NR 2/2005

Str. 1/12

B i u l e ty n i n fo rm a cy j ny

Towarzystwa Nauczycieli Bibliotekarzy

Szkół Polskich Oddział w Bielsku-Białej

nr 2/2005

Spis treści:

BIBLIOTERAPIA PROWADZONA W ŚRODOWISKU SZKOLNYM

Biblioterapia prowadzona w środowisku szkolnym może być realizowana przez nauczy-cieli: w bibliotece szkolnej, świetlicy, na lekcjach języka polskiego, nauczania początkowego oraz zajęciach kompensacyjno – wyrównawczych. Metoda ta jest łatwa i przyjemna w realizacji wymaga jednak dobrej znajomości literatury. Chciałabym zachęcić nauczycieli do działania w tym kierunku, ponieważ biblioterapia jest zajęciem bardzo przyjemnym i wdzięcznym. Uważam, że warto wykazać się trudem, efektem którego byłaby chęć podejmowania pracy nad sobą przez dzieci i młodzież, zmiana ich postaw wobec siebie, rozwój psychicznej aktywności, a przede wszystkim wyraz radości i szczęścia malujący się na ich twarzach.

Zaczynając należy przytoczyć trochę wiadomości dotyczących biblioterapii. Termin „biblio-terapia” pochodzi od dwóch wyrazów: biblion – książka i therapeo – leczę. Pojawił się po raz pierwszy za sprawą Samuela McChorda Crothersa w 1916 roku na łamach amerykańskiego cza-sopisma „Atlantic Month” w językowej formie angielskiej bibliotherapy.

W literaturze spotykamy się z def. biblioterapii, która określa ją jako zamierzone działa-nie przy wykorzystaniu książki lub materiałów nie drukowanych (obrazów, filmów, itp.), prowa-dzących do realizacji celów rewalidacyjnych, resocjalizacyjnych, profilaktycznych i ogólnorozwojowych.

Towarzystwo Nauczycieli Bibliotekarzy Szkół Polskich

Rada Oddziału w Bielsku-Białej

ul. Bohaterów Warszawy 20

43-300 Bielsko-Biała

Biblioterapia prowadzona w środowisku szkolnym 1-5 Wyszukiwanie informacji - MOL 6-7 Technologia pracy umysłowej 7-9 Edukacja teatralna w bibliotece szkolnej 9-10 Sprawozdanie z działalności TNBSP 2004/2005 10-11 Wyjazd edukacyjny do Warszawy 11-12

Co robimy?

NR 2/2005

Str. 2/12

Stosując biblioterapię można wpływać na pewne sfery życia człowieka: psychiczną, inte-lektualną, społeczną i emocjonalną. Można również w pewnym stopniu ingerować w jego za-chowanie, stymulować dążenia naszego podopiecznego do podniesienia jakości jego życia, dą-żenia do zaspokojenia potrzeb oraz wpływać na jego koncepcję wolności i tożsamości osobistej.

Biblioterapia pomaga odbudować równowagę psychiczną, sprzyja wypracowaniu własnej postawy moralnej wobec samego siebie i otoczenia, również wobec cierpienia i śmierci. Czasem umożliwia znale-zienie celu i sensu życia, stymuluje twórczość i aktywność oraz wzbogaca osobowość człowieka. Tak więc można powiedzieć, że biblioterapia stwarza szanse nam wszystkim, gdyż każdy z nas chciałby żyć dobrze, szczęśliwie i pogodnie.

Cele biblioterapii:

Prawidłowo przebiegający proces biblioterapii w środowisku szkolnym ma na celu wykrywanie i diagnozowanie oraz stymulowanie potrzeb i uzdolnień oraz wskazanie możliwości kompensacyjnych dzieci niepełnosprawnych, a także zdrowych, ale nie mogących sobie poradzić z różnymi sytuacjami i problemami życiowymi. Cele działań biblioterapeutycznych dobiera się stosownie do potrzeb i problemów konkretnego uczestnika terapii (biblioterapia indywidualna) lub uczestników grupy (w biblioterapii grupowej).

Cele wynikają z zadań rozwojowych dotyczących danej jednostki bądź grupy poddawanej biblio-terapii i mogą one dotyczyć problemów związanych z wiekiem, np. rozróżnienie dobra od zła, rozwoju sumienia, akceptacji własnego ciała, niezależności od rodziców itp. Mogą również być związane ze sta-nem psychicznym i dotyczyć będą np. zapewnienia wsparcia psychologicznego i duchowego, poprawy samopoczucia, pomocy w odzyskaniu wiary we własne siły, zaakceptowania siebie w trudnej sytuacji życiowej, ukazania przykładów postępowania oraz pozytywnych wzorców osobowych.

Zastosowane w procesie biblioterapeutycznym środki czytelnicze mogą dostarczyć obiektywnych danych do dokonania wglądu w siebie i do zmiany sposobu myślenia naszego „pacjenta” i przyczynić się do zmiany w jego zachowaniu, wierzeniach i uczuciach.

