang mu sc m tn d oan.

1.3. HC THUYT NG HNH

1.3.1. Thuyt m dng

Theo hc thuyt m dng th mi s vt trn i, t vt cht n tinh thn, t hu hnhn v hnh, t hu hn n v hn u bao gm hai mt m v dng. Hai mt y tngsinh v tng khc nhau. Trong m c Dng, trong dng c m. m v Dng luntrong qu trnh vn ng v chuyn ho ln nhau. m v Dng ch l cch ni c inca danh t mi cc mt i lp.

Nhngs chuyn ho v vn ng ca hai mt m dng xy ra nh th no? C nhtthit xy ra theo hnh thi ph nh ca ph nh hay khng? Cu tr li l khng lunlun. Mi s ph nh u c tnh k tha. Ni rng ra, s ph nh ch l mt hnh thcchuyn ho.Vy s chuyn ho xy ra nh th no? C nhn, hay ni cch khc l s tch lu kin


4/45

4

thc gp nht ca nhiu b c siu vit trong hng ngn nm, tng kt s chuyn hoy trong hc thuyt m dng -Ng Hnh. Theo , m chuyn ha dn thnh Dngtheo qu trnh 5 bc, gi l Ng Hnh. Nm vng hc thuyt m Dng Ng Hnhchng ta c th suy on, lun gii, chim nghim v con ng v ng lc ca s phttrin.

Nu coi m dng chnh l cc cc mt i lp, th cc mt i lp y c th l nam n,nng lnh, trn di, trong ngoi,... Khi xem xt mi i tng v qu trnh u c thnhn thy m dng.

Cn Ng Hnh chnh l cch thc vn ng, l ci biu hin ra ngoi ca qu trnh vnng, ng thi cng l bn cht ca ng lc to ra s pht trin. Ng Hnh c th cxem l biu tng khng gian, cng c th c xem l thi gian, c th l vt cht, cngc th l tinh thn. Tuy vy, cch gii thch v Ng Hnh thng c nhng kin khcnhau n mc i khi tri ngc hn vi nhau. Hn na, cc sch v ni v Ng Hnhgc thng bng ch Hn. Khi dch ra i khi khng ht ngha, hoc thm ch b mo

m. M ngi ngy nay phm ci g ca xa u cho l c h, khng thm nhnh mtnhn, ch cha ni n tm xem xt. cng c th l ci ngun ca s nh gi chathng nht v Ng Hnh.

Cho nn lt ci o m tn ca Hc thuyt m Dng -Ng Hnh, khoc cho n ccdanh t khoa hc, ng d ng vi nhau trong cc tho lun di v sau, chng ti strnh by ci ngun su xa ca Ng Hnh bng nhn quan khoa hc hin i.

1.3.2. L thuyt big bang trong vt l hc

Ngy nay cc nh khoa hc xy dng thuyt big bang v nhng giai on u tinnht ca v tr. Theo hc thuyt , ti khong thi gian v cng b nh (10-43s u tinca v tr) th c v tr ngy nay ca chng ta ch b t xu, rt c v rt nng, l lcc v tr bng n. V n khai sng c khoa hc gi l v n ln, big bang. Sau thiim v n ln , vt cht, nng lng thot ra t v n cphng ra v cng mnhm, to thnh cc dng thc ht v sng nng lng to ra mi hng. Ri th ton khnggian ngui dn, to thnh cc m tinh vn. Cc m tinh vn to thnh cc ngi sao, cchnh tinh, cc ngn h v thin h. Trong c rt nhiu h mt tri nh chng ta.

Ti mt hnh tinh c bit, ni c cc iu kin nhit , m,... thch hp th mt snguyn t v phn t xon quyn vo vi nhau to ra cc ADN. l bc u ca shnh thnh s sng. Dn d pht trin n by gi thnh mt x hi vn minh. Trong con ngi l sinh vt bc cao nht. H l nhng hu du xa vi ca bi tinh vn v nhsng sau 15 t nm vn ng ca v tr.

Qu trnh vn ng v pht trin ca v tr lun c cc chuyn ng quay. Tri t quayquanh mt tri vi qu o hi mo so vi ng trn Euclit. H mt tri quay trongNgn h vi qu o mo nhiu. C di Ngn h li quay trong Thin h vi qu o mohn na. Nhiu Thin h cng ang vn ng v cng mnh lit.


5/45

5

Nh vy thuyt big bang l mt thuyt duy vt. Thuyt ni rng vt cht c trc rin ADN, ri n sinh vt, x hi loi ngi v cc thc x hi khc. Mt im trongthuyt big bang cha c sng cho lm l thi im trc v n ln th ton v tr l cig?

Thc t, thuyt big bang chp nhn v tr l mt qu trnh vn ng v pht trin khng

ngng. Bin dng ca s pht trin y l dn n theo cc vng xoy. Mi cung trong ccvng xoy pht trin y c ci v khc nhau. Nhim v ca khoa hc ngy nay l nhnchn cc cung phn on v cung bc pht trin tip theo.

Nhng chuyn ng y lun phi qua cc trng thi quay, nh hnh 1 di y.

Hnh 1. Chuyn ng xoay trong v tr - Spiral Galaxy M81

Trong hnh trn ta thy chuyn ng xoay ca tinh vn. Trong qu trnh , cc phn thydro b cun i vi vn tc cao, chng va chm, dnh kt, phn r, to nn cc phn t nng hn, dn d thnh cc ht bi tinh vn. S tng tc gia cc ht bi y to nn cckhi nng hn, qu trnh c nh th tip tc, dn dn cc ngi sao mi c sinh ra. ychnh l giai on u tin ca s pht trin. Quan st qu trnh ny s v cng c ch chochng ta trong cc lun gii v sau.

1.4. KHI NIM S NG V NG HNH

1.4.1.Ng Hnh l biu tng

Nh quan st bu tri, v tr, quan st nhng thay i trong x hi v vt v v tnh mngi xa xy dng nn hc thuyt m dng Ng hnh. H khng c cc bc nhchp v vn ng v tr, nhng m hnh tng trng trong Ng Hnh rt ging vi bcnh trn.

Ngi xa cha c bin php k hiu cc giai on k tip nhau ca s vn ng nn


6/45

6

ly cc ch Kim - Thu - Mc - Ho - Th din t vn ng. Nhng khi nim v Kim- Thu - Mc - Ho - Th khng khc g cch thc cc nh ton hc sng to ra cc khiu ton hc ngy nay. Chng khng n thun:

Kim = kim kh,

Thu = nc,Mc = g,Ho = la,Th = t.

Chng ch l cccch gi mang tnh biu tng. Nhng cc biu tng y c quan hcht ch vi nhau, tng sinh, tng khc, ng h km hm, thc y c ch nhau. Trongmy ngn nm qua, hc thuyt Ng Hnh khng ngng c b sung pht trin, khngngng m rng lnh vc ng dng. T cy cy, chn nui n cha bnh, son nhc, vtranh, thi c, dng binh, nh trn, xy dng, qun l t nc,..., tt thy trn mi lnhvc ngi ta u dng Ng Hnh tm hiu qu trnh, phn on s vn ng, ra quyt

nh v sa cha sai lm. Ni vic n tr thnh nn tng khng th thiu ca bt c aitheo ngh y c truyn l mt minh chng cho tnh ng n ca hc thuyt ny.

Tic thay, t vi chc nm nay, Ng Hnh b b ri, t nht l trn nc Vit nam. Lcqu khch ngita coi n l m tn d oan, lc yu mn n th li khng c c n. Vphn ln cc trc tc kinh in ca Ng Hnh c vit bng ch Hn. Nhng ngilu gi ci tnh hoa ca Ng Hnh li khng din gii n di nh sng ca ngn t mi.Do , c th ni rng chng ta ang thc s quay lng li vi di sn vn ha bc nhtca t tinm trong khi ang ku gi hy bo tn tinh hoa vn ha c truyn.

phn no b khuyt sai st chng ti xin trnh by cch hiu mi ca ca mnh vNg Hnh, c gng hiu ng ci tinh hoa ct tu ca Ng Hnh bng cch din t hini, khng bp mo n.

C s quan trng nht trong phng php ca chng ti xut pht t vic xem Kim -Thu - Mc - Ho - Th chnh l cc biu tng v cc giai on k tip nhau khngngng ca qu trnh vn ng pht trin.

1.4.2 S biu tng c v Ng Hnh

S truyn thng din t Ng Hnh nh hnh 2 (c trong tt c cc sch ni v NgHnh).


7/45

7

Hnh 2. S truyn thng din t Ng Hnh.

Trong s truyn thng ny c 5 i tng, c t tn l Kim - Thu - Mc - Ho -Th. Ta quan st thy mt i tng c hai mi tn i vo v hai mi tn i ra. Hai mi

tn lin vch v hai mi tn t nt. Cp mi tn lin vch c gi l quan h tngsinh, cp mi tn t nt c gi l quan h tng khc. V d xt i tng HO, n lcon ca Mc, v l m ca Th. Mi quan h m con c hiu l mt i tng ssinh ra i tng ngay sau n trong vng Ng Hnh v li l con ca i tng ngaypha trc. ng thi trong qu trnh sinh trng v vn ng y n s lm phin phci tng khc (Kim), lm mt cm n o mc ca i tng . Ngc li cng cn mti tng khc na (Thu) khc ch qu trnh sinh trng ca n. gi l quan htng khc.Ta din t mi quan h sinh khc bng hnh 3.

Hnh 3. Quan h tng sinh - tng khc

Nh vy, nu xem i tng Ho l la ang chy th mt cch trc quan ta thy ccquan h sinh - khc trn rt hp l: Mun c la chy phi c g (Mc, quan h m con),la chy s ra than tro (Th). Nhng trong qu trnh la chy n s lm phin itng Kim, lm Kim b nng, bin dng, chy thnh nc. Trong khi la (Ho) ang tptrung tc ng ln mt i tng khc th n han ton c th b nc (Thu) khc hi,


8/45

8

c th cn b dp tt, nu nc mnh v nhiu. Cc hnh khc cng c quan h sinh khctng t.

Nhng vn t ra, l ti sao ch c 5 hnh, khng phi 4 hay 6, hay nhiu hn na.Liu 5 hnh c th m t mun hnh vn trng ca t nhin v x hi hay cha.

Do vy, gii m Ng Hnh trc ht khng th quan nim n nh l cc i tng vtcht thun tu, mphi xem cc hnh l biu tng ca cc qu trnh, cc cung onca vng xoy pht trin.

1.4.3. Trng thi vn ng ca mt i tng theo Ng Hnh

Trc ht chng ta thng nht ch trng thi trong cc tho lun di y khng ngnht vi trng thi vt cht ca vt l hc (rn, lng, kh, plasma). Trng thi s chiu mt cch rng ri hn, mang tnh biu tng hn.

Ta trc tip bn lun vo biu hin ca 5 hnh (Ha, Th, Kim, Thu, Mc) di dngcc trng thi. Mi trng thi l mt cung on ca s pht trin. Mi cung on cth phn ra thnh nhiu giai on nh. trnh tru tng ho ta s ly v d v mt itng no , c th l mt ngi, mt thnh ph, mt t nc, cng c th l mt itng vt cht,... Tt nhin, cc tho lun di y mang tnh khi qut rt cao, khng sa c th vo mt trng hp chuyn bit. Khi nm c phngphp phn tch trngthi ca Ng hnh, chng ta c th chim nghim n sang cc i tng v qu trnhkhc, dn dn lm phong ph thm kin vn ca chnh mnh. Cc phn tch trng thigin lc nht v Ng Hnh nh sau:

Kim:hnh Kim l trng thi utin ca mt chu trnh pht trin. Trong thi Kim itng ang rn luyn, tch lu nng lng (nng lc), ang kt khi cc thnh phn mivo hng ng ca n. S kt khi y rt cht ch, nh thm mt nguyn t vo mng camt khi kim loi. Hc tp kin thc mi cng l trng thi Kim, v mi khi ta thm mtkin thc mi th kin thc y phi thch ng cht ch logic vi ton b cc nguyn l cs c. c trng c bn ca Kim l tch lu, tt nhin tch lu phi c chn lc.HnhKim c tnh chtc bn l thu vo.

Thu: Sau hnh Kim l hnh Thu. l qu trnh mang ci c tch lu trong thigian ca Kim len li vo mi trng xung quanh. Lc u s pht trin ca Thu mthm nh nc thm, nh s r r. Ngi ta gi qu trnh thm ra mi trng l khaiThu. N nh manh nha ca s pht trin. Mi u th nh b, mm yu, d thch ngvi mi trng xung quanh, dn dn Thu c th mnh ln thnh sng thc. Thu mangci nng lng ca n thm su, ti nhun, kt hp vi Kim to ra mt m hnh mi,mt thnh t mi. Cc tng mi ny sinh chnh l Thy. Cc tng i khi char hnh hi. Ngi pht sinh ra tng i khi cn phi n o, suy lun, thm nh dn dn lm cho mt mch tng tr nn dt khot. Vy Thu c tnh cht c bn ltn ra.

Mc: Ht thi Thu th sang giai on Mc. Mc l trng thi sng to mnh m, th


9/45

9

nghim ci mi, nui dng, chm sc ci mi, to lp m hnh. Trong qu trnh sng toth nghim Mc thng gp cc kh khn cn tr. Do , Mc cn c sc mnh phithng, c c (khng phi o c theo ngha thng thng) ln, rt dng cm. Khi thnh m hnh n nh Mc bt u lan to ci mu mc ra xung quanh. Khc vi Thu,ch len li a ci hay ca Kim i xa, c tnh ngm ngm, m nhu, Mc hin l ra, mi

ngi u thy n, c th Mc s c ng h, cng c th b ngn chn. Tnh ca Mcl cng rn, tri vi tnh ca Thu l mm mi. Tnh cht c bn caMc l sng to mhnh mi, nh ta trng mt cy mi.

Ho: l giai on pht trin k tip ca Mc. l trng thi ca mt i tng ang giai on pht trin mnh m, bng bng nh la, ang bin i rt nhanh. Khi bin ivn ng, i tng lun cn b sung thm nng lng t bn ngoi, v huy ng ti anng lng bn trong na. trng thi Ho, i tng sn sng tip thu cc phn t mi,nhng cc phn t mi phi chp nhn chp gn nh nguyn bn phng cch hot ngca h thng. Cc phn t ca h thng c tnh cch gn ging nhau. Trng thi Ho ctnh cht phong tro. Ho c Mc sinh ra theo vng Ng Hnh thun, i khi n cng

c to thnh do s vn ng trc tip theo chiu ngc ca hnh Kim m ra. Tnh chtc bn caHa l sao chp m hnh mt cch nhanh chng.

