NUEVO TESTAMENTO

en el mixteco de Atatlhuca

La Liga BblicaLas Sagradas Escrituras para Todos

El Nuevo Testamento en el mixteco de Atatlhuca

La Liga Bblica 1M primera edicin 1973 [mib] La Liga Bblica versin electrnica 2010

Publicado por

La Liga Bblica 1973

Se permite copiar, distribuir y comunicar pblicamente esta obra bajo las siguientes condiciones:

Reconocimiento. Reconozca a la Liga Bblica los derechos que tiene en la impresin o distribucin de esta obra, deslindndola de responsabilidad alguna por cualquier uso que se le de a la presente publicacin.

No comercial. No puede utilizar esta obra para fines lucrativos.

Sin obras modificadas. No se puede alterar, transformar o generar una obra a partir de sta.

PRLOGOEste libro es la parte de las Sagradas Escrituras que constituye el Nuevo

Testamento de nuestro Seor Jesucristo, el cual ha sido traducido al idioma mixteco, lengua nativa de algunos pueblos de la Mixteca Alta del distrito de Tlaxiaco, estado de Oaxaca.

El Nuevo Testamento fue escrito originalmente en el idioma griego; pero fue necesario traducirlo a otros idiomas para que todo el mundo pudiera recibir su mensaje de esperanza y de amor. En la actualidad, el Nuevo Testamento ha sido traducido a ms de mil idiomas distintos.

La presente traduccin al mixteco est basada en los manuscritos griegos que se conocen por el nombre de Textus Receptus. Este mismo texto fue el que usaron Casiodoro Reina y Cipriano de Valera para hacer su traduccin al espaol en el ao 1559.

Los traductores del Nuevo Testamento al mixteco, al emprender su tarea, tuvieron dos metas principales: 1) tratar de entender a fondo el significado del texto griego original, consultando varios comentarios importantes; y 2) tratar de comunicar este significado lo ms natural y claramente posible en el idioma mixteco. Para realizar esta labor, los traductores contaron con la valiosa cooperacin de varios habitantes nativos del rea mixteca, por lo cual desean expresar su ms profunda gratitud por la paciente y dedicada colaboracin en esta importante obra.

Hay algunas palabras griegas que tienen un significado muy complejo y no se pueden traducir al mixteco con una sola palabra. Es por eso que en ocasiones ha sido necesario expresar estas palabras por medio del uso de dos o tres palabras mixtecas, o usar frases descriptivas ms largas para expresar mejor el significado exacto del texto original.

La gramtica del griego es muy diferente a la del mixteco, y las figuras y formas retricas griegas a veces no se adaptan bien a la expresin en otras lenguas. As que los traductores han tratado de expresar estas formas de manera que sean naturales en el mixteco. Para lograr esto, han preferido usar la construccin, el orden de las oraciones, las figuras retricas y el estilo propio del mixteco, en vez de las del griego o espaol. En algunos casos, para facilitar su comprensin, han optado por explicar en detalle y claramente las informaciones que el manuscrito griego slo implica, ya que

los lectores de la antigedad entendan a que se referan sus escritores, por tratarse de su propia cultura.

El Nuevo Testamento ha sido el libro ms ledo de todos los tiempos, pues despierta el inters de todas las personas, no importan su edad, nacionalidad o raza. La vida de los personajes narrada en sus pginas y las enseanzas que contiene han servido de inspiracin y gua en la vida de millones de personas. Esperamos que la lectura de este libro sea de beneficio para ustedes y que les ayude a ser mejores personas, mejores mexicanos y mejores ciudadanos del mundo, cuando lleguen a comprender el significado de su eterno mensaje.

NDICE SAN MATEO ...........................................................................1SAN MARCOS .......................................................................66SAN LUCAS .........................................................................106SAN JUAN ..........................................................................174HECHOS .............................................................................224ROMANOS ..........................................................................2891 CORINTIOS ......................................................................3162 CORINTIOS ......................................................................341GLATAS ............................................................................358EFESIOS ..............................................................................368FILIPENSES .........................................................................377COLOSENSES ......................................................................3841 TESALONICENSES ...........................................................3902 TESALONICENSES ...........................................................3961 TIMOTEO .........................................................................3992 TIMOTEO .........................................................................407TITO ...................................................................................412FILEMN ............................................................................415HEBREOS ............................................................................417SANTIAGO ..........................................................................4371 PEDRO .............................................................................4442 PEDRO .............................................................................4521 JUAN ...............................................................................4572 JUAN ...............................................................................4643 JUAN ...............................................................................466JUDAS ................................................................................468APOCALIPSIS ......................................................................471

1

Lista ayuu yucn je n quiji Jesucristo (Lc. 3.2338)

1 Yha cu lista ayuu yucn je n quiji Jesucristo. Te m y ni quiji nu yucn rey David, te David ni quiji nu yucn Abraham.2

Abraham ni cuu de tt Isaac, te Isaac ni cuu de tt Jacob, te Jacob ni cuu de tt Jud jin tca ani i. 3Te Jud ni cuu de tt Fares jin Zara, te nn ndnd i ni cuu Tamar. Te Fares ni cuu de tt Esrom, te Esrom ni cuu de tt Aram. 4Te Aram ni cuu de tt Aminadab, te Aminadab ni cuu de tt Naasn, te Naasn ni cuu de tt Salmn. 5Te Salmn ni cuu de tt Booz, te nn i ni cuu Rahab. Te Booz ni cuu de tt Obed, te nn i ni cuu Rut. Te Obed ni cuu de tt Isa. 6Te Isa ni cuu de tt David, te ni cuu rey. Te rey David ni cuu de tt Salomn, te nn i, xhna g ni cuu a ash Uras.7