Dobór materiałów:

Biblioterapia opiera się głównie na wykorzystaniu terapeutycznych wartości literatury a książki wykorzystywane w procesie terapeutycznym muszą pełnić wiele funkcji. Trzeba je bardzo starannie do-bierać uwzględniając stan zdrowia adresata, jego zainteresowania i preferencje czytelnicze oraz dotych-czasowe doświadczenia życiowe. Trzeba tutaj pamiętać, że książki mogą wydobyć z podświadomości czytelnika zarówno radosne jak i przykre przeżycia. Pod wpływem lektury może nastąpić odreagowanie wywołane skojarzeniami lub wspomnieniami i podczas czytania czytelnik może doznać emocji podobnych do tych, które zostały zepchnięte do podświadomości. Dlatego książki i materiały literackie winni być uprzednio odpowiednio wyselekcjonowane i opisane pod kątem realizacji określonych celów terapeu-tycznych.

W doborze materiałów do programu biblioterapeutycznego trzeba zwrócić uwagę na per-cepcyjną dostępność materiału, np. książki obrazkowe dla dzieci wymagające specjalnej stymu-lacji rozwoju języka (z zaburzeniami mowy, upośledzonych umysłowo); historyjki obrazkowe; rymowanki i piosenki; książki z ilustracjami w języku migowym (dla dzieci głuchych); książki z piktogramami i symbolami Blissa (dla dzieci nie mówiących); dotykowe i brajlowskie książki oraz taśmy magnetofonowe, tzw. książki „mówione” (dla niewidomych); książki „łatwe w czytaniu” (pisane dużą czcionką, z marginesem i prześwitami, na nie odblaskowym papierze, w sztywnej oprawie), „bity inteligencji” i karty do czytania (dla dzieci z porażeniem mózgowym).

Materiał biblioteczny można podzielić na trzy podstawowe kategorie, jak to proponuje D. Gostyńska:

● materiały uspakajające (sedativa), do których zalicza m.in.: książki przygodowe, tzw. mło-dzieżowe, baśnie, literatura humorystyczna;

NR 2/2005

Str. 3/12

● materiały pobudzające (stimulativa), np. książki o tematyce awanturniczo – przygodowej, wojenne, podróżnicze, popularnonaukowe;

● materiały refleksyjne (problematica) czyli powieści obyczajowe, biograficzne, książki o wątku romansowym, psychologiczne i socjologiczne.

W. Kozakiewicz zaproponował jeszcze jedno kryterium doboru materiałów biblioterapeutycz-nych:

● sacrum – czyli taki rodzaj literatury, który w czytelniku powoduje nie tylko silne wzru-szenie natury religijnej, ale i taki, który powoduje, że czytelnik w trakcie czytania do-konuje jakiegoś ważnego dla siebie odkrycia.

Prócz książek w procesie biblioterapeutycznym można stosować inne materiały alternatywne, np.:

● środki audiowizualne: filmy, kasety wideo,

● środki audialne: kasety, taśmy z tekstem słownym, muzyką lub odgłosami natury;

● materiały ikonograficzne: obrazy, fotografie itp.;

● przedmioty wywołujące określone wspomnienia lub nastroje;

● zabawki edukacyjne;

● gry dydaktyczne;

● edukacyjne i terapeutyczne programy komputerowe; Łączenie kilku środków lub materiałów terapeutycznych daje dobre efekty w pracy i jest dużym urozmaiceniem dla naszego „pacjenta”.

Warunki czytania: Zewnętrzne warunki mają ułatwić percepcję tekstu, zatem należy zadbać o: właściwe oświetlenie,

pulpity, urządzenia do czytania na wznak, do przewracania stron itp. Należy zapewnić komfort podczas czytania oraz zadbać o właściwy nastrój biblioterapeutyczny. By to było możliwe zajęcia te powinny się odbywać w oddzielnym, wyciszonym pomieszczeniu, aby uczestnik sesji mógł się skupić na problemie i chciał się szczerze wypowiadać. Ponadto estetyka, nastrój i komfort miejsca spotkania również wpływa-ją na przebieg procesu terapeutycznego.

Dobór uczestników:

Jednym z podstawowych warunków właściwie przeprowadzanej biblioterapii jest całkowi-ta dobrowolność uczestnictwa w zajęciach. Oczywiście do zadań biblioterapeuty należeć będzie przekonanie danej osoby o znaczeniu biblioterapii i o istocie przynależności do społeczności te-rapeutycznej.

Uczestników należy dobrać pod względem wspólnoty potrzeb i problemów, które chce się w trakcie terapii rozwiązać. Trzeba wziąć również pod uwagę wiek, poziom intelektualny oraz preferencje czytelnicze dzieci. Biblioterapią prowadzoną w środowisku szkolnym można objąć uczniów: niepełno-sprawnych, przewlekle chorych, o zaburzonym zachowaniu i tych, którzy weszli w kolizję z prawem, bar-dzo zdolnych, mających kłopoty z nauką, z poczuciem krzywdy i odrzucenia. Dla każdej grupy dzieci mu-si być opracowany osobny model postępowania biblioterapeutycznego, który zawierał będzie wnikliwie przemyślany sposób pracy i odpowiedni dobór lektur. Biblioterapeuta winien więc przygotować konspek-ty i scenariusze zajęć, w których uwzględnić musi przewodni cel terapeutyczny oraz poziom intelektual-ny, warunki psychoruchowe i odbiór emocjonalny poszczególnych uczestników biblioterapii.

