Embed Size (px)
Citation preview
ฉบบท ๕ เดอนตลาคม พ.ศ. ๒๕๕๘ฉบบท เดอนตลาคม
วารสารโพธยาลย ฉบบท ๕ ประจาเดอนตลาคม พ.ศ. ๒๕๕๘ จะเปนวารสารอกเลมหนงทเตมไปดวยเนอหาทคดสรรมาเพอผอานของเรา เรองเดนทอยากแนะนาใหอานกน คอ พทธบรษทกบการปกปองพระพทธศาสนา ซงมเนอหามงแสดงใหเหนหนาทของพทธบรษททควรมตอพระพทธศานา โดยยกตวอยางกรณทเกดขนจรง นบตงแตยคพระเจาอโศกมหาราชแหงชมพทวป ผทรงใชพระ-ราชอานาจในฐานะจกรพรรดผยงใหญปกปองคมครองพระพทธศาสนา ทานบารง และเผยแผพระธรรมออกไปสดนแดนอน นบเปนคณปการอนยงใหญ ทชาวพทธในดนแดนสวรรณภม กควรจะไดนอมราลกถงพระมหาคณปการอนสาคญยงตรงน และไดเรยนรวา พทธบรษทควรประพฤตปฏบตเฉกเชนเดยวกน ตามกาลงความสามารถของแตละบคคล
ในปจจบนเตมไปดวยสทธรรมปฏรป คอ มการดดแปลงคาสอนดงเดมใหเปนไปตามความคดเหนของอาจารย แมวาประเทศของเราไดขนชอวาเปนเถรวาท แตการบดเบอนคาสอนยงคงมอยตลอดมา ทาใหคาสอนดงเดมถกละเลย และไมเหนความสาคญ โดยหารไมวานคอการทาลายพระพทธศาสนาอยางหนง
วดจากแดงเปนสถานทแหงหนง ทเพยรพยายามรกษาคาสอนแบบดงเดมตรงตามพระ-ไตรปฎก เพราะตระหนกถงความสาคญความจาเปนทจะตองใหความรทถกตองทสด เพอรกษาพทธธรรมใหบรสทธสบตอไป เราจงม
การเรยนภาษาบาล ทเปนภาษาพทธพจน เพราะภาษาอน (รวมถงภาษาไทย) ไมสามารถเขาถงสภาวธรรมทซอนลกอยในภาษาบาลได พทธศาสนกชนหากประสงคจะเรยนรพระ-ไตรปฎกใหแมนยาเทยงตรง กตองเรยนภาษาบาล เพอจะไดศกษาพระไตรปฎกตอไปไดอยางถกตองตามพทธวจนะอยางแทจรง
นอกจากนน เรายงคงมเรองนาสนใจใหกบทานผอานอยางคบคง หลายเรองเขยนโดยพระภกษผจาพรรษาอยทวดจากแดง ลวนเปนผทรงความร ความสามารถ จากทางโลกมากอน และไดตดสนใจสละทางโลกมาอยในรมกาสาวพสตร นกเขยนใหมลาสดของเราคอ พระฟกจ ชตปญโญ อดตคอ นายฟกจ เจรญวงษ เดมทานเปนสถาปนก บวชเรยนมาแลว ๗ ป เคยทากจกรรมดานการเผยแผมากอน และไดตดสนใจมาเรยนบาลใหญและ พระไตรปฎกทวดจากแดง ในเลมนทานเขยนเรอง ‘ทนการศกษาหาพนป’ แมแตชอเรองกชวนฉงนแลว ตองอานคาเฉลยไดทบทความน
ฉบบน พระมหาพจน สวโจ Ph.D จากมหาวทยาลยเกลาณยา ประเทศศรลงกา ปจจบนสอนวชาพระพทธศาสนาทมหาจฬา-ลงกรณราชวทยาลย มหาวทยาลยสงฆ วทยาเขตบรรมย ทานเปนผขยนในการศกษาและการเขยนหนงสอมาก มผลงานหนงสอมาแลวหลายเลม ทานอตสาหสละเวลาอนเหลอนอยจากงานททาอย มารวมเขยนบทความเชง
ประธานทปรกษาพระครธรรมธรสมนต นนทโก
อคคมหาบณฑต
บรรณาธการอานวยการพระมหาประนอม ธมมาลงกาโร
บรรณาธการบทความพนตา องจนทรเพญ
บรรณาธการฝายศลปพสรน ไชยโคตรเอมมกา แกวสรดยลระดา พรมเมอง
กองบรรณาธการคณะสงฆวดจากแดง
ส�านกงาน : วดจากแดง๑๖ หม ๖ ถ.เพชรหงษ
ซ.เพชรหงษ ๑๐ ต.ทรงคนอง อ.พระประแดง จ.สมทรปราการ ๑๐๑๓๐
โทรศพท. ๐๒-๔๖๔-๑๑๒๒
ภาพปกวดปามหาวน เมองเวสาล
ประเทศอนเดย
ออกแบบปก : เอนก เออการณวงศ
อปถมภอปกรณคอมพวเตอรโดย
คณพชรพมล ยงประภากร ประธานกรรมการสนคา
แบรนด ‘สวมล’
ดาเนนการจดพมพโดยสาละพมพการ
๙/๖๐๙ ต.กระทมลมอ.สามพราน จ.นครปฐมโทร. ๐๒-๔๒๙๒๔๕๒,
๐๘๖-๕๗๑๑๖๘๕
๕๕ ๑. ธรรมะพระอาจารย ๓ ปจฉา-วสชนา ปญหาเรองทาน (พระอาจารยมหาประนอม ธมมาลงกาโร)
๒. มมมอง ๑๒ พทธบรษทกบการปกปองพระพทธศาสนา (พทธสาวกา)
๓. ทศนะ บวชรฐบาล ๑๖ (ธรปญโญ)
๔. กวนพนธ ๒๑ กลอนฝาก จาก จากแดง (กระแสขนธ ปปญจา)
๕. สมภาษณ ๒๔ ดร. มารตน ซเกอร ฝรงหวใจไทย ผทาให ‘ไทยศกษา’ เปนทรจกในซกโลกตะวนตก
๖. เรองนาร ๒๘ ทนการศกษาหาพนป (พระฟกจ ชตปญโญ)
๗. เกยวกบบทสวดมนต ๓๓ ตานานคาถาพระอรหนต ๘ ทศ (๑)
๘. แนะนาดวด นาด ๓๖ ความสขทแทจรงแหงชวต (พนตา องจนทรเพญ)
๙. เรองในประวตศาสตร ๓๘ การสงคายนาพระไตรปฎกสมยลานนาสสยาม (ปยธรรมภกษ หรภญชยบร)
๑๐. เรองเลาสาหรบเยาวชน ๔๒ (ปาแอน)
๑๑. ใตฟาวดจากแดง ๔๔ (กองบรรณาธการ)
๑๒. สนทนา ๔๗ (จดหมายจากผอาน)
วเคราะห ใหกบวารวารโพธยาลย สนใจเปดอานไดทเรอง ตานานคาถาพระอรหนต ๘ ทศ
เรองของ ดร. มารตน ซเกอร กนาสนใจอกเรองหนง เพราะทานเปนฝรงเยอรมนทรกเมองไทย รกศาสนาพทธ รกความเปนไทย พดภาษาไทยชด เรยบรอยยงกวาคนไทยบางคน ท�างานแตละชน กเกยวกบเมองไทย หรอไมกพระพทธศาสนาจนไดรบเครองราชอศรยาภรณ ดเรกคณาภรณ
คอลมนประจ�า ยงคงนาสนใจและหาอานทไหนไมไดเชนเคย คอลมน ธรรมะจากพระอาจารยมหาประนอม ธมมาลงกาโร ยงคงเปนเรอง ปจฉา-วสชนา ปญหาเรองทาน ทมค�าตอบอนลกซง โดยแทรกเนอหาทางวชาการทปรบใหเขาใจงาย จงเปนเรองชวนอานอยางยง
หากทานผใดสนใจ ประสงคจะมสวนรวม กบวารสารโพธยาลย โปรดมนใจวาเรายนดตอนรบดวยมตรไมตรอยางเตมท การท�าวารสารของเรา ลวนท�าเพอทานผอาน เพอใหทานไดรบสาระประโยชนจากพระพทธศาสนา ใหกวางไกล และใหทวถง เพราะเราตระหนกดวา นคอหนาททสอพงกระท�า
จรงใจ ใหประโยชน สรางความเจรญงอกงามทางปญญาใหกบสงคม
คณะผจดท�า
ปญหาเรอง ทาน
การทบตรธดาไมกตญกตเวทไมตอบแทนคณมารดาบดา จะถอวาเปนหนบญคณทานทง ๒ และตองชดใชหนหรอไม อยางไรครบ
กถอวาเปนหนบญคณและตองชดใช ถาชดใชชาตนไมได กตองไปชดใชในชาตตอไป ถาเราชดใชไมได กจะไดรบผลในรปของกรรม กคอเราท�าไวกบมารดาบดาของเราอยางใด ลกๆ ของเรากจะท�ากบเราอยางนน เรยกวากรรมกจะตอบสนองใหผลในลกษณะอยางน
บตรธดาสามารถตอบแทนหรอชดใชหนบญคณมารดาบดาในชาตน โดยการเลยงดทาน โดยการน�าทานใหทาน ใหรกษาศล หรอน�าทานเขาวดเขาวา ฟงเทศนปฏบตธรรม แตการจะไปทดแทนบญคณบดามารดาใหหมดกท�าไดยากมาก องคพระสมมาสมพทธเจาไดตรสไววา จะไมใหมารดาบดาของเราลงเดนเลย ใหมารดานงอยบาขวา ใหบดานงอยบาซาย ใหทานปลอยอจจาระปสสาวะอยบนบาของเราเลยงดทานอยางน ตลอดชพของเรา กไมสามารถทดแทนบญคณของทานไดหมด
แตมทางหนงทจะทดแทนไดหมด กคอ เราบวชแลวกแสดงธรรมะเกยวกบเรองของขนธ ๕ ใหมารดาบดาฟง ถาเราสามารถแสดงใหทานเหนวาขนธ ๕ ของทานกด ขนธ ๕ ทเราไดจากทานกด เปนขนธ ๕ ทเปนทกข การเขาไปรวาขนธ ๕ เปนทกข
แลวกละกเลสทเขาไปยดในขนธ ๕ ทเปนทกขได กคอสามารถอธบายใหทานเขาใจถงเรองขนธ ๕ ทเปนทกขและขนธ ๕ ทเปนเหตเปนปจจยทท�าใหบรรลมรรค ผล พระ-นพพาน จนทานไดบรรล เปนพระอรยบคคลการตอบแทนบญคณกถอวาสนสด
แตถาบตรธดาตอบแทนดวยขาวปลาอาหาร ดวยเสอผาอาภรณ ดวยวตถสงของอนๆ จะมากมายขนาดไหน กไมสามารถทดแทนบญคณมารดาบดาไดหมด พระพทธ-องคกตรสไวในลกษณะอยางน ขอเจรญพร
ผหญงจะบวชแทนคณมารดาบดาไดหรอไม
ผหญงกบวชได สมยกอนกบวชเปนภกษณแตสมยนไมม กบวชเปนแมช หรอถาไมบวช กรกษาศล แลวกชวนมารดาบดาของเรา ซงยงไมเคยรกษาศล ใหรกษาศล ชวนมารดาบดาของเราซงยงไมเคยปฏบตธรรม ใหไปปฏบตธรรม กถอวาไดแนะน�าใหมารดาบดา
ปจฉา-วสชนา ปญหาธรรมพระอาจารยมหาประนอม ธมมาลงกาโร
ธรรมะพระอาจารย
44๕๕
ตงอยในทาน ศล และภาวนา ผหญงกสามารถตอบแทนคณมารดาบดาไดหมดในลกษณะอยางน
การทาทานเปนประจาทกๆ วน กบการทาเฉพาะทานใหญๆ ปละครง สองครง อยางไหนจะดกวากนครบ
การท�าประจ�าเปนอาจณณกรรมจะดกวา เพราะการท�าทานบอยๆ เชน ใสบาตรทกเชา เปนตน ท�าใหเราชนอยกบบญกศลทกวนๆ ท�าใหเราบรรเทาความโลภ ความเหนแกตว และท�าใหจตของเราอยในอารมณของเรองทาน เรองศล เรองภาวนาอยตลอดเวลา ท�าใหจตใจของเราออนโยน มความเสยสละ มความเออเฟอเผอแผกบผอน
แตถานานๆ จะท�าทานสกครงหนง เชน ทอดกฐน ทอดผาปา เปนตน ในชวงระหวางทยงไมไดท�าจตของเรา กโลภ โกรธ หลง อยตลอดเวลา โลภอยากไดโนน อยากไดน และเมอเราใหมากๆ บางคนอาจจะเกดทฏฐมานะวา เราเทานนทสามารถใหไดขนาดน คนอนไมสามารถใหเหมอนเราได กจะเกดมานะขนมาได เพราะฉะนน การใหเปนประจ�าดกวาการทนานๆ ใหครงหนง
เคยไดยนวา คนททาบญใหญคนเดยว เชน สรางพระพทธรปองคใหญๆ สรางวด สรางโรงพยาบาล โรงเรยน เปนตน จะเสยชวตเรว เพราะบญแรงเกนไป เปนจรงหรอไมครบ
ไมจรงเลย แตความจรงคอยงบญมาก ยงอายยน เพราะฉะนน การสรางวตถอะไรกตามทไดบญไดกศลมากๆ เรากไปตความวามนจะท�าใหอายสน จะเสยชวตเรว ถอวาไมถกตอง ทจรงแลว ตองการบอกวา บญกศล
ใดๆ กตาม ไมควรท�าคนเดยว เพราะเวลาสงผลกรวยคนเดยว มชอเสยงคนเดยว แตควรจะชกชวนกน ท�าดวยกนหลายๆ คน คนโนนท�านดคนนท�าหนอย ท�าดวยความสมครสมานสามคค เมอเวลาบญสงผล รวยกรวยเทาๆ กน พรอมๆ กน อยดวยกนมความสขเหมอนๆ กน เรยกวา ความสามคคกม บญกได กศลกได
เพราะฉะนน การทจะท�าอะไรบางสงบางอยางคนเดยว กท�าได แตท�าแลวอยาเกดมานะวา เราเทานนทท�าได คนอนท�าไมได ทานเกรงวาจะเกดมานะในลกษณะอยางน จงบอกวารวมท�าจะด เพราะการท�าบญคนเดยวกส�าเรจคนเดยว ท�าหลายๆ คนกส�าเรจหลายๆ คน และการท�าบญคนเดยว กไมเปนเหตไมเปนปจจยใหอายสน แตความจรงแลว ยงท�าบญมาก ยงท�าใหอายยน
การทาบญตามประเพณ เชน วนสงกรานต หรอการทาบญตามคนอน เชน เหนเขาทาเรากทา การทาอยางนจะไดบญหรอไมครบ
ไดบญ จะท�าตามประเพณ ท�าตามคนอน ท�าตามแฟชน ท�าอยางไรกไดบญทงหมด แตบญทท�านน ม ๒ ชนด คอ บญทประกอบ ดวยปญญา เรยกวา ญาณสมปยตต บญทไมประกอบดวยปญญา เรยกวา ญาณวปปยตต
อยางเชน ท�าบญตามประเพณ ท�าตามคนอน เหนเขาท�าเรากท�า ท�าตามแฟชน เปนบญไหม เปน แตเปนบญทเปนญาณ-วปปยตต คอบญทไมประกอบดวยปญญา แตถาบญใดกตามทเราเชอในกรรมและผลของกรรม มความเลอมใสในพระรตนตรยแลวกท�าบญ บญนนเปนบญทเปนญาณสมปยตต คอบญทประกอบดวยปญญา
55๕๕
เวลาสงผลกจะสงผลแตกตางกนออกไป คอบญทท�าตามประเพณ ท�าตามแฟชน ไดบญกจรง ท�าใหเกดความร�ารวย แตไมเปนเหตไมเปนปจจยใหเกดปญญา สวนบญใดกตามทท�าดวยความเชอความเลอมใสในเรองของกรรมและผลของกรรม เชอในพระ-รตนตรย บญนนท�าใหเกดมทรพย และกท�าใหเกดปญญาดวย
เพราะฉะนน จะท�าบญตามประเพณ หรอท�าบญตามคนอน ตามแฟชนอะไรกตาม ถอวาไดบญหมด แตบญนนเปนบญทเปนญาณวปปยตต คอบญทไมประกอบดวยปญญาเทานนเอง
การทาทานหรอทาบญโดยเจาะจงกลมเปาหมายและประโยชน เชน เราเลอกทาบญกบวดยากจนทขาดแคลนไฟฟา หรอโรงเรยนทขาดแคลนหนงสอเรยน หรอผสงอายทขาดแคลนเครองนงหม เปนตน การทาทานโดยลกษณะนจะมอานสงสเพมขนหรอไมครบ
การท�าทานโดยเจาะจงกลมเปาหมายอยางน เรามกจะนกถงวา ผ รบจะไดรบประโยชนแคไหน แตเราลมนกถงอกอยางหนงกคอผรบนน มคณธรรม มศลแคไหน
เพราะฉะนน ผรบจะเปนใครกตาม จะเปนกลมชนใหญๆ กตาม ถงแมจะมประโยชนกบเขามาก แตถาผรบนนไมมศล อานสงสกยงไมไดมากเทาไร เชน คนนเขายากจนจรงๆ เราเหนแลว เรากให เมอเหนเขาใชของทเราใหไป เรากเกดปต คอเปนเหตเปนปจจยใหเราเกดปตได แตอานสงสหรอพลงทจะมากเทากบผมศล ผเปนอรยบคคล กคงเทยบไมได
ในการท�าทานนน เราหวงใหผรบไดประโยชน หรอหวงใหเราไดบญมาก ถาหวงใหผรบไดประโยชน กคอบรจาคเพอสงเคราะหเปนอนคคหทาน ทานทสงเคราะหแกผทขดสนจรงๆ เชนวดทขาดแคลน หรอคนทยากจนจรงๆ หรอคนทตองการจรงๆ ซงขอนเรามกมองแบบทางโลกวา ผรบเขาไดรบประโยชนจรงๆ แตเราลมนกถงวาผรบนน เปนผมศลหรอไมมศล
เพราะฉะนน ถาเราอยากจะไดบญจรงๆ และไดอานสงสมาก ประการแรก ตวเราตองพรอม คอ ตวเราตองพรอมดวยเจตนาทง ๓ ประการทสอง วตถทเราจะใหตองพรอม คอ วตถนนเราตองหามาไดดวยความสจรตชอบธรรม และประการทสาม ผรบตองพรอม คอผรบตองเปนผมศล มคณธรรม
บตรใหเงนมารดาบดาเพอใหทานไดใชจายตามความจาเปนตางๆ เชน ซออาหาร ซอยา เปนตน แตทานนาเงนนนไปใชผดวตถประสงค เชน ซอเหลาดม ไปเลนไพ เปนตน การใหอยางนจะไดบญหรอไมครบ
การทบตรใหกบทานกถอวาไดบญเตมเมดเตมหนวยอยแลว เพราะทานเปนมารดาบดาของเรา ไดบญสวนท ๑ คอการสละมจฉรยะออกจากจตใจ ไดบญสวนท ๒ คอ การตอบแทนบญคณของทาน แตมารดาบดาของเราเอาเงนนนไปใชผดวตถประสงค กถอวาทานไปสรางกรรมใหมทไมดส�าหรบตวทานเอง
เพราะฉะนน ใหท�าใจวา เราท�าหนาทของเราคอให อยาไปใสใจวาทานจะเอาเงนนนหรอสงของนนไปท�าอะไร เพราะเปนสทธของทาน แตถาทานใชปญญาเปน เอาไปท�าบญท�ากศลแลวกอทศบญมาใหกบเราอก เรากไดบญเพม
66๕๕
หรอทานจะเอาไปดแลชวตตนเองใหมความสข กขนอยกบทานจะบรหารทรพยนนอยางไร เพราะถาเรานกเสยดายภายหลงวา เราไมนาใหเลย ถาเราไมใหทานกไมเลนไพ หรอทานจะไมท�าสงทไมเปนประโยชน เรากขาดอปรเจตนา บญของเรากลดลง
ลกบางคนคดวา ถาใหเงนคณพอคณแมไปแลว ทานจะเอาไปซอเหลาดม ทาใหเสยสขภาพ เกดโรคตางๆ จงไมใหเงนแกทาน อยางนจะเปนบาปหรอไมครบ
ถาคดวา เราใหเงนแลวทานจะไปซอเหลามาดม ท�าใหสขภาพของทานเสย เรากไมใหเงนทอง แตใหสงของอยางอนแทน เพราะเราหวงทจะดแล หวงทจะชวยรกษาชวตของทาน ซงเปนการท�าบญทประกอบดวยปญญา เรากหาวธการใหอยางอน ททานจะไมตองดม ถาเราใหดวยปญญา กใชปญญาในการให
ทาบญสรางอโบสถหลงใหญๆ สวยงาม กบหลงเลกๆ แตใชประโยชนตามความจาเปน อยางไหนไดบญมากกวา