Te Salomn ni cuu de tt Roboam, te Roboam ni cuu de tt Abas, te Abas ni cuu de tt Asa. 8

Te Asa ni cuu de tt Josafat, te Josafat ni cuu de tt Joram, te Joram ni cuu de tt Uzas. 9Te

Uzas ni cuu de tt Jotam, te Jotam ni cuu de tt Acaz, te Acaz ni cuu de tt Ezequas. 10Te Ezequas ni cuu de tt Manass, te Manass ni cuu de tt Amn, te Amn ni cuu de tt Josas. 11Te Josas ni cuu de tt Jeconas jin tca ani i, m tiempo je cungoo ayuu Israel preso nde uu Babilonia.12

Te na cyc i ycun, te Jeconas ni cuu de tt Salatiel. Te Salatiel ni cuu de tt Zorobabel. 13

Te Zorobabel ni cuu de tt Abiud, te Abiud ni cuu de tt Eliaquim, te Eliaquim ni cuu de tt Azor. 14Te Azor ni cuu de tt Sadoc, te Sadoc ni cuu de tt Aquim, te Aquim ni cuu de tt Eliud. 15Te Eliud ni cuu de tt Eleazar, te Eleazar ni cuu de tt Matn, te Matn ni cuu de tt Jacob. 16Te Jacob ni cuu de tt Jos, te ni cuu y Mara. Te Mara ni cuu a nn Jess, Ya nan Cristo.17

Te nde Abraham te nde David ni yo ux cun yucn. Te nde David te nde na cuangoo ayuu Israel preso uu Babilonia ni yo nga ux cun yucn. Te nde n ni jengoo i preso te nde ni cacu Cristo, suni ni yo nga ux cun yucn.

JNUHUN VAHA NI TEE SAN MATEO

2

Je n cacu Jesucristo (Lc. 2.17)

18Te je n cacu Jesucristo, scuan

ni cuu: Nn y Mara, je ni cunda je quijnhan a jn Jos. Te nde n tu quijnhan a jn de, te ni jechun she a ni sha Espritu Santo. 19Te Jos, te quijnhan a jn, chi te nda cu de. Te tu n cn de cuha de jnhun canu a, chi sa cn de je na jcu shi j ma qujnhan de jn a. 20Te nn scuan ncani ni de, te jn jni ni queeni n ndajh ma Jtoho y Ya Dios nu de, te ni cahn y jin de:

Jos, she yucn David, ma yhu r cueca r ash r Mara, chi she je sccu a, vji i nde nu ma Espritu Santo. 21Te sccu a n she y. Te snn r i Jess, chi m i cu Ya jnama ayuu nu cuchi i, ch ndajh.

22Scuan ni cuu tc jniu yha,

nvha squcu jnhun Jitoho y Ya Dios je ni chn te ni nacani jnhun ya nde jenahn. Te suhva ni cahn de: 23 Coo n schi sh, te nihn she i,

te sccu i n she y,te conan sch un Emanuel.

Ach tutu. Te shv yha cn cahn: Ya Dios nde y jin y.

24Te ni natah ni Jos, te ni sha

de njnhun ni cahn ndajh Jitoho y jin de. Te ni jeca de Mara ni cuu a ash de. 25Te tu n qux de jn a, chi nde ni sccu a she y n a. Te ni snan de i Jess.

Je n quijicoo te mago nu y

2 Te n ni cacu Jess ini uu Beln nda Judea, te

tiempo un ndcu rey Herodes jniu. Ycun na te jecu te ndch j cascuha squ qum, ni quijicoo de nde jic, ichi nu cne nindii, te ni jincoo de uu Jerusaln. 2Te ni cacajnhn de ayuu:

Nd nu ne sch je n cacu je coo rey ayuu hebreo? Chi ichi n cne nindii ni cajito n n qum chnu je cu sea je n cacu i. Te vjicoo n chihn n i, ch de.

3Te rey Herodes, n ni jini de

jnhun yha, te ni cun ni de, nde jin tca yuu uu Jerusaln. 4Te ni nastt de tca st ccujhnu jn te cstn tutu ley Ya Dios nu yuu. Te ni cajnhn de te un nd nu cacu Cristo ach tutu. 5

Te ni cacachi nu de:Ini uu Beln nda Judea. Chi

suhva chn nu ttu ni tee te ni nacani jnhun ya nde jenahn: 6 Te rh yuu uu Beln

nda Jud,cjhnu ga uu r vs tca g

je cujhnu ini Jud.Chi suu ini uu r quenda n

Ya ndacu jniu,te coto ya ayuu ma r Israel,

ach Ya Dios.Ach tutu.

7Ycun na te Herodes ni cana sh

de tca te ndch un j nan mago. Te ni cajnhun ycn de nd quv n cane qum n. 8Te ni taj de te un qungoo de uu Beln. Te ni cahn de:

Cungoo n te cajnhun ycn n nd nu ne schi ll un. Te nu ni nanihn n i, te quijicoo n casthun n nu n, nvha suni m n quichihn n i, ch rey.