Th:Khi ht thi ca Ho th k tip ngaysau l Th. l trng thi tt yu ca mti tng sau khi mang ht hoc gn ht nng lng ca minh pht sinh Ha. Thl ang ngh ngi, bin i rt chm, gn nh khng quan st thy bng mt thng.Trong thi gian Th, i tng t lit, chm chp, thng l hi nhc nhch. Nhng thayi bn trong lng ca trng thi th rt m , lin kt ca cc phn t trong Th rt lnglo. trng thi Th, i tng d tip thu cc thnh phn mi, nh ta nm bt c vt gxung mt t th t cng nhn n. Th khng phn ng mnh m li vi cc phn tmi gia nhp. Th hc tp cc phn t mi mt cch t t, c th ng ho ci mi nhpvo cng c th b thay i theo ci mi, nu qun tnh ca Th nh, hoc nu thnh phnmi c sc mnh ln, kh nng cm ho ln.

Kim k tip: Kim k tip l hu qu ca Th vng sau ca qu trnh pht trin vnhhng, n l con ca sau mt thi nghi ngi ca Th. Lc ny, Kim dn dn hnh thnhtrong trng thi thu tnh ca Th. Kim l bc khi u ca mt qu trnh mi, nhiu khich l cc tng, v Kim mi chnh l phi thai ca vng Ng Hnh sau. Nhiu khiKim k tip l ngoi lai a ti, v trn khun vi ca Th c nng lng hot ng cnkit ri.

Nh vy chng ta tho lun s b v vng tng sinh ca Ng Hnh, ca 5 giai onvn ng pht trin ca mt i tng ring bit. l 5 trng thi, 5 giai on m itng nht nh s phi tri qua. Ci kh ca ngi hc Ng Hnh l on nh xemtrng thi hin thi ca mt i tng ang dinbin trc mt l thuc hnh no. Bi vkhng c i tng no c lp tn ti, hn na trong mi thnh phn cu to ca mti tng li c nhiu i tng con. Cc i tng con li ang vn ng theo NgHnh con. M cc Ng Hnh con cng rt chnh lch nhau.

1.4.4. Vi v d n gin v Ng hnh


10/45

10

V d 1.Nc Vit Nam vo hi u th k 20 thuc hnh Th. Lc y cc phong tro khngPhp b dp tt. C nc gn nh im lng chu s khai ph thuc a. Khong nm1925 c phong tro thanh nin cch mng ng ch hi. Hnh Kim ang dn d c

khi ng. l trng thi ca qu trnh thu luyn nng lng, tm ti phng php utranh mi. Lc , c s tch t m thm cc c nhn yu nc thnh cc t chc utranh mi. Tip theo, l hnh Thu, khi m cc chi b dn dn pht trin, cy su vo cckhu vc, cc vng nng thn v thnh th. Khi cc chi b ln dn th to thnh mngli, cc khu u, cc vng an ton khu, dn dn c cc lc lng v trang nh (Ba t,Bc Sn, Tuyn Quang). Lc l thi ca Mc. Lc lng cch mng ngy cng mnhtc Mc ngy pht trin. Cch mng 1945 l thi ca Ho, thi ca mt trng thi bngbng, si ng.

V d 2Vng i ca mt con ngi cng l mt v d khc na v Ng Hnh. K t lc mi

sinh ra l thi ca Kim. Cha m cho anh ta n ung, nui dng cho ln, cho hc hnhl qu trnh tch lu nng lng, qu trnh hnh thnh mt i tng mang tnh Kim. Hcc thnh ti, anh ta bt u vo i, l trng thi Thu. Lm c mt vic g lMc. Nhn rng n ra l Ho. Qua cng vic anh ta c tin bc a vi, c danh ting, l lc bng ln ca Ho. Nu khng kho th anh ta i ngay vo Th, thn bi danhlit, i anh ta thnh tro tn im lng. Nhiu ngi gp vn Th vn vng ln v tch luc yu t Kim ngay trong tht bi Th. Nh vy mt i ngi c th phn thnhnhiu vng Ng hnh.

V d 3S hnh thnh ca phng in st l mt v d v Ng Hnh t nhin. Nng nng lm hinc bc ln to thnh my. Cc iu kin nhit , m, gi lm cho cc phn t nhb trong m my c st nhau, to thnh cc in tch. Lc , l qu trnh tch t intch ca m my- hnh Kim. Khi Kim (in tch m my) tch t ln th c scm ng in tch tri du ng k mt tbn di m my. Cc tia tin o phngin nh l dn dn hnh thnh v vn di ra- hnh Thy. Khi cc tia tin o t mmy i xung v t mt t i ln vn ra gn nhau th c s phng in ni lin haiknh dn in . Ta nghe thy ting stn - hnh Mc hnh thnh. l lc mt knhdn in mi t m my xung t c sng to (to lp). Nu s bo v chng stkhng tt, c st nh li ri trng vo mt mi nh g, th cn nh s bc la chy. l hnh Ha. Gi s cn nh b chyri hon ton ta c ngay hnh Th. Tro tn s sinh rat Ha.

Ba v d trn l ba vng Ng Hnh. V d 3 l mt vng Ng Hnh kh ngn. i khimy ma v sm st ch hnh thnh v pht trin nhanh chng khong 1 gi trong cnging. Cc yu t tham gia vo vng Ng Hnh ny ch c nc bc hi, nhit , gi,mi nh, bu khng kh v mt t ti khu vc kho st. l v d v mt vng NgHnh t nhin. V d 2 l mt vng Ng Hnh trung bnh. l vng Ng Hnh c nhntng hp ca i mt con ngi. ko di v thi gian trong cc vng y di ngn khcnhau, di ngn tu thi, tu han cnh. Vng Ng Hnh ny chu tc ng ca mun vn


11/45

11

vng khc trong i, (thy c, cha m, ng nghip,...). V d 1 l mt hnh Ng Hnhkh ln ni v s vn ng ca c dn tc Vit nam trong giai on lch s cn i vaqua. l vng Ng Hnh dn tc. Vng ny c s tham gia ca hng triu vng NgHnh c nhn tng hp v nhiu triu Vng Ng Hnh t nhin v x hi khc.

Ngay c vng Ng Hnh trong v d 1 cng nm trong lc xoy ca mt vng Ng Hnhrng ln hn l dng chy lch s ng i ton cu. Cui cng, c vng Ng Hnh vnng ca nhn loi ang quay trong mt vng Ng Hnh v tr v i nh trong hnh 1.

1.4.5. Cc khc bit vi cch gii thch kinh in

Trc ht chng ti khng h pht hin ra cc vn mi ca Ng Hnh, m ch dngcc danh t mi gii thch Ng Hnh theo cch hiu ca mnh. Rt c th cch hiuny cn cha nhiu sai lm, cho nn t khc bit m chng ti dng di y vi hmngha l cch gii thch c i phn khc bit vi cch gii thch trong cc c th.

- Khc bit v i tng v qu trnh:

Cc nh Ng Hnh kinh in Vit nam, Trung hoa v cc nc ng khc, thnggii thch Ng Hnh nh l cc vt th, cc i tng tng i tnh. V d trong ng ylun xem Thn thuc hnh Thu, Phi thuc hnh Kim. Gii thch nh vy ng trongphm vi hp, nu xem Thn v Phi l hai c quan tham gia vo qu trnh vn ng sngca mt c th bnh thng. Nhng chnh Thn (Thu) li c vn ng ring ca n ccu to bi nhiu vng Ng Hnh nh hn. c bit Thn s mt dn trng tnh Thu khic th bt u suy yu, khi li sng qu ham tu sc. Nhng nh ng y hc uyn thmkhng bao gi xem Thn l Thu tnhti. Nhng t c mc uyn o thng khimt c i. Do vy, nu xem Ng Hnh l cc trng thi k tip ca s vn ng th mtngi tr tui c th i vo ng y d dng hn, chng t n mc thm hu ca nghnghip hn. y khng c nh mt khu vc cha nc (thn) l Thu v cha kh(phi) l Kim. Hoc gi theo cch phn chia c nc Vit nam ta thuc phng Nam, vhnh Ho. iu theo Ng Hnh c l bt bin. Nhng trong vng quay v tn ca vtr th phng Nam l mt khi nim tng i, cho nn mnh t Vit nam ca chng takhng phi lun lun thuc hnh Ho. Theo quan im mi v Ng Hnh th cc hnhu ng v mang tnh qu trnh hn l tnh s vt. (Hnh chnh l hnh trnh, qu trnh,hnh ng, hnh bin,...). Chng ta hon ton c th quyt on nh vy, v chng ta nhn nhn Ng Hnh di quan im cc bi ton phi tuyn c iu kin bin thay i,ch khng phi cc bi ton tuyn tnh tnh. Ng Hnh mang tnh qu trnh ng hn lm t cc s vt tnh l khc bit th nht trong bi ny.

- Khc bit v thi gian tnh v ng

Khi nim huyn b nht ca Ng Hnh c l thi gian. Cc nh Ng Hnh c phn thigian thnh cc vn hn. V d nm Bnh Thn thuc hnh Ho. Su mi nm sau li lnm Bnh Thn, mt vng hoa gip kinh in quay li, vi mt m u Ho nh trc,chn chn bt bin. Hn na, i ngi lun b chi phi cht ch bi cc nm sinh thng. iu c phn ng, v mi chng ta ang cng vn ng vi vng Ng Hnh V


12/45

12

Tr v i. Nhng cng nm sinh thng m i ngi khc nhau v cng. Tc l,khng th ly cc khong thi gian di ca v tr, ct ngn mt cch tuyn tnh ra, c 10nm l mt vng thin can. Xt bi ton Ng Hnh trn mt t, trong iu kin x hihin i th cc vng Ng Hnh trung bnh (mt i ngi, mt quc gia) c thi gian dingn du di rt nhiu, hnh Kim c th rt di, hnh Ho c th rt ngn. V d mt i

hc tp tch lu t c tt nh ca hnh Kim th 50 tui, nu gp vn th chuynsang hnh Thu vhnh Mc trong c 10 nm cui i. nguyn l xut x (lui ti)ca cc nh qun t xa. Vy nn mi hnh c thi lng di ngn khc nhau. Thilng bin ng ca cc hnh l mt khc bit th hai trong php tm hiu Ng Hnh cachng ti.

- S thamgia ca ch c nhn vo Ng Hnh

CON NGI l mt vt th v tr. Bn thn con ngi xt v mt th cht v tinh thnl s kt hp ca nhiu vng Ng Hnh. ch c nhn chnh l Kim ca mt con ngi.Kim mt phn do thin bm, phn ln l do tchlu hc hnh. Mi ngi tch Kim

mt cch khc nhau, tu thuc vo ci phn thin bm kia.Vy trc ht ta hy xt tnh t nhin ca con ngi. V mt th cht mi c nhn conngi l mt h t thch nghi, t iu chnh, t bo v, mc cao hn rt nhiu so vicc sinh vt khc. Ci h thng y i th n, kht th ung, nng lnh bit thm o btkhn, bnh tt m yu bit t ng phn phi nng lng, thc phm v thuc men ncc c quan ph tng....

V mt tinh thn con ngi l mt h c tnh t m, c sng to, tnh cnh tranh, nhu cuchm sc cho tng lai,.... Ngay t nh c t m gip a tr cm ci ny nm ci kia,hi cha m ti sao th ny, ti sao th n. c t m l mt yu t khng th thiu tronghot ng ca cc nh bc hc. c t m cng l cn c cho mi hoat ng sng to.Tnh cnh tranh l mt tnh t nhin ca con ngi, m thiu n th gii ny s phnglng nh ao nc ma thu, khng c chin tranh v tin b. Nu thiu tnh cnh tranh thth gii chc l cng khng pht trin nhanh nh hin nay na. Nhu cu chm sc chotng lai lm cho ngi ta thch dy d con tr, ct gi tin bc, tch lu m c,.... Ttc my tnh cht k trn u l tnh t nhin ca mi con ngi. Tu c th tnh t m, csng to, tnh cnh tranh, nhu cu chm sc tng lai s khc nhau. C k cc k sngto, c ngi ch lm theo bi bn lp sn,.... Nhng d th no th tnh t nhin ca conngi cng tc ng mnh n th gii xung quanh anh ta v lm bin dng Ng Hnh,nht l cc vng Ng Hnh nh. Mt ngi khng lm thay i c thi tit, nhnghot ng ca 6 t ngi ang lm bin i kh hu ton cu. Ti dm on chc rng ch50 nm na ma ng trn t Vit s bt lnh i nhiu. y chnh l v d v hot ngca con ngi ang lm thay i Ng Hnh ca 4 ma. Hnh Ho s di hn ln, hnhThu s ngn i. M ci vng Ng Hnh ca tri t l ln lm ch. Ln vy m conngi nh b kia cn lm thay i c. Th th, chng ta c th rt ra khc bit th ba l ch con ngi c th lm thay i cc vng Ng hnh, nht l cc vng Ng Hnh nh. ch con ngi cng chnh l im xut pht c bn ca rt nhiu vng Ng Hnh trnth gian ny. im khc bit th ba ny nhn mnh rng cc vng Ng Hnh c mtim khi u, l hnh Kim. Hn na, hnh Kim ca nhiu vng Ng Hnh x hi c


13/45

13

th c to lp do ch con ngi.

1.4.6. Tm tt v Ng Hnh di quan im mi

Ng Hnh l 5 biu tng v qu trnh v trng thi ca s vn ng pht trin.

Hnh Kimc biu hin bn ngoi nh nhng qu trnh thu gom tch lu, nng lng,tin bc, ti nng, c , sc mnh, khi lng, vt cht,...Trong thi i ngy nay Kiml s hc tp khng ngng. Trong Pht hc Kim l tinh tin. Tt c cc vng Ng Hnhu bt u t tch Kim.

Hnh Thuc biu hin bn ngoi nh nhng qu trnh lan to ci tinh tu thu gp mgiai on Kim thc hin c. N lng l, t tn, thm su, th sai v sa cha.

Hnh Mcl s sang to ra ci mi, hoc l mt m hnh, mt i tng, mt qun th,mt t chc,.... Tnh cht ca Mc v cng mnh m v cng rn, i khi cng rt mm

do v uyn chuyn.

Hnh Hol ci g c biu hin bn ngoi cao v s lng, mnh v cng , tsng to, nhiu sao chp, thu np nng lng t bn ngoi t kht khe. Biu hin o o,mnh lit, bin i nhanh v lng.

Hnh Thl qu trnh li tn ca Ho, s xung dc, suy kit. Biu hin ra bn ngoi lnng n, chm bin i, cam chu, chp nhn,...

Nm hnh y ni tip nhau, xoay vng v tn, khng ngngkhng ngh. Lc nhanh lcchm, lc sinh lc khc. Mi ngi bng kinh nghim sng ca mnh s nhn thy NgHnh di cc dng v khc nhau, sinh ng bin o khc nhau, nhng ng nt c bnca Ng Hnh l nh trn miu t.

