VITI I 13 I BOTIMIT www.thealbanian.co.uk info@thealbanian.co.ukTel: 020 7018 7929 Adresa: 30 Avenons Road London E13 8HT

*Në varësi të orarit të punës të agjentit dhe të përputhshmërisë me kërkesat rregullatore. MoneyGram dhe Globe janë marka tregtare të MoneyGram International Limited. Të gjitha markat e tjera janë pronë e zotëruesve të tyre përkatës. MoneyGram International Limited është institucion i autorizuar pagesash i rregulluar në Mbretërinë e Bashkuar nga Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare. © 2017 MoneyGram.

17-02683

moneygram.co.uk | 0800 026 0535

Dërgojini para të afërmve tuaj në pak minuta.*

Kazuo Ishiguro: Si e shkrova‘The remains of the day’

– për katër javëDAUT DAUTI

LEA YPI, UDHËTIMI INJË PREJ

PEDAGOGEVE MË TËVLERËSUARA

SHQIPTARE NË BOTËNAKADEMIKE

DR.ARGITA ZALLIANGLIA I VODH

I FËMIJËRINË, PORI REALIZOI ËNDRRËN;26 VJEÇE U BË

DOKTORE SHKENCASH

NJË MILION ILEGALË NUK MUND TË LARGOHEN NGA BRITANIA

AMANETI I ELSIE: “MË VARROSNI OSE NË SHQIPËRI

OSE NË KOSOVË”!MAL BERISHA

ARBE NMANAJ

Duke folur përpara deputetëve britanikë tëKomisionit parlamentar për Punët e Brend-shme, ish-drejtori i Përgjithshëm i Emigra-cionit, David Woods deklaroi se mbi njëmilion ilegalë nuk do mund të largohen ngaBritania.

Mes emigrantëve ilegalë përfshi-hen ata që qëndrojnë edhe kur u kanëmbaruar vizat britanike, azilantë që u ështërefuzuar kërkesa për azil dhe kalojnë në tëzezë, si dhe të huaj që hyjnë ilegalisht nëBritani me mjete të ndryshme transporti,duke shmangur kontrollet kufitare i >>> (vijon ne faqe 2)

LONDON 10 TETOR

KOMBI SHQIPTAR NË ZIPËR GJIGANDIN

E ALBANOLOGJISË: IN MEMORIAM

GEZIM ALPION

SHQIPTARËT NUK DUHET TË VOTOJNË PARTITË

MAQEDONASESHABAN MURATI

BBC shkruan për muzikëntradicionale shqiptare420 MILIONË EURO HYNË NËKOSOVË NGA DIASPORA PËR

VETËM 6 MUAJ

ABETARET NËDIASPORËA SCHOLAR OF UNCOMMON

KINDNESS AND BRILLIANCE:ALBANOLOGIST

DR. ROBERT ELSIE

aktualitet www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 2

DREJTOR: PETRIT KUÇANAKryeredaktor: BASHKIM METALIA

REDAKSIAPROF. DR. SC. Akil Koci, Genc Drini

Arben Manaj,Daut Dauti, Shefit Domi

Emanuel Bajra, Jeni Myftari, Miranda Keqaj, Majlind Goge

Pranvera SadriaBlerim Ciroka, Flori Slatina,

Kastriot Dervishi, Anila Hoxha,

Fjoralba Hysa PanoWeb-design Shefdomi.com

www.thealbanian.co.uk albania7@gmail.com

Tel: 02034895136

ARBEN MANAJ

Duke folur përpara deputetëve bri-tanikë të Komisionit parlamentar përPunët e Brendshme, ish-drejtori iPërgjithshëm i Emigracionit, DavidWoods deklaroi se mbi një milion ile-galë nuk do mund të largohen nga Bri-tania.

Mes emigrantëve ilegalëpërfshihen ata që qëndrojnë edhe kur ukanë mbaruar vizat britanike, azilantëqë u është refuzuar kërkesa për azil dhekalojnë në të zezë, si dhe të huaj qëhyjnë ilegalisht në Britani me mjete të

ndryshme transporti, duke shmangurkontrollet kufitare.

Staticienët zyrtarë thonë seështë e pamundur të saktësohej numrii saktë i atyre që jetojnë ilegalisht nëBritani.

Sipas një vlerësimi të para12 vitesh, popullsia migratore e paau-

torizuar që jetonte në Britani ishte 430mijë vetë, ndërkohë që emigracioni ile-gal shkonte në shifrat e 150 mijëvetëve.

Në seancën e Parlamentitbritanik u tha se, emigrantët ilegalëmendohet se ndikojnë në ekonominëbritanike, pasi kjo kategori ka më pak

gjasa të paguajë taksa, sesa ata që janëlegalisht në Britani.Qeveria britanike ka forcuar masat përt’ua bërë sa më të vështirë jetën atyreqë ëndërrojnë të jetojnë ilegalisht nëBritani, por hyrjet ilegale duket se endevazhdojnë në shifra të larta.Shumica e shqiptarëve që mbërrijnë në

Britani vijnë ilegalisht dhe një pjesëshumë e madhe e tyre nuk regjistrohenpranë autoriteteve të Emigracionit. Nëtë shkuarën është folur për një amnisti,si mënyrë për të lehtësuar deri diku sit-uatën e krijuar, por momentalisht nukflitet më për të dhe nuk ka asgjëkonkrete.

NJË MILION ILEGALË NUK MUND TË LARGOHEN NGA BRITANIA

aktualitet www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 3

Nëntogeri i Forcës së Sigurisë tëKosovës (FSK) Rilind Idrizi ka marrëçmimin "Studenti më i mirë ndërkom-bëtar" në Kolegjin Mbretëror të For-cave Ajrore të Mbretërisë sëBashkuar, transmeton AnadoluAgency (AA).

Në një njoftim për medianga FSK thuhet se pjesë e ceremonisësë diplomimit të kadetëve-oficerëve tëmbajtur në Kolegjin Mbretëror të For-cave Ajrore në Cranwell të Mbretërisësë Bashkuar ishin edhe dy pjesëtarë tëFSK-së, nëntoger Rilind Idrizi dhetetari Feti Pronaj, të cilët kanë përfun-duar me sukses studimet ushtarake 7mujore në këtë kolegj. “Nëntogeri Rilind Idrizi ka treguarperformancë të jashtëzakonshme nëfushën e studimeve ushtarake,akademike dhe praktike, dhe si rezul-tat i këtyre arritjeve ka marrë çmimine studentit më të mirë ndërkombëtar.Nëntogeri Idrizi, këtë çmim e ka pran-uar nga oficeri komandues i këtijkolegji-Marshall Steve Rochell”,bëhet e ditur nga FSK.“Krenari të marr pjesë në ceremon-inë e diplomimit të oficerit të Forcëssë Sigurisë së Kosovës, Behar Fa-zliu, i cili mori çmimin si kadeti mëi mirë ndërkombëtar, në Kolegjin eForcës Ajrore Mbretërore në Cran-well. Urime të përzemërta për Be-harin dhe Forcën e Sigurisë së

Kosovës”- shkruan AmbasadoriGreicevci

Ndërkaq gjatë kësaj cere-monie i pranishëm ishte edhe koman-danti i FSK-së, gjeneral lejtnantRrahman Rama i cili pas përfundimittë ceremonisë së diplomimit ka shpre-hur se ndihet i kënaqur me perfor-

mancën e dy pjesëtarëve të FSK-së. Duke vënë në dukje se nëntoger Idrizidhe tetari Pronaj janë pjesëtarët e parëtë FSK-së që diplomuan në KolegjinMbretëror të Forcave Ajrore, Rama kathënë se “Suksesi i kadetëve dhe ofi-cerëve tanë në Akademitë më pres-tigjioze në botë, është edhe një

dëshmi se FSK-ja po ndërtohet mestandardet më të larta profesionale tënivelit të shteteve të NATO-s”.

Ndërkaq në një njoftim ngaqeveria britanike thuhet se zëvendësShefi i Misionit, Tom Adams, dukeuruar Idrizin për këtë arritje tha se përkëtë sukses duhet të jetë krenare edhe

Kosova. Adams po ashtu u shpreh seMbretëria e Bashkuar është eangazhuar për zhvillimin e Forcës sëSigurisë së Kosovës si dhe përmbështetjen e Kosovës dhe gjithëqytetarëve të saj.

Me këtë rast edhe nëntogeriRilind Idrizi tha se ka mësuar mësimedhe shkathtësi të paçmueshme, të cilatsipas tij do ta ndihmojnë në zhvillimine tij personal dhe profesional.

“Jam krenar për arritjete mia në këtë kurs dhe për mundës-inë për të përfaqësuar vendin timdhe FSK-në në një pozicion pozitiv.Unë synoj ta kthej këtë eksperiencënë FSK dhe ta zbatoj atë në më tëmirën e aftësive të mia", tha nën-togeri Idrizi.

Kurse tetari Pronaj tha sekjo ka qenë një trajnim tepër i mirëpër të mësuar dhe zhvilluar aftësitë etij. Ai shtoi se ky kurs ka ofruar njëambient të përsosur për të nxiturmiqësinë dhe marrëdhëniet profesion-ale me oficerët e rinj të ForcaveAjrore të Mbretërisë së Bashkuar.

NËNTOGERI I FSK-SË RILIND IDRIZI MERRÇMIMIN "STUDENTI MË I MIRË NDËRKOMBËTAR"

op/ed www.thealbanian.co.uk faqe 4

Bashkimi Evropian është gati të nisëpërgatitjet për negociatat tregtare postBrexit me Britaninë e madhe, ndërsarefuzon që këtë çështje ta diskutojëme qeverinë në Londër.

Në një draft dokument të zbuluar ngamediat shkruhet se 27 vende e BE, paBritaninë, duhet të nisin bisedimet përtregtinë mes tyre, ndërsa zyrtarët nëBruksel përgatisin detajet. Sigurishtqë ky draft dokument mund tëndryshohet, por ai sinjalizon izoliminbritanik dhe tërthorazi e mbase medashje, i dërgon një mesazh Londrëssë duhet të pranojë kushte e jo të ven-

dosë.Mes rreshtave këtë e tha edhe shefi iKomisionit Evropian Jean ClaudeJuncker, i cili deklaroi se mungesa ekompromisit për angazhimin finan-ciar të Britanisë po pengon progresin,duke shtuar se Londra duhet të

paguajë.Dokumenti i publikuar nga mediatflet për bisedime për një periudhëtranzicioni dhe raportin e ardhshëmqë duhen bërë sa më shpejt dheparashikon se në rast të hapave pozi-tivë nga Britania, BE do të reagojë

mjaft shpejt.Por ai gjithashtu thotë se që unioni tëjetë plotësisht gati, liderët e BE do t’ikërkojnë kryenegociatorit MichelBanier që të nisë përgatitjet për tranzi-cionin, pa nisur diskutimet direkte meBE-në për këtë çështje. Temat që kanë

bllokuar progresin në bisedime janëkufiri me Irlandën, të drejtat e qyte-tarëve evropianë në Britani dhe mbitë gjitha fatura e divorcit që Londraduhet të paguajë.

TREGTIA POST-BREXIT, BE 'DISKUTON'PA PRANINË E LONDRËS

OFROJME TE GJITHA LLOJET E SHERBIMEVE ELEKTRIKE SI DHE VENDOSJEN E CCTV

GENERAL ELECTRICSHOME & OFFICEELELCTRICAL REWIRINGSERVICESPERIODIC INSPECTIONS(EICR)LANDLORD SAFETY CERTIFICATESLIGHTING SOLUTIONSELECTRIC HEATING TESTAND INSPECTIONPAT TESTINGFUSE BOARD CHANGE AND UPGRADESTELECOMS AND DATA INSTALLATION’SAERIAL INSTALLATIONSGARDEN AND STREET LIGHTINGCOMMERCIAL AND OFFICE LIGHTING

LAND-LORDS CERTIFICATEEMERGENCY LIGHTINGCCTV ENTRY PHONEGENERAL MAINTENANCE

BOILER CONTROL WIRINGELECTRIC VEHICLECHARGING POINTS SECURITY24H/7 AVAILABLENa kontaktoni

56 Parkland Rd, WoodGreen, London N22 6ST, UK

Phone: 07399521649 Phone: 07539874390

Email:info@euradicielectrical.co.uk

PER TE GJITHA FESTAT TUAJA, DITELINDJEFEJESA, DASMA DHE CDO LLOJ FESTE

KUJDESIMI PER JU, JO VETEM PER TORTENSIPAS KERKESES SUAJ POR CDO LLOJ EMBELSIRE QE DESHIRONI. NE LOKALINTONE MUND TE SHIJONI EDHE TRILEQEN

TASTE OF CYPRUS 34 GREEN LANE PALMERSGREEN LONDON N13 6HT TEL: 020 8889 4324

Shpresa ProgrammeRegjistroni femijet

ne shkollat egjuhes shqipeTel: 020 7511 1586

op/ed www.thealbanian.co.uk faqe 5

273 FORE STREET, EDMONTON LONDON N9 0PDwww.nillsfurniture.co.uk | 020 8884 1112

Një jetë luksese

Hapi sytë për nje ditë të bukur

Astrit Lulushi

Konstantin Louloudis, lindur më1991, është garues britanik; dy herëfitues i medaljes olimpike dhe dy herëkampion i botës në garat me jaht. I atii tij është grek, i ardhur nga ishulli iAndros. E ëma e tij, britanike, ështëpjesëtare e oborrit të mbretëreshësElizabeth II.

Andros është ishulli më ve-rior i arkipelagut grek Cyclades, rreth10 km në juglindje të Euboea dherreth 3 km në veri të Tinos. Ishulliështë kryesisht shkëmbor. Komuna, ecila përfshin Andros dhe disa ishuj tëvegjël aty pranë, të pabanuar, ka njësipërfaqe prej 380 km2. Qytetet më tëmëdhenj janë Andros, Gavrio, Batsi

dhe Ormos Korthiou.Në vitin 1416, ishulli u

pushtua nga osmanët dhe pothuajse egjithë popullsia vendase u shperngul.Në të njëjtën kohë, arvanitët, të ikurnga zonat jugore të Shqipërisë sësotme, kaluan nga Eubeja në ishull,duke u vendosur në pjesën veriore tëtij. Emri i ishullit në gjuhen arvaniteështë Ëndërr.

Në fillim të viteve 1770,gjatë Luftës Ruso-Turke të vitit 1768-74, ishulli u pushtua nga rusët dhe upërdor si bazë për operacionet nëEgje.

Më 10 maj 1821, Theophi-los Kairis, një nga intelektualët krye-sorë grekë, deklaroi pjesëmarrjen eAndros në Luftën e Pavarësisë dukengritur flamurin grek në ishull. Meanë të një fjalimi, Kairis frymëzoipronarët e anijeve dhe tregtarët për tëkontribuar me fonde për të ndërtuarnjë marinë greke për të luftuar os-

manët. Arvanitët përbënin në atë kohështresën më të pasur në rajon.

Pas fitores së pavarësisë,ishulli Andros u bë qendër e madhe eanijeve greke. Në këtë u ndihmua ngaardhja e refugjatëve nga Psara dherënia e qendrave të tjera tradicionaletë transportit detar sic ishte ishulliHidra, vendbanim tjetër arvanitas nëGreqi. Tregtarët e Andros ishinveçanërisht aktivë në tregtinë edrithërave nga Evropa Qendrore dheLindore.

Ndërtuar fillimisht në nivellokal, anijet Andrian u ndërtuan mëvonë në Syros, sidomos kur filloitranziti me anije me avull. Deri nëvitin 1914, anijet e regjistruar në An-dros ishin të dytat në Greqi përsa ipërket kapacitetit. Pas Luftës së ParëBotërore, numri i anijeve të regjistru-ara në Andros u rrit nga 25 më 1921deri në 80 përpara Luftës së DytëBotërore.

Humbjet e pësuara gjatëkësaj lufte, si dhe ndërkombëtarizimii anijeve dhe transferimi i qendravetregtare detare në Pire dhe Londër,sinjalizuan fundin e anijeve andriane.Sipas regjistrimit të fundit grek të vitit2011, qyteti i Andros kishte 1,665banorë dhe i gjithë ishulli 9,221banorë. Disa nga komunitetet në An-dros janë Arnas, Batsi, Kipri, Kochy-los, Lamira, Livadia, Mermingetë,Mesaria, Sineti, Zaganiaris etj.