9Te je n cajini de jnhun ni

cahn rey, te cuangoo de. Te m

SAN MATEO1 , 2

3

qum chnu je n cajito de ichi n cne nindii, ysnu n de cuahn nde ni jin nu ne schi ll un, te ycuan n jecu. 10Te n ni cajito de je n jecu qum n, te yhyo ni cacus ni de. 11Te ni jincoo de ni quvcoo de ini vehe, te ni cajito de nu schi ll un jn nn i Mara. Te ni cajecu yt de nu i, te ni cachihn de i. Te ni canune de yejn de, te ni casoc de oro jin sje ct jn sje uvu nu i. 12Ycun na te ni scto jni de, ni cachi nu de je ma nuhn de nu Herodes. Te nga ichi cuanuhun de uu de.

Je n jinu Jos cuangoo de nacin Egipto

13Te na cunuhun tca te mago,

te ni scto jni Jos je n ndajh ma Jtoho y Ya Dios ni cahn y jin de:

Ndocu te cunu r qungoo r jn schi ll jn nn i nde nacin Egipto. Te ycun coycu r nde casthun r nu r. Chi Herodes je yajni nanduc de schi ll j je chni de i. Ach y.14

Te ni natah ni Jos. Te cuangoo de jn schi ll jn nn i, te u n cajica de cuangoo de nacin Egipto. 15Te ni coyc de ycuan nd ni jih Herodes. Te scuan ni cuu nvha squcu jnhun Jitoho y Ya Dios je ni chn te ni nacani jnhun ya nde jenahn: Nde nacin Egipto ni cana ri She ri vji i, ch Ya Dios, ach tutu.

Je n ndacu Herodes jniu je na c tca schi y ll

16Ycun na te Herodes ni jini de

je scuan ni casth te mago un

de, te yhyo ni qut ni de. Te ni taj de soldado cuangoo, te ni cajehni tca schi y ll j u cuiy jin j yqun g je cyc ini uu Beln jin tca uu yajni. Chi je ni cajnhun ycn de tca te mago un nasaa tiempo ni cuu je n cacu Jess. 17Te scuan ni squcu jnhun ni cahn Jeremas, te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn, chi ni cahn de: 18 Ini regin Ram ni jini sho ri

je cndahy te cndahy coh.Chi ahan ccuu yucn Raquel,

cndahy a jeh she a,te tu ccuni a ndus ni a, chi

ni cajih i.Ach tutu.

19Ycun na te ni jih Herodes. Te

ni scto jni Jos je n ndajh Jitoho y Ya Dios ni cahn y jin de nu nde de nacin Egipto. 20Te ni cahn y jin de:

Ndocu te nuhun r uu r Israel jin schi ll jn nn i. Chi je ni cajih te cnduc cahni schi ll j nu. Ach ndajh.

21Ycun na te ni ndocu de,

te cuanuhun de nacin Israel jin schi ll jn nn i. 22Te ni nihn de jnhun je Arquelao ni nucu de nu tat de Herodes, te m de ndcu jniu regin Judea. Te ni yh de nuhun de ycun. Te ni scto jni de je na quhn de regin Galilea, te cuangoo de. 23Te ni jin de ycun, te ni coyc de uu nan Nazaret. Scuan ni cuu nvha squcu jnhun ni cacahn te ni canacani jnhun Ya Dios nde jenahn. Chi ni cacachi de je cahn ayuu je te uu Nazaret cu Jess.

SAN MATEO2

4

Jnhun Juan te scundute (Mr. 1.18; Lc. 3.19, 1517; Jn. 1.1928)

3 Te ni yha tiempo, te ni jin Juan te scundute nde nu hun th nda Judea, ncani de jnhun suhva:

2Nacani ni r jijnhan r j sto

r cuchi r, chi je ni cuyajni Ya nde andv j ndacu ya jniu nu r. Ach de.3

Te Isaas, te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn, suhva ni tee de jnhun Juan nu ttu:

Coo n te cana jee nde nu hun th:

Sthva r m r jijnhan r, chi quee ma Jtoho y.

Te sha r jniu nda, chi vji ya, achi de.

Ach Isaas.4

Te sahma hun Juan cu ixi qut nn camello, te nhn n cinturn chji de. Te je tcu de cu tca ndcuhy jn ndxi yoc. 5Te ayuu uu Jerusaln jin tca yuu regin Judea jin yuu ycu yajni yuyte Jordn, ni quijicoo i nu de. 6Te ni canacani nda i cuchi i nu Ya Dios, te ni scundute de i ini yte Jordn.7

Te n ni jito de je vjicoo cueh te grupo fariseo jin te grupo saduceo nu scundute de, te ni cahn de jn:

Va she co ccuu r, chi xen r njnhun co. A cjeni ni r je cuu cunu r ccu r n castigo xen je quji? 8Nu scuan te sha r jniu vha, te scuan stn r je n canacani ndije ni r je sto r cuchi r. 9Te ma cni ni r cahn r je cuu ccu r squ

je ccuu r ycn Abraham. Chi chn r jin r je cuu sha Ya Dios je tca y yha nduu she Abraham je candje vha, te nu cn y. 10Te ccuu r njnhun nundh je tu jhe ndeh vha. Te vijna je y thva Ya Dios je cuha ya castigo xen, njnhun je y thva n ca je cahnde nde yoho yujnu. Nu scuan te sha ya jin r njnhun jn tca yujnu je tu cun ndeh vha, je tahnd te cay nu uhn. 11Te ruh chi jn ndute scundute ri roh, te ycuan cu je sten r je n canacani ni r je sto r cuchi r. Te Ya je quji, chi njnhun scundute ya roh cu je cuha ya Espritu Santo condee ini anu r, te poder y cu njnhun uhn. Te Ya quiji chi cjhnu ndas y. Chi t na v jhnu cut cu ri nu y, ni je cuajnu ri nu y vs n jniu ll g njnhun je qunehen ri ndijn y. 12Te sha ya njnhun sha te scnda trigo, chi ssn ya ayuu vha jn yuu cun, njnhun cndoo trigo je qunda sn paja. Te nastt y trigo y ndv ini yac y. Te paja chi jnaa y nu uhn je ma ndahv cut. Ach Juan.