Nhn mnh theo danh t khoa hc mi, th Ng Hnh c 3 im khc bit vi c th, l:

-Ng Hnh mang tnh qu trnh ng, ch khng lun lun l cc vt th tnh, cc itng c th

- Thi lng ca mi hnh rt bin o, ngn di, c khi trong mt vng hnh Kim ctnh bng nm, m thi lng ca Thu v Mc ch tnh bng thng, hoc ngy,

- ch c nhn c th tc ng mnh m ln Ng Hnh, c bit cc ch c tm nhhng v m.

1.4.7. Khi nim v Ng Hnh thun v Ng Hnh ngc

Cc vng Ng Hnh thun i thun chiu kim ng h v (c l) thun c chiu quay cav tr na, nh hnh 4. Cc vng Ng Hnh ngc th ngc chiu kim ng h nh hnh


14/45

14

5. Nu i theo vng thun th nht nh s t Kim sang Thu, n Mc, pht Ho v vTh. Ngay ti Ho cng c th chuyn v Kim mt phn nng lng cho vng sau. VngNg Hnh thun c mt c im ni bt nhn bit l sau tch Kim v khai Thy nhtnh sinh Mc, tc l khai pht mt i tng, sn phm, qui trnh hay s vt mi. gi l sang to. Mt s vn ng m khng c sng to th nht nh khng phi l ang

vn ng theo Ng Hnh thun.

Ngc li nu i theo chiu ngc, th t Kim c th gh qua Th m sinh Ho, nhngkhng bao gi v Mc c, khng c sng to, khng pht trin. Trng thi ho ch l gi to. V d, tham nhng c tin, sau dng tin mua t, th cha thy ai pht ho tt ai, m ch dn dn chm xung.

Trong mt vng m cc vng Ng Hnh do con ngi khi to a s thun chiu, thvng y s pht trin bn vng. Ngc li, trong vng y c nhiu vng ngc th s nysinh cc lc xoy, vng s pht trin thiu bn vng. Tuy nhin, con ngi d c mnhm n u cng khng th o ln cc vng Ng Hnh t nhin t thun sang ngc.

Nhng ngi ng ra chiu thun khng bao gi v tham vng v ch c nhn mkhi to cc vng ngc. Cc hn qun bo cha ngy xa u b lch s o thi v khi ng cc vng ngc. Ai lm ch cc vng ngc th sm mun u b cc vngNg Hnh t nhin o thi v hu dit.

Vi cc khi nim c bn v Ng Hnh nh trn, chng ta c th bt u phn tch mts vn thc t, chim nghim s vn ng v pht trin v ang xy ra, d bo vqui hoch pht trin trong tng lai. Nghin cu cng su ta cng nhn r s vn ngca cc vn tru tng. Lng cc vng y vo nhau, ta nhn r ng nt ca c khiNg Hnh ang din ra trn t nc mnh v trn c hon cu na.

Ng Hnh theo quan im Vt l hc phi c mt im khi u. im khi u lqu trnh tch lu to thnh hnh Kim. Sau khi c hnh Kim th qu trnh pht trin skhi ng, hoc thun chiu bng cch khai Thu, sinh Mc, pht Ho, hoc ngc chiubng cch qua Th thng sang Ho.

thun li cho cc theo di v sau chng ti s trnh by k cc cch tch Kim.


15/45

15

1.5. TCH KIM, VN MU CHT CA NG HNH

Ng Hnh nh phn tch l cp i ca php bin chngkhi chng ta nghin cu vkhoa hc ca cc qu trnh vn ng pht trin. S pht trin trong mi trng hp lunlun xy ra theo cng mt qui trnh: Tch Kim, Khi Thu, Sinh Mc, Pht Ho, V Th.

Qu trnh pht trin theo 5 giai on l cc qu trnh pht trin bn vng. Khi mt trong 5giai on y b b qua, b dp tt, hoc b trt trn nn o tng duy ch th s phttrin khng bn vng. c bit, khi ch ch quan lm ny sinh cc vng ngc, th spht trin cng km bn vng.

m ng cho s pht trin bn vng ti u chng ta lun lun phi khi u qutrnh pht trin y bng Tch Kim. Tch Kim tt s m u cho cc vng Ng Hnh to lnv bn vng.

V mt v tr hc tch Kim chnh l qu trnh tch t cc ht bi tinh vn thnh cc thin

th.Nu mt thin th tch t ln v khi lng th s thu np thm cc m tinh vn lncn bng lc hp dn, to thnh cc hnh tinh. Hn na, qu trnh tch Kim v tr ngoivic tch cc ht vt cht cn km theo tch t nng lng. Nu mt vt th v tr va ckhi lng ln, va c nng lng ln th c h c th tr thnh mt mt tri. Cc mttri, tc cc ngi sao c pht x nh sng, c kh nng to thnh mt thi dng h. CcThi dng h lun bn vng hn nhiu cc hnh tinh n l. Cn cc hnh tinh n lsm mun nht nh cng b lc hp dn qui t v mt h no . Nh vy qu trnh tchKim trong v tr lun bao gm hai phn tch Kim vt th v tch Kim nng lng. Ccnh Vt l nghin cu v l en cng ch ra rng xung quanh l en c mt trng hpdn cc mnh ht mi vt th, t cc thin th rt ln cho n cc ht bi v tr siu nh,c nh sng na, vo l en . Vy trong thin nhin song song vi qu trnh pht x sauv n ln (big bang) lun lun tn ti qu trnh tch lu vt cht v nng lng vo cc len chun b cho cc qu trnh sinh to khi pht mi.

M hnh tch Kim v tr cng chnh l m hnh tch Kim ca con ngi v x hi. Tuyvy, con ngi vi t cch l sinh vt c thc, nn s tch Kimcn ph thuc ch cnhn. Di y s xt mt s vng Ng Hnh c bn khi u bng tch Kim minhho.

1.5.1. Tch Kim c nhn

Nh phn tch, i ca mt con ngi l mt hoc nhiu vng Ng hnh. Cha m sinhta ra l thay t nhin trao cho ta mt sinh mnh, mt th Kim v gi. Nhng sngtrong i, th ci Kim tin thin y khng m bo rng bn s c hnh phc, annhin, v thng. Ngoi vic bi p thc phm, hp thu dng kh ci Kim tin thiny pht trin t mt hi nhi thnh mt c th trng kin, th mt con ngi cn phi hctp rt nhiu sng hi ha, hnh phc trong x hi, cng ng gp cho x hi phttrin tt p. Vy hc tp l qu trnh tch Kim. Lc bp b hc ni, lm chm hc i


16/45

16

nh l bt u tch Kim phn x ta bit cch ng x vi mi trng xung quanh bans. Hc trng ta nhanh chng nm c kin thc chuyn mn, ng c vic lm.Hc i ta nm c cc qui lut sng. Tt c cc vic hc y l tch Kim kin thc.

Khng T hc n 50 tui mi dm ni rng bit thin mnh, tc l bit c qui lut

vn ng ca tri t v x hi. Cho nn n th k 21, khi nhiu ngi trn hnh tinhny cng nhau xc nh rng nn kinh t tng lai l nn kinh t tri thc, cn cuc i lmt cuc hc tp mi mi, th chng ta may mn hn t tin rt nhiu, v chng taang c sng trong mt mi trng c th tch Kim khng ngng, tch Kim mt cchch ng.

Nhng mi con ngi bnh thng ngoi vic hc tp cn bao nhiu vic phi lm, locm o, lo nh ca, kim vic lm, nui dy con ci,... Nhng cng vic y cng gip tahc tp, c bit l hc tp t cc kinh nghim thc t ca chnh mnh v qun th xungquanh. Nhng kinh nghim l g? Kinh nghim chnh l li gii ca bi ton cuc sngthc c kim nghim trong mt han cnh c th no . i khi, kinh nghim li

l li gii ti u. Khi gp han cnh tng t, hoc gn tng t chng ta thng mangci qui trnh ti u kinh nghim ho m rng ra lm k hoch hnh ng. Khihnh ng theo kinh nghim th kt qu c th ng, c th sai. Nhng ngi tri nhiugian trun th kinh nghim gi dn v hnh ng t sai lm hn. iu c ngha l mtngi cng hot ng a mi trng cng tch lu c nhiu kinh nghim. Nu anh tabit b sung, chun ho kinh nghim bng vic phn tch, suy on, khi qut honghim tc th vic tch Kim ca anh ta cng mnh m, cng phong ph.

Vy i vi mt con ngi vic tch Kim qua hc tp v qua kinh nghim l mt cngvic phi lm lin tc v mi mi. Tch Kim qua hc tp v hc hi kinh nghim khngngng ca L Quang o l mt tm gng ng chng ta hc tp. ng ch c ihc t nm trng Thng Long ri i lm cch mng. T mt hc sinh nh nhoi ngnhanh chng tr thnh B Th thnh H Ni, ri thnh mt v tng trong qun i, thamgia nhiu chin dch lng ly, cui cng ng tr thnh mt v ch tch Quc hi, l mtnh i mi c nhiu cng lao. Cui i ng li hn ngn cun s ghi chp, chnhl khi lng Kim ng tch lu c.

Kim tch c qua con ng hc tp v kinh nghim gi l Kim tri thc, hay gi theodanh t hin nay l tch Kim phi vt th.

Kim phi vt th, ngoi phn Kim tri thc, cn mt phn cc k quan trng l Kim nhncch. Mt ngi kin thc chuyn mn rt cao, m nhn cch km, th khng th tchKim nhn s (tc l qun t c nhiu c nhn khc lm vic ln). Hai loi tch Kimtri thc v Kim nhn cch l phn ch cht ca Kim phi vt th.

Tt nhin, mt c nhn ngoi tch Kim phi vt thcn phi tch Kim vt th. y l mtvn v cng quan trng, v tch Kim vt th c th ng pha hoc lch pha vi qutrnh tch Kim tri thc. Tch Kim vt th c th l tch tin bc, ti sn, my mc, nhns,...


17/45

17

Qu trnh tch Kim vt thrt c th phm ti t do v sn nghip ca cc c nhn khc,v vy c th sinh mu thun. Mu thun ln th s nghip tch Kim ca bn c th s bcn tr. V vy tch Kim vt th i hi mt tm lng nhn i. Lng nhn i cng ln thbn cng c c hi tch Kim nhiu hn na. Cc qui tc o ccn, kim, lim, chnhl cc qui tc ti quan trng cho qu trnh tch Kim vt th. Bi ph Tin Xch Bch ca

T ng Pha i Tng l mt qui tc tuyt vi cho nhng ai mun tch Kim vt th bnvng m vn gi c mi giao ha vi nhng ngi xung quanh.

Khi bn tch Kim phi vt th v tch Kim vt th c rt ln th theo Ng Hnh bnc gi l ngi c c ln. C c ln th d dng rt nhiu trong vic Khi Thu,Sinh Mc v Pht Ho. Khi Thu c th xem nh l ny sinh tng. Cc tng lcu lng l tn ti trong hp s, cha lm pht sinh mt vng Ng Hnh no c. Cc tng y cn phi c thm nh k trc khi mang ra thc hin. Qu trnh thm nh tng trong thc t chnh l khaiThu. Lc bt u thc hin tng l thuc v Mc. tng ch c th ng vng khi Mc c thc t chp nhn. Nu thc t o thi Mcth c ca Mc nh yu, c th khng hp t nhin na. Khi thc t kim nh

tng bin n thnh mt cy Mc xanh tt, hng trng th vng Ng Hnh i nghng, v c th ngh n vic pht Ha cho qu trnh pht trin, bin tng thnh mtthc th mnh m. Ngay lc Ho bt u pht th vng Ng Hnh t vn ng c.Cng nh cha m sinh con, lc conln, t ch cuc i th cng l lc vng Ng Hnhca ngi con y ng vng. Lc , phi ngh n tch Kim cho vng sau, khng vuivi thng li ca Ho m c th lm vo cnh tro tn ca Th.

Nhng gia nh gia gio lun c thc cao v tch Kim c nhn. Cha ng trong cc gianh y lun ly tm gng c nhn v hc tp lm gia bo. Sau vi i c th t lmthan m tr thnh danh gia vng tc. Ngc li, cc gia nh ch ly v cng lm gia both ch bn c vi th h l nhiu. l bithay khng bit tch Kim cho cc vng phttrin sau.

Tm li, c th m t vic tch Kim c nhn bng hnh 6 di y.


18/45

18

Hnh 6. M t qu trnh tch Kim c nhn

1.5.2. Tch Kim doanh nghip

Lch s mt doanh nghip bao gi cng bt u t ch nh b. Ngay c cc i cng ty,cc cng ty ton cu, cc tp on a quc gia m chng ta bit nh TOYOTA, Nokia,Motorola, Microsoft,...cng bt u t ch rt nh b. Vy mt doanh nghip bt utch Kim nh th no, c th vn ng t nh b n khng l nh chng ta ang thy.Trc ht, bao gi cng c mt c nhn tr ct, chng hn nh Bill Gate i vi Tpon Microsoft . C nhn khi nghip y tch Kim mc kh trc khi khi todoanh nghip. Trong ci Kim c nhn m h tch lu c phn phi vt th rt ln. Phnphi vt th y bao gm tri thc, ch, nng lng,... Ngoi ra, c nhn tr ct c thcng

tch Kim c c phn vt th nh tin bc, ti sn, t ai na. Nhng khng nhtthit, i khi h bt u t tay trng.

Sau khi tch Kim c nhn th ngi tr ct phi tch Kim tip tc v nhn s bng cchtm ng ch (hiu theo ngha Hn Vit t ng ch l nhng ngi c cng ch). Slng ng ch c th khng nhiu. Tip na h tm cng ngh. Khi c cng ngh thnhm tch Kim khi nghip cho doanh nghip coi nh hi cc thnh phn ca Kimc bncho doanh nghip. Kim c bn cng mnh th vng Ng Hnh doanh nghip cngc c hi pht trin nhanh v bn vng. Vy i vi doanh nghip mun khi pht mtvng Ng Hnh cn tch Kim c bn gm t nht ba thnh phn: C nhn tr ct, ccng ch, cc b quyt cng ngh.

Cng ngh hiu theo ngha rng l b qui trnh to lp sn phm. Cng ngh c th lb quyt v c kh, in t, ho cht,...i vi cc doanh nghip sn xut hng ho vtcht. Cn i vi cc doanh nghip dch v th cng ngh l cch thc t chc bn hng,qui trnh chm sc y t, phng php thu thp phn tch thng tin,... Cao nht l cngngh t chc h thng. l bn thit k tng th ghp ni tt c cc thnh phn cadoanh nghip li thnh mt h thng nht.


19/45

19

Cng ngh c th c c bng cch t nghin cu, t tri nghim, hoc cng c th thuc bng cch mua bn trao i. Tuy nhin, truy xt tn gc, cng ngh cui cng vnl kt qu ca qu trnh hc tp nghin cu trc .

Trong thi i ngy nay, tch Kim doanh nghip c th han thnhnhanh bng cch ng

gp c phn, rt ngn thi gian tch Kim cng ngh.

Sau khi tch Kim th cc cng tc nh m cng ty, xy dng nh xng, mua my mc,ch th sn phm, marketing,... l cc cng tc thuc v Thu. Thu chnh l cng tcxy dng k hoch tng th (master plan).