Por dialekti arvanitas ështënë krye të gjuhëve që po zhduken,shkruan profesor Lukas Tsitsipis në“Arvanitica and Greek in Contact”.Arvanishtja sot është e rrezikuar, pasifolësit e saj përdorin gjuhën greke dhepjesëtarët më të rinj të komunitetitnuk e flasin më, thotë prof. GeorgiosBabiniotis në “Lexicon of the GreekLanguage”.Por pse nuk e flasin?Më 1899, përfaqësuesit kryesorë të

arvanitëve, mes tyre pasardhës tëheronjve të pavarësisë së Greqisë, bo-tuan një manifest ku u bëhej thirrjeshqiptarëve jashtë Greqisë për t’ubashkuar për krijimin e një shtetishqiptaro-grek. Pasi Shqipëria shpallipavarësinë, arvanitët nëGreqi erdhën duke u ndarëgjithnjë e më shumë ngashqiptarët dhe vendi ëmë,duke u vetë-identifikuar sigrekë. Kjo mëri e trashëguarpo sjell dëme të mëdha.Gjuhëtarë dhe etnologë kanësugjeruar se kjo prirje poshpie në humbje progresivetë dialektit arvanitas dhezhvendosje të brezit të ri ar-vanitas drejt greqishtes sigjuhë të tyre të vetme.

Gjak i humbur

op/ed www.thealbanian.co.uk faqe 6

MAL BERISHA

Të dielën , papritmas ndërroi jetë njëriprej njerëzve më të dashur të popullitshqiptar, studiuesi dhe historiani i kul-turës tone, Profesor Robert Elsie. Aika sjellë në vemendjen e lexuesve nëgjuhën angleze dhe gjermane materi-ale të shkruara nga njerëzit më tëshquar të botës, për në shqiptarët.Puna e tij ka filluar që në vitin 1975.Robert Elsie do të meritonte njënekrologji ku t’i thuheshin ato që kabërë për ne shqiptarët. Por në vend tësaj, më mirë se kushdo flet uebfaqja etij në internet aty ku çdo shqiptar dhei huaj do të gjejë materiale me vlera tëjashtëzakonëshme.Interesi i këtij studjuesi për disadekada ka qenë kultura, letërsia dhehistoria shqiptare. Shumica e bo-timeve të tij janë pikërisht nga këtofusha. Çdo material i tij është i vendo-sur në faqen e tij të internetit dhe ipërkushtohet fushave të veçanta të his-torisë, gjuhës, letërsisë dhe fotografisësë hershme.Tek “Arti shqiptar” ai ia ka kushtuarpunën e tij artit në Shqipëri në kupti-min më të gjerë të fjalës përfshirë për-pjekjet e artistëve shqiptarë që nëfillimet e veta si dhe punëve tëartistëve të huaj të lidhur meShqipërinë e shqiptarët. Ajo paraqethistorinë gjithëpërfshirëse të artitshqiptar dhe tregon aspekte dhefenomene që janë me interes për

vëzhguesin e huaj dhe në shqiptarët poashtu.Në “Tekste dhe dokumente të historisëshqiptare” gjëndet një përmbledhje eteksteve që hedhin dritë mbi vendintonë dhe që siç thotë autori, “shpeshinjorohet nga historianët dhe dije-tarët”. Ato nuk janë hartuar si një His-tori e Shqipërisë apo e shqiptarëve,por janë dhënë si një përmbledhje kro-nologjike e teksteve historike të rëndë-sive të ndryshme që nga shekulli i XI– të deri në shekullin XXI, shumicaprej të cilave të papërkthyera më parë.“Gjuha shqipe” e studjuar nga RobertElsie është e lidhur më rregjistrime nëaudio për të folmen tonë. Tek “Dialek-tet Shqiptare” ne mund të dëgjojmë tëfolmen dialektale rajonale të shqipesdhe mënyra sesi flitet gjuha shqipe nëpjesë dhe krahina të ndryshme të botësshqipfolëse.“Letërsia Shqiptare në Përkthim”përmban përzgjedhjen më të madhe tëletërsisë tonë që është paraqitur ndon-jëherë e përkthyer në gjuhën angleze.Ajo përfshin një gamë të gjerë au-torësh nga e kaluara dhe e tashmja dhepërfshin shkrimtarë nga Shqipëria,Kosova dhe Diaspora Shqiptare. Kaprej tyre që janë publikuar, por shu-mica paraqiten para lexuesit për herëtë parë.Në “Fotografi të hershme në Shqipëri”

Rebert Elsie paraqet koleksione të her-shme të fotografive të Shqipërisë dheshqiptarëve, kryesisht nga fundi ishekullit të nëntëmbëdhjetë dhe në fil-lim të shekullit të njëzetë, e cila, nëfakt ofron pamje të mrekullueshme tësë kaluarës së popullit shqiptar.Vdekja e tij është një humbje e madhepër kulturën dhe historinë e vendittonë. Se sa e donte ai popullin shqip-tar, më mirë se çdo gjë flet amaneti tiji fundit.Ky nuk është rasti i parë. Edhe HarryHodgkinson gazetar dhe shkrimtarfamshëm anglez, mik i shqiptarëve,para vdekjes në vitin 1994 la amanet:“Të varrosej me arkivolin e mbuluarme flamurin shqiptar”.

Jam tejet i prekur ngavdekja Robert Elsit miqësinë me tëcilin e kam konsideruar si gjërat më tëveçanta të jetës time.

Në takimin e fundit me të nëLondër, Janar 2014 ai nuk mund tëlargohej pa bërë një fotografi tek bustiI Skënderbut. Ai mban Medaljen eMirënjohes akorduar nga Presidenti IRepublikës së Shqpirëise z Bujar Nis-hani në vitin 2013.

U prehtë në Paqë!Mal Berisha

AMANETI I ELSIE:“MË VARROSNIOSE NË SHQIPËRIOSE NË KOSOVË”! DR GËZIM ALPION

Mësova me keqardhje të thellë sesot u nda nga jeta Dr Robert Elsie,gjigandi i Albanologjisë, autori i mëse 60 librave dhe i një numri shumëtë madh studimesh të tjera, shumicadërmuese rreth kombit shqiptar.Unë dhe Dr Elsie filluam t’i shkrua-jmë njëri-tjetrin në fillim të viteve1990, kur po studioja për doktoratënnë Universitetin e Durhamit. Ishtegjithmonë kënaqësi të merrja prej tijbotimet që më dërgonte me një bu-jari karakteristike.

Që nga ajo kohë, ne kemi këmbyermendime rregullisht në lidhje menjë numër çështjesh të ndryshme qëtrajtonim në studimet tona. Korre-spondenca jonë u intensifikua sido-mos gjatë tre viteve të fundit, që unëpo merrem me një studim akoma nëprogres për Nënë Terezën.

Dr Elsie dhe unë nuk ishim gjith-monë dakord për gjithçka. Nëstudimin e lartpërmendur, unë e kri-tikoj publikisht për herë të parë DrElsie në lidhje me disa mendime qëai ka shprehur për lidhjen e shqip-tarëve me ilirët dhe natyrën dhepërhapjen e kristianizmin në trojetshqiptare.

Pavarësisht nga pikëpamjet tona tëndryshme, gjatë tre dekadave qëkemi qenë në kontakt, ne kemi pasurnjë dialog të hapur, profesional dhegjithmonë brenda normave të ko-rtezisë, të ndërgjegjshëm në tëdrejtën për të menduar ndryshe, aqe domosdoshme për këdo që është iinteresuar në avancimin e dijes.

Ata që më njohin si studi-

ues, e dinë se sa skrupuloz jam përtë mësuar edhe detajet më të voglanë lidhje me informacionin qëkërkoj. Dr Elsie jo vetëm që u ështëpërgjigjur të gjitha pyetjet e mia, pore bënte këtë gjithmonë me shpejtësitë mahnitshme, pavarësishtangazhimeve të shumta.

U ndjeva mire kur para pak muajshDr Elsie në një mesazh të shkurtër,ashtu siç duhet të jenë mesazhet tëtilla, më përgëzoi për kontributintim në fushën e studimeve për NënëTerezën, vlerësim për të cilin do t’ijem gjithmonë mirënjohës.

Sot kam humbut një mik dhe kolegtë mirë, edhe pse nuk pata kurrë kë-naqësinë dhe privilegjin ta takoj per-sonalisht.

Dr Elsie ka lënë një prodhimtari tëjashtëzakonshme dhe të larmishmesi askush tjetër në fushën eStudimeve Albanologjike. Al-banologët do t’i jenë gjithmonëmirënjohëse këtij gjigandi të Al-banologjisë për përkushtimin shem-bullor dhe kontributin e veçantë nërritjen e kredibilitetit ndërkombëtartë kësaj fushe ku, pavarësisht arrit-jeve, ngelet ende shumë për të bërë.Po kështu, Dr Elsie ka mirënjohjene thellë të kombit shqiptar që gjetitek ai një mik për jetë.

KOMBI SHQIPTAR NË ZIPËR GJIGANDIN E ALBANOLOGJISË: IN MEMORIAM

Dërgojini para të afërmve tuaj në pak minuta.*

moneygram.co.uk | 0800 026 0535*Në varësi të orarit të punës të agjentit dhe të përputhshmërisë me kërkesat rregullatore. Post Office, Tesco, Thomas Cook, Raiffeisen Bank, Societe Generale Albania, Alpha Bank, First Investment Bank, Posta Shqiptare, AK Invest, Banka Credins dhe Banka Kombëtare Tregtare janë agjentë të MoneyGram International Limited në ofrimin e shërbimeve të transferimit të parave. Post Office dhe logoja e Post Office janë marka tregtare të regjistruara të Post Office Ltd. MoneyGram dhe Globe janë marka tregtare të MoneyGram International Limited. Të gjitha markat e tjera janë pronë e zotëruesve të tyre përkatës. MoneyGram International Limited është institucion i autorizuar pagesash i rregulluar në Mbretërinë e Bashkuar nga Autoriteti i Mbikëqyrjes Financiare. © 2017 MoneyGram. 17-02683

Dërguar nga:

Dhe kudo ku shihni logon MoneyGram

Marrë në:

Udhetimi im www.thealbanian.co.uk faqe 8

Njohja e të paktën pesë gjuhëve tëhuaja e bënte atë të kishte një komu-nikim fantastik me studentët e saj.

Nëse momentet e para, tëqënurit pedagoge ne LSE tejçuanemocione të papërshkrueshme mevonë kjo do të ishte rutinë e punës saj.Është shumë e vështirë të gjendet njëuniversitet prestigjioz cep më cep tëglobit ku Lea Ypi nuk ka marrë ftesëpër leksione apo konferenca tëndryshme. Gjithsesi mbetet interesantfakti sesi ajo e ka përjetuar ndjenjën emarrjes së rrogës se parë në LSE.

Në auditoriumin e orga-nizuar pak kohë më parë nga The Al-banian, në bisedë me gazetarinEmanuel Bajra ajo u shpreh se: “Nd-jenja që përjetova kur mora rrogën eparë në LSE (London School of Eco-nomics), që erdhi pas një kontrate tëvazhdueshme që teorikisht besohet qëdo më çojë deri në pension, ishte njëndjenjë çlirimi.

Ishte fundi i një skllavërimiekonomik dhe ndjekjeve të pasioneveqë ishin të përcaktuara ngangushtësimet financiare”.

Ishte një ëndërr e bërë re-alitet. Tashmë shijonte privilegjin e tëqënurit pedagoge në LSE, universitetimë i lakmueshëm dhe më prestigjioznë Londër. Ishte realizimi i një ëndrrepër të cilën ajo kishte “luftuar” aqshumë.

Rrugëtimi i Leas drejt asajkarriere të suksesshme nisi që kur ajoishte në Shqipëri. Kur mbaroi shkollëne mesme, vajza e re me plot ëndrra,Lea Ypi, në moshën 18 vjeçare kishtedëshirë që të vazhdonte studimet nëdegën e filozofisë, dhe për më tepërdonte që universitetin ta kryente jashtëShqipërisë.

Kur ua dha prindërve këtëlajm, reagimi i tyre nuk ishte më i mirii mundshëm sepse në Shqipëri sapo tëthoshe fjalën “filozofi”, në mendjen enjerëzve vinin teoritë e “Marksizëm-Leninizmit”. Duke qenë se problemetekonomike ishin të shumta në atë peri-

udhë, për shoqërinë shqiptare, ishtemeritë e saj që fitoi bursën dhe tëdrejtën e studimit për filozofi në Uni-versitetin e Romës “La Sapienza”. Gjatë periudhës së studimeve asaj iu

desh të përballej me peripeci tëndryshme. Vështirësia e parë konsis-tonte në ato financiare dhe për këtëarsye asaj në mënyrë të vazhdueshme

i duhej të aplikonte për bursa tëndryshme. Sikur të mos mjaftonte kjo“pengesë financiare”, problem i dytëqë e shqetësonte atë në njëfarë mënyreishte studimi i një dege shumë të

vështirë si filozofia në një gjuhë tëhuaj dhe pa asnjë pregatitje nga gjim-nazi. Peripecitë që ajo ndeshi gjatë viteve tëstudimit i dhanë asaj më shumë ku-rajo për të vazhduar përpara që tëluftonte për të jetuar ëndrrën e saj.Padyshim vullneti dhe puna e saj ushpërblye në vitin 2002 kur ajo upajis me diplomë në filozofi ngaUniversiteti i Romës “LaSapienza”.Ishte ky hapi i parë i saj drejt ngrit-jes në karrierë në fushën e filo-zofisë.

Pas përfundimit të shkollëssë lartë, ajo vendosi që të vazh-donte studimet Master në të njëjtinuniversitet në degën Letërsi dheGazetari dhe pas përfundimit mesukses të studimeve master ajo fil-loi si hulumtuese pranë Departa-mentit të shkencave sociale dhepolitike pranë “European Univer-sity Institute” në Firence të Italisë,në vitin 2005.

Ishin të shumtë universitetet me tëcilët ajo ka punuar pas përfundimittë ciklit të studimeve Master. Ndërto mund të përmendim: 1) Italian Institute ofHistorical Studies, Naples

Australian National

University, Research Schoolof Social Sciences.

Program Visitor inPolitical Theory, 2006, 2007.2) Social Science Re-search Centre (WZB),Berlin, GermanyVisiting Researcher,2007.

3) Stanford Universityand Wissenschaftskolleg zu

Berlin (WIKO).Fellow of the Summer Insti-

tutes for Advanced Study on ‘Citizen-ship and Migration’, 2007, 2008. Lea bashkëpunoi me këto universitetedhe qendra kërkimi gjatë kohës që popunonte për të mbrojtur doktoraturëne saj pranë universitetit “EuropeanUniversity Institute” në Florencë tëItalisë. Pas mbrojtjes me sukses tëdoktoraturës në vitin 2008, ajo ven-dosi t’i jepte një drejtim tjetër karri-erës së saj. Kësaj here destinacioni isaj do ishte Mbretëria e Bashkuar. Kurajo mbërriti në Angli, ishte univer-siteti i Oxford-it, që i hapi dyert.Më konkretisht, ishin dy kolegje ngaky Universitet “Nuffield College” dhe“Worcester College” vendet ku ajo uangazhua nga viti 2008 deri në vitin2011. Karriera e saj shënoi një pikë kulmi-

nante kur një nga universitetet mëprestigjioz në Mbretërinë e Bashkuarsiç është “London School of Eco-nomics” LSE, i bëri një ofertë që ajonuk e refuzonte dot.Ishte një ëndërr e bërë realitet tashmë.Ajo ishte pedagoge në një prej univer-siteteve më elitar në shtetin britanik.Padyshim arritja e qëllimit për tu bërëpjesë e stafit të LSE, ishte një nga kul-minacionet në karrierën e saj.Përveç LSE, që prej vitit 2011 ajoështë gjithashtu pjesë e stafit të Aus-tralian National University dhe njënga drejtuesit e revistës shkencore TheJournal of Political Philosophy, njënga më të njohura për studimin e filo-zofisë politike. Gjithashtu ajo ështëanëtare e bordit e disa nga revistaveakademike më të famshme në botë. Lea mund të konsiderohet padyshimsi një nga shqiptaret më të vleresuaranë botën akademike. Çdokush do tëmahnitej po të shikonte listën e bo-timeve shkencore dhe çmimeve me tëcilat Lea është vlerësuar.

Ajo është autore e disa li-brave, si per shembull Drejtësiabotërore dhe politikat e avangardësdhe Çfarë është partishmëria (meJonathan White) botuar nga OxfordUniversity Press. Ypi ka bashkë-drej-tuar botimin e Migracioni ne teorinepolitike (Oxford University Press2016) dhe Kanti dhe Kolonializmi(Oxford University Press 2015.

LEA YPI, UDHËTIMI I NJË PREJ PEDAGOGEVESHQIPTARE MË TË VLERËSUARA NË BOTËN

AKADEMIKE Përveç leksioneve të mbajtura në Harvard University, Cam-bridge University, Oxford University dhe universitete të tjera

nëpër Europë apo SHBA ajo ka qënë e ftuar deri në kontinentete Afrikës (Universiteti i Ganës), Azisë (në Kinë dhe Kore) dhe në

Amerikë Latine (Meksikë dhe Argjentinë).