Je n jendute Jess (Mr. 1.911; Lc. 3.2122)

13Ycun na te ni quenda Jess

regin Galilea, te ni quee y yte Jordn nu ne Juan, nvha scundute de ya. 14Te tu n cn Juan scundute de ya, chi ni cahn de jn y:

Sa suhva cnu je scundute m n s, te ndese cu je sa nu n vji n? ch de.

SAN MATEO3

5

15Te ni cahn Jess jin de:

Tu chi sha r, chi scuan cnu squcu y tca jniu ndcu Ya Dios, ach y.

Ycun na te ni scundute de ya. 16Te n ni cuu ni jendute Jess, te ni quenda ya nu ndte. Te ni nuneni andv, te ni jito ya je cun Espritu Ya Dios vji, te ca njnhun n paloma, te ni quee xin y. 17Te ichi ndv ni cahn n jnhun:

Yha cu She ri je man ndas r jin, te yhyo cs ni r jin, ch.

Je n jito ndee jexen Jess (Mr. 1.1213; Lc. 4.113)

4 Ycun na te ni jin Jess nde nu hun th n sha Espritu Santo. Te ycun coto ndee jexen y, chi cn je sha ya cuchi.

2Te ni yo ndite ni y u xico

ndu u xico u, s te j y sco. 3

Te ni quee ma jxen je cto ndee un y, te ni cahn jin y:

Nu m r cu She Ya Dios, te cahn r je yu ycu yha na ndu sta caji r, ach.4

Te ni cahn y jin:Tu chi ys n ttu i: Nasu

mni m jn st ctecu ayuu, chi suni jn tca jnhun chn Ya Dios, ach y.

5Ycun na te cuahn jexen un

jn y nde uu i Jerusaln. Te ni jeni ya xin torre templo. 6Te ni cahn jin y:

Te nu She Ya Dios cu r, te sngava r m r nde nu hun, chi jnama ya roh. Chi ys n ttu:

Tejnu ya ndajh y quijicoo coto rh.

Te cunundee y roh jjnhan ya,

nvha ma cchihi r jh r nu yu.

Ach tutu. Ach jexen.7

Te ni cahn Jess:Tu chi suni ys n ttu je ma

cto ndee ayuu Jitoho i Ya Dios, nu jnama ya i ch tu, ch y.

8Te jexen un n jeca tucu ya

cuahn jin y nde xin n yucu scn ndas. Te ni sten tc nacin n chnu ayv n y, te yhyo luu ca ndh. 9Te ni cahn jin y:

Tc uu yha cuha ri nu r, te nu cu yt r chihn r ruh, ach.10

Ycun na te ni cahn Jess nu jexen:

Satans, cujiyo quihn r, chi ys n ttu je chihn ayuu ma Jtoho i Ya Dios, te nu mani ya cuajnu i. Ach y.11

Ycun na te ni cujiyoni jexen un cuhn. Te ni quecoo ndajh Ya Dios ni cajejnu nu y.

Je n quej Jess ncani ya jnhun regin Galilea

(Mr. 1.1415; Lc. 4.1415)12

Te n ni nihn Jess jnhun je ne Juan veca, te cuanuhun y regin Galilea. 13Te tu n cndee y uu Nazaret, chi ni jehn y ni condee y uu Capernaum. Te uu un ne yumar, m regin Zabuln jin Neftal. 14Te scuan ni squcu jnhun ni tee Isaas, te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn: 15 Regin Zabuln jin Neftal,

SAN MATEO3 , 4

6

ichi je yh yumar, lado yte Jordn nu cne nindii,

jn regin Galilea nu cyc ayuu tc nacin tu jn jnhun ya.

16 ayuu n chi njnhun cyc i nu n,

te coto i njnhun n luz chnu.Te ayuu je yajni naa, nihn i

jnhun vha ndas,suu jnhun je jnama ya anu i.

Ach Isaas.17

Te nde quv ycuan n quej Jess ncani ya jnhun, te ni cahn y suhva:

Nacani ni r jijnhan r j sto r cuchi r, chi je ni cuyajni Ya nde andv j ndacu ya jniu nu r, ach y.

Je n cana ya cun te jn chc (Mr. 1.1620; Lc. 5.111)

18Te jca Jess yumar Galilea

cuahn y. Te ni jito ya nu u jnhan ani. Te n de cu Simn je suni nn Pedro, te nga de cu Andrs. Te te cjn chc ccuu de, te csnga de unu de ini mar. 19

Te ni cahn y jin de:Condiqun ruh na quhn y, te

nasha ri roh te nihn cueh ayuu candje ruh, njnhun cnihn r chc, ch y.

20Ycun na te ni castoni de

unu de, te ni candiqun de ya.21

Te ni jica ya jecu g, te ni jito ya nu nga u jnhan ani. Te ccuu de Jacobo jin Juan, she Zebedeo. Te cyc de ini barco jin tt de Zebedeo, cnachijn de unu de. Te suni ni cana ya de je cndiqun de ya. 22

Te ni castoni de tt de jn barco, te ni candiqun de ya cuangoo de.

