Nhật Ký Đặng Thùy Trâm

7/21/2019 Nht K ng Thy Trm

1/201

Nhm mng Vit Nam Vn Hin

1 Nht K ng Thy TrmVng Tr Nhn www.vietnamvanhien.net

Vng Tr Nhn

Nht K ng Thy Trm

Li tc gi

Bc Sng ThuTrm (1942-1970)

(hnh cuvietbao.vn)

Lit s - bc s ng Thu Trm sinh ngy 26 thng 11 nm 1942, trong


2/201



mt gia nh tr thc. B l bc s ngoi khoa ng Ngc Khu, m l

dc s Don Ngc Trm Nguyn ging vin trng i hc Dc khoa

H Ni.

Tt nghip trng i hc Y khoa H Ni nm 1966, Thu Trm xung

phong vo cng tc chin trng B. Sau ba thng hnh qun t min

Bc, thng 3 nm 1967 ch vo n Qung Ngi v c phn cng v ph

trch bnh vin huyn c Ph, mt bnh vin dn y nhng ch yu iu

tr cho cc thng bnh binh.

Ch c kt np ng ngy 27 thng 9 nm 1968.Ngy 22 thng 6 nm 1970, trong mt chuyn cng tc t vng ni Ba T

v ng bng, ch b ch phc kch v hy sinh anh dng lc mi cha y

28 tui i, 2 tui ng v 3 nm tui ngh.

Hi ct ca ch c ng bo a phng antng ti ni ch ng xung v

lun hng khi. Sau gii phng, ch c gia nh v ng i a v

ngha trang Lit s x Ph Cng. Nm 1990, gia nh a ch v yn

ngh ti ngha trang Lit s x Xun Phng, huyn T Lim, H Ni.

Chng ti xin trn trng gii thiu hai cun nht k ca Lit s ng Thu

Trm ghi trong nhng ngy chin trng. Bn thn hai cun nht k ny

cng c mt s phn k l: chng ri vo tay nhng con ngi c lng tri

bn kia chin tuyn, c h gi gn v tm mi cch a v cho gianh ch. Sau hn mt phn ba th k lu lc, ng vo dp k nim 30

nm ngy gii phng min Nam thng nht t nc (30.4.2005), n tr

v vi gia nh lit s. Hin cun nht k c lu gi ti Vin Lu tr v

Vit Nam Lubbock, Texas, M.


3/201



Trong qu trnh bin son v chnh l, chng ti c gng tn trng nguyn

bn cu vn cng nh nhng thi quen dng t v ng php ca tc gi-

ch sa li mt s t a phng hoc lc bt nhng t trng lp. Chngti cng ch gii mts im cn thit bn c c th hiu hn hon

cnh cng nh lch s v bn thn tc gi.

Ngoi ra, trong phn nh t liu, c php ca nhng ngi c lin quan,

chng ti c s dng nhng bc nh trong album gia nh, nh chp

Qung Ngi trong nhng nm 1969 1970 do Frederic Whitehurst cungcp v mt s bc nh do lit s Nguyn Vn Gi Phng vin hng phim

Thi s - Ti liu Vit Nam chp thng 10.1969 thn Nga Mn, x Ph

Cng, huyn c Ph - Qung Ngi trc khi anh hy sinh.

Li gii thiu

Thi chng M tng c mt bc s,

mt con ngi, tn l ng Thu Trm


4/201



Tc gi nhng dng nht k sau y bn c s c thuc v mt lp ngi

kh c bit trong i sng tinh thn x hi ta t sau 1945 - h c mt trong

cng cuc chinu chng M t my nm u tin, khi min Nam, cc c

s cch mng trin khai n tn nhiu huyn ng bng, v trn ton quc,cuc chin tranh d gian kh nhng cha c ci khng kh bc bi khc

nghit nh t u nhng nm 70 tr i.

V mt iu ng ni na: trc , h thuc la thanh nin u tin c

o to theo tinh thn ca nhng ngi i khng chin chng Php, ci tinh

thn cuc sng mi, p t nhng ngy Vit Bc gian kh m ho hng

H Ni trc chin tranh thanh bnh, yn l thng. Bao trm x hi l mtkhng kh thing ling, thnh knh. Ngay i vi ngi dn thng mi

chuyn lm n sinh sng ch c ngha l s chun b cho ngy mai c mt

chin trng. Nn kinh t tem phiu cha lm my ai kh chu. Trong tm tr

m hc tr chng ti (ti vi Thy Trm vn hc cng lp trong sut ba

nm cp ba trng Chu Vn An, nn di y, vic dng ch chng ti l

c mt l do chnh ng) lc no cng thm m tinh thn lng mn ca Rui

tru, ca Pavel Korsaghin trong Thp ti th y v c ca Marius v

Cosette trong Nhng ngi khn kh. Sch v lc y l ng ngha vi vn

ho. Thm mt i nhc c in, vi mt vi bng hoa trn bn na th coi

nh mn nguyn hon ton. C mt trong m ng d mt tinh qung

trng Ba nh trong mt ngy l ln (trc 1965, nhng ngy l ln bao gi

cng c mt tinh, u c chc ngn ngi), anh bn ti mt ngng cao di

theo my cnh chim bay mi vo nhng m my xa. m giao tha ngaykhi c chin tranh ri th my ngy Tt vn c ngng bn, cng nh mi

ngi, chng ti dt xe p i b quanh H Gm trong ting nhc dp du

ca my bi H Ni Hu Si Gn, Ting ht gia rng Pc B


5/201



V c th ni m khng s ngoa l t y, nhiu ngi i thng ra chin

trng.

Nht k ti vit my nm y cn ghi li c hnh nh v nhng ngi lnh

nh Khe Sanh 1967: Qun o ba l ngi no cng tinh tm, nim tin sngbng trong mt, ch s khng i th l mt dp c mt trong l chin thng.

Mt nim tin tng nh ch c tn gio - th nimtin mang y cm gic

thnh thin - chi phi hnh ng mi ngi. Lao vo chin tranh lc y

khng phi ch l ngha v m cn l nim ao c, l vinh d m nhiu anh

em chng ti cm thy phi ginh lu bng c.

Tt nghip i hc 1966, Thu Trm li xung phong i kh xa, vo tn cPh, Qung Ngi. ch lm cng vic c trng cho ngi ph n trong

chin tranh l ph trch mt bnh vin huyn, v t to nn cho mnh mt

s phn.

Khng phi ngu nhin, hai ngi lnh thm bo M hm qua, trong bc th

gi ti ngi m ca lit s va vit mi y, khng nh mt cch chc chn

nh inh ng ct: Trn bt c t nc no trn th gii, iu u c

gi l anh hng

H mun ni ti ci s vic tng m nh h mt thi gian di: ngi bc s

ny ng ra cm sng bo v cho nhng thng binh, v ng xung

nh mt ngi lnh va ri tay sng.

Tuy nhin, theo ti, trc khi ci hnh ng dng cm cun cng Thy

Trm ng inh vo tm tr mnh, nhng ngi lnh bn kia chin tuyn

tht ra b chinh phc. Phi c mt nhn t no na, thit yu hn, khin ht nh phi cu bng c cun nht k ri b ht theo ch, mi mit tm

cch gii m nhng dng ch ch ghi v sau ny cn rt nhiu thi gian

ln theo du vt ca ch.

Ch c tonb con ngi Thy Trm mi ng ni vai tr p .


6/201



Gn y, khi i ra vi th gii, nhiu ngi trong chng ta cht hiu ra mt

s thc: Hai ch Vit Nam by lu mi ch gn vi mt cuc chin tranh. V

chng ta cn phi phn u nhiu ngi ta hiu rng vit Nam cn l mt

x hi, mt t nc, mt nn vn ho.Ngay t lc y, trong vai tr mt chin s, Thu Trm t chng t mnh

mnh cn l mt con ngi vi ngha rng ri nht ca t ny.

Mt mt, ch c thc v bn phn. Ch yu thng mingi. Ch au ni

au ca mi bnh nhn n vi mnh. Ch mun tr thnh mt ngi tt.

Nhng cch ni m vi mt s bn tr ngy nay tng nh l cng thc

(chng hn tri tim p cng mt nhp vi nhn dn t nc, chng hnnim yu thng v hn )chnh l nhng l sng c Thu Trm t

nguyn chp nhn.

Mt khc,ch vn dnh ring cho mnh mt cuc sng ring t. Ch tha thit

vi thin nhin cy c. Mt phn thng ngy ca ch c dt bng nhng

vui bun ca qu kh. Trong khi tht bi trongtnh cm ring. con ngi ny

li bit tm ra ngay t bng ngi chung quanh nhng yu t tt p, ri l

tng ho thm ln bin h thnh nhng biu tng sinh ng, b p cho

mt cuc ng ni tm vn qu di do, qu nng nhit.

C mt quy c nhng ai vo la tui chng ta u bit v t nguyn ghi

nh, t nguyn tun theo, l khng nn ni nhiu n c n cng ni

bun. S phc tp ca tnh cm li cng l iu cm k.

Ci g cng phi rnh r. n gin. R rng - ci kiu r rng th thin mt

chiu. V phn mnh mc d l con ngi ht lng tin vo l tng, songThu Trm khng b nhng lut l khng ghi thnh vn bn y rng buc.

Vi s nhy cm ca mt tr thc, ch lng nghe trong mnh mi bn khon

xao ng. Ch khng xa l vi nhng phn vn kh x. Trong nht k, ngi

n bc s ghi ra gn ht tt c nhng cung bc tnh cm m ai ngi vo a


7/201



v y u tri qua, v c cm tng ch lm nh vy mi tm c s cn

bng cn thit.

Tuy ci cht khng c miu t nhiu trong nht k,nhng trong tm tr

Thu Trm, n lun lun c mt. N ng thp thong ng sau cc s kin,v cuc i din vi ci cht lm nn mt phn ni dung cuc sng, tc cng

l lm nn v p cao thng ca con ngi lc mi 27 tui ny. c

nhiu trang, nht l na phn vit v sau, khi cp ti nhiu hy sinh mt

mt, ti khng khi lin tng n nhiu tc phm vn hc c lin quan ti

cng mt ch .y l mt bi th m nh th Nga Aleksei Surkov vit

trong cuc chin tranh chng Pht xt:Trong hm ta nh la sng ngi

Tng thanh ci bt si nh l a

Ting n do mt iu trm v nh

Ca ngi mt em ca ngi n ci em

Anh y trn tuyt gn Mc T Khoa

Nhng hng dng ang ngt ngo thm th

Ci bn tnh ca anh va ht y

Bn tnh ca bun anh mong c em nghe

Gia i ta d xa cch mnh mong

D ci cht n gn anh my bc

D c c mt cnh ng bng tuyt

Trn ng di ta vn n gp nhau

Ta ht ta n ta dp yn bo tpHnh phc mt ta dn n tr v

Tnh yu si chin ho thm m p

Tnh yu ny sng mi gia tim anh.


8/201



Ti d on l c nhng lc Thu Trm sng ci cm gic m bi th din

t, d l khng bit g v n. Hi H Ni, ch cng rt thch m nhc v

thng quan m nhc hnh dung ra nhng g thit yu ca i sng - s

ho hp, tnh yu, hnh phc.* * *

Ngoi nhng Thp ti th y, Rui tru, th T y ca T Hu , th i

anh v ca Simonov, vo nhng ngy c li nht k ca ng Thu Trm

gp phn chnh l v bin tp li thnh mt cun sch, thng trong u

c ti cn tr i tr li mt vi tc phm nc ngoi khc, c bit l trng

hp Nht k Anne Frank.Ch ging nhau u tin: y u l nhng tc phm vit v con ngi i

din vi chin tranh. Trong cuc sng kh khn ca mt ngi b p phi

chui nhi trong mt ni n nu, c thiu n Do Thi mang tn Anne Frank

vn tm khng gian th nghim mi cm gic lm ngi bnh thng,

v iu lm c t ho.

"Ti c ci can m sng khc thng. Ti lun lun cm thy mnh sao

kho th, sao t do v tr trung th."

"Tht l cho iu ny: ti cha bao gi ri b hy vng. Chng c v phi l v

kh thnh tu. Song mc tt c, ti vn bm vo chng. V ti tip tc tin vo

lng tt thin bm ca con ngi."

Nhng dng ch n gin hon ton c th t ln vo nht k Thu

Trm m khng gng go.

Cn mt m na lm nn s gn gi gia Thu Trm vi Anne Frank, ncng l l do khin bn ti chn cho tp ghi chp ca ch ci tn n gin

nh hin nay, l ci th loi m h s dng - th nht k.

Trong i sng khng thiu g nhng ngi khi bc vo i ho hc nh

ghi nht k ri na ng t gnh b d. Khi bt tay vit h thng t


9/201



nh mnh s thnh thc vi mnh. C bit u ci ti ca h ngho nn nn

l mt s thnh thc v ngha. V h khng sao tm ngh lc duy tr nht

k n cng.

Anne Frank th nhn:iu tuyt diu nht l ti c th vit ra tt c nhng g cm ngh bng

khng s cht ngt mt".

Nhng ngi no khng vit khng bit c nhng k o ca n. Ngy

xa ti lunlun au n v khng bit v; nhng by gi lng ti phi phi

v t ra ti c th vit.

Thu Trm khng c nhng tuyn b hng hn nh vy, nhng qu tht vich, nht k tr thnh mt phn cuc i. Trong nht k ch tm ra mt con

ngi khc vi mt Thu Trm mi ngi vn bit hng ngy. chia s.

th nhn. tm thm nim tin. V i khi nh l lm nng vi mnh mt

cht, li lm nng ch chng t rng vn c mt th gii ring ca mnh m

khng ai thng cm ht.