Biblioterapeuta:

Osoba zajmująca się biblioterapią winna być starannie przygotowana do pełnienia swojej funkcji. Według Oplera biblioterapeutą może być każda wrażliwa osoba z pewną eksperymentalną wiedzą i podstawowym zrozumieniem procesów grupowych. Może więc być biblioterapeutą nauczyciel, zdolny do syntonii i empatii, dobrze znający uczestnika biblioterapii, umiejący prowadzić dyskusje i stworzyć odpowiednią atmosferę spokoju i zaufania. Biblioterapeuta winien też dobrze i operatywnie orientować się w materiałach, aby szybko je dopasowywać do zmieniających się potrzeb użytkowników. Wszystkie

NR 2/2005

Str. 4/12

jego działania powinny być nacechowane zrozumieniem potrzeb podopiecznych i bezinteresowną do nich przyjaźnią oraz dużą serdecznością. Wszystkie etapy pracy terapeutycznej muszą być przemyślane, prze-analizowane z różnych punktów widzenia.

Biblioterapeutę cechować musi cierpliwość, rozumienie trosk i kłopotów swoich podopiecznych oraz tolerancja. Nie może on oceniać swoich wychowanków, powinien ich akceptować takimi jacy są. Ko-nieczne jest by miał również rozeznanie, które z książek mogą mieć niekorzystny wpływ na osoby w konkretnych sytuacjach psychicznych. Nieodpowiednia bowiem książka, może wyrządzić szkody w psychice naszego „pacjenta”.

Dla prowadzącego ważne jest by pamiętać o posiadaniu księgozbioru biblioterapeutycznego, dosto-sowanego do autentycznych potrzeb uczestników tego procesu. Może składać się on z dwóch części: w pierwszej materiały przeznaczone tylko dla biblioterapeuty, w drugiej te, które będzie wykorzystywał do biblioterapii, zgodnie z nadrzędnym celem terapii czytelniczej i możliwościami percepcyjnymi uczestników danego procesu. Wyselekcjonowane książki powinny być nie tylko łatwe w odbiorze, ale winny zawierać tematy bliskie czytelnikom i być dostosowane do problematyki poszczególnych sesji (spotkań) bibliotera-peytycznych.

Formy pracy; Proces biblioterapeutyczny przeprowadzany w szkole można realizować poprzez następu-

jące formy pracy: ● formy teatralne: przygotowanie inscenizacji na podstawie książki za pomocą teatru kukiełko-

wego lub gdy uczniowie są aktorami, recytacja wierszy;

● głośne czytanie fragmentów utworu;

● wykonywanie prac plastycznych w oparciu o dany fragment utworu lub utwór literacki;

● prowadzenie dyskusji dotyczącej danego utworu literackiego a związanej z problemami nurtu-jącymi dzieci;

● wyrażanie swoich emocji po przeczytaniu, obejrzeniu lub usłyszeniu danego utworu techniką literacką, plastyczną lub muzyczną;

● wyjście do teatru, kina, biblioteki lub na wystawę celem przybliżenia omawianego utworu;

● wyjście do miejsc budzących szczególne emocje u dziecka (negatywne lub pozytywne), np. parku, lasu, łąki itp.;

● opracowywanie przez dzieci prostych tekstów w formie pamiętnika;

● redagowanie gazetki szkolnej;

● stymulowanie zaburzonych sfer u dziecka poprzez stosowanie zabaw edukacyjnych (np. puz-zle, domino, memo, gry planszowe) oraz edukacyjnych programów komputerowych;

● zajęcia o charakterze socjoterapeutycznym, (gdy uczniowie analizują różnego rodzaju zacho-wania i postawy przy wykorzystaniu przysłów, bajek, fraszek);

● rozpoznawanie usłyszanych dźwięków (np. rodzaj instrumentu, szum morza, odgłosy zwierząt itp.)

● opowiadanie nowego zakończenia danego utworu literackiego;

● stosowanie dramy.

Metoda biblioterapii jaką można stosować w pracy z dziećmi ma zaletę, że nie wymaga rozbudowanego warsztatu pracy. Można ją stosować w różnych sytuacjach i różnych warunkach (np. na lekcjach, zajęciach świetlicowych, w bibliotece, w indywidualnych kontaktach). Wyma-ga jednak dobrej znajomości literatury, umiejętności stwarzania nastroju, wyzwalania emocji oraz dobrego kontaktu z dziećmi lecz przynosi bardzo widoczne rezultaty i satysfakcję zawodo-wą.

Bibliografia: 1. Borecka I., Biblioterapia. Teoria i praktyka. Poradnik, Warszawa 2001. 2. Borecka I., Możliwość zastosowania biblioterapii w domach dziecka, Wałbrzych 1993. 3. Borecka I., Biblioterapia w szkole podstawowej i gimnazjum, Wałbrzych 2002. 4. Borecka I., Metodyka pracy z czytelnikiem chorym i niepełnosprawnym, Olsztyn 1991. 5. Dziecko niepełnosprawne w bibliotece, pod. red. H. Borzyszkowskej, Warszawa 1996.

NR 2/2005

Str. 5/12

6. Kozakiewicz W., Sacrum w literaturze, [w:] „Biblioterapeuta”, 1998, nr 3, s.1-3.

7. Tomasik E., Czytelnictwo i biblioterapia w pedagogice specjalnej, Warszawa 1994. 8. Waloszek D., Zabawa edukacyjna, Zielona Góra 1996. Wspomaganie rozwoju, psychostymulacja, psychokorekcja, pod red. B. Kaja, Bydgoszcz 2001.

Materiały terapeutyczne proponowane przez I. Borecką A. Wydawnictwa zwarte:

● Austen Carrie, Dzieląc się samemu, Warszawa 1992.