Lc bt u bn hng, c thm i l, t chn vo th trng th doanh nghip khiMc. Cui cng khi sn phm bn chy, tng cng sut, m rng qui m, xy dng chinhnh tnh khc, vng khc, nc khc,...gi l Ho. Ngay trong lc ang Ho vngm bit dnh dm li nghin cu sn phm mi th gi l tch Kim trong Ho. Khngim nhin hng li nhun t Ho, ri suy sp trong tro tn ca Th, th gi l k tr

nhn.

Mt doanh nghip mun pht trin bn vng cn phi lun lun tch Kim. Tch Kim cbn lc khi nghip gi l tch Kim s cp. Tch Kim trong khi doanh nghip phtHo gi l tch Kim th cp. Bt c khi no doanh nghip dng tch Kim th cp th nc th ri vo th suy tn ca Th, nht l tronmg thi i cnh tranh khc lit hin nay.Tch Kim th cp bao gm i mi cng ngh, tng cng ngun nhn lc, gi gn onkt cc yu t Ho khng t thiu chy nhau. Cc doanh nghip thnh t, bt c nc no, u phi c c quan Nghin cu Pht trin R&D. chnh l hnh thc tchKim th cp v cng ngh. H lun lun nghin cu tm ti cng ngh mi, i mi cngngh sn c. Trn c s h c sn phm ngy cng tt hn, gi r hn, thm ch h cth sng to ra cc sn phm m ngaykhi khi nghip, nhm c nhn tr ct ca doanhnghip (nhng sng lp vin) cn cha h ngh n. S d nh vy v h lun lun tchKim. Tch Kim lin tc l yu cu thit yu khng th thiu c nu doanh nghipmun pht trin bn vng.

Trong tch Kim doanh nghip, c bit l tch Kim th cp, th vn tch Kim ngunnhn s v cht gn kt (on kt) nhn s l vn sng cn khng km vn i miv nghin cu cng ngh.

1.5.3. Tch Kim ca mt vng

1.5.3.1. Phm vi ca vng

Mt vng l mt khu vc c nhiu ngi cng sinh sng. Vng trong Ng Hnh khngn thun c xc lp bi a gii hnh chnh. Vng l mt khu vc c xc lp biphm vi nh hng ca cc vng Ng Hnh. Tch Kim ca vng kh khn hn rt nhiutch Kim c nhn v tch Kim doanh nghip. Nu qui hoch tt, li c lnh o gii thvng c tch Kim c ch hng. Ngc li, vng c th c tch Kim t pht do tngha ca cc vng Ng hnh c nhn v cc vng Ng Hnh doanh nghip trong vng .


20/45

20

Tch Kim t pht ca vng thng c tc chm v b nh hng rt mnh ca cc iukin ngoi lai. tch Kim cho mt vng, lm cho n pht trin bn vng cn trc ht xc nh ccvng Ng Hnh c bn ang tc ng ln vng. Cc vng Ng Hnh c bn ca vngbao gm:

- Cc vng Ng Hnht nhinnh sng, h, cc ngn ni, gi ma bn ma, iu kinkh hu, t ai, hm m...Cc i tng t nhin cng c vn ng. Chng vn ngtheo Ng Hnh ca v tr. Cn xc nh cc vng Ng Hnh ca cc i tng xcnh phm vi ca vng. Trong cc vng Ng Hnh t nhin th c bit quan trng lvng kh v vng nc. Chng ta phi xc nh c phm vi ca cc vng ny bitsc mnh ca chng trong vng ang xt.

- Cc vng Ng Hnh x hinh lch s u tranh, lch s pht trin m nhc, vn ho,kinh t,.. Lch s pht trin m nhc c vai tr cc k quan trng. m nhc chnh l hnca cc vng Ng Hnh c nhn c trong qu kh, c hin ti. m nhc cng chnh l

biu hin ca cc ao c v d nh tng laixon quyn vo trong cc vng Ng Hnhx hi. Nu chn on c vng Ng Hnh m nhc ang trong cung no (Kim, hayMc,...) th chng ta thu thp c mt lng thng tin kh ln xc nh phm vica vng. i khi c th dng cc vng Ng Hnh Vn hav Ngn ng chun ontrng thi ca vng. Vn hac c tnh hp th v pht to. Trong lch s bt c giaion no m vn hathiu nhng pht to ln th chnh giai on l Th, hoc angtrong qu trnh chuyn t Ho sang Th. Mt vng angln, roi ri sc mnh, th s cnhiu pht kin v Khoa hc, Ngh thut, Tiu thuyt, v vng ang trong hnh Mc,hoc ang t Mc sang Ho. Mt vng, m ca khc, vn chng phi ni trnh, ni nhu,ni vng vo l ang trong qu trnh t Ho v Th . V nng qu phi ni nhu i, thay vcch dng cc t trc tip, ngn gn, hng hn v c th din t. Trong vn phongchnh thc, ngy nay ngi ta dng t gim thiu thay gim, dng t bc xc thay trm trng, dng t tiu cc thay t km ci,... Trong khi a vui ngita hay dng cc t yt kiu thay kiu cng, bc cn thay cn, iu trthay cho tr.... l biu hin cho vn hav ngn ng vng ang i t Ho v Th.

1.5.3.2. Trng thi ca vng

V chng ta ang xt vn lm th no tch Kim cho mt vng ng m bo mt spht trin bn vng. Nn sau khi xc nh c phm vi ca vng, iu quan trngnht l phi xc nh c vng ang trong hnh no: Ho hay Th, Mc hay Thu,...

Trc ht,cn xc nh vng hin ang c bao nhiu vng Ng Hnh ln b. Tng haca cc vng y s cho ta mng tng v hnh th pht trin ca vng. Phi bit chnh th pht trin ca vng ang trong giai on no. Khi hnh th ca vng ang trongThu hocMc th vic tch Kim kh d, nhng khi hnh th pht trin ca vng angtrong Ho th vic tch Kim rt kh. V trong vng c nhiu ngi, li ang trong Ho thai cng bng bng, t ngi mun tch Kim tri thc m phn nhiu ch mun tch Kim vtth.Nu vng ang trong Th vic tch Kim cng kh khn hn. Lc tch Kim tri thccng kh, m tch Kim vt th cng kh. Tuy vy, i khi c th tch Kim phi vt th s


21/45

21

d dng v trong Th bng ln ch.

V mt vng c rt nhiu ngi sinh sng nn trng thi ca cc vng c nhn khngng nht vi nhau. Tuy nhin, c th dng thng k nh gi trng thi ca vng.Tc l, khi mt vng m c rt nhiu ngi ang cng mt trng thi th c h m nhc

v mu sc ca vng s b qui nh bi mu s chung ca cc vng c nhn . V d,mt vng m a s ang tch Kim tri thc th l mt x hi hc tp tch cc, mu scti sng, m nhc du dng, khoan thai. Khi mt vng m a s ang Th th x hi trtr, mu sc hn tp, ng bng, m nhc nng n, dm dt. V d, mt vng c rt nhiungi ang kim tin bng mi cch (k c tham nhng) sau mua bt ng sn thchnh l ang chuyn t Kim sang Th. y l trng thi Ng Hnh ngc, cc k nguyhim cho s pht trin.

trn cp n vic tm hiu cc vng Ng HnhT nhin v X hi xc nhphm vi vng. Ngoi ra, cng cp n vic tng ha cc vng ln b sn c trongvng xc nh trng thi ca vng. Tuy vy, nhng gi vn cn rt m h. Cn

phi c linh cm ln,kh nng khi qut ln, lng thng tin di do, kh nng tng hpmnh m mi xc nh c trng thi thc ca vng.

2.1.Vi v d v trng thi nn kinh t Vit nam ng i

2.1.1. Kinh t mt tin

Ngi Vit nam ta hin nay a s ang thc hin nnkinh t mt tin. Ai cng mun nhmnh c vi mt vung mt tin, sm ci ca hng bun bn vt vnh. Nu bn PhTrn Nhn Tng, H ni, l ngi u tin bn qun o may sn, th by gi bn cnhca hng ca bn c hng ngn ca hng khc. Ci phng thc ca bn c saochp v t. Mi ngi o o bt chc bn. H khng mt cng tch lu kin thc vquyt tm (Kim) sinh ra ci ca hng u tin, h ch phi tch lu tin bc thchin giai on cui l Ho. Bn phi marketing, phithm d th trng, tm mihng, n o v trn tr,...Bn tri qua Kim v Thu, ri mi c Mc (ny sinh cahng). Nhng ngi khc thy phng thc lm n ca bn c thc t thm nh,h o o bt chc, h tch Kim rt nhanh, b qua Thu, tin thng ti Mc. Hin nay,bn v cc ca hng ln cn ang lm n kh n, cc bn ang cng trng thi Ho khbn vng, v sc nng cnh tranh cha tht khc lit, cung - cu trn th trng cn tmcn bng. Nu th cn bng y b ph v th giai on Ho kt thc, bn s i vo giaion Th kh bun t. Gi s con bn c sinh ra vo thi Ho vng, ca hng lm npht t, bn c thu nhp n nh cao, th n s tch mt th Kim khc. C th l hc tp vn xa khi ci ngh kinh doanh nh l, hoc dng vn m siu th ch khngthun l bn mi mt mt hng qun o may sn, cng c th li n chi tn ph ciHo vng ca ca hng. Ngc li, gi s con bn li sinh ra vo thi Th, khi cahng qun o may sn suy thoi, th chnh n s tch Kim thot him cho dng tc.Cho nn, nu nhn nhn theo 3 im khc bit trn chng ta thy t mt vng NgHnh l ca hng qun o may sn trn ph Trn Nhn Tng th c th c v vn vngkhc ny sinh t vng ny.


22/45

22

Nhng cc vng Ng Hnh tng t nh ph Trn Nhn Tng u c mt c im lbun bn nh mt tin. Mi ca hng l mt m la, m nhiu m la cnh nhau licha lc lin kt to thnh mt vng mi mnh m hn. Kinh t mt tin c trnmi ngnh hng nc Vit nam ta. Ngay c danh t i gia m chng ta hay dnghin nay nhiu khi cng ch l mt tin mc cao m thi. Chng hn phong tro o o

m Khu Cng nghip, m i hc, xy cng bin, lm du lch, thnh lp ngn hng cphn chnh l bin thi ca kinh t mt tin qui m ln.

Cc nh lp php dng Ng Hnh c th gom nhiu m la nh mt tin thnh mt tchlu ln, to iu kin cho s ra i ca mt hnh Kim mnh m. (y l mt ni dungnghin cu c th o su sau ny).

2.1.2 V hi

Cch y khong hai mi nm bt u phong tro hi. Theo nh ngha nm na hi gmhai i tng: ch hi v ngi chi hi. Ngi chi th mun cho vay thu li nhanh

v nhiu. Cn ch hi li khng phi l mt nh thu gom ti chnh to ra li bng cchot ngsn xut kinh doanh thc. Nhng ngi chi hi thng khng nhn r bncht qu trnh, thy mi li ca vi ln thanh ton u l lao vo cuc chi nh con thiuthn. l mt trng thi bc Ho rt bng bng. Trong php chi hi, Ho rt mnhnn cngchng tn, ngi chi hi v Th tht iu tn i khi ch vi thng l b vTh. Nhiu ngi phi chu trn li, phi tr gi bng mt vi th h, thm ch Th cah lan sang c i con v i chu. Bi v h vo Ho khng phi bng qu trnh tchlu hnh Kim thc s. S tch lu hnh Kim bng nng lng t thn, kinh nghim, kinthc,... H tch Kim v lao sang Ho, h thc s chi cc vng ngc. Do khi Ho t chy cht nng lng tch lu ca Kim th hui v Th rt nhanh.

Xt cc vng Ng Hnh c nhn trong hi, ta thy hnh Ho l mt giai on cc ngn,v ng nhin cc hnh khc cng ngn. T y suy ra mt h qu: Tuy thi lng cacc hnh trong mt vng Ng Hnh di ngn khc nhau, nhng di tng i khngkhc nhau qu nhiu.

Mt c im quan trng khc ca hi l bt chc. Khng c v d no v s bt chcm sinh ng nh s bt chc trong hi. Ngi ta lao vo chi hi v thy ngi khcchi hi giu ln nhanh qu. Ch sau vi phn tch nh, li c thng tin rng b A, ngB li nhanh l vay mn chi, bn nh chi. H b qua qu trnh tch Kim, tchy giai on Thu, b qua Mc v tin thng vo Ho. Thc cht qu trnh ny chkhi pht t mt s tch Kim dm, vay mn hoc cm c. V Kim dm nn khi voHo chy nh la rm, khng bn vng, d b thi tt ch bi mt lung gi nh. Cc nhNg Hnh gi s vo Ho theo kiu bt chc (nh trong chi hi) l cc vng NgHnh ngc: T Kim (non yu) ngc ngay sang Ho (mong manh). Bn cht ca cc vng ngc l khng bn vng, d b bp bi cc vng Ng Hnh khc, c bit ccvng ln. Hnh 7 m t cc vng ngc ca hi.


23/45

23

Hnh 7. Vng Ng Hnh ngc, t Kim dm chy ngc v Ho.

Thc trng ca nn kinh t Vit nam hin nay c cc k nhiu vng Ng Hnh ngc. Vd, phng tro xy dng xi mng l ng, ng ma, da, phong tro o o nui chcnh, nui vt, m trang tri sinh thi,.

Dng vn FDI to ln ang chy vo Vit nam, xt di quan im nh u t l dngthun, nhng xt di quan im ch nh l dng ngc v hnh Kim khng phi dochng ta tch lu m c. Kim ngoi lai c xc lp trn mt phm vi Th nh b ng chn sau pht Ha ngay. Ha ny khng th dng tch Kim cho cc vng phttrin sau. y l mt ti cc k quan trng cn tp trung nghin cu xt di gc qun l v iu hnh v m nn kinh t, m chng ti s cp ti mc sau.

2.2. Xe m v nn kinh t v m

C l him ni no trn th gii c mt hnh thc kinh doanh vn ti c bit nh Vitnam: xe m. Bn c th thu xe m i lm, i vin, a n con n trng, .....