Tt c nhng yu t lm nn sc hp dn ca nhng trang nht k. Vi

ch, ci hp dn y gip ch c ho hng ghi chp mt cch u n. Vi

ngi c hm nay, n lm nn sc cun ht ca nhng tm s, mc d trong

hon cnh i khc, mi ngi ngh khc.

Do c imring ca chin tranh, ngay t nhng ngy y, bao nhiu cng

sc chng ta c vo vic ng vin nhau ra trn. Cn chnh cuc sng mi

ngi trong lc th mi c ghi chp rt t. Ba mi nm sau, s tiu

ho vn dng li trnh c. Mi khi ni v chin thng, ta vn ch bitni vi nhau nhng li l mi ngi tng nghe my chc nm trc. Ti

sao? Phn th nhng si ng kim sng tn ti lc no cng cun ht

mi ngi. Phn na cng l bi ta cha c thc y v lch s, v sc

mt ca qu kh trong hin ti. Cng tc tng kt v chin tranh qu chm,


10/201



cc b phn lch s chin tranh khng hot ng nh ng l phi hot ng.

Mi ngi bnh thng cha c gi thu thp li cc ti liu ghi hoc

tm ti li lc khi li trong k c nhng k nim xa vit ra thnh nhng

hi k c gi tr chn thc.* * *

Ngay sau khi bit rng y l mt cun nht k vit trong chin tranh, c th

c bn c - nht l bn c tr - s hi: Li cho chng ti mt tm gng

bo chng tihc theo ch g?

Khng u bn ! y bn s khng tm thy nhng li khuyn nh m ch

bt gp mt con ngi vi mt cuc sng c th ca thi chin. So vi lpthanh nin ngy nay, ngi thanh nin ca gn bn chc nm trc c mt

cch sng khc, mtcch sng khng lm chiu cnh phong ph, khng t

do nhiu v, nhng li trong sng thnh thin n k l. S tn ty lm ngi

ca Thy Trm l nhn t khin cho nhng ngi lnh M khc hn v l

tng cng phi knh trng. Cn vi chng ta, tin rng n cng c nhng

hiu ng tng t.

Trong cun lch s vn hc th k XX ang c trong tay, ti bt gp mt

nhn xt ca A. Malraux: "iu huyn b hn c khng phi l chng ta b

nm vo m hn n vt cht cng vi hnh tinh, m l trong lao t ,

chng ta rt ta t bn thn c nhn mnh nhng nhn t con ngi - n cn

va ci h khng sn c trong chng ta b ph nhn

Cu ni mang trong mnh n nhiu trit l, m mt trong nhng trit l l:

trong s mun my mun v ca thc ti, con ngi vn l mu s chung lmnn nhng gi tr vnh cu.

Nht k ng Thy Trm c ci nhn t nhn vn y b mt . Nu cun

sch c th gip mi ngi sau khi c xong quay tr ti tm ra nhng thit

tha cao p v c nhng cay ng bi thm c th c trong kip ngi ca


11/201



chnh mnh, tc l s hy sinh ca mt con ngi 27 c thm mt ngha

chn chnh.

VNG TR NHN

Cu chuyn v nhng tm lng

Sng 25-4-2005, ti nhn c mt c in thoi bt ng. l in thoi

gi n t vn phng QuakerH Ni. Ngi ca vn phng bo tin hin c

mt ngi M ang gi cun nht k ca ch gi ti - lit s ng Thy

Trm. Ch Thy ca chng ti.

Ch ti hi sinh nm 1970 ti chin trng Qung Ngi. Cng hin ca ch

ti ghi trong h s ngh truy tng Huy chng khng chin chng M

hng nh rt n s: bc s, hi sinh ti chin trng. Thi gian cng tc:

nm nm, ba thng, nm ngy...


12/201



Nhng k vt cn li ca ch ti do ng i gi v ch gm my tm nh,

mt s th ca gia nh t min Bc gi vo. Cc anh cng ni ch ti c

ghi nht k l thi quen ca ch ti t nh - nhng b gic ly i

trong mt trn cn.* * *

Trung tun thng 3-2005, mt cuc hi tho thng nin v chin tranh

VN c t chc ti Trung tm Vit Nam - i hc Texas, M. Rt nhiu

ngi n d. Ti hi tho, ngi ta tho lun v chin tranh VN nhiu

kha cnh khc nhau. Frederic Whitehurst v Robert Whitehurst n vi

bi ni v nht k ca mt n bc s Vit cng m Frederic nhn c khitham gia chin tranh VN. S kin thu ht c s ch ca ngi nghe

qua li k xc ng ca Fred v qu trnh t lc nhn c cun nht k

cho ti lc quyt nh tng n cho vin lu tr v Vit Nam Lobbock,

cng nh qua nhng trang nht k y tnh yu thng v khtvng ho

bnh c Robert dch sang ting Anh. Bui hi tho kt thc, mi

ngi xn xao t ra nhiu cu hi, nhiu ngi ng mun gip Fred tm

gia nh n bc s.

Ted Engelmann l mt trong nhng ngi c mt hi tho. Ba ngy sau

khi hi thokt thc, Ted sang VN. H Ni, anh nh mt ngi bn

lm vn phng Quaker H Ni tm gip gia nh bc s ng Ngc Khu.

Nhng nhn vin y rt nhit tnh, ln theo manh mi t i c trong

cun nht k, h tm sang tn ng Anh, ni b ti lm vic t gn 50nm trc. Nhng , ngi duy nht lm vic cng thi vi b ti cng

ngh hu t nm 2000. Bnh vin ng Anh c ngi v tn qu ng

hi a ch gia nh ti. ng li ch sang Trng i hc Dc H Ni, ni

m ti cng tc trc khi v ngh hu t 20 nm trc. C nh th, bao tri


13/201



tim nhn hu chuyn tip cho nhau tn hiu cui cng gip Ted tm

c gia nh ti v trao li chic a CD cha ng tm huyt ca ngi

vit nht k 35 nm v trc.

Nhng ngy sau ti nhn c rt nhiu th ca hai anh em Frederic

Whitehurst v Robert Whitehurst. H k v nhng nm thng VN v

hnh trnh bao nm qua h tm kim gia nh ti nh th no. C nhng

lc h tng nh tuyt vng khng th no tm c gia nh ti, s

rng khi h cht i, hai cun nht k ca ch ti s nm trong ng giy m

bnh thng khng ai bit n, b qung i, b mc nt, b qun lng. Hni vi ti rng v khng cn hi vng tm c gia nh ti, h c nh

in hai cun nht k thnh sch c th gii c bit v mt n bc s

cng sn ngi H Ni sng v cht ra sao. H mong rng t cun

sch s nghip y t ca ch ti s cn c tip ni... V trong ni tuyt

vng nh th, h trao tng hai cun nht k cho Vin lu tr v VN

Lubbock ti Trng i hc Tng hp Texas, chng c th c gn gi

v chm cht hn kh nng h c th lm c.

Di y l bc th u tin ca Fred gi cho ti:

Th su 29-4-2005

Ti l Frederic Whitehurst. Ti gi k c v ch c, bc s ng Thy

Trm, 35 nm nay. Ti gi cun nht k ca ch y sut 35 nm. Ted

ngelmann - ngi ti ch mi va bit - ni vi ti rng anh y n


14/201



nh c v hin nay c nhn c bn copy ca hai cun nht k cng

nhng bc nh. C bao nhiu iu ti phi ni vi c, vi gia nh c v

c bit l vi m c. Sau bao nhiu nm tm kim, iu ny ging nh mt

ic m v vic tm ra gia nh c khin ti bt khc. Mt ngi m phic bit v nhng ngy thng ca con gi mnh, mt t nc phi c

bit v mt ngi anh hng nh bc s ng. Mi vic dng nh tht

thch hp, m c cn phi nhn c nhng dng ch ca con gi mnh

ng vo dp k nim 30 nm gii phng t nc b - 30-4-2005....

Frederic Whitehurst - thng gi l Fred l mt s quan qun bo M thamchin chin trng c Ph, Qung Ngi t nm 1969-1971. Trong

chin tranh, nhim v ca Fred l thu thp cc thng tin, ti liu c gi tr

qun s phn tch tnh hnh, truy tm du tch qun gii phng, nh

hng tp kch hay cn qut. Nhim v khin Fred c th nhn cn cnh

cuc chin tranh v chng kin tn mt nhng mt mt khng khip - c

i vi pha VN ln pha M. Fred chng kin cnh c mt xm nh

Nhn Phc min ty c Ph b bom gii tan hoang khng cn mt

ngi sng (th ngy 4-6-2005). Fred nhn thy nhng em nh Chu

Lai b thiu chy trong bom napalm. Fred chng kin vin trung y ch

huy trc tip ca mnh gn nh mt tr v khng chu ni cnh cc nhn

vin y t M n gin c nht ba bt k mt cnh tay, cng chn no

lp vo xc bn mnh cho vo quan ti gi v M (th ngy 4-6-2005).

Nhng cnh chng kin m nh Fred trong bao nm nay t khi riVN tr v.

Nhng cng t nhng ngy khc lit , Fred nhn thy cuc chin

tranh t mt nh sng hon ton khc bit.


15/201



Trong mt trn tp kch vo mt cn c ca Vit cng, sau khi ting

sng im, n v ca Fred tin vo v nhn thy y l mt bnh vin

nh. C rt nhiu ln tri, nhiu phng - r rng l phng bnh, c mtphng m d chin. C v mi ngi trong bnh vin vi v i khi

ngay trc khi qun M p ti v khng kp mang theo ti liu.

Theo qui nh ca qun i M, mi ti liu ca ch thu c trn chin

trng phi chuyn li cho b phn qun bo nghin cu. Hm Fred thu

nht c rt nhiu ti liu. Cng vi thng dch vin ngi Vit, Fredchn lc cc ti liu c gi tr qun s, s cn li h vt vo ng la

thiu hy.

Fred ang t nhng ti liu loi b th thng s Nguyn Trung Hiu -

thng dch vin ca n v - cm mt cun s nh n cnh anh v ni:

Fred, ng t cun s ny. Bn thn trong n c la ri. Fred cha

hiu l cun s g, nhng v xc ng ca Hiu v vic Hiu c th

knh trng c i phng tc ng rt mnh n anh, Fred b cun s vo

ti.

Nhiu m sau Fred v Hiu cng nhau c cun s. l nht k ca

mt Vit cng, chnh l n bc s ng u ci bnh vin nh m n v

Fred cn vo. Nt ch nghing nghing y n tnh. Anh cng t m hnkhi Hiu cho bit n bc s cn rt tr, mi 26 tui v t H Ni vo

c Ph cng tc cha c hai nm.

Ri nh mt nh mnh, my thng sau Fred nhn c cun nht k th


16/201



hai ca n bc s,cng do Nguyn Trung Hiu em v. Nhng dng ch

rc la khin Fred v cng xc ng - mc d anh ch c nghe qua li

dch vi ca Nguyn Trung Hiu v l nhng dng cht cha cm th

i vi qun M. Nhng dng y yu thng, hi vng khin anh v cngngc nhin. Anh khng hiu ni bt ngun t u m mt ngi con gi c

th nhn thy ci p ca mu xanh gia chin trng mt m bom n, v

sao c y c th nghe ni bn giao hng m m khi qun M gn nh

lun bm st sau lng.

Nm 1972, Fred c ri VN v tr v M. Trong hnh l ca anh cnhng k vt nng tru ca chin tranh: hai cun nht k ca n bc s, hn

50 tm nh chp nhng ngi dn Qung Ngi trong chic my nh Canon

b bn thng ly c trn xc mt phng vin Vit cng, chic c nh

ri bn xc mt ngi th mc gi b git hi. Cng t VN tr thnh

mt ni m nh trong anh.

Nm thng tri qua, vi nhng m nh v chin tranh, v ti c c

chng kin Vit Nam nng trong tim, Fred nhiu ln quay lng li

vi ci xu, khng chp nhn ci xu d ch l gin tip. Anh tm

c nhiu iu tt p, tng kin c Cc iu tra Lin bang M (FBI),

c gim c FBI, c chnh ph M v nhng vic lm sai tri v thng

tt c nhng th lc trong mt v kin ni ting c trong nc M ln

trn th gii. Mt lc khc ti s ni thm nhiu v anh.

M ca Fred l mt nh gio v l ha s. Khi Fred cho m xem cun nhtk, b bo con trai hy cn thn, bi v hai cun s ny c th thiu

chy cuc i anh.

Qu vy, tri tim Fred lun b nung ngu v ngn la to ra t hai cun s

nh vng. Anh khng th no ng yn m c trn tr mun lm mt ci


17/201



g v ngi n bc s y. Ch cn sng hay cht? Nu cht c phi ch

cht mt cch tuyt vi ng nh sng cuc i tuyt vi m anh c

c qua nht k? Gia nh n bc s u? M ch c bit rng b c mt

ngi con gi anh hng n th no khng?

Fred nhiu ln th tm n gia nh na bc s. Qua nhng trang nht

k, anh bit ch tt nghip trng i hc Y khoa H Ni, nn lc tm

khp ni mi thng tin chi tit v trng mong c manh mi g chng.

Anh bt gp tn tui hai gio s ni ting l Gio s ng Vn Chung v

Gio s ng Vn Ng. Anh bit tn ch l ng Thu Trm -bit u hu l ngi trong dng h ng? Anh bit m ch tn l Don Ngc

Trm, nhng a ch ca b ch l mt dy s b n ghi cui cun nht k.