● Blake Susan, Ukraść Josha, Katowice 1992.

● Borowa Maria, Ogrody, Wrocław 1997.

● Borzymowska Barbara, Dziewczyna dla Pawła, Wrocław 1996.

● Borzymowska Barbara, Rafał i Anka, Wroclaw 1995.

● Fox Marta, Magda. doc, Wrocław 1996.

● Furhmann-Wonkhaus Elke, Spacer po tęczy: odprężające opowiadania dlachorych dzieci, Kielce 2003.

● Landau Irena, Kapuściaki to my,!, Warszawa 1995.

● Lewońska Natalia, Sonata dla Natalii, Wrocław 1996.

● Meyer-Glitza Erika, Jakub pogromca strachu, Kielce 2001.

● Meyer-Glitza Erika, Kiedy Pani Złość przychodzi z wizytą, Kielce 2001.

● Molicka Maria, Bajkoterapia. O lękach dzieci i nowej metodzie terapii, Poznań 2002.

● Musierowicz Małgorzata, Dziecko piątku, Poznań 1993.

● Musierowicz Małgorzata, Nutria i nerwus, Poznań 1997.

● Najpiękniejsze wiersze dla mamy, Warszawa 1996.

● Siesicka Krystyna, Moja droga Aleksandro, Wrocław 1996.

● Siesicka Krystyna, Nieprzemakalni, Wrocław 1997.

● Siesicka Krystyna, Obok mnie, Wrocław 1997.

● Terakowska Dorota, Córka czarownic, Wrocław 1997.

● Warneńska Monika, Lilka, Warszawa 1992.

B. Materiały dźwiękowe: - kasety magnetofonowe:

1. Dźwięki natury. Cudowne pieśni ptakow. EMC. 2. Dźwięki natury. Dźwięki Raju. EMC. 3. Dźwięki natury. Nurkując z delfinem. EMC. 4. Dźwięki natury. Pieśń słowika. EMC. 5. Hiszpańska muzyka gitarowa P. 6. Jeżowska Majka, Wszystkie dzieci są nasze, Wydawnictwo Brawo. 7. Lewicka Bożena, Bajkowy relaks. Cz. 1, Ośrodek Wiedzy i Rozwoju Osobowości.

- płyty:

● Copin, Nokturny, PN SX 0071, SX - 0070.

● Cohen L. SX-2704, SK 824 – PN.

● Fletnia – S – 1113 3499.

● Harfa – PN – SXL- 0976.

● Marek i Wacek, Miniatury romantyczne, - Veriton – SXV – 835.

● Mocart W. A.Kcert na flet. PN – Sk 1929.

● Lutnia SLPX – 11549.

● Ravel M. , Melodia – CO869 – 70.

● Vivaldi A., Koncerty H – SLPX – 11970. C. Gry i zabawy terapeutyczne:

puzzle, memo, domino, gry planszowe, gra w „skojarzenia”, krzyżówki,

rebusy, pusy.

Opracowała: mgr Julita Poszwa

NR 2/2005

Str. 6/12

Wyszukiwanie informacji – katalogi, karto-teka, zestawienia –

MOL i MOL 2000+

Zajęcia przeprowadzone w bibliotece szkolnej I LO im. Mikołaja Kopernika w Bielsku-Białej dnia 21.04.2005 r. Biblioteka szkolna – MOL: - wyszukiwanie informacji obejmuje dwa obszary: katalogi oraz kartotekę, - poszukiwanie polega na podaniu programowi pewnej informacji wyszukiwawczej, - w efekcie otrzymujemy na ekranie opisy bibliograficzne tych pozycji, które pasują do podanej informacji, - komputerowe możliwości stanowią znaczne rozszerzenie standardowych metod wyszukiwaw-czych, - wg dowolnego elementu opisu bibliograficznego można wyszukiwać tylko przy pomocy pro-gramu komputerowego, - program posługuje się metodą indeksową oraz swobodną, - wyszukane opisy można skierować do zestawienia bibliograficznego, -skuteczność poszukiwania indeksowego jest silnie zależna od jakości opisu treści pozycji sło-wami kluczowymi, - poszukiwanie swobodne może być w każdej chwili przerwane klawiszem Esc, -kartoteka zagadnieniowa jest szczególnie przydatna i wartościowa w bibliotekach profilowa-nych, fachowych, - zawartość kartoteki zagadnieniowej zależy od profilu i potrzeb instytucji, której służy bibliote-ka, - program umożliwia tworzenie zestawień tematycznych na podstawie opisów bibliograficznych księgozbioru, albo na podstawie opisów bibliograficznych zawartych w kartotece zagadnienio-wej, - wybrane do zestawienia pozycje zaznaczamy klawiszem Ins na poziomie opisów skróconych, - zestawienia bibliograficzne mają charakter tymczasowy, w celu dalszej pracy należy zapisać zestawienie, - można samodzielnie nadać nazwę zestawienia, - na każdej z końcówek w sieci komputerowej można tworzyć (niezależnie od pracy na pozosta-łych końcówkach) własne zestawienia bibliograficzne, - zaleca się stosowanie raczej słów kluczowych zamiast haseł przedmiotowych, - program oferuje umieszczenie w indeksie do 10 różnych haseł.