Hy xt xe m theo Ng Hnh. Mt ngi mun tr thnh ti x xe m cn c hnh Kim khi nghip. Anh ta phi bit li xe hai bnh, phi c bng (?), phi tng i thucng trong thnh ph, phi c mt ci xe,... Tch lu tt c cc yu t gi l tch Kimca vng Ng Hnh xe m. Sau khi tch Kim anh ta phi tm c mt ch ng ch xe,t cnh tranh (c vi ngi bn xe m), mt gc ph (d n khch), c bin hiu (thngl mt tm ba cc tng nguch ngoc hai ch xe m) cng hay, t b sn ui, hng ngy

dy sm ra ng ch khch. Cc hnh ng chnh l mang ci Kim m anh ta tchlu len li vo th trng, hnh Thu. Khi gp khch l Mc. i mt cuc xe, lc khchmc v tr tin l Ho. Quay v v tr c tip tc ch khch l Th. Mi ngy anh ta cth lm c vi vng Ng hnh. Nu cc vng Ng Hnh tch lu th cuc sng anhdn ci thin. Gi s anh ta li c ti t chc, lin kt c nhiu bn xe m lp thnhcng ty, th c h ci cng ty y c th tr thnh mt hng vn ti. Vng Ng Hnh caanh ta l dng hnh pht, nu thu nhp hng ngy chi tr cc yu cu ti thiu cacuc sng gia nh v c i cht tch lu. Vng y s l m hnh pht nu anh ta


24/45

24

khng kim khch. Anh ta c th dng ch tc ng ln mi giai on t Kim, Thu,Mc n Ho, Th ca vng ny bin n thnh dng hnh pht. Gi s trong thnhph c rt nhiu vng dng hnh pht ca ngh xe m, th th, cc vng Ng Hnh xem y s ng gp phn dng vo tng trng GDP ca quc gia.

Trong mt vng, mt quc gia c hng triu triu vng Ng Hnh nh vy. Ci bnghnh tng th ca cc vng Ng Hnh y chnh l s lu thng ca ng tin. Hng triutriu vng Ng Hnh y thng qua ng tin ng gp vo bc tranh tng th ca nnkinh t v m.

Mi cng ty ra i, mi d n c thc hin l mt vng Ng Hnh mi c xc lp,thm vo ci hot ng v cng v tn ca i sng. Thc o ca s vn ng y chnhl s lu thng ca ng tin. Lng tin pht hnh ra t ngn hng Nh nc phi tngng vi qutrnh tch Kim ca hng triu vng Ng Hnh kia. C hai hnh thc tch Kim.Tch kim s cp l chun b iu kin ny sinh mt vng Ng Hnh mi. Tch Kimth cp l tch Kim ca chnh cc vng ang tn ti cho mt chu trnh tip sau na. Nu

lng tin in ra vt mc tch Kim th c lm pht. Lm pht cng ln nu qu trnhtch Kim cng yu t.c im ca nn kinh t hin nay l hi nhp. Do , ngoi dng chy ca ni t, cn cdng chy ca ngoi t. V vy, ngi cm cn ny mc cho s vn hnh ca ng tinquc gia cn bit rsc mnh ca c hai dng chy ni t v ngoi t. Hin nay ncta, dng ngoi t kh mnh. Cc u vo ca dng ngoi t c th do dng vn chnhthc FDI, dng vn vay ca chnh ph, dng vin tr, dng kiu hi, dng do khch dulch l a vo....

Ngy nay dn ta qu quen vi la. Mua my tnh, my in thoi, cc gia dng caocp, mua t xe my, mua nh,... ngi ta c th tnh ton, cn nhc gi tr mn hngqua la. i khi, ngi ta cn thanh ton trc tip bng la. Thm ch, mt du khchc th tr tin phng tr, tin n mt bt ph bng la na. iu cho thy dng chyngoi t trn th trng kh mnh. Dng chy ngoi t mt phn i qua cc ngn hng,mt phn khng i qua ngn hng. Thc t kh nh gi hai phn lng . Vy dngNg Hnh c th phn tch c lung ngoi t ngoi ngn hng hay chng. Trn qui mth gii, cc ngoi t mnh c sc tch Kim v khi Thy mnh m. Vng nh hng cacc ngoi t mnh chnh l bng dng cc vng Ng Hnh ca cc quc gia m cachng. Vic nghin cu phm vi vng ca cc ngoi t mnh s gip chng ta c ci nhnton cu v ng li pht trin kinh t ca cc nc ang pht trin.

Ngy hm nay, khi chng ti ang son ti liu ny, th thng tin trn mng cho thy rng la ang . Tin mt la ca cc ngn hng bn ra khng c khch mua. y chnh ltrng thi Th ca dng chy la bn trong cc ngn hng. Bi v Th chnh l trngthi ngng tr, vn ng khng mnh, khng c s giao lu ca dng la bn ngoi vi dng la bn trong ngn hng. C th on rng dng bn ngoi tch lu n trngthi gn bo ha. Nh vy dng bn ngoi ang tch Kim. Nu dng ni t yu th s xyra Ng Hnh ngc, dng la c trong v ngoi ngn hng s gy p lc lm dng nit lao nhanh sang Ho, s lm pht ln.


25/45

25

Ngn hng Nh nc mun trnh trng thi ny phi kim sot c dng la ngoingn hng. Mun kim sot c n phi cho n chy qua ngn hng. Phi c mt nghnh hoc lut, cm giao dch trc tip bng la di mi hnh thc. Mi hp nghoc giao dch dn s phi thng qua ni t. Nh nc khng cm tch tr la, nhngkhi thc hin cc giao dch mua bn phi thng qua ni t. Cho php t nhn m cc

im i tin t do.Ngi ch ca hng i tin phi c ng k, mi khi i tin ch cn ghi li s CMNDhoc h chiu, s lng i khng hn ch. Ch cn mt my in t ni mng l c thkim sot ti tng thi im c bao nhiu la ang c i, thm ch n ng l. Mtngi bn ti ni, khi anh ta mua mt bc hnh thp i Kuala lamper (Th Malaixia) gi 10 $, anh ta nh tr trc tip bng la. Ngi bn hng ch anh sang bnca hng i tin gn i ra Ringit, bo i tin i ri thanh ton cho anh ta. iu nykhc vi Vit nam. Chng ta c th hc tp cch lm ca nc bn. Nh vy va thuc thu i tin va kim sot c dng chy ngoi t. Dng chy ngoi t bn ngoingn hng ch cn mc rt nh khng sc tch Kim cho cc vng Ng Hnh ngoi

mun, khng gy p lc cho dng ni t.

2.3. Ng Hnh trong ngnh xy dng

Ngnh hiu theo Ng Hnh chnh l t hp cc vng Ng Hnh doanh nghip ng ng.V d, ngnh xy dng cha v vn cc vng Ng Hnh v xy nh , xy trng hc,xy cng s, m mang thnh ph, ....Cc vng doanh nghip cng da trn mt cngngh tng qut l kt cu cc khi vt cht a chng loi thnh mt vt th mi hocqun th mi. Ngnh xy dng ni theo ngha tng qut l sp t cc vng Ng Hnhcnh nhau. Sau khi mt cng trnh c xy dng xong th coi nh n nh lu di, tci tng xy dng s v Th. N s l nn mng cho cc qu trnh tch Kim khc. Vvy i vi mt t nc ang trong thi k pht trin nh Vit nam th cng tc xydng cc k quan trng.

Trc imi, mun xy mt ci nh cng phi c giy php mua xi mng, st thp. Bygi, c c tin l mua thoi mi, mua loi vt liu, thm ch c cc tm trang tr tngkh cc ln bng cm thch en tuyn pha tuyt tha tn Giang Chu - Trung quc.Chhn 20 nm, trng thi ca ngnh xy dng pht trin n mc Ho. Nhn dn uanhau xy nh , c quan ua nhau xy cng s. Xy nh di mi hnh thc, thm chmng dnh. Kin trc cc k ln xn, mi vm, nh nhn, thp chung c c.

Vy trng thi dng chy Ng Hnh xy dng ang trong Ho. Nhng l Ho khng bn,ho khng m, ang suy v Th. V cc c nhn lm vic trong ngnh xy dng umun giu nhanh nn h thc y cc vng Ng Hnh vn ng qu nhanh. Ngay khi cd n l h tch Kim (tin, nhn lc, my mc,...) ri thi cng lun, tc l khi chuynsang Mc ngay. Do , b mt cc thnh ph rt ln xn. Bc tranh kin trc rt xu. Hkhng nhiu lm n Thu (cp nc km, cng rnh nh hp, khng bn vng,...).Vic nn nng sang Mc i tt qua Thu lm cho thnh ph khng th pht trin bnvng. Hu qu l hin nay, mi trng sng trong th b xung cp, ph phng chthp, dn c ng c, cung cp nc km, khng kh nng nc,..


26/45

26

Hn na, v cc vng Ng Hnh xy dng t qu gn nhau, nn Ho xy dng cngngy mnh lit. Nu xt theo Ng Hnhth ch vi chc nm na phn ln cc nh ca,cng trnh hin ti s sp nhanh v Th. Phi qui hoch li, phi m ng li, phi gimmt dn s th. Vy nu dng Ng Hnhc th on trc tnh trng Th ca

ngnh xy dng ang dn n. Mun ngnh xy dng pht trin bn vng cn gim nhitca trng thi Ho xy dng, nh vy va tit kim cho hin ti, va tit kim cho tnglai.

trnh tnh trng qu nng ca Ho xy dng, cn phi dn cc vng Ng Hnh trongngnh xy dng. M dn vng cn c t. Nhng hin nay t u thuc cc UBND Tnhqun l. Vic n b v gii phng u kh khn.

Do mun tch Kim trong xy dng phi kin quyt xy dng cc thnh ph c va,mi han ton, trc thuc trung ng. Mi thnh ph c khi u khong 10 vn dn, dtnh khi pht Ho c khong 1-2 triu dn. Khi xc lp thnh ph mi s tp trung tch

Kim tri thc lun, chnh l cc thnh ph cng ngh. V dHa Lc c th tr thnhmt thnh ph cng ngh mi, ch khng thun tu l khu Cng ngh cao . Mt thnhph cng ngh hng dn ti mc pht trin cao. Trong c khu i hc, Vin Cngngh, rt nhiu doanh nghip, nhiu lng ngh. c bit c th hc tp Ngc Linh caQung Ty bin Ha Lc thnh mt trung tm thuc nam, vi vic tp trung cngngh a ngnh nh s trnh by trong mc Khoa hc v chic bnh. Ha Lc l vnglng da vo ni cao, ln ngc mt cht l n rng, xung thp mt cht gp sng ln,nhn dn th khn ngoan chm ch, li gn th , nn c iu kin tch Kim nhanhchng cho c nhn v cho c doanh nghip na. Chnh v vy y l vng gim nhit ttcho trng thi Ho qu mc do vic xy dng thiu qui hoch ca trung tm H ni. Ccthnh ph c nh nn c xy dng u khp ba min Trung Nam Bc gim haxy dng. l cc thnh ph tch Kim. Nc Vit nam ta c ci li th to ln gn bin,m b bin li di, do vic qui hoch cc thnh ph tch Kim dc b bin l mt iukin thun li tri cho pht trin bn vng. Nhng vic qui hoch cc thnh ph tchKim nht thit phi do chnh ph m ng ch khng phi nh xy cc Khu cngnghip cp Tnh nh hin nay.

2.4. Ng Hnh trong ngnh giao thng

Ngnh giao thng hin nay cng ang trong thi Ho. Ngi v xe tham gia giao thngqu nhiu, vt qua ch s mt an ton cho php so vi hin trng ng x nhiu ln.Ra ng bt k lc no cng thy o o, bng bng. Nguyn do giao thng t ntrng thi Ho, l do tc pht trin kinh t cao, tc xy dng cao, khi lng ngiv hng ha phi chuyn dch ln.

Giao thng v Xy dng l hai ngnh hnh chnh theo t chc chnh ph. Trong chnhph c hai B Giao thng Vn ti v B Xy dng. Nhng theo Ng Hnhhai b y chl mt. Xy dng l dch chuyn cc n v khi lng vt cht v mt khu t no ,ri kt cu chng li vi nhau. Giao thng cng l dch chuyn khi lng vt cht,nhng trong c c dch chuyn ngi v dch chuyn hng ho. Khi ngnh xy dng


27/45

27

vo Ho th nht nh giao thng cn vo Ho mnh hn, v dch chuyn ngi nhanh vd hn dch chuyn xi mng gch ngi.

C th ni Ho trong giao thng hin nay trng thi hn n rt cao. C th l nhiu tainn, trong khi ng x khng lu chuyn nhanh v kp thi c khi lng ln hng

ho v ngi. Bn vn thy hng ngn ngi b tc ng, hng vn ngi n tc ccbn xe but. S n tc y l lng ph x hi. Cho nn phi bin i Ho trong giao thng.Lm cho n bt nng i, lm cho n tng xng vi tc tng trng kinh t.

Cch gim nhit cho trng thi Ho giao thng mt cch bn vng khng g hn l n lcch ng a giao thng mt phn v Th. V d thc y nhanh vic xy dng ccng cao tc (m ng Th). Ti khuvc ng bng sng Hng nht thit phi xy gpcc ng cao tc ni H ni vi 7 hng ph cn. M rng tht nhanh ng s 32A,ng Lng Ha lc, ng s 2, ng s 1, ng s 5, ng s 6, ng s 3. Tt ccc ng k trn phi c bin thnh ng 6 ln xe. Tch ring ng t ra khing xe my. Ti ng bng sng Cu Long cng phi lm tng t. Nhng khi m

rng ng khng lm trn lan, phi tp trung Kim mnh lit gii quyt dt im tngcung ng.

Tuy vy, chuyn Ho giao thng v Th rt cht vt, v kh khn trong gii phng mtbng. Vic gii phng mt bng trong giao thng cn kh gp 10 ln gii phng mt bngtrong xy dng. V Ho xy dng chuyn v Th cc nhanh, nn d chuyn thnh Kim(tin) lm li cho ngi duyt d n, li cho ngi thc thi. Trong xy dng, c t lc tin. Trong giao thng khng nh vy, v t lm ng khng trc tip sinh ra tin.Tin ch c li vo cc ti tham nhng qua ng ch tc h s v cc th tc hnh chnh.Do vy, chuyn Ho giao thng v Th b kh khn rt ln. Kh khn ngay t chnhnhng ngi ra quyt nh m ng. Mun chuyn Ho giao thng v Th nht nhphi t nhn ho vic xy dng cu ph, ng b, ng st.

Ngoi ra, trong thnh ph phi chuyn Ho giao thng v Th bng cc ng xe inngm. Tuy nhin tch Kim cho m lm ng xe in ngm rt tn thi gian. Do ,c th ni bin php gim nhit giao thng trc mt v lu di vn l m rng Th chogiao thng ng b, ng st.

Hn na, v trong Ng Hnh coi Giao thng v Xy dng l mt cho nn vic gim Hoca hai ngnh ny lin quan trc tip vi nhau. iu c ngha l cc bin php gimnhit ca ngnh Xy dng s ng h tch cc cho gim nhit trong Giao thng. V d,ngoi Ha Lc rt cnxy dng thm nhiu thnh ph nh khc trc thuc trung ng.Ti sao li phi trc thuc Trung ng, v xy dng thnh ph mi l tch Kim, m muntch Kim phi c Th. Th hin nay, li ang b giam gi bi tnh cc b a phng cc tnh. Mt khi c nhiu thnh ph nh, th mt dn c cc trung tm ln sgim xung, do vn giao thng s bt Ho.

