Teorie handlu miedzynarodowego

Plan wykadu

Klasyczne teorie handlu Wspczesna gospodarka wiatowa a handel midzynarodowy Uwarunkowania wymiany wedug nowych teorii handlu Handel wewntrzgaziowy Modele technologiczne Sposoby mierzenia handlu Podsumowanie

Wsplne zaoenia teorie klasyczne

Zrnicowanie dbr Korzyci skali Niedoskonaa konkurencja

Teorie klasyczne teorie kosztw komparatywnych

Teoria kosztw komparatywnych D. Ricardo Teoria Heckschera-Ohlina (Teoria H-O) I ich odmiany.

Teorie klasyczneKorzyci z handlu midzynarodowego mona podzieli na: Korzyci z wymiany Korzyci ze specjalizacji

Korzyci z wymiany

Bior si z faktu, e po otwarciu gospodarki zmieniaj si ceny. S udziaem maych krajw, nie wpywajcych na ceny na rynkach wiatowych. Uzyskanie korzyci z wymiany nie wymaga wprowadzania zmian w strukturze produkcji. Teorie klasyczne wsplne zaoenia Zrnicowanie dbr Korzyci skali Niedoskonaa konkurencja

Korzyci ze specjalizacji

Dodatkowe zyski, ktre zachodz jeli gospodarka zmienia struktur produkcji tak, aby dopasowa j do wymogw rynku wiatowego. Dziki specjalizacji producenci efektywniej wykorzystuj zasoby, zwikszaj produkcj i obniaj ceny. Pierwsza klasyczna teoria korzyci specjalizacji teoria kosztw komparatywnych D. Ricardo (kontynuacja koncepcji A. Smitha)

Teoria kosztw komparatywnych D. Ricardo

Wymiana pozostaje korzystna dla wszystkich uczestnikw, jeli kady kraj specjalizuje si w wytwarzaniu tego, w czy ma komparatywn (wzgldn) przewag kosztow. Kraj odnosi korzyci wytwarzajc te dobra, w ktrych produkcji jest najbardziej wydajny. rdem korzyci komparatywnych wedug Ricardo s rnice midzy krajami w technice produkcji.

Przykad Ricardo Anglia i Portugalia

Anglia handluje suknem, Portugalia - winem i suknem. Zamy, e wyprodukowanie pewnej iloci ptna kosztuje w Anglii 100 godzin pracy rocznie, a wyprodukowanie wina tej samej wartoci 120 godzin pracy. Anglii opaca si wtedy produkowa tylko ptno i kupowa za nie wino. Zamy, e w Portugalii wyprodukowanie takiej samej iloci ptna angauje 90 godzin pracy a takiej samej iloci wina 80 godzin. Portugalii opaca si wtedy produkowa tylko wino i kupowa za nie ptno. Portugalia posiada absolutn przewag nad Angli moe produkowa taniej i wino, i ptno.

Przykad Ricardo Anglia i Portugalia

Portugalczykom opaca si jednak importowa ptno z Anglii, czyli z kraju, w ktrym jego wytworzenie kosztuje 100 godzin pracy do Portugalii, czyli kraju, gdzie jest warte 90 godzin pracy. Oddajc wino, warte 80 godzin pracy, za ptno, ktre w Portugalii jest warte 90 godzin pracy, Portugalczycy zyskuj rwnowarto 10 godzin pracy. Podobnie Anglicy, wysyajc do Portugalii ptno, warte u nich 100 godzin pracy zyskuj wino, warte w Anglii 120 godzin pracy. Czyli zyskuj 20 godzin pracy. Wniosek z tego taki, e opaca si handel midzy krajami, nawet jeli jeden z nich moe produkowa wszystkie dobra taniej ni drugi.

Przewaga

Przewaga absolutna - dany kraj ma moliwo produkowania wikszej iloci produktw z danych zasobw ni pozostae. Przewaga komparatywna oznacza zdolno kraju do produkowania niektrych dbr po kosztach relatywnie niszych ni innych, w stosunku do pozostaych krajw. Przewaga konkurencyjna w danej dziedzinie kraj zwiksza swoje udziay rynkowe, wygrywajc konkurencj z partnerami handlowymi.