Program „KATALOG” dla użytkowników: - jest to samodzielny program przeznaczony do przeglądania katalogów, wyszukiwania informa-cji i tworzenia zestawień bibliograficznych, - w tym programie pozostawiono tylko opcje realizujące funkcje wyszukiwawcze, - szkoły posiadające program „Biblioteka szkolna – MOL” mają prawo instalować i używać program KA-TALOG na wszystkich komputerach w szkole, - program KATALOG może pracować w sieci dowolnego typu, - sposób użytkowania w sieci jest najkorzystniejszy, bowiem użytkownicy otrzymują zawsze aktualną informację (wszystkie zmiany w katalogu i stanie wypożyczeń są natychmiast widoczne dla wszystkich użytkowników programu), - program KATALOG może również pracować na komputerach samodzielnych, ale baza danych musi być okresowo aktualizowana, a aktualizacja jest czasochłonna, więc informacje na temat wypożyczeń nie zawsze będą aktualne.

WARSZTATY

NR 2/2005

Str. 7/12

MOL 2000+ - głównym celem tego programu jest stworzenie rzetelnego katalogu odzwierciedlającego zaso-by biblioteki, - katalog obejmuje wszystkie rodzaje zbiorów bibliotecznych, - program udostępnia katalog biblioteki wyłącznie za pośrednictwem sieci, - istnieje jedna bibliograficzna baza danych obejmująca wszystkie rodzaje dokumentów, - można ograniczyć poszukiwania do konkretnego typu dokumentów, - katalog jest realizowany jako typowa lista, - można zmienić porządek sortowania na liście, - przy wyszukiwaniu swobodnym możliwe jest wyszukiwanie na podstawie informacji zawartych w całym opisie bibliograficznym, - może być podanych kilka informacji wyszukiwawczych połączonych wybranymi spójnikami lo-gicznymi, - można ograniczyć szukanie do wybranego zakresu lat wydania dokumentu, - każde tworzone zestawienie trafia na listę (należy określić nazwę zestawienia), - każde zestawienie może być opublikowane w witrynie www biblioteki. Katalog w Internecie: - czytelnicy wyszukują informacje w katalogu biblioteki posługując się przeglądarką witryn www wyko-rzystując serwis MOL WWW, - czytelnicy mają do dyspozycji wyszukiwanie proste i złożone, - można ograniczyć zakres przeglądanych dokumentów, - katalog przeszukuje się wpisując w pole szukany tekst, szukanie z gwiazdką – gwiazdka będzie oznaczać dowolny ciąg znaków, co daje nowe możliwości wyszu-kiwawcze – pozwala na poszukiwanie tekstu nie tylko na początku, ale również wewnątrz tekstu, - można poszukiwać w całości opisu bibliograficznego, - listę dostępnych zestawień, ich tytuły i zawartość ustala bibliotekarz.

Zajęcia przygotowała i przeprowadziła Bożena Szatan-Fedko

I LO im. M. Kopernika w Bielsku-Białej

Technologia pracy umysłowej – jak uczyć zapa-miętywania i myślenia

Zajęcia zorganizowane i przeprowadzone w bibliotece szkolnej I LO im. Mikołaja Kopernika

w Bielsku-Białej w dniu 24.05.2005 r.

Kilka informacji wybranych z obszernego materiału przedstawionego w trakcie zajęć: Uczenie się to czynność i proces. Może mieć charakter zamierzony, jak i niezamierzony. Rodzaje uczenia się:

pamięciowe, przez rozwiązywanie problemów, przez próby i błędy, przez wgląd, czyli przez zrozumienie, sensoryczne polegające na wytwarzaniu odruchów warunkowych, uczenie się przez naśladownictwo, uboczne – mimowolne, przy okazji wykonywania innych czynności.

Czynniki wpływające na proces uczenia się:

Warsztaty

NR 2/2005

Str. 8/12

środowiskowe, emocjonalne, fizyczne, socjologiczne, psychologiczne.

Rodzaje inteligencji: o językowa, o logiczno-matematyczna, o wizualno-przestrzenna, o muzyczna, o kinestetyczna (motoryczna), o interpersonalna (społeczna), o intrapersonalna (intuicyjna).

Organizacja zapamiętywania: bądź uważny, sprawdzaj przyswajane informacje, ucz się całości, nie części, spraw, żeby materiał, którego się uczysz, był dla ciebie ważny, twórz skojarzenia, stosuj zasadę od ogółu do szczegółu.

Błędy w metodach uczenia się: uczenie się powierzchowne, bez zrozumienia, niesystematyczne, w stanie nadmiernego napięcia nerwowego, tylko na podstawie podręczników i zeszytu, bez etapu ugruntowania wiadomości przez powta-

rzanie, brak wyodrębnienia wiadomości najważniejszych do

trwałego zapamiętania. Zorganizowany sposób powtarzania:

po 10 minutach od momentu zapamiętania, po godzinie, po 6-ciu godzinach, na drugi dzień, po tygodniu.

Prawa uczenia się:

prawo intensywności, organizacji, bliskości w czasie, ćwiczenia, pozytywnego efektu, interferencji.