กบอกยากวาอยางไหนจะไดบญมากกวากน ขนอยกบวา เสนาสนะคออโบสถทเราบรจาคทรพยสรางขนมานน มพระสงฆทมศลจากทศทง ๔ มาใชประโยชนมากมายขนาดไหน เพราะทกครงทานไดมาใชประโยชนจากอโบสถ เรากไดบญเพมขนๆ เพราะฉะนน จะเปนหลงเลกหลงใหญ มความจ�าเปนหรอไมมความจ�าเปนกตาม ขนอยกบการใชสอยอยางตอเนอง เพราะเปนถาวรทาน ไมใชวาตรงนจ�าเปนกวาตรงโนนไมจ�าเปนกวา อยางนเปนการเอาความคดของเราเขาไปจบ เพราะฉะนน ตองดวาพระสงฆทานใชมาก จ�านวนกองค หรอใชมากมายขนาดไหน ในการท�าสงฆกรรม ตองดตรงน
วธใหทานทถกตองในพระพทธศาสนามอยางไรบางครบ
วธใหทานมหลายวธขนอยกบวาเราจะใชวธไหนใหดทสด เชนวนนจะไดน�าเอาวธการใหทาน ๓ อยาง คอ อณปโยชนทาน อณโมกขทาน และนธทาน มาอธบายตามล�าดบ
อณปโยชนทาน ทานทมองเหนประโยชนแลวกให อยางเชนมารดาบดาเลยงดลกหลานของตนเอง ดวยหวงวา เมอลกหลานของเราเจรญกาวหนาแลว เรากอยในวยชรา เมอถงเวลานนแลว ลกหลานจะดแลเลยงดเราตอบแทน การทมารดาบดาเลยงดบตรในลกษณะอยางน กเปนอณปโยชนทาน อณะ แปลวา หน ปโยชนะ แปลวา มองเหนประโยชน กหมายถง ทานทใหในลกษณะทเปนหนบญคณ กคอลกเปนหนบญคณตอมารดาบดา
อณโมกขทาน ทานทท�าใหพนจากการเปนหน กคอการทบตรธดาทงหลายไดเลยงดมารดาบดาตอบแทน ในคราวททานทง ๒ แกชราลง ถอวาเปนการใหทานทท�าใหบตรธดาเหลานนไดเปลองหนคอพนจากการเปนหนบญคณมารดาบดาทเลยงดเรามานนเอง
นธทาน ทานทเปนมลนธของตนเอง คอ ทานทถวายแกพระสงฆองคเจาผมศล เพอตองการใหตนเองมเสบยงในสงสารวฏ กคอเกดชาตหนาฉนใดกจะไดเปนคนมอยมกนมทรพยสนเงนทองเรยกวา ตองการใหเปนเสบยงในสงสารวฏ
บางคนกเขาใจวาบดามารดาเลยงดเรา ถอวาเปนหนาท ไมถอวาเปนการใหทาน แตความจรง การใหทานนน จะใหอยางไร
77๕๕
กตาม จะใหกบใครกตามถอวาทานทงสน เพราะค�าวาทานแปลวา การให ซงการใหของมารดาบดากอยในลกษณะของอณปโยชนทาน การตอบแทนคณมารดาบดากอยในลกษณะของอณโมกขทาน สวนการทเราหวงผลในสงสารวฏกคอเกดภพใดชาตใดกขอใหมในลกษณะอยางนกถอวาเปนนธทาน
วธท�าทาน ๓ อยาง อกกลมหนง คอ หนทาน มชฌมทาน และปณตทาน
หนทาน ทานระดบต�า คอในขณะทเราใหทานนน ฉนทะ วรยะ จตตะ วมงสา ซงเรยกวา อทธบาท ๔ มก�าลงออนมาก กคอ ฉนทะ กไมไดตงใจจะให จตตะ กระจตกระใจกไมใชจะมให วรยะ ความเพยรในการจะใหกไมคอยจะม วมงสา ปญญากไมตรกตรองดกอนวาจะใหกบใคร ใหอยางไร
มชฌมทาน ทานระดบกลาง คอในขณะทเราใหไป อทธบาท ๔ คอ ฉนทะ วรยะ จตตะ วมงสา มก�าลงปานกลาง กคอ มความตงใจจะให มกระจตกระใจทจะให มความเพยรพยายามในการจะให และพอมปญญาทจะเลอกใหอยบาง แตไมถงขนอกฤษฏ
ปณตทาน ทานระดบสง คอทานทประณต คอในขณะทใหนน มฉนทะอยางแรงกลา มจตตะอยางเปยมลน มวรยะในการทจะท�าทานอยางเตมท และกมปญญาในการเลอกบคคล เลอกสถานท เลอกวตถทจะให จะใชปญญาทกอยาง
เพราะฉะนน เมอเราเขาใจแลว เวลาจะใหทานตองตงใจเรยกวาเตมอกเตมใจ แลวกมความพยายามในการทจะให แลวกใชปญญาในการให ถาครบเมอไร กเปนวธการใหทานทดทสด ในวธ ๓ อยาง
ทาน ๓ อยาง ชอเหมอนกน อกนยหนง คอ
การใหทานเพอตองการชอเสยง เกยรตยศ อยางนกเปนหนทาน ทานระดบต�า
การใหทานเพอตองการมนษยสมบต สวรรคสมบตกเปนมชฌมทาน ทานระดบกลาง
และการใหทานถอวาเปนวฒนธรรม ประเพณของพระอรยะทงหลาย พระอรยะเจาทงหลายทานกท�าทานในลกษณะอยางน อยางนกเปนปณตทาน ทานระดบสง
ทาน ๓ อยาง อกนยหนง คอ
การใหทานทหวงมนษยสมบต สวรรคสมบต จดอยในหนทาน ทานระดบต�า
การใหทานทหวงสาวกโพธญาณ ปจเจก-โพธญาณ กเปนมชฌมทาน ทานระดบกลาง
และการใหทานทหวงสมมาสมโพธญาณ กเปนปณตทาน ทานระดบสง
ทาน ๓ อยาง อกกลมหนงคอทาสทาน สหายทาน และสามทาน
ทาสทาน ทานทเปนทาส คอ การใหทานในลกษณะทเปนทาส ไดแก การทเราใหวตถสงของทเรามอยแกคนทเปนทาสรบใชของเรา จะเปนของของเรากตาม แตของนนเปนของไมคอยจะด คอเราเหนวาสงของนไมดส�าหรบเราแตจะทงกเสยดาย จงเอาไปใหทาน การใหในลกษณะอยางนยงเปนทาสของตณหาอยกถอวาเปนทาสทานทานทเปนทาส
สหายทาน ทานทเปนสหาย คอ ทานทเราใหในลกษณะทเปนสหาย ในลกษณะทมญาตมตรของเรามาเยยมมาเยอน แลวเขากน�าสงของทสมควรกบเรามาฝากเรา เราเองกเชนเดยวกน กน�าสงของทสมควรกบเขานน
88๕๕
แหละใหตอบแทนกบเขา ในลกษณะอยางน กคอใหในลกษณะสมน�าสมเนอ คนรบกอยในระดบน ของกอยในระดบน และเราเอากมฐานะอยในระดบนเชนเดยวกน การใหลกษณะอยางนกเปนสหายทาน ทานทเปนสหาย
สามทาน ทานทเปนนาย คอการใหทานในลกษณะทเปนเจาของ เปนทานระดบสงสด กคอการทเรามอยแคน ชวตของเราใชแคน คอของกไมคอยดเทาไร แตเวลาเราจะใหทานแตละท เราตองหาของดๆ ดกวาทเรามอย ดกวาทเราใชอย ไปใหทาน บางครง อาหารเราทานแคน แตเวลาเราจะท�าบญ เราท�าอาหารอยางด เสอผาเรากใสแคน แตเวลาเราจะท�าบญเรากหาเสอผาอยางด ในลกษณะอยางนกเปนสามทาน ทานทเปนนาย
เพราะฉะนน ทาน ๓ อยาง น คอ ทาสทาน ทานทเปนทาส หรอสหายทาน เปนสหายของทาน หรอสามทาน ทานทเปนนาย เราจะเลอกอยางไหนกใชปญญา เมอใชปญญาแลวเรากรวาการใหอยางไหนใหผลใหอานสงสมาก เรากเลอกท�าในลกษณะอยางน
ยงมทาน ๓ อยาง อกประเภทหนงกคอ ทกกรทาน มหาทาน และสามญญทาน
ทกกรทาน ทานทใหไดอยางยากเยน ใหอยางไรจงจะเรยกวาใหดวยความยากเยน คอ บางครงเราจะใหวตถสงของบางสงบางอยางทเรามอย แตบางครงถาเราใหไปแลวมนกไมมจะใชสอย เพราะถาเราใหไปแลวเราจะตองล�าบาก ตองเจบเนอเจบตว ตองเจบใจ
อยางเชน เรามลกมหลานสกคนหนง การทจะใหลกใหหลานไปเปนทาน กยากเยนแสนเขญ ซงการทเรามอะไรสกอยางหนง มของทรกทหวงแหนแลวเรากตองการทจะให
สงนนไป เราจะตองอาศยความกลาหาญ อาศยจตใจทเดดเดยวอยางยงจงจะใหสงนนได เพราะฉะนน ทานในลกษณะอยางนกเปนทกกรทาน ทานทใหดวยความยากเยนแสนเขญ ซงมตวอยางมากมาย เชน สขสามเณร
สขสามเณรในชาตกอนโนนไดเคยถวายทานแกพระปจเจกพทธเจา คอตนเองก�าลงจะทานอาหาร แตพอดมพระปจเจกพทธเจามาบณฑบาต แลวถาถวายไปตนเองกไมมรบประทานกคอ ยอมอด แตกตดใจวา เราเอาบญแหละ ในลกษณะอยางนกคอท�าดวยความยากเยนแสนเขญ
มหาทาน ทานอนยงใหญ อยางเชนพระเจาอโศกมหาราช ไดสรางวด ๘๔,๐๐๐ วด ถวายในพระพทธศาสนา หรอนางวสาขา อนาถบณฑกเศรษฐ ไดสละทรพยของตนเองจ�านวนมากมาย ไดสรางวดถวายไวในพระ-พทธศาสนา เปนตน
สามญญทาน การใหในลกษณะปกตทวๆ ไป ไมใชสงทยากเยนแสนเขญ เมอมกให ไมมกไมให มเทานกใหเทาน
ลกษณะทานอก ๓ อยางคอ ธมมกทาน ทานทประกอบดวยธรรม อยางเชน
เราตงใจวาจะถวายแกพระสงฆ พอถงเวลาพระสงฆมาเรากถวายแกพระสงฆ กเปนธมมกทานส�าหรบเรา
หรอเราเอยปากวาจะถวายแกเจดย นอมใจไปจะถวายแกพระเจดยแลวกมโอกาสไดถวายแกพระเจดย กเปนธมมกทาน
หรอเราตงใจแลวเอยปากวาจะถวายพระ-สงฆรปใดรปหนง แลวกมโอกาสไดถวายแก
99๕๕
พระสงฆรปใดรปหนง ในลกษณะอยางนกเปนธมมกทาน
เพราะฉะนน เมอเราเขาใจวธใหทาน ๓ อยาง แตละกลมๆ ดงกลาวแลว ตอไปนกจะเขาไปสทาน ๔ อยาง ๕ อยาง เปนตนสบตอไป
ทาน ๔ อยาง เปนตน มอรรถาธบายอยางไร
สวนทาน ๔ อยางทมาจากคมภรตางๆ เชน จวรทาน ถวายจวรเปนทาน ปณฑปาตทาน ถวายอาหารบณฑบาตเปนทาน เสนาสนทาน สรางวดถวายเปนทาน สรางอาคารเสนาสนะถวายเปนทาน เภสชชทาน ถวายยารกษาโรคเปนทาน
ในทาน ๔ อยาง มจวรทาน เปนตน ดงกลาวแลวนน กเกยวของกบทกขณาวสทธดวย
ทกขณาวสทธ ความบรสทธหมดจดแหงทกษณาคอผ ใหทานกบผ รบทาน ม ๔ ขอ คอ
ขอท ๑ ผถวายเปนผมศล มธรรม แตผรบเปนผไมมศล ไมมธรรม
ขอท ๒ ผรบเปนผมศล มธรรม แตผถวายเปนผไมมศล ไมมธรรม
ขอท ๓ ทงสองฝาย คอทงผถวายทงผรบเปนผไมมศล ไมมธรรม
ขอท ๔ ทงสองฝาย เปนผมศล มธรรม
เพราะฉะนน เมอเราไปวดเพอจะถวายสงฆทาน พระทานจะบอกใหเราสมาทานศล รบศลกอน ท�าไมละ เพราะตองการใหโยมไดอานสงสมากๆ กคอทงโยมผใหและพระผรบนนตางกเปนผมศล เรยกวาบรสทธทงสองฝาย เมอเปนเชนน อานสงสของผใหกไดมาก
อานสงสของผรบกมมาก เพราะฉะนน การทจะใหหรอจะรบอยางไรกตาม เนนทวาทงผใหและผรบเปนผมศลกจะมอานสงสมากนนเอง
ทาน ๕ อยาง มอรรถาธบายอยางไร
๑. อาคนตกทาน ทานทถวายแกพระ-อาคนตกะ พระทมาเยยมเยยน คอพระททานมาโดยไมไดตงใจ อยางเชน ชวงทพระเณรสอบเสรจ ทานกมาเยยมบานโยม เวลาททานมาเยยมกเปนชวงฉนเพล โยมกเกดศรทธาขนมา กถวายภตตาหารเพลแกทาน
๒. คมกทาน ทานทถวายแกพระสงฆผเตรยมจะเดนทางไกล เชน พระทานสอบเสรจแลว ออกพรรษาแลว บอกวา โยม... อาตมาจะเดนทางไกลไปโนน จะไปเรยนตอทโนน สถานทแหงนนๆ โยมกเตรยมอาหารหรอวตถสงใดสงหนงถวายทาน หรอบคคลผเตรยมจะเดนทางเราใหวตถ เชน อปกรณในการเดนทาง เสบยงในการเดนทาง
๓. คลานทาน ทานทใหแกพระอาพาธ พระปวยหรอทานทใหแกผไมสบาย หรอคนปวยตามโรงพยาบาลตางๆ
๔. ทพภกขทาน ทานทใหกบผทอดอยาก เชน คนทอดอยาก เมอเกดทพภกขภยขนมาแลว มการอดอยากขนมา เรากใหทาน
๕. กาลทาน ทานทใหในชวงทเราไดเกยวขาวใหมๆ ทานทใหในชวงทผลไมออกผลใหมตามฤดกาล คอเราน�าขาวใหมๆ น�าผลไมทเพงออกใหมไปถวายแกพระภกษสงฆผมศล สวนตนเองบรโภคภายหลง หรอบางคนท�างานไดเงนเดอนครงแรก กเอาเงนนนแหละท�าบญกบพระสงฆกด ท�าบญกบมารดาบดากด
1010๕๕
และยงมอก สปปรสทาน ซงไดอธบายกอนแลว กคอ
๑. สทธาทาน การทเราเชอกรรมและผลของกรรม ใหดวยความเชอความเลอมใส
๒. สกกจจทาน ใหทานดวยความเคารพ ใหของทประณต
๓. กาลทาน ใหทานตามกาล ตามโอกาส
๔. อนคคหทาน ใหเพออนเคราะห สงเคราะหผรบ ใหดวยจตอนเคราะห
๕. อนปหจจทาน การใหทานทไมกระทบผอน เชน บางครงเราจะใหทานเรากบอกวา คนอนใหไมเทาเรา เรานใหมากกวาคนอนอก ถาในลกษณะอยางนกไปกระทบคนอน
การใหทานทง ๕ ขอนน แตละขอกมผลานสงสตางกน อยางเชน
ใหดวยศรทธากจะท�าใหเรามผวพรรณสวย
ใหดวยความเคารพ เรากจะมบรวาร เชนบรวารของเราอาจจะเปนภรรยา เปนลก เปนหลาน เปนคนใชทอยในบานของเรากจะเปนคนทเชอฟงค�าของเรา ใครกตามอยากใหลกหลานเชอฟงค�าของตนเอง เวลาใหทานกอยาลมใหดวยความเคารพ
ใหทานตามกาล จะท�าใหเราไดผลทสมควร ตามกาล ตามโอกาสตามเวลา เวลาเราตองการสงนผลกไดมาโดยอตโนมต กคอไดรบอานสงสมากมาย บางครง อานสงสของทานทเราใหไปแลว สงผลใหเรามารวยตอนแกกม แตถาคนทใหกาลทานนจะไดรบอานสงสมาตงแตเกด กคอรวยมาตงแตเดกนนเองนคออานสงสของกาลทาน
สวนผทใหแบบอนเคราะห จะท�าใหทรพยสมบตทเราหามาไดนน ไมถกภยพบต ไมถกภยทง ๕ เขามาเบยดเบยน ราชภย โจรภย อคคภย อทกภย วาตภย ภยคอลกหลานผลาญสมบตกจะไมเขามาเบยดเบยน
ตอไปกทานหมวด ๖ กคอ ทาน ๖ อยาง น�ามาจากคมภรพระอภธรรมกอน คอ
๑. รปทาน ใหรปเปนทาน ใหผวพรรณเปนทาน เชน เราไปทาสก�าแพงวด เอาทองไปปดองคพระ หรอเราจะเอาเสอผาไปบรจาคใหคนโนนคนน เอาจวรไปถวายพระกถอวาเปนรปทาน ใหรป ใหสเปนทาน
๒. สทททาน ใหเสยงเปนทาน เชนในขณะนอาตมากก�าลงบรรยายกถอวา สทททาน ใหเสยงเปนทานสวนหนง เราเอาเสยงของเรานแหละบอกธรรมะหรอประกาศบอกคณงามความดของคนใหปรากฏ หรอคอยปลกใหคนท�าคณงามความด คอยเชญชวนใหคนเขาวด เชญชวนใหคนท�าบญท�ากศล หรอเปนอาสาสมครใชเสยงของตนเองใหเปนประโยชนแกสาธารณชน แมแตการถวายกลอง ถวายระฆงแกทางวดกเปนสทททาน ในยคนสมยนกถวายซด ถวายเทปธรรมะ กเปนสทททาน
๓. คนธทาน ใหกลนเปนทาน เชน เวลาเราไปวด เราไปจดธป ธปมนกเปนธปหอม กเปนคนธทาน ในขณะทเอาดอกไมไปถวาย ดอกไมกมกลนหอม กเปนคนธทาน ถวายสบกเปนคนธทาน
๔. รสทาน ใหรสเปนทาน ใหอาหารส�าหรบบรโภคและเครองดมตางๆ เชน การถวายอาหาร น�าดม น�าปานะ น�าผลไมตางๆ แกพระสงฆ กจดเปนรสทาน
1111๕๕
๕. โผฏฐพพทาน ใหการสมผสเปนทาน เชน ถวายเตยง ตง พดลม สงของอะไรตางๆ ทท�าใหเกดการสมผสในทางทดๆ
๖. ธรรมทาน ใหธรรมเปนทาน หรอการใหปญญาเปนทาน
ทานหมวด ๖ อกทหนง เรยกวา ทานทท�าใหกศลเจรญตลอดกาล เราท�าไปแลว เราไมใชไดกศลเพยงครงเดยว กศลของเราจะไดตอเนองไปเรอยๆ ท�าบญครงเดยว แตบญนนเปนนธทท�าใหเราไดบญเพมขนทกวนๆ
๑. อารามโรปทาน การปลกดอกไมถวายพระเจดย การปลกสวนผลไมถวายแกพระสงฆ ตราบใดทในสวนนนดอกไมยงงามอย ผลไมกยงออกอย ยงไดผลประโยชนอย ทกครงทดอกไมออกดอกมาหรอผลไมตดลกมา เรากไดบญเพมขนทกวนๆ
๒. วนโรปทาน การทเราถวายตนไม หรอไปปลกตนไมถวายวด ปลกตนไมถวายวดกไดรบอานสงสกคอมรมเงา เพราะฉะนน ทกครงทมคนไปอาศยรมเงาของตนไม เรากไดบญตลอด เชนบานเรากนยมปลกตนไมในชวงเขาพรรษา วนทปลกตนไมแหงชาต พระทอยตามชนบท อยตามเขากจะน�าญาตโยมชวยกนปลกตนไม ไดทงบญและความสามคค และทกครงทตนไมนนเจรญเตบโต เรากไดบญอยตลอดเวลาทมคนไปอยไปอาศย ไปใชประโยชน
๓. เสตการทาน การสรางสะพานใหคนเดนขามไปมา ทกครงทมคนใชสะพานเรากไดบญ คนนนจะเปนใครกตาม ขามสะพานของเราดวยความผาสก เรากไดอานสงสไดบญตรงนนตลอดเวลา เรยกวาไดบญถาวร ไดบญตลอดทกครงทมคนใชสอย