Je ni stn y nu cueh ayuu (Lc. 6.1719)

23Te ni jica cuu Jess n regin

Galilea, ni sten y jnhun ini tc vehe i je cu sinagoga. Te ni nacani ya jnhun vha ndese ndcu Ya Dios jniu. Te ni nasvha ya ayuu ccuh tcni cuehy. 24Te ni jit nu jnhun ya cuahn n regin Siria. Te nu y ni caquindeca i tca yuu ccuh, ayuu cndoho tjn nu cuehy, jin j jet, jn j hun tach ini, jin j jih yh, jn j ni jin. Te ni nasvha ya i jjnhan i. 25Te cueh ayuu regin Galilea jin Decpolis, jin yuu uu Jerusaln jin regin Judea, jin tca uu ichi n cne nindii yte Jordn, ni cacondiqun i ya.

Je n nacani ya jnhun nde nu ycu

5 Te ni jito Jess nu yuu cueh. Te ni caa ya yucu cuahn y, te ni cuco ya. Te te cscuha jn y, ni jincoo de nu y ycun. 2Te ni quej y ni sten y tca jnhun yha nu de:

Jnhun yhyo ndet (Lc. 6.2023)

3Yhyo ndet ayuu je cnacuni

i je tu y vha nu i squ cuchi i, chi je ni quvcoo i ndaha Ya andv j ndcu ya jniu nu i.4

Yhyo ndet ayuu ccucuhy ni, chi ndus ni i sha Ya Dios.

5Yhyo ndet ayuu chyo vt

such ini, chi ni jejnhun ya je cutah i ayv.

6Yhyo ndet ayuu je

njnhun je cji i sco cjich i,

SAN MATEO4 , 5

7

scuan jn i sha i jniu nda, chi m y chind hn y i je cuu sha i.7

Yhyo ndet ayuu ccundh ni jnhan, chi suni cundh ni Ya Dios i.

8Yhyo ndet ayuu chyo ndoo

ini anu, chi coto i nu Ya Dios.9

Yhyo ndet ayuu cnasman jnhan, chi cahn Ya Dios je she ya ccuu i.10

Yhyo ndet ayuu je cjito xen nga ayuu i squ je casha i jniu nda, chi je ni quvcoo i ndaha Ya andv j ndcu ya jniu nu i.11

Yhyo ndet ma r jijnhan r nu ccahn ne i nu r je squ ruh, te coto xen i rh, te st yhu i rh, vs t cuchi r. 12Na cs ni r jijnhan r nu scuan, te sa vhy g cus ni r, chi chnu ndas coo tah r nde andv. Chi suni scuan ni cajito xen i tca te ni canacani jnhun Ya Dios je n quijicoo xhna g vs roh.

Jnhun yt squ jin squ luz (Mr. 9.50; Lc. 14.3435)

13M r jijnhan r cjejnu

r ini ayv njnhun jjnu nu cu nvha t tehy. Te nu n na n je uhvu, te ndese nduu uhvu tucu? Tu cuajnu cut g, chi sa cate ayuu te cue i squ.14

M r ccuu njnhun luz je sten ini anu ayuu ayv. Te ccuu r njnhun n uu ne xin ycu, je ma cu qush. 15Te ni tu nstn ayuu n lmpara te chune i chji cajn, chi sa suhva jni i nu sucn, nvha cundijin

nu tca j cyc ini vehe. 16Te suni scuan na stn r luz ma r nu tca yuu, te suu cu je cni i jniu vha csha r, te cahn i je yhyo vha Ya cu Tt r je nde y andv.

Je ni stn y squ ley Ya Dios17

Ma cni ni r jijnhan r j vji ri sn r ley je ni jhe Ya Dios nu Moiss, jin j sn r tca jnhun ni cacahn te ni canacani jnhun ya jenahn. T vji ri je sn r, chi sa suhva je sten caj r jnhun ndso. 18Chi jenda cahn r jin r je nu nn y andv jn yv, te ma n cut ni n punto ni n letra nu ttu ley y, chi nde na squcu tc ndh jnhun je cahn. 19Nu scuan te nu n ayuu tu squcu i n jnhun yha j ndcu ley y, vs n jnhun lul g cu, te nu stn i je suni scuan sha sava ga ayuu, nu scuan te cuu i ayuu nu ga ichi andv nu ndcu Ya Dios jniu. Te nu n ayuu squcu i te stn i je squcu ayuu, ycun na te cujhnu i ichi andv nu ndcu Ya Dios jniu. 20

Chi chn r jin r je nu t coo nda g jniu csha r vs jniu csha te cstn tutu ley y jin te grupo fariseo, te ma quvcoo cut r ndaha Ya andv j ndacu ya jniu nu r.

Je ni stn y je ma qut ni y (Lc. 12.5759)

21Je ni cajini r jnhun ni

cacahn jin yuu jenahn, je ma chni i ndy, te nani ayuu nu cahni i ndy, te cunda cuchi

SAN MATEO5

8

i nu tca th, ach. 22Te ruh chi chn r jin r, vs nu m j qut ni n ayuu jto i jnhan i, suni cunda squ cuchi i n. Te nu n ayuu cahn ne i nu jnhan i, nu scuan te cunda cuchi i un n justicia cujhnu ga. Te nu n ayuu cahn i nu jnhan i: Rh j can , achi i, nu scuan te quv i nu uhn infierno te nu ma ncani ni i.

23Je ycuan te nu ni jin r

nu altar jin j soc r nu Ya Dios, te nu ni nuchun ni r je ni sha r cuchi squ jnhan r, 24

nu scuan te squndo r j soc r n xiin altar, te xhna g quihn r nduman r jin jnhan r. Ycun na te nandic r soc r.