Tm li, c th lit k my bin php gim Ho trong giao thng trnh by trn nhsau:

- Qui hoch tt cc trc giao thng chnh ca vng,


28/45

28

- Xy dng cc thnh ph mi c nh trc thuc Trung ng, - Cho php t nhn tham gia xy dng giao thng (tt nhin cn c cc bin php gimst cht lng i km),- Xy dng chnh sch mnh thu hi Th (gii phng mt bng) v cho giao thng, - Cc bin php cp thi tnh th nh i m bo him, tng cng x l vi phm l cn

thit trong giai on trc mt, nhng khng c tnh cht bn vng, v khng h lmgim c Ho trong giao thng (mt cao).

2.5. Dng vn FDI v dng ngn sch

Nm 2007, mi qua chn thng m dng vn FDI chy vo Vit nam hn chc t USD. l mt lng tin rt ln, v n tng ng tng thu nhp GDP ca nc ta. Xttrn bnh din vng Ng Hnh tru tng tm c th gii l mt s tch Kim rt mnhlit cho vng Vit nam. Trong qu trnh tch Kim , ngi iu hnh dng chy caKim sang Thu chnh l cc ch u t nc ngoi. Chnh ph v nhn dn Vit nam chcung cp mi trng (Th) v cc iu kin ph tr khc cho qu trnh tch Kim FDI

ngoi quc. C th ni v sc mnh ti chnh v nhn s, pha trong nc khng c ccqu trnh tch Kim tng ng vi cc d n ln m dng FDI mang li. Vy theo NgHnh l dng khc th, khch ln t ch.

Khch ngy cng mnh ln, v qu trnh dng chyFDI ang tng, hn na cc nh ut khng nhng ch mang n ti chnh, m quan trng hn l h mang n c cng nghna. Sau qu trnh tch Kim h s khi Thu, dn dn cc cng ty c vn nc ngoi spht trin mnh m, sang Mc, sang Ho. l iu ng mng, v cc cng ty tothm vic lm, tng thu cho ngn sch,... Nh vy dng FDI chy theo vng Ng Hnhthun.

Trong khi , tuy s tch lu vn ca ngn sch nh nc trong my nm qua c hiuqu kinh t x hi ng k, nhng Kim tngn sch nh nc khng lun lun to ra ccdng thhun. Thc vy, ngn sch nh nc gip m mang nhiu cng s, nhiung x, bnh vin,... Nhng c th phn on chc rng nhiu khon chi t ngn schnh nc ra c tht thot, i khi tht thot kh ln. Nhng tht thot y c gi l thamnhng. Bo ch gi hin tng tham nhng hin nay l quc nn, chnh ph c mt v phTh tng c trch chng tham nhng. Tc l tham nhng ang rt trm trng. Vydng vn sau khi chy t ngn sch ra vo ti tham nhng mt phn, c th l lnhoc rt ln. Kim (tin) ca tham nhng c dng chi dng c nhn, mua xe, muat, n chi, sa o, hu hoi cn b,...Tt c cc ng thi y gi l Th. Nh vy dngKim ang v Th, tc l chy theo Ng Hnh ngc. Phn cn li ca ngn sch, khngb tham nhng c khot c chi ra duy tr cc hoat ng b my ca Chnh ph, tcl dng tnh. Phn tch cc ca dng ngn sch li c chi dng phn tn, khng tptrung vo cc mi t ph. Do vy c th kt lun rng a phn dng ngn sch ang vnhnh theo Ng Hnh ngc.

So snh hai phn tch trn ta thy, dng FDI to cc vng Ng Hnh thun l chnh,trong khi dng ngn sch b li dng to sinh cc vng Ng Hnh ngc. Do ci trngthi khch ln ch s ngy cng mnh.


29/45

29

Mun thay i trng thi , cn o ngc chiu quay ca dng ngn sch. M ch cth o chiu quay t chnh cn b, tc l phi tch Kim phi vt th cho cn b.

CHNG III. NG HNH V VN HO

3.1. Vn ha ln

C ln ti c mi d tic trng Bi dng Cn b Vn ha, B VH TT DL. Ba ytht vui, c nhiu nh vn ho, nhiu ngh s danh ting. Trong lc vui chn ru c mtng tc bc ch mt cu tc xanh:-Ny, cu lm vy tht l vn ha ln!

Hm , cng nhchn ru m ti mo mui xen vo cu chuyn ca ngi ta, nnnh bo hi v tc bc:- Theo Ngi th no l ln v th no l cao?

ng y vui v ci, khng ni ngay, ri thnh tht bo:- Chu thi, ti ch bit l m cao v ln, nhng nh ti l vnha va dng!!Tt c cng ci vui v.

Nhng khi ra v ti c bn khon. Khi nim v vn ha ai ai cng ni, nhng nh gin th no l cao hay thp th li rt kh khn. Thc vy, c n hng trm nh nghakhc nhau v vn ho. l mt vn ln ca nn vn ha ton cu, vn ln ca hinhp.Hn na, bo tn v pht huy bn sc vn ha dn tc i vi a s chng ta l kh mh. Ci g l cht vn ha tinh hoa ca dn Vit, bo tn v pht huy n nh th no cngl cc cu hi ln.

Cui cng, chng ta nghe ni nhiu n mnh : vn ha v kinh t l hai vn cquan h mt thit vi nhau, vn ha c th l n by ca pht trin kinh t. Nhngchng ta cng cha xc nh r c dng n by kinh t nh th no?

Vy i vi vnha c ba vn quan trng cn lm sng t: - nh ngha vn ho, o vn ho,- Tinh hoa vn ha dn tc,- Quan h gia vn ha v kinh t.

Di y dng Ng Hnh chng ta s bn v ba vn .

3.2. nh ngha vn ha, o vn ha

Trong ngn ng chu u, vn ha c vit lculture. Cc h ng ln ca nhn loinh ting Anh, Php, c, Ty ban nha, Slav,... u vit nh vy. Ngha gc ca tculture l trng trt, sau ny thm cc ngha mi l m mang, tu dng, trau di, vnho,... Ta khng bit ti thi im no th t culture bin i ci ngha gc trng trt


30/45

30

ca n thnh ngha ph bin hin nay l vn ho.

Trong ting Hn t vn ha c vit l Wn hua. N gm ch vn trong vn chng vch ha trong bin ha. Vy, ngha gc cat vn ha theo ting Hn l lm bin ha cihn ca vn. M vn tc l ngi. Ni rng ra vn ha l trnh din ci tinh tu nht m

con ngi thu np c trong tinh thn ca mnh.

iu khng mu thun vi cch nhn vn ha theo quan im trng trt phngTy. Lch s loi ngi bt u bit trng trt t khong 8.000-13.000 nm nay. Trongkhong thi gian , cc b lc sn bn hi lm chuyn dn sang trng trt chn nui.Khi , c l loi ngi mi bit n t culture theo ngha trng trt. V bn cht,trng trt ngoi vic mang li thc phm, cn mang li mt cuc sng t bp bnh v tchin tranh hn cho cc b lc. Nh trng trt m cuc sng con ngi no hn v habnh hn. V th ci hnh thi lao ng trng trt lan to nhanh dn khp cc chu lc. Blc ny hc tp b lc khc. H hc tp nhau trng trt bo m cuc sng. Ciphng thc sn xut y c sc lan to mnh m trong sut chiu di lch s t 13.000

nm trc n nay trn qui m ton cu. Cho n tn by gi ngi ta vn hc tp nhautrng trt (trong lai ghp, to ging, bin i gen,...). Trong tin trnh lch s giao lugia cc b lc, dn dn ci t trng trt kia mang thm ngha vn ha, vn minh trmt ci g c sc lan ta. Ta khng khng nh c khi no th c s thm ngha y.Nhng c l n c thm ngha v ngi ta mun gn cho phng thc sn xut trngtrt nh l mt phng thc cao hn, bn vng hn, ng hp thu hn so vi sn bn vhi lm.

iu ging nh ngy nay chng ta vn i khi dng t vn minh cho cc cng ngbit nhng phng thc sn xut tin tin hn mnh. chnh l qu trnh bin i ca tculture vi ngha thun ty l trng trt thnh ra ngha l vn ha: nu bn bit trngtrt l bn c vn ha, tc l bn cci phng thc hot ng tm cao hn so vi vicsn bn hi lm thun tu.

Mun hc phng thc sn xut (thao tc) tin tin hn, ta phi hp thu ci m ngikhc ang lm. Sau ta phi thc hin li. Thc hin li ngha l phi trnh din li.Qu trnh hp th v trnh din gi l vn ha. Qu trnh y gm hai pha: hp v nh.Ht nh qu trnh phn x phton nh sng trong vt l hc. Mt in t hp th nnglng bn ngoi t cc photon ti, nhy ln mc nng lng cao hn, sau n tr vcc trng thi mc di v pht ra cc photon khc.

Khng mt ai lm vn ha m khng thc hin qu trnh hai bc y: hp v nh (hpth v trnh din). Nh vn, nh th, ngh s iu khc, din vin, nh kin trc,...uthc hin qu trnh hai phay. Cng trnh, tc phm ca h ch c gi l tc phm vnha, cng trnh vn ha nu ci m h nh ra y c tc dng kh hp. Tc l phi khd cho ngi khc hp thu c. Vy, vn ha l qu trnh hp th v trnh din lintc.

l nh ngha ca chng ti v vn ha. m t khi nim nh hp ny chng tidng s Hnh 8 di y.


31/45

31

Hnh 8. M tnh ngha vn ha.

Mt ngi hp th c nhiu thun phong m tc ca vng, li kin tr trau di cc kinthc chuyn mn v kinh nghim sng, th hnh vi v li sng ca anh ta c th tr thnh

gng mu cho ngi xung quanh. Ci gng mu nm bin gii pht x. Nu sngi hp th ci gng mu y nhiu th anh ta c gi l ngi c vn ha. Ngc lis ngi hp th ci m anh nh ra khng nhiu th c h anh l ngi vn hathp. Vmun tr thnh vn ha anh ta cn phi bit nho nn nhng iu hp th, sng to raci mi, m ci mi y ch c th c thm nh bng s lng ngi hp th ci manh ta nh ra.

Theo trn, nu chp nhn khi nim vn ha cn c mt nh ngha, th mt cch tonhc, ci c gi l nh ngha khi vch khi c th o c n. V vy, di ychng ti tip tc trnh by khi nim o vn ha.

o vn ha c nh ngha mt cch ton hc l quan h tng i gia trnh dinv hp th theo php tnh lu tha. Mt ngi hc nhc mi nhng trnh din km kh cth tr thnh ngh s biu din, v chc cng t ngi bit n anh ta nh mt ngi ctrnh vn ha cao. Mt ngi hc v rt nhiu, tng hp nhiu mn phi, sng to ccth v c o, va rn sc va rn tm, li p . Anh ta ma v, lc th mnh m nhsm st, lc th mm mi nh ma bay, gi thi, bin o khn lng. B kp v thut caanh ta l mt tc phm vn ha trnh cao. V t s gia trnh din v hp thu cao. Hnna, v anh ta t n mt mn phi tng hp mi, mt b kp v thut, nn s trnh dinca anh ta chnh l s thng hoa ca nhng g m anh ta hp th, nng tng s nhng hpth ln mt ly tha bc cao. Cng sng to th cng nhiu ngi thn phc v theo hc,nn ci anh ta trnh din y cng t kh hp cao.

Mt ng th hay, c nhiu ngi hp th nh Truyn Kiu l mt cng trnh vn hacao. S d Nguyn Du sng to ra c truyn Kiu v ng hp th tinh ha c hai nivn ha Bc Ninh v Ngh Tnh, li tri nhiu trun chuyn ng i. Nn Truyn Kiuc rt nhiu th h Vit nam hp th. Tc phm c gi l mt kit tc vn ha.

C th mang nh ngha o vn ha thm nh nhiu cng trnh vn ha. Nh trongKhoa hc ngy nay, ngi ta nh gi cc nh bc hc qua s ln trch dn cng trnh.


32/45

32

Mt cng trnh khoa hc c gi l c gi tr cao khi c nhiu ngi trch dn, tc n cth c dng lm c s cho nhiu sng to khc na.

Cng vy, c th thm nh trnh vn ha c nhn thng qua o vn ha theo quanh tng i trn. Chng hn mt thi lng lon, rt t c ngi i hp th, nn

gi l hnh ng km v vn ha. Tham nhng l km vn ha. Mt ngi tham nhngc th c mt s ngi xu xung quanh hp th cc th on ca anh ta. Nhng smmun cng b tr gi, bng pht, bng t ti, nn khng bn vng. Cc hnh ng khngbn vng l km vn ha, v ngi ta khng hp th c, s ngi hp th t m sngi phn i nhiu.

Chng ti tm din t (c th l khin cng) o vn ha theo ton hc nh sau:

= .

Trong :

-l o trnh vn ha. N c gi tr cng cao khi trnh vn ha cng cao.

-l tng lng hp th cc gi tr vn ha v ang c sn trong mi trng. Khnng cm th, kh nng nhn bit ci hay ci d, nnglc tr tu, tnh cm, tr nh, nhn

cch, lng trc n,... c nh hng ln n tng lng hp th ca c nhn.

-l kt qu trnh din. Mun trnh din phi c hc tp, tch lu, nho nn v sng to.Nu khng anh s ch l my ghi m khng phi ltrnh din. Trnh din phi trn c ssng to. Kt qu trnh din phi c th c hp th li bi c th khc, tc l phi kh

hp. Mc hp th li ci m anh trnh din ra chnh l c s xc nhn v nh gi ln ca .

Khi bit v th ta c th nh gi o vn ha .

Theo cch tnh trn th mt ngi s c trnh vn ha cao khi anh ta hp th nhiu gi

tr tinh hoa v c sng to ln trnh din gii, t gi tr ln. Kt qu l khi trnhdin anh ta nng ci m anh hp th c ln lu tha, to thnh mt tc phm, c tcdng cho cng ng hp th mt tinh hoa ln hn.

Nu bn ch hp th, m khng ni nng, chng trnh din th =1, kt qu trnh vnhaca bn bng 1 = , tc l khng thay i, ch bng tng lng m bn hp thc.

Nu hnh vi ca bn phn vn ha, khng c tnh kh hp, th ci hnh vi hoc tc phm

m bn trnh din c < 1. Khi , o vn ha ca bn gim < . Cng lao hp thca bn b hu hoi, nh cu ngn ng: mua danh ba vn, bn danh ba ng.


33/45

33

Nu bn c sng to, sn sinh ra cc tc phm c kh hp cao th trnh din ca bn

c gi tr ln v > 1. Lc , bn lm thng hoa nhng th m bn hp th, to ra

cc gi tr vn ha mi cho cng ng. Khi trnh vn ha tng theo hm m.Bn t n trnh vn ha rt cao.

Theo nh ngha o vn ha trn, th khi nim trnh vn ha lp 7 b tc hayGS - TSKH trong cc trch ngang s yu l lch cha rt t thng tin v c th. Hai trnhvn ha lp 7 b tc v GS- TSKH l m m nh nhau theo khi nim mi.