๔. ปปาทาน การถวายน�าเปนทาน ปปา กคอน�าประปาหรอน�าดม การถวายน�าดมเปนทาน เชน ตามชนบทภาคเหนอทหนาบานของตนเองจะมหมอน�าส�าหรบคนเดนผานไปมาตกดมได อยางนเรยกวาปปาทาน ใหน�าดมแกสาธารณชน ใครกตามไดไปดม ไปใช เจาของกไดบญตลอดเวลา
๕. อททปานทาน การขดสระน�าถวาย จะเปนสระบาดาลหรออะไรกแลวแต ขดไปแลว เรากถวายแกพระสงฆ ถวายแกวด หรอมอบใหเปนสาธารณสมบต ทกครงทมคนมาใชสอยเรากไดรบอานสงส เรยกวากศลเจรญตลอดเวลา
๖. อปสสยทาน สรางศาลา ทาน�าศาลาทางเดนขนเจดย เรยกวา สรางศาลา สรางปราสาท สรางอะไรตางๆ ทสาธารณชนเขาไปใชตลอดทกครงทมคนไปใชศาลาทาน�ากด ทกครงทมคนไปใชศาลาทขนไปส เจดยกด เรยกวารมเงาทเราสรางเอาไวมคนอนมาใชเรากไดอานสงสอยตลอดเวลา
ทาน ๖ อยาง เหลานแหละทท�าใหผถวายไดรบอานสงสตลอดเวลา ค�าอธบายกน�ามาจากคมภรหลายคมภร กคอ คมภรสงยตต-นกาย พระบาล อรรถกถา ฎกา
พระพทธองคทรงฝากพระศาสนาไวกบพทธบรษท ๔ คอ พระภกษ พระภกษณ อบาสก และอบาสกา ปจจบนไมมพระภกษณแลว พทธบรษทคงเหลอแค พระภกษ อบาสก และอบาสกา
มนษยเปนสตวสงคม ไมไดอยอยางโดดเดยว เกดมาพรอมหนาทตดตว นบตงแตครอบครวซงเปนหนวยเลกทสดของสงคม
พอแมมหนาทเลยงดบตรธดา สงสอนอบรมใหเปนคนด บตรธดามหนาทกตญกตเวทตอพอแม และเมอประกาศตนเปนศาสนกใด หนาททมากบการประกาศตนนน คอ การเรยนรเขาใจศาสนาทตนนบถอตามสมควรแกอตภาพ เพอน�ามาใชประพฤตปฏบตใหเกดความเจรญรงเรองแกชวตของตน ศาสนา โดยเฉพาะอยางยงพระพทธศาสนา เปนสงล�าคาสงสดในโลก และในจกรวาล ทพระพทธ-องคทรงทงไวใหเปนมรดกแกอนชนรนหลง ใหไดมโอกาสพบกบพระนพพาน หรอความสนทกข หากไดประพฤตปฏบตตามค�าสอนททรงฝากไว ดวยเหตนพทธบรษทจงมหนาทปกปองค�าสอน ปกปองพระพทธศาสนาใหบรสทธ บรบรณสบตอไปตราบกาลปวสาน เพราะธรรมะคอทางออกสดทายของสนตภาพโลก สนตสขของมวลมนษยชาต การปกปองพระพทธศาสนาไมใชการรดรอนสทธมนษยชนของผอน ในยคสมยของพระเจาอโศกมหาราชหลงพทธกาลประมาณสองรอยกวาป หลงจากทพระองคประกาศตนเปนพทธมามกะแลว
ทรงท�านบ�ารงพระพทธศาสนาอยางเตมก�าลงความสามารถ ทรงสรางวด นบหมนแหง ปฏสงขรณพทธศาสนสถาน สงเวชนยสถานครบทง ๔ แหงโปรดเกลาฯ ใหท�าศลาจารกบนทกพระราชกรณยกจ และเหตการณส�าคญตางๆ ไวเปนจ�านวนมาก แมเวลาจะผานไปสองพนกวาป ตอมามนกโบราณคดชาวองกฤษ คอ ทานลอรดคนนงแฮม ขดคนพบ และใหผเชยวชาญถอดความออกมาเปนภาษาองกฤษ ตอมาไดตพมพเปนหนงสอ ซงพระพรหม-คณาภรณ (ป.อ. ปยตโต) ไดแปลหนงสอเลมนไวตงแตท�างานทมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย เมอประมาณ ๕๐ ปทแลว ชอวา ‘จารกอโศก’ เปนหนงสอทไดรบการพมพหลายครง เพราะเนอหาสามารถน�ามาเปนคมภรสอนเกยวกบการปกครอง และการปกปองพระ-พทธศาสนาไดเปนอยางด
พทธสาวกา
มมมอง
¾Ø·¸ºÃÔÉÑ· ¡Ñº
¡Òû¡»‡Í§¾Ãоط¸ÈÒʹÒ
1313๕๕
นอกจากงานขางตนแลว พระองคยงทรงโปรดเกลาฯ ใหมการสงคายนาพระไตรปฎก ก�าจดอลชชทปลอมเขามาอย ในพระพทธ-ศาสนาเพอแสวงหาลาภสกการะ ทรงนมนตใหพระโมคคลลบตรตสสะเถระ ซงเชอกนวาเปนพระอรหนต ท�าการช�าระพระสงฆในราชอาณาจกรขณะนน โดยเปดสอบความรทางพระธรรมวนย หากผใดสอบตก (มความเหนผด) กจะไดรบผาขาวใหเปลยนแทนจวร
ในกรณน มนกวชาการบางคนเขยนบทความโจมตการกระท�าของพระเจาอโศกวา ลดรอนสทธมนษยชน ใครมความเชอไมตรงกบพระ-ไตรปฎกเปนจบสกทกรายไป ดวยเหตทโดนเยยงน ลทธมหายานจงเกดขน แพรหลายกระจดกระจายไปในดนแดนทหางไกลออกไป จนกระทงกลายเปนวามศาสนกมากกวาเถรวาทเสยอก
ในประเดนนใครจะคดอยางไร กขอใหเปนสทธสวนบคคล แตส�าหรบผเขยนแลว เหนดวยกบสงทพระเจาอโศกทรงกระท�าเพอพระ-พทธศาสนาเถรวาท ยงส�านกถงพระคณของพระองคอยเสมอวา ถาพระองคไมท�าอยางนน พระพทธศาสนาเถรวาทอาจผดเพยน คลาดเคลอนไปสกเพยงไหน และคนรนเราจะไดศกษาค�าสอนทแทจรงของพระพทธเจาละหรอ คณปการทยงใหญอกเรองหนงทขอบนทกไวในบทความนดวยคอ
การทพระเจาอโศกทรงสงสมณทต ๙ สาย ไปเผยแผพระพทธศาสนาเถรวาทแบบดงเดม
สายทส�าคญทสดส�าหรบพระพทธศาสนาเถรวาทในปจจบน คอ สายของพระมหนทเถระ และพระสงฆมตตาเถร (ซงเปนพระ-โอรสและพระราชธดาในพระเจาอโศก) ผ
อญเชญพระพทธศาสนาไปประดษฐานไว ณ เกาะลงกา
อกสายหนง คอ พระโสณะ และพระ-อตตระ ทเดนทางมายงสวรรณภม และไดท�าใหดนแดนแหงนมพระพทธศาสนาเถรวาทประดษฐานอยางมนคงสบตอมาจวบจนปจจบน นคอน�าพระทยของพระเจาอโศกทมตอสงทพระองคนบถอศรทธา เปนแบบอยางของอบาสกทดเลศ เปนตวอยางทเหนไดชดเจนทสดตวอยางหนง พระองคทรงเปนผทมพระ-ราชอ�านาจมากมายยงใหญ แตมไดแปลวา พทธบรษททไมไดมอ�านาจอยางพระองค จะท�าอะไรไมได เพราะหากมใจศรทธาแลว ยอมท�าสงทดใหกบพระพทธศาสนาตามก�าลงของตนไดเชนกน
ตวอยางการปกปองพระพทธศาสนาทเหนไดชดกรณหนง คอ กรณทสมเดจพระสงฆราชญาณสงวรณ แหงวดบวรนเวศ ทรงช�าระอธกรณ เจาอาวาสวดพระธรรมกาย และทรงตดสนใหเปนปาราชก โดยมหลกฐานปรากฏเปนพระลขตแสดงค�าตดสนนน และเมอมหาเถรสมาคมไมไดท�าตามค�าตดสน พระองคกไมทรงเขาประชมมหาเถรสมาคมอกเลย จนกระทงสนพระชนม เพราะทรงถอวา พระองคท�าหนาทในฐานะสงฆนายกเแลว หากใครไมเชอ หรอไมประพฤตตาม พระองคกไมสามารถรวมสงฆกรรมไปกบทานเหลานนได พระเถระผใหญอยาง พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต) ซงมปกตเปนพระภกษทเรยบรอย งดงาม ไมย งเกยวกบอ�านาจการปกครอง มงท�างานดานวชาการเปนหลก เมอเกดวกฤตพระศาสนาในบานเมอง ทานกแสดงองค เขยนบทความวชาการเพอชแจงแสดงความถกตองอยางตรงไปตรงมา ไมหวนเกรง
1414๕๕
อทธพลใดๆ ทานเคยกลาววา ทานไมไดมงท�าลายใคร มงแสดงความจรง ความถกตอง ตามหนาทของพระภกษรปหนง
เรวๆ น ทประเทศเมยนมารเพอนบานของเรา ไดเกดขบวนการ ๙๖๙ น�าโดย พระวรท หรอเรยกกนในภาษาเมยนมารวา อะขน วรท (พระภกษวรท) พระนกเคลอนไหวทมบทบาทส�าคญในการตอตานมสลม รวมไปถงพวกโรฮงญา ในประเทศเมยนมาร ท�าใหพวกโรฮงญาจ�านวนมากอพยพลภยไปยงประเทศอนๆ เปนขาวโดงดงไปทวโลก มขาวออกทงสถานวทยโทรทศน BBC หนงสอพมพ New York Time โดยขนานนาม อะขน วรท วาเปน Buddhist Binladen นตยสาร Time ฉบบเอเซย ไดน�ารปและเรองของ อะขน วรทน ขนปก พาดหววา Buddhist Terror
สนต แตกถกอะขน วรท ตอกกลบไปอยางรนแรง อางถงความชอบธรรมของตนทจะขบไลพวกโรฮนจา* เพราะพวกนเปนชาวมสลมทประเทศองกฤษสมยยคอาณานคมสงมาอยทประเทศเมยนมาร ไมไดเปนชนเผาทมอยแตเดม และพวกนขยายเผาพนธรวดเรวมาก จนอาจเปนภยแกชนชาวเมยนมารเองในทสด อะขน วรท ไดด�าเนนการปกปองพระพทธ-ศาสนาตอไปอยางไมหยดยง
ในทสด ดวยความมงมน ดวยความเอาจรงเอาจง ดวยพลงของกลมชาวพทธเมยนมาร ไดผลกดนใหรฐบาลออกกฎหมายเพอปกปองคมครองพระพทธศาสนาไดส�าเรจ มชาวพทธและพระสงฆมารวมชมนมกวา ๓๐,๐๐๐ ชวต ทนครยางกง โดยมอะขน วรท เปนผน�าการปราศรยประกาศชยชนะทรฐบาลไดผานกฎหมายตอไปน
๑. กฎหมายวาดวยการควบคมประชากร๒. กฎหมายการเปลยนศาสนา มใหชาว
พทธเปลยนเปนอสลาม๓. กฎหมายการมคสมรสเพยงคนเดยว
รกเดยวใจเดยว๔. กฎหมายทหามหญงชาวพทธแตงงาน
กบชายชาวมสลม
กฎหมายทง ๔ ขอ หากน�ามาเปรยบเทยบหลกศาสนาอสลามทมสถานะเปนกฎหมายศาสนา เชน หามหญงมสลมเปลยนเปนศาสนาอน หากชายศาสนาอนแตงงานขามศาสนาตองเขาอสลามเทานน การมบตรไดไมจ�ากด
องคการสหประชาชาตไดสงเจาหนาทมาเจรจาไกลเกลยหาทางประนประนอมชาวพทธเมยนมาร กบชาวมสลม ใหอยรวมกนอยาง
* ราชบณฑตฯ กอ.รมน. ใหใช “โรฮนจา” แทน “โรฮงญา”
1515๕๕
พจารณาดวยเหตและผลแลว นคอการปกปองค มครองพระพทธศาสนาใหมความมนคง ปลอดภย ไมถกกลนปนเปไปกบศาสนาอน ไมใชแตอสลามเทานน ดงทกลาวไวในขางตนของบทความน วา พระพทธศาสนาเปนสงมคาสงสด อนประมาณมได เมอเราประกาศตนวาเปนพทธมามกะ กยอมมหนาทตดตามมาดวยนนกคอ การปกปองพระพทธศาสนา รกษาไวใหบรสทธบรบรณสบตอไปในอนาคตขางหนา ชวลกชวหลาน ดงเชนบรรพบรษของเราไดสงตอมาใหเรา งานนแมจะตองสละชวตกสมควรอยางยงทจะยนยอม
บตรตองเปนอสลาม ชายมสลมสามารถมภรรยาไดถง ๔ คน การบญญตกฎหมายดงกลาว จงเปนการค มครองศาสนาและเผาพนธของเมยนมาร โดยการใหความส�าคญประชากรเมยนมาร สวนใหญทเปนชาวพทธ การประกาศความส�าเรจดงกลาว ยอมแสดงใหเหนถงความพรอมใจของทงฝายรฐบาลทหาร และประชาชน สวนใหญทนบถอพระพทธศาสนา และมองไปถงอนาคตสทธของชาวพทธในเมยนมารทอาจจะเสยเปรยบแกหลกศาสนาของชาวมสลม ถงแมวาหลงการผานกฎหมายฉบบดงกลาว จะถกองคกรสทธมนษยชนออกมาเคลอนไหวคดคาน แตหาก
¸Õû˜ÞâÞ
·ÑȹÐ
ºÇª ÃÑ°ºÒÅ
รอบหลายปทผานมาน ไดยนแตคนเบอรฐบาล ทหนกหนอยกบนรฐบาล จรงๆ กนาเหนใจรฐบาลอยเหมอนกนทไมรจะท�าอยางไรใหเปนทถกใจของทกๆ คนได ฉบบนจงขอเขยนเรอง “บวชรฐบาล” แทน หวงวาจะท�าใหคนเลกเบอเลกบนแลวหนไปสนใจอะไรใหมๆ กนบาง (เชน ชวยกนรณรงคคานยม “บวชกอนบรหาร บานเมองไมวอดวาย” เปนตน (จรงๆ แลว ผอานจะเลอกใสค�าอนทลงทายดวย ...าย ไดตามชอบใจ แตเปนวารสารของวดกไดแคค�าน)) จะเลาเรองหนงใหฟง เรองนเปนเรองทเกดขนจรงในสมยพทธกาล ๒๕๐๐ กวาปมาแลว...
มชายหนมผ เกดในตระกลสงศกด ในเมองทมงคงแหงหนง เขาเปนทายาทสดทรกเพยงคนเดยวของตระกล ตอนเดกๆ ไดรบการทะนถนอมอยางด ไดรบการศกษาทดทสดทจะพงไดในเมองนน คนในตระกลของเขาเปนนกการเมองทเพงรวบรวมประเทศจากการแตกแยกใหกลบมาเปนปกแผนอกครงหนง เขาจงเปนความหวงทจะเปนรฐบาลตอไปในอนาคต เพอความแนนอนพอแมจงตงชอเขาวา “รฐบาล” เสยเลย (ภาษาบาลแปลวา : ผรกษารฐ) วนหนงพระพทธเจาเสดจไปเยอนเมองนน เขาไดยนกตตศพท เปนตนวา “อตปโส ภควา อรหง สมมา สมพทโธ...ภควาต” เปนตนแลวเกดศรทธา จงไดตดตาม
ชาวเมองมาเขาเฝา ครนพอไดฟงพระธรรมเทศนาของพระผมพระภาคเจาเพยงครงเดยวเทานน กเกดความประทบใจ และคดไดวา การครองเรอนนนจะปฏบตธรรมใหบรสทธผดผองโดยสวนเดยวทาไดยาก จงทลขอบวชจากพระศาสดา พระองคจงตรสใหไปขออนญาตพอแมกอน รฐบาลกลบไปออนวอนขอบวชจากพอแม แตกไมมไครเหนดวย รฐบาลอยากบวชมากจนถงกบจะยอมอดอาหารตายถาไมไดบวช สดทายพอแมกตองยอม เพราะเหตนนพระพทธองคจงทรงยกยองทานวาเปน พระสาวกผเลศในการออกบวชดวยศรทธา
ทานบวชแลวกตงใจปฏบตขดเกลา จนไดบรรลกจสงสดในพระศาสนา คอไดบรรลเปนพระอรหนตในทสด หลงจากนนพระรฐบาลกไดเดนทางกลบไปทเมองของทาน และไดไปจารกบณฑบาตทละแวกบานเพอเปนการสงเคราะหหมญาต แรกๆ ไมมใครจ�าทานได ทานจงตองไปยนรอขนมเกาคางคนทสาวใชในบานทานก�าลงน�ามาทง แตสาวใชจ�าทานได จงไดไปบอกตอพอแมทาน ในวนรงขน ความทพอแมอยากใหทานกลบมาครองเรอนอก จงตกแตงภรรยาเกาของทาน และน�าทรพยสมบตของตระกลมากองไวใหทานเหน แตกไมสามารถท�าใหทานยนดในโลกยสมบตเหลานนได เพราะทานไดโลกตตรสมบตทละเอยดประณตและแนนอนยงกวา ทานได
1717๕๕
เทศนสงสอนโปรดญาตโยมพอสมควรแลว กกลบมาพกผอนในอทยาน พระเจาโกรพยะซงไดยนกตตศพทในการออกบวชของทานมานาน จงไดเสดจมาพบปะสนทนากบทานท นน เรมจากพระเจาโกรพยะ สงสยวาทานมาบวชท�าไม ทงๆ ททานยงหนมแนน แขงแรง มทรพยสมบตญาตบรวารชนมากมาย มอนาคตสดใส ไมนาจะมาบวช สวนใหญแลวคนทจะมาบวช กเพราะความเสอมอยางใดอยางหนงใน ๔ อยาง คอ ไมเสอมเพราะชรา กเสอมเพราะความเจบไข หรอไมกเสอมจากโภคทรพย หรอ เสอมจากญาต
พระรฐบาลไดตอบพระราชาไปวาพระ-พทธเจาไดตรส ธมมทเทส ๔ คอ ๑) อป-นยยต โลโก อทธโว โลกอนชราน�าเขาไป ไมยงยน ๒) อตาโณ โลโก อนภสสโร โลกไมมอะไรตานทานจากความเจบปวย ไมเปนใหญ ๓) อสสโก โลโก, สพพ ปหาย คมนย โลกไมใชของของตน เพราะทกคนจ�าตองละทงสงทงปวงไป ดวยอ�านาจของความตาย ๔) อโน โลโก อตตโต ตณหาทาโส โลกพรองอยเปนนจ ไมมอม เปนทาสของตณหา คอความดนรน ทะยานอยาก และไดยกตวอยางมาใหเหนประกอบจนพระราชาเขาใจ
สรปวาทานกไดอาศยความเขาใจใน ธม-มทเทส ๔ ขอ นแหละจงไดออกบวช แลวทานกกลาวความรสกของทานออกมาเปนพระคาถาซงไพเราะกนใจมาก (ผอานสามารถด
รายละเอยดเพมเตมไดใน พระสตตนตปฎกภาษาไทย
ฉบบมหาจฬาฯ มชฌมนกาย มชฌมปณณาสก
หนาท ๓๗๐ ขอท ๓๐๗)
ในบทความน เพอทจะคงรปแบบของคาถาเอาไว จงขอโอกาสแตงเปนกลอนเทยบคาถาตอคาถา เวลาอานขอใหอานออกเสยงเฉพาะบาลใหไดท�านองกอน แลวจงคอยอานค�าแปล ซงแมวาจะไมสามารถถายทอดความไพเราะและอรรถะในเชงภาษาเดมไดทงหมด แตกเปนอกความพยายามหนงทหวงจะจดประกายความประทบใจในบทธรรมกวใหแกทานผอาน เผอจะสนใจศกษาภาษาบาลเพมขนเพอทจะน�าไปปฏบตตอใหถกตอง ทายทสดแลว ถายงไมไดปญญาเขาใจวาทานรฐบาลออกบวชท�าไม แตอยางนอยถาไดศรทธาหลงจากอานเรอง “บวชรฐบาล” แลว คดจะ “ตามรฐบาลไปบวช” บาง กคงจะดไมนอย ศาสนายงตองการคนแบบทานรฐบาลอยอกมาก หากอยากคนความสขและความสงบกลบมาใหกบบานเมองของเรา.