25Te nu n ayuu quihn i jn

r nu toh je cacn i cuchi squ r, nu scuan te nn cuhn r jin i ichi te snda ma r jn i, nvha ma squv i rh n juez. Chi juez siha de rh n polica, te chune de rh veca. 26Te jenda cahn r jin r je ma qunda cut r ycun, chi nde chunaa r ndh cut xhun j cjicn de.

Je ni stn y je ma csqu nd jnhan

27Ni cajini r jnhun ni cacahn

jenahn je ma csqu nd jnhan ayuu. 28Te ruh chi chn r jin r je nu n te ndhe de nu n ahan je ndyo ni de a, ycun na te je ni casqu nd de ahan n ini anu de.29

Nu scuan te nu tnu lado vha r sha je quv r cuchi, vha ga quenehen r te scne r, nvha tu sha r cuchi.

Chi vha g je n n tnu r vs je co ndh yqu cu r te quihn r infierno. 30Te nu ndaha vha r sha je quv r cuchi, vha ga cahnde r te scne r, nvha tu sha r cuchi. Chi vha ga je n n ndaha r vs je co ndh yqu cu r te quihn r infierno.

Je ni stn y je ma ndusn jnhan

(Mt. 19.9; Mr. 10.1112; Lc. 16.18)31

Te suni ni cacahn nde jenahn: Nu nd n cn sto ash, te na cuha acta nu a je ndusn jn a. 32Te ruh chi sa chn r jin r je nu n te sto de ash de, te nu nasu j tjn ni a, nu scuan te sha de je casqu nd a de, chi condee a jn nga te. Te nu n te condeca de ahan n ndusn, suni csqu nd de a.

Je ni stn y squ jnhun jjnhun ty

33Te suni ni cajini r jnhun je

ni chn jin yuu nde jenahn: Nu ni jejnhun ty r je squcu r, jto jn Ya Dios, nu scuan te cnu squcu r j ni chn tey r un, ch. 34Te ruh chi chn r jin r jijnhan r je n n squ jnu ma cahn tey r nde jin shv Ya Dios, ni ma cahn tey r je jto jn y. Te nu jjnhun ty r te t vha je ndcunehen r andv ni ayv. Chi andv cu nu in mesa nu ndcu Ya Dios jniu. 35

Te ayv cu njnhun tey nu in jeh y. Te ni ma ndcunehen r uu Jerusaln, chi suu cu uu

SAN MATEO5

9

ma Y cu Rey cujhnu. 36Ni ma cahn r je na cndee cuchi squ r nu tu squcu r. Ma cahn r scuan, chi ma cu cut sha r j ni n ixi xn r nducujn ch ndujn. 37Chi suhvani cahn r: Cuu, achi r. Tu, achi r. Chi nu chis g r jnhun cahn r, te nu jexen vji.

Je ni stn y je ma cuha y j ndtah ayuu

(Lc. 6.2930)38

Ni cajini r jnhun je ni chn jin yuu jenahn: Nu n te ndahva de tnu jnhan de, suni scuan na ndhva tn de. Te nu n te stva de jnhun jnhan de, suni scuan na stva jnhun de, ch. 39Te ruh chi sa chn r jin r: Ma ncuha r j ndtah te sha ndevha jn r. Chi sa nu nd te cani de yqu n lado vha r, te vha ga suni cuha r nga lado cani de, vs je ncuha r j ndtah de. 40Te nu nd te st yhu de rh te qunde de camisa r, suni cuha r jnhun je na quhn de jn nd tcchi r. 41Te nu nd te scca de rh j condiso r ndajnu de n kilmetro, te caca r kilmetro jin de. 42Te nani ayuu nu jcn i ndajnu r, te cuha r n i. Te ayuu jicn nu ndajnu nu r, ma sashn r cuha r n i.

Jnhun je cundh ni y ayuu cjito uh yoh (Lc. 6.2728, 3236)

43Te suni ni cajini r jnhun je

ni chn nde jenahn: Cundh ni r ayuu chyo man jin r, te

coto uh r ayuu cjito uh roh, ch. 44Te ruh chi sa chn r jin r: Cundh ni r ayuu cjito uh roh. Te cacn r je vha coo ayuu ccahn ndevha squ r. Te sha vha r jn yuu cqut ni nu r. Te cacn tah r jeh yuu ccahn ne n r te cjito xen i rh. 45Te scuan stn r je ccuu r she m Tt r, Ya nde andv, chi m y jhe nindii cndijin nu yuu cun jn yuu vha. Te jhe ya sa nu yuu casha jniu nda jin n yuu casha jniu n. 46Chi nu y mn r jin mni ayuu je man jin r, te t na tah nihn r nu y. Chi nde te cstt xhun renta je casth, suni scuan csha de. 47Te nu mni jnhan r chn yhn r jin, te na v je vha ga sha r nu scuan? Chi nde ayuu tu ccandje Ya Dios, suni scuan csha i. 48Nu scuan te nda na co ndh je sha r, njnhun y nd ndh je sha Tt r, Ya nde andv.

Je ni stn y ndese sha y jniu vha

6 Te je sha r tca jniu vha nu Ya Dios, coto r j ma sha r m squ je cni ayuu te cuajnhn i rh. Chi nu scuan sha r, te t na tah r cuha m Tt r, Ya nde andv. 2Je ycuan te je sha r caridad, te ma sha r j cni tca yuu, njnhun csha te sthni, chin de nu cchit ayuu ini tc vehe i sinagoga jin n yhu. Chi scuan csha de nvha cuajnhn ayuu de je

SAN MATEO5 , 6

10

vha csha de. Jenda cahn r jin r je tah de cu je jejnhn ayuu de. 3Te rh jjnhan r, nu csha r caridad, te sha yuhu r, nvha nde amigo vha r t cuni je sha r. 4Scuan na sha yuhu r caridad. Te m Tt r je jto ya je sha yuhu r, n quv te cuha ya tah cuu r.

