NOV Brochure 10 - Këshilla Bujqësorekeshillabujqesore.com/wp-content/uploads/2019/11/... · Kjo sëmundje paraqitet tek sythat, lulet, gjethet dhe ﬁ danët. Sëmundja formon micel

PUBLIKUAR NË MAJ 2013

PROJEKTI PËR BUJQËSI DHE ZHVILLIM RURAL (PBZHR)

Mbrojtja e mollës dhe rrushit nga SËMUnDJET dhe DËMTUESIT

Working for a WorldFree of Poverty

THE WORLD BANKMinistria e Bujqësisë,Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural

REPUBLIKA E KOSOVËS

PUBLIKUAR NË MAJ 2013

PROJEKTI PËR BUJQËSI DHE ZHVILLIM RURAL (PBZHR)

Mbrojtja e mollës dhe rrushit nga sëmundjet dhe dëmtuesit

PROjeKti PëR BuJQësi dHe ZhVillim rurAl (PBZHR)

Sëmundjet dhe dëmtuesit e mollës

Sëmundjet kryesore të mollës:

- kroma e mollës- hiri i mollës- kalbëzimi i frytit- kanceri i degëve- zjarri bakterial- kalbëzimi i qafës së rrënjës, etj.

Dëmtuesit kryesorë të mollës:

- krimbi i mollës- morrat (përgjakshëm, gjelbër, hirtë)- tenja- breshkëzat e Kalifornisë- grerëza e mollës- lulengrënësi- kandra leshatake merimanga e kuqe- tenjat e mollës- krimbi i trungut- dispari, etj.


PROJEKTI PËR BuJQësi DHE ZhVillim rurAl (PBZHR)

Kroma e mollës (Venturia inaequalis)

Është një ndër sëmundjet që më së shumti paraqitet tek mollët, në gjethe, lule, fryte por edhe fi danë. Periudha më e rrezikshme është para dhe gjatë lulëzimit si dhe gjatë formimit të frytit. Mundësia e paraqitjes së sëmundjes është kur temperatura mesatare në periudhën e lagështisë është 13 °C dhe kohëzgjatja 11 orë.

Hiri i mollës (Podosphaera leucotricha)

hiri i mollës në shkallë të lartë prekë disa varietete të të mollëve, qe kultivo-hen në vende të ndritshme dhe me pak lagështi, siç janë: jonathan, Idared, boscop etj. Kjo sëmundje paraqitet tek sythat, lulet, gjethet dhe fi danët. Sëmundja formon micel tё bardhë nё të përhimtё qё i mbulon gjethet e reja dhe sythat ndërsa fruti merr ngjyrë tё kuqërremtë.



Krimbi i mollës (Carpocapsa pomonela)

dëmtues mjaftë i rrezikshëm, dëmet i shkaktojnë vemjet, të cilat ushqe-hen me fruta. Larvat krijojnë vrima depërtuese që shkojnë në drejtim të bërthamës së frutit. Zakonisht zhvillon dy gjenerata ku frutat i prekë ne fi llim të qershorit dhe në fi llim të korrikut, por në kushte të përshtatshme mund t’i zhvilloj edhe tre gjenerata.

Morrat (Aphidet) gjelbër, hirtë & përgjakshëm

Morrat e bimëve (aphidet) janë dëmtues polifag shumë të përhapur që shkaktojnë dëme direkte si dëmtues dhe indirekte, si vektorë të sëmund-jeve virusale. Përhapen gjatë verës në pemë të ndryshme. Zakonisht për-dredhin gjethet dhe mbulojnë me një lëngë të ëmbël ku edhe tërheqin inse-ktet e ndryshme. Zhvillojnë 10-15 gjenerata brenda vitit.



Program i trajtimit të mollës

Koha e trajtimeve Preparatet Konc % Sasia 100/ml

Sëmundjet dhe dëmtuesit

aktivizimi i sythave Cerveno ulje ose Coproxidenordox

2%0.25%0.15%

2 L250 gr150 gr

njollosja, kroma, d. bakteriale, vezët, morrat, merimanga.