Teoria Heckschera-Ohlina

Kierunki specjalizacji okrela proporcja pomidzy zasobami czynnikw pozostajcymi w dyspozycji rnych gospodarek. Kady kraj specjalizuje si w produkcji tego dobra, ktrego wytwarzanie wymaga wzgldnie intensywnego wykorzystania tego czynnika, ktry jest w nadmiarze. Powodem jest tanio tego czynnika. Eksportuje si dobra, ktrego czynniki wytwrcze s w danym kraju tanie, a importuje te, ktrych czynniki wytwrcze s drogie.

Krytyka teorii HeckscheraOhlina przez Leontiefa

Uznawana bardzo dugo bez wikszych zastrzee za najlepszy sposb prezentacji kierunkw rozwoju handlu midzynarodowego. Podwaona przez Leontiefa w 1955 r. Przeprowadzi analiz struktury handlu zagranicznego USA po II wojnie wiatowej. Wykaza, e Stany Zjednoczone nie zachowuj si jak kraj zasobny w kapita eksport by mniej kapitaochonny od importu.

Zrnicowanie dbr teoria klasyczna

Przedmiotem handlu s dobra jednorodne konkurencja doskonaa, brak barier wejcia, segmentacji rynkw i wykorzystywania siy monopolistycznej przez przedsibiorstwo

Podsumowanie teorii klasycznych

Teoria kosztw komparatywnych jest spjna Opiera si na upraszczajcych zaoeniach. Caa wymiana midzynarodowa jest objaniana na podstawie tylko jednej cechy rnicujcej gospodarki.

Wspczesna gospodarka wiatowa a handel midzynarodowy - trendy

Gospodarki wielu krajw upodabniaj si do siebie efekt procesw integracji ekonomicznej, umidzynarodowienia procesw gospodarczych, ekspansji koncernw wielonarodowych, inwestycji zagranicznych. Wzrost w wielu krajach PKB per capita maleje znaczenie konsumpcji dbr podstawowych zazwyczaj rolniczych. Upowszechnia si model konsumpcji pochodzcy z krajw dobrze rozwinitych. Znaczenia nabieraj czynniki produkcji inne ni te z modeli klasycznych.

Wspczesna gospodarka wiatowa a handel midzynarodowy - trendy

Znaczna cz handlu wiatowego dokonuje si pomidzy krajami uprzemysowionymi, nie rnicymi si znacznie od siebie pod wzgldem czynnikw produkcji czy technologii. Dua cz obrotw dotyczy raczej dbr substytucyjnych ni komplementarnych. Wymiana na zasadzie surowce za artykuy przetworzone zmienia si.

Wspczesna gospodarka wiatowa a handel midzynarodowy - przykady

Francuzi sprzedaj Niemcom samochody Renault, kupujc w zamian BMW. Polacy pij szwedzk wdk Absolut, jednoczenie eksportujc Wyborow.

Wnioski

Zaczyna dominowa handel podobnymi, cho nie jednakowymi artykuami konsumpcyjnymi handel wewntrzgaziowy. Klasyczne teoria handlu nie znajduj zastosowania!

Zrnicowanie dbr nowa teoria handlu

Przedmiotem handlu oprcz dbr jednorodnych s te dobra zrnicowane ich udzia w wymianie midzynarodowej systematycznie wzrasta. Dobra zrnicowane bliskie substytuty w konsumpcji, rni si cechami charakterystycznymi, jakoci, cen. Dobra zrnicowane pojawiaj si jako skutek nowych moliwoci produkcyjnych i nowych preferencji konsumentw. Dobra zrnicowane dobra pochodzce z jednej brany, bdce przedmiotem handlu midzynarodowego. Warunkiem ich sprzeday jest popyt na rnorodno. Warunki te s spenione w krajach uprzemysowionych.

Nurty teorii handlu

Modele handlu wewntrzgaziowego (dwukieunkowego) modele midzynarodowego obrotu produktami podobnymi, pochodzcymi z tej samej brany np. samochodami osobowymi rnych marek. Modele uwzgldniajce czynnik technologiczny

Pojcie branyBrana jest agregatem zoonym z dbr: Podobnych pod wzgldem produkcji, ale nie przeznaczenia np. pochodne ropy naftowej: smar i benzyna Podobnych pod wzgldem znaczenia konsumpcyjnego lub inwestycyjnego, ale rnicych si technik produkcji np. meble metalowe i drewniane Podobnych pod wzgldem sposobu produkcji i przeznaczenia wdka Absolut i Wyborowa.