1818๕๕
รฐปาลคาถา
หนทะ มะยง รฏฐะปาละคาถาโย ภะณามะ เส
๑. ปสสาม โลเก สะธะเน มะนสเส ลทธานะ วตตง นะ ทะทนต โมหา
ลทธา ธะนง สนนจะยง กะโรนต ภยโย จะ กาเม อะภปตถะยนต
๒. ราชา ปะสยหะ ปะฐะวง วชตวา สะสาคะรนตง มะหมาวะสนโต
โอรง สะมททสสะ อะตตตะรโป ปารง สะมททสสะป ปตถะเยถะ
๓. ราชา จะ อญเญ จะ พะห มะนสสา อะวตะตณหา มะระณง อเปนต
อนาวะ หตวานะ ชะหนต เทหง กาเมห โลกมห นะหตถ ตตต
๔. กนทนต นง ญาต ปะกรยะ เกเส อะโห วะตะโน อะมะราต จาห
วตเถนะ นง ปารตง นหะรตวา จตง สะมาทายะ ตะโต ฑะหนต
๕. โส ฑยหะต สเลห ตชชะมาโน เอเกนะ วตเถนะ ปะหายะ โภเค
นะ มยยะมานสสะ ภะวนต ตาณา ญาต จะ มตตา อะถะ วา สะหายา
๖. ทายาทะกา ตสสะ ธะนง หะรนต สตโต ปะนะ คจฉะต เยนะ กมมง
นะ มยยะมานง ธะนะมนเวต กญจ ปตตา จะ ทารา จะ ธะนญจะ รฏฐง
๗. นะ ทฆง อายง ละภะเต ธะเนนะ นะ จาป วตเตนะ ชะรง วหนต
อปปะกญจทง ชวตะมาห ธรา อสสสสะตง วปปะรณามะธมมง
๘. อฑฒา ทะลททา จะ ผสนต ผสสง พาโล จะ ธโร จะ ตะเถวะ ผฏโฐ
พาโล ห พาลยา วะธโตวะ เสต ธโร จะ นะ เวธะต ผสสะผฏโฐ
๙. ตสมา ห ปญญา วะ ธะเนนะ เสยโย ยายะ โวสานะมธาธคจฉะต
อพ�โยสตตตา ห ภะวาภะเวส ปาปาน กมมาน กะโรนต โมหา
๑๐. อเปต คพภญจะ ปะรญจะ โลกง สงสาระมาปชชะ ปะรมปะรายะ
ตสสปปะปญโญ อะภสททะหนโต อเปต คพภญจะ ปะรญจะ โลกง
๑๑. โจโร ยถา สนธมเข คะหโต สะกมมนา หญญะต ปาปะธมโม
เอวง ปะชา เปจจะ ปะรมห โลเก สะกมมนา หญญะต ปาปะธมโม
๑๒. กามา ห จตรา มะธรา มะโนระมา วรปะรเปนะ มะเถนต จตตง
อาทนะวง กามะคเณส ทสวา ตสมาหง ปพพะชโตมห ราชะ
๑๓. ทมปผะลานวะ ปะตนต มาณะวา ทะหะราจะ วฑฒาจะ สะรระเภทา
เอตมป ทสวา ปพพะชโตมห ราชะ อะปณณะกง สามญญะเมวะ เสยโยตฯ
1919๕๕
คาแปล รฐปาลคาถา
พระเจาโกรพยะ:พระราชาตรสถาม รฐบาลหนม ทานกลดกลม สงใด ใหอดหนาบานกรวย ทานไมปวย ไมชรา มหนาตา ศกษาล�า บวชท�าไม?
พระรฐบาล:
๑. ฉนเหนคน บนโลกน ทมทรพย ยงยดจบ แนนอย ไมรให
ยงสะสม ไมบรรเทา เอายงไป มจตใจ รอนเรา เผาดวยกาม
๒. แมราชา รบมา อาณาจกร กบพก เพยงผอน สาครสาม
ผนแผนดน กวางใหญ ไมพอกาม หมายรกขาม อกฟาก สมทรไกล
๓. เหนราชา มนษยนน เปนอนมาก ไมหมดอยาก กทงราง ลงบางไหม?
ยงพรองอย แทเจยว กเทยวไป ในโลกใหญ ใครไดลม จะอมกาม
๔. น�าตานอง ถอง-อก และชกหว ญาตมตรตว กรดรอง ประคองหาม
เหลอเพยงผา ผนเดยว เปนเตยวตาม กอนเพลงลาม ลกไหม ในโลงนอน
๕. ทงโภคะ ทงหลาย ไวภายหลง กระดกยง แตกบาน บนถานขอน
ญาตและมตร สนทเอง ยงตองจร ใครเลาผอน ผนได ไมตายแล
๖. ทายาทเจา ปราดแกง แยงมรดก ตวกตก ตามกรรม ทท�าแท
ทรพยสกนด ไมตด ตามตวแล บตรเมยแม แผนดน ตองทงวาง
๗. กทรพยหรอ ซอมฤ- ตยได สมบตไซร ฤาทา ชราขวาง
ปราชญวา เพยงนอยนด ชวตวาง ไปตามราง เปลยนแปร แกเจบตาย
๘. ทงยากด มจน ทนสมผส พาลบณฑต หมสตว กระทบหลาย
แตพาลเพลน รบปรง สะดงกาย บณฑตคลาย ใจมน บสนคลอน
๙. ปญญาเหวย ทานเอยคา ยงกวาทรพย เปนยอดดบ ทกขได ชวยถายถอน
เพราะไมได ปญญา จงพาจร เทยวเดอดรอน ท�ากรรม น�าอบาย
๑๐. เขาอดอ คเกด เตลดเรอย คบคลานเลอย สงสาร เนนนานหลาย
ออนปญญา เชอรบ กกลบกลาย ลงอบาย ตามไป ใหอาดร
๑๑. ดงโจรลก จบได คาหนงเขา กรรมใดเรา ท�าไว ไมหายสญ
ทบตนหน มดอก ยงพอกพน เปนเชอมล มอมเรา เมาตอไป
๑๒. โอกามเอย เคยจอง ใหของจต หลากชนด เขาย�า ท�าจตไหว
เพราะเหนโทษ แหงกาม นอยางไร ขอสขใน บรรพชต เอาจตคน
๑๓. ผลไม สกงอม กพรอมหลน สดทายคน ไหนหรอ จะดอฝน
คนกลบส สามญ ทยงยน ไมแปรอน ขอเปนพระ สบสมณะงามฯ
2020๕๕
๑๔. สทธายาหง ปพพะชโต อเปโต ชนะสาสะเน
อะวชชา มยหง ปพพชชา อะนะโณ ภญชาม โภชะนง ฯ
๑๕. กาเม อาทตตะโต ทสวา ชาตะรปาน สตถะโต
คพภะโวกกนตโต ทกขง นระเยส มะหพภะยง ฯ
๑๖. เอตะมาทนะวง ญตวา สงเวคง อะละภง ตะทา
โสหง วทโธ ตะทา สนโต สมปตโต อาสะวกขะยง ฯ
๑๗. ปะรจณโณ มะยา สตถา กะตง พทธสสะ สาสะนง
โอหโต คะรโก ภาโร ภะวะเนตต สะมหะตา ฯ
๑๘. ยสสตถายะ ปพพะชโต อะคารสมานะคารยง
โส เม อตโถ อะนปปตโต สพพะสงโยชะนกขะโยต ฯ
๑๔. เราบวช ดวยศรทธา ในศาสนา พระชนเจา
บรรพชา พสทธขาว บรโภคขาว หมดหนใคร
๑๕. เหนเงนทอง ดจอาวธ เหนกามลก เปนกอนไฟ
เหนครรภ คอทกขภย นรกไหม เหมอนเรอนนอน
๑๖. เหนโทษ ดงนชด บวชปฏบต ตดลกศร
อาสวะสน ไมดนรอน สดค�าสอน พระศาสดา
๑๗. ภาระหนก สลดแลว พนบวง แคลวจากตณหา
๑๘. ลประโยชน แหงบรรพชา สงโยชนขาฯ หมดสนเอย ฯ
¡Å͹½Ò¡ ¨Ò¡ ¨Ò¡á´§
¡ÇÕ¹Ô¾¹¸�
¡ÃÐáʢѹ¸� »»˜Þ¨Ò
¡Å͹½Ò¡ ¨Ò¡ ¨Ò¡á´§
ในสมยพทธกาลเวลาผใดฟงพระธรรมเทศนาแลวเกดศรทธาและความเขาใจ จะเขาไปกราบพระพทธองคแลวเอยค�าเหลานเปนภาษาบาล เพอเปนการประกาศตนเปนพทธมามกะ
อะภกกนตง ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ ภาษตของพระองคแจมแจงนก
อะภกกนตง ภนเต ขาแตพระองคผเจรญ ภาษตของพระองคแจมแจงนก
เสยยะถาป ภนเต เปรยบเหมอน
นกกชชตง วา อกกชเชยยะ บคคลหงายของทคว�า
ปะฏจฉนนง วา ววะเรยยะ เปดของทปด
มฬหสสะ วา มคคง อาจกเขยยะ บอกทางแกคนหลงทาง
อนธะกาเร วา เตละปชโชตง ธาเรยยะ จกขมนโต รปาน ทกขนตต
หรอสองประทปในทมดดวยคดวา ผมจกษจกเหนรปดงน ฉนใด
เอวะเมวะ ภะคะวะตา อะเนกะปะรยาเยนะ ธมโม ปะกาสโต
พระผมพระภาคทรงประกาศธรรมโดยอเนกปรยาย ฉนนนเหมอนกน
เอสาหง ภนเต ภะคะวนตง สะระณง คจฉาม ธมมญจะ ภกขสงฆญจะ
ขาแตพระองคผเจรญ ขาพระองคนขอถงพระผมพระภาค พระธรรม และพระภกษสงฆ เปนสรณะ
อปาสะกง มง ภะคะวา ธาเรต อชชะตคเค ปาณเปตง สะระณงคะตนต
ขอพระผมพระภาคจงทรงจ�าขาพระองควาเปนอบาสกผถงสรณะตลอดชวต ตงแตวนน เปนตนไป
พทธ สรณ คจฉามธรรมนม อรรถใส ไพเราะยง เพราะรจรง ตรสไว ในเหตผล
มหลายแง หลายกระบวน ชวนใหยล ปฏบตเปน เหนในตน กเลสไกลเปรยบบคคล ผหงาย ของทควา เปดของอา- พรางชด ทปดไวบอกหนทาง แกคน หลงทางไกล จดตะเกยง ตามไฟ ไวใหมองธรรมของพระ ผม พระภาคเจา สกสกาว พราวใส ไมมสองขอถงแกว สามประการ เปนครรลอง ทพงของ ขาพระองค ตลอดไปฯ
2222๕๕
* ขททก เถรคาถา ขอ ๓๙๕ หนา ๔๐๑
คาถาพระสารบตร*
ในพระไตรปฎก มสงทพระสารบตรธรรมเสนาบดไดสอนไวมากมายรองลงมาจากพระพทธเจา ทานมกจะเกบเดกๆ ทดอยโอกาสใหไดมาบวชและคอยเปนหวงเปนใยดแลเสมอนแมผใหก�าเนด เมอพระภกษรปใดไปกราบทลลาพระผมพระภาคเจา กอนทจะไปหาทวเวกปฏบต พระองคจะตรสถามเสมอวาไปลาพระสารบตรแลวหรอยง ถายง กจะทรงแนะน�าใหไปหาพระสารบตรเสยกอนทกครง ทงนกเพอจะใหไดขอคดและวธปฏบตทแยบคายจากทาน แมแนวทางการทพระมหากสสปะเถระจดหมวดหม เพอการท�าสงคายนากไดรปแบบมาจากทานทไดรเรมแสดงสงคตสตรเอาไว พวกเรามพระไตรปฎกทสมบรณเปนหมวดเปนหมแบบแผน รวมทงไดพระอภธรรมปฎกกเพราะทานพระสารบตร “พระมหาอครสาวกผเปนเลศในทางปญญา” องคน ในเลมนจงขอน�าพระคาถาสนๆ อนไพเราะทรวบรวมไวในพระเถระคาถา ททานแนะน�าพระภกษผจะไปปฏบตมาศกษากนดงน:
ยะถาจาร ยะถาสะโต สะตมา ยะถา สงกปปะจะรยายะ อปปะมตโต อชฌตตะระโต สสะมาหตตโต เอโก สนตสโต ตะมาห ภกขง ฯ
อลลง สกขง วะ ภญชนโต นะ พาฬหง สหโต สยา อนทะโร มตาหาโร สะโต ภกข ปะรพพะเช ฯ จตตาโร ปญจะ อาโลเป อะภตวา อทะกง ปเว อะลง ผาสวหารายะ ปะหตตตสสะ ภกขโน ฯ กปปยะตญจะ ฉาเทต จวะรง อทะมตถกง อะลง ผาสวหารายะ ปะหตตตสสะ ภกขโน ฯ ปลลงเกนะ นสนนสสะ ชณณเก นาภวสสะต อะลง ผาสวหารายะ ปะหตตตสสะ ภกขโนต ฯ
2323๕๕
“ผใดสมบรณดวยศล สงบระงบ มสต มความด�ารชอบ ไมประมาท
ยนดแตเฉพาะกรรมฐานภาวนาอนเปนธรรมภายใน มใจมนคงอยางยง
อยผเดยว ยนดดวยปจจยตามมตามได ปราชญทงหลายเรยกผนนวาภกษ (แท)
ภกษเมอบรโภคอาหารจะเปนของสดหรอของแหงกตาม ไมควรตดใจจนเกนไป
ควรเปนผมทองพรอง มอาหารพอประมาณ มสตอย
การบรโภคอาหารยงอก ๔-๕ ค�าจะอม ควรงดเสย แลวดมน�า
เปนการสมควรเพออยสบายของภกษผมใจเดดเดยว
อนงการนงหมจวรอนเปนกปปยะ นบวาเปนประโยชน
จดวาพอ เปนการอยสบายของภกษผมใจเดดเดยว
การนงขดสมาธ กฏพอกนไมใหฝนเปยกเขา
กนบวาพอ เปนการอยสบายของภกษ ผมใจเดดเดยว”
ขอสรปเปนรอยกรองเพอใหจ�างายดงน :
ผใดม สตอย สารวมกาย ไมซดสาย สารวมจต กจกรรมฐานไมประมาท สงบร อยประมาณ รจกกาล ปลกสงด เพอขดเกลาผนนไซร เราจงเรยก ภกษแท ไมใชแค รปภายนอก ไวหลอกเขาปจจยส รพนจ ไมตดเมา เพยงบรรเทา ทกขเวทนา ไมมากวน เชาครองบาตร ปตเรศ เขาเขตคาม สดกตาม แหงกตาม ประทงหวหยดกอนอม สหาคา เดนตวปลว กายเพยงผว ผาหอไว พอใหมองกฏเพยง พออย ไมหรหรา ยามฝนมา ตกไมเปยก เขาทงสองเพยงเทาน กพอแลว แนวครรลอง ใจหมายปอง เดดเดยวพง มงนพพาน ฯ
สมภาษณ ดร. มารตน ซเกอร
ดร. มารตน ซเกอร และครอบครว
ภาษาไทย เพอทจะสามารถอานหนงสอพทธศาสนาไดมากขน
เมออาย ๒๒-๒๓ ป กไดโอกาสมาทเชยงใหมอก มาคราวน ไดพบกบพระรปหนงทวดอโมงค ทานบอกวา การอานหนงสออยางเดยวไมท�าใหเขาใจพทธศาสนาไดอยางแทจรงหรอก ตองบวชจงจะเขาใจไดอยางแทจรง แรกๆ รสกเหมอนโดนดถก เพราะคดวา ตนมความรเกยวกบพระพทธศาสนาไมนอยแลว แตในขณะเดยวกน กเกดความคดทาทายใหบวชขนมา หลงจากนนไมนาน กเขาใจวา ความรทมอยนน เปนเพยงความรทเกดจากการอาน ยงไมไดเปนความรทแทจรง ทตองเกดจากการปฏบต กเลยเขาใจวา ทพระรปนนพดเปนเรองจรง จงกลบไปเยอรมนเพอ ขออนญาตคณพอคณแม ตอนแรกคณแมก ไมวาอะไร แตพอบอกวา ตองนงผาเหลอง ๓ ผน ตองโกนผม ตองโกนคว (ตรงตอง
เรองราวของ ดร. มารตน ซเกอร (Dr. Martin Seeger) นบวา เปนเรองนาสนใจเรองหนง ทานเปนชาวเยอรมน เกดใน เมองเลกๆ ใกลๆ กบ เมองไฟรบรก ทางใตของประเทศเยอรมน คณพอเปนโปรแตส- แตนท คณแมเปนคาธอลค ทานเตบโตมาในสงแวดลอมทเปนศาสนาครสต และไมเคยรจกศาสนาพทธมากอน เรมตนไดศกษาลทธเตาจากการอาน และพทธศาสนาแบบวชรยานของทเบตโดยไดฟงจากพระทเบตทมาสอน ใกลหมบาน เรมเกดความสนใจแตยงไมคอยเขาใจนก
เมออาย ๑๖ ป คดจะเดนทางไปเทยวเมองจน แตมเพอนคนหนงทเปนคร ชอบมาเมองไทยมาก ไดเลาเรองเมองไทยใหฟง พอไดทราบวา เชยงใหมเปนประตทจะเขาเมองจนกเลยมาเทยวเชยงใหมกอน พอมาครงแรกกชอบเมองไทยเลย ไดไปเทยววดหลายแหง หนงในนนกคอวดอโมงค ทนน มผมอบหนงสอ “คกของชวต” เปนหนงสอ ๒ ภาษา ไทย-องกฤษ ของทานพทธทาสภกข หนงสอเลมน ท�าใหคณมารตนเขาใจระบบความคดของพทธ-ศาสนามากขน บางสงบางอยางทไมเขาใจในพทธศาสนาแบบทเบต กเขาใจชดขนดวย หลงจากนนกเลยสนใจหนงสอของทานอาจารยพทธทาสเลมอนๆ ดวย สบหาจนไดหนงสอ “คมอมนษย” มาอาน แตกถงเวลาตองกลบเยอรมนเพอไปเรยนตอ กลบไปแลวจงเรมเรยน
ฝรงหวใจไทย ผท�าให ‘ไทยศกษา’ เปนทรจกในซกโลกตะวนตก
2525๕๕
โกนคว นกลายเปนเรองใหญ ทตองอธบายกนมากเลย) แตในทสด คณแมกยอมใหบวช เลยไดมาบวชทวดอโมงค โดยมทานพระอาจารยก�าจร วรปญโญ ชวยดแล ทานไดหาหนงสอนกธรรมมาใหอาน ตอนนน ภาษาไทยยงไมด กพออานออก แตยงไมเขาใจความหมายเทาไรนก ทานกใหอานทกวนๆ อานผดกตองอานใหม เมออานมากขนๆ กเขาใจความหมายมากขน
พอบวชเขาปท ๒ พระออสเตรเลยทานหนง ทจ�าพรรษาทวดอโมงคเชนกน คอ พระ-ชารลส นโรโธ ทานมอบหนงสอเลมใหญมาก หนามาก แลวกเปนภาษาทอานยาก อานไปตองเปดพจนานกรมไปดวย ตอนแรกกอานไดชามาก ไดวนละหนาๆ แลวคอยๆ เพมขน ปรากฏวา สามารถอานจบไดภายในระยะเวลาแปดเดอน หนงสอเลมนนกคอ พทธธรรม ฉบบปรบปรงขยายความ ของ พระพรหม-คณาภรณ (ป.อ. ปยตโต) นนเอง ทานชอบหนงสอเลมนมาก และนกหวงอยากพบทานผเขยนสกครง
ในทสด ความหวงของเขากเปนจรง เมอพระชารลส นโรโธ พาไปพบกบทานเจาคณพระพรหมคณาภรณ ทวดญาณเวศกวน เขารสกประทบใจ ปฏปทาและจรยาวตรของทานเจาคณฯ มาก
เมอครบ ๓ ป พระมารตนกลาสกขา แลวกลบไปเรยนตอปรญญาโท-เอก แตไดเปลยนวชาเอกทเรยนจากจนศกษา เปนไทยศกษา และพทธศาสนศกษาแทน บงเอญทมหาวทยาลยไฟรบรกไมเปดสอน ทานจงตองยายไปเรยนทมหาวทยาลยฮมบรก ซงอยทางเหนอของเยอรมนแทน เปนเหตใหไดศกษา
งานของทานพทธทาส และของทานเจาคณพระพรหมคณาภรณมากขน
ในชนปรญญาเอก ทานไดศกษาแนวคดของพระพรหมคณาภรณ และไดตดตอขอสมภาษณในประเดนทสงสย กบทานเจาคณฯ ทานเมตตาอนญาตใหคณมารตนมาถามปญหาตามเวลาและโอกาสอนเหมาะสม จนกระทง ท�าวทยานพนธส�าเรจจงกลบไปทมหาวทยาลย ผานกระบวนการตางๆ จนกระทงไดรบปรญญา เอกในทสด
ระหวางทรอรบปรญญาเอกอยนน อาจารยทปรกษาแนะน�าใหคณมารตนไปสมครเปนอาจารยทมหาวทยาลยลดส ประเทศองกฤษ ซงตอนนนเพงมการเปดสาขาวชาใหม คอ Thai Studies แตยงไมมต�ารา หรอนกศกษาลงทะเบยนเรยนเลย คณมารตนสงใบสมครไป และถกเรยกใหไปสมภาษณ และไดงานในทสด โดยท�าสญญาจางครงแรกนานสามปเทานน จากผลงานท ดร. มารตน ไดรเรมท�าไวใหแกมหาวทยาลยลดส ท�าใหมนกศกษามาลงทะเบยนเรยนในวชาของทานมากขนๆ จนเปนทนาพอใจ ท�าใหมหาวทยาลยลดสรบเขาเปนอาจารยประจ�า โดยไมตองตอสญญาอก ไดเลอนชนมาตามล�าดบ จนปจจบนเปนรองศาสตราจารยวชาไทยศกษา
ระหวางทสอนอยทมหาวทยาลยลดส คณมารตน ไดตดตอกบทางมหาวทยาลยเชยงใหม เพอทจะสงนกศกษาทเลอกวชาไทยศกษา ใหมาเรยนภาษาไทยทมหาวทยาลยเชยงใหม เปนเวลา ๓๖๐ ชวโมง ปรากฏวา มนกศกษาหลายคนทไดมาเรยนในคอรสน เมอจบการศกษาแลว เลอกทจะมาท�างานในประเทศไทย กลายเปนผมชอเสยงในวงการ