Udhetimi im www.thealbanian.co.uk faqe 9

ACCIDENT CLAIMSACCIDENT CLAIMS

273 Fore Street, Edmonton London N9 0PDT. 0208 807 1676 I M. 07886 446 751E.enquiries@advantagesolicitors.com

W. www.advantagesolicitors.com

Ajo ka botuar mbi pesëdhjete ar-tikuj në revistat më të rëndësishmeshkencore dhe është ftuar për tembajtur kumtesa në mbi njëqinduniversitete, duke përfshire Ox-ford, Cambridge, Sorbonne, Har-vard, Princeton, Stanford, Yale dheChicago. Punimet e saj janë përk-thyer në disa gjuhë si Frengjisht,Italisht, Spanjisht, Gjermanishtdhe Kineze. Janë mbi 12 çmime metë cilat Lea Ypi është. Së fundi,Akademia Angleze (BritishAcademy) e vlerësoi me “BrianBarry Prize for Excellence in Polit-ical Science” (Çmimi Brian Barrypër Shkëlqim në Shkenca Politike)dhe botimi i saj “What’s Wrongwith Colonialism” (Ku eshte gabimii kolonializmit) u cilësua si një ngadhjetë artikujt filozofike më të mirë

në botë të shkruar në vitet e fundit. Përveç leksioneve të mbaj-

tura në Harvard University, Cam-bridge University, Oxford Universitydhe universitete të tjera nëpër Europëapo SHBA ajo ka qënë e ftuar deri nëkontinentet e Afrikës (Universiteti iGanës), Azisë (në Kinë dhe Kore) dhenë Amerikë Latine (Meksikë dheArgjentinë).

Janë mbi 100 shkrime tëndryshme që Lea ka bërë duke përf-shirë këtu kapituj librash dhe artikujtë shumëllojshëm që trajtojnë tem-atika filozofike. Përveç fushës politike dhe filozofikeLea Ypi ka lënë gjurmë të karrierës sësaj dhe në media, shoqata jo qever-itare, si dhe në përkthim dhe interpre-tim. Këtu nuk mund të lëmë papërmendur faktin që Lea është njo-

hëse shumë e mirë e pesëgjuhëve të huaja Anglisht,Frëngjisht dhe Italisht(rrjedhshëm), si dhe Span-jisht dhe Gjermanisht (niveli avancuar). Nuk mund të kalonte pa epërmendur mbështetjen emadhe që Leas i kishtedhënë gjyshja e saj. Lea sh-prehet se ajo ka qenë per-soni që ka pasur ndikimin më të madhnë edukimin dhe formimin profe-sional e njerëzor të saj. Ajo tregon segjyshja i ka transmetuar shumë vlera,ndër të tjera ajo i ka thënë: “Njeriunuk duhet të dorëzohet asnjëherë,sado vështirësi të takoje në jetë. Nukduhet të dorëzohesh sepse forcën e kebrenda vetes, nuk e gjen as nuk ta jepnjeri”. Ajo me modesti tregon se

gjithçka ka ardhur natyrshëm dhe nukka qënë qëllim në vetvete “rendjadrejt suksesit”. Ajo thekson se gjithmonë është përp-jekur të bëje gjërat në të cilat besontedhe gjithashtu ka ndjekur pasionet esaj pavarësisht vështirësiveekonomike apo sociale që mund tëketë ndeshur. Lea është një nga per-sonalitet shqiptare në Angli që kadhënë një kontribut të

padiskutueshëm në fushënakademike, sociale dhe jo vetëm. Ajona bën krenar të ndihemi shqiptar dheshpresojmë që do të jenë të shumtëbashkatdhetarët tanë që do ndjekinrrugët e saj, sepse vetëm në këtëmënyrë imazhi i shqiptarëve në botëdo të ndryshonte.

Petrit KuçanaMarinela Nikolli

“Lea Ypi mund të konsiderohet padyshim si një ngashqiptaret më të vleresuara në botën akademike. Çdokushdo të mahnitej po të shikonte listen e çmimeve me të cilatLea është vlerësuar. Janë mbi 12 çmime me të cilat Lea Ypiështë nderuar duke filluar nga Akedemia Britanike, LondonSchool of Economics, McGill University, Instituti per

Studime Shkencore (WZB) ne Gjermani si dhe shumë insti-tucione të tjera.

AKTUALITET www.thealbanian.co.uk faqe 10

Përktheu: Daut Dauti

Shumë njerëz duhet të punojnë meorar të gjatë. Kur bëhet fjalë përshkrimin e novelave, duket që pa-jtueshmëria thotë se pas katër orëve,apo kështu disi, të shkrimit të pandër-prerë, zë vend puna që ka vlerë mëpak se mundi. Unë, pak a shumë,gjithmonë jam pajtuar me këtë pikë-pamje, por pasi që vera e vitit 1987 poafrohej, u binda se ekzistonte nevojapër një qasje drastike. Lorna, gruajaime, u pajtua.

Deri në atë moment, pasi që e kishalënë punën e përditshme para pesëviteve, do t’ia dilja mjaft arsyeshëmqë ta mbaja një ritëm të balancuar tëpunës dhe produktivitetit. Por, vala eparë e suksesit tim publik, që erdhipas novelës sime të dytë, solli me veteshumë shqetësime. Propozimet përzgjerimin e karrierës, ftesat për darkadhe festa, atraksioni për udhëtimejashtë vendit dhe grumbujt e letrave,të gjitha i kishin dhënë fund punëssime të ‘duhur’. Gjatë verës së kaluare kisha shkruar një kaptinë hyrëse përnovelën e re, por, tashti, gati pas njëviti, nuk kisha shkuar më tej.

Dhe, kështu, unë dhe Lorna bëmë njëplan. Për një periudhë katër javore,unë do ta pastroja ditarin e takimevenë mënyrë të rreptë dhe të vazhdojame diçka që disi në mënyrë misteri-oze e quajtëm ‘Përplasje’. Gjatë Për-plasjes nuk do të bëja gjë tjetër pos tëshkruaja nga ora 9:00 para dite deri nëorën 10:30 të mbrëmjes, nga dita ehënë deri të shtunën. Do ta kishapushim një orë për drekë dhe dy përdarkë. Nuk do t’i shikoja letrat, e leremë t’i lexoja, dhe nuk do të shkoja asafër telefonit. Askush nuk do të vintenë shtëpi. Lorna, përkundër orarit tësaj të zënë, për këtë periudhë do tamerrte edhe hisen time të kuzhinësdhe punëve tjera. Në këtë mënyrë, siçshpresonim, unë jo vetëm që do tëkryeja më shumë punë kuantitative,por edhe do ta arrija një gjendje men-dore në të cilën bota ime fiktive do tëishte më reale se kjo aktualja.

Atëherë isha 32 vjeç dhe sapo kishimdalë në një shtëpi në Sydenham, nëjug të Londrës, ku për herë të parë nëjetën time kisha dhomë të posaçme tëpunës (dy novelat e para i patashkruar në tavolinë të kuzhinës).Dhoma e punës në fakt ishte një llojormani i madh në gjysmë pushimorene shkallëve dhe nuk kishte derë. Por,unë isha në qejf pasi që kisha hapësirëku do t’i shtrija letrat përreth sipasdëshirës dhe se nuk do të më duhej t’imbledhja në fund të çdo dite. I ngjitagrafikët dhe shënimet në tërë murinme lëvore dhe fillova shkrimin.

Në mënyrë fondamentale, kështuështë mënyra se si u shkrua ‘The Re-mains of the Day’. Gjatë tërë Përplas-jes shkruaja dorëlirë duke mos ukujdesur për stilin e as për diçka qëpasdite krijonte kontradiktë nëtregimin e themeluar gjatë atij mëng-jesi. Qëllimi ishte që thjeshtë të nxir-rej ideja në sipërfaqe dhe të rritej.Fjalitë e tmerrshme, dialogjet e shëm-tuara, skenat që qonin askund – i lija

të qëndronin dhe vazhdoja lëvrimin.

Në ditën e tretë, gjatë pushimit tim tëmbrëmjes, Lorna kishte vërejtur seunë po sillesha çuditshëm. Të dielëne parë dola jashtë shtëpisë në qendërtë Sydenhamit dhe në mënyrë tëpandërprerë vëzhgoja – kështu më kathënë Lorna- faktin se rruga nuk ishtee ndërtuar në nivel të njëjtë, kështu qënjerëzit që zbritnin poshtë rrugësdukeshin sikur që ecnin mbi njëritjetrin kurse ata që ngjiteshin, dihatnindhe i jepnin zor me tërë forcën. Lornamerakosej që unë kisha edhe tri kësojavë të mbetura por ia shpjegova seisha shumë mirë dhe se java e parëkishte qenë e suksesshme.

U mbajta për katër javë dhe në fund,pak a shumë, e kisha tërë novelën për-para: natyrisht që kërkohej shumë mëtepër kohë që të shkruhej siç duhet,por depërtimi i rëndësishëm i imagji-natës, i tëri ishte bërë gjatë Përplasjes.

Duhet të them se nga koha kur fillovaPërplasjen kisha konsumuar një sasisubstanciale të ‘hulumtimit’: libra ngadhe për shërbëtorët britanikë, përpolitikën e brendshme dhe të jashtmenë mes dy luftërave, shumë pamfletedhe ese nga koha, përfshirë një tëHarold Laskit për “The Dangers ofBeing a Gentleman”. I kam bastisurraftet e librarive lokale të librave tëdorës së dytë (Kirkdale Books, endeduke përparuar në mënyrë të pavarur)

për udhërrëfimet në lidhje me fshatratangleze nga vitet 1930-ta deri në vitete 50-ta. Vendimi se kur duhet të fillo-het me shkrimin e novelës – të fillohetme kompozimin e vet tregimit – gjith-monë më duket shumë i rëndësishëm.Sa duhet dikush të dijë para se të fillojtë shkruaj prozë? Është e dëmshme tëfillohet shumë herët, njësoj sikur qëështë kur fillohet shumë vonë. Men-doj që me ‘Remains’ kam pasë fat:Përplasja erdhi mu në momentin eduhur, kur unë dija mjaft.

Kur e kujtoj këtë, i shoh tëgjitha llojet e influencavedhe burimet e inspirimit. Jaku janë dy nga ato më pak tënjohura:

1) Në mesin e viteve të ‘70-ta, si tine-jxher, e kam pa një film që quhet ‘TheConversation’, një triler nën regjinë eFrancis Ford Coppolas. Në të, GeneHackman e luan rolin e një ekspertimonitorues që shkon te njerëzit tëcilët dëshirojnë t’i incizojnë bisedatsekrete të tjerëve. Hackman, nëmënyrë fanatike, dëshiron të bëhet mëi miri në fushën e tij – ‘Përgjuesi më imadh në Amerikë’ – po gradualishtkaplohet nga ideja se incizimet që uajep klientëve të tij të fuqishëm mundtë çojnë në pasoja të errëta, përfshirë

vrasjen. Besoj që karakteri i Hacka-manit ka qenë modeli i hershëm ishërbëtorit Stevens.

2) Mendova që e kisha kryer ‘Re-mains’ por një natë e dëgjova TomWaits-in duke kënduar këngën e tij‘Ruby’s Arms’. Është një baladë përnjë ushtar që e lë të dashurën duke fje-tur në mëngjesin e hershëm për t’ularguar me tren. Asgjë e pazakonshmenë këtë. Por, kënga këndohet me njëzë të vrazhdë të një lloj udhëtari tëpastrehë amerikan i cili është tërësishti pafamiljarizuar me shfaqjen e emo-cioneve publikisht.

Dhe, vjen një moment kurkëngëtari deklaron se zemra e tij pothyhej dhe kjo është gati e padu-rueshme prekëse për shkak të ten-sionit në mes vet sendimentit dhe njërezistence të madhe që shprehet qar-tazi kundër mposhtjes. Waits e kën-don rreshtin me katarzë madhështoresa që mund ta ndjeni jetën stoike tënjë burri të fortë që shkapërderdhetpara një trishtimi të madh.

E dëgjova këtë dhe e ndër-rova vendimin që e kisha marrë qëStevens të mbetej siç e kisha plani-fikuar, si vendim i vështirë deri nëfund. Vendosa që vetëm në një pikë –të cilën duhet ta zgjedhja me kujdes –mbrojtja e plogësht do të plasaritejdhe kështu romantizmi tragjik i fshe-hur do të shfaqej pjesërisht.

Kazuo Ishiguro: Si e shkrova‘The remains of the day’ – për katër javë

Atëherë isha 32 vjeç dhe sapo kishim dalë në njështëpi në Sydenham, në jug të Londrës, ku përherë të parë në jetën time kisha dhomë tëposaçme të punës (dy novelat e para i pata

shkruar në tavolinë të kuzhinës). Dhoma e punësnë fakt ishte një lloj ormani i madh në gjysmëpushimoren e shkallëve dhe nuk kishte derë.Por, unë isha në qejf pasi që kisha hapësirë kudo t’i shtrija letrat përreth sipas dëshirës dhe senuk do të më duhej t’i mbledhja në fund të çdodite. I ngjita grafikët dhe shënimet në tërë murin

me lëvore dhe fillova shkrimin.

udhetimi im www.thealbanian.co.uk faqe 12

Asaj i bëri përshtypje vizorja, çantame Mickey Mouse që një shoku tëklasës ia kishte sjellë i ati nga Greqia.Në klasën e tyre ai gëzonte njëfarëprivilegji social duke tejçuar idenë sejashtë Shqipërisë është shumë bukur.E gjitha kjo u kombinua me ngjarjete frikshme të 97-ës ku edhe fëmijëtfarkëtoheshin me idenë se duhejlarguar një ditë e më parë. Çdo bisedënë shkollë apo në lagje ishte e përqen-druar tek të larguarit, nxënës që brak-tisnin bankat e shkollës, të rinjshpresëhumbur, që ktheheshin në“braktisës”.

’97 viti i mbrapshtë ishqiptarëve shënoi nisjen e udhëtimitpër 13-vjeçaren Argita Zalli. Sëbashku me motrën binjake dheprindërit e tyre morën udhë drejt sëpanjohurës, ku ikja ishte i vetmi sh-pëtim. Shpeshherë Argita e kujtonkëtë moment me ndjeshmërinë e njëmjekje akademike ku dhimbshëmpohon se Anglia ua vodhi fëmijërinë.

Ishte vetëm 13 vjeçe kur u gjend nëBritaninë e Madhe, ku thyhej çdo per-ceptim apo ëndërr për qytetin e madhdhe me drita, për lodrat e bukura tëfëmijërisë. Dalëngadalë e kuptonin setë qënurit “pa letra” e kufizonte nëshumë aspekte, dhe i vetmi ngushël-lim ishte motra binjake me të cilënndanin çdo gjë. Ajo beson se rezul-tatet e larta në mësime ishte shpër-blimi më i mirë për sakrificën eprindërve të tyre.

Po si lindi dëshira për tubërë mjeke?

Argita na tregon ngjizjen e kësaj ën-drre të fëmijërisë. “Kur isha 4 vjeçe Gjyshi im Llazidhe Nëna Lira më blenë një çantë metë gjitha mjetet e mjekut dhe me mba-het mend kur luaja me motrën timebinjake Detinën sikurse të ishim dok-toresha. Që të vogla ishim te vendo-sura ta bënim ëndrrën tonë realitet(edhe përse gjërat nuk shkuan tamamsi i planifikuam sepse ne sot jemishkencëtare edhe jo mjeke), dukeqenë dy nga nxënëset më të mira tëshkollës “Hekuran Maneku” në Patos.

Si një fëmijë 13 vjeçare, nuk arrin tëkuptosh tamam sakrificën e prindit. Sinjë 31 vjeçare, kuptoj se duhet shumëkurajo, forcë, besim por veçanërishtdashuri, të heqësh dorë nga jeta joteduke lënë një copë të madhe zemre nëShqipëri, e të ecësh drejt së panjo-hurës, duke pasur një përgjegjësi aqtë madhe siç është ajo e sigurimit tëardhmen e fëmijëve të tu, në një shtettë huaj. Për këtë arsye puna jone ishtee lehtë në krahasim me atë tëprindërve. Prandaj unë nuk do të arrijkurrë t’ua shpërblej dot gjithë sakrifi-cat prindërve të mi, të cilët janëheronjtë e mi.

Ëndrrën për tu bërë mjeke ekishin ruajtur fort në mesin e kuj-timeve të shumta të fëmijërisë.

Kur erdhëm në Angli, shton ajo,shkuam në Secondary Sçool, ku siunë, dhe Detina dolëm dy nxënësetmë të mira, dhe me pas fituam njëvend në shkollën më të mirë të qytetit,

Grammar School, në Folkestone “TheFolkestone School For Girls” ku për-funduam A-Levels (Gjimnazin) menota shumë të mira, të cilat do të nasiguronin një ofertë nga Universitetetangleze në mjekësi, në baze të marrjessë dokumenteve.