Anh bit b ch l bc s ng Ngc Khu, gim c mt bnh vin cch

H Ni khng xa. Anh on l bnh vin t ca gia nh ch - r rng

ch xut thn t mt gia nh tr thc. Anh bit nh ch mt ph nh tn

l L c. Nhng anh cng bit trong chin tranh H Ni b nm bom.

Bit u gia nh ch cng cht ht trong mt trn bom no ? Anh

hi nhiu ngi, nhng nhng nm sau chin tranh tm mt ngi no

Vit Nam l iu hu nh khng th i vi anh. Mi cch y my nm

mi c mt ngi bn lin h c vi h hng H Ni v ni vi anh

rng gia nh bc s ng Ngc Khu vn cn sng. Nhngkhng hiu sao

ngi khng mun tm tip v bo anh ng ni thm vi c v cun

nht k na.* * *

Robert Whitehurst cng l mt cu chin binh chin trng VN nhng

cha tng c mt chin trng Nam Trung b. Hai nm hot ng

vng ng bng sng Cu Long khin Rob em lng yu mn min t


18/201



ny cng nhng con ngi VN hin ha, giu tnh cm. VN tr thnh

mt phn i ca Rob v anh ci mt ngi con gi x Long Xuyn. Anh

hc ting Vit, thch n mn n Vit, thch em nhng cy c VN v M

trng, thm ch c ln cn c gi v M mt chic xung ba l v nh qu.

Rob c c cun nht k ca bc s Thy Trm sau khi t M tr v

nm 1972. Ngay t u cun nht k khin anh sng st. Cng vi s

gip ca v, anh c i c li cun nht k, cng c anh cng b lay

ng trc nhng g din ra trong tm hn ngi con gi bn kia chintuyn. Anh vit cho m ti: Tt c nhng ai tng c chng ti cho xem

cun nht k u xc ng trc nhng iu ch c vit. Chng ti ngh

ch khng ch l mt anh hng ca ring ai, ngha l mc d nhng k c

ca ch rt qu gi i vi c cng nh i vi chng ti, nhng s nghip

ca ch cn rt c ngha vi tt c mi ngi. Nhng dng ch ca ch c

mt sc ku gi tuyt vi.Mc d ch bn kia chin tuyn trong cuc

chin tranh gia chng ta, nhng ngay t u nhng nm 1970, Fred v ti

cm thy ch v cng ng ngng m, ng tn knh v l mt ngi

tt. Hi vng sau khi c nhng dng ch vit t qu kh y, c s ng

vi chng ti... rng theo mt ngha no ch l ca ring gia nh c,

nhng theo mt ngha rt quan trng ch l ca tt c chng ta (th ngy

29-4-2005).

Ri Rob tm c trn mng Internet mt ni gi l Trung tmVN (Vietnam Center) Trng i hc Tng hp Texas v bit rng ti

y ngi ta vn t chc hi tho thng nin v chin tranh VN. C rt

nhiu ngi ti d hi tho ny: cc hc gi, cc v i s, cc vin tng,

cc cu chin binh VN ca c hai pha min Nam v min Bc. Robert


19/201



ngvin Fred n d hi tho v ni v cun nht k ca n bc s. Cuc

hi tho din ra nh ti ni lc u. Trong s xc ng su sc, Fred v

Rob a cho nhiu ngi a CD cha bn sao cun nht k ca ch ti,

mong rng ging nh trong cu chuyn c tch tt p n, cun nht k stm c v vi qu hng, v vi gia nh ngi n bc s m h ngng

m nh mt anh hng.

NG KIM TRM

Nhng Ngy Rc La

Tp 1

Quyn Mt

1968

8.4.68

Mt cas rut tha trong iu kin thiu thn. Thuc gim au ch c vi ng

Novocaine nhng ngi thng binh tr khng h ku la mt ting. Anh cn

ci ng vin mnh - nhn n ci gng trn i mi kh v mt nhc,

mnh thng anh v cng. Rt au xt rng s nhim trng trong bng

khng do rut tha v. Tm kim gn mt gi khng thy nguyn nhn, mnhnh ng li, cho t dn lu v khng sinh trong bng. Ni bn khon

ca mt ngi thy thuc + ni thng xt mn phc ngi thng binh y

lm mnh khng th yn bng. Vut nh mi tc anh, mnh mun ni vi anh


20/201



rng: vi nhng ngi nh anh m ti khng cu cha c th l iu

au xt kh m phai i trong cuc i phc v ca mt ngi thy thuc.

10 4.58

Vy l chiu nay cc anh ln ng li cho mi ngi mt ni nh mnh

mng gia khu rngvng v. Cc anh i ri nhng tt c ni y cn ghi li

bng dng cc anh: nhng con ng i, nhng chic gh ngi chi xinh p,

nhng cu th thm thit yu thng. Nghe anh Tun ra lnh: Tt c ba l

ln ng!. Nhng chic ba l vng v may bng nhng tm bao M gn

gng trn vai, mi ngi cn nn n ng li trc mnh bt tay cho mnhmt ln cui. Bng dng mt ni nh thng k l i vi min Bc tro ln

trong mnh nh mt sng nhng ngy ma l v mnh khc rng n ni

khng th p li li cho ca mi ngi. Thi! Cc anh i i, hn mt ngy

gp li li trn min Bc thn yu

Sut mt m mt ngy lo lng v cas m ca San, chiu nay lng mnh vui

sng xit bao khi thy San ngi dy, nt mt anh cn in ni au n mt

nhc nhng nci ngng n trn mi. Bn tay anh kh nm bn tay mnh

mn thng tin tng i ngi thng binh tr tui dng cm kia i, ti

thng anh bng mt tnh thng rng ri nhng rt su xa: tnh thng ca

mt ngi thy thuc trc bnh nhn, tnh thng ca mt ngi ch i vi

a em au m (thc ra San bng tui mnh) v tnh thng y c bit hn

i vi mi ngi v cng thm c lng mn phc. Anh c thy iu trong

ci nhn lo u ca ti khng? C thy bn tay ti du dng t nh trn vtthng, trn i tay xanh gy ca anh khng .Chc San mau bnh phc

tr v vi i ng chin u, tr v vi b m gi ang v vo ngng trng

con tng gi, tng pht.


21/201



12.4.68

Rng chiu sau mt cn ma, nhng l cy xanh trong trc nh nng, mng

mnh xanh gy nh bn tay mt c gi cm cung.

Khng kh trm lng v bun l lng. C khu nh bnh nhn im lng, bn khunhn vin cng ch nghe thy ting Hng r rm tr chuyn vi ai. Mt ni

nh mnh mang bao trm quanh mnh. Nh ai? Nh ba, nh m, nh nhng

ngi va ra i v nh c mt ngi bnh nhn ang ch mnh n vi

anh na. Bn trong ni nh hnh nh c mt ni bun su kn, thm lng

nhng rt nng n. D sao vt thng lng vn ang r mu, d mnh c

mun ly cng vic ly mi ni nh khc ln trn, n vn tri dy, xt xav cng. Hy qun i Th. i! Hy qun i m tm li nim hy vng mi m

xanh tt trong lnh hn. Hy ly nim t ho m qun i tht vng. Con

ngi y u c xng ng vi tnh yu trong trng, chung thu ca Thu.

i nhng ngi thn yu ca ti trn qu hng c Ph ny, c ai hiu v

cm thng ht ni lng ti chng? Ni lng mt c gi ay c m hy vng

m khng c p li

mt cch xng ng?

13. 4. 68

Th t t khp bn phng gi v. Cm n tt c mi ngi dnh cho ti

nhng tnh thng mn thit tha. c th nim vui chen ln vi ni bun.

Ti sao mi ngi c th dnh cho mnh nhng tnh thng y m mt ngi

- mt ngi c hng mt tnh yu trong trng, chn thnh lai khngxng ng vi mnh? Bunlm sao h M.?

Mnh nhng mun ly tnh thng ca mi ngi n p cho ch trng ca

tm hn m khng sao lm c. Tri tim mnh vn c bng bnh p theo

nhp ca tui hai mi trn y hy vng, trn y thng yu. Thi hy


22/201



bnh tnh li vi nhpp yn bnh ca mt bin nhng bui chiu lng gi i

tim i!

14. 4. 68

Mt bi th lm tng cho mnh, bi th ca mt thng binh ang nm vin,

xut pht t lng mn thng cm phc i vi mt ngi bc s chm

sc anh v mi bnh nhn khc mt cch tn tnh. Anh ta tm hiu k v

mnh v vit bi th tng. Bi th trn ngp nim mn yu chn thnh v ni

au xt trc mi tnh tan v ca mnh. Anh ta ni ln nhng li ni xt xa

cay ng ca mt c gi b ngi yu ph bc.c bi th... mnh bun v hn, khng th km c mnh ghi ngay di bi

th mt dng ch "Cm n tnh thng mn ca anh, nhng hnh nh anh

cha hiu Trm. Ha vi anh rng s c lc no anh hiu v mt ngi

con gi ca XHCN", v mnh a tr li bi th.

i! y mi l iu ng bun nht trong quan h vi M.. Mi ngi u

trch M., u thng mnh, nhng mnh xt xa bit bao nhiu khi thy ngi

ta thng mnh bng mt tnh thng c c s thng hi na! D anh Thit,

d Ho, Nghinh... ai ai i na cm thng san s vi mnh, mnh vn

khng mun. Mt mnh gii quyt ri, mt mnh sc chn su c

nhiu nm thng yu yu hy vng y xung tn y t su ri - mnh t

tm hn mnh vn mu m, vn sc gieo ln mt ma hoa ti p

c kia m.Hi tt c mi ngi, khng cn ti ln mnh t y nhng

git l xt thng u. Hoa thm phi c ti bng nc mt trong lnh.Mi ngy tnh cm vi M. cng lt phai i v ni trch mc cng ln dn ln.

Mnh v s xa dn ngi bn y. Anh u cxng ng vi mnh?

68


23/201



Khng kh im lng ca bui tra trm ly khu rng. Nghe San au, mnh ln

thm. C phng cng ang yn ng, k c ngi bnh nhn mnh ti thm.

Khng mun lm thc gic San, mnh rn rn tr ra nhng ting San kh rn

lm mnh tr li anh ci bn (m khng c c). Anh khng aunhng c l mun gp mnh. C ngy hm nay mnh bn.

Cu chuyn khng phi l chuyn thng tt m anh li hi: Hm nay ng

l ngy ch v c Ph phi khng?

- Va trn mt nm San !

Mnh tr li m khng khi ngc nhin v cu hi ca San. Mun ngi vi

San ni chuyn v c mt nm qua, mt nm chin u gian lao vt v nhngrt ng t ho trn mnh t qu San. Nhng mnh li thy kh ni. C

ngha l g u nhng vic mnh lm so vi San, vi tt c b con c Ph

kin cng chin u sut hai mi nm rng. Cn ni vi San v ni nh

thng vi gia nh trong nhng ngy xa cch li cng v l hn. San ch cn

mt m gi. Cha San cht t lc m anh mi hai hai tui u, ngi v tr y

hysinh c tui xun ca mnh vy nui San cho n khi anh c mi

chn tui th cho anh i b i. Nm nm qua vo sinh ra t San vn cn

sng, va mi cch y mt thng ch tp kch vo v tr, San thot khi

nanh vut ca qun th. Mi lm ng ch ca anh hy sinh. Ch mt xu na

thi c kh khn g u, San cng ng xung di chn hn ni Ca y

ri. Lc m San c khc cn nc mt cng khng bao gi c c mt

a con nh San na. Vy m hm nay San n y vi mnh, c l no

mnh li thn cht cp i ngi con yu qu ca mt b m ang lo u hyvng tt c v a con duy nht y. Khng bao gi u! Mnh s phi c ht

sc v San cng nh v tt c nhng ngi bnh nhn! chng phi l nim

t ho ca mt ngi thy thuc sao?

* * *


24/201



Nhn c th v qu ca Vn. Thng Vn lm sao. Cuc i Vn sao

mi ng cay, nhng ng cay m mt ngi nh Vn l ra khng bao gi

phi chu. Vn sng giu lng v tha, giu nim hy vng, giu tnh cm cch

mng. Phi n p cho Vn nhngiu ch. C sao cuc i c dnhcho Vn hnng s ri ro? thy c iu mnh phi c trch nhim.

Phi em li cho Vn nim vui, tin tng bng nhng hnh ng c th.

17.4.68

Chia tay anh K v ch Phng. Sng vi nhau c mt nm trn, hm nay

mnh mi hiu ht tnh thng ca nhng ngi thn thit .m khuya sau bui lin hoan, anh K sang phng mnh chi. Hai anh em

chng bit ni g, quyn v trc mt, cy bt cm trong tay m nhng

dng ch di ngi bt anh u v ngha. Thi gian cn rt t, anh cn ni

cn vit nhng chuyn quan trng. Vy m sao anh lm thinh h anh? Phi

chng anh mun ni vi em bng i mt v thc khuya bao m rng,

bng n ci bun ri ri trn khun mt gy m? Anh m mnh trong i

tay mnh khnh, hnh ng rt bnh thng vi anh nhng hm nay sao

lm mnh cm ng. Tin anh i ri. Tin anh ra n sui mnh bn thn tr

v thy mnh giy lu nim anh gi cho Lin. My dng ch ngn ngi trong

anh c dn: Em v Trm phi thng nhau chn tht. Trm vo y xa

gia nh ch c bn.. Anh K i! Cm n anh, em khng bao gi qun tm

tnh ca anh i vi em u!