2626๕๕
โทรทศนไทย เชน Danial Whitehouse, Grace Robinson ฯลฯ
ปจจบน ดร. มารตน ยงคงท�างานวจย เกยวกบพระพทธศาสนาในประเทศไทยอยาง ตอเนอง งานวชาการของทาน มเนอหาครอบคลมถงนกคดชาวพทธทนาสนใจในประเทศไทยหลายๆ ทาน นบตงแต สมเดจพระพทธโฆษาจารย (เจรญ ญาณวโร) ทานอาจารยพทธทาส พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต) คณหญงด�ารงธรรมสาร (ใหญ วเศษศร) และนกปฏบตธรรมสตรทไดรบการยอมรบอนๆ เชน แมชแกว เสยงล�า แมบญเรอน โตงบญเตม ทานนอย เปาโรหตย พระเจาบรมวงศเธอ พระองคเจาภทรายวด พระเจาบรมวงศเธอ พระองคเจาวาปบษบากร เจาจอมหมอมราชวงศสดบ ลดาวลย ฯลฯ
ดร. มารตน ซเกอร สรางผลงานไวมากมาย ทงงานเขยน และงานแปล หากทานผอานมความสนใจ อยากรรายละเอยดเพมเตมเกยวกบงานของเขา จะเปดดไดทเวปไซด Martin Seeger (http://www.leeds.ac.uk/arts/profile/20030/743/martin_seeger) หรออยากพดคยกบเขา กสามารถตดตอไดทอเมล [email protected] สวนผลงานภาษาไทย ทใหความรเรองการบวชภกษณ และบทบาทสตรในพระพทธศาสนา ทนาศกษากคอ “ตอบ ดร. มารตน พทธวนยถงภกษณ” และ “ตอบ ดร. มารตน ดลถนอรยชน สตรหลดพน ขนเหนอมหาพรหม” ของพระพรหม-คณาภรณ (ป.อ. ปยตโต)
บทสมภาษณ
ดร. มารตน ซเกอร เปนฝรงทมบคลกเปนคนไทย อาจจะดเปนไทยมากกวาคนไทย
หลายๆ คนเสยอก คอ มความสภาพ เรยบรอย ออนโยน พดดวยน�าเสยงนมนวล ยมแยม แจมใส ไมมมาดนกวชาการระดบดษฎบณฑต เรยบงาย เปนกนเอง และตดดนอยางสดๆ ผเขยนเคยฟง MP3 เรอง บทสมภาษณเกยวกบพระภกษณ ในพระพทธศาสนาเถรวาท ทคณมารตนสมภาษณ พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต) มความยาวหลายสบชวโมง จากการฟงนน ผเขยนรสกทงวา ภาษาไทยของเขาดมาก มการออกเสยงทชดเจน มการใชถอยค�าทลกซง ดกวาคนไทยบางคนเสยอก
คณมารตน เปนชาวพทธเมอไร
เปนนานแลว เปนเมอไรกตอบยาก คงเรมตงแตไดอานหนงสอ ของอาจารยพทธทาสภกข แลวเกดความเขาใจในความหมายของชวตมากขน เกดศรทธาในแนวค�าสอนของพระพทธเจา จนกระทง เกดความเชอมนวา นพพานมจรง จงตดสนใจไปบวชอยระยะหนง การกลายเปนชาวพทธส�าหรบฝรงอยางผม คงจะไมเหมอนกบคนไทยทวๆ ไป เพราะเกดมาในวฒนธรรมทไมใชพทธ จดเปลยนของผมกคอ ไดเกดความเชอในปญญาตรสรของพระพทธเจา จนคดอยากจะบวช เพอใหเขาถงพระนพพาน ผมเคยบวชนาน ๓ พรรษา ตอนนน ผมเขาไปคยกบพระทวดอโมงค จงหวดเชยงใหม พระทานบอกกบผมวา หากคณอยากจะศกษา และเขาใจพระพทธศาสนาอยางแทจรง วธทดทสด คอการบวช ผมกคดมากเหมอนกนวา จะบวชดหรอไม ในทสดผมกไดบวชจรงๆ บวชแรกๆ พดภาษาไทยยงไมคอยได ตองพยายามเรยนรทงภาษาไทย และธรรมะ ผมเรยนนกธรรม และอานหนงสอธรรมะไปดวยพรอมๆ กน กดครบ จนสอบผานนกธรรมตรได เปนชวงเวลาทดมากส�าหรบ
2727๕๕
ผม ผมบวชแลวสก เพราะยงมภาระตองไปท�าปรญญาโท-เอก ใหจบทมหาวทยาลยฮมบรก
ทาไมถงคนควาเรองภกษณ และผหญงนกปฏบตธรรม
ทจรงผมสนใจศกษาพระพทธศาสนาหมดทกแงแหละครบ แตพอศกษาไป กเหนวาเรองผหญงน มประเดนหลายอยางทนาสนใจ และเกยวของ อยางเชน เกยวกบสทธมนษย-ชน ซงเปนเรองทพดถงกนมากในซกโลกตะวนตก ดเหมอนวาฝรงคนตนตวเรองสทธมนษยชนมากกวาทางเอเชย ผมสนใจเรองการศกษาชวประวตและผลงานของสตรชาวพทธ เพราะวามผหญงหลายคนทเปนนกปฏบต และรธรรมะอยางลกซง แตทางดานวชาการหรอแมกระทงสงคมพทธทวไป อาจยงไมรบรมากพอ อยางนอยในสายตาของผม อยางเชน เรองคณหญงใหญ ด�ารงธรรมสาร ซงทานเปนผทรงความรมาก ทานเรยนธรรมะกบสมเดจพระพทธโฆษาจารย (เจรญ) วดเทพศรนทร เคยแตงเรยงความธรรมะ ชนะเลศในระดบประเทศ ประวตทานมอะไรนาสนใจอยเยอะมาก เชน ทานมความจ�าทดมาก สามารถจ�าขอความในพระ-ไตรปฎกทงภาษาบาลและภาษาไทยไดมากมาย และแมนย�าอยางนาอศจรรย นอกจากนน ผมไดรจกแมชเกงๆ หลายทาน สอบไดถงเปรยญ ๙ ประโยคกม จบปรญญาเอกกม เปนนกปฏบตธรรมทไดรบการยกยองอยางมาก อยางเชน แมชแกว เสยงล�า ทเปนลกศษยพระอาจารยมน ภรทตโต ซงมหลายคนเชอวา ทานปฏบตจนไดบรรลธรรม และกมอกหลายๆ ทานทนาสนใจ ทผมไดเคย
เขยนถง และตพมพในนตยสาร ศลปวฒนธรรม ไปแลวหลายตอน
นบวาคณมารตน ไดท�าคณประโยชนใหกบประเทศไทยมาก สงทท�าใหรสกภมใจมาก คอทานไดรบพระราชทาน เครองราชอสรยาภรณอนเปนทสรรเสรญยงดเรกคณาภรณ จากประเทศไทย ในฐานะทท�าใหวชาไทยศกษาเปนทรจกในตางประเทศ
ผมภมใจมากทไดรบพระราชทานเครองราชน อกสาเหตหนงทรสกภมใจ กเพราะวา มค�าวา “คณาภรณ” ทพองกนกบชอพระ-พรหมคณาภรณ ทานอาจารยทผมรกและเคารพมาก
หากเราเชอเรองวฏสงสาร หรอ เรองการเวยนวายตายเกด ผเขยนอยากจะบอกวา ผเขยนเชอวา ดร. มารตน ซเกอร ผนนาจะเคยเกดเปนคนไทย และเคยเปนพทธศาสนกชนมากอน และอดตไดดงเขากลบมายงทๆ เขาเคยอย และสบทอดการท�าคณประโยชนใหกบประเทศไทยอยางมงมน ไมมขดจ�ากด ท�าใหชาวโลกไดรจกประเทศไทย รจกพทธศาสนาเถรวาท สอนวชาไทยศกษา ผลตผลงานทางวชาการ ทท�าดวยใจ ดวยความรกและศรทธา สมควรอยางยงแลวทไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณอนเปนทสรรเสรญยงดเรกคณาภรณ และกคงจะไดรบในระดบสงขนไปอกในอนาคต ตราบใดทเขายงคงท มเทท�างานสรางสรรค ความรทางวชาการใหกบประเทศไทย และพระพทธศาสนา ถายทอดความรทงหลายออกไปสวงกวาง สสายตาของชาวโลก ซงผเขยนเชอวา เขาจะยงคงท�าตอไป ตราบเทาทยงมลมหายใจ
พระฟกจ ชตปญโญ
เมอพดถงทนการศกษา หลายคนในยคปจจบนคงจะนกถง เงน แตสถาบนสงฆ ซงใหความส�าคญกบการศกษาเพอการพฒนามนษยใหไปถงศกยภาพสงสดอนมพระพทธเจาเปนผจดตงขนนน พระองคทรงมอบอะไรใหกบสงฆไวเพอเปนทนการศกษา
ตามธรรมเนยมของไทยกอนทจะเรมตนพธบรรพชาอปสมบท พอแมจะประเคนบาตรใหแกนาคลกชาย ชวงโอกาสนนลกจะกลาวขออโหสกรรมตอสงทเคยท�าผดพลาด ซงแนนอนวาพอแมยอมใหอภย และกลาวอวยพรใหลกชาย ตงใจบวชเรยน ไมตองกงวลเรองทางโลก
แมเปนชวงเวลาสนๆ แตกถอวาเปนชวงเวลาทยงใหญส�าหรบพอแม เพราะไดถวายสงทส�าคญทสดใหกบพระศาสนา และลกผชายคนหนงจะไดแสดงความกตญกตเวท จากเดกนอยทพอแมเคยดแลปอนขาวปอนน�ามาถงวนนมเพยง “บาตรและธรรมวนย” ทจะดแลชวตพระลกชายในรมกาสาวพสด
บาตร มบทวเคราะหวา ปตต เอตถาต ปตโต แปลวา ชอวาบาตร เพราะเปนภาชนะทตกลงแหงขาวสก (มาจาก ปต ธาต ปตเน ในการตกลง, หลนลง)
ภายหลงจากการตรสร อนตตรสมมา-สมโพธญาณ ระหวางทพระผมพระภาคทรงนงสมาธเสวยวมตตสขอยใตตนไทร มพอคาชอวา ตปสสะและภลลกะ เดนทางผานมา เหนวาสมณะทานนมผวพรรณผองใส เกดจตเลอมใสตองการถวายขาวสตตผงและกอนน�าผง
พระพทธองคทรงด�ารขนวา “พระตถาคตทงหลายยอมไมรบภตตาหารดวยมอ ตถาคตจะรบภตอยางไรดหนอ” ทาวมหาราชจากทศทง ๔ ทราบความ จงน�าบาตรแกวอนทนลอนวจตรมาถวาย แตพระพทธองคทรงนง ซงหมายความวาปฏเสธทจะใชบาตรอนมราคานน ทาวมหาราชตางขวนขวายไปทง ๔ ทศไดบาตรหนสเขยว ๔ ใบน�ามาถวายอกครง พระพทธองคทรงรบไวทงหมด และเพอเปนการรกษาศรทธา จงอธษฐานใหบาตรทง ๔ รวมกนเปนใบเดยว จงคอยรบภตตาหารจากพอคาทงสอง ซงเหตการณนถอไดวาเปนการรบบณฑบาตครงแรกในพทธศาสนา
บณฑบาต และ การสบทอดพระศาสนา
ค�าวา บณฑบาต มบทวเคราะหวา ปเรห ทนนาน� ปณฑาน ปตเต ปาโต นปตนนต ปณฑปาโต การตกลงไปในบาตรแหงกอนขาวทผอนเขาให (ปณฑ กอนขาว+ปาต) การบณฑบาตอยในพทธกจทพระพทธองคทรง
ทนการศกษาหาพนปเรองนาร
2929๕๕
บ�าเพญตลอด ๔๕ พรรษา เพอเปดโอกาสใหเหลาเวไนยสตวทงหลายไดท�าบญกศลใหญพรอมไปกบการสรางโอกาสเผยแผพระสทธรรม
ในพรรษาท ๕ พระพทธองคทรงเสดจกลบไปโปรดพระญาตทกรงกบลพสด พระองคพรอมดวยภกษ ๒๐,๐๐๐ รปออกเทยวเดนบณฑบาตภายในเมอง พระเจาสทโธทนะทรงทราบเรองกรสกอบอายมาก ตดพอวาท�าไมพระโอรสเทยวขอทาน ไมเหนแกวงศตระกลของกษตรยเลย จงรบเสดจออกมากราบทลขอใหพระพทธองคหยดบณฑบาตเสย ดวยพระด�ารวา “เพยงพทธองคและสาวกอก ๒๐,๐๐๐ รปเพยงน หมอมฉนไมอาจถวายภตตาหารไดเชยวหรอ” กระนนพระพทธองคกตรสตอบวา “การบณฑบาตนนเปนอรยวงศประเพณของพระพทธเจาทกๆ พระองค เมอไมมผใดนมนตใหรบภตตาหารในนเวศนของตนกจะออกรบบาตรเชนน” แลวจงตรสพระคาถาวา
อตตฏเฐ นปปะมชเชยยะ ธมมง สจะรตง จะเรธมมะจาร สขง เสต อสมง โลเก ปะรมห จะ
ภกษไมพงประมาทในกอนขาวของชาวบานทตนลกขนรบ พงประพฤตธรรม คอการบณฑบาตใหสจรต เพราะผประพฤตธรรมยอมอยเปนสข ทงในโลกนและในโลกหนา
สนพระคาถา พระเจาสทโธทนะกบรรลโสดาปตตผล และอก ๓ วนตอมากทรงแสดงธรรมเทศนาจนพระบดาส�าเรจเปนพระอรหนต กอนจะจากโลกนไป ซงถอวาเปนการทดแทนบญคณทยงใหญ ของมหาบรษ ผเปนพระพทธเจา
อกเหตการณส�าคญหนงทเกดในระหวางบณฑบาต คอ อปตสสะปรพาชกไดมองเหน
พระอสสช พระอรหนตหนงในปญจวคคยทก�าลงเดนบณฑบาต แมจะไกลแตอปตสสะกสมผสไดถงอากปกรยาทสงบ ส�ารวม เยอกเยน ผาจวรกนงหมเรยบรอยนาเลอมใส รชดแกใจทนทวาสมณะรปนไมใชนกบวชธรรมดาคงตองเปนผเขาถงอมตธรรมแลวแนนอน จงเขาไปถามเพอฟงธรรมะทเหมาะสมกบตน เปนทมาของคาถาหวใจพระพทธศาสนา คอ
เย ธมมา เหตปปะภะวา เยสง เหตง ตะถาคะโต อาหะเตสญจะ โย นโรโธ จะ เอวง วาท มะหาสะมะโณ
ธรรมทงหลายเหลาใดเกดแตเหต, พระ-ตถาคตเจาทรงแสดงเหตแหงธรรมเหลานนและความดบแหงธรรมทงหลายเหลานน, พระ-มหาสมณะเจา ทรงสงสอนอยางน
อปตสสะ ก�าหนดจตตามพระคาถา ไดส�าเรจเปนพระโสดาบน นบเปนจดเรมตนของพระธรรมเสนาบดสารบตร ผเปนอครสาวกเบองขวาของพระพทธเจาในพระศาสนา
ยงคงมเหตการณส�าคญๆ ในพทธศาสนาทเกดขนจากการออกบณฑบาตอกมาก เชน พระพทธเจาสอนพาหยทารจยะ ผเปนเอตทคคะดานการตรสรเรว, พระพทธเจาแผเมตตาระงบภยจากชางนาฬาคร หรอ สามเณรบณฑต สนทนาธรรมเรองจตกบพระสารบตร
ภกษควรออกบณฑบาต
ภายหลงการพธบรรพชาอปสมบทเสรจสน พระอปชฌายจะสอนพระใหม ดวยการบอกสงทควรท�าและไมควรท�าในศาสนา ซงขอแรกนนกคอ “การเลยงชพดวยปลแขง” หรอการออกบณฑบาต และมมาในพระคาถาธรรมบทวา
3030๕๕
อาหารจงเปนของตามมตามได อยากของรอนกไดฉนของเยน อยากฉนตอนเยนกตองฉนตอนเชา อยากฉนเปรยวหวานมนเคม กไดฉนทกรสชาตรวมๆ กนอยในบาตร แลวกอนจะขบฉนกตองสวดบทปฏสงขาโยฯ พจารณาใครครวญวา การเลยงชพของเรานเนองดวยผอน เราจะไมฉนดวยความเพลดเพลน ไมฉนเพอความเมามน ไมฉนเพอประดบตกแตงรางกายใหสวยหลอ บรโภคเพยงเพอบรรเทาความหว เทานน
ในระหวางฉนแตละค�า แตละเคยวกพจารณาตามไปวา อาหารหนาตาสวยงามคอยเรมผสมกบน�าลาย คายออกมากนารงเกยจ กลนผานล�าคอกหมดรสชาต รอเปลยนไปเปนอจจาระปสสาวะ อาหารกลายเปนสงปฏกลเนาเหมนกเพราะวามากระทบกบรางกาย ท�าเชนนแลวภกษจะถอดถอนความยดมนถอมนในรางกาย ลดละความยนดพอใจในรสของอาหารไดด และหากรสกวาอก ๔ - ๕ ค�าก�าลงจะอมกควรหยดแลวดมน�า รางกายจะเบา ไมงวงนอน ควรแกการบ�าเพญสมณธรรม
ปจจะต มนโน ภตตง โถกง โถกง กเล กเลปณฑกายะ จรสสาม อตถ ชงฆะพะลง มะมะ
ภตในตระกลๆ ละเพยงนดหนอย ทเขาหงไวเพอพระมน
เราจะเทยวบณฑบาต เพราะก�าลงขาของเรายงมอย
พระพทธองคไดทรงเปรยบเทยบ ปญญาบารม ทไดบ�าเพญเมอครงยงเปนโพธสตวอยวา “ภกษเมอเทยวบณฑบาต มไดเลอกวาทายกทายกาจะอยในตระกลชนต�า ชนกลาง หรอชนสง ยอมนอมรบบณฑบาตพอยงอตภาพใหเปนไป ฉนใด ผบ�าเพญปญญาบารม จงนอมเขาไปหาบณฑต สอบถามเรยนรกบบณฑตทกทาน โดยไมเลอก อยางนแลว จกบรรลพระสมมาสมโพธญาณได ฉนนน”
ครงหนง หลวงพอชา สภทโท แหงวดหนองปาพง จงหวดอบลราชธาน ไดรบนมนตไปประเทศองกฤษ ชวงเวลาทอยทนนหลวงพอไดพาพระฝรงออกบณฑบาต แมจะรดวาไมมใครใสบาตร แตกใหเหตผลวา “เราไมไดบณฑบาตเอาขาว เราบณฑบาตเอาคน” ซงถกของทาน เพราะตอมาค�าสอนของทานกกระจายไปญาตโยมชาวตางชาตจ�านวนมากสนใจมาฟงธรรม จนเกดศรทธาตองการเดนทางมาบวชในประเทศไทยจ�านวนไมนอย
การฉน คอการเรมตนการศกษา
การกนอยขบฉนของนกบวชยอมตางไปจากฆราวาส เพราะพระวนยก�าหนดวาพระไมสามารถบอกหรอขอใหญาตโยมท�าอาหารตามใจได เวนแตมผปวารณา เพราะฉะนน
3131๕๕
ไตรสกขา คอการศกษาทสงทสด
มพระสตรกลาววา “ภกษใดเจรญเมตตาภาวนา สมถภาวนาอยางใดอยางหนง หรอเจรญวปสสนามกายานปสสนาเปนตน เพยงชวลดนวมอเดยว ภกษนนเปนผปฏบตตามค�าสอนของพระบรมศาสดา นบวาเปนพระ-เสกขะโดยปรยาย การบรโภคกอนขาวของภกษนนมประโยชนแกชาวบาน อานสงสยอมเกดมแกตนเองและชาวบานโดยแท”
ค�าวาภกษนนนอกจากจะแปลวา ผขอโดยปกตแลว อกความหมายหนงกคอ ผเหนภยในวฏฏะ หมายรวมเอาทงพระภกษ สามเณร และอบาสกอบาสกา พทธบรษท ทง ๔ ทเปนผตองการพนจากวฏฏะสงสาร เชนนนแลวเราควรเลงเหนสงทสงขนกวาการท�าบญใสบาตร กลาวคอเรองของอธศล อธจต อธปญญา หรอหลกไตรสกขาทพระพทธองคทรงแสดงไวดแลว
หากเปนผบวชออกมาแลวกตองรกษาพระวนย ๒๒๗ ขอทพระพทธองคไดทรงบญญตไว ประดจเหมอนแสงไฟทไดพบ
ทามกลางความมด ฝกตนใหผมกนอยสนโดษ ส�ารวมระวงกาย วาจา ใจ พยายามไมคลกคลกบหมคณะ หมนประกอบความเพยรทงสมถะและวปสสนา ตรวจสอบตนเองวาธรรมใดทควรร เราไดรแลวหรอยง? ธรรมใดทควรละ เราละไดแลวหรอยง? ธรรมใดทควรท�าใหแจง เราท�าใหแจงไดแลวหรอยง? ธรรมใดทควรเจรญ เราเจรญอยหรอไม?