Je ni stn y ndese cacn tah y (Lc. 11.24)

5Te je cjicn tah r, te ma

sha r njnhun csha te sthni. Chi cnujnahan ni de cu de cacn tah de nu iy chit ayuu ini tc vehe i sinagoga jin tca yqu yhu, nvha cuni ayuu te cuajnhn i de. Jenda cahn r jin r je ma ycuanni cu tah je nihn de, suu je jejnhn ayuu de. 6Te rh jjnhan r, nu cjicn tah r, te ndv r ini vehe r te cas r yehy. Te cacn tah r nu ma Tt r, Ya nde yuhu jin r. Ycun na te m Tt r je jto ya je scuan sha yuhu r, sha ya je jicn r.7

Te je cjicn tah r, te ma cahn sani r jnhun je tu cjechun ni r, njnhun csha ayuu tu cjini jnhun Ya Dios. Chi cjeni ni i je nu cueh jnhun scuan cahn i, te s te cuni sho ya, te tu. 8Nu scuan te ma sha r njnhun csha m i. Chi m Tt r, je jn y na v cjini hn r nde n tu cacn r nu y. 9Nu scuan te suhva cacn tah r:

Tt ma n jijnhan n j nde n andv,

nn na co yhn n nu n, chi Ya i cu n.

10 Te hun ni na j yach quiji quv ndacu n jniu n yv yha.

Te na co tc jniu njnahan ni n,

njnhun y ini andv, scuan na co ini ayv.

11 Sta je ctecu na tca quv, cuha n n n vijna.

12 Te cone cahnu ni ni n tca cuchi csha n n n,

njnhun chine chnu ni na n yuu casha cuchi nu n.

13 Te ma cuha ni jnhun je coto ndee jexen s,

chi sa suhva jnama n sa n tca j ne.

Chi m n cu Ya ndcu jniu, te jn n poder,

te yhyo luu cjhnu n n cni. Scuan na co. Amn.

Achi r jijnhan r.14

Chi nu cone chnu ni r nu yuu casha cuchi nu r, te suni scuan cone chnu ni ma Tt r andv nu cuchi r. 15Te nu ma cne chnu ni r nu yuu casha cuchi nu r, te suni scuan ma cne chnu ni ma Tt r nu cuchi r jjnhan r.

Je ni stn y squ jnhun condite ni

16Te nu condite ni r je

chihn r Ya Dios, te ma sha r njnhun csha te sthni. Chi csha de je coto xi de, te scuan stn de nu ayuu je iy ndite ni de, nvha cuajnhn i de. Jenda cahn r jin r je ma ycuanni cu tah je nihn de, suu je jejnhn ayuu de. 17Te

SAN MATEO6

11

m r jijnhan r, nu y ndite ni r, te sa chuhun vha r xn r te nandah n r, 18nvha ma cni ayuu je iy ndite ni r. Chi mni Tt r je nde yuhu y jin r, cuni y, te n quv te cuha ya tah cuu r.

Ndese coo cc y nde andv (Lc. 12.3334)

19Ma cndhv ni r caya r

ndajnu cc ini ayv yha, chi quv tiquxin, te cne xehyu, te tv. Te suni quvcoo acuhn te scuhn. 20Chi sa suhva sha r tca jniu vha nvha cay tah r nde andv. Chi ycuan m quv tiquxin ni ma cne xehyu je tv. Ni ma cu quv acuhna scuhn. 21

Chi nde nu nihn r tah vha r, ycuan cu nu cndhv ni r squ.

Tnu cu lmpara yqu cu (Lc. 11.3436)

22Tnu r cu njnhun

lmpara nu yqu cu r. Nu scuan te nu tnu r y ndijin, te nni yqu cu r cndijin. 23

Te nu tnu r tu y ndijin, te nni yqu cu r iy nee. Te suni scuan cu nu r, chi nu mni je jni n ni r, te nac je nee g iy ini anu r nu scuan.

Je ma cndhv ni y squ xhun (Lc. 16.13)

24Ni n mozo ma cu cuajnu

de nu u patrn. Chi qut ni de nu n te coo man de jn nga, ch squcu vha de nu n te sj ni de nu nga. Te suni scuan ma cu cuajnu r n Ya Dios te nu mni squ xhun ndhv ni r.

Ya Dios ndto ya yoh (Lc. 12.2231)

25Nu scuan te chn r jin r

jijnhan r: Ma ncani ndas ni r squ je ctecu r, nu ndese caji r coho r, ni squ sahma, nu ndese cuhun r. Chi Ya Dios ni sha ya je tcu r jin yqu cu r, te nag ni cuu je ma cuha ya je cji r jin j chun r. 26

Condhe r ndese ctecu saa, chi tu ctaji t, ni tu cnastt t je chvha t, ni t yac t. Te vs scuan te m Tt r andv scji y t. Te cnu ndas g r jijnhan r vs tc saa n. 27Te nd n r, cuu scuhnu r m r sava metro g, vs na ncani ndas ni r?