V bui cui cng nm trong cnh tay ca ch Phng, nghe nhng li dnli mnh lng yn khng ni, nhng git nc mt m m chy trn mt mnh

v ri sang mt ch. Ch i, n hm nay em vn cha l ng vin, bun

n v cng


25/201



22.4.68

Hng i! Hng cht ri sao? Mnh nghe tin m bng hong nh trong

cn c mng. Bao gi cho ht nhng au xt ny - nay mt ngi ng xung,

mai li mt ngi ng xung. Xng mu cht cao nh ngn ni cm thsng sng trc mt chng ta. Bao gi! Bao gi v bao gi hi cc ng ch.

Bao gi mi ui ht l qun ung mu ngi

khng tanh y khi t nc chng ta.

Vy l ht, nhng m r rm tm s bn nhau khng bao gi c na. Bn tai

mnh cn nghe r ging Hng trm trm tnh cm, Hng khen ngi ng

vin mnh, ca ngi mi tnh chung thy ca mnh. Vy l ht, nhng buicng nhau tm di sui nc, cng nhau n mt chn ch. Mnh bng nh

hm no gp Hng bn b sui Ngha Hnh, Hng m mnh trong tay,

hn ln mi tc, hn ln m mnh v c hai cng rng rng nc mt.

Nhn ch Cng vn bnh thn khng hay bit g v tin stnh y, mnh thy

xt xa nh ai xt mui vo trong rut. Mt mt a con nh Hng cn au

hn mt c khc rut. Ch i, hy nn au thng li i ch, nu bit tin ny!

V anh Quang, ngi con trai thu chung ch i Hng trong bao nhiu

nm nay cng khng bao gi thc hin c m c na. Hng ca anh

vnh vin nm yn di nm t qu hng anh ri.

23.4.6S

Mt ngy mt nhc v cng. Ba cas thng nng vo mt lc. Sut mt ngy

ng bn bn m u c cng thng v nhng vt thng, v ting khc xrut x lng ca ch Cng (cha Hng) v v nhng tin bun dn dp.

Hng b bt sng trn ng cng tc. Cu b si ni nhit tnh y khng

hiu c chu ni nhng n tra tn ca qun th hay khng. Thng ng

v tn. L th vit gi ng vy l cha n ni. Ngi cm th cht


26/201



cn ngi nhn th th b bt!!! Mt ging ht bun t u vng vng bn tai

mnh "Lng m bao la nh bin thi bnh rt ro. Li ru m i nh dng sui

hin ngt ngo". Li ht ca ng trong bui ti hm xa hay l li than

au xt ca ng trong ngc ti lc m ng ngh n ngi m gi sut i cm ci nui con, t tt c nim vui, hy vng vo a con cng y?

Bit bao nhiu b m nh m ng s cn au kh khc than n cn dng

nc mt. i nu mnh ng xung, m mnh cng s nh b m y thi, cng

s l mt b m sut i hi sinh v con ri mi mi au xt v con mnh

ng xung ni chin trng khi la. M i! Con bit ni sao khi lng con

thng m trm nghn triu m cng nh xa m ra i. Qun th ang cn ,bao nhiu b m cn mt con, bao nhiu ngi chng mt v. au xt v

cng.

25.4.68

Cng vn l nhng tin bun, trn ng i hc tnh v, on cn b ca

c Ph b ch tp kch nghe ni c hy sinh mt s. Ngha cng i trong s

, chng hiu em mnh c lm sao khng. Em mnh xng xo, dng cm d

c kh nng i u bm ng lm. Em i! Nu em c lm sao th ch bit

ni g na h em? Ch s khc rng bao m vng hay l nc mt kh li

thnh ngn la th rc chy trong tim ch? My ngy ny ch vn mong em

v thm, by gi!...

26.4.68

Nhn mt l th t H8 tr v, khng phi th ca M. m l ca anh Tm.

c th ch thy bun v hn. Nhng ngy qua li vo d vng lu ri xa

ri, cn khi li lm g na h anh Tm? Anh thng em nhng v tnh

lm em au kh. Anh bo tin rng M. ang au yu, anh ni rng anh hiu


27/201



em, thng em nhng thc ra anh c hiu g em u. Anh cha hiu ht lng

t i ca mt c gi xut pht t tng lp hc sinh nh em sao? Cn nu

hiu th tt hn ht l hy ni vi em v nhng iu cn thit trc mt

cng tc tt, cnh gic tt. Vy thi!

Tp 230.4.68

Vn bun Th? My casthng nng tng khng sng ni hm nay nnh c ri, nhng n ci trn khun mt cn xanh mt v mt mu chng

lm Th. vui sao? Vy m vn c bun. Ni bun thm su trong lng

mnh nh nhng git ma thm su trong lng t ca nhng ngy madi

r rch ny. Mun tm ly nhng nim vui v t nhng khng sao tm c,

b c mnh hn nhng np nhn suy ngh ri, c cch no xo m c

u. C chng ch lm c iu nu by gi ch c mt yu cu: iu trcho thng binh, xy dng bnh x cho tt i sao mnh li sinh ra lm mt

a con gi giu m c yu thng v i hi vi cuc i qu nhiu nh

vy?

Hon cnh ca mnh l s ao c ca bao nhiu ngi: gia nh m m y

, bn thn v ang c iu kin tin b, c cng tc hpkh nng,

c chiu chung Nhng vy th c phi ti mnh qu i hi hay khng?

Hy tr li i hi c Thy kh tnh v bng bnh.

1.5.68


28/201



Mt ln na n ngy Quc t Lao ng gia rng - l mt ngy im lng,

di v chm ngp trong ni nh thng. Nh H Ni, nh ba m v cc em

v k, va chp mt gia tra mnh thy mnh v gp m v em trong ngi

nh trng Cn b Y t, vn con ng nh y, vn chic cng nh ngNghip y, mnh chui qua nhng song ca gy lt ra ngoi ng hn

nhin nh nhng ngy cn nh. Xa nh hn mt nm ri, y c phi l nm

cui cng xa cch khng? Bng dng mnh nh n nhng ngay trc KN

(khng c r) vui v hy vng trn ngp by gi (?)!... Th hy c nh

nhng hi y i, hy nhm ln nim vui ca k chinthng cm trong tay

y i, bi hnh khc khi ngha cn vang bn tai Xung ng, xungng d phi hy sinh ta no x, ginh ly chnh quyn v tay nhn dn.

4.5.68

Mnh ct t cu chuyn bng s im lng. Trong bng ti mnh vn nhn

thy s bn khon ca hai ngi bnh nhn ang ni chuyn vi mnh. Hnh

nh h thy c ci im lng nng n m nc mt y ca mnh. H thng

mnh mt cch chn thnh thm thit, nhng h cng ni mnh cng thy kh

au. H hi mnh v sao khng u tranh cho quyn li chnh tr, ti sao mnh

rt xng ng l mt ng vin m chi b khng kt np. V sao, v sao v v

sao ? Ai m tr li c h hai bn mn thng. Qu tnh ti khng th tr

li c. Ci im lng nng n ca ti cng ni c vi cc bn nhiuv s

b tc . Hu nh tt c mi ngi u ni: Trm rt xng ng l mt

ngi Cng sn vy m vn khng c ng trong hng ng y. No phimnh khng thit tha nhng cng thit tha ch cng thy kh au m thi.

My hm nay rt bun, ngy ngy nhng l th, nhng li ni, nhng hnh

ng t lng thng mn thit tha vn n vi mnh: Nhng chnh nhng

tnh thng y li l nhng mi la chm vo mt ng ci kh t lu. Ti


29/201



sao mi ngi thng mn cm phc m ng li kht khe hp hi i vi

mnh?

5.5.68

M. i, Th. bit ni g vi M. y? Vn thng yu M. v hn nhng tnh

thng trn ln s gin hn trch mc. M. ni Th khng hiu M. ? u c,

Th. hiu M. nhng hiu ht cha th qu tht l cha. Cho nn khng th no

khng au xt khi tt c mi ngi xung quanh vn nhn Th. bng i mt

xt thng. Ci lm Th. t i ri. Mt vt thng khng th hn gn.

nh vy sut i ta s mang nng vt thng trong lng!Nghe M. au nng, bun thng M. qu i. Gi c Th. bn, Th. s chm

sc M. nh vai tr m ngi ta nh cho chng ta (mc d s thc khng

nh vy). M. i, anh khng phi l ca em, nhng em mun em yu thng

xoa du au n cho anh. Bng cch no by gi? Mt ci g ging nh linh

cm bo vi Th. rng ri s khng c gp M. na, ln chia tay y s l ln

cui cng. M. ng nhn theo, Th. i khng ngonh li, mc d bit rng mt

i mt en ang di theo Th. Nhng giy trong cnh tay ngi ng ch

thn yu y ch cn l mt hnh nh d vng xa xa m thi.

6.5.68

Rt nhiu chuyn au u hng ngy vn xy ra quanh mnh. Th t nh

rng khng th i hi u ch c ton ngi tt kia m, khng nh i

phi qua ging t nhng ch c ci u trc ging t m. Thc ra ging tn vi mnh vn l nhng cn ging ca ngy cui h, nh nhng m m

thi. Hy vui ln i, vui ln vi nhng n ci tru mn ca nhng bnh nhn

dnh cho mnh. Vui ln vi nhng tnh thng chn thc m a s nhng

cn b trong huyn, trong tnh, trong khu quen bit dnh cho mnh. Vy l


30/201



c ri, Th. i, ng i hi na. ng ? Ri ng s phi thy. Quanh

mnh nhiu ngi thng mn cm phc hn l s ngi th ght. Xt cho

cng, h c ght mnh cng ch v lng ghen ty m thi.

9.5.68

Sng i phi bit khim tn nhng ng thi phi c mt lng t tin, mt

thc t ch. Nu mnh lm ng hy c t ho vi mnh i. Lng tm

trong sch l liu thuc qu nht. Phi hiu iu ly iu lm c s

t tin cho mnh. Ti sao Th. c suy ngh hoi khi m Th. bit rng chuyn

Th. lm ng? Cuc sng u phi ch c tnh cm m phi c l tr, c hiuth hay khng h c gi bng bnh?

12.5.68

Hi ngh Pans! y l nhng ngy thng nm ca 1954 y chng? Mnh hi

hp theo di tin tc, bit chc chn rng thng li c c trong hi ngh ny

phi do thng li trn chin trng quyt nh. Vy th hy chun b tinh thn

bc vo mt t chin u quyt lit cui cng ri sau ai cn, ai mt hy

hay. D cn d mt cng l nhng ngy vui bt tn khi ho bnh chn chnh

tr li trn t nc chng ta. Hn hai mi nm ri khi la au thng vn

trm ln di t hin lnh. Nc mt chng ta chy nhiu ri, xng mu

cng nhiu ri. Chng ta c tic g u i ly c lp t do.

14.5.68

Mt dng ch ghi trn bn: "Ch Trm thng nh ca em". Dng ch ca

San. Mt chuyn gin n vy m mnh cm ng. Tnh thng vi San ngy

cng thm thit. C ln ngi ni chuyn vi San, hai ch em (ch m nh tui

hn em) ci nhau v chuyn nu phi cht th ai nn cht. Mnh nhng cho


31/201



San sng bi v i San cha h c hng sung sng v bi v San l a

con duy nht ca mt b m go vy nui con t nm hai mt tui n

gi. Vy m San c khng khng rng mnh phi sng, phi tr v vi m,

vi em, vi Min Bc thn yu ang trng i mnh. R v vn, chuynkhng u vo u c nhng sao hai ch em u cm thy thng nhau hn.

Mnh mun i vi San bng mt tnh thng chn thc, trong lnh m e

rng c ai hiu lch vn i khng. San nm nay hn mnh ba tui, c v

v con nm tui.

17.5.68Chin tranh cn tip din, cht chc vn din ra hng ngy, tng gi tng

pht, d nh tr bn tay vy. Mi ti qua Thn v anh Sn cn cng bn

mnh tr chuyn.Thn cn dn L mua vi may o, m nay hai ngi y ch

cn l hai ci xc nm di nm t ca t c Ph m ln u h t chn

n y ri. Cht qu d dng, khng c cch no phng c nhng tn

tht y c. Bun lm sao!

Lin ni vy m ng: Hysng vi nhau bng tnh thng chn thnh i

ko ri hi hn khi bn mnh cht ri mi ngh rng hi cn sng mnh

khng thng yu, m bc ln nhau. Ring mnh lm nh vy. M tht ra

xa nay mnh vn giu tnh thng vi tt c mi ngi, mt tnh thng yu

rng ri nhng rt i chn thnh. Tt c bnh nhn trong bnh x ny trong

nhng lc au m nng mnh u n vi h bng tinh thn trch nhim,

bng tnh thng thm thit cho nn d xa l bao nhiu ri cng thy cmt ci g gn b vi ngi thy thuc m h thy rt gn vi h y. H gi

mnh bng hai ting "Ch Hai", h xng em mc d ln tui hn mnh v h

vui a, lm nng vi mnh na. Gia nhng ngy gian kh c lit ny, mnh

tm ly nim vui, s an i ni h. Cn ring t,khng Thu i, ng ngh


32/201



n na, hy gt i nhng ng my ang nhm ln cui gc tri, ng

n ni cn phong ba bo tp gia tm hn Thu nh.