ไมวาพทธศาสนาจะอยไดถง ๕๐๐๐ ปจรงหรอไม กบหนงชวตทไดเกดมาพบพทธศาสนา ยอมเปนชวตทมคณคา ไมเสยเปลา และขอใหระลกถงพทธด�ารสททรงแสดงไวกอนปรนพพาน วา “ดกอนสภททะ ตราบใดทยงคงมสาวกปฏบตตามหนทางแหงอรยมรรคมองคแปดแลวไซร โลกนจะไมวางจากพระ-อรหนตเลย”
ครงหนงเคยมคนแนะน�าใหหลวงพอชาตงมลนธ เพอมาจดการทน และท�างานเผยแผธรรมะไดอยางมระบบ หลวงพอนงเงยบไปสกพกหนง แลวชไปทบาตรของทานวา “บาตรนไง มลนธของพระพทธเจา”
3232๕๕
นมสการพระอรหนต ๘ ทศ
หนทะ มะยง สะระภญเญนะ พทธะมงคะละคาถาโย ภะณามะเสฯ
สมพทโธ ทปะทง เสฏโฐ นสนโน เจวะ มชฌเม
โกณฑญโญ ปพพะภาเค จะ อาคะเณยเย จะ กสสะโป
สารปตโต จะ ทกขเณ หะระตเย อปาล จะ
ปจฉเมป จะ อานนโท พายพเพ จะ คะวมปะต
โมคคลลาโน จะ อตตะเร อสาเณป จะ ราหโล
อเม โข มงคะลา พทธา สพเพ อธะ ปะตฏฐตา
วนทตา เต จะ อมเหห สกกาเรห จะ ปชตา
เอเตสง อานภาเวนะ สพพะโสตถ ภะวนต โน ฯ
อจเจวะมจจนตะนะมสสะเนยยง
นะมสสะมาโน ระตะนตตะยง ยง
ปญญาภสนทง วปลง อะลตถง
ตสสานภาเวนะ หะตนตะราโย ฯ
สวดกนทกวนตงแตบวชมาจนปานนกรวมสามทศวรรษเขาไปแลว ไมเคยคดจะตงค�าถามวา คาถาพระอรหนต ๘ ทศ มาจากไหน ใครเปนคนแตง เปนความเชอแบบเถรวาทหรอมหายาน เชอถอไดมากนอยแคไหน ฯลฯ
กเพราะชาวพทธไทยเราเรมตนดวยศรทธา จงไมคอยตองการค�าตอบทมากกวาทมอยหรอทเปนอย ดานหนงมองวาดเพราะไมตองการอะไรใหมมาเตมเพมขยายใหมากความ มเทาใดกรกษาเทานน และพยายามรกษาไวใหดทสด เพอเปนประโยชนแกลกหลาน แตมองอกดานหนงเปนผลเสยรายแรง เพราะวาทกสงตองพฒนาและตอยอดเรอยไป หากสงใดไมสามารถปรบตวเขากบความเปลยนแปลงไดกจะคอยถกลบเลอนสญหายไป
เพราะความอยากรแทๆ จงเปนเหตใหสบคนหาทมาของคาถาบทน
ตงชอใหดดวา “ต�านานพระคาถาอรหนต ๘ ทศ” มไดตองการใหเลศหรเพอดงดดความสนใจ แตเพราะขอมลทคนหามาไดยงไมสามารถสรปลงตววาถกตองแทจรงหรอไม เปนเพยงแตการสนนษฐานเทานน เหมอนพบรอยเทาสตวกลางปา ยอมเปนเรองยากทจะระบชดเจนวาเปนเพศผหรอเพศเมย สงทไดมาจงเปนเพยงการสนนษฐานเทานน
เบองตนบอกกอนวา พระคาถาอรหนต ๘ ทศ แตงสมยอาณาจกรลานนาของไทย เหตผลคอในประวตศาสตรชาตไทย ไมเคยม
สมยไหนทพระสงฆไทยจะแตกฉานดานภาษาบาลมากกวายคนอกแลว เชยวชาญถงขนาดกลาสงคายนาพระธรรมวนยของพระพทธเจาเปนครงแรก บนผนแผนดนไทย เมอ พ.ศ.๒๐๒๐ และไดรบการบนทกไวเปนหลกฐานตราบเทาปจจบนน
ค�าถามตอมาคอ หากแตงสมยอาณาจกรลานนา เหตใดเนอความในพระคาถาจงปะปนดวยคตความเชอแบบพราหมณ หรอมกลนไอของมหายานปะปนมาดวย ค�าตอบทถกตองควรยอนรอยถอยหลงสบคนเบองหนาเบองหลงของประวตศาสตรกนยาวไกล ถาอางใกลหลกฐานกไมครบชวนใหไมนาเชอถอ แตหากยาวไปคนอานกไมอยากตาม โดยเฉพาะคนไทยชอบอะไรดวนเรว เนอหาเยนเยอมากความไมอยากรอ แตเรองนตองบอกวาถอยหลงไปนานจรงๆ เผลอๆ เปนหลายพนป ตงแตประเทศไทยยงไมเกดเปนตวเปนตนดวยซ�า
นอกจากนน พระคาถาอรหนตอาจเกยวของกบความเชอมหายานดวย และนาจะเกยวพนกบคาถาชนบญชรอกโสตหนง ถาจะหาหลกฐานกลาวอางคงไมม เพราะไมมการจารกไวเปนลายลกษณอกษร แตหลกฐานทางประวตศาสตรนนมกลาวไวมากมายหลายแหง ท�าใหสามารถตความไดงาย และสามารถเชอมโยงถงกนไดอยางมเหตมผลลงตว จงเหนวาควรเกรนน�าใหรทมาทไปของเนอหาเสยกอน
ตานานคาถาพระอรหนต ๘ ทศ (๑)วเทศทยย
เกยวกบบทสวดมนต
3434๕๕
เรมตนจบความตงแตประเทศอนเดยเหตเพราะอารยธรรมดนแดนภารตะนเองสรางตวตนคนสวรรณภมใหมวฒนธรรมเหมอนถนอน จงเปนเหตใหนกวชาการทวโลกเรยกกนตดปากวา อนโดจน เพราะดนแดนบรเวณแถบนไดรบอารยธรรมยงใหญสองสายคออนเดยและจน
อารยธรรมอนเดยท เข ามาส ดนแดนสวรรณภมยคแรกเรมนนคอพราหมณ สวนใครจะเปนคนน�ามาระหวางพอคากบนกบวชนน ใหไปสบคนหาขอมลกนเอง เพราะหากจะใหอธบายคงเขยนไดหนงสอเปนเลม แมปจจบนนกวชาการยงไมสามารถตกลงกนได ลาสดประชมใกลบานเรากยงตกลงกนไมได เถยงกนหนาด�าหนาแดงเอาเปนเอาตาย สดทายค�าตอบเปนอากาศ
ความเชอทถาโถมเขาสดนแดนอษาคเนยคงไมมอะไรเกนเรองเทพเจา โดยเฉพาะเทพตรมรต หรอเทพผยงใหญ ๓ องค ไดแก พระพรหม พระวษณ และพระศวะ มคนเชอถอกนทงบานทงเมอง นบตงแตประชาชนคนรากหญาจนถงพระราชวงศชนสง ไมเชอกลอง
แวะไปดทสแยกราชประสงค ถาสงเกตใหดจะเหนวาพธกรรมของคนไทยมพฒนาการไปไกลมากกวาตนฉบบ
ถามวาแลวมนเกยวอะไรกบคาถาพระอรหนต ๘ ทศ
ตอบวามนเกยวตงแตพระพรหมเรมยางเหยยบเขามาบนดนแดนสวรรณภมแลว สงหนงซงคนดนแดนนรบไวคอ เรองจกรวาล ไมรวาเปนความจรงหรอจนตนาการ แตมนหรหรานาเชอถอส�าหรบคนสมยนน ถอวาเปนวทยาการสมยใหม ไมเคยมใครเลาใหฟงมากอน และส�าคญคอศาสนาพราหมณมงขายตรงใหคนชนสงกอนแลวจงลามลดลงสคนชนลาง
เรองจกรวาลพอเลาใหฟงโดยยอดงน ครนสรางจกรวาลแลวพระเจาจงสรางโลกใหเปนแกนกลาง (บางกวาพระพรหม บางกวาพระศวะ) โดยมลกษณะลอยตวอยเหนอน�ามปลาอานนทคอยหนน ตรงกงกลางของโลกใหเปนทตงของเขาพระสเมร มภเขาขนาดใหญ
3535๕๕
ลอมเขาพระสเมรอกท เรยกวาสตบรภณฑคร รอบนอกมทวปใหญตงอย ๔ ทศ ไดแก
๑) ชมพทวป ตงอยทางทศใต มรปรางสณฐานเหมอนเกวยน มตนหวาเปนไมประจ�าทวป ชาวชมพทวปมอายมากหรอนอยขนอยกบการรกษาศลและประพฤตธรรม
๒) อปรโคยานทวป ตงอยทางทศตะวนตก มรปรางสณฐานเหมอนคนฉอง มตนกระทมเปนไมประจ�าทวป ชาวอปรโคยานทวปมอาย ๕๐๐ ป
๓) อตตรกรทวป ตงอยทางทศเหนอ มรปรางสณฐานเหมอนตง มตนกลปพฤกษเปนไมประจ�าทวป ชาวอตตรกรทวปมอาย ๑,๐๐๐ ป และ
๔) ปพพวเทหทวป ตงอยทางทศตะวนออก มรปรางสณฐานเหมอนอฒจนทร มตน
ซกเปนไมประจ�าทวป ชาวปพพวเทหทวปมอาย ๗๐๐ ป
เหนหรอยงวาไอเดยของชาวชมพทวปยคนนบรรเจดแคไหน พฒนาไปไกลมากสดตงแตฝรงยงไมเกดเปนตวตนดวยซ�า ไมวาความคดนจะเปนศรตคอไดยนมาตามแบบฉบบของพราหมณ หรอวาเปนการตรสรหรอคนพบดวยปญญาญาณตามแบบของพทธศาสนา แตความเชอดงกลาวนลวนเปนทยอมรบของผคนทกแหงหนทศาสนาพราหมณเผยแผไปถง
เมอโลกเปนจดศนยกลางของจกรวาล ยอมเปนสถานสถตของเทพเจาผยงใหญ และอะไรตออะไรทส�าคญอกมากมาย จงจ�าเปนตองมเทพอารกขา ผ ทสรางเทพเหลานนพรอมประทานฤทธานภาพคงไมพนใครอน นอกจากเทพผเปนใหญนนเอง (คราวหนามาวากนตอ)
ดวดเรองน จดท�าโดยพระมหาสมปอง มทโต แหงชมรมนรตตศกษา คณะ ๒๕ วดมหาธาตฯ กรงเทพมหานคร และคณะศษยานศษยของหลวงพอพระภททนตธมมานนทะมหาเถระ แหงวดทามะโอ จงหวดล�าปาง เนองในวาระทหลวงพอมอายครบ ๙๐ ป ในวนท ๘ มกราคม ๒๕๕๓
ดวดเรองนสามารถดไดบอยครง ดกครงๆ กไมร สกเบอ เพราะมความนาประทบใจหลายประการ สรปคราวๆ ไดดงน
๑. ไดเหนกบตาวา ชวตของพระสงฆผปฏบตดปฏบตชอบนน เปนชวตทมคณคาสงสงมากเพยงใด หลวงพอไดท�าประโยชนตน ทงในดานการศกษาปรยต และในดานการปฏบต จนกระทงมความพรอมบรบรณ และไดเออประโยชนตนอนบรบรณนนใหเปนประโยชนกบพระศาสนา ดวยความเขมแขง บงเกดเปนผลลพธทงดงาม ควรคาแกการยกยอง
ทานไดถายทอดความรของทาน ใหแกศษยอยางไมเหนแกเหนดเหนอย เปนเวลายาวนาน ไดสรางศาสนทายาททมคณภาพระดบแนวหนาใหแกประเทศไทยเปนจ�านวนมาก เหมอนกบปลกตนไมแหงความรทางปรยตธรรม ใหเตบโตขนในประเทศไทย บดน ตนไมนนไดเตบโตออกดอกออกผล
เขยวขจสวยงาม เปนทนาชนใจและภาคภมใจแกคนไทยทงปวง
๒. จากการทไดไปรวมในงานประชมบาลโลก ทจดขนในโอกาสทสมเดจพระสงฆราช เจรญอายครบ ๘ รอบ ในเดอนตลาคม พ.ศ. ๒๕๕๒ ไดเหนวา ศษยจากวดทามะโอ มความร ความสามารถไมนอยหนาพระสงฆ และนกวชาการจากประเทศใดๆ ทมาเขารวมประชม เปนทเชดหนาชตา และเปนทปลาบปลมแกคนไทยทไดเหนเหตการณนน
๓. ดวด ดงกลาว แสดงใหเหนถงความกตญทศษยมตออาจารย การอปฏฐากครบาอาจารยดวยความรกและความออนโยน เปนภาพทสวยงาม และจรรโลงจตใจแกผพบเหนเปนอยางยง เหนแลวชนใจราวกบน�าทพยชโลมใจ ใหความสดชนแกสายตา ดแลวดอก ดเทาใด กยงรสกวา สามารถดไดอกเรอยๆ
๔. บทบรรยายเรยบเรยงไดเรยบรอยงดงาม ไมมากไมนอย พอเหมาะพอสมด การบรรยายทเปนไปอยางชาๆ ชดๆ ฟงแลวเสนาะโสตประสาทยงนก
๕. ดนตรประกอบเขากบเนอหาดมาก
๖. ภาพชาวพทธพมานารกมาก โดยเฉพาะเดกๆ ตวเลกๆ เลบด�าป ใบหนาปะแปงทานากา ท�าผมจก พนมมอไหวหลวงพอเรยงกนเปนแถวยาวเหยยด ดวย
พนตา องจนทรเพญ
ความสขทแทจรงแหงชวต :
คณคาแหงดวดประวตพระภททนตะ ธมมานนทมหาเถระ
แนะนาดวด นาด
3737๕๕
ความเคารพนบนอบจากหวใจ ดวยศรทธาทไดรบการสงสอนกนมากตงแตโบราณกาล
๗. ไดเหนศรทธาของชาวพมาทมต อพระพทธศาสนา ภาพพทธศาสนกชนชาวพมา พากนกราบนมสการและขอถวายปจจยใหหลวงพอ ทมหาเจดยชเวดากอง เปนภาพทแสดงใหเหนประเดนนเดนชดทสด คนพมาสวนใหญไมใชคนมงม แตเขากมศรทธาทจะท�าบญดวยความเตมใจ
๘. สวนทนารกทสด คอ ภาพของหลวงพอทกภาพในดวด เรองน เปนภาพทสวยงามยากทจะหาดไดในชวตประจ�าวน งามเกนกวาจะบรรยายใหสมกบความเปนจรง ภาพทานยนกมศรษะกราบสมเดจพระสงฆราชอยางออนนอมถอมตว ดเรยบรอยสวยงามนาชนชมมาก ภาพททานพาศษยนอยๆ ของทานเขารบจตปจจยจากสมเดจพระสงฆราช กเปนภาพสวยงามอกภาพหนงทแสดงใหเหนถงความสภาพส�ารวมของทาน ภาพขณะทานอยทามกลางศษยนอยใหญ ดทานมความสขกรนๆ อบอวลอยในจตใจอยเสมอๆ ไมวาจะไปทใด หรออยทไหน ใบหนาของทานจะแฝงดวยความปราโมทย
เบกบานใจ ตลอดเวลา เหนใบหนาทานแลว พลอยรสกสบายใจ มความสขใจไปดวย
ภาพททานดมความสขทสด คอ ภาพททานน�าศษยซงเปนพระ ไปกราบพระประธานในวดพมา ทโยมคนไทยเปนผถวาย ทานอมยมดวยความปลมใจ เปนภาพทสวยงามทสด ยงกวาภาพใดๆ ในวดโอเรองน
หากผใดมความเครยด ความเซง ความเบอหนายในโลกและชวต ควรมานงดดวดเรองน เพราะดแลว จะรวา ความสขทแทจรงในชวตคออะไร คงไมตองบรรยายมากไปกวาน วา คอการมชวตมนคงอยในท�านองคลองธรรม บ�าเพญประโยชนตนและประโยชนทานใหถงพรอม เหมอนดงทหลวงพอพระ-ภททนตะ ธมมานนทะ ไดท�ามาตลอดชวตของทาน
หมายเหต ทานอาจารยพระมหาสมปอง มทโต ก�าลงจะ uploead ดวดชดนขน You Tube และถาอยากไดแผนดวด ใหตดตอขอไปไดท ส�านกวปสสนาวหารธรรม ๓๓๓ หม ๖ ยานศรราช ต�าบลสมเยยม อ�าเภอน�าโสม จงหวดอดรธาน หรอตดตอ พระมหาสมปอง มทโต โทร. ๐๘๑-๓๖๑-๗๑๓๕