Veshi i miut Chorus 75Wg ose Zato oseManzate 75dgthiovit jet 80Wg

0,03%0,015%0,25%0.75-1%

30 gr15 gr250 gr1 kg

Kroma, hiri, kalbëzimi i frutave

Paraqitja e luleve Clarinet, oseScore 250eC oseCriptan 50Captan 83 WP

0,15%0,013%0.25%0.5%

150 ml13 ml250 gr0.5 kg

Kroma, hiri

Faza e balonit Flint plus oseScore 250eC oseManzate 75dgabamex 1.8eC ose envidorPhoenix osedecis

0,02%0,013%0.25%0,075%0.03%0.1%0.03%

20 gr13 ml250 gr75 ml30 ml100 ml30 ml

Kroma, hiri, lulengrenësi, krimbi, morrat, merimangat



rёnia e petaleve Clarinet oseScore 250eC oseManzate 75dgPhoenix osedecis oseactara

0,15%0,013%0.25%0.1%0.03%0.03%

150 ml13 ml250 gr100 ml30 ml30 gr

Kroma, hiri, krimbi, morrat

Formimi i frytit Clarinet oseScore 250eC oseManzate 75dgabamex 1.8eC ose Vertimec ose noronPhoenix osedecis

0,15%0,013%0.25%0,075%0.1%0.1%0.03%

150 ml13 ml250 gr75 ml100 ml100 ml30 ml

Kroma, hiri, hulengrenësi, krimbi, morrat, merimangat

rritja e frytit abamex 1.8eC ose Vertimec ose noronCalipso oseComando

0,075%0.1%0.02%0.07%

75 ml100 ml20 ml70 ml

Kroma, hiri, lulengrensi, krimbi, morrat, merimangat

Para rënjes së gjetheve

Cuprablau Z oseCoproxide

0,70%0,25%

700 gr250 gr

Kroma, djegia bakteriale

Mbrojtja e mollës dhe rrushit nga sëmundjet dhe dëmtuesit

PROjeKti PëR BuJQësi dHe ZhVillim rurAl (PBZHR)

Sëmundjet dhe dëmtuesit e hardhisë së rrushit

Sëmundjet kryesore të hardhisë:

- hiri- vrugu- kalbëzimi i hirtë- kalbëzimi i zi- njollosja e zezë- kanceri- virozat- bakteriozat, etj.

Dëmtuesit kryesorë tё hardhisë:

- tenja e pёrhimtë dhe e verdhë- merimanga e hardhisë- merimanga e kuqe- turigjati gjethepёrdredhёs, etj.



Hiri i hardhisё (Uncinula nekator)

Kjo sëmundje i prekë gjethet, lastarёt e rinj, kokrrën dhe kalaveshin e rrush-it. Kokrrat e prekura humbin formën e tyre normale, kanë njolla të ndrysh-kut në sipërfaqe dhe zakonisht mbulohen me një shtresë pluhuri ngjyrë hiri, pastaj qahen dhe hapin plagë për depërtimin e patogjenëve të tjerë.

Vrugu i hardhisё (Plasmopara Viticola)

edhe kjo sëmundje i prekë gjethet, lastarët e rinj, kokrrën dhe kalaveshin e rrushit. Kokrrat e infektuara marrin ngjyrë të kafes, shkunden lehtë. Më vonë gjatë vegjetacionit infeksionet rezultojnë me kokrra të cilat janë me ngjyrë të gjelbër të mbyllët, më pas marrin ngjyrë të kafes deri në kafeje të vjollce.



Tenja e verdhë dhe e gjelbër e hardhisë

dimërojnë në fazën e nimfës në vende të fshehta në dhe rreth cungjeve të hardhisë. Fluturat paraqiten kur për dhjetë ditë rresht temperatura mesatare kalon 10˚C. Femrat e gjeneratës së parë depozitojnë vezë në sythat frutorë, në petale dhe sepale të luleve e më vonë edhe në kalavesh dhe fruta.