Nowa teoria handlu

Przyczyn podjcia wymiany mog by efekty skali. Wykluczona jest konkurencja doskonaa. Handel wewntrzgaziowy stanowi powane zagroenie dla teorii Heckschera-Ohlina.

Dwa rodzaje zrnicowania dbr podobnych

Zrnicowanie poziome Zrnicowanie pionowe.

Zrnicowanie poziome

Dotyczy cech widocznych (np. barwa koniaku) i odczuwalnych (np. smak koniaku). Nawet jeli ceny poszczeglnych odmian dbr byyby jednakowe, to nabywcy preferowaliby rne odmiany. Wany jest stosunek kupujcych do dbr np. aspiryna

Zrnicowanie poziome

Wersja oparta na teorii konkurencji monopolistycznej Edwarda Chamberlina tzw. Modele neo-Chamberlin Wersja oparta na teorii popytu konsumpcyjnego Hotellinga i Lancastera tzw. Modele neo-Hotelling

Modele neo-Chamberlin

Def. Dbr zrnicowanych dobra rnice si wygldem i stylem lecz posiadajce identyczne przeznaczenie kocowe i zaspokajajce te same potrzeby. Charakteryzuj si wysok elastycznoci substytucji popytu. W warunkach konkurencji monopolistycznej gwarantuj pewien zakres swobody cen i strategii marketingowej, w tym reklamy.

Konsumenci w modelach neoChamberlin

Konsumenci lubi rnorodno i chc nabywa tak wiele odmian, jak tylko si da. Kady konsument jest zainteresowany kupieniem wszystkich odmian dobra zrnicowanego. Konsumenci s usatysfakcjonowani zwikszajcym si wyborem dbr umiowanie rnorodnoci. Kady nowy model ma zapewnione miejsce w budetach konsumentw. Liczba odmian produktu jest ograniczona.

Modele neo-Chamberlin

Segmentacja rynku, mikrorynki na podobne do siebie dobra, oferowane przez rnych producentw Handel midzynarodowy umoliwia maksymalizacj zyskw producentom z konkurencji monopolistycznej.

Modele neo-Chamberlin

Funkcj handlu jest rozszerzanie dostpnoci istniejcych odmian w kolejnych krajach. Na rynku midzynarodowym toczy si konkurencja pomidzy dostawcami dbr zrnicowanych. Wanym narzdziem konkurencji jest reklama.

Podsumowanie modeli neoChamberlin

Nie istniej koszty dostosowania do handlu poza kosztami marketingu. adna firma nie jest zmuszona do opuszczenia rynku w nastpstwie rozpoczcia wymiany. aden konsument nie traci na handlu.

Modele neo-Hotelling

Teorie Hotellinga i Lancastera (1980), Helpmana (1981), Graya (1980, 1988). Oparte na teorii popytu konsumpcyjnego nowa interpretacja zachowa konsumenta. Podstaw zrnicowania produktu stanowi wizka cech charakterystycznych poszukiwanych przez konsumentw i zawartych w rnych odmianach oferowanych na rynku. Cechy charakterystyczne: szybko, komfort, rozmiar, kolor, ksztat.

Konsumenci w modelach neoHotelling

cile preferuj dobro o okrelonej mieszance cech. Konsumenci posiadaj wasne najbardziej preferowane zestawy cech charakterystycznych. Nie chc mie wielu odmian, lecz tylko jedn najbardziej optymaln. Na typ subiektywnie gorszy od ideau zgodz si tylko wtedy, gdy dostan go po niszej cenie. Preferowane przez konsumentw zestawy cech charakterystycznych rni si midzy sob.

Zachowania konsumenta

Preferencja konsumpcyjne oceniane s na podstawie kombinacji poszukiwanych przez konsumenta cech zawartych w zrnicowanych odmianach ( a nie na podstawie kolejno nabywanych odmian). Istnieje zapotrzebowanie na ca gam dbr producentw zarwno krajowych, jak i zagranicznych.

Konsumenci wartociuj okrelony typ dobra zgodnie z idealnymi wyobraeniami. Mniejsza rola reklamy konsument, nie potrzebuje dodatkowych informacji i sugestii co, do podjcia decyzji, reklama odgrywa rol przy obojtnoci konsumenta wobec alternatywnych modeli. Substytucja dbr zachodzi w obszarze najwikszego zblienia zestawu cech zawartych w odmianach.