Prawa przyswajania sobie materiału według Ebbinghansa:

o ćwiczenie rozłożone w czasie jest bardziej efektywne niż ćwiczenie zmasowane, o uczenie się całościowe jest zwykle skuteczniejsze niż uczenie się cząstkowe, o materiał mający znaczenie jest 9-krotnie łatwiejszy do przyswojenia niż materiał bezsen-

sowny, o głośne powtarzanie jest bardziej efektywne, o ważne są dokładnie określone instrukcje, o w uczeniu się musimy uczestniczyć aktywnie, o uczyć się należy z dużą motywacją, o ludzie uczą się szybciej dzięki wzmacnianiu pozytywnych reakcji za pomocą nagród niż

przez karanie reakcji nieprawidłowych,

NR 2/2005

Str. 9/12

o kara uniemożliwia uczącemu się reagowanie i tym samym niszczy jego zdolność do ucze-nia się,

o podkreślanie poprawnych reakcji jest bardziej skuteczne w nauczaniu niż nagłaśnianie błędów.

Zajęcia na w/w temat przygotowała i przeprowadziła mgr Bożena Szatan-Fedko

I LO im. Mikołaja Kopernika w Bielsku-Białej

EDUKACJA TEATRALNA W BIBLIOTECE SZKOLNEJ

Dnia 5 maja 2005 r. w bibliotece szkolnej SP 29 w Bielsku-Białej odbyła się pierwsza część zajęć z Animacji kulturalnej w bibliotece poświęcona tematyce edukacji teatralnej.

Kształcenie teatralne w szkole ma dwa zasadnicze cele:

przygotowanie dzieci i młodzieży do odbioru przedstawień teatralnych,

wyposażenie uczniów w umiejętności, które pozwolą im na amatorską działalność teatralną i wyzwolą w nich możliwości kreacyjne do tworzenia widowisk o charakterze te-atralnym.

W realizacji obydwu celów może, a nawet powinien uczestniczyć bibliotekarz szkolny.

Pierwszy cel można osiągać poprzez gromadzenie i udostępnianie gotowych scenariuszy utworów przeznaczonych do wystawienia na scenie, tomików poezji, wycinków z wierszami gromadzonych w teczkach i ułożonych tematycznie, nagrań recytacji, piosenek, projektów in-scenizacyjnych, projektów dekoracji, kostiumów itp. Często zdarza się, że to właśnie bibliotekarz zajmuje się organizacją wyjść młodzieży szkolnej do kina, teatru. Warto wcześniej obejrzeć spektakl i proponować uczniom oglądanie sztuk teatralnych najbardziej wartościowych i atrakcyjnych, które na długo zapadną w pamięć młodego człowieka i zachęcą do kolejnych wizyt w teatrze. A może by tak pokusić się o zorganizowanie wycieczki dydaktycznej do Teatru Polskiego czy Banialuki, pokazanie uczniom teatru "od kulis", pokazanie mechanizmów jego działania... Wszak jesteśmy w tej dobrej sytuacji, że w naszym mieście jest i teatr lalek i teatr dramatyczny, dlaczego więc z tego nie skorzystać?...

Teatr jest miejscem magicznym, gdzie obowiązują określone zasady zachowania. Te zasa-dy powinniśmy wpajać dzieciom od najmłodszych lat i systematycznie je przypominać przed każdym wyjściem na spektakl. Kształtowanie kultury teatralnej to także poszerzanie zasobów słownictwa o terminologię teatralną (gazetki tematyczne, wystawy o tematyce teatralnej, kon-kursy wiedzy o teatrze).

Do osiągnięcia drugiego celu można dążyć poprzez założenie przy bibliotece grupy teatralnej i prowadzenie kółka teatralnego. Na zajęciach kółka uczniowie uczą się sztuki aktorskiej, właściwej dykcji i modulacji głosu, wyrażania uczuć i stanów emocjonalnych poprzez gesty, ruch, mimikę, rozwijają zdol-ności aktorskie, recytatorskie, scenograficzne, taneczne, muzyczne, plastyczne. Musimy jednak pamię-tać, że dzieci nie są aktorami, a uczestnictwo w zajęciach kółka teatralnego ma być przyjemnością . Ważne jest aby dzieci, poprzez zabawę w teatr, poznawały radość tworzenia spektaklu, uczestnicząc we wszystkich jego etapach. Jest to czynnościowy sposób poznawania sztuki teatralnej, a więc najbardziej kształcący i atrakcyjny dla uczniów.

Niech wszystkim działaniom nauczycieli-bibliotekarzy, uczestniczącym w edukacji teatralnej dzieci przyświeca myśl Władysława Kopalińskiego "Człowieka nie należy wychowywać tylko do zawodu, ale także do twórczego wypoczynku, jest to bowiem jedyna forma wykorzystywania wolne-

Warsztaty

NR 2/2005

Str. 10/12

go czasu, jaka człowieka odbudowuje wewnętrznie i czyni z niego istotę usatysfakcjonowa-ną i zdrową."