20.5.68

Tin chn nhng bnh nhn ln ng tr v i ng chin u, l ra ch l

nim vui, vy m c ngi i ln ngi u bun thm tha. Hn mt thng

nm li bnh x, nhng bnh nhn y gn b vi mnh khng phi ch l

tnh thng gia ngi thy thuc vi bnh nhn m trong tnh cm y c c

ni cm thng su sc gia nhng ngi bn. Hm nay h i ri, ngi ra i

cn nh chng nhng m di tr chuyn nhng m mnh i trc. Nhchng nhng bui c c quan i cng go h cng mnh x tr mt cas

thng, h lm nh nhng nhn vin thc th, m n trong nh n du h

ngi h hoy lau dng c nhng ngy y vui sao! Bao gi gp li nhau v

c cn c gp nhau khng h nhng ngi bn mn thng?

25.5.68

Nhng ngy u ut ca tm hn. C g nng trn tri tim ta. u phi ch c

mt ni bun ca vt thng r mu ca con tim u? M cn c nhng g

na kia? Nhng s thiu cng bng vn cn trong x hi, vn din ra hng

ngy; vn c nhng con su, con mt ang gm dn danh d ca ng,

nhng con su mt y nu khng b dit i n s c khot dn lng tin yu

vi ng. Rt bun mnh cha c ng trong hng ng ca ng u

tranh cho n cng. C l v th m nhng ngi vn chn ch khng mkt np mnh mc d tt c ng vin trong chi b v rt nhiu ngi c

trch nhim trong huyn, trong tnh ny n c, thc gic vic gii quyt

quyn li chnh tr cho mnh. Cng ngh cng bun. Mun tm s vi nhng

ngi thn v ni bc tc y nhng ri mnh li lng thinh. Ni ra liu c ai


33/201



hiu ht cho mnh hay khng? C ai phi sng nhng ngy nng n, u ut

nh mnh hay khng? Sng gia nhng yu thng m khng h cm thy

hnh phc, bi v lun lun c ngi ghen ght trc lng yu thng m

nhiu ngi dnh cho mnh. nh rng i bao gi cng c hai mt ttv xu, khng bao gi c tom mt mt tt, vy m sao Thy c xtxa cay

ng mi h Thy?

29.5.68

Ngy tng ngy vn tri qua nng n. Cng vic bn rn lm mnh qun i

nhng chuyn bc bi nhng ri n vn li m nhi vo suy ngh nhnhng cy gai nhc nhi. Ti sao vy h tt c mi ngi? Ti sao trong tay

ta c v kh ph v t ph m khng s dng cho nhng ung nht ca

t tng c c mc dn trong mt s ci u c? Ti sao khi ta l k ng,

khi ta l s ng m khng u tranh c vi mt s nh, s ngi

gy kh khn tr ngi cho tp th? nh rng u cng c k xu ngi tt,

nh rng s mu thun l quy lut tt nhin ca x hi nhng khng th v

th m u hng. Nhim v ca ta l phi u tranh cho l phi. M u

tranh th phi b sc lc, phi suy ngh vphi hy sinh quyn li c nhn, c

khi l c cuc i mnh, cho l phi chin thng. Vy Thy i! Khi gic

ng quyn li ca giai cp ca ng th sut i Thy s gn b vi s

nghip y! Th. S au xt khi s nghip y b tn thng, TH s sng vui

khi s nghip y ln mnh C g na u h Th.?

31.5.68

Mt cuc chy cn quy m ni cn c, ton bnh x di chuyn, vt v v

cng. Lng mnh nao nao thng xt khi nhn thy thng binh m hi lm

tm trn gng mt cn xanh mt, rng sc bc tng bc mt qua ht


34/201



o li dc. Sau ny nu c sng trong hoa thm nng p ca X hi Ch

ngha hy nh v nh mi cnh ny, hy nh s hy sinh ca nhng ngi

mu v s nghip chung, v ai m chng ta vt v th ny h cc ng ch?

V bn qu cp nc cn ang trn t nc chng ta cho nn inhng ngi thng binh m ti thng yu nh nhng ngi rut tht, hy

ci ln trong gian kh, hy gia mi mi lc quan v b bn m t lu nay

cc ng ch gi c d trong hon cnh kh khn n th no!

1.6.68

Mt bui sng nh sng nay, rng cy xanh ti sau mt trn ma ro.Khng gian trong lnh m sao lng mnh li ngp trn thng nh, nh min

Bc v vn. Nh t nhng hng cy bn ng ph, nhng cy bng, cy su

l xanh bng sau nhng cn ma v con ng nha sch s vo nhng bui

sng. Nh mt cn phng n s nhng m m, bui sng rm ran ting

cic ni chen ln ting pht thanh t chic radio gia nh. Nh m, nh

ba, nh Phng12 v tt c nhng ngi thn yu ngoi y. Bao gi ting

sng chin tranhchm dt ta tr v vi min Bc yu thng? Liu cn c

c nhng ngy on t y khng? Chin tranh l mt mt. Trn mnh t

min Nam nng bng la khi ny, hu nh 100% cc gia nh u c tang

tc. Cht chc au thng nng ln u mi ngi dn. Nhng cng au

xt, h cng cm th, cng thm sc chin u. Cuc i v hon cnh mi

ngi y l mt bi hc qu gi i vi mnh. chng phi l nim vinh

d mnh c hng hay sao?Nh trong l th cu Thao ni: ng bun Th. Nh. Tt cngoi ny u

hng v min Nam thn yu, ai ai cng c t nht l mt ngi thn

ang chin u.


35/201



Th. ra i bao nhiu ngi ngoi ang di theo tng bc ca Th. mong

i v tin tng rng Th. s chin thng. Th. chin thng trong ma kh c

lit va qua nhng cn cn c gng na chin thng cng vi c t nc

v Th. i hy vt qua mi au bun ang nng ln tri tim. Hy vuinh n ci Th. vn ngy trang trn nt mt hng ngy, ng c ai kh

hi ti sao li bun, v sao m ngy trang ri vn khng giu c ni

bun sau n ci lun m y.Ch Thch

12 Em gi Phng Trm, k lin Thy Trm

Tp 3

2.6.68

Chiu ma, nhng git ma r rch ri t trn mi l, t nhng l cy to

thnh mt m thanh u u bun n l lng. Lu ri mnh qun i ci cm

gic ca mt c hc sinh Chu Vn An ngi ngm chic ui bt qun nghe

thy ging bi, l ng nhn ra mt h Ty m mt trong ma phn m nghv vn. Ci cm gic xa xa va tiu t sn, va tr con mi ln y sao hm

nay li sng dy trong mnh - mt cn b ang ln li trong cuc khng chin

sinh t ny. Mt nm qua cho mnh hiu thm v hai ch thc t. Khng,

cuc i thc t gm hai mt. Cuc i vn bao la nim u i, ngi ta vn


36/201



d dng tm thy nim thng yu, min l chn thnh v c lng v tha.

Nhng d anh c chn thc bao nhiu i chng na ri vn c lc anh au

xt thy rng vn c nhng k dng mnh li khn kho, la o anh

ginh cp vi anh tng cht uy tn, tng cht quyn li, c khi ch l nhngchuyn v cng nh nht nh ming n, vt. Anh mun sng v t hon

ton ch bit c l phi, c tnh thn i thi ? Khng c, s c k cho anh

l ngc l cho k khc u ci c d dng. Vy th phi u tranh, m

u tranh phi c l cng vi kinh nghim sng. Cuc u tranh y u phi

gia mt c nhn ny vi mt nhm ngi khc m l mt cuc u tranh

gia hai lung t tng lc hu v tin b.

4.6.68

Cng i vo thc t cng thy phc tp. Con ngi sao sng vi nhiu i

hi qu i. Khng bao gi tha mn c c. Cng ngy cng mun hon

chnh, cng ngy cng lm yu cu v trong nhng bc tin ln y bao

nhiu l gai gc cn tr, nu khng vng tr bn tm s d dng tht bi.

i c gi sng vi bao suy ngh kia i, ngh lm g cho nhiu ri phi nng

nhng au bun. Hy c tm ly nhng nim vuii, hy c sng giu lng tha

th, giu s hy sinh mt cch t gici. ng i hi cuc i qu nhiu

na.

Ma vn c ri hoi. Ma cng thm bun thm tha v ma lnh lm cho

ngi ta thm kht v cng mt cnh sum hp ca gia nh. c g c cnh

bay v cn nh xinh p ph L c cng ba m v cc em n mt bacm rau mung v nm trong tm chn bng m p ng mt gic ngon lnh.

m qua m thy Ha bnh lp li, mnh tr v gp li mi ngi. i, gic

m Ha bnh lp li chy bng trong lng c ba mi triu ng bo ta t

lu ri. V nn Ha bnh c lpy m chng ta hy sinh tt c. BIt bao


37/201



ngi tnh nguyn hin dng c cuc i mnh v bn ch c lp T do.

C mnh na, mnh cng hy sinh cuc sng ring mnh v s nghip v i

y.

15.6.68

Nht k i! ng trch Th. nghe nu nh Th. c ghi vo nht k nhng dng

tm s nng tru au bun. Ting sng chin thng ang n gin khp chin

trng Nam Bc. Thng li n gn chng ta ri Nhng trn mnh t

c Ph ny vn cn nng nhng au thng, ngy tng ngy mu vn ri,xng vn . iu ng bun nht l trong nhng hy sinh gian kh y, Th.

cha thy c s cng bng, s trung thc. Cha c mt s u tranh

thng c nhng ci ti tin, n hn c xy ra lm st m danh d ca hai

ch ng vin v lm mn mi nim vui say cng tcca mi ngi trong

bnh x. C ma kh c lit khng mt lc no mnh thy bi quan, mnh lun

ci trong gian kh vy m by gi mnh au kh qu i. K th phi ngha

khng s, m s nhng nc c ca k th cn rt li trong ng ch ca

mnh.

Hy gi vng tinh thn u tranh, hy tm ly nim vui ca k chin thng,

hy t tin mnh. Mong Th. hy gi vng ngh lc u tranh n cng v

s nghip cch mng.

20.6.68

Th ng gi v, l th m nc mt t ngc t lt qua bn tay hp php

v y vimnh. ng vit: L th tay n s, nhng xin ch hy gi lm

k vt, v n gi trn c tm chn tnh ca em trong , nu em khng cn

na th ch hy nh rng mi mi cho n lc cht em vn tn th yu qu


38/201



ch.

Mnh gp ng vo mt bui chiu nnggt khi mnh xch ba l t tnh tm

v c Ph. Mnh t Ph Phong l lng n mnh bng tt c mn

thng, in hnh l ng. Ch mt ngy sng cnh ng, cu b y qun qut bn mnh. l mt cu b hc sinh thng minh, can m, nu

ch X hi Ch ngha c th l mt cy bt tr c trin vng. Nhng

y di mi trng ca ch c nhng hn ch au xt i vi tm hn ham

hiu bit, giu c m nh ng. Mnh cm thng vi tm tnh ca cu

hc sinh . Trong mt thi gian ngn, hai ch em cm thy gn b.

Chiu hm sau, mnh tr v v tr, ng li. t lu sau em b bt trong lci lm cng tc tr v. Chng nh p ng d man tn c ht sc,

nhng ng khng na li khai, chng lp h s a i Cn o may nh

c mt thy dy c xin cho ng li. By gi, chng a ng i lnh,

ang trong thi k luyn tp liu n lc ra chin u ng c tr v

c vi i ng cch mng hay khng? Hay mt vin n no s lm t

on cuc i y hy vng ca ng?

28.6.68

M. i, M. li v ? Li l M. ca nhng ti th t trn con ng c ?

Nu M. ni rng trong quan h chng ta, M. cha h phm mt sai lm no

i vi Th. c. Nu l nh vy th.. cuc i s ra sao M. nh?

Th. y phi a hp hi, cng khng l k thin cn, vy m Th. i n

kt lun nh thi gian qua, ngha l c c mt qu trnh suy ngh. Cng

chng bit s ni vi M. nh th no. Khng! M. i, hy i i, ng gieo aubun ln con tim rm mu ca Th. na. Gia chng ta khng th no c mt

hnh phc vnh vin d c hai chng ta cn sng sau cuc chin tranh ny.

30.6.68


39/201



Ma thu cha n m l vng chm ngp c khng gian. Cha bao gi mnh

cm thy au kh v c n n mc ny. i phi tri qua ging t nhng

ch ci u trc ging t. Th hy ng dy Th. i, d gi ma ging bo

ang ni ln, d nc chy trn sui ngun au kh th cng hy gi vngtinh thn. Th. hy bng ngh lc, bng nim tin chnh ngha, bng l tng

cuc i mnh m i tip nhng bc ng gai gcgian lao. C thng li

no n vi chng ta m khong phi i bng m hi nc mt, bng suy

ngh kh au, c khi bng c xng mu na Th. .

Khi bit tnh yu tan v, Th. khng ri mt git nc mt vy m sao by gi

li yu mm n vy h Th.?

3.7.68

Thng By li v vi nhng cn gi nam xo xc thi rung cy, tng bui

sm mai du mt v tng m trng m gia rng. Trong ci nng chi

chang chy bng, thng By nm vn nng tru au thng cm th. T

nhng nm xa xi, mnh bit thng By vi nhng ngy 20, ngy Hi ngh

Hip thng. Nhng nhn thc cho y v ngy , v c mt qu trnh

cch mng v i trn mnh t Vit Nam ngn ln anh hng ny th hnh nh

mi su nm nay. l mt ma h H Ni, khi m thng By m du

m trm ly khng gian, trn con ng vng mnh t gi ngi chin s gii

phng qun, tin anh ln ng i vo cuc khng chin thn thnh. T

n nay mnh ln ln mi khi thng By li v.