Nu bn hp th mt lng cc gi tr, nho nn n, sng to ra mt gi tr vn hami, th bn c mt trnh vn ha cao. Mt k s m khng dng kin thc camnh thit k mt cng trnh no c th chc chn c trnh vn ha thp hn so vimt k s cng lp nhng c sng to, c trnh din.

Mt ngi dn thng hp thu cc gi tr vn ha trong mi trng, hng ngy anh ta

trnh din ra xung quanh li sng ca mnh. Nu li sng y l cao p v kh hp, thcha cn sng to g anh ta t nng tm vn ha ca mnh ln hn ci m anh ta hp th.

Mt cn b hp th rt nhiu gi tr cao p, c rt nhiu bng cp, nhng trnh din mtli sng sa a l t mnh lm gim o vn ha m mnh dy cng tu luyn.

Do , vn ha l mt khi nim ng. Mun gi cho trnh vn ha ca mnh khngxung cp, hng ngy chng ta phi rn luyn, khng trnh din ci xu, nh trongkinh Pht dy chng sinh phi tinh tin.

Vn ha theo nh ngha trn gm hai pha, hp th v trnh din. chnh l Ng Hnh.Hp th thuc v Kim v trnh din thuc v Thu, Mc, Ho hoc Th. Trnh din Mcl sng to gi tr mi. Trnh din kiu Th l chn vi gi tr vlm quay ngc vngNg Hnh c nhn.

V ti liu ny cp n quan h gia Ng Hnh v Vn Ha nn chng ti khng isu phn tch cc sc thi vn ha ca tng b mn, cng nh khng trnh by khi nimtrnh vn ha tng hp ca c nhn nh l mt tng cc vect ton hc v cc hnh vivn ha, m ch ct a ra mt nh ngha v mt thc o vn ha. Sau khi c nhngha vn ha chng ta s tip tc tho lun v tinh hoa vn ha Vit nam. Sau ,nghin cu quan h gia Vn Ha v Ng Hnh. Cui cng s tm l do v sao vn hac th c xem l n by ca pht trin kinh t.

3.3. Tinh hoa vn ha Vit nam

Nc Vit nam chng ta tri qua mt chng ng u tranh lu di dng nc v ginc, chng ta lun phi thc hnh sng i hai qu trnh hp th v trnh din, hc tpv thc hnh, thu vo bng ra,...Do vy, vn ha ca dn tc Vit nam chng ta rtcao.


34/45

34

Cc nh nghin cu vn ha hin nay hay dng t tip bin vn ha ch kh nng hpth v ci bin vn ha. Theo h, kh nng tip bin vn ha ca dn tc Vit nam cao.H cho l mt trong nhng nt tinh hoa ca vn ha dn tc. Theo chng ti l mtnhn xt tinh t v ng n. Nhng nu dng nh ngha vn ha theo kiu ton hc trn phn tch tinh hoa vn ha th chng ta c th pht hin nhiu tinh hoa vn ha

khc na.

- Tinh hoa vn ha NEM: Mn n ni ting ca Vit nam l nem. Mn n hp khu vca nhiu ngi, l mt mn kh ph bin trong hu ht cc ba tic ca ngi Vit.Trong nem c tht, rau, gi,gia v, trng,... N l tng ha ca nhiu th thc phm caocp trong mt l cun bng bt go. C th ch ra nhiu v d khc v s tch hp canhiu thnh phn tinh hoa trong mt khng gian v thi gian hp nh NEM trong isng vt cht v tinh thnca ngi Vit. Chng hn hoa vn trng ng c, cc tcphm trm tr trn g, phong cch nh n cha, s th cng tam gio Khng Lo -Pht,... Cc nt nhc rung luyn trong n bu cng l nn p cc nt tinh hoa trong mtthang bc m. Cc trn thn tc trong lch s dn tc cng l kt qu tch hp ca nhiu

tinh hoa trong thi gian v khng gian hp. Ci ti kho ca dn ta trong vic nn p tinhhoa, nho nn n, sang to ci mi chnh l mt tinh hoa vn ha cao p ca dn tc.Tng qun Cao Thng ca khi ngha Phan nh Phng ch to ra sng trng trongrng Hng Kh lm kinh ngc cc k s Php chnh l mt v d sc nt ca tinh hoavn ha NEM.

- Tinh hoa vn ha LNG: Ngi ta bo Vit nam nhiu khi php vua thua l lng.Kha cnh tiu cc ca cu ni chnh l s khng tn trng php nc. Nhng th hinu l lng khng c t cht quan trng ng k no c th lm sao thng c phpvua. Theo cc nghin cu nghim tc v l lng th mi lng c u c cc hng c.Rt nhiu l trong hng c ngy ny vn cn gi tr. Hng c c lp bi mt hing lng x, gm cc chc sc, cc chc mua, cc v tin ch, cc nhn s hu tr, nhngngi cao tui,... Vy l lng c lp ra bi tp hp cc b c thng thi nht ca lng. chnh l truyn thng dn ch cao m dn ta tch lu c trong hng ngn nmdng nc v gi nc.V chnh l mt tinh hoa vn ha ca dn tc Vit nam.Chnh v c t cht dn ch cao trong lng, m lng tn ti qua hn ngn nm bc thuc.B my cai tr ca chnh quyn phng Bc khng thm xung lng c. Lng chnh lsc mnh ln nht trong qu trnh m rng b ci nc Vit t vng Hoan i n tnng Nai, Gia nh.

Chng ti ch nu vi v d trn ch ra rng tinh hoa vn ha Vit nam l ngh thuttch Kim, tch Kim trong vn ha NEM v trong vn ha LNG.

Do , trong giai on hin ti, khi yu cu tch Kim rt cp bch i vi s pht trintrong hi nhp ngy nay, th ci tinh hoa cn pht huy nht chnh l tinh hoa vn hatrong ngh thut tch Kim ca dn tc. iu cn c pht huy ti a, chng ta cth chung sng vi bn b nm chu, hc tp cng ngh ca h, bin thnh ca mnh, chnh chng ta, ngi Vit nam, ch khng phi cc chuyn gia c vn nc ngoi khipht cc vng Ng hnh.


35/45

35

3.4. Mi quan h gia Vn ha v Ng hnh

Trong Ng Hnh th Kim l c s xc nh o vn ha ca ton b vng NgHnh, c bit Kim phi vt th. Qu trnh tch Kim phi vt th i hi phi rn ra chv nhn cch lu di, li phi khng ngng tch lu tri thc mi. Kim l qu trnh hp th

trong nh ngha vn ha. Sau khi tch Kim t , th c nhn tr ct li qui t nhngngi ng thanh ng kh, tch lu cng ngh khai Thu, sinh Mc. Lc vng NgHnh t n Mc, th Kim biu hin ci c ca n. Lc c th xc nh ovn ha ca Vng Ng Hnh mi to lp. Nu Ho rt mnh tc l ci Kim trnhdin mt cch rng ri. Nhng nu Ho c nhiu nguy c v Th nhanh th gi l Hoyu. Ho yu tc l Kim tch c t, n xi, th, khng bn vng, tnh cng nghkhng cao. nh gi mc mnh yu ca Ho c th bit ci gc Kim ca n. Xttng quan t l Ho/Kim c th nh gi trnh vn ha ca Vng Ng Hnh ang xt.V d, mt ngic qu trnh phn u lu di, c xem l c tch Kim, nhng khi phtquan (Ho) li nhanh chng b tha ha, lao vo tham nhng, th Ho ca anh ta on.Tng quan t l Ho/Kim yu. Anh ta chc chn l mt ngi vn ha thp, mc d c

th anh ta c bng cp cao, c khen thng ln trc .

Theo cch xt on Ng Hnh , th nhng doanh nghip hoc t chc c vng NgHnh m tng quan Ho/Kim nh u ang b ngi c trnh vn ha thp lng onv s khng bn vng.

3.5. Mi quan h gia vnha v kinh t

Phn ln cc hot ng kinh t u c mc ch chung l thu v mi li kinh t c th obng tin, tc l tch Kim vt th. Ngi ta thng nh gi mt hot ng kinh t quadoanh thu v li sut. i vi mt quc gia th ch tiu quan trng nh gi mc tng trng kinh t l thu nhp trn u ngi, hay GDP,... Tc l nh gi s pht trinkinh t qua tch Kim vt th l chnh.

Trong khi , phn ln cc hot ng vn ha l hp th cc gi tr (ch yu l gi tri tinhthn) pht ra nhng tc phm (thng l trnh cao), cng chng c th hp thv mang li trong tm hn ngi ta nhng cm gic hng phn tinh thn. Vy hot ngvn ha ch yu l tch Kim phi vt th.

Nu xem Kim vt th v Kim phi vt th l hai mt i lp (hay m dng) trong cnghnh Kim th c th m t mi quan h Kinh t - Vn ha nh hnh 9 di y. Tronghnh ny, khi Vn ha ca ton x hi ch yu l Kim phi vt th, cn khi Kinh t chyu l Kim vt th. Nu pht trin kinh t m khng hi ha th lng Kim phi vt th bln t, v c c h lm cho s pht trin tr nn thiu bn vng. i khi, mt s vngvn ha bn a b trit tiu trong mt nn kinh t mi, v vng b bin dng honton.


36/45

36

Hnh 9. Mi quan h Kinh t v Vn ha

Khi quan h gia kinh t v vn ha mt cn i th h thng khng bn vng. Nu khiKim vt th (Kim tin bc) rt ln hn so vi Kim phi vt th (gi tr tinh thn) th ngita gi l trc ph.

Ngc li, nu khi Kim phi vt th rt ln, ngha l tch Kim vn ha ln, ( ch cao,cng ngh gii, quan h cng ng doanh nghip hi ha,...) th vn ha c th tr thnhn by kinh t. Do , mi doanh nghip kinh doanh theo kiu chp git, la o ukhng bn vng v t git mnh.

Vn l lm th no cc doanh nghip c th t n trnh pht trin hi ha giavn ha v kinh t. iu ch cth t c bng chnh ban lnh o ti cao cadoanh nghip. H, ch khng phi ngi lao ng,phi ch ng tm ra trit thuyt vtch Kim vn ha cho doanh nghip mnh. Doanh nghip phi to ra sn phm mang mbn sc vn ha ca chnh mnh. M iu lm nn bn sc vn ha ca sn phm chnh lcng ngh li. Do , mun kinh t ca doanh nghip bn vng th phi to lp cng

ngh li ca chnh mnh.Xt rng ra, i vi mt vng c nhiu doanh nghip hot ng bng 100% vn ncngoi hoc lin doanh, th vng l vng thiu cng ngh li. Do , nu c pht trinth l pht trin khng bn vng. Qu vy khi ch u t nc ngoi rt vn th vng trthnh iu tn, cng nhn thiu vic lm, v mt lot cc vn x hi khc s ny sinh.

Do , i vi mt vng th vn ha chnh l cng ngh li. V d vng Bc B Vit namc cng ngh c trng ng cch y khong 3000 - 5000 nm. Cng ngh n bygi c bit n di tn gi Vn ha ng sn, m c trng tiu biu nht l trngngng Sn. Lc ngi ta ang c trng th c th l lm kinh t, nhng v c cngngh li, nn trng ng vt thi gian tr thnh di sn vn ha ca c dn Vit c

trn vng ng bng Bc b.

Nhng ngi xa nay c ti kinh bang t th u l nhng ngi khi to c cc vngNg Hnh mnh m. H trc ht phi l ngi c trnh vn ha cao, c t l nh/hpdi do. H c th hp thu cng ngh, hoc t chc hp thu cng ngh mi rt nhanh vrt hiu qu. Chng hn cch lm ca Trung quc v cc sn phm in t. Bt k mtsn phm in t mi no ca cc hng sn xut hng u trn th gii va tung ra thtrng u c trung tm hp th cng ngh mua v. H c khong 200 k s in t


37/45

37

rt gii. Cc k s y nghin cu cc mch in t ca sn phm mi, v ch khng y 2thng sau, h c th ch to cc sn phm tng t, thm ch cao cp hn, di mu mv tn gi Trung Quc.

Ngy nay ngi Trung quc khng ch hp th cc sn phm in t ring l, h cn hp

th c dy chuyn cng ngh tng thnh theo cch trn.

Ci cch hp th cng ngh theo kiu , thot xem c v khng hp vi cng c boh s hu tr tu. Nhng xt k th ton b qu trnh lan to cng ngh trong sut tintrnh lch s nhn loi l nh vy.

Nh vy, vn ha ch c th tr thnh n by kinh t khi v ch khi n l ng lc choqu trnh tch Kim cng ngh.

CHNG IV. NG HNH TRONG GIO DC V KHOA HC

4.1. Bi ton gio dc Vit nam

Cch y hn 1 nm, trc khi c vn ng ni 2 khng trong gio dc th trng thi cac nn gio dc Vit nam l Ho. Ngi ta bng bng quay cp, o o ghi nhn thnhtch cao. Ngoi ra, cn nhn thy nhiu trng thi khc c to lp do bt chc mkhng do tch lu Kim. V d, o o dy thm, o o i thy, o o m trng, bngbng in sch, ... Rt nhiu phng thc hot ng trong gio dc c trng thi o o cala, khng phi l con ca mt qu trnh tch lu bn b ca hnh Kim.

Cuc vn ng 2 khng trong gio dc l mt bin php dng Thu khc Ho. NhngThu phi c duy tr, phi c phun ti thng xuyn mi khc c Ho. Trong k

thi nm ti nu kho th bt nghim i, trng thi o o s quay tr li. V Ho trong giodc cha chuyn thnh Th, m ngay trong lng Ho cha c mt yu t Kim ca vngNg Hnh mi ang sinh thnh. Cuc vn ng 2 khng trong gio dc l bin php chati ngn. Tt nhin cha ti ngn cng c hiu qu, c th rt tt, nhng khng lu di.Mun cha gc nht thit phi to cc vng Ng Hnh mi trong lng ca trng thi Hohin nay. V d phi gim ti ti a cc mn hc, hng mnh vo hc thc hnh tinhgn bc ph thng v hc kt hp nghin cu thc t bc i hc. Cc bin php tchlu cho hnh Kim mi phi lm bin i su sc nng lng d tha ang to nn thbng bng hnh Ho.