Ishte pengesa e parë që ndeshën. Urefuzuan. Nuk kishin dokumenteqëndrimi.

Por motrat binjake e përjetuan nëmënyra të ndryshme këtë gjendje.Motra e madhe, Argita na tregon përatë moment: “Ndërsa unë isha në atëkohë një 18 vjeçare e dëshpëruar tëcilës i përfundoi ëndrra për të cilënkishte punuar aq shumë, motra imebinjake, e cila e kishte marrë më mepozitivitet këtë humbje, zbavitej memua, duke me incizuar në një video eduke më thënë se këtë moment do tambante mend për gjithë jetën .

Ndërkohë, kishte aplikuarnë emër timin dhe të sajin në Molec-ular Medicine Programme në Univer-sity of Sussex (të cilët për shkak tënotave tona shumë të mira, na dhanë2 muaj kohë afati të merrnim doku-mentat, dhe fati jonë që përmes ndih-mës së disa personave tëmrekullueshëm në shërbimet sociale,e shpejtuam procedurën dhe i morëmnë kohë).

Dhe kështu filloi udhëtimi i saj…Pas përfundimit të MolecularMedicine, dëshironin të dyja të vazh-donin doktoratën, dhe kishin filluar tëaplikonin në disa vende. Ndodh ndon-jëherë që fati mund të ndihmojë porjo aq sa motra binjake. Kështu ndodhime motrat Zalli kur u ftuan për tu in-tervistuar në universitetin e Birming-ham-it. Ndërkohë që Argita nuk ekishte idenë më të vogël që e motrakishte aplikuar edhe për të, erdhi mo-menti që të dy motrat do konkurroninpërballë njëra-tjetrës për të kryer dok-toratën në fushën e Immunology nëUniversitetin e Birmingham.

Një sfidë jo fort e zakon-shme, mbase unike në llojin e saj qëu fitua jo nga aplikuesja por nga “eftuara”.Ishte një kthesë interesante në karri-erën e saj dhe Argita e konsideron siprivilegj këtë periudhë pasi gjatë dok-toratës pati mundësinë të mësonte dhenga “heronjtë” e imunologjisë, njëriprej të cilëve ishte dhe co-supervisor– i saj dhe të zhvillonte aftësitë e sajshkencore në një degë për të cilën ekishte me shumë pasion.

Pas përfundimit të dok-toratës, u shpërngul në Londër dhe fil-loi të punonte si post-doc(post-doktoratën) në University Col-lege London duke punuar me disanga shkencëtaret më të mëdhenj nëbotë në fushën e psikobiologjisë ku ufokusua në disa projekte shkencore,njëri prej të cilëve investigontemekanizmat molekular se si stresishkakton sëmundjet kardiovaskulare.

Ajo shprehet se: “UCL ishte njëeksperiencë e shkëlqyer dhe pata fatintë më ofrohej mundësia të punoja nëprojekte të rëndësishëm dhe pub-likova në gazeta të mëdha shkencoresi PNAS, ku unë jam autorja e parëedhe një nga autoret është gjithashtuedhe Prof. Elizabeth Blackburn(fituesja e çmimit Nobel në Fiziologjidhe mjekësi). Dhe ndihem krenarepër këtë.Duke qenë gjithmonë e pasionuar, tëndaja dijen time me studentët tëshkencës dhe mjekësisë, dëshirojashumë të jepja leksione, por isha evetëdijshme sepse këto oportuniteteishin të rralla, në një Universitet mëme emër”.Ambicioze? Jo vetëm. Pedagogiashqiptare sfidon veten duke marrë ini-ciativën për të krijuar një module/kurs të ri (në fushën e neuro-im-munology dhe në research methods inimmunology) që nuk ishte shfaqur meparë (në medical student selectedcomponents course (SSC)) për stu-dentet e mjekësisë në UCL. Pasikishte formuluar idetë e saj, kontaktoidrejtorin e SSC (një nga doktorët meinspirues në UCL, fituesi i disa

DR.ARGITA ZALLIANGLIA I VODHI FËMIJËRINË, POR I REALIZOI

ËNDRRËN; 26 VJEÇE U BË DOKTORE SHKENCASH

Udhetimi im www.thealbanian.co.uk faqe 13çmimeve si pedagogu me i mirë nëUCL) dhe i prezantoi ato, duke shpre-suar se do ta aprovonte kursin.

Ai pasi e shqyrtoi vendosita aprovonte kërkesën e saj. Një vitmë vonë komentet e studenteve pasmbarimit të kursit ishin të shkëlqyera.

Një sukses i padiskutueshëm i Dr Ar-gita Zalli që nuk do të ishte befasi kurnjë vit më vonë ishte vet doktori që ikërkoi ta ri-drejtonte atë kurs.

“Ishte një eksperiencë fan-tastike dhe u ndjeva shumë e vlerësuarpasi mora edhe çmimin si UCL med-ical students’ top teaching award”-thotë Argita.

Pra një nga këshillat që dot’ju jepja studentëve është të ri-thek-soja një shprehje nga Abraham Lin-con “Mënyra më e mire për tëparashikuar të ardhmen është ta kri-josh vetë atë”.Pas dy vite e gjysmë në UCL, “nukmund të rrinte rehat” por dëshironte tasfidonte veten me një tjeter projekt tërëndësishëm dhe të ndryshëm shken-cor në mënyrë që të mësonte aftësi tëreja shkencore që nuk i kishte mëparë. Për këtë arsye lëvizi në ImperialCollege London, ku para pak kohepërfundoi se punuari me një projektnë fushën e haematologjise, i cili sh-presojmë të publikohet muajt eardhshëm.

Për më tepër vazhdoi tëjepja leksione studentëve të mjekë-sisë, të masterit (post-graduate) siedhe under-graduate student), dhefitoi një bursë prestigjioze në lidhjeme edukimin në Universitet - si tëndryshojmë edukimin në mënyreefikase duke përdorur metoda dheteknologji të reja që mbështesin stu-dentin.

Tashmë po punon sipedagoge, në Imperial College London, ku ka kontribuar dhe po

kontribuon në zhvillimin enjë programi super-emo-cionues duke punuar me njëskuadër të shkëlqyer e për-bërë nga pedagogë që vijnënga Universitetet nga më tëmirë në botë si Harvard,Oxford dhe Cambridge.

Për më tepër pati privilegjintë fitonte një bursë tjetër prestigjiozetë cilën sapo ka filluar ta ndjekë meshumë pasion.

Po cili ka qenë çelësi i suk-sesit të saj?Argita shprehet se nuk ka menduarndonjëherë për suksesin që ka arritur– dhe ndoshta nuk do ta quante akomasukses derisa të arrijë të plotësoje atëëndrrën e madhe.Por një nga çelësat e mëdhenj e tëecurit përpara është “dështimi”, sepsesiç e ka thënë edhe Einstein “çdogabim na mëson diçka”.

Por suksesi për Argitën“është një valixhe me shumë mjete tëintegruar njëra me tjetrën si, vendos-mëria, puna e fortë, integriteti per-sonal, sinqeriteti, thjeshtësia, të qenittë përulur.

Me fjalë të tjera, për të qenëi suksesshëm një person duhet tërritet në të gjitha aspektet e jetës si

mendore, emocionale, spiritualë dhefizike. Duhet të theksoj gjithashturëndësinë e të pasurit një familje që tëmbështet fort.

Më pëlqen të mendoj se unëdhe Detina, i mbajmë fort këto vlera,dhe kjo është gjithashtu falë një kul-ture që kemi marrë, në vendin më të

bukur në botë, Shqipëria”

Çfarë është atdheu për Argitën?

Siç e ka thënë edhe shkrimtari AndonZako Cajupi“Mëmëdhe quhet toka ku më ka rënëkoka…ku jam rritur me thërrime, ku

kam folur gjuhën time… ku dëshirojtë rroj me shpresë, ku kam dëshirë tëvdesë…

Atdheu është dashuria evërtetë. Janë gjyshërit dhe gjyshet emia, janë të afërmit e mi, shoqëria efëmijërisë, shtëpia tashme e vjetër kujam rritur në Patos, shkolla mexhamat të thyer, edhe bankat e ftohtatë dimrit, dhe mbi të gjitha ajo lum-turi në të qeshurën e një fëmijë që embaj me vete deri më sot.

Të qënurit pjese e atdheutdy binjaket e ndiejnë në çdo momentdhe krejt natyrshëm janë shndërruarnë ambasadoret më të shkëlqyera tëvlerave shqiptare në botë. Ngritja enjë platforme komunikimi, për tuardhur në ndihmë studentëve në tëgjitha trojet etnike shqiptare ishte njëangazhim që dëshmon më së miri sepër të ndihmuar koha mund të gjen-det.

Në çdo bisedë ato flasin meekzaltim për këtë projekt që synonbashkëpunimin me studentë tëmjekësisë/ mjekë (por edhe studentëtë shkencës / farmacisë etj) nga egjithë Shqipëria në një organizatë qëato kanë themeluar e cila titullohet“We Speak Science” (e përbërë nga

disaprofesionistë nga Universitete tëmëdha si për shembull Harvard) i cilisynon të përmirësoje edukimin shken-cor dhe mjekësor në USA dhe Evropë.

Me anën e We Speak Sci-ence ato mundohen tu ofrojnëmundësi dhe studentëve shqiptar dukei perfshirë në konferenca, si edhe nëkonkurse shkencore.Po si do të jetë e ardhmja për ArgitaZallin?Ajo shprehet se momentalisht ështëplotësisht e angazhuar me programine ri të bioshkencës mjekësore në Im-perial College London (një nga 4 Uni-versitetet më të mirë në botë), dhe evendosur për të kontribuar në zhvil-limin dhe suksesin e tij. Është një pro-gram krejtësisht inovativ dhe shumëemocionues, i cili për herë të parëshfaqet në mënyrë të tillë në një uni-versitet anglez (bazuar në sistemin eHarvardit).

Mbetet dëshirë e saj të mer-ret me research në fushën e edukimitdhe të prezantoje një mënyrë të re dheefikase pedagogjike në Universitetduke kontribuar në ndryshimin eedukimit.

Mesazhi“I uroj shumë fat të gjithë studentëveqë dëshirojnë të ndjekin rrugën eshkencës/mjekësisë dhe tëakademisë.

Mesazhi im për ju të dashurstudent, është të ndiqni pasionin tuajdhe jepni me të mirën për ta bërë atënjë sukses. Mos harroni se pjesë ekëtij suksesi është dhe dështimi, dhetë mësuarit nga gabimet. Mos e liniasnjëherë dështimin t’ju futet nëzemër, dhe as suksesin t’ju futet nëkokë. Jini të përulur, dhe vlerësojinindihmën dhe mundësitë që ju jepen nëjetë”

Petrit KuçanaMarinela Nikolli

Pedagogia shqiptare sfidon veten duke marrë iniciativën për tëkrijuar një module/ kurs të ri (në fushën e neuro-immunology dhenë research methods in immunology) që nuk ishte shfaqur me parë(në medical student selected components course (SSC)) për studen-tet e mjekësisë në UCL. Pasi kishte formuluar idetë e saj, kontak-toi drejtorin e SSC (një nga doktorët me inspirues në UCL, fituesii disa çmimeve si pedagogu me i mirë në UCL) dhe i prezantoi ato,duke shpresuar se do ta aprovonte kursin. Ai pasi e shqyrtoi ven-dosi ta aprovonte kërkesën e saj. Një vit më vonë komentet e stu-

denteve pas mbarimit të kursit ishin të shkëlqyera.

NGA: SHABAN MURATI

Më 15 tetor në Maqedoni zhvillohenzgjedhjet lokale, të cilat kanë rëndës-inë tyre në aspiratat dhe në strategjinëe popullit shqiptar për të realizuar tëdrejtat e tij kombëtare, politike, ad-ministrative, ekonomike, kulturore,sociale, etj. të barabarta me popullinmaqedonas. Veçori e zgjedhjeve tëtanishme lokale është se shqiptarëtvijnë në këto zgjedhje me njëfenomen të ri negativ, i cili u shfaq mepërmasa shqetësuese në zgjedhjet par-lamentare të dhjetë muajve më parë.Ky është fenomeni i kalimit masiv tëvotave të shqiptarëve në fondin elek-toral të partive politike maqedonase,pra maqedonizimi i votës shqiptare.Rrjedhja apo humbja e 60-70 mijëvotave shqiptare në favor të partivemaqedonase, në zgjedhjet e funditparlamentare, të 11 dhjetorit 2016, asnuk konsolidoi pozitën politike dheshtetërore të popullit shqiptar nëMaqedoni dhe as solli ndonjë kthesëdrastike pozitive në realizimin ebarazisë së të drejtave midis dy pop-ujve nga partia maqedonase, që i moriato vota dhe erdhi në pushtet. Aifenomen shkaktoi dobësimin e fak-torit politik shqiptar në Maqedoni, icili për këtë arsye ka dhjetë deputetëmë pak sot në parlamentin e Maqe-donisë. Është një fenomen i panatyr-shëm elektoral, politik dhe kombëtar,i cili kërkon analiza serioze nga fak-tori politik shqiptar se cilat janëshkaqet që shpërtheu befasisht kjollavë votash shqiptare për partitëmaqedonase. Sepse nuk mund ta pra-nojë logjika, për shembull, qëHaraçina në vitin 2014 i dha partisëLSDM vetëm 8 vota, dhe në vitin2016 e nxjerr fituese me 2059 votakëtë parti maqedonase, duke përgën-jeshtruar identitetin e vet shqiptar.

Dy partitë kryesore politike maqe-donase, Lidhja Socialdemokrate,LSDM, dhe partia VMRO-DPMNE,duke parë autogolin elektoral dhepolitik të shqiptarëve, janë angazhuarnë një fushatë të gjithanëshme për tapërsëritur fenomenin e rrjedhjes sëvotave të shqiptarëve në kutitë e vo-timit të partive maqedonase. Pragu i15 tetorit të zgjedhjeve lokale ështënjë moment i rëndësishëm reflektimipër elektoratin shqiptar, për partitëpolitike shqiptare, për qarqetakademike dhe shoqërinë civileshqiptare, për mediat dhe rrjetetshoqërore shqiptare dhe për gjithëpopullin shqiptar atje lidhur me efek-tet dhe pasojat negative të përsëritjessë fenomenit elektoral të dëmshëm të

dhënies së votave shqiptare për partitë

maqedonase. Përsëritja e këtijfenomeni do t’i hiqte nga duart shqip-tarëve një pjesë të mirë të pushtetitlokal, që kanë pasur deri tani, dhe qëdo t’i kalonte partive politike maqe-donase.

Gjatë gjithë periudhës nga zgjedhjet efundit parlamentare në zgjedhjet etanishme lokale dy kanë qenë tezatkryesore në Maqedoni për të shp-jeguar këtë zhvillim negativ në gjirine elektoratit shqiptar:

Teza e parë është se elektorati shqip-tar e bëri këtë devijim, sepse u zhgën-jye nga partitë politike shqiptare, tëcilat nuk mbajtën premtimet përavancimin e pozitës së shqiptarëve, tëcilat u zhytën në korrupsion dhe ud-hëheqësit politikë shqiptarë u kom-prometuan me pushtetin maqedonas,etj. Është një tezë, e cila nuk e përligjlëshimin e votës te partitë politikemaqedonase. Nuk e përligj, sepse dypartitë politike maqedonase, që kanëalternuar pushtetin që nga viti 1991 ikrijimit të shtetit të Maqedonisë, nukkanë mbajtur asnjë nga premtimet ebëra për barazinë e popullit shqiptarme popullin maqedonas. Madje nëdisa drejtime, si ajo të drejtës së pop-ullit shqiptar për shtetformësi, qever-itë e Maqedonisë pas vitit 1991 e bënëmë keq statusin juridik të shqiptarëvese sa në kohën e ish-Federatës komu-niste jugosllave.

Partitë maqedonase janë më të kor-ruptuara se partitë shqiptare, sepsejanë ato që i kanë në dorë të gjithalevat e administrimit të ekonomisëdhe të pasurive të vendit dhe korrup-sionin e kanë bërë bashkë. Zhgënjiminga partitë politike shqiptare nukpërligj aspak dhënien e votës për par-titë maqedonase. Spektri i partivepolitike shqiptare është shumë i gjerëme mundësitë për t’ia dhënë votënqoftë partive shqiptare, që janë alter-nuar në pushtet bashkë me partitë

maqedonase, qoftë partive shqiptare,

që nuk kanë qenë në pushtet deri tanidhe nuk janë provuar. Nuk arrihenqëllimet duke hequr besimin nga par-titë shqiptare dhe duke ia dhënë bes-imin partive maqedonase, sepse, siçthotë një proverb i qytetit tim të lind-jes “Me dorë të huaj mos vrafsh asgjarprin”.