Alina Chwietkiewicz

Sprawozdanie z działalności Oddziału TNBSP w Bielsku-Białej

w roku szkolnym 2004/2005

Działania Oddziału TNBSP w Bielsku-Białej w roku szkolnym 2004/2005 obejmowały 24 różnego rodzaju spotkania, szkolenia i wyjazdy edukacyjne. Tematyka zajęć odpowiadała zapotrzebowaniu wyrażonemu przez naszych członków na podstawie przeprowadzonej wcze-śniej ankiety. We wszystkich spotkaniach wzięło udział ponad 300 osób z Bielska-Białej i okolic – członkowie Oddziału oraz inni nauczyciele bibliotekarze. Zgodnie z zaplanowanym harmono-gramem odbyły się szkolenia na temat: - nabywania i doskonalenia umiejętności posługiwania się Internetem w pracy bibliotekarza szkol-

nego – 4 spotkania - nabywania i doskonalenia umiejętności wykorzystania programów komputerowych w pracy biblio-

tecznej – 5 spotkań - nabywania i doskonalenia znajomości form pracy terapeutycznej z czytelnikiem – 3 spotkania - nabywania i doskonalenia umiejętności w zakresie technologii czytania i uczenia się – 2 spotkania - nabywania i doskonalenia umiejętności w zakresie stosowania animacji kulturalnej w bibliotece –

2 spotkania - nabywania i doskonalenia znajomości przepisów prawnych dotyczących awansu zawodowego na-

uczyciela bibliotekarza – 2 spotkania

Miały miejsce 2 wyjazdy edukacyjne: - do Częstochowy, gdzie w Klasztorze Jasnogórskim zwiedzaliśmy zabytkową bibliotekę

i Skarbiec oraz galerię malarstwa Tomasza Sętowskiego „Muzeum Wyobraźni” - na Forum Bibliotekarzy Województwa Śląskiego nt: „Bibliotekarz wobec wyzwań współ-

czesności” w Częstochowie, gdzie nasz Oddział wystąpił z referatem. Dodatkowo odbyło się 5 spotkań zorganizowanych przez członków naszego Oddziału

w Kozach: - Rola i znaczenie TNBSP w pracy nauczyciela i procesie samokształcenia - Praca pedagogiczna biblioteki szkolnej - Awans zawodowy - Normy biblioteczne

Zorganizowane i przeprowadzone zajęcia odbywały się w niewielkich 10-15 osobowych grupach sprzyjających dobrej komunikacji i owocnej wymianie informacji oraz doświadczeń. Spotkania przygotowały i prowadziły:

mgr Bożena Szatan-Fedko, mgr Anna Faber, mgr Romana Bulanda-Frączkiewicz, mgr Ju-lita Poszwa, mgr Małgorzata Kilijan, mgr Danuta Kwiecień, mgr Elżbieta Gucwa, mgr Danuta Pobudkiewicz, mgr Małgorzata Dwornik, mgr Iwona Kancler, mgr Alina Chwietkiewicz, mgr Ma-ria Koutny, mgr Katarzyna Urbaniec. Zajęcia odbyły się dzięki uprzejmości dyrekcji szkół: I LO im.M.Kopernika w B-B, Gimnazjum w Kozach, Kolegium Nauczycielskie w B-B, Zesp. Szkół Ogólnokszt. w B-B, SP nr 29, Zesp. Szkół Ekonomicznych w B-B, Gimnazjum nr 11 w B-B, SP nr 1 w B-B.

Z zaplanowanych wcześniej działań nie udało się zrealizować integracyjnych wycieczek na terenie miasta, ze względu na niesprzyjającą pogodę.

W bieżącym roku szkolnym nawiązaliśmy współpracę z członkami Oddziału TNBSP w Częstochowie. Pierwszym rezultatem tych działań była współorganizacja Forum Bibliotekarzy

TNBSP

NR 2/2005

Str. 11/12

Województwa Śląskiego oraz udział w organizowanym przez Częstochowski Oddział konkursie na stronę internetową biblioteki szkolnej. Członkowie Oddziału w Bielsku-Białej wzięli także udział w ogólnopolskiej akcji organizowanej przez Radę Główną TNBSP „Wielkie Biblioteczne Czytanie”.

Plany na rok przyszły: - kontynuacja dotychczasowych działań, - organizacja Forum Bibliotekarzy Województwa Śląskiego we współpracy z Oddziałem

Częstochowskim w Bielsku-Białej, - organizacja wyjazdów edukacyjnych do Cieszyna oraz Warszawy.

Prezes Rady Oddziału Katarzyna Urbaniec

Sprawozdanie z wyjazdu edukacyjnego do Warszawy

W dniach 20-21 maja 2005 r. wraz z grupą nauczycieli biblioteka-rzy z Cieszyna i okolic wzięłam udział w wyjeździe edukacyjnym do Warszawy, zorganizowanym przez doradcę metodycznego ds. Bibliotek Szkolnych, panią mgr Bożenę Rendaszkę.

Pierwszego dnia miałyśmy okazję zobaczyć w Warszawie niezwykłą wystawę pt. "Cienie i światła. Arcydzieła malarstwa francuskiego 1600 - 2000", eksponowaną w salach Zamku Kró-lewskiego. Oglądane przez nas obrazy na co dzień zdobią Luwr, Musee d'Orsay, Muzeum Picas-sa i Centrum Sztuki Współczesnej Georges'a Pompidou, a wypożyczenie ich w takim zestawie zdarza się raz na tysiąc lat. Na tę wyjątkową prezentację dziejów malarstwa francuskiego zło-żyło się blisko 120 obrazów najwybitniejszych mistrzów - takich, jak Georges de La Tour, Nico-las Poussin, Claude Le Lorrain, Charles Le Brun, François Boucher, Jean-Honoré Fragonard, Je-an Simeon Chardin, Antoin Watteau, Jacques Louis David, Eugéne Delacroix, Jean August In-gres, Théodore Rousseau, Edgar Degas, Claud Monet, Pierre-Auguste Renoire, Paul Cézanne, Paul Gauguin, Alfred Sisley, Pablo Picasso, Gerges Braque, Yves Klein i Balthus i in.