¡ÒÃÊѧ¤Ò¹ҾÃÐäµÃ»�®¡ÊÁÑÂŌҹ¹ÒÊÙ‹ÊÂÒÁàÃ×èͧ㹻ÃÐÇѵÔÈÒʵÃ�
»�¸ÃÃÁÀÔ¡ÉØ ËÃÔÀØުѺØÃÕ
การสงคายนาพระไตรปฎก คอ การรอยกรอง หรอ การรวมรวม จดหมวดหมพทธบญญต พทธภาษต สาวกภาษต ตลอดจนเรองราวเหตการณตางๆ ทเกยวของกบพระพทธศาสนา รวมขนเปนคมภรพระไตรปฎก ประกอบดวย พระวนยปฎก พระสตตนตปฎก พระอภธรรมปฎก และรวบรวมค�าอธบายความตางๆ ของพระไตรปฎกขน เรยกวา “อรรถกถา” ซงทงหมดลวนเปนภาษาบาล (มาคธภาษา) ท�าในครงแรก (ปฐมสงคายนา) หลงพทธปรนพพาน ๓ เดอน โดยมพระมหากสสปะเปนประธานการสงคายนาและเปนผปจฉา พระอบาลเปนผวสชนาพระวนย และพระอานนทเปนผวสชนาพระธรรม (พระสตรและพระอภธรรม) ซงการสงคายนาในครงท ๒-๓ (ทตยสงคายนา-ตตยสงคายนา) ตอมา ไดมการเพมเตมเรองราวเหตการณทเกยวของเขามาประกอบบางเลกนอย ในการสงคายนาตอๆ มาเปนเพยงการทบทวน ตรวจสอบ ซกซอม สอบทานบทและพยญชนะของพระไตรปฎกเทานน
จนกระทงในป พ.ศ. ๔๔๓ รชสมยพระเจาวฏฏคามนอภย ณ ประเทศศรลงกา ไดมการจารกพระไตรปฎกภาษาบาลลงบนใบลานดวยอกษรสหล พรอมทงจารกอรรถกถาขนเปนภาษาสหล และในไดมการเพมเตมเรองราวเหตการณทเกดขนในประเทศศรลงกาประกอบเขาไวในอรรถกถาอกดวย
ในคมภรสงคตยวงศ (ภาษาบาล) รจนาโดย สมเดจพระวนรต เมอครงเปนพระพมลธรรม วดพระเชตพนวมลมงคลาราม ในสมยรชการท ๑ แหงพระราชวงศจกร ไดกลาวถงล�าดบการสงคายนาพระไตรปฎกตามสายทไดรบสบทอดมา คอ
จากอนเดยสลงกา และจากลงกาสดนแดนแถบประเทศไทยในอดต ๙ ล�าดบ หนงใน ๙ ล�าดบนน ล�าดบท ๘ มการกลาวถงการสงคายนาพระไตรปฎกในประเทศลานนาดวย ดงน
ครงท ๑ ในประเทศอนเดย พทธศกราช ๓ เดอนครงท ๒ ในประเทศอนเดย พทธศกราช ๑๐๐ ครงท ๓ ในประเทศอนเดย พทธศกราช ๒๓๔ครงท ๔ ในประเทศศรลงกา พทธศกราช ๒๓๘ ครงท ๕ ในประเทศศรลงกา พทธศกราช ๔๓๓ (จารลงใบลานยคแรก พรอมทงอรรกถา) ครงท ๖ ในประเทศศรลงกา พทธศกราช ๙๕๖ (พระพทธโฆสะปรวรรตอรรถกถาสหล กลบสบาล)ครงท ๗ ในประเทศศรลงกา พทธศกราช ๑๕๘๗ (รจนาคมภรฎกา)ครงท ๘ ในประเทศลานนา พทธศกราช ๒๐๒๐ ครงท ๙ ในประเทศสยาม พทธศกราช ๒๓๓๑ (สมยรชกาลท ๑)
(รายละเอยดดเพมเตมไดในพระไตรปฎกส�าหรบประชาชน ภาค ๑ ความรเรองพระ-ไตรปฎก)
“ลานนา” เปนอาณาจกรของชนกลมชาตพนธ “ไท” กลมหนง (ไทยวน ไทลอ ไทขน) ซงเปนชาตพนธเดยวกนกบชาวสยามและชาวลานชาง ทมภาษาพด ภาษาเขยน เปนของตนเอง สถาปนาเมอ พ.ศ. ๑๘๓๙ โดยพระเจามงรายมหาราช (ไทยวน) พระราชวงศมงราย มเมองเชยงใหมเปนราชธาน จนกระทงป พ.ศ. ๒๑๐๑ ไดเสยเอกราชใหแกพมา จนกระทงตอมาในป พ.ศ. ๒๓๑๗ ผน�าทองถนลานนา (พระราชวงศเชอ
3939๕๕
เจดตน) ไดเขาสวามภกดตอพระเจากรงธนบร และสามารถขบไลพมาออกไปได หลงจากนนประเทศลานนาจงมฐานะเปนประเทศราชของประเทศสยาม มาจนถงป พ.ศ. ๒๔๔๒ ในสมยรชกาลท ๕ ไดจดตงการปกครองแบบมณฑลเทศาภบาล จงยกเลกเมองประเทศราชลง
เขตพนททเรยกวา “ลานนา” ในปจจบน หมายถง ๘ จงหวดในภาคเหนอของประเทศไทย คอ จงหวดเชยงใหม เชยงราย พะเยา แพร นาน ล�าพน ล�าปาง และแมฮองสอน
¾Ãоط¸ÈÒʹÒà¶ÃÇÒ·ã¹ÅŒÒ¹¹Ò
ลานนารบพระพทธศาสนาเถรวาทจากอาณาจกรมอญหรภญชย (ล�าพน) ทสรางเมอป พ.ศ. ๑๓๑๐ มพระนางจามเทว จากเมองละโว (ลพบร) เปนปฐมกษตรย ดงขอความในคมภรมลศาสนาญาณคมภรวา
“...พระญากอนา ไปรบมาอยวดปาไผหลวงวนออกเมองหรภญชย ฝายนาพายหนาแลวอาราธนาพระเชอเกาทงมวล อนสบเชนนางจามเทวนน บวชใหมขบเสยง เหตพระญาบเชอพระเกาอนตางฅนตางวา...”
ถอดเปนใจความวา “...พระเจากอนา ไปรบ(พระสงฆนกายมอญทอาราธนามาจากกรงสโขทย) มาอย วดปาไผหลวง ทศตะวนออกของเมองหรภญชย (ล�าพน) ฝายน�าดานหนา แลวอาราธนาพระภกษทสบมาจากนกายมอญสมยพระนางจามเทวใหบวชใหมทงหมด เพราะพระองคไมทรงเชอถอนกายเดมซงตางคนตางวา...”
จากหลกฐานน ท�าใหทราบวาลานนารบพระพทธศาสนาเถรวาทมาจากมอญหรภญชย (ล�าพน) มากอน และตอมาพระเจากอนา รชกาลท ๖ (พ.ศ. ๑๘๙๘ – ๑๙๒๘) แหงราชวงศมงราย ทรงเลอมใสพระสงฆนกายมอญทอยใน
กรงสโขทย ทรงไมเชอถอนกายเดมทสบทอดมาจากสมยพระนางจามเทว โดยทรงอาราธนาคณะสงฆนกายมอญจากกรงสโขทย ในรชสมยพระมหาธรรมราชาท ๒ (พ.ศ. ๑๙๑๑ – ๑๙๔๒) มานครเชยงใหมในป พ.ศ. ๑๙๑๒ และอาราธนาพระสงฆลานนาทกรปใหบวชใหมในนกายมอญจากกรงสโขทย
ตอมารชสมยพระเจาสามฝงแกน รชกาลท ๘ (พ.ศ. ๑๙๕๔ – ๑๙๘๔) พระญาณคมภรและบรวาร ไดเดนทางไปศกษาพระพทธศาสนาเถรวาทและภาษาบาลทประเทศศรลงกา ในรชสมยพระเจาปรากรมพาหท ๖ (พ.ศ. ๑๙๕๕ – ๒๐๑๐) ณ ส�านกพระมหาสทสสนเถระ พระสงฆราช ทโรหณชนบท และเดนทางกลบถงเมองเชยงใหมในป พ.ศ. ๑๙๖๘ ไดน�าคมภร บาลตางๆ กลบมาดวย ดงขอความในคมภรวนยสงคหะ (ลานนา) วา
“...ไปเอาธมมเมองลงกา เทาเอาธมมอนเปนตวบาฬ แลอฏฐกถา ฏกา วนยวนจฉย แลสททา (บาฬไวยากรณ) ทงมวลเปนตวบาฬเสยง นสสยะ คอนไสร (แปลยกศพทสหล) บเอาสกผก ไดหนงสอ ๒ สะเพลา (เรอสาเภา) คนมารอดทาสะเหลยงแลว เอาออกแปลงเปนหาบไดพน ๑ เอามาตง(ไวทเมอง)ละพร (ลาพน) เชยงใหม นานไดรอยวสสา ครบาเจาทงหลายกเอามาพจารณาดรอดเสยงซาทงมวล กรทถกทแมนถแลว...”
ถอดเปนใจความวา “...ไปเอาคมภรพระธรรมจากประเทศศรลงกามา เอาเฉพาะพระบาลไตรปฎก อรรถกถา ฎกา วนยวนจฉย และสททา (บาลไวยากรณ) ทงมวลเปนภาษาบาลหมด นสสยะคอนสสย (แปลยกศพทภาษาสหล) ไมไดน�ามาดวย ไดหนงสอ ๒ ล�าเรอส�าเภา ครนมาถงทาสะเหลยงแลว น�าออกจดเปนหาบได ๑,๐๐๐ หาบ น�ามาประดษฐานไวทเมอง
4040๕๕
ล�าพนและเมองเชยงใหม ยาวนานไดรอยพรรษา ครบาอาจารยทงหลายไดน�ามาพจารณาดทงหมดทงสนแลว กทราบทถกทชอบแลว...”
¡ÒÃÊѧ¤Ò¹ҾÃÐäµÃ»�®¡·Õ蹤ÃàªÕ§ãËÁ‹
ตอมาในป พ.ศ. ๒๐๒๐ ปลายรชสมยพระเจาตโลกราช รชกาลท ๙ (พ.ศ. ๑๙๘๔ – ๒๐๓๐) พระธรรมทนนเถระพจารณาเหนพระ-ไตรปฎก อรรถกถา ฎกา เปนตน ฉบบเดมพรธมาก จงถวายพระพรแกพระเจาตโลกราช พระองคจงทรงรบเปนองคศาสนปถมภก จากนนพระธรรมทนนเถระไดคดเลอกพระภกษผทรงพระไตรปฎกมากกวารอยรป รวมท�าการสงคายนา ตรวจช�าระพระไตรปฎก อรรถกถา ฎกา เปนตน เปนเวลา ๑ ปจงส�าเรจ ณ วดมหาโพธาราม (วดเจดยอด ปจจบน) ดงขอความจากหนงสอพงศาวดาร ฉบบพระราชหตถเลขา ตอนหนง ทกลาวถงการสงคายนาในครงนนวา
“...ครนพระพทธศาสนาลวงมาได ๒๐๒๐ ป จงพระธรรมทนเถรเจาผ เปนมหาเถรอย ณ เมองนพสนคร คอ เมองเชยงใหม พจารณาเหนพระไตรปฎกพรธมาก ทงพระบาล อรรถกถา ฎกา จงถวายพระพรแกพระเจาศรธรรมจกรวรรด-ดลกราชาธราช (พระเจาตโลกราช รชกาลท ๙ พ.ศ. ๑๙๘๔ – ๒๐๓๐) ผเสวยราชสมบต ณ เมองเชยงใหม วาจะชาระพระปรยตใหบรบรณ บรมกษตรยจงใหกระทามณฑปในมหาโพธารามวหารในพระนคร พระธรรมทนนเถรจงเลอกพระสงฆ ซงทรงไตรปฎกมากกวารอย ประชมกนในมณฑปนน กระทาชาระพระไตรปฎก ตกแตมใหถกถวนบรบรณ ปหนงจงสาเรจ มพระเจาศรธรรมจกรวรรดดลกราชาธราชเปนศาสนปถมภก นบเนองในอฏฐมสงคายนาอกครงหนง...”
ในการสงคายนาครงน ไดท�าหลงจากคณะของพระญาณคมภรน�าพระไตรปฎก อรรถกถา
ฎกา เปนตน กลบมาจากประเทศศรลงกา เปนเวลา ๕๒ ป (ระหวางป พ.ศ. ๑๙๖๘ – ๒๐๒๐) จงสนนษฐานไดวาในการสงคายนานน ไดใชคมภรบาลทน�ามาจากประเทศศรลงกาเมอป พ.ศ. ๑๙๖๘ มาสอบทาน เทยบเคยง กบฉบบของมอญเดมทมอย และอกษรทจารกพระบาลไตรปฎก อรรถกถา ฎกา เปนตนนน ใชอกษรธรรมลานนาทพฒนามาจากอกษรมอญโบราณนนเอง
Ê׺à¹×èͧÁÒÊÙ‹¡ÒÃÊѧ¤Ò¹Òã¹ÊÁÑÂÃѪ¡ÒÅ·Õè ñ
หลงจากลานนาสญเสยเอกราชใหแกพมา พ.ศ. ๒๑๐๑ ตอมาในป พ.ศ. ๒๓๑๗ ผน�าทองถนลานนาเขาสวามภกดตอพระเจากรงธนบร และสามารถขบไลพมาออกไปได หลงจากนนลานนาจงตกอยในฐานะประเทศราชของสยาม ตอมาพระเจากรงธนบรและรชกาลท ๑ แหงพระราชวงศจกร ไดทรงมพระราชด�ารสรางพระไตรปฎก อรรถกถา ฎกา เปนตน ดงนนจงทรงรวบรวมพระไตรปฎก อรรถกถา ฎกา เปนตน ฉบบตางๆ ทมอย คอ ฉบบอกษรภาษาไทย (สยาม) อกษรภาษามอญ (รามญ) และอกษรภาษาลาว (ลานนา ลานชาง) จากนนทรงใหช�าระและปรวรรตสอกษรขอม (ขอมไทย) แลวประดษฐานไวในหอพระมณเฑยรธรรมและถวายแกพระสงฆไดเลาเรยนตามความปรารถนา ดงค�าประกาศเทวดาครงสงคายนา ปวอก สมฤทธศก จ.ศ. ๑๑๕๐ พ.ศ. ๒๓๓๑ (ประกาศพระราชพธ เลม ๒ หนา ๑๐) วา
“...ครนพระพทธศกราชได ๒๓๐๐ ปเศษนน พมากแตงยทธสงครามยกมารบรนท�าย�ายเมองสมมาทฏฐทงนสาบสญรวงโรยไป เพราะภยเกดแตพมาเปนตนเหต มผรายเผาวดวาอารามพระไตรปฎกสาบสญสนไป จนถงกรงศรอยธยากพนาศฉบหาย พระไตรปฎกเจดยฐานกสาบสญ สมณพราหมณาจารยผจะรกษาร�าเรยนพระไตรปฎก
4141๕๕
นนกพลดพรากลมตายเปนอนมาก หาผใดทจะเปนทพ�านกปองกนตานทานขาศกศตรมได แตสมเดจพระมหากระษตราธราชเจาทงสองพระองค (พระเจากรงธนบรและรชกาลท ๑) ผทรงปณธานปรารถนาพระปรมาภเศกสมโพธญาณ ทรงพระ-กรณาอสาหะผ เสยพระชนมชพถวายพระศร-รตนไตร คมพลทหารกแกบ�ารงบวรพทธสาสนาและสมณอาณาประชาราษฎรทงปวง ชวยรบรบตานทานอรราชศตรหมพมาขาศกไวไดชยช�านะแลว ทรงพระอสาหะจดแจงพระนคร ราชธาน นคม ชนบท สมณพราหมณประชาราษฎร บวรเจดยฐาน อาราม บรเวณาวาศอนพนาศฉบหายนน และบวชกลบตร ฐาปนาการพระพทธบาท เจดยฐาน ปรารถนาจะใหรงเรองขน ดจหนงกาลแตกอน ตงพระไทยบ�าเพญพระราชกศลตางๆ เปนอนมาก และเอาพระไทยใสบ�ารงบวรพทธศาสนา เปนตนวา นสสคคยวตถ ภกษรบเงนทองบรโภคพระสาสนานเสยมาชานาน มหากระษตรยองคใดจะหามปราบลงมได ดวยพระเดชพระบารมทรงบารงครงน พระสาสนาสกขานคงคนรงเรองขน มคณในพระสาสนาฉน แลวทรงพระราชร�าพงถงพระไตรปฎกอนเปนมลรากพระสาสนา ทรงพระราชศรทธาพระราชทานพระราชทรพยเปนอนมาก ใหชางจานๆ จาฤกพระไตรปฎกบรรดามในทใด ทเปนอกษรภาษาไทย ภาษามอญ ภาษาลาว ใหชาระแปลออกเปนอกษรขอม ขนไวในตหบหอพระมณเฑยรธรรม อนวจตรบรรจงงามพรอมทกสงสรรพพระราชกศล และสรางพระไตรปฎกถวายพระสงฆ ใหเลาเรยนตามความปรารถนา...”