Teza e dytë, e qarkulluar për të shp-jeguar fenomenin e votave shqiptarepër partitë maqedonase është ajo qëelektorati shqiptar me maqedonizimine votës shqiptare ka demonstruarnivel qytetar, sepse duhet të votojë joparti etnike, por parti qytetare. Kjoështë tezë levantinësh, të cilët speku-lojnë me nivelin kulturor të formimittë elektoratit shqiptar, dhe ta shesinmaqedonizimin e votës shqiptare siavancim modern e qytetar. Levantinëtshqiptarë nuk e thonë përse nuk e bënedhe elektorati maqedonas këtë“zhvillim qytetar” dhe të votojë përpartitë politike shqiptare, dhe pseduhet ta bëjnë këtë vetëm shqiptarët.Nuk mund të ndodhë kurrë që njëfshat maqedonas t’ia japë votat njëpartie shqiptare.

Duhet të bëhet e qartë se shqiptarët,që dhanë votat për LSDSM apo përVMRO, nuk i dhanë për partiqytetare, por i dhanë për partitë etnikemaqedonase. Edhe LSDM, edheVMRO, janë parti etnike maqedonasedhe votat e atyre dhjetëra-mijërashqiptarëve në zgjedhjet e kaluaraparlamentare nuk i shndërrojnë nëqytetare as LSDM-në e as VMRO-në.Të dy partitë kryesore maqedonasekanë programe politike dhe qeveritarenë shërbim të popullit maqedonas dhejo në shërbim të popullit shqiptar nëMaqedoni. Asnjë parti politike maqe-donase nuk ka në programin e saj dyparametrat kryesore të identifikimitqytetar: dhënia popullit shqiptar tëstatusit shtetformues me Kushtetutëdhe dhënia e statusit të gjuhës zyrtare,gjuhës shqipe në të gjithë Maqe-

doninë. Ato 60 apo 70 mijë vota që

shqiptarët dhanë për partinë e ZoranZaevit shkuan dëm dhe nuk e qyteta-rizuan aspak atë parti maqedonase, siçtregon fakti i madh që në zgjedhjet etanishme lokale partia LSDM e Zae-vit nuk ka vënë asnjë kandidat shqip-tar në komunat me përbërjemultietnike. Po ashtu ka vepruar edhepartia VMRO.

Sado indulgjent që të tregohesh, ështëe vështirë të zbulosh qoftë edhe një el-ement minimal përfitimi nga derdhjae votave shqiptare në kutitë e votimittë partive maqedonase. Çuarja dëm edhjetëra- mijëra votave të shqiptarëvevetëm forcon dhe konsolidonpushtetin politik të partive maqe-donase dhe dobëson faktorin elektoraldhe politik shqiptar.

Shqiptarët në Maqedoni duhet të kup-tojnë se votimet dhe zgjedhjet kanënjë kuadër të hekurt brenda të cilitzhvillohen marrëdhëniet politike,marrëdhëniet ndëretnike dhe jeta poli-tike, dhe ky është kuadri kombëtar.Diskriminimet e gjithanshme, që vuanpopulli shqiptar nga pushteti maqe-donas, vijnë për shkak të identitetitkombëtar të ndryshëm dhe ata trajto-hen si qytetarë të kategorisë së dytë,sepse janë shqiptarë. Shqiptarët sipopull nuk kanë zgjidhur akoma nëMaqedoni statusin e trajtimit kombë-tar shqiptar, që do të thotë statusin etyre të barabartë juridik me popullinmaqedonas. Logjika dhe përvoja his-torike më minimale mësojnë se në njështet binacional, çdo popull si prior-itet duhet të zgjidhë statusin e tij kom-bëtar dhe pastaj të përqendrohet nëstatusin social. Nëse të gjitha qeveritëmaqedonase dhe partitë politikemaqedonase e kanë trajtuar popullinshqiptar si refugjat, kjo përbën njëproblem ekzistencial kombëtar dhe josocial. Kjo dikton prioritetet për pop-ullin shqiptar atje, që të mobilizohettë votojë dhe të forcojë faktorin poli-tik shqiptar në Maqedoni për t’i im-

ponuar pushtetit maqedonas barazinëkombëtare të statusit dhe të vendim-marrjes në shtetin e Maqedonisë. Siçkam theksuar në librin tim “Shqip-tarët e Maqedonisë-prioriteti i çësht-jes shqiptare”, (Tiranë, 2016), çështjae shqiptarëve të Maqedonisë është njëçështje e pazgjidhur kombëtare.

Partitë politike shqiptare në Maqe-doni kanë shumë mëkate dhe difektetë manifestuara gjatë 26 viteve tështetit të ri të Maqedonisë. Dobësitë etyre nuk mund të shihen të shkëputuranga dobësia e elektoratit shqiptar, qëi ka zgjedhur ato, as të shkëputura ngadobësia e klasës intelektuale dhe eqytetarëve shqiptarë në Maqedoni.

Çështja madhore shtrohet se statusikombëtar i parealizuar i popullitshqiptar mund të vonohet ngadobësitë e partive shqiptare, por nukmund të zgjidhet kurrsesi nga partitëmaqedonase, të cilat kanë në pro-gramet dhe vijën e qeverisjes krijimindhe konsolidimin e shtetit një na-cional maqedonas. Duke votuar par-titë maqedonase, shqiptarët votojnëpër këto programe e vija qeverisje njënacionale maqedonase dhe këtë duanta mbulojnë tymnajat “qytetare” tëlevantinëve ruralë të sponsorizuar.

Duke maqedonizuar votën, zgjedhësitshqiptarë heqin dorë vullnetarisht ngatë drejtat kombëtare dhe nga identitetii tyre kombëtar. Ata vetë humbasin tëdrejtën morale të kërkojnë trajtim tëbarabartë me popullin maqedonas,sepse vota e maqedonizuar i shkrinme elektoratin maqedonas. Pa ia im-ponuar nëpërmjet faktorit politikshqiptar qeverive maqedonase dhepartive maqedonase statusin ebarabartë kombëtar me popullinmaqedonas në legjislacion, nëKushtetutë dhe praktikë, votuesitshqiptarë mund të rrinë edhe dhjetëbreza duke fryrë sytë nga qielli maqe-donas për të pritur t’iu zbresë statusi iqytetarit.

Fenomeni negativ i derdhjes sëvotave shqiptare në kutitë e partivemaqedonase është një fenomen, i cilipo të tolerohet e të neglizhohet, mundtë ketë pasoja të rënda për të drejtatkombëtare dhe statusin e popullitshqiptar në Maqedoni. Partitë politikeshqiptare, intelektualët, shoqëriacivile, institutet, mediat shqiptare,rrjetet sociale, etj. duhet të bashkohendhe të punojnë fort që të mospërsëritet dhe tani në zgjedhjet lokaleky fenomen negativ elektoral, sepseai dëmton të gjithë shqiptarët, dëmtonçështjen e popullit shqiptar në Maqe-doni.

Ndaj, në prag të ditës së votimit përzgjedhjet lokale, apeli shkon tebashkëkombësit tanë, familjetshqiptare, të gjithë personalitetet nëskenën politike, akademike, artistike,kulturore, arsimore, fetare, etj. tëshqiptarëve në Maqedoni, që tëbashkohen për të ndaluar fenomeninnegativ të maqedonizimit të votësshqiptare. Avancimi i statusit kombë-tar të popullit shqiptar në Maqedonido të sjellë përmirësimin e statusit tëtyre qytetar dhe jo e kundërta. Votaështë e shqiptarëve dhe duhet tëmbesë te shqiptarët.

op-ed www.thealbanian.co.uk faqe 14

SHQIPTARËT NUK DUHET TË VOTOJNË PARTITË MAQEDONASE

op/ed www.thealbanian.co.uk faqe 15

Elvis Doci

Kur rritesh nën regjimin komu-nist, në një kënd të izoluar të Eu-ropës, bota moderne nuk mbërrintek ty. Gjërat e veçanta të vendittënd, të cilave ti u gëzohesh, tëformësojnë, mbeten me ty, atoedhe mund të të përndjekin. Tin-gujt e adoleshencës sime nëShqipëri, nuk ishin këngët e “TheBeatles” apo “Rolling Stones”.

Ne kishim kolonën tonëzanore. Ajo që po dëgjoni ështënjë kaba për violinë, një vajtim.Është saze, muzika tradicionale ejugut të Shqipërisë. Kur vendi uhap ndaj botës dy dekada më parë,njerëzit filluan të lëvizin nëpërbotë dhe me ta edhe muzika etyre. Jam takuar me njërin prejartistëve që po e mbajnë gjallëkëtë muzikë.

“Quhem Aurel Qirio.Jemi këtu jashtë kishës së ShënLukës në Barbican Centre ku dotë japim shfaqe pas disa javësh”.Aureli është violinisti i parë në njëgrup muzikantësh shqiptarë që ponjihen në gjithë botën. Ata quhenSaz’iso dhe pas dy javësh do tëpublikojnë një album me pesëm-bëdhjetë këngë tradicionale, që dotë pasohet nga koncerti i tyre iparë jashtë Shqipërisë, këtu nëkryeqytetin e Britanisë. “Kurerdha në Londër para pesëvjetësh, ishim vetëm unë dhe vio-lina, fëmija im. Nuk dija se ku dotë luaja me violinën time dhemuzikën e vendit tim. Jam shumëkrenar dhe mendoj se njerëzit nëLondër do e dëgjojnë me shumëinteres këtë muzikë.”.

Por si mundi kjo muzikësaze, që për shumë veta mbetetende e panjohur, të mbërrijë teknjë audiencë botërore?

Joye Boyd është një pro-ducent muzikor me famëbotërore. Ai ka prodhuarregjistrime për grupe si “PinkFloyd” dhe “Buena Vista SocialClub” në Kubë dhe tani e kakthyer vëmendjen e tij ngaShqipëria. Më takoi në studio me

koproducentët e tij, AndreaGerkler dhe Edit Pula nga Tirana.Kur filloi ai të pasionohej pasmuzikës? “E kam pasur gjithmonëëndërr të shkoja në festivalin eGjirokastrës. Çdo pesë vjet nëShqipëri organizohet një koncert igjithë muzikës kombëtare. Lart nëkështjellë, pamje fantastike, memalet rreth e rrotull dhe muret ekështjellës.

E kam ditur prej viteshdhe e kam pasur gjithnjë ëndërr qëtë shkoja. Herën e parë shkovapara tre vjetësh e gjysmë. Dëgjovamuzikën dhe u mahnita. Muzika esazes ishte më e pasura dhe ajo qëia vlente më shumë të regjistrohejdhe të përhapej nëpër botë. Kavërtet diçka të vetën, diçka të

thellë, diçka, nuk e di, tragjike osemë komplekse që sigurisht qëmund të pritet nga karakterishqiptar. Sa më shumë e dëgjon,aq më shumë thellohesh në të, aqmë shumë ndjenja, shpirt, mëshumë thellësi ndjen dhe veçanër-isht isopolifonia është aqmrekullisht komplekse. Mënyrasesi dy zëra improvizojnë, sesindërthuren me njëri-tjetrin nëarabeskët e kësaj muzike eshtëdiçka shumë joshëse. Nuk ështëse të rrëmben, por të bën përvete”.

Edit është nga Tirana,kryeqyteti i Shqipërisë. Si u përf-shive në këtë histori, në këtë pro-jekt?

“Edhe unë e zbulova

këtë muzikë si një e huaj, sepse je-toja në Angli dhe kur u ktheva nëShqipëri vazhdova të zbuloj metej muzikën tonë. Dhe siç e di, pasperiudhës komuniste, muzikapopullore konsiderohej totalishtdemode. Por ajo ishte diçkashumë familjare e fëmijërisë sonë.Ti je rritur me muzikën populloresi muzika e vetme që mund tëdëgjonim në të vetmen radio kom-bëtare që kishim. – Ajo ishte dhemuzika që shoqëronte stinën everës, dasmat, të gjitha momentete gëzuara që kishim gjatë kohës sëkomunizmit.

Në një farë mënyre, ajoështë çka na lidh me kujtimet tonatë bukura. – Me thënë të drejtën,ajo ishte e vetmja, sepse ne s’ekishim kurrë mundësinë tëdëgjonim asnjë muzikë tjetër. Pasijetova trembëdhjetë vjet nëMbretërinë e Bashkuar, fillova tëkuptoj se sa e pazbuluar ështëmuzika shqiptare dhe ndaj fillovagradualisht dhe me mjete shumëmodeste që t’i kthehesha asaj dhetë bëja diçka.”

Në një farë mënyre ishinmuzika, tingujt e muzikës ngaJugu i Shqipërisë që i bashkuan.Joe, ti ke ardhur këtu mebashkëshorten tënde, Andrean.Muzika shqiptare është bërë sidiçka shumë personale për ty, apojo? – Po, ashtu është, sepse ne umartuam gjatë realizimin të këtijprojekti dhe në një farë mënyremuzika shqiptare është kolonazanore e asaj ngjarjeje. Mendoj sejemi dakord se që të dy pëlqejmëkëngën e tretë në listë, “Penx-herene e zotërisë sate”, përdramën që mbart.

Edhe pse flet për njëdjalë adoleshent, i cili i lutet va-jzës që jeton në shtëpinë ngjitur

që t’i japi shaminë. Zërat e gravetregojnë historinë dhe nuk është enevojshme të kuptosh fjalët për tëndjerë emocionin”.

Edit, po të kthej pas nëkohë. Shqiptarët kanë filluar tëudhëtojnë.

Njerëzit kanë filluar tëdëgjojnë për Shqipërinë, për kul-turën, për muzikën. A ka pasur kjogjë impakt mbi muzikën dhevendin?” – “Absolutisht! Brezat erinj kanë filluar ta mësojnë atë, takërcejnë, ta praktikojnë. Madjedhe në lokale trendi tani mund tëdëgjosh ansamble të muzikës folkqë performojnë. Mezi po e prisjakëtë ringjallje të muzikës tradi-cionale shqiptare”.

A mendon se ka vend nëskenën e muzikës botërore përmuzikën shqiptare?” – “Mund tashohësh të ashtuquajturën skenëtë muzikës botërore në mënyrëshumë cinike dhe të thuash semoda ndryshon dhe se prozhek-torët spostohen nga mali në tango,në gamelan, zhvendoset sipas njëtrendi të ri, një zbulimi të ri.Shqipëria tani është nën dritën eprozhektorit.

Njerëzit po e ripëlqejnëkëtë muzikë, e cila ka ngjallur in-teres. Sollëm në Tiranë JerryBoys, inxhinierin e “Buena VistaSocial Club” që të regjistrojë këtëmuzikë dhe them se tingëllon një-soj, ka po të njëjtën ngrohtësimagjike. Shpresojmë që do tëkapi momentin dhe interesi përmuzikën të rritet nga anë tëndryshme të Shqipërisë dhemuzika shqiptare do t’i bashkohetstandardeve të muzikës botërore,të cilën njerëzit anë e mbanë botësvërtet e respektojnë dhe kanë in-teres.

Era e dy dekadave të mijëvjeçarit të dytë

Gjatë shtatë muajve të parë të këtijviti në formë të remitancave nëKosovë kanë hyrë hiç më pak se 420milionë euro dhe në raport me periud-hën e njëjtë të vitit paraprak kemi 40milionë euro më shumë remitanca.

Duke u bazuar në të dhënat zyrtare tëBankës Qendrore të Kosovës (BQK)shihet se gjatë muajit korrik në formëtë remitancave në vendin tonë kanëardhur 60 milionë euro dhe nga kjoshumë 13.6 milionë euro kanë ardhurpërmes bankave komerciale, 24.6milionë euro përmes agjencive për

transferim të parave, si dhe 21.72 mil-ionë euro përmes rrugëve të tjera,shkruan sot Gazeta “Zëri”.

Gjatë muajit qershor sipas të dhënavetë BQK-së shihet se në vendin tonë nëformë të dërgesave kanë ardhur 71.1

milionë euro dhe nga kjo shumë 10.1milionë euro janë dërgesa përmesbankave, 35.2 milionë euro janëtransferime përmes agjencive, si dhe25.7 milionë euro janë mjete që kanëardhur përmes rrugëve të tjera.

Gjatë muajit maj në Kosovë kanë ard-hur në formë të remitancave 67.6 mil-ionë euro, në muajin prill kanë ardhur57.9 milionë euro, në muajin marskanë ardhur 64.7 milionë euro, gjatëmuajit shkurt kanë ardhur 50.7 mil-ionë euro, si dhe gjatë muajit janar në

Kosovë në formë të dërgesave kanëardhur 48 milionë euro.

420 MILIONË EURO HYNË NË KOSOVËNGA DIASPORA PËR VETËM 6 MUAJ

aktualitet www.thealbanian.co.uk faqe 16

Kur rritesh nën regjimin komunist, nënjë kënd të izoluar të Europës, botamoderne nuk mbërrin tek ty. Gjërat eveçanta të vendit tënd, të cilave ti u gë-zohesh, të formësojnë, mbeten me ty,ato edhe mund të të përndjekin. Tingujte adoleshencës sime në Shqipëri, nukishin këngët e “The Beatles” apo“Rolling Stones”.