Zrnicowanie pionowe.

Wynika z techniki produkcji i niedoskonaoci podaowej rynku. Produkty rni si wycznie jakoci. Wybr konsumenta wynika z rnic w dochodach nabywcw i cen poszczeglnych odmian ( a nie z chci posiadania optymalnej odmiany, czy zamiowania do rnorodnoci) Przykad: samochody o podobnej wielkoci, ale z rnym wyposaeniem.

Podsumowanie teorii handlu

Wiele teorii! Wiele odmian teorii!! Wiele kontrowersji!!!

Teoria Lancastera

Klasa produktw og dbr posiadajcych zestaw cech charakterystycznych Zrnicowanie dbr - odmienno proporcji, w jakich rne atrybuty wystpuj w dobrach zaliczanych do tej samej klasy.

Produkcja i konsumpcja

Proces produkcyjny decyduje o tym, jaka ilo kadej cechy charakterystycznej moe by dostarczana z danej wielkoci zasobw. Preferencje konsumentw determinuj poziom uytecznoci zwizany z rnymi wizkami atrybutw. Proces konsumpcji okrela, jakie kombinacje tych cech moe konsument uzyska z rnej kolekcji dbr.

Modele technologiczne

Model luki technologicznej Cykl ycia produktu Modele handlu oparte na nowej teorii wzrostu (Romera, Lucasa, Grossmana-Helpmana)

Miary konkurencyjnoci

Wskanik pokrycia importu eksportem Absolutne eksportowe udziay rynkowe Relatywne eksportowe udziay rynkowe Wskanik specjalizacji eksportowej Wskanik ujawnionych korzyci komparatywnych Skorygowany indeks ujawnionych korzyci komparatywnych

Wskanik pokrycia importu eksportem

Ex n Im n

Relacja eksportu do importu w odniesieniu do produktu n Informuje o pozycji kraju jako eksportera i importera Wskanik moe by liczony dla caego handlu produktem n, lub dla wymiany z okrelonym krajem lub grupa krajw, np. UE, OECD.

Absolutne eksportowe udziay rynkowe

( Ex n ) i MS ( Ex n ) w

Mierzy udzia eksportu dobra n kraju i w cakowitym eksporcie wiatowym tego dobra.

Relatywne eksportowe udziay rynkowe( Exn )i ( Exn ) k RMS ( Exn ) w ( Exn ) w

Mierzy udzia eksportu dobra n kraju i w cakowitym eksporcie wiatowym tego dobra do odpowiednika udziau partnera handlowego k w eksporcie wiatowym w. Okrela pozycj konkurencyjn danego kraju w rynku wiatowym w odniesieniu do pozycji konkurenta. Moe by mierzony nie tylko w odniesieniu do eksportu wiatowego, ale te np. do eksportu EU, OECD.

Wskanik specjalizacji eksportowej ( Exn ) i ( Exn ) OECD SpEx ( Ex ) i ( Ex )OESD

Mierzy relacj eksportu dobra n kraju i do cakowitego eksportu tego kraju podzielon przez relacj eksportu dobra n z innego obszaru geograficznego: wybranego kraju partnerskiego, OECD, UE. Odzwierciedla korzyci komparatywne, gdy odnosi eksport z dwch badanych obszarw, np.. Kraju i i obszaru OECD, okrelonego dobra n do ich cakowitego eksportu, traktowanego jako zbiorowe dobro alternatywne.

Wskanik ujawnionych korzyci komparatywnych (miara Balassy)

( Exn ) i ( Ex ) i RCA ( Ex n ) w ( Ex ) w

Obrazuje cznie korzy konkurencyjn i komparatywna kraju Udzia eksportu dobra n z kraju i w cakowitym eksporcie tego dobra, do udziau cakowitego eksportu kraju i w cakowitym eksporcie wiatowym w.

Skorygowany indeks ujawnionych korzyci komparatywnych( Exn ) i (Im n ) i CRCA ( Ex ) i (Im) i

Uproszczona wersja RCA Rnica udziaw danego dobra n w cakowitym eksporcie i imporcie kraju i Bez odnoszenia do odpowiednich proporcji w krajach partnerskich i na caym wiecie.