Merimanga e hardhisё

Femra nën lëvore të trungut të hardhisë apo nën lëvoren e sythave. duke thithur lëngjet nga sythat shkakton plagë të cilat manifestohen me dëm-timin e tyre ndërsa lastarët e prekur kanë internodie më të shkurtra. Për shkak të dëmtimit të sythit kryesorë dalin sythat anësorë e me këtë rast kemi dukurinë e sythave të dyfi shtë. në gjethe për shkak të thithjes së lëngjeve paraqiten njolla tё dekolorizuara.



Program i trajtimit të hardhisë së rrushit

Koha e trajtimeve Preparatet Konc % Sasia 100/ml

Sëmundjet dhe dëmtuesit

Fillimi i mugullimit Cerveno ulje ose Coprablau

2%3%

2 L3 kg

Sporet e sëmundjeve dhe vezët e dëmtuesve

Sythat e gjelbёr Coproxide ose nordoxthiovit jet 80Wg ose Cosan

0.25%0.1%0.75-1%

250 gr100 gr0.75-1 kg

njollosja e zezё, hiri, vrugu

dy deri tre gjethe Mikal Flesh oseManzate 75WdgSqufur ose Cosanenvidor oseabamex 1.8eC ose abamectin oseVertimec ose noron

0.3%0.25%0.8-1%0.03%0.1%0.1%0.1%

300 gr250 gr0.8-1 kg30 ml100 ml100 ml100 ml

Vrugu, hiri

Paraqitja e kalaveshit Melody comy ose Vydandithane

0.25%0.03%0.25%

250 gr30 ml250 gr

Vrugu, hiri



rënia e petaleve Mikal Flesh oseManzate 75WdgSqufur ose Cosandecis

0.3%0.25%0.8-1%0.03%

300 gr250 gr0.8-1 kg30 ml

Vrugu, hiri, tenja

Fundi i lulëzimit Falcon oseSwitchMatch

0.35%0.8%0.1%

35 ml80 gr100 ml

Vrugu, hiri, kalbёzimet, tenja

Para mbyllja e kalaveshit

Mikal Flesh oseManzate 75WdgSqufur ose Cosan

0,3%0.25%0.8-1%

300 gr250 gr0.8-1 kg

Vrugu, hiri

Mbyllja e kalaveshit Verita osenordoxCosan

0.3%0.1%0.8-1%

30 ml100 gr0.8-1 kg

Vrugu, hiri, kalbëzimi

Shënjimi i kokrrave Cuprablau Z oseCoproxide oseteldor

0,70%0,25%0.08%

700 gr250 gr80 ml

Vrugu, kalbëzimi

Ministria e Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit Ruraldepartamenti i Shërbimeve Këshilluese dhe teknike (dShKt)

tel: +381 (0)30 200 386 04 / e-mail: [email protected]

Projekti për Bujqësi dhe Zhvillim Rural (PBZHR)tel: +381 (0)38 224 966

Ky publikim është mundësuar përmes fondeve te Projektit për bujqësi dhe Zhvillim rural (PbZhr) dhe është përgatitur nga Kompania noVUS Consulting në bashkëpunim me Ministrinë e bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit rural dhe PbZhr-në. Përmbajtja e këtij publikimi është përgjegjësi e Kompanisë noVUS dhe nuk pasqyron domosdoshmërisht pikëpamjet e MbPZhr-së dhe PbZhr-së.

dizajnuar nga PIKA / [email protected]

Documents

NOV Brochure 10 - Këshilla Bujqësorekeshillabujqesore.com/wp-content/uploads/2019/11/... · Kjo sëmundje paraqitet tek sythat, lulet, gjethet dhe ﬁ danët. Sëmundja formon micel