Di y tip tc dng Ng Hnh xem xt vn thi trc nghim. Nh phn tch trn, ton ngnh gio dc Vit nam hin nay ang trong trng thi Ho. Thi trc nghiml mt kiu hnh ng nhanh, trong mt gi thi hc sinh phi nh du mt s lng lncc cu hi thi. Mt khc ch trng m rng thi trc nghim l s t chc thi trcnghim trn din rng v a l, khp mi min, mi tnh, mi trng, v dn dn lanrng ra hu ht cc mn hc. Nh vy, bin php thi trc nghim m rng chnh l tngcng Ho. iu ny tri qui lut ca Ng Hnh, v chnh chng ta ang mun gim btmc Ho vng ca ngnh gio dc c m. Chng ta mun gim Ho, thc cht lcan thip vo s vn ng t nhin ca vng Ng Hnh, tc l dng ch c nhn tc


38/45

38

ng ln s lun chuyn t nhin. iu ny l c th c, nhng bin php dng Thu khc Ho l bin php nht thi, bin php dng Ho (thi trc nghim) bt Ho lcc k kh khn. Cn nu bung xui th Ho khi chy ht s li ng tro tn, tc lTh. Chng ta ch c th gim Ho cho gio dc mt cch bn vng bng vic to lpnhng vng Ng Hnh mi ngay trong lng nn gio dc hin ti. Mt vng Ng Hnh

s c to lp bng mt qu trnh tch lu ca hnh KIM.

Do vy,thay v m rng thi trc nghim, chng ta hy thi theo qu trnh, trong miim thi phi c th hin nh kt qu ca mt qu trnh tch lu kin thc, tch lyKIM. Chng hn chng ta phi chm im qu trnh cho 3 nm cui (lp 10, 11 v 12)ca ph thng trung hc. Mi nm mt k thi, mi im l 100/100. Kt thc mi mnhc, cc hc sinh phi lm bo co tiu lun mn hc trnh by trc c lp. Thy gioc php cho n ti a 50/100. Cc bn trong lp c cho ti a 50/100. V trong lptt c cc hc sinh u c quyn cho im, nn phn im hc sinh t nh gi nhau lcon s trung bnh cng. im kt qu thi ca tng mn s l cng im ca thy chm vca c lp chm. Thi nh vy, tc l thi theo qu trnh. Hc sinh va c rn luyn kh

nng trnh by trc m ng, va c rn luyn sinh hot cng ng theo dn ch.Mi nm t lp 10 s c mt b im v khi thi t ti lp 12 ch cn mt k thi nhnhng, m vn bit c thc cht ai gii ai km. Thi nh vy cng trit tiu lun s hcthm dy thm trn lan. Cn k thi i hc s cc k nghim ngt cho u vo ca cctrng ln, cn cc i hc bnh thng th ch cn xt b im qu trnh hc ph thngm tuyn thng. Nh vy ch cn i cch thi, thi theo tch lu hnh KIM m gii quytc trng thi Ho vng ca nn gio dc nc nh. Qu trnh y phi c thc hintrong t nht 3 nm mi thnh cng.

Nhng vn khc thuc trit l gio dc, tng hc ph, ci cch gio dc cng c them Ng Hnh soi xt v tm ra gii php.

Tm li, trong v d v gio dc xt trn, bn cht ca chnh sch khng phi ldng mt hnh khc mt hnh, m phi chuyn ton b nng lng tn d hnh Hovo qu trnh tch lu hnh KIM mi, t to lp mt vng Ng Hnh mi, m vngny ngay t khi pht vn hnh trong hnh lang php l.

4.2. Khoa hc v chic bnh

Gio s Hong Tu ni nn khoa hc Vit nam ng i nh mt chic bnh b phnnh. Ngn sch nh nc dnh cho khoa hc cha nhiu, i sng cn b khoa hc likh khn nn lng ngn sch c chia ra cho cc c s nghin cu khoa hc v cccn b khoa hc theo kiu chia nh chic bnh, mi ngi mt cht, gim mc ingho. V mt phng din no , cho n tn by gi, kin ca GS Hong vn cnng.Xt theo Ng Hnh th l biu hin ca trng thi Th. Trong trng thi Th ccphn t chia la, t c cc mi lin kt cht ch, trng s cc phn t tng ng nhau.Trng thi Th l ym th, hu tr, ngh ngi. Qu vy trong hng chc nm qua khngc ti no mang tnh t ph, lin kt c nhiu nh khoa hc lm vic ngy m vmt mc ch chung tht s to ln v i.


39/45

39

Tuy vy, trn thc t vn c cc in hnh pht trin mnh trn c s ng dng khoa hc.V d, ngnh cng nghip ng tu. C l nhm ht nhn trong vic thc y cngnghip ng tu i con ng nh sau. Bc u h lm ch c cng ngh thit k3D trn my tnh cc profile v tu, ri h tp hp c mt s c s vt cht, mt s cnb gii, h bit hn cc tm ln, bit ch to que hn loi tt,... l qu trnh tch Kim.

Sau h len li bng cch ng cc con tu hng nh, marketing nhn cc hpng ln dn. Tc l sau Kim h sang giai on Thu. Tip n h vn ra cc thtrng ln hn. Trong khi cc nc khc coi cng nghip ng tu l lao ng nng, nhim mi trng th h khng ngi gian kh, sn sng nhn ng cc con tu ln dnvi gi c phi chng. Dn dn ngnh cng nghip ng tu Vit nam ln mnh nhanhtrong vi nm gn y. l giai on Mc. Ngay nm va qua, h bc vo giaion Ho, bng pht rt mnh, nhn cc hp ng vi t la. C lc h dm nghnh nc cho u t 8000 t (VN ng) pht trin in lc. Nh vy xt trn quanim Ng Hnh, ngnh ng tu da vo vic tch lu Kim v khoa hc v cng ngh c bc tin ngon mc trong thi gian cha y 10 nm.

Tuy vy, chng ta vn cha tm ra mt v d th hai v vic khp kn mt vng NgHnh bng khi u ca tch t khoa hc cng ngh mc cao v m c.

Mun khoa hc c mt bc t ph ln phi khi pht mt vng Ng Hnhngay tronglng ca Vin KHCN VN bng vic tch Kim a ngnh. Ngha l phi xy dng mt ti tm c ln hoc rt ln, m mun hon thnh n phi kt hp nhiu ngnh khoa hccng ngh. Trc ht phi tp hp mt nhm cc nh khoa hc c ti v c o c,xung quanh mt tr ct no . Ri tp hp mt s c s vt cht nht nh, nhm mtmc tiu nht nh. Vic tp hp y phi theo nguyn tc tch Kim. Hnh Kim phi thtbn, tht cng vng. Dn dn s theo vng Ng Hnh m tin, th s tin rt nhanh.

V d, c th tch Kim quanh cng nghip giy g. Nc ta hng nm hin nay cnkhong 800.000T giy cc loi, t giy vit, giy bo, ti v hp cactng,... Chng ta mich sn xut c khong 300.000T bt giy. Cn li phi nhp khu. Nhiu d n giylp ra ri li khp vo, m vn cha gii quyt c lng thiu ht 500.000T bt giy. l do kh khn cng ngh. V sn xut giy l mt ngnh cng nghip da trn rtnhiu ngnh khoa hc v cng ngh lin quan, t Vt l, C hc, Ha hc n Ton hc,Mi trng.... Trong khi u t mt nh my giy cn vn u t rt ln, hng t la (tng ng 1000-2000 t ng). S vn qui m quc gia cn kh khn, quim t nhn cng kh hn. Nu khoa hc gii quyt c mt ti tng hp lin quann sy, phn hu lignin, kt khi cellulose non (hemi-cellulose), ti sinh nc,... th cth u t cc nh my giy nh c vi chc t ng, m vn khng b vn mi trng cn tr. Lc t nhn c th u t c cc nh my giy nh . Vy vn t racho cc nh khoa hc l gii quyt cc vn mu cht cng ngh nu trn. Nhng lm c vic phi tch Kim. Nu tch Kim c trong cng ngh giy th ngnh nycng s pht trin ngon mc nh cng nghip ng tu. Lc nng thn Vit nam sc mt b mt mi, v trng rng nguyn liu lm giy li gp i trng la nc.

ti tm c th hai cho khoa hc l cng nghip dc liu tho mc. Mun pht trincng nghip ny phi gii quyt cc mu cht khoa hc sau:


40/45

40

- Pht trin nghin cu cc hp cht t nhin,-Nghin cu bn dc liu ba min Bc, Trung, Nam,- Tin hc ha kin thc y hc c truyn, s ha kinh nghim ngn i ca cc nh ngy hc,

- Chto my nghin dc liu ti qui m cn nano,-Nghin cu cc c ch vi lng truyn dn thuc,-Nghin cu tc dng dc phm chc nng,-Nghin cu tinh bt bin tnh lm t dc,-Nghin cu thc nghim lm sng ng dc,....

Nh vy, gii quyt ti ln ny cn tch Kim a ngnh bao gm Ha hc, Vt l,Ton hc, Tin hc, Nng nghip, Kinh t, ng y dc,... Nu ti ny c tch Kimth trong vng 10 nm, nc Vit nam s c mt trung tm hng quc t v tho dcthin nhin. (Qung Tytrong 10 nm qua xy dng thnh ph Ngc Linh t mtvng ho lnh thnh mt trung tm c 6 triu dn. Thnh ph Ngc Linh c tch Kim

nh l mt trung tm hng nht ca Trung quc v thuc bc).Nhng trc khi tch Kim trong khoa hc chng ta cnglu rng tch Kim nhn skhoa hc l kh khn nht, c bit trong bi cnh tm l ngi Vit. Ngc li, nu tchKim c trong khoa hc th Vin Khoa hc & Cng ngh Vit nam ni ring, ri nnkhoa hc Vit nam ni chung s thot nhanh ra khi trng thi Th. Ch c thot ra khitrng thi Th th nn khoa hc Vit nam mi thc s tr thnh ng lc cho s phttrin ca t nc trong giai on mi.

4.3. Ng Hnh v mt i hc mi

Trong ti liu ny chng ta bn v mt s bin php tch Kim. Tch Kim c nhn lytrng tm l tch Kim phi vt th xy dng nhn cch. Tch Kim Doanh nghip lytrng tm l tch Kim cng ngh v nhn s. Tch Kim vng bng cch tm hiu r ccvng Ng Hnh ca vng, sau ra cc bin php c th, tim cn n tch Kimca vng. By gi chng ta bn v vic tch Kim qui m ln thng qua mt i hc mi.

Tch Kim qui m ln v mt phng din no chnh l tch Kim ca c nc. Cao hnna l tch Kim han cu.

Xa nay vic tch Kim qui m ton cu bcc tin trnh lch s qui nh. V thc t ccchnh ph c ch khc nhau, kh m c th thng nht kin gia cc chnh ph tchKim cho c nhn loi.

Nhng trong mt nc th chnh ph c th hng cc hot ng tch Kim c nhn, tchKim doanh nghip v tch Kim vng theo mt dng chy tng i ng phng.

Nc Vit nam ta trong cc giai on khng chin chng qun Nguyn Mng v khngchin chng Php - chng M l nhng lc m cc dng tch Kim chy tng i ngphng.


41/45

41

Hin nay khng nh vy. N lc ca chnh ph l khi sinh cc vng thun, trong khi tham nhng li vn hnh cc dng ngc. Hn na, tham nhng quyn lc mi l ccdng ngc mnh m.

Vy nn, di y trnh by mt s tng v tch Kim qui m ln, qui m quc gia,

ng sao cho cc dng thun dn ln ln, ln t dn cc dng chy ngc.

Lch s tin b ca nhn loi chnh l lch s ca cng ngh hiu theo ngha rng, trong cch t chc x hi cng l cng ngh na. Nu cng ngh t chc hot ng x hikhng cht ch, vn minh, th cc dng chy tch Kim c nhn v tch Kim doanh nghipn l s hn lon, khng ng phng, c c h trit hu nhau na.

V vy, tch Kim qui m ln gm hai thnh phn. Thnh phn th nht ch trng n victo khun dng, cho ccdng ngc khng ny sinh c, khng r nhnh c. l lp php phi kho lo, hnh php phi nghim minh. Thnh phn th hai l to lp ccdng ch o cun ht cc vng Ng Hnhnh l chy theo xu th chnh.

Thnh phn th nht chng ta ang nlc ngy m, t vic ci cch hnh chnh (chnhph lo) n tng cng a php lut vo cuc sng (quc hi lo).

Thnh phn th hai, to lp cc dng ch o, cha c ch trng lm. Thc vy, trnbnh din quc gia hin nay khng c mt qu trnh tch Kim no m ton dn u hnghi tham gia. Ngi ta o o chi c phiu, khng phi l tch Kim. Thanh nin nhiungi hc hai ba bng, sau gi lm chong n hc ngoi ng, nhng ch l tch Kimc nhn t pht, mong mun c mt ch lm tt hn, ch khng phi khi to. Slng doanh nghip mi m th nhiu nhng c n 85% l thng mi ch khng phil sn xut. Cc doanh nghip y khng i theo con ng pht trin bng tch Kim cng

ngh.... Ngoi ra, nhng ngi tham nhng ang thc s xu x Kim quc gia giam hmvo Th.

Mt khc, Kim c bn ca quc gia l cng ngh th ang chm m trong Th. Thcvy, ba c quan nm gi khi cng ngh ln nht ca t nc l B Khoa hc Cngngh, Vin Khoa hc v Cng ngh Vit nam, B gio dc o to, li phn tn v chiar. Hin ti, cha c mt nh hng no nhm tch lu nng lng v vt cht thuc bac quan vo mt u mi c th to nn t ph trong tch Kim quc gia.

T cc phn tch trn, chng ta thy phi tch Kim quc gia bng cch pht trin cngngh mt cch tp trung. Ngay t by gi, phi thnh lp mt c s cng ngh mnh, vanghin cu khoa hc v cng ngh, va gio dc v o to, sau 10 nm na chng tac mt i ng nhng ngi qun t c th khi to cc vng Ng hnh. Trong c s y,c nhn phi rn luyn ch v nng lc. Nhim v ca h l hc tp tr thnh cctng cng trnh s, thnh cc nh khi to. Bi tp ca h l khi to doanh nghip. chca h l gnh vic nc bng nng lc cng ngh.

Lch s chra rng ch cn mt c nhn khi to nh Nguyn Cng Tr th dn my vngThi Bnh, Nam nh, Ninh Bnh c nh nhiu lm ri. Nu c s o luyn cc


42/45

42

nh khi to hnh Kim thuc v quc gia, th ci l quc gia o to nhn ti yxng ng c gi l mt i hc ng cp quc t theo kiu Vit nam. Hay ni theocc c, i hc ng cp quc t kiu Vit nam trong thi i mi chnh l Quc t gimhin i. Nu chng ta lp c mt c s nh vy th chnh l mn qu ln choThng Long HNi ngn nm tui.

Cc nt chnh ca i hc nh sau:

-Thy phi l cc nh qun t th thit v tm c v ti nng,

-Tr phi c tuyn l nhng tinh hoa u t nht trong thanh nin,

-Ngi tt nghp phi ni thng t nht mt hai ngoi ng,

-Cc mn hc v nhn cch trc ht phi c l lch s, trit hc, a l, vn chng,...Nhng mn ny bi p Kim nhn cch. Ngi hc c th khng bt buc phi theo lp

cc mn ny, nhng phi lm ti

Documents

Ngu Hanh Va Khoa Hoc 9682