Gi y, cng l mt ngy thng By gia ni rng mnh cng thng binhchy cn, chy cn t th chin thng. Ch c nhng ngi Vit Nam chng

ta mi thy c kh th chin thng d ch ang ui sau lng, d vai nng

tru ba l, d chn p rng bng sui i lnh ch.

Bng nh n cu th ca T Hu:


40/201



C ni u trn tri t ny

Nh min Nam ng cay chung thy

Nh min Nam gan gc dn dy,

Nh th ca chng ta ni ng v cng. V c ni u nh mnh t nykhng? C ni u m mi ngi dn u l mt dng s dit M, mnh t

thm mu k th, mi gia nh u mang nng khn tang m vn kin cng

chin u vi nim lc quan k l.

Thy i, vinh d bit bao khi Thy c ng trong i ng chin u y.

5.7. 68Mt ngi bn ca M. v bnh x. Cu chuyn m anh ni vi dng vun

p cho quan h gia mnh vi M. ngi li ch lm mnh thm t i v bun.

Qu thc M. khng xng ng vi tnh yu chung thy ca mnh, ti sao mi

ngi li khuyn mnh hy tha th v tr li vi M.? Khng u, mnh khng

bao gi chu mt tnh yu chp v. M. cng phi l kchu van xin mnh tha

th c mt tnh yu chp v. M. ni rng anh khng h phm mt sai

lm no d nh i vi mnh, l mt li ni khng thc, chnh bui chia

tay nhau cch y tm nm v trc M. nhn sai lm l ti sao li ng tnh

yu vi mt ngi con gi m anh bit khng nn t vn yu ng v

xy dng gia nh. Sai lm l khi u ri sau ny M. tip tc sai lm

na.

M. i, Nu anh c nhng dng ny anh s ni sao? S mt bao nhiu m

tranh lun cng em cho ra l.

6.7.68

Nhng l th mc mc chn thnh vn khng sao an i v lm vi i ni nh

thng ca mnh. Anh em b bn u cng nh, cng thng mnh vy m


41/201



sao mnh vn thy c n. Mnh cha c ng trong mt tp th tin

phong nht. Tri tim mnh thiu ngn laca ng v ca tnh yu si m.

Mnh n vi ng bng c con tim chn thnh tha thit, nhng hnh nh

s p li li khng h nh vaa.V vi M. - anh cng khng xng ng. Cuc i c ba vic ln L

tng, S nghip v Tnh yu, cha vic no mnh t c c. V vy khng

bun sao c.

Nhng ngy ny nh nh v k, trong gi rng mnh nghe tng nh khm

ma sau nh ang xao xc tr mnh c l vo nhau. Nng h chi chang, mnh

tng nh ang cng bn b hc tp v vui a trong nhng chiu hnh langy nng bnh vin Bch Mai. Bt c mt hnh nh, mt m thanh no

cng u c th gi li nhng ngy sng trn min Bc X hi Ch ngha.

By gi ngoi y ra sao? Ba m lm vic c thoi mi khng? C gp vng

mc g trong cng tc khng? Ba m yu thng i, a con gi m ba m

cng t thu nh y by gi ang tht s bc vo mt cuc i, mt cuc

i thc t ht sc vi y mi mt: Yu thng, cm gin, tin tng, au

bun, mt cuc i c y mu, nc mt, m hi v c thng li ginh

c t trong mun vn gian kh y.

Ba m c tin rng con s vt qua c khng? a con gi a su a cm

nhng li giu nim vui v ngh lc ca ba m s thng. l mt li ha

nghim tc ba m .

8.7.68

My bc tranh v dng ch n s ca Mi gi tng lm cho mnh cm thy

bng khung. Ln ny mnh khng vit cho TT mt bc th khng phi v

mnh khng thng yu ngi bn gi rt qu ca mnh. Vy th v sao h

Mi? Tm tnh nhng a tiu t sn bao gi cng phc tp. C iu l l


42/201



mnh vn mun nh vy hn ch gin n rnh mch cht phc nh ngi

nng dn.

Tnh tiu t sn ca mnh cn , ch khng phi nh h ni mnh tc

phong tiu t sn u. Tiu t sn g u trong tc phong khi m mnh hamnh c khp trong mi tng lp nhn dn.

11.7.68

Mt m di ni chuyn vi Lun - mt hc sinh trong lp b tc y t.

Nhng bui ni chuyn th ny bi p cho tnh thng ca mnh thmphong ph, xy dng cho mnh mt thc v s gic ng cch mng v

v nhn sinh quan ca mt ngi Cng sn.

Hn nhng bi l thuyt, cuc i Lun l mt bi hc v nhng vn y.

T mi tui u, Lun bit lm cch mng, em bit ni cm th ca mt

gia nh b c lp trc chnh quyn M, em bit ni thng b gi, thng

m tr emth ang chu mun vn au kh di ch ca chng. V em

i, m m bng ro ca p chin lc, a tin cho cn b. Ri mi mi

lm tui u em cm sng tham gia du kch, t y n nay bn tay ca cu b

hai mt tui y bao ln bn gc gic M v cng bao ln trn tay

nhng ng ch ca mnh ng xung trn mnh t qu em. C ma kh nm

qua Lun tr bm cng ng i du kch Ph Vinh, ngy nm cng s,

m i lm cng tc. Ma gi phong sng ng li trn khun mt ca

tui hai mi. Lun hi gi trc tui v gi hn rt nhiu so vi tui i.Mnh thng Lun, phc Lun, tuy Lun cn c mt s nhc im nhng

l mt trong nhng ngi dn Vit Nam anh hng.

m khuya, i pht thanh ht ni t lu nhng hai ch em vn cn thao

thc, mi ngi mt ngh. Mnh ngh n ngy ha bnh, mnh mong c


43/201



Lun cng nh mun nghn thanh nin min Nam hai mi nm rng

ng cay gian kh s cn sng cn c hng nhng ngy hnh phc y.

Cn Lun, em ngh g h em? Hy nui mi nim tin hy vng ca tui tr.

Ch khng mun thy s kh au ng li trong i mt cn thong nt thngy ca em u.

14.7.68

c tin cha cht, Thun ng trn ging khc nc n. Ting khc c km

li vn bt ln, ting khc ca mt ngi con trai y ngh lc nh Thunlm mnh thy xt xa nh thy ai xt mui vo rut. Thng Thun v

vn m chng bit ni g vi Thun.

Thun m ci m t nh, ngi cha cm ci nui ba a con, ngi ch gi

ca Thun mi b pho bn cht cch y hn na thng, b li bn a con

th di. phi chng l ni bun thnh thong hin ln trong i mt rt

p ca ngi con trai tr tui y. Thun cn mt em gi, a em t lc cha

n tui trng thnh cng t lu thot ly i theo du kch v theo anh i

lm cch mng.

Ngay t bui u gp g, mnh cm thy mn thng Thun, khng phi

v thy Thun c gng mt ca c t (13)khi anh cn l sinh vin, m v

tnh nt chm hc chm lm, bit i x c tnh c l vi mi ngi xung

quanh ca Thun.

By gi bit ni g an i Thun c y? Cha Thun cht, ai s nui myanh em thot ly i cng tc, nh ca rung vn s b cho ai. Chnh mnh

mnh cng chng hiu s gii quyt ra sao trn vn i ng. Thun ang

ngi trc mt mnh, i mi dichp chp c giu ni nghn ngo nhng

ging ni vn hi t qung. Ch cho em v nh gii quyt sp xp vic gia


44/201



nh my ba ri s ln, nh em by gi tru b rung t ch cn em gii

quyt, ch thng cm cho em. Khng hiu Thun cn nh ni g nakhng

m cu ni dng li ti .

Vut nh trn i tay ang nng bng v st rt ca Thun, mnh cng nghnli: Em c v lo gii quyt cho xong cng vic nh, vn hc tp em ng

lo, ch v lp s lo tt c cho em. Mong sao em vng vng trong cng tc v

hc tp.

i nghe em, i cho vng trn con ng mu la nhng v cng vinh quang

m em chn.

18.7.68Nhn c mi l th min Bc mt lc. Mi ngi mt v nhng tt c

u tot ln nim thng yu tha thit i vi mnh v mi ngi mi nt v

thnh mt bc tranh si ng v min Bc anh hng. Min Bc thn yu vn

khe mnh vn ln trong bom ri la n. Chin tranh khng h lm chm

bc i ca t nc ta trn ng chin thng. t nc nh mt ngi trai

y ngh lc, d vt thng au nhng chng trai vn i n ci trn mi v

nim tin trong i mt. Mnh gp bit bao ngi trai nh vy trn t min

Nam anh hng ny v hm nay, qua nhng l th min Bc, hnh nh chng

trai y li hin ln v i v sinh ng.

Ch thch

13 c t: Nhn vt trong tiu thuyt Rui tru ca ten Li-li-anVoi-ni-s


45/201



Tp 4

20.7.68

Nhng ngy bn rn cng tc dn dp, thng t, mi ngi trong bnh xu ht sc vt v. Ring mnh trch nhim cng nng n hn bao gi ht,

mi ngy lm vic t sng tinh m cho n m khuya. Khi lng cng vic

qu ln m ngi khng c nn mt mnh mnh va phi ph trch bnh x,

va lo iu tr, va ging dy. V cng vt v v cng cn nhiu kh khn

trong cng vic, nhng hn bao gi ht mnh cm thy rngmnh em ht

ti nng sc lc ca mnh cng hin cho cch mng. i mt ngi

thng binh hm no au nhc tng nh b hm nay cng sng li mt

phn. Cnh tay anh b i sng ph e da chy mu by gi cng lnh

ln. Nhng cnh tay xng gy ri cng lin li chnh l nh sc

lc ca mnh v nhng ngi y t m ngy ln ln trong cng tc bn

ging bnh.

V vi nhng hc sinh, mnh cng em li nhng iu qu gi trong l

lun v y hc. Mnh n vi lp khng phi ch v tinh thn trch nhim mbng c tnh thng ca mt ngi ch i vi nhng a em chu bit bao

thit thi au kh v bn bn nc nn khng tm n vi khoa hc c.

Thng bit my nhng Thun, nhng Lin, nhng Lun, Xun, Ngha mi

ngi mt hon cnh nhng u rt ging nhau: Rt ham hc, rt c gng


46/201



t mc hiu bit cao nht. Thun mi va khc cha cht, hai chic tang cn

nng trn ngc nhng n ci tr li trn i mi nht nht Thun

ht ci si ni tho lun, nhn Thun mnh bitbao mn thng v

cm phc.Lin va lo hc va lo lm vic trong bnh x. Lin ln li trong mi cng

vic t sm n ti nh mt con chim nhanh nhn vui ci i u trong mi

gian kh - cng l hnh nh mnh cn hc tp.

K lm sao cho ht nhng ngi anh hng v danh m mnh t min Nam

au thng khi la ny to nn h.

25.7.68

Mt bui ngi trn ging bnh ca Lm, Lm b mt mnh n ci c nhn

xuyn vo ty sng, mnh n c nghit git cht mt na ngi Lm- t

na ngc tr xung. Lm hon ton bi lit, l lot v bit bao nhiu au n

hnh h Lm.

Lm nm nay hai t tui, l mt cn b y t xut sc ca Ph Vn. Ban Dn y

huyn mi rt Lm v b sung cha c mt thng, trong ln i cng tc

va qua ch cn n, Lm xung cng s nhng khi tay anh va m np hp

cng s th bn M n st sau lng, mt mnh n nh git hi i

Lm mt cch au n. Lm cha cht nhng ch cn nm ch cht. t

ty sng trong iu kin min Bc cn b tay na l y.

Lm bit iu nn au kh v cng. Chiu nay ngi bn Lm, Lm a l

th ca Hnh (ngi v tr ca Lm) cho mnh coi ri kh ni vi mnh:Ch i, cc ch tn tnh, gia nh tn tnh nui em lm g? Trc sau em

cng cht, em c sng cng ch lm kh cc ch v gia nh m thi. Mt

git nc ln di trn g m gy m ca Lm.

Thng Lm v cng m chng bit ni sao. Nu t mnh vo hon cnh


47/201



ca Lm chc mnh cng ni nh vy m thi. Nhng khng l khng ng

vin Lm i! Chin tranh! Sao m ng cm th n vy v ng cm th

v cng l nhng con qu hiu chin. V sao chng li thch i tn st bn

git nhng ngi dn hin lnh, gin d nh chng ta. V sao chng ang tmgit cht nhng thanh nin cn ang tha thit yu i, ang sng v chin u

vi bao m c nh Lm, nh L, nh Hng v nghn vn ngi khc na?

27.7.68

Anh Kh (14) b bt ri!

Bun bit bao nhiu, anh Kh mi hm no nm tay Thy thn thit, bntay ca ngi anh ng hng, ng nghip m nng thn tnh. Mi hm no

hai anh em lui cui bn bn m, nt ch anh cn in m trn bnh n. Hm

nay anh ang nm u? Trong mt chic cm nng tru hay trong phng tra

tn ca mt nh giam no? Bui sng hm y (20 thng 7) ra i, chc anh

khng bao gi ngh rng mnh s sa vo tay gic nn anh cho mi ngi vi

n ci a vui. Anh nm tay mnh ni kh Anh i nghe Thy, ri i xa

my bc anh ni to hn mi ba na anh v, nhiu lm l mi lm

ba. Anh Kh mn thng i, n by gi Th. cng thy qu anh, thng

anh hn bao gi ht. Tnh thng mc mc rt i chn tnh y c t nhng

bui Thy cn qung chic khn trn vai, t nhng ngy anh cn l ch

Kh. Nh anh, Thy nh c mt chui ngy m m. c mt cn nh

xinh, c i mt en trn ca b Kim C bao gi gp anh na khng h

anh? Ba l anh cn y, mi khi nhn thy n, Thy thy au nhi trong lng.