Ne kishim kolonën tonëzanore. Ajo që po dëgjoni është njëkaba për violinë, një vajtim. Ështësaze, muzika tradicionale e jugut tëShqipërisë. Kur vendi u hap ndaj botësdy dekada më parë, njerëzit filluan tëlëvizin nëpër botë dhe me ta edhemuzika e tyre. Jam takuar me njërinprej artistëve që po e mbajnë gjallëkëtë muzikë.

“Quhem Aurel Qirio. Jemikëtu jashtë kishës së Shën Lukës nëBarbican Centre ku do të japim shfaqepas disa javësh”. Aureli është violinistii parë në një grup muzikantësh shqip-tarë që po njihen në gjithë botën. Ataquhen Saz’iso dhe pas dy javësh do tëpublikojnë një album me pesëmbëd-hjetë këngë tradicionale, që do të pa-sohet nga koncerti i tyre i parë jashtëShqipërisë, këtu në kryeqytetin e Bri-tanisë. “Kur erdha në Londër para pesëvjetësh, ishim vetëm unë dhe violina,fëmija im.

Nuk dija se ku do të luaja meviolinën time dhe muzikën e vendittim. Jam shumë krenar dhe mendoj senjerëzit në Londër do e dëgjojnë meshumë interes këtë muzikë.”.Por si mundi kjo muzikë saze, që përshumë veta mbetet ende e panjohur, tëmbërrijë tek një audiencë botërore?Joye Boyd është një producentmuzikor me famë botërore. Ai ka prod-huar regjistrime për grupe si “PinkFloyd” dhe “Buena Vista Social Club”në Kubë dhe tani e ka kthyer vëmend-jen e tij nga Shqipëria. Më takoi në stu-dio me koproducentët e tij, AndreaGerkler dhe Edit Pula nga Tirana.

Kur filloi ai të pasionohejpas muzikës? “E kam pasur gjithmonëëndërr të shkoja në festivalin eGjirokastrës. Çdo pesë vjet në Shqipëriorganizohet një koncert i gjithëmuzikës kombëtare. Lart në kështjellë,pamje fantastike, me malet rreth e rro-tull dhe muret e kështjellës.

E kam ditur prej vitesh dhe ekam pasur gjithnjë ëndërr që të shkoja.Herën e parë shkova para tre vjetësh egjysmë. Dëgjova muzikën dhe u mah-nita. Muzika e sazes ishte më e pasuradhe ajo që ia vlente më shumë tëregjistrohej dhe të përhapej nëpër botë.

Ka vërtet diçka të vetën,diçka të thellë, diçka, nuk e di, tragjikeose më komplekse që sigurisht qëmund të pritet nga karakteri shqiptar.Sa më shumë e dëgjon, aq më shumëthellohesh në të, aq më shumë ndjenja,

shpirt, më shumë thellësi ndjen dheveçanërisht isopolifonia është aqmrekullisht komplekse.

Mënyra sesi dy zëra im-provizojnë, sesi ndërthuren me njëri-tjetrin në arabeskët e kësaj muzikeeshtë diçka shumë joshëse. Nuk ështëse të rrëmben, por të bën për vete”.

Edit është nga Tirana, krye-qyteti i Shqipërisë. Si u përfshive nëkëtë histori, në këtë projekt? “Edhe unëe zbulova këtë muzikë si një e huaj,sepse jetoja në Angli dhe kur u kthevanë Shqipëri vazhdova të zbuloj me tejmuzikën tonë.

Dhe siç e di, pas periudhëskomuniste, muzika popullore kon-siderohej totalisht demode. Por ajoishte diçka shumë familjare e fëmi-jërisë sonë.

Ti je rritur me muzikën pop-ullore si muzika e vetme që mund tëdëgjonim në të vetmen radio kom-bëtare që kishim. – Ajo ishte dhemuzika që shoqëronte stinën e verës,dasmat, të gjitha momentet e gëzuaraqë kishim gjatë kohës së komunizmit.Në një farë mënyre, ajo është çka nalidh me kujtimet tona të bukura.

– Me thënë të drejtën, ajoishte e vetmja, sepse ne s’e kishimkurrë mundësinë të dëgjonim asnjëmuzikë tjetër.

Pasi jetova trembëdhjetëvjet në Mbretërinë e Bashkuar, fillovatë kuptoj se sa e pazbuluar ështëmuzika shqiptare dhe ndaj fillova grad-ualisht dhe me mjete shumë modesteqë t’i kthehesha asaj dhe të bëja diçka.”Në një farë mënyre ishin muzika, tin-

gujt e muzikës nga Jugu i Shqipërisëqë i bashkuan.

Joe, ti ke ardhur këtu mebashkëshorten tënde, Andrean. Muzikashqiptare është bërë si diçka shumëpersonale për ty, apo jo?

– Po, ashtu është, sepse ne umartuam gjatë realizimin të këtij pro-jekti dhe në një farë mënyre muzikashqiptare është kolona zanore e asajngjarjeje.

Mendoj se jemi dakord se qëtë dy pëlqejmë këngën e tretë në listë,“Penxherene e zotërisë sate”, përdramën që mbart. Edhe pse flet për njëdjalë adoleshent, i cili i lutet vajzës qëjeton në shtëpinë ngjitur që t’i japishaminë. Zërat e grave tregojnë histor-inë dhe nuk është e nevojshme të kup-

tosh fjalët për të ndjerë emocionin”.Edit, po të kthej pas në kohë. Shqip-tarët kanë filluar të udhëtojnë. Njerëzitkanë filluar të dëgjojnë për Shqipërinë,për kulturën, për muzikën. A ka pasurkjo gjë impakt mbi muzikën dhevendin?” – “Absolutisht! Brezat e rinjkanë filluar ta mësojnë atë, ta kërcejnë,ta praktikojnë.

Madje dhe në lokale trenditani mund të dëgjosh ansamble tëmuzikës folk që performojnë. Mezi poe prisja këtë ringjallje të muzikës tradi-cionale shqiptare”. A mendon se kavend në skenën e muzikës botërore përmuzikën shqiptare?”

– “Mund ta shohësh të ash-tuquajturën skenë të muzikës botërorenë mënyrë shumë cinike dhe të thuashse moda ndryshon dhe se prozhektorëtspostohen nga mali në tango, në game-lan, zhvendoset sipas një trendi të ri,një zbulimi të ri. Shqipëria tani ështënën dritën e prozhektorit. Njerëzit po eripëlqejnë këtë muzikë, e cila ka ngjal-lur interes.

Sollëm në Tiranë JerryBoys, inxhinierin e “Buena Vista So-cial Club” që të regjistrojë këtë muzikëdhe them se tingëllon njësoj, ka po tënjëjtën ngrohtësi magjike. Shpresojmëqë do të kapi momentin dhe interesipër muzikën të rritet nga anë tëndryshme të Shqipërisë dhe muzikashqiptare do t’i bashkohet standardevetë muzikës botërore, të cilën njerëzitanë e mbanë botës vërtet e respektojnëdhe kanë interes.

BBC shkruan për muzikëntradicionale shqiptare

“Quhem Aurel Qirio. Jemi këtu jashtë kishës së Shën Lukës në Bar-bican Centre ku do të japim shfaqe pas disa javësh”. Aureli është vio-linisti i parë në një grup muzikantësh shqiptarë që po njihen në gjithëbotën. Ata quhen Saz’iso dhe pas dy javësh do të publikojnë një albumme pesëmbëdhjetë këngë tradicionale, që do të pasohet nga koncerti ityre i parë jashtë Shqipërisë, këtu në kryeqytetin e Britanisë. “Kurerdha në Londër para pesë vjetësh, ishim vetëm unë dhe violina,fëmija im. Nuk dija se ku do të luaja me violinën time dhe muzikën evendit tim. Jam shumë krenar dhe mendoj se njerëzit në Londër do edëgjojnë me shumë interes këtë muzikë.”.

Na gjeni ne facebook thjesht kerko The Albanianrreth 1 milionë ndjekes

aktualitet www.thealbanian.co.uk faqe 17

MIRELA OKTROVA

Sa herë që vjen tetori dhe gjermanëtfestojnë Ditën e Ribashkimit, gjithnjëmë kujtohet një prej eksponateve mëdomethënëse të Muzeut Historik Fed-eral – vendimi i administratës së kohëspër shpërnguljen e kryeqytetit në Bondhe vërejtja përmbyllëse për vlefsh-mërinë e aktit “deri në rikthimin e tijnë Berlin”… Fjalë shprese dhe vendos-mërie në çastet më të rënda të disfatëskombëtare – vullnet dhe besim për t’uringritur edhe në pikën më të ulët tërrëzimit… .

Historia gjermane është njëtrajektore e vërtetë energjishndryshimi: nga shtetformimi te lufta –nga faji kolektiv në pësim kolektiv –nga ndarja tek izolimi – nga mbytjadrejt frymëmarrjes – nga sforcimi drejtafirmimit… Vallë vetëm fat kombëtardhe histori unike?

Përballë një historie të tillë,si rrallë komb a popull tjetër, neveshqiptarëve na duket se prekim medorë jo pak nga të vërtetat tona: ngashtetformimi te copëtimi – nga pa-mundësia për vendimmarrje te pa-mundësia për t’u mbrojtur – ngaizolimi te vërshimi – nga diplomacia epranimit te diplomacia e integrimit…

Përkim i rastësishëm fatesh historikëapo mësime të përbotshme?

Para së gjithash një histori, që i vlengjithë botës – që gjithsesi e ka brendasaj… .

***

Që prej themelimit të tij nga Oto vonBismark (1871), pozita gjeografike,numri i popullsisë dhe para së gjithashfuqia e shtetit unik gjerman shiheshinsi rrezik.

Bismarku tentoi zbutjen eperceptimit me politika kontribuuesenë stabilizimin e rendit europian, poshkarkimi i tij nga Kajzer Vilhelm II(1890) forcoi prirjen e krahun na-cionalisto-militarist për faktorizimndërkombëtar të kombit gjerman.Humbja e luftës, revolucioni i vitit1918 dhe krijimi i Republikës së Vaj-marit ofruan një mundësi të re, po ajou rihumb.

Marrëveshja e Versajës e sh-palli Gjermaninë fajtoren e vetme tëLuftës I Botërore, çka së bashku meefektin e reparacioneve të larta, ndeziprotesta, që e mbytën qeverinëdemokratike gjermane, që ratifikoiVersajën. Emërimi i Hitlerit kancelar idha fund jo vetëm ëndrrës gjermanepër demokraci, por edhe projektitgjeostrategjik të fuqive të mëdha përnjë Europë me Gjermani të dobët.Katastrofa e Luftës II Botërore e bindibotën, se ndërsa fuqia politike, shken-core dhe ushtarake përbënte kërcënimpër fqinjët, filozofia gjermane e qev-erisjes prodhonte totalitarizëm. Ndajmbytja e potencialit gjerman, ngaFuqitë e Mëdha synonte të shpëtonteEuropën nga gjermanët, po dhe gjer-manët nga vetvetja.

Në Teheran (Dhjetor 1943),Ruzvelt propozoi ndarjen e Gjermanisënë pesë shtete dhe dy krahina. Çërçill

dhe Stalini ranë dakord, po në Jaltë(Shkurt 1945) ndryshuan qëndrim: bri-tanikët i shqetësonte ekuilibri eu-ropian, i kërcënuar nga BS, ndërsaStalini shpresonte pushtim tërësor.Ndarja e Gjermanisë, më shumë se pa-sojë e Luftës II Botërore, ishte produkti Luftës së Ftohtë. Ekuilibri i fuqisëdhe status quo-ja e lidhur me të e bën“çështjen gjermane” peng të lojësgjeostrategjike të superfuqive.Përmes kufirit gjermano-gjerman u ar-ratisën për dy vjet afro 3,5 milionëvetë. Statusi i veçantë i Berlinit, si“porta për në Perëndim” prodhoi idenëe Murit!

Ndonëse u informuan ngashërbimet e tyre të fshehta, Aleatët ubefasuan si nga shpejtësia ashtu edhenga përmasat e tij “drastike”.

Përpara se ministrat ejashtëm të tri Fuqive të Mëdha të tako-heshin në Paris, për t’u konsultuar rrethsituatës në Berlin, përfaqësuesit e lartë

të Traktatit të Varshavës miratuan nëMoskë (3-5 gusht 1961) “kontrollefektiv të kufirit në Berlinin Perëndi-mor”, ndërsa Hrushovi rritjen e pranisësovjetike në kufijtë perëndimorë. Më11 gusht autoritetet e RDGJ autorizuanzbatimin e operacionit. Në natën midis12 dhe 13 gushtit trupat e ArmatësPopullore, 5000 forca të Policisë sëKufirit, 5000 trupa të Policisë Popul-lore dhe 4500 paraushtarakë mbyllënrrugët drejt Berlinit Perëndimor. 20 orëmë pas në kufi u shfaqën patrullatushtarake. Pas 40 orësh komanda sov-jetike iu përgjigj ultimatumit tëPerëndimit, se s’kishte ndërmend tëprekte Berlinin perëndimor.

Meqë status quo-ja s’u prek,muri u pa si “e drejtë” e Lindjes për tëkufizuar arratisjet dhe si forcim iperdes së hekurt, që ndante kampet e“luftës së Ftohtë”. Muri çi-mentoi ekzistencën e RDGJ. Ai u bëpaterica e dytë e një shteti konvencion-

deri atëherë derivat i rolit të vëllait tëmadh sovjetik në botë. RDGJ zuri tëndihej më e fortë si brenda ashtu edhejashtë.

Muri mbeti për shumë kohë– simbol i vdekjes dhe ndarjes, po asvarrezat dhe as ekzekutimet nuk ethyen dot ëndrrën e lirisë. Kurdobësimi politiko-ekonomik i Lindjesu hapi rrugë thirrjeve për pluralizëmdhe Mihail Gorbaçov u njohu shtetevesatelite të drejtën e vetëvendosjes,themelet e RDGJ u tronditën dhe ju-bileu i saj i katërt përfundoi në fiasko.Më 8 gusht 1989 në ambasadën eRFGJ në Berlinin Lindor hynë 130qytetarë lindorë.

Në përudhën gusht-tetor1989 në ambasadat e RFGJ në Bu-dapest, Pragë dhe Varshavë u strehuanmijëra azilantë politikë. Pas bised-imeve me BS dhe RDGJ, më 30 shtatorministri i atëhershëm gjerman i punëvetë Jashtme, Hans Dietrich Genscher,

shpalli lejimin e hyrjes në RFGJ të6000 refugjatëve gjermano-lindorë tëstrehuar në ambasadën e RFGJ nëPragë. Më 3 nëntor, RDGJ u detyrua tëlejojë lëvizjen e qytetarëve të vet drejtPerëndimit përmes kufirit çek. Për dyditë ikën 15 000 vetë. Edhe përmesHungarisë. Më 9 Nëntor, kur ra Muri,shifra arriti në 200 000 vetë.

Me reformimin e BS dherënien e Murit të Berlinit ranë edhe ar-syet e ekzistencës së shtetit të RDGJ.Çështja gjermane doli sërish në rend tëditës. Në shkurt 1990 katër fuqitë emëdha dhe përfaqësuesit e dy shtetevegjermane ranë dakord për ribashkimin.Ende pa përfunduar negociatat, Ku-vendi i RDGJ shpalli hyrjen e venditnën ligjshmërinë e RFGJ, duke filluarnga data 3 tetor 1990.

Natën e 3 tetorit 1990 mijëragjermanë festuan në Berlin fundin endarjes 45-vjeçare. Të nesërmen 663deputetë të lindjes dhe perëndimit umblodhën në seancën e parë të Bun-destagut të bashkuar gjerman.

Zgjedhjet e para të lirambarë-gjermane që prej vitit 1932 nx-orën fitues koalicionin kristian-demokrat-kristiansocial, CDU-CSU.Helmut Kohl, strategu i ribashkimit, uzgjodh kancelari i parë i Gjermanisë sëbashkuar.

***

Historia e “çështjes gjermane” nukalarmon vetëm për fuqinë komb-shkatërruese të totalitarizmit!Me gjithë tendencën e përgjithshmedrejt globalizmit, integrimit dhebashkëpunimit, bota s’ka pushuar endesë penguari veten në mure. Ne si komb– akoma më shumë. Jeta dhe komu-nikimi ynë i përditshëm është imbushur me jo pak të tillë: mure qëshihen dhe mure që s’ka nevojë të ngri-hen, mure të trashëguara dhe mure tëimagjinuara. Kufiri, që dikur ndaubotën, sot na ndan nga njëri-tjetri.Ashtu si gjermanëve edhe ne shqip-tarëve, na ka mësuar jeta, se ku kaMUR – ka ndarje, ku ka ndarje kazhgënjime, ka frikëra, pengje, varre…Historia jonë e mbushur me mure dhekulla, mbyllur me kufij dhe bunkerë,rrethuar me male dhe prita, na ka më-suar të dallojmë muret mbrojtëse ngamuret mbytëse.