ครนเมอรชกาลท ๑ ปราบดาภเษกแลว ตอมา พ.ศ. ๒๓๓๑ จมนไวยวรนารถ กราบบงคมทลใหทรงทราบวา พระไตรปฎก อรรถกถา ฎกา เปนตน ททรงพระราชศรทธาสรางขนทกวนน มบทพยญชนะผดเพยนอย เปนอนมาก
จากนนจงทรงพระราชปรารภทจะสงคายนาพระ-ไตรปฎก อรรถกถา ฎกา เปนตน ดงนนจงทรงอาราธนาสมเดจพระสงฆราช พระราชาคณะ ฐานานกรม เปรยญ ๑๐๐ รปมาฉน ทรงตรสถามเรองบทพยญชนะทผดเพยนในพระไตรปฎก สมเดจพระสงฆราชจงถวายพระพรแลวตรสเลาเรองการสงคายนาทง ๘ ครงทลวงมาแลว (ตามคมภรสงคยวงศ) ใหทรงสดบ เมอทรงสดบดงนแลว จงทรงอาราธนาใหพระสงฆท�าการสงคายนา ซงครงนนไดคดเลอกพระสงฆ ๒๑๙ รป ราชบณฑตอบาสก ๓๒ คน แบงงานออกเปน ๔ กอง คอ สมเดจพระสงฆราชเปนแมกองช�าระพระสตตนตปฎก พระวนรตเปนแมกองช�าระพระวนยปฎก พระพมลธรรมเปนแมกองช�าระพระอภธรรมปฎก พระพฒาจารยเปนแมกองช�าระพระสททาวเสส (คมภรเกยวกบหลกภาษาบาล) กระท�าทวดพระศรสรรเพชญ (วดมหาธาตยวราชรงสฤษด) พระบาทสมเดจพระเจาอยหวและพระอนชาเสดจไปพระอารามทกๆ วนๆ ละ ๒ ครง เวลาเชาทรงถวายภตตาหาร เวลาเยนทรงถวายน�าอฐบาน (น�าผลไมคน) และเทยน อยางนเปนเวลา ๕ เดอน การสงคายนาจงส�าเรจลงดวยด
จงนบไดวาพระไตรปฎก อรรถกถา ฎกา เปนตน ชดน เปนฉบบทสมบรณทสดในยคแรกของการกอรางสรางตวของประเทศไทยในป พ.ศ. ๒๓๓๑ รชสมยของพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช ในรปแบบหนงสอใบลาน ซงนบวาเปนการสงคายนาพระไตรปฎกในภมภาคแถบประเทศไทยในอดตครงท ๒ ตอจากครงท ๑ ทนครเชยงใหม ประเทศลานนา เมอ พ.ศ. ๒๐๒๐
(รายละเอยดดเพมเตมไดในพระไตรปฎกส�าหรบประชาชน ภาค ๑ ความรเรองพระ-ไตรปฎก)
4242๕๕
ขณะประทบอย ณ วดเชตวน ในกรงสาวตถ พระผมพระภาคเจาตรสเลาเรองน ซงเปนเรองของพระอปนนทะ พระ-ภกษผมาจากศากยวงศ
พระอปนนทะศากยบตรมความสามารถในการแสดงธรรมเทศนา ทานมกเทศนสอนใหผอนอยางมความโลภ ควรมความมกนอยสนโดษ ทานเทศนได
ถามวา ทวดแหงนน พระภกษจะไดรบผาจวรกผน
ภกษหนมตอบวา แตละรปจะไดหนงผนเทานน เมอไดยนดงนน พระอปนนทะตดสนใจไมอยจ�าพรรษา ณ วดแหงนน แตวางรองเทาแตะของตนไว
จากนนเดนทางไปยงวดอกแหงหนง สอบถามไดความวา วดนนพระภกษจะไดรบผาจวรสองผน ในระหวางพรรษา พระอปนนทะไดทงบรขารบางอยางของตนไว แลวเดนทางไปยงวดทสาม ปรากฏวาทวดนน พระภกษจะไดรบผาจวรสามผนในระหวางเขาพรรษาพระ-อปนนทะรบรดงนน ไดทงกาน�าของตนไวแลวเดนทางตอไปยงวดทส ทวดทสพระภกษจะไดผาจวรสผนในระหวางพรรษา พระอปนนทะทราบความดงน จงตดสนใจจะจ�าพรรษาทวดทสนเอง
เวลาผานไปถงกาลออกพรรษา พระ-อปนนทะพดถงสวนแบงทตนควรไดรบจากวดทงสามทตนไมไดไปจ�าพรรษา แตทงสงของแทนตวเอาไว จากนนกรวบรวมสงของตางๆ กลบไปวดเดมของตน ระหวางทางไดพบกบพระหนมสองรปก�าลงโตเถยงกนถงเรองจวรสองผนกบผาก�ามะหยเนอดราคาแพง พระ
เรองเลาสาหรบเยาวชน
เกบความจาก The Treasury of Truth (Dhammapada)
ของ Ven. Weeragoda Sarada Mahathero
ปาแอน
สอนคนอนอยางไร ควรทาอยางนนเรองของพระอปนนทศากยบตร
อยางคลองแคลวไมตดขดในเรองบญกศล และความมกนอย (อปปจฉตา) และเรองธดงควตร อนเปนวถขดเกลาพระภกษใหมความบรสทธมากขน แตทานเองกลบไมไดประพฤตปฏบตอยางทสอนคนอน ยงคงมนสยอยากไดจวรเนอดและจตปจจยอนประณตจากญาตโยม
วนหนงพระอปนนทะเดนทางไปยงวดแหงหนงในหมบานกอนจะถงเวลาเขาพรรษา มพระภกษอายนอยเลอมใสในการแสดงธรรมของพระอปนนทะ ไดนมนตในพระอปนนทะอย จ�าพรรษาทวดแหงนน พระอปนนทะ
4343๕๕
สองรปนนขอใหพระอปนนทะชวยตดสนทวา ผาก�ามะหยควรเปนของใคร พระอปนนทะแบงผาจวรธรมดาใหพระทงสองไปองคละผน สวนตวเองยดเอาผาก�ามะหยเอาไวเองหนาตาเฉย ในฐานะผตดสน
พระหนมทงสองรปรสกไมพอใจค�าตดสนดงวา แตไมสามารถท�าอะไรได และดวยความไมพอใจการกระท�าของพระอปนนทะ พระหนมทงสองรปจงเดนทางไปเฝาพระพทธเจาและทลเลาเรองทงหมดถวายพระพทธเจา
พระพทธเจาทรงสดบเรองราวทงหมดแลวตรสแกพระภกษหนมสองรปวา
“บคคลผสอนคนอน ควรสอนตนเองกอน”
ถาชอบทจะสงสอนคนอน บคคลควรประพฤตตนอยในคณงามความดกอน เมอนนแลวจงจะเหมาะสมทจะไปสอนคนอน
หมายเหต นทานธรรมบทเรองน สอนใหรวา มคนเปนจ�านวนมากทมนสยอยางพระ-อปนนทะ ไมสามารถประพฤตตนอยางทสงสอนคนอนได เพราะฉะนนกอนทจะสอนอะไรคนอน ควรพจารณาตนเองเสยกอน วามคณธรรมอนเหมาะสมแกการไปสงสอนคนอนแลวหรอยง มฉะนน กจะเปนอยางพระ-อปนนทะ ทสอนคนอนในเรองความมกนอยสนโดษ แตตวเองเตมไปดวยความโลภและเหนแกตว แมจะมาบวชในพระศาสนาแลว กยงไมสามารถละทงนสยนได.
ใตฟาวดจากแดง คอพนททบอกเลาความเปนไปตางๆ หรอเหตการณ กจกรรมส�าคญทเกดขนในวด ในรอบเดอนทผานมา เพอสรางความสมพนธทดในหมเพอนพระภกษ และญาตโยมพทธบรษท ซงไมไดจ�ากดวา เปนหนาทของพระภกษฝายเดยว ทจะเผยแพรขาวน ภกษทานใด หรอโยมชาววดทานใด สงเกต เหนเรองราวแงมมใดทจะเปนประโยชน กกรณาสงมาใหกองบรรณาธการพจารณาได
ส�าหรบเดอน ต.ค. ทผานมา เรองทนบวาเดนทเกดขนกคอ เรองการปวยไขของพระภกษ เรมตงแตหลวงพอสมชาย (เตา บงเอญไปรเปลาน ทชอเลนเหมอนดาราดงดวย) ประสบอบตเหตทหวเขาขวา แรกๆ แผลกคอนขางใหญ แตตอมาแผลยงลกลามมากขน จนเกดการตดเชอ เขาพกทรพ.บางประกอก ๑ ใกลวดกอน ตอมารวาจะตองใชเวลารกษามาก และสคารกษาไมไหว จงยายไปรพ.สงฆ มพระทมน�าใจไปเยยมสงรปแผลมาใหด นาสยองมาก แตกมเพอนพระแนะน�าวา ผทไปเยยมจ�าเปนตองดแผล เพอสงเกตความกาวหนาในการรกษาดวย จากอบตเหตครงน ท�าใหทานเสยก�าลงใจไปมากทเดยว เพราะปกตทานเปนผทชอบเดนท�ากจกรรมตางๆ คราวนกเดนไมสะดวก และคณหมอกไมอยากใหเดนมากดวย เพอใหเแผลจะไดประสานกนเรวขน
ทานตอไปทปวยตามกนมาใกลๆ กคอ พม.กรมเสราะ ฟงชอกพอทราบวา ทานไมใชพระชาวไทย ทานมาจากกมพชา มอาการปวดทอง เปนโรคกระเพาะ ตองใหคณมนตรไปสงรพ. กลางดก และพม.สมรอน กเปนนวทไต ตอมาอก พม.ชยพร กเปนโรคไขเลอดออก (ตอนนหายแลว) ถดมาอก ๒ สปดาห พม.สงคต กเปนโรคเดยวกน ซงปจจบน ยงรกษาตวดอาการทรพ.สงฆ ตกเดยวกบหลวงพอเตา แตคนละชน ทานใดไปเยยม กฝากเยยมอกทานดวยเลยนะ
ดวยเหตน ทางอบต.จงสงเจาหนาทมาฉดพนยาก�าจดยงทววดถง ๒ ครง แตโดยทวไปกรสกวา ยงกยงชมอย และมผสงเกตวา มแหลงเกบขงน�าอนเปนเหตใหยงวางไขไดหลายแหงทเดยว จงขอความรวมมอทกทานทพบเหน โปรดหาทางปองกนแกไขดวย อยาทงเฉยไว จะเปนทเพาะพนธยงได
นอกจากนน กมไขหวดบาง ไดแกพระ- ภทรธนนท พดถงไขหวดกใหนกถง พระ-อาจารยมหาตวน ครผเปนหลกส�าคญของการสอนพระบาลกปวยเปนไขหวดเชนกน ตองเขาพกรกษาตวทรพ.บางประกอก ๙ อยหลายวน แตเกดขนกลางเดอนกนยายนทผานมา
เรองไขหวดน เมอหมอมหลวงสพชาน ทองใหญทราบ เธอกปวารณาจะจดหาวคซน
กองบรรณาธการ
ใตฟาวดจากแดง
4545๕๕
ปองกนมาฉดใหในวนท ๒๓ ต.ค. น ซงทานกเปนเจาภาพมาทกป เขยนเลาไปเรอย ออกจะยาวพอสมควร ซงยงมอกหลายทาน แตนกไมออกตอนน
ขอสรปวา ความเจบไขไดปวยนน กเปนธรรมดาของสงขาร มเหตปจจยหลากหลาย ทส�าคญผปวยเอง เมอปวยกายแลว กตองคอยระวงรกษาใจ อยาใหปวยไปดวย มฉะนน กจะยงซ�าเตมใหการเจบปวยทรดลงอก และกเปนธรรมดาของผทไมไดเรยนร หรอเคยฝกจตท�ากรรมฐาน กจะขาดทพง ทพกใจ ท�าใหจตใจวาเหว ออนไหวไดงาย สวนผทไดเคยศกษาธรรม ท�าสมาธ กถอเปนโอกาสด เรยกวา “ไฟทบงคบ” ใหตองกลบมารกษาใจ ดแลจตใหเขมแขง จะไดมารกษากายใหฟนคนวนไดเรวขน สวนกลยาณมตรทงหลายทคนเคยกเปนโอกาสดทจะไดแสดงน�าใจแหงมตร ชวยกนสงก�าลงใจแกผปวย และคอยชวยเหลออปฏฐาก กนบเปนโอกาสดทเปดใหแสดงน�าใจกน เพราะวาปกต เมอไมปวย กอาจจะยงกบการท�ากจหนาทของตน จนลมหรอหางการปฏสมพนธกนไปกได
ไมวาเรองดหรอราย เมอมาประสบกบชวตแลว ผฉลาดมปญญา ยอมตองมหนาท
การปฏบตทถกทควร กจะเอาประโยชนจากทกเหตการณทเกดขนในชวตได โดยไมตองหนความจรง หลบหลกความจรงไปได และโปรดระลกไววา ผปวยเองนนแหละ ทจะตองลกขนมาสงเกตตวเอง ดแลตวเองมากขน เฝาดวา รางกายเปลยนไปอยางไร โรคทเปนนนเกดจากเหตอะไร มวธการบ�าบดรกษาตวอยางไร อะไรเปนสงเกอหนนตอการรกษา อะไรเปนปจจยเสยงตางๆ ทควรหลกเลยง ลดละ ขอฝากพทธภาษตเปนทพงทางใจยามเจบปวย ทกขใจวา ปญญาสะหโต นะโร อธะ ทกเข สขาน วนทะต คนมปญญา ถงแมตกทกข กยงหาสขพบ
เรองทสอง กคอ งานบญสลากภต ในปน กมอะไรหลายอยางแตกตางไปจากปกอน ทงผเปนแมงาน ขอบขายของงาน และผมจตอาสามาชวยงาน ในปน มการเปดใหตดตอจองเปนเจาภาพไดกอนท พม.บญช พม.ชยพร และโยมทชวยประชาสมพนธของวด เปนผรบเรอง ปนไดบทเรยนจากปกอน ทโยมใกลวดตองพลาดไมไดเปนเจาภาพกนหลายคน ครงนจงเปดโอกาสใหโยมใกลวด หรอโยมทใสบาตรพระเปนประจ�าไดทราบขาวและเปดใหจองกอน เมอครบเวลาทนดหมายกนแลว
4646๕๕
จงเปดโอกาสใหโยมทวไป ซงในพรรษาน พระเณรเขาจ�าพรรษามากกวาทกป คอ ๑๐๕ รป ปรากฏวา พอใกลวนงาน พระบางรปมความจ�าเปนตองไปรวมงานศพญาตบาง เจบปวยบาง มาไมทนงาน กตองหาทางแกปญหากนไป
สวนดานเจาภาพ กอนวนงาน ๑ วน ยงไมสามารถตดตอได ถง ๑๓ ทาน กลายเปนปญหาใหญของผรบสมครตองหาแผนส�ารองแกกนไป สวนจตอาสาผแขงขนปน ไดพระ-เถระ และคณะพระนวกะ ๙ รป มพระ-ศภโชค เปนตน ชวยท�าสลาก และวางแผนเตรยมการตางๆ จนพธด�าเนนไปไดอยาง
ราบรนด ไดเหนน�าใจของเพอนพระหลายทาน
มาชวยงานในสวนตางๆ กนาปลาบปลมใจมาก
ส�าหรบขอผดพลาดบกพรองทอาจเกดขน
ไดกจะมการรวบรวมขอมล เพอหาแนวทาง
ปองกนในการจดงานครงตอๆ ไป
หลงออกพรรษา ทวดจากแดง มงาน
ตกบาตรเทโว วนพธท ๒๘ ต.ค. เวลา
๗.๐๐ น. และก�าหนดงานทอดกฐนสามคค
วนอาทตยท ๑ พ.ย. หลงเสรจงานกฐนพระ-
ภกษสามเณรปดเทอม เปดโอกาสใหไปรวม
งานกฐนทภมล�าเนา เปนเวลา ๒ สปดาห
จะเปดเรยนอกครง วนท ๑๖ พ.ย. น.
จดหมายถงบรรณาธการ
เกยวกบบทความของพระภกษทได ๑๕ ปรญญา ททางวารสารโพธยาลยไดนามาลงในฉบบทแลว (ก.ย. ๒๕๕๘) อาตมาเขาใจวาบรรณาธการตองการหาตวอยางของพระทดมาลงทดแทนตวอยางของพระแยๆ ทสอนยมเอามาลงใหเปนขาวออฉาวเปนคราวๆ ไป ซงไมเกดผลดตอศรทธาของผทยงไมเขาใจในพระพทธศาสนา
สาหรบการเปนตวอยางในดานของความเพยร และความใฝร นน กนายกยองอย แตอาตมาเหนวาเรองทเรยนกมความสาคญไมนอยกวาสงทเรยน (โดยเฉพาะอยางยงสาหรบพระภกษ) จรงอยวชาการทางโลกนนมประโยชน แตถาจะจดกนจรงๆ มนเปนเพยงสปปะ ยงไมใชวชชาแท เพราะยงไมสามารถนาผเรยนใหพนทกขไดอยางสนเชง
วชาทางโลกเรยนไปเทาไรกไมมวนจบ มนมแตจะแตกแขนงแยกยอยออกไปเรอยๆ เพราะมนวนเวยนอยในสองอรยสจแรก คอ ทกข และสมทยเทานน หามความเขาใจในเรองนโรธและมรรคไม การเรยนปรญญามาหลายๆ ใบเพออทศใหกบญาตโยมนน ดจะไมคอยเปนหลกการอะไรได เราควรจะเรยนเพออทศแดพระพทธเจาจะดกวาไหม วชาในพระไตรปฎกนนมอยอกมากมายทเรายงเขาไมถง ยงคนมพนเปรยญธรรมเกาประโยค
มาแลว นาจะนาไปตอยอดใหเกดประโยชนงอกเงยได โดยเจาะลกเปนผเชยวชาญในปฎกใดปฎกหนง หรอในนกายใดนกายหนง (นกายของชาวพทธมไดมเพราะการแตกแยก แตมเพอจะชวยกนทรงจาและทาความเขาใจสวนตางๆ อนมากมายของพระไตรปฎก โดยแบงเปน ทฆนกาย มชฌมนกาย สงยตตนกาย องคตตรนกาย ขททกนกาย ซงแตละนกายกมนยอนละเอยดลกซง ทควรจะไดศกษาใหชดเจน ทงโดยการปฏบต โดยอรรถะ โดยนย และโดยสภาวะ) ดตวอยางประเทศพมาทเขายงมพระทรงพระไตรปฎกและตารบตาราภาษาบาลทเขยนขนใหมเสมอ ทงกไมไดแยกขาดระหวางปรยตและปฏบตแบบบานเรา ซงสองอยางนมนไมควรจะแยกขาดจากกนเลย
ภกษรปหนง
ʹ·¹ÒÊÑÁ¾Ñ¹¸�ÃÐËÇ‹Ò§¼ÙŒÍ‹Ò¹¡ÑºÇÒÃÊÒÃâ¾ ÔÂÒÅÑÂ
àËç¹µ‹Ò§à¾×èÍÊÌҧÊÃä�¨´ËÁÒ¨ҡ¼ÙŒÍ‹Ò¹
4848๕๕
ตอบจดหมาย
กอนอนโยมตองขอกราบนมสการขอบพระคณททานกรณาแสดงความคดเหน มปฏสมพนธกบวารสาร เปนความชนอกชนใจของคณะผท�างาน ทมเปาหมายคอ การสรางสรรค ตรงตามททานจาหวจดหมายไว การททานเมตตาแสดงความคดเหนมา ยอมเปนนมตหมายทด ทเราจะสรางสงคมอดมปญญารวมกน
เปนความจรงแลวททานเขาใจวา การทน�าบทความเกยวกบทานพระมหามงคลกานต ฐตธมโม มาตพมพเพราะตองการน�าเสนอขาวในดานทดของพระภกษสงฆ แทนทขาวทไมด ทเผยแพรอยตามสอตางๆ ทกวนน จนประชาชนสวนหนงเสอมศรทธาตอสถาบนสงฆ มความเคลอบแคลงสงสยไปในทางลบ
ส�าหรบกรณของพระมหามงคลกานต ททานนาจะมธรรมชาตเปนคนชอบเรยน และเรยนไดด จงเรยนไปเรอยๆ จนกระทงมปรญญาถง ๑๕ ใบ ในขณะทมอายเพยง ๓๖ ปเทานน นาจะเปนเรองทควรสรรเสรญ โดยเปาหมายของทานคอ อยากสรางอทยานการเรยนรทจงหวดสรนทร บานเกด เพราะทานเลอมใสวธการของทาน ว.วชรเมธ ทกอตงสถาบนวมตตยาลย มทงหองสมด และสถานอบรมและปฏบตธรรมทจงหวดเชยงราย
การทพระมหาทานมความรหลายสาขา นาจะเปนผลดตอการกอตงอทยานการเรยนรของทานในอนาคต ทชาวบานผมความรนอยจะไดอาศยเปนทพง เพอแกปญหาตางๆ ทเกดขนจากความไมร
ธรรมชาตของมนษยมความหลากหลาย แมแตในสมยพทธกาล เอตทคคะของพระ-พทธองคยงมตงมากมาย ทงพระภกษและคฤหสถ จากการทสรางสมบพกรรมมาแตกตางกน
การทพระมหาทานเปนผชอบศกษาเลาเรยนอาจเปนสงททานสงสมมาเปนวาสนา แมเกดภพชาตใดกจะชอบเรยนอยางน
พระพทธองคทรงตรสวา รงอรณของการศกษา คอ กลยาณมตร และโยนโสมนสการ ตองมธรรมะ ๒ ขอน ควบคกน ชวตการศกษาเลาเรยนจงจะสมบรณ บางทพระ-มหามงคลกานตอาจจะยงไมมกลยาณมตรแนะน�าทานในสงทพระคณเจาแนะน�ามา ใน ขณะทการด�าเนนชวตในฐานะสงฆ ๑๕ ปรญญาของทาน เปนทยกยองจากสงคมททานอยอาศย ทานคงไมเหนทางเลอกอน ทจ�าเปนและเหมาะควรยงกวาน
จากการทพระคณเจากรณาน�าเสนอแงคดทนาพจารณามา ณ ทน อาจเปนการจดประกายโยนโสมนสการของพระมหามงคลกานตใหเกดแงคดวา ควรศกษาอะไรตอไป เพราะทานอายยงไมมากนก มเวลาทจะศกษาอะไรไดอกมากมาย บางททานอาจสนใจมาศกษาเลาเรยนบาฬใหญและพระไตรปฎกทวดจากแดงบางกเปนได
บรรณาธการ