4.8.68

Vn l nhng ngy cng tc dn dp, kh khn vn n tng gi tng pht

vy m sao lng mnh li thy m p nim tin. Phi chng n ci trn i


48/201



mi cn thong nt au bun ca ngi hc sinh tr y lm mnh du i mi

suy ngh v ring t? Phi chng v ting ht lc ging vn vang ln khi lng

ngi trai y vn ang rm mu v hai ci tang nng ln ngc. l li

nhc nh rng mnh hy hc tp cho c tinh thn lc quan k diu. Vngti xin hc tp v hc tp khng ngng gi vng nim tin cch mng m

cc ng ch dy ti bng cuc sng chin u kin cng ca cc ng

ch.

V mnh vui, li ca li ct ln sau nhng gi lao ng mt nhc.

Lng sung sng bit bao khi thy rng c rt nhiu i mt nhn mnh cm

thng thng yu mn phc. l i mt ca nhng hc sinh mong imnh ln lp. l i mt ca cc bnh nhn mong mnh n bnh phng

Vy l ri Th. , ng c i hi cao hn na. C c Ph ny dnh

cho mnh mt tnh yu thng tru mn. l mt u tin rt ln ri.

***

Ch Hai v mang tin bun: Anh Dng cht v b M bt sng v git ti

ch.

au xt bit chng no!

Khng l quyn s nh ny c ghi tip mi nhng trang y mu hay sao.

Nhng Thy i! Hy ghi i, ghi cho y tt c nhng mu xng, m hi

nc mt ca ng bo ta hai mi nm nay. V nhng ngy cui

ca cuc u tranh sinh t ny, mi s hy sinh cng ng ghi, ng nh nhiu

hn na. V sao ? V bit bao nhiu nm ri ta chin u hy sinh v nim

ky vng nh mt ngn n rc sng trc mt, cui on ng, hmnay gn n ch th ta ng xung.

8.6.68

Tri cha sang thu nhng mi bui sng v thy lnh lnh. Phi chng ci


49/201



lnh gia ni rng khin mnh cm thy c n? Khng u Thy i,

Thy ng di vi chnh mnh. Thy ang bun- mt ni bun m d Th. c

c bit bao nhiu yu thng ca bao nhiu ngi cng khng che lp ni.

Thy i! Bit tr li sao khi i vn c nhng ngi ti tin nh nhen. Lmsao m bit c? V nh mt dng sui nc chy trong veo nhng i ch

vn c nhng vng nc ng ven b . D sao dng sui vn p, ta nhn

c dng sui v yu ci nn th ca n ch ai li v mt vng nc nh m

ght b n.

M. i, M. cng nh dng sui y chng? M. cng l dng nc chy r ro

m p v cng cn nhng vng nc ng ven b? Thy l ngi i giarng, ngh sao y? Mong rng l mt li th c trong truyn c tch

trc nhng d lun ph thy. M nhng chuyn nh vy khng nn c tm

hn trong sng v t nh nh Th..

M. bo Th. qun i nhng iu lm nh hng nim tin nhau ? Khng

u M. i! Nim tin bng mi nm thng nh i ch u phi d st m,

nhng khi st m li khng d g m hn gn.

Cho nn chng bit ni sao. M. i, nu trong chuyn i ny, M. khng tr v

na th sao? i, sao chng ta ch em n cho nhau nhng au bun, m ni

cho ng hn l sao M. c gieo au bun ln tri tim mt ngi con gi si

ni yu thng v trn y hy vng cuc i?

14.8.68

Nhng bui chiu nh chiu nay, nng vng yu t ang xuyn qua khungca. Rng cy im lng Ci nng bng ca cuc chin u ngoi kia khng

v n y chng? Mnh lng yn lng nghe ting r rm tho lun ca cc

nhm hc sinh ang n thi. Hc sinh! Sao lng mnh trn ngp mn thng

i vi nhng ngi em y. Nht l i vi Thun mt cn b ca lp. Thun


50/201



ham hc, chm lm, hn nhin v rt t nh. iu c bn lm mnh thng

Thun l hon cnh au xt ca Thun v ci ngh lc phi thng ca Thun

- hai chic tang cn trn ngc, mnh vn thy Thun c nhng phts ngi lng

yn mt mnh m m suy ngh v kh th di. Nhng trc mt mi ngiv trong mi lnh vc cng tc Thun lun gi c v hng say, si ni.

Nhn Thun hc v lm t ai hiu c iu g xy ra vi Thun. Bng

dng mnh so snh Thun vi Ngha - a em trai mi ca mnh v thy

Thun c nhng nt ng yu, ng qu nh Ngha. Mun xem Thun nh

mt a em mnh si m cho cuc sng tnh cm c n au xt ca

Thun. M c nn nh vy khng nh? Xt k i.Bui chiu hm y 26 thng 1 nm 67 mnh ri Ph Hip ra i. Sn nh

Thng ng nght nhng ngi n a tin mnh. Xc ng lm mnh lng

tng, chng bit lm g mnh ngi xung cnh m Thng bc c bo vo

thng. Lc ngng ln mnh bng sng st v mt i mt m m nhn

mnh, i mt en to rt hin, long lanh nc mt. i mt nhn mnh bun

v hn v trn ngp mt tnh thng yu thit tha. l i mt ca Khim.

Mnh quen Khim trong nhng ngy c lit ca ma kh 1967 khi mnh v

cng tc ti Ph Khnh. Ngi gio vin tr y n vi mnh bng c tnh

thng mn v cm phc rt chn thnh. Tm hn nhng ngi qua thi

hc sinh c nhng nt d cm thng nhau. Nhng ngy nm di cng s

mnh k cho Khim nghe v Paven15 v Rui Tru, v nhng bi th mnh

yu thch

Ai vit tn em thnh lit sBn nhng hng bia trng gia ng

Nh nhau anh gi em, ng ch

Mt tm lng trong vn tm lng

Khim cng rt thch cc bi Ni i, Qu Hng.


51/201



Ri Khim k cho mnh nghe cuc i hc sinh vo t ra ti ca Khim.

Khim t ba nm, i khp nh lao tnh, Hu Bn gic nh p nhiu

ln lm Khim gy yu.

Mi u ch l mn nhau nhng sau mnh tr nn thn vi Khim bng mttnh bn rt i trong trng v chn thnh. Cng tc ng bng c mt thi

gian, mnh v cn c. T bui xa Khim n nay gn mt nm ri nhng

mnh vn cm thy c mt i mt en bun, long lanh nc mt ang nhn

mnh trong bui chia tay.

Ai c ng lnchia tay li l vnh bit. Khim cht ri! Trong mt bui

i cn gic M tm thy cng s ca Khim. Chng m np cng s,Khim vt ln dng qu lu n duy nht trong tay qung vo l gic. Bn

qu kht mu s hi nm rp xung. Khim chy cmt on nhng qu

lu n ch cht cm, bn gic chm dy ui theo Khim v n bm nt

ngi Khim. Khim cht ri, i mt en du hin gi y m trng cm

gin. Mi tc en xanh ca Khim gi y m mu v bi ct. Nhng ht

ct ca qu hng quyn vo mi tc ca ngi thanh nin anh dng. Chic

o Ninfan mu xm gi y rch nt v loang l mu. Chic o y Khim

mc hm u tin gp mnh, cng chic o y Khim cng Th. len li trn

con ng nh hp u gai li hm ca 31, 32, 33, Quy Thin ca 15, 19

ch trung hi16. V cng chic o y mt m trng p t Ph Khnh tr

v. Gi lnh t bin thi vo lm Kh. kh run. Th. a chic o ca Qu

cho Khim mc, trn nn o xm gin d ni bt mu m nh li

Khim hm y: Thy i! Trn i ny tr ba m, Khim khng ai thng aihn Thy, k c ngi yu Khim.

Khim hy sinh ri! Nghe tin mnh bng hong khng tin l s thc. Khi

chc chn Kh. cht, mnh khng khc, c phn bnh thn na. Mnh dng

ngh lc khng ch ni xc ng. Nhng mi giy pht qua i, ni au


52/201



thng mi ln dn v gi y nc mt mnh gin gia. Mnh khc mt

mnh bn ngn n khuya, nhng gt nc mt mn mt chy di trn mt

ri ri xung ln trn vt o mnh. Khim i, c cch no nghe c li Thy

ni mt ln na hay khng? Hy nghe y li ha tr th cho Khim. Habng au thng x rut, bng cm th bm gan. V ha bng c thng nh

khng bao gi phai nht. Nghe chng Khim, ngi bn bt t trong lng ti!Ch Thch

14 - Anh Kh trccng cng tc vi ba ca Thy Trm H Ni. Ln y anh b ch bt v y i Cn o. Sau

khi c trao tr, anh v cng tc ti Cn Th v l bn thn thit ca gia nh Phng Trm

15-Nhn vt chnh trong Thp ti th y ca N.xtrpxki

16 - C l l b danh ca mt s c s

Tp 5

20.8.68

Vit n vo ng, nim vui th t m bc dc th nhiu. Ti sao con ng

i ca mt a tiu t sn bao gi cng nhiu chng gai n vy? nh rng

v tnh cht giai cp, nhng mnh vn thy r mt iu ngoi ci l d nhin

y. C mt ci g bt b, gi l bt b ca mt vi c nhn c trch nhim.

Chng bit ni sao, i n l nh vy . D thnh tch anh c c gng bao

nhiu cng khng bng mt anh khc thnh phn c bn ch va mi gic

ng bc u. Hng hi cn sng thng ng vin mnh rng l ch


53/201



hn ca mt ngi tiu t sn!!! Hn g? Hn kh khn, hn cc nhc h

Hng? Mnh nh mt a con khng gia nh lu ngy tm v m nhng

ngi m gh cn bn nng niu nhng a con ring nn th lnh nht vi

a con chng. Mun ngi tonn mt ngi hin v i l ng, nhngtrong mun ngi m y c mt ngi m (v chc khng phi mt ngi

u) y ht l mt b m gh trong cu chuyn c tch!

27.8.68

Mt cas m quan trng kt qu: thn gip nt c may li. Mu ngng

chy, nc tiu ngi bnh nhn y trong li bnh thng. L ra nim vuiy s trn tr, mt mng ngi c cu sng nhng sao mnh rt bnh thn

trc n ci v i mt cm phc ca ngi bnh nhn y. Mt dng mu

ngng chy nhng bao dng mu khc chy v ang chy? Phi hn

gn c vt thng trn mnh t quc chng ta kia. Bn M nh nhng con

qu kht mu ang cn trm chng ta. Bao gi ui c ht chng ra khi

t nc Vit Nam lc mu mi ngng chy.

29.8.68

Nhn th Thy Phng t Quy Nhn gi v. Cha h c gp c chy xinh

p y, nhng mnh thng Phng v lng nhit tnh, v cuc i ca

Phng. Trong dp u xun, Phng trn ng i tng qun b M tp

kch bn b thng v t t n nay. Va ri Phng thot khi lao t

nhng cn suy yu nn cha v c.Cm l th Phng gi v, mt t p luya di nt ch mm mi bng nhin

mnh nh ti Khim v thng Khim v hn. Phng l bn hc ca Khim,

rt qu Khim. Nu cn sng mnh hy vng mt tnh cm tt p s n vi

nhng ngi y. Hm nay Phng t v nhng Khim khng cn na.


54/201



Phng i, ni nh chu , nhng ngi ng xung mt cch v vang

nh vy l hnh phc ri. Cn chng ta chng ta cn phi sng vi ngn

la cm th chyrc trong tim, phi dng ngn la y t chy k th. Nh

nghe Phng, hy nh rng trn mnh t hm nay thm m mu vnc mt chng ta hai mi nm ri.

30.8.68

Mi ngy nghe tin thng li trn hai min t nc, nim vui trn ngp

nhng ni bun cng nng tru tm t.

V sao ? V cn gic M th cn au thng tang tc, v cn gic M thkhng c mt hnh phc no c.

Anh Lin vo chi hi v sao mnh x s nh xa nay i vi M.? V sao

h anh, c trm ngn l do m chng hiu nn gii quyt cch no khc cch

gii quyt ca em. Anh tng rng em khng au kh ? Khng u, n ci

trn mi khng phi l n ci trong lng. Em khng mun ngh tip nhng

iu m cng ngh ch cng thy bun da dit. Em bit tin ai. Tin M.? Hay tin

trm nghn d lun quanh chuyn ring t ca em? Em lm theo ai? Theo m

c ca em hay theo mt thc t m rt nhiu ngi ch cho em thy?

ng hi na, ting sng trn chin trng ang vang dy, hy lng nghe

ting sng y v lm nh khu hiu Tt c cho tin tuyn, tt c chin

thng y.

1.9.68

Gi mt mn qu cho ngi bn y, bun v hn. Mnh khng mun gi cho

ai mt vt g ch l vt cht, v chc ngi nhn cng khng bao gi mun

nhn mt vt g ch l vt cht. Vy m ti sao mnh ch gi mt mn qu

khng mt ch km theo, khng mt li gii thch, khng mt cu thn thit


55/201



dn d.

C ai hiu c lng ti khng? Lng mt c gi giu yu thng, rng

lng trong tnh cm, ng thi cng kht khe v y t i trong vn .