28Te najeh cnacani ndas ni

r je ma nihn r sahma? Condhe jjnhan r ndese je ita tca yc. Chi tu sjniu, ni tu t. 29Te chn r jin r je ni rey Salomn, quv n hun de sahma vha ndas, tu n hun de sahma lu scuan njnhun ita n. 30Te nu scuan jhe Ya Dios sahma lu ita un j je vijna te sajn cay nu uhn, te nag ni cuu rh jjnhan r j ma sha ya je nihn r sahma. Te naun tu ccandje nhin r j ndto ya roh? 31Nu scuan te ma ncani ndas ni r squ je cji r, je coho r, je cuhun r. 32Chi tca yuu ayv j tu ccandje cu je mni squ je yha cndhv ni i. Te m r jijnhan r, chi y Tt r andv, te jn y je cjini hn r tca j yha. 33Te sa suhva cnu g je cndhv ni r squ jniu je ndcu Ya Dios nu r, jin squ je sha r jniu nda je njnahan ni y.

SAN MATEO6

12

Ycun na te sha ya je nihn r tca j yha. 34Nu scuan te ma ncani ni r squ je co sajn, chi vijna cu vijna te sajn cu sajn. Chi cani ni r squ jnndho je iy n n n nni quv.

Je ma cahn y squ cuchi jnhan y (Lc. 6.3738, 4142)

7 Ma cahn r squ ayuu ndese sha i, nvha suni ma cahn Ya Dios cuchi squ ma r je casha r scuan. 2Chi njnhun ccahn r squ cuchi ayuu, suni scuan cahn y squ cuchi r. Te chva je cndhv ni r squ i, suni chva ycuan sha ya jin r. 3Chi cuchi jnhan r cu njnhun je ne n yca ll tn i. Te naun csha r cuenta je scuan, te tu csha r cuenta cuchi m r je cu njnhun je ne n nduhu tnu m r? 4Te naun ccahn r jin jnhan r: Na tva r yca ne tnu r, te tu cnacani ni r je ne n nduhu tnu m r? 5Te sthni ccuu r nu scuan. Xhna g tnu m r tava r nduhu, te ycun na te cuu condhe vha r j tva r yca tnu jnhan r.

6Ma sha fuerza r ayuu cun

quvcoo i nu jnhun i y nu tu cn i. Chi ndonda i squ r njnhun ina je cyh t roh. Te ma ncani r jnhun ya nu yuu je tu cn cut cuajnhn. Chi cnda i njnhun qun je je t squ perla je nde yahu ga.

Cacn y nu y te nihn y (Lc. 11.913; 6.31)

7Cacn r nu Ya Dios, te cuha ya

nu r. Te nduc r tca j vha y

n y, te nihn r sha ya. Te cacn tah r nde nihn r, njnhun sha ayuu cahn yehy nd nune quv i. 8

Chi tca yuu jicn, cuha ya nu i. Te ayuu nduc, suni nihn i. Te ayuu cahn, nune ya ichi nihn i je cun i.

9Te nd n rh nu she r jcn

i sta nu r, te cuha r n yu nu i? 10Te nu jcn i n chc, te cuha r n co nu i? T cut scuan. 11

Nu scuan te m r jijnhan r, vs ayuu iy cuchi ccuu r, te cjini r cuha r j vha nu she r. Te nag ni cuu m Tt r andv j ma cuha ya je vha nu yuu jicn nu y.12

Te njnhun cn r je sha vha ayuu jin r, suni scuan na sha vha r jn i. Chi tutu ley Moiss scuan ndcu jniu, jn tca tutu te ni canacani jnhun Ya Dios.

Squ je quv y yhy t (Lc. 13.24)

13Condhv ni r quvcoo r ndaha

Ya Dios. Chi cu njnhun n yhy t. Chi yhy jn ichi je cuahn nu jnahn ndet ayuu, jt te chnu, te cueh i quvcoo ycun. 14Te yhy jn ichi je cuahn nu nihn tah i cotecu i, chi tu yehy te cu ichi, te jecuni i cnihn i.

Jn jniu csha ayuu te ncuni y ndese ayuu ccuu i

(Lc. 6.4344)15

Te ma cndje cut r te sth j ccahn de je jnhun Ya Dios cnacani de. Chi njnhun lanchi, qut t xen, scuan csha de vjicoo de nu r. Te ini anu de chi ccuu de njnhun yh, qut xn. 16Jn jniu csha de te

SAN MATEO6 , 7

13

nacuni r de ndese te ccuu de. Chi cu njnhun je tu scyo r ndeh uva xin u, ni tu scyo r higo xin iu yquin. 17Te tc yujnu vha chi jhe ndeh vha, te yujnu n chi cun ndeh ne. 18n yujnu vha ma cun ndeh ne, te ni n yujnu n ma cuha ndeh vha. 19Te tc yujnu je tu jhe ndeh vha, chi tahnd te cay nu uhn. 20Te suni scuan ccuu te n, chi jn jniu csha de te ncuni r ndese te ccuu de.

Nas ndh ayuu quvcoo andv (Lc. 13.2527)

21Nas ndh ayuu je cahn

i Jitoho i ruh cu je quvcoo nu ndcu Tt r jniu nde andv. Chi quvcoo m nene ayuu je squcu jniu cn Tat r andv. 22

Te quv je snda r jniu ayuu, te cueh i cahn jin r: Jitoho na jjnhan n, ni canacani n jnhun jn shv n, te ni caquenehen n tch jin shv n, te ni casha n cuh jniu jhnu jn shv n je n ni ayuu sha. Achi i. 23

Ycun na te cahn r jin yuu n: Tu jn cut r roh. Cujiyo quingoo r, chi ayuu casha jniu n ccuu r, achi r.

Squ u vehe (Lc. 6.4749; Mr. 1