Po mësimet e MURIT ikapërcejnë kufijtë e kombit dhe rajonittonë. Në një botë, ku të gjithë tentojnëdrejt njëri-tjetrit, ku bashkëjetesa ështënevojë dhe bashkëpunimi garanci, tëvetmet mure, që justifikojnë vetveten,janë muret që bien. Edhe në komu-nikimin e thjeshtë me njëri-tjetrin…

Shekulli XX arriti t’i kor-rigjonte gabimet e fillimit të vet.Shekulli XXI nuk jetohet dot duke sh-përfillur mësimet e paraardhësit.

Kufiri që ndau botën

“Po mësimet e MURIT i kapërcejnë kufijtë e kombitdhe rajonit tonë. Në një botë, ku të gjithë tentojnëdrejt njëri-tjetrit, ku bashkëjetesa është nevojë dhebashkëpunimi garanci, të vetmet mure, që justifiko-jnë vetveten, janë muret që bien. Edhe në komu-nikimin e thjeshtë me njëri-tjetrin…

histori thealbanian.co.uk faqe 16op-ed www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 14opinion www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 15plus www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 18analiza www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 16plus www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 21plus www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 18analiza www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 16op/ed www.thealbanian.co.uk faqe 18

RANDO DEVOLE

Nëpërmjet deklaratave publike, shtetishqiptar e ka shprehur gjithnjë vull-netin për ta ndihmuar diasporën nëlëmin e mësimit të gjuhës shqipe. Pra,nga pikëpamja politike nuk ka pasurkurrë probleme në këtë drejtim. Siqeveritë shqiptare, ashtu edhe shumëpërfaqësues në diasporë, kanë qenëdakord me parimin se gjuha amtaredhe kultura shqiptare përbëjnë thelbine identitetit kombëtar, si rrjedhimduhen mësuar e kultivuar edhe në em-igracion.

Së fundi, edhe gjatë Samitit të Dias-porës, që u zhvillua në Tiranë, në nën-tor 2016, u nënvizua rëndësia e gjuhësshqipe në diasporë. Madje nëdeklaratën që pasoi me atë rast, uvlerësua kontributi që diasporashqiptare ka dhënë ndër vite për ruajt-jen e gjuhës dhe identitetit. Nga anatjetër, në të njëjtën deklaratë, qeveriashqiptare u angazhua se “do të vazh-dojë t’i kushtojë një vëmendje tëveçantë e të shtuar, mësimit të gjuhësshqipe në diasporë” dhe se “do tëangazhohet të bashkëpunojë ngushtëdhe të ndihmojë komunitetet shqiptarepër mësimin e gjuhës, si dhe ruajtjendhe zhvillimin e kulturës shqiptare,përmes platformave bashkëpunuesepër shkëmbimin e njohurive”.

Opinioni publik nuk ka ndonjë ide tësaktë se sa janë dhe ku janë kurset aposhkollat e gjuhës shqipe në diasporë,megjithatë nga mediat njoftohet herëpas here për përpjekjet e shoqatavedhe bashkësive të ndryshme në fushëne mësimdhënies së shqipes. Kjo temëkërkon hulumtim të veçantë, ndoshtaedhe të dhëna sistematike, pa harruarassesi se përpjekjet në diasporë janëgjithnjë vullnetare dhe se mësimi igjuhës shqipe kushtëzohet nga re-aliteti i ndryshëm nga vendi në vend.

Për angazhimin e diasporës mund tëthuhet shumë, përfshirë të metat eshumta në organizim, por nuk mundtë hidhet dyshim për vullnetin e mirëe për përpjekjet pasionante të më-suesve që japin shqip nga një anë dhetë prindërve që vendosin t’i çojnëfëmijët në kurset përkatëse nga anatjetër. Pastaj, nuk duhet harruar seshumë zgjedhje kushtëzohen edhe ngakushtet konkrete, si për mësuesit ashtuedhe për familjet. Madje, suksesi i nis-mave të mësimdhënies mund të varetedhe nga mbështetja publike ose pri-vate, që mund të merret në vendin embërritjes.

Nuk është e vështirë të dallohenpengesat që hasin jashtë kurset egjuhës e të kulturës shqipe. Tek e fun-dit, nuk mund të bëjmë krahasime megjuhët ndërkombëtare, si anglishtja,spanjishtja, frëngjishtja, as me gjuhëte tjera si gjermanishtja e italishtja, qëgëzojnë kushte të favorshme edhe ngapikëpamja e organizimit. Shumë prejkurseve të shqipes realizohen posaçër-isht e periodikisht nga nismëtarët eprotagonistët e shoqatave të mi-grantëve shqiptarë. Gjithashtu, lehtë-sisht mund të individuohen mënyrat se

s ishteti shqiptar mund t’i ndihmojë përt’i kapërcyer, meqë është shprehurlirisht për mbështetjen e tyre. Kjo nuki përjashton ndihmat e tjera, që mundtë vijnë nga sektori privat e ngabashkësitë në diasporë.

Rëndësi parësore ka baza materiale,që fillon me abetaret e tekstet shkol-lore. Kurset e shqipes përballen çdovit me pasigurinë e mbërritjes në kohëtë teksteve nga Shqipëria. Procesiburokratik duket i gjatë, i ndërlikuar ei pasigurt, ndërkohë që shkollat/kursetkërkojnë gjithnjë rregullsi në zhvil-limin e tyre, ngaqë fillojnë në një kohëtë caktuar. Mësuesit e nxënësit nukduhet të presin me ankth çdo fillim vitishkollor, thjesht ngaqë librat mund tëmos mbërrijnë, ose mund të mbërrijnëvëllimet e gabuara apo të përgjys-muara. As duhet të kenë kokëçarje përpagesën e postës.

Natyrisht, shkollat ose kurset në dias-porë nuk kërkojnë vetëm abetare dhetekste shkollore: mësimi i gjuhës e ikulturës shqipe kërkon libra tëndryshëm, përfshirë letërsinëshqiptare e të huaj në shqip. Normal-isht, çdo kurs i gjuhës e kulturësshqipe duhej bashkëshoqëruar embështetur nga biblioteka të pasura,në mënyrë që jo vetëm nxënësit, poredhe prindërit e tyre të kenë mundësitë përditësohen. Në këtë pikë duhet tështojmë rolin që mund të kryejëteknologjia moderne. Portalet emësimit të gjuhës shqipe mund tandihmonin pa masë mësimdhënien,megjithatë edhe këtu duhet pasurparasysh se jo të gjitha kurset, aposhkollat, janë të pajisura me mjete in-formatike.

Programet mësimore që zhvillohen nëdiasporë do të ishte të mirë të njëjtë-soheshin. Kjo do ta ndihmonte cilës-

inë e mësimdhënies, sikurse interesinndaj shqipes. Në mungesë të një insti-tuti të kulturës shqiptare, me degë nëdisa vende, duhet gjendur një formëtjetër, që do të siguronte edhe kurorëz-imin e përfundimit të kursit. Dhënia enjë diplome të unifikuar për të gjithënxënësit, që i kanë ndjekur kurset eshqipes do të ishte pozitive, por edhemë e frytshme do të ishte njohja e sajligjore nga autoritetet vendase. Rrugëte arritjes së këtij objektivi mund tëjenë të shumta, që mund të kalojnëderi nga shkollat private, por edhe kjopërsëri kërkon angazhimin serioz tëinstitucioneve shqiptare.

Njohja e dëshmive që japin shoqatat endryshme organizuese të kurseve ekanë vlerën e vet, megjithatë janë mekarakter krejt privat. Sikur të njiheshinzyrtarisht nga shteti shqiptar do tëkishin më shumë vlerë. Njohja pre-supozon edhe kontrollin nga ana eMinistrisë së Arsimit, e cila mund tëmbikëqyrë programin dhe cilësinë emësimdhënies, ose të punojë për kual-ifikimin e vazhdueshëm të mësuesve.Kjo do të thotë se mund të organizo-hen seminare më të dendura e mëspecifike për mësuesit, çka do t’ujepte kurseve autoritet krejt tjetër, qëme siguri do të ndikonte më pas tekprestigji dhe interesi i bashkësisë.

Kjo temë është e lidhur me institu-cionalizimin e mësimdhënies sëshqipes. Më e mira do të ishte qëmësimi i saj (vullnetar) të futej nëshkollat publike e private të shtetit kufamiljet shqiptare kanë emigruar, porkjo varet shumë nga kushtet vendoredhe ligjet e vendit pritës. Fakti ështëqë mësimi në fund të javës, kryesishttë dielën, është i lodhshëm, si përnxënësit (të mbingarkuar nga javashkollore), ashtu edhe për mësuesit(që duhet të punojnë gjithsesi përjetesë dikur tjetër).

Ambientet ku zhvillohet mësimi nukjanë të siguruara automatikisht. Nëmungesë të mbështetjes publike, tazëmë të bashkisë, komunës, apo tëbibliotekës së lagjes, ose të mbështet-jes private, p.sh. të një shoqate apofondacioni tjetër, është e vështirëgjetja e tyre. Në këtë pikë, institu-cionet shqiptare mund të ndihmojnëduke promovuar takime e marrëveshjedypalëshe me administratat vendoreku jepet mësimi shqip. Shpeshherëmjafton interesimi institucionalshtetëror e problemet zgjidhen pa bërëinvestime financiare.

Mësueset/mësuesit që japin shqip janëvullnetarë. Jo vetëm që nuk marrinrrogë, por harxhojnë nga xhepi i tyrepër t’u mësuar fëmijëve gjuhënamtare. Mësuesit e shqipes e kanë tëvështirë ta ngrenë vetë këtë problem,sepse duket sikur angazhohen për për-fitime personale, edhe kur kanë vite qëe ushtrojnë falas profesionin e tyre,duke bërë sakrifica të mëdha person-ale e familjare. Nga këto ndoshta mëe rëndë është indiferenca me të cilënshikohet, duke filluar nga shteti shqip-tar, angazhimi i tyre në të mirë tëbashkësisë dhe kulturës shqiptare.Sidoqoftë, duhen gjetur forma për t’imbështetur si moralisht ashtu edhematerialisht. Mundësia për t’ua njo-hur lodhjen e punën ekziston.Bashkësitë shqiptare jashtë vendit jogjithnjë e kanë mundësinë t’i mbulo-jnë shpenzimet e aktiviteteve kultur-ore. Kurset e gjuhës shqipe mund tëfinancohet si projekte në kuadrin epërgjithshëm të promovimit të kul-turës shqiptare, ku mësuesve t’u kush-tohet një zë i veçantë, për sa kohë ataedhe biletën e transportit e paguajnëvetë. Vëmendja e institucioneveshqiptare mund të shprehet edhe mevlerësime morale, duke stimuluarkurset/shkollat më të mira të shqipes,

qoftëme çmime për arritjet e realizuara;natyrisht duke u bazuar në kritere ob-jektive.

Megjithatë, duhet kujtuar se aktivitetii shkollave/kurseve të shqipes nukmund të konsiderohet si një copë eshkëputur nga mozaiku i interesit dhei lidhjeve midis diasporës dhe atdheut.Aktiviteti i mësimdhënies së gjuhësamtare nuk mund të konceptohet si njëoazë e rrethuar nga shkretëtira e in-diferencës dhe e harresës. Ajo mbije-ton kur lidhjet me diasporën dhekulturën shqiptare gjallërojnë në tëgjitha aspektet, çka mban gjallë edhevetë interesin e migrantëve për ta kul-tivuar identitetin. Përndryshe, fundi ityre është i pashmangshëm, do tëkthehet në rërë si shkretëtira përreth,pavarësisht nga angazhimi i ad-mirueshëm i disa shoqatave dhe indi-vidëve plot pasion qytetar.

Me pak fjalë, mbështetja e shtetit ndajdiasporës nuk duhet të jetë vetëm mefjalë. E kjo vlen së pari për mësimin egjuhës shqipe, për diçka konkrete, qëpreket me dorë. E atyre që nuk janë tëvendosur për ta ndihmuar, mund t’ukujtonim, sa për shembull, se remitan-cat e migrantëve në Shqipëri zënërreth 9% të PBB (GDP) dhe se emi-grantët nga Italia – pa llogariturkanalet informale –, kanë dërguargjatë vitit 2015 mbi 128 milionë euro.Pastaj, migrantët jashtë shtetit janëende qytetarë shqiptarë, sepse mbajnëpasaportën e Shqipërisë, si rrjedhiminstitucionet e vendit e kanë ndonjëdetyrim ndaj tyre. Së fundi, mund tëkujtonim koherencën me deklaratatpublike, se fjalët e veprat një ditëduhet të përputhen, përndryshe fjalëte humbasin kuptimin e tyre.

ABETARET NË DIASPORË

TRANSPORT MALLRASH DHE MAKINASHANGLI-SHQIPËRI-ANGLI ÇMIME KONKURUSE

PËR PESHAT MBI 50KG I MARRIM DHE IDËRGOJMË NË VENDNDODHJEKONTAKTONI TRASHGIMIN:

MOB: 07727429515 OSE 07776106941 TEL: ALB 0686409409

Email: timi29@hotmail.co.uk

L.T.D. LONDON TRANSPORT DIREKTANGLI-SHQIPËRI-ANGLI

Internal Quality Assurer (IQA) position:Reso-Solutions LTD is a company which has recently

been developed, it specialises in training / adult education.We will provide training for Level 1 in Health and Safety

at a Construction Site (CSCS). We have recently developed a work relationship with an awardingbody called Proqual, and as a company we are in the process of de-livering Level 1 Health and Safety in a Construction Site (CSCS).

Our USP (unique selling point) is we allow students / applicants tostudy and take the examination in both languages,

English and Albanian.We require a staff member whom hold this

qualification to join our team:• IQA (Internal Quality Assurer) certification / qualification

Previous experience as an Internal Quality Assurer is essential.Previous experience with the construction industry is desirable but

not essential.We will require you for 1 – 2 days per month,

but will change in the near future based on the work load.Rate of pay will be from £200 - £350 per daybased on experience and qualifications held.If interested in this please get in contact and email your CV and a

short cover letter with your experience to:i.shega@reso-solutions.co.uk,

rate of pay will be discussed upon interview for the successful candidate.

JENI NE BRITANI DHE KENI PROBLEME ME EMIGRACIONIN ?Ejani ne zyren tone te diskutoni çeshtjen tuaj

190 MERTON HIGH STREETWIMBLEDON , LONDON

SW19 1AX One minute walk from South Wimbledon

Underground Station

NE MUND T’IU NDIHMOJME *Asylum & Immigration*New Point Based System *Settlement Applications(ILR) *European Law*Nationality&Travel Document*Human Rights Applications*High/Court of Appeals*Switching Visas*Over Stayers*Legacy Cases*Work Premits*Visa Extensions*Judicial Reviews*Tribunal Appeals

T : 02085401666 MB:07878335000EMAIL - SOLICITORS@RASHIDANDRASHID.CO.UK

KONSULTIMET JANË FALAS

Rashid A.KhanSolicitor

(Principal)Tel: 07774222062

plus www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 18analiza www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 16plus www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 21plus www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 21

Na gjeni nefacebookthjesht kerko

The Albanianrreth 1 milionë ndjekes

Ambasada e Republikës së Shqipërisë në Mbretërinë e Bashkuar Embassy of the Republic of Albania

33 St. George’s DriveLondon SW1V 4DG

Tel. +44 (0) 20 7828 8897Fax +44 (0) 20 7828 8869

E-mail: embassy.london@mfa.gov.alwww.ambasadat.gov.al/united-kingdom/To contact the Albanian Embassy

for emergency cases only

please call: 07518662630

(17.00-09:00 and during weekends)

Ambasada e Republikës së Kosovës në Mbretërinë e Bashkuar

Embassy of the Republic of Kosovo

8 John StreetLondon WC1N 2ES

Email: embassy.uk@rks-gov.net Tel: +44(0)207 405 1010

Keni nje sherbim per te ofruar? Vendose tek AlbContacts

Print dhe Online Ju mund te ofroni

shërbimet më të mira,por mbase shumë pakdinë për biznesin tuaj

ALBCONTACTSqë të mos mbeteni anonim

Na kontaktoni:e-mail: info@thealbanian.co.uk

Tel: 020 7018 7929www.thealbanian.co.uk

30 Avenons Road, London E13 8HT

op/ed www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 22plus www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 22

Dita prej 8 orësh punë u krijua gjatërevolucionit industrial si një përpjekjepër të ulur numrin e orëve të punësmanuale që punonjësit ishin të de-tyruar të duronin në fabrika. Kjo ishtenjë qasje më njerëzore ndaj punës në200 vitet më parë kësaj, pormegjithatë ka fare pak rëndësi për nesot.Ashtu si paraardhësit tanë, nga nepritet të punojmë me ditë 8-orarëshe,me periudha të gjata pune dhe me pakose aspak pushime. Disa personamadje punojnë edhe përtej orarit tëtyre të drekës.