Mu chuyn nh hm nay ni vi mnh nhng g? l bi hc ? Khng,lm g c bi hc cay ng v v ngha y, ch l lng ghen t hu nh tt

yu ca ngi i. gi l tt yu th sao Th. cn thy bun n xt xa

thm tha h Th.? y l c quan, mt mi trng m kh khn gian kh

ang tng gi tng pht th thch vi mt c gi tiu t sn nh mnh. C g

u, nu Th. sng nhiu ri th by gi hy nm mi chng gai cay ng

ca cuc i. Bit sng sao y, tt hn ht l Th. hy ngng cao u msng, sng vitnh cm trong sng, vi l tng cao p ca mnh. Hy gi

vng tinh thn ca ngi cng sn, tinh thn trong sut nh pha l, cng rn

nh kim cng v chi li mun nghn ho quang ca lng tin tng.

Ni vy m vn thy xt xa, cay ng v c n l lng. Quanh mnh, M. xa

ri, Khim hy sinh ri, Vn xa, ch Hai xa, Ngha, Thng xa Ni nim

tm s khng phi d dng th l vi mi ngi.

5.9.68

m chia tay vi cc hc sinh. Lng mnh cng bi hi xao xuyn. Trn

chic gh quen thuc m nay, chngi bn em, nghe em ni nhng li thm

thit tin yu, nhng ngy mai em i ri. Em v chin u vi trm nghn kh

khn gian kh. Mong em hy vng vng. Ch rt hiu em, ngi em y ngh

lc, y nim tin v sc mnh, nhng ly g m bo rng em scnsng cho n ngy chin thng! Em dng cm v cng ch t ho v em

nhng t y lng ch vn lo u S lo u rt chnh ng m cng rt sai. S

lo u ca mt ngi ng nhn ngi thn ca mnh ln vo cuc chin u

sinh t.


56/201



Cho em, ch nhn thng vo i mt long lanh di hng mi di ca em v

c thy trong tt c nhng iu em mun ni. l lng tin yu, s lo

lng cho ch v s nh thng khi xa cch. Ch hiu ri, ha vi em l ch s

xng ng l ngi em tin cy.

6.9.68

Chiu nay khu rng n o nhng ting ngi bng dng vng lng. Ch cn

li ting gi go rt trn ngn cy, ting ve su ku rn r khp khu rng. Gi

lnh, ngn gi ca cn bo hay ngn gi lnh ca ma thu v? Mnh

bng thy lnh, ci lnh lm t da thtv t ti c lng. Ni nh nhung trnngp c tm hn. y phi chng l bui chiu ma thu khi sng chiu

ging m trn nhng cnh ng ngoi thnh H Ni, mt mnh mnh p xe

t k tc x v trn con ng vng. Gi lnh vi vt qua cc ngn cy ven

ng, mnh kh run khi qua mt thn cy c hai nhnh.

Khng, chiu nay gi lnh nhng lng mnh lnh khng phi v thiu mt

ngi thn yu m l thiu nhiu ngi thn yu. Nhng ngi l ai ? L

ba m, l cc em, cc cu ngoi Bc, l nhng a em di ng bng ang

ngy m ln ln trong cuc chin u sinh t, l nhng ngi ng ch thn

yu ng xung v ngy mai thng li. V cn ai na ? Phi chng l

nhng a em, nhng ngi ng nghip tr m by lu nay vn qun qut

bn mnh hng say hc tp. Tt c mi ngi to nn mt tnh thng v

i i vi ti Xa mi ngi sao hty nh n da dit v vn.

T Hu ni:Nh g nh nh ngi yu

Trng ln nh ni nng chiu lng nng

Nh th ca mnh sao ln ny ni khng ng vi ring mnh nh? Bi v ni

nh vi M. rt m nht, thm ch Th. bt mnh qun i na. Hay T Hu


57/201



ni ng, bi v M. u phi ngi yu! C ai yu nhau m li nh M.

i vi Th. u. ch l mt ngi bn. V l ngi bn th ch c nh

vy! u phi l d dng g mnh ni nh hm nay h M.?

8.9.68

Cn bo s by. Nm nay bo nhiu, ton nhng cn bo ln. y khu

rng im lng m gi go rt, nhng nh s , nhng cy s ng. C tai

nng khng h min Bc thn yu? Bo ngoi m lng mnh cng bo.

Lo u, thng nh. Min Bc i, hy vng vng nh, hy hin ngang nh

nhng ngy chin thng. D sao chc chn cng nhiu kh khn. Trai trng ln ng ra trn tuyn, nhng bn tay phn nh chng chi vi bo

chc s kh khn.

Chiu nay sao mnh tng nh mnh ang trong cn nh nh ca mt xm

gn ven bin. Gi chiu se lnh, cm chic o len an trong tay m lng xao

xuyn nh thng. Gi lnh u thu v ri y, ma thu th hai xa gia

nh, ma thu th hai ln mnh trong cuc chin u.

V chiu nay nhng ngi thn yu ca ta u nh? Nhng a em thn yu

di ng bng. Mt ngi bn ang xng vo tuyn la. V mt ngi thn

yn ngh di nm t qu hng. Khim i, tri chiu i sang tm

nht. chc Khim nghe c ting sng v r ro. Khim c th

nhn thy con ng quen thuc t Qui Thin ra xm mi. C nh chng

nhng bui chiu tm nht y h Khim? Sao Khim im lng? Khim im

lng vnh vin khng tr li Thy na ri.

10.9.68

c th Thun. Bi hi cm ng trc tnh thng nh thit tha v rt i

chn thnh ca Thun. Lng mnh bng thy m p nh c thm mt ngn


58/201



la nh. Thun i, tnh cm ca em l mt trong nhng ngun c v ch trc

mikh khn, gic ch i ln hon thnh nhim v. Hon cnh v ngh lc

ca em l mt tm gng cho ch hc tp v hc tp mi mi.

Em bun v hi ti sao ch khng nhn em l em trai nh Thng v Ngha? V ch mun rng tnh ch em phi thing ling cao c. Ch thng em

nhng chc l cha hiu ht hon ton v em v ngc li chc em cha hiu

hit v ch. Vy th khoan nghe em.

m nay ch ngi bn ngn n khuya ngh nhiu v a em thng minh y

ngh lc. Hy bit trn trng nhng tnh cm cao pm ta dnh cho nhau.

Hy thy chung trong tnh cm cao p m ta dnh cho nhau. Hy thychung trong tnh cm v hy xng ng vi lng tin cy ca nhau.

15.9.68

V d i hi ph n huyn. Sng gia tnh thng ca cc anh ch mnh

cm thy sung sng. i l vy! u c phi ch l nhng lc c n.

ng v i bn sui nh bng nhin mnh nh v thng Thun l lng.

Tnh thng y ch l tnh ch em m sao cng lm mnh nao nao mt cch

k l. Mnh hnh dung nh thy mt cn nh lnh lo vi ngn o hiu ht

trn bn th. Thun i cng tc v li thi mt mnh n khuya ri ct vng

nm, iu thuc trn mi v khi vng trong gian nh vng. Cn ai na u

ngoi bn b anh em ng ch. Khi tr v nh, Thut mt mnh mt bng.

Mun dng tnh cm chn thnh ng vin v si m cuc i a em ti

nghip . Gi th cho Thun ri vn thy rng ni cha c mt phn ngha. Thun i! Em c xng ng vi tnh thng ca ch khng?

17.9.68

Nghe ch Cp k li ngy Khim hy sinh cng thng Khim n t rut.


59/201



Khim cht ri, u gip nt, chn tay bay mt mt bn. Khim nm phi

trn bi ct qu hng. Cha Khim hai tay b tri cht, vai rng rng mu v

vt thng. Khi nhn thy xc Khim dng nc mt ng tun tro, trong i

mt rc la cm th v au xt y ngi ta thy tnh thng v i cangi cha.

Khim cht ri, m Khim ng trc xc con m khng cn bit g na, cho

n hm nay b vn cha hi phc li. Nhng lc tnh to l nhng lc b

khc thng con.

Khim i! bn kia th gii c thy ht ni au bun ca nhng ngi cn

sng khng Khim? Ba m Khim cha cn dng nc mt v mt bn giKhim cha cn dng mu chy trong tim.

19.9.68

i hi huyn on Thanh nin, sng gia nim vui ca lp thanh nin ln

ln trong chin u. c gp v nghe cc em thiu nhi bo co in hnh.

- Em Hong 14 tui trong su thng u nm git c 6 lnh M, nh lt 2

xe tng bng v kh t to, ly c 7 sng gic trong c 2 ci c nhn v

cc loi khc.

- Em An Ph Chu ly 5 sng, c 2 ci c nhn, mt i RC.

Cc em anh hng t trng nc.

T ho thay tui tr ca chng ta.

27.9.68

Kt np ng.

Cm gic r nt nht ca ngy hm nay l: Phi phn u sng xng ng

vi ci tn mt ngi cng sn.

Cn nim vui, sao nh qu so vi ngha ca ngy vui. V sao vy h Thy?


60/201



Phi chng nh hm no Thy ni: nh mt a con kht sa m khc

mt ri, ming sa nut vo khng cn nguyn hng v thm ngon v ci

th v ca n na.

V trong gi mc nim nhng ngi hi sinh v s nghip ca ng, mnhau xt nh thng nhng ngi thn yu trn t c Ph ng xung

trong cuc u tranh sinh t ny.

5.10.68

Mt cas t vong phu thut ct on(17). l mt bnh nhn gi su mi

su tui nhng sc cn khe, l mt ng vin gi hai mi ba nmtri lin tc chin u. Gia nh v bnh x tn tnh cu cha m cng

khng sao cu thot cho ng gi. Ring mnh d tp th v chnh con trai

ng gi xc nh v tha nhn mnh khng c lim ch c lng tn tnh

cu cha nhng mnh vn thy xt xa. V sao ng cht? V k thut? Cng

khng phi, tuy l cas u tin ct ct nhng mnh cng vn bnh tnh vn

m bo thi gian v k thut. Vy th v sao? V khng truyn c l

plasma? Nhng s vic ny cng khng bit ni sao, c truyn ng vo, ven

li trt ra do ng gi quy ca. Bun v cng! Sao mt cas t vong khng

ng t cong li khng rt ra c bi hc g ch ng c?

6.10.68

C nhng li na a na tht ghen vi tnh thng m mi ngi dnh

cho mnh. Mnh cng suy ngh v nhng li ni a nhng suy ra chocng u phi mi ngi thng mnh v hai ch Bc s. Nhng l th thm

thit, nhng mn qu gi n mnh gi ghm tnh thng ca nhiu ngi

vi mt ngi thn, hon ton khng phi l mt l vt i vi mt thy

thuc m ch l tnh cm ca nhng ngi ch, ngi em, ngi anh, ngi


61/201



bn i vi mnh m thi. C iu i lc mnh cng t hi rng ngi ta c

thc hay khng, sao m nhiu a em, nhiu ngi bn dnh cho mnh mt

v tr duy nht thng yu trong tnh cm nh vy?

8.10.69

Nng u thu ti vng ng trn ngp c khu rng. Nng u thu vi nhng

cn gi se mi v se c lng ngi. Li nh nh mnh mng su thm nh

lng i dng ang m trn thn mnh di t Vit Nam. Nh t mt ngi

bn hin lnh, kn o c ngi nh nh cui ph i Cn, nh n a em

tinh nghch c mi tc mm kp bng ln cao, nh mt a em trai minNam va gi th tm bit trc lc ln ng i hc, nh mt a em thn

thit c i mt long lanh di hng mi di v nh sao mt ngi thn yu

vnh vin nm yn ngh trn b bin qu hng.

t nc i! Bao gi cho nh thng ngui bt, bao gi cho t nc thanh

bnh? Mnh bit ngy thng li khng xa na nhng sao vn thy hnh phc

xa vi qu. Liu c c thy ngy hnh phc y na khng? Ngi cng

sn rt yu cuc sng nhng khi cn vn c th nh nhng m cht c.

Cht m vn yu sao cuc sng, cuc sng m ngi ta i bng m hi

nc mt v mu xng sut hai mi ba nm nay.

10.10.68

K nim ngy gii phng th trn t min Nam rc la. Mt cm gic

bi hi xao xuyn. H Ni gii phng Hnh dng tiu ty ca nhng tnlnh Php cui cng rt khi H Ni qua chic cu Long Bin i v hng

bc. H Ni gii phng mi bn nm ri, d trong bom n H Ni ca ta

vn ng ln mnh khe. Mnh vn nghe c ting ci trong tro ca cc

em hc sinh trn sn trng. Mm non ng Hng Bng Nhum(18), vn


62/201



nh nghe thy ting tu in chy leng keng trn ng ph. H Ni i, nh

H Ni bao nhiu li thng Si Gn, Hu v hng trm th x thnh ph trn

mnh t cn au thng khi la by nhiu. Cuc u tranh ny c lit cha

tng thy v trong c lit y chng ta chin u dng cm kin cngcha tng thy. Ai cn ai mt khi nc nh c c lp? Nu nh mnh c

cht cng c hng nhng ngy XHCN ri. Cn trm nghn vn nhng

ngi ln ln ch bit c au thng gian kh kh Khim, Hng, L, Tun,

Hng, Th v cn nhiu na ng xung m cha h c hng mt ngy

hnh phc. au xt bit chng no!

11.10.68

Nghe tm s mt ngi bn mun gi nim hy vng mnh v yu cu mnh

tr li. Khng do d mnh tr li ch xem anh nh mt ngi bn, khng c

g hn. Mnh ni thm: Lng mnh dp mi mc ring t tp trung

vo cng tc.

Mnh ni thc vi lng tm nhng cha thc vi con tim mnh. Thc ra

mi tnh vi M. vn lm tri tim mnh r

Documents

Nhật Ký Đặng Thùy Trâm