Jeszcze pod wrażeniem "świateł i cieni" ruszyłyśmy do Pałacu Kultury i Nauki, żeby roz-począć naszą przygodę z KSIĄŻKĄ. W jubileuszowej 50. edycji Międzynarodowych Targów Książki w Warszawie wzięło udział 580 wystawców z 30 krajów, dla których wynajęto 11 tys. m2 powierzchni w PKiN i przed Pałacem. MTK odwiedziło ponad 40 tys. osób. Te liczby świadczą o tym, że mogłyśmy poczuć się odrobinę zagubione wchodząc do pałacowych sal. Krążyłyśmy od stoiska do stoiska, co i raz zaglądając do planu stoisk targowych i porządku dnia, w którym zaznaczyłyśmy interesujące nas spotkania i możliwości tanich zakupów do biblioteki szkolnej. Sił dodawała nam czekolada na gorąco serwowana przez wydawcę książki pt. "Opowieść pachnąca czekoladą" (bogato ilustrowany album poświęcony historii jednej z najbardziej znanych firm cu-kierniczych Warszawy, WEDLOWI).

Drugi dzień rozpoczęłyśmy od zwiedzenia wystawy pt. "SALVADOR DALI - ILUSTRATOR", przygotowaną w Muzeum Narodowym. Prezentowane na niej rysunki, grafika, książki, monety i obiekty z kolekcji Hannelore Neumann i Helmuta Rebmanna stanowią kwintesencję zjawiska nazwanego w XX wieku livre d'artiste (książka artystyczna). Z dużą uwagą obejrzałyśmy cykle wykonane do klasyki literatury światowej: Don Kichota, Boskiej Komedii Dantego, Dekameronu, Fausta i in.

Sobota na Targach Książki to był dzień licznych spotkań z pisarzami. Miałyśmy okazję osobiście poznać i otrzymać autograf od:

kandydata do literackiej Nagrody Nobla - Amosa Oza,

Targi Książki

NR 2/2005

Str. 12/12

jednej z najbardziej znanych na świecie polskich pisarek - Hanny Krall,

Fleur Jaeggy i Christopha Simona - pisarzy pochodzących ze Szwajcarii (kraju, który był honoro-wym gościem tegorocznych Targów),

Tessy Capponi-Borawskiej - autorki opowieści pachnących świeżą bazylią, rozmarynem i oliwkami, ilustrowanych zmysłowymi obrazami rozgrzanej słońcem Toskanii,

ulubienic czytelników - Katarzyny Grocholi i Barbary Kosmowskiej

i wielu innych.

Wędrując korytarzami Pałacu Kultury i Nauki podziwiałyśmy wystawy: Dürrenmatt - wystawa rysunków, Komiks szwajcarski, Elementarze świata, Zaczarowany świat Andersena, ...I odnowił oblicze ziemi. Tej ziemi. Wysłuchałyśmy poruszającej wypowiedzi szwajcarskiej pisarki Fleur Jaeggy i jej tłu-maczki Magdaleny Tulli (autorki opowieści Sny i kamienie, za którą otrzymała Nagrodę Fundacji im. Ko-ścielskich; za przekład zbioru opowiadań Fleur Jaeggy Gniew niebios otrzymała nagrodę "Literatury na Świecie"). Duże wrażenie zrobił na nas Amos Oz, który barwnie i dowcipnie przedstawił swój pogląd na świat, a spotkanie z czytelnikami przekształcił w pełnokrwisty spektakl literacki.

Z torbami wypełnionymi książkami i materiałami z Targów, z głowami przepełnionymi wrażeniami i nowymi informacjami, z duszą rozmarzoną sztuką wróciłyśmy do Bielska w nocy z soboty na niedzielę…

Epilog

Wyjazd do Warszawy na Targi Książki pozwolił na nawiązanie nowych przyjaźni. Doradca meto-dyczny, pani Bożena Rendaszka i nauczyciele bibliotekarze z Cieszyna (i okolic) z ochotą zgodzili się na dalsze kontakty i współpracę. Nasz Oddział został także zaproszony do Cieszyna (w dowolnym, wcześniej ustalonym terminie).

Iwona Szymik nauczyciel bibliotekarz z Zespołu Szkół Gastronomicznych i Handlowych

w Bielsku-Białej

ODWIEDŹ NAS W INTERNECIE www.tnbspbb.webpark.pl

KONTAKT Z ODDZIAŁEM BIELSKIM TNBSP

e-mail: botnbsp@wp.pl Jeżeli masz jakieś pytania odnośnie naszych działań, terminów spotkań,

naszej działalności – PYTAJ!

Jeżeli robisz coś ciekawego, masz interesujące pomysły, napisz o tym i wyślij nam swój tekst. Być może wydrukujemy go w naszym Biuletynie!

CZEKAMY NA KONTAKT i zapraszamy do współpracy!

Zarząd Oddziału TNBSP w Bielsku-Białej

Skład, oprac. i korekta

E.Gucwa SP 29 B-B

TOWARZYSTWO NAUCZYCIELI BI-

BLIOTEKARZY SZKÓŁ POLSKICH - RADA GŁÓWNA

Szkoła Podstawowa Nr 211

ul. Nowy Świat 21 A

00 - 029 WARSZAWA

Tel./fax: (0-22) 826-47-85 e-mail:

TNBSP@acn.waw.pl