Kjo qasje antike ndaj punës nuk nandihmon, por na kufizon.

Mënyra më e mirë për tëstrukturuar ditën

Një studim i kryer së fundmi përdorinjë aplikacion kompjuterik për tëgjurmuar zakonet e punës të punon-jësve. Veçanërisht, aplikacioni mati sesa kohë kalonin njerëzit duke kryerdetyra të caktuara dhe e krahasoi këtëme nivelet e tyre të produktivitetit.

Në procesin e matjes së aktivitetit tënjerëzve, kërkuesit arritën në një zbu-lim mbresëlënës: gjatësia e ditës sëpunës nuk kishte shumë rëndësi; çfarëkishte rëndësi ishte mënyra se sinjerëzit e strukturorin ditën e tyre. Nëveçanti, njerëzit që ishin të dhënë pasmarrjes së pushimeve të shkurtraishin më produktivë sesa ata qëpunonin me orë të gjata.Ndërprerja ideale punë-pushim ishte52 minuta punë, pasuar nga 17 minutapushim. Njerëzit që i përmbaheshinkësaj rutine kishin një nivel unik tëfokusit në punë. Për rreth një orë ataishin të përqendruar në përmbushjene detyrës. Ata nuk kontrollonin Face-book shpesh dhe nuk shpërqendro-heshin nga email-et.

Kur ndiheshin të lodhur, pas një ore,ata bënin pushime të shkurtra për tëndarë veten nga puna. Kjo i ndih-monte ata të riktheheshin të freskët nëdetyrën që po përmbushnin për njëorë tjetër produktive.

Truri do një orë punë, 15 minutapushim

Njerëzit që kanë zbuluar këtë normëmagjike të produktivitetit janë më tësuksesshëm se të tjerët sepse i përsh-taten lojës së mendjes: truri zakonishtfunksionon me energji të lartë dhe pa-sohet nga 15-20 minuta aktivitet iulët.Për shumicën prej nesh, kjo është njëperiudhë që mund të na lodhë dhe tëna çojë drejt shpërqendrimeve egabimeve në punë nëse nuk dimë tapërdorim për të bërë periudhëpushimi.Mënyra më e mirë për të kaluar lod-hjen dhe shpërqendrimet është tëndërgjegjësoheni rreth punës suaj. Nëvend që të punoni një orë dhe të për-piqeni ta zgjasni këtë periudhë,atëherë kur fillon t’ju zbehet produk-tiviteti, bëni një pushim.Pushimet janë të lehta për t’u marrënëse e dini se do t’ju përmirësojnë

produktivitetin. Ne shpesh e lëmë lod-hjen të fitojë sepse vazhdojmë tëpunojë përgjatë saj dhe marrimpushime që nuk janë të vërteta si kon-trollimi i email-it dhe YouTube.

Kontrolloni ditën tuaj

Dita e punës prej 8-orësh mund tëfunksionojë nëse e ndani atë në inter-vale strategjike. Sapo të kuptoni se sifunksionon energjia juaj natyrale dheta lidhni siç duhet me përpjekjet tuaja,atëherë do të shihni se gjërat po ecinmë mirë për ju. Ja katër këshilla që dot’ju ndihmojnë të gjeni ritmin perfekt.

Ndajeni ditën në intervale orësh

Menaxhoje kohenNe zakonisht plan-ifikojmë atë që duhet të arrijmë nëfund të ditës, javës apo muajit, porjemi më joefektiv kur përqendroheminë atë që duhet të arrijmë tani.

Për të arritur ritmin ideal të punës,duhet ta ndani ditën në intervalenjëorëshe për të thjeshtuar detyrat dhepër t’i ndarë ato në pjesë të menax-hueshme. Nëse doni të jeni sa mëkonkretë, planifikojeni ditën në inter-vale 52-minutëshe.

Respektoni orarin tuaj. Strategjia e in-tervalit funksionon vetëm për shkakse ne përdorim nivelet më të larta tëenergjisë për të arritur një përqendrimmaksimal për një periudhë relativishttë shkurtër. Kur nuk e respektoniorarin tuaj të punës, sepse merreni medërgimin e mesazheve, kontrollin eemail-eve apo kontrollin e shpejtë tëFacebook, dilni nga qëllimi.

Bëni një pushim të vërtetë

Në studimin e mësipërm, u zbulua sepunonjësit që merrnin pushime më tëshpeshta se optimalja e një ore ishinmë produktivë sesa ata që nukpushonin fare. Po kështu, ata që bëninpushime të vërteta si shkëputja nga

puna dhe lëvizja nga karrigia, ishinmë produktivë sesa personat që bëninpushime të shkurtra ulur dhe dukehapur faqe të tjera në internet.

Në një ditë të zënë mund t’ju duket sepushimet si kontrolli i email-it apondërprerja për të bërë një telefonatëjanë të duhura, megjithatë ato nukjanë dhe juve keni nevojë të pushonisiç duhet.

Mos prisni që t’ua thotë trupi

Nëse prisni që të ndiheni të lodhur përtë bërë një pushim, është shumë vonë,ju e keni humbur tashmë produk-tivitetin. Përmbajuni planit tuaj për t’usiguruar që do të jeni më të përqen-druar gjatë kohës që punoni dhe më tëlodhur gjatë çastit kur merrni pushim.Kini parasysh se është më produktivenëse pushoni për periudha të shkurtrasesa të punoni derisa të lodheni.7 zakonet e njerëzve shumë të suk-

sesshëm

Çfarë i dallon njerëz shumë të suk-sesshëm si Elon Mask (Elon Musk),Opera Uinfrie (Operah Winfrey), dheMark Zukerberg (Mark Zuckerberg)nga pjesa tjetër? Dikush intervistoiqindra prej këtyre milionerëve të vetë-bërë për ta zbuluar.Tom Korlei (Tom Corley), me profe-sion llogaritar dhe planifikues finan-ciar, intervistoi 233 individë të pasur,shumica prej tyre ishin vetë-bërë tëtillë, në lidhje me zakonet e të përdit-shme. Mw pas, përgjigjet e tyre i kra-hasoi me ato të 128 individëve të tjerëmë të varfër – individë që gjeneroninmë pak se $35,000 në vit.

Sipas librit të tij të shumë shitur“Change Your Habits, Change YourLife” (Ndrysho zakonet që tëndryshosh jetën tënde), Korlei shpje-gon se si individët e pasur e veçojnëvetveten në disa mënyra specifike.Sipas tij këto janë 7 zakonet që i kanëtë përbashkëta.

1. Leximi

88% e personave të hulumtuar ngaKorlei thonë se i përkushtojnë 30minuta ose më shumë çdo ditë vetë-edukimit apo vetë-përmirësimitnëpërmjet leximit.Shumica nuk lexojnë për argëtim; atapreferojnë biografitë, historitë, dhe li-brat e vetë-përmirësimit.

Por edhe nëse preferenca juaj janënovelat, ato gjithashtu mund t’jundihmojnë. Shkenca ka treguar se tëlexuarit për qejf mund t’ju ndihmojënë karrierën tuaj. Sipas Korleit, kjogjë është e vërtetë për shumë lloje his-torish. Duke cituar autorin, “ato (bi-ografitë) ofrojnë leksione tërëndësishme për jetën që mund të më-sohen nga biografitë e njerëzve qëshkuan nga shumë të varfër në shumëtë pasur.”“Ato ekspozojnë zakonet mendore,sfidat dhe ulje-ngritjet e këtyre indi-vidëve”.

2. Ushtrimet

Studimet tregojnë se ushtrimi fizik(fiskultura) i rregullt ndihmon përkthjellimin e mendjes dhe ndjenjën emotivimit.Sipas Korlei, 76% e individëve tëpasur rezervojnë 30 minuta ose mëshumë çdo ditë për ushtrime aerobikesi ecja e shpejtë, biçikleta, ose ecjanormale.

3. Ndërtimi i marrëdhënieve pozi-tive

“Ju jeni po aq të suksesshëm sa edheata me të cilët frekuentoheni rreg-ullisht” shprehet Korlei.Por edhe nëse nuk keni ende personashumë të motivuar në rrjetin tuaj per-sonal, mos frigoni. Milionerët e vetë-bërë shpesh ofrohen si vullnetarë, qërezulton edhe në një mënyrë mjaft tëmirë për t’u njohur me njerëz pozivitëdhe të motivuar. Gjithashtu, ju mundt’i bashkoheni grupimeve me personanë linjën tuaj profesionale apo person-ale të interesit, sugjeron Korlei. Jumund ta zhvilloni marrëdhënien tuajmë tej duke ruajtur kontaktin.

Mbi të gjitha, duhet të jenipërzgjedhës se me kë kaloni kohë.“Njerëzit e suksesshëm i vënë synimvetes që të kufizojnë ekspozimin etyre ndaj personave toksikë apo neg-ativë” thotë Korlei.

4. Përmbushja e synimeve

Milionerët e vetë-bërë nuk bëhenkështu në mënyrë aksidentale, sipashulumtimit të Korleit. Ata bëjnëplane.80% e tyre “janë të fiksuar në ndjek-jen e synimeve (goals)”, shkruan au-tori. Ata i’u referohen synimeve

afat-shkurtra si dhe atyre afatgjata nëmënyrë të rregullt.“Dua t’ju them se duhet ta shmangni‘mbështetjen e shkallës tuaj’ (të suk-sesit) kundrejt murit të dikujt tjetër qëmë pas të shpenzoni vitet më të miratë jetës tuaj duke i’u ngjitur asajshkalle,” shprehet Korlei. “Gjenimurin tuaj, ëndrrën tuaj, dhe synimettuaja, dhe më pas ndiqni ato.”

5. Gjumi i bollshëm

Albert Ajnshtajni (Albert Einstein)thuhet se preferonte të flinte të paktën10 orë çdo natë sipas raporteve. Nëseedhe ju funksiononi më mirë kur kenibërë gjumë të bollshëm, atëherëkëshilla e Korleit është lajmi i mirë.

Mbi 89% e individëve të pasur flenështatë ose tetë orë çdo natë, dhe mëshumë.“Gjumi është kritik për suksesin”shkruan ai, duke cituar efektet qëgjumi ka mbi funksionet e kujtesësdhe mendimit kreativ.

6. Burime të ndryshme të ard-hurash

“Milionerët e vetë-bërë nuk mbahenme vetëm një burim të ardhurash”,thotë Korlei. “Ata zhvillojnë disaburime të ndryshme.”Po sa burime të ardhurash kanë ata?“65% e tyre kishin të paktën treburime të ndryshme të ardhurash parase të akumulonin milionin e tyre tëparë,” shprehet Korlei.

Pasja e një biznesi tjetër apo inves-timeve që gjenerojnë të ardhura si pa-suritë e paluajtshme janë disa ngamënyrat e zakonshme të gjenerimit tëtë ardhurave shtesë.

“Diversifikimi i burimit të të ardhu-rave ju lejon t’i bëni ballë ulje-ngrit-jeve ekonomike që ndodhin padyshimdo ndodhin”, shkruan ai.

7. Shmangja e humbjes së kohës

Paraja nuk është e vetmja resursë përindividët e pasur. Koha është njëtjetër.

“Kur e investojmë kohën tonë nëdiçka, ajo nuk kthehet më mbrapsht,”shkruan Korlei.

Ndaj, jini përzgjedhës se me çfarë ap-likacionesh e harxhoni kohën tuaj,p.sh. në vend që të harxhoni orë tëtëra duke parë filma në Netflix apoduke skanuar Instagram-in.

“Kur filloni ta shihni kohën si riskuntuaj më të madh, kjo do t’ju detyrojëqë të ndërgjegjësoheni më shumë mbimënyrat se si konkretisht ta investonikohën tuaj,” shkruan Korlei.

PËRSE RUTINA 8-ORARËSHE E PUNËSNUK PO FUNKSIONON?

english www.facebook.com/thealbanian.co.uk faqe 23ENGLISH page 23

Frances Trix

Canadian scholar Dr. Robert Elsiepassed away at age of 67 in Bonn,Germany on 2 October 2017. He wasthe author of 60 books and numerousarticles on Albanian literature and his-tory, and translations of importanttexts from Albanian into English andGerman.

As requested, he will beburied in Albania, the country towhose people and culture he devotedhis life.

Robert Elsie was trained in Classicsand Linguistics at the University ofBritish Columbia. He did post-gradu-ate research in Europe in universitiesin Ireland, Paris, and Germany, finish-ing his doctorate (Dr. Phil.) in Lin-guistics and Celtic Studies at theUniversity of Bonn in 1978. But al-ready he had traveled to Albania, acountry few western scholars had vis-ited, and had become intrigued by itslanguage and people.

At one point when I askedRobert why he had not continued hisinterest in Celtic Studies, he men-tioned that the rain had gotten to him.Whereas when he went to Albania inthe southwest Balkans, and to the Ar-breshe, Albanian speakers whose an-cestors had gone to Italy in the 15thcentury, there was so much sun. Alba-nian is a very old Indo-European lan-guage, related either to ancient Illyrianor Thracian.

Dr. Robert Elsie was a brilliant lin-guist who was attracted to relativelyobscure foreign languages and cul-tures. He realized in the 1970s that Al-banian was little studied, and indeedthe country itself had been so isolatedthat little was known about its cultureor its

people. He worked to remedy that,

first in publishing on its literature, asin An Elusive Eagle Soars: Anthologyof Modern Albanian Poetry, London1993; History of Albanian Literature,Boulder, Colorado, 1995; and Neithera Wound nor a Song: Poetry fromKosova, New York, 2003.

His most important contri-bution here is his translation of TheHighland Lute: The Albanian NationalEpic, London 2005, by Father GjergjFishta (1871-1940). It was written inthe northern Gheg dialect of Albanianwhich made it especially difficult totranslate.

He also published on Albania’s historyas in Early Albania: A Reader of His-torical Texts, 11th-17th Centuries,Wiesbaden, 2003; Kosovo: In theHeart of the Powder Keg, 1997; TheLondon Conference and the AlbanianQuestion (1912-1914). The Dis-patches of Sir Edward Grey, editedwith Bejtullah Destani 2016. A more

recent interest was in early Alba-nian photography as in Writing inLight: Early Photography of Alba-nia and the Southwestern Balkans,Prishtina, 2007.

There are not many academic posi-tions for scholars of Albanian. InGermany there is only one at theUniversity of Munich and when Dr.Elsie came to Germany it was al-ready filled. He became an indepen-dent scholar and interpreter forhigh-level negotiations (Germangovernment, European Union,United Nations, NATO, Council ofEurope). From 2002 to 2011 Dr.Elsie worked primarily for the In-ternational Criminal Tribunal forthe former Yugoslavia in the Hague,where he was simultaneous inter-preter for the trial of SlobodanMilosevic among others.

Dr. Elsie spoke of the re-markable stress in interpreting forKosovar witnesses during the Milo-sevic trial. It was most difficult totranslate legalese English into Alba-nian understandable for Kosovarvillagers, and then to translate the

Albanian dialects of the villagers backinto standard English. He recountedthat only the constant stress helpedhim not absorb the horror of the testi-monies that were being given on adaily basis. He had great respect forthe villagers who came to testify at thetrial and what they had been through.

Dr. Elsie came to Michigan in the1990s where I taught at a major urbanuniversity in Detroit. He lectured toour students on the situation inKosovo, and afterwards my studentstook him on a tour of Detroit. They re-ported back how much they enjoyedbeing with him. Despite his being aninternational scholar, he had put themat ease by telling them of his back-ground, similar to theirs, in Vancou-ver.

That was typical of Dr.Elsie. In other ways, his kindnessshone through. He always put his arti-cles, books, and interviews on hiswebsite for scholars to download,knowing full well that many graduatestudents, and especially those fromEastern Europe, had limited resourcesto buy books. He also hoped that otherwestern scholars would do the same.The world is much poorer for the lossof a scholar of the intellect, the dedi-cation, and the kindness of Dr. RobertElsie.

Frances Trix is professor emeritaof Linguistics and Anthropologyand has long worked and studiedin Albanian communities inMichigan and the Balkans.

A SCHOLAR OF UNCOMMON KINDNESS ANDBRILLIANCE: ALBANOLOGIST DR. ROBERT ELSIE

Keni nje s

herbim

per te ofr

uar?

Vendose

tek

AlbConta

cts

Printdhe

Online

The Alb

anian

e-mail: info

@thealb

anian.co

.uk

Tel: 020

7018 79

29

Web: ww

w.thealb

anian.co

.uk

Address

: 30 Ave

nons Ro

ad, Lon

don,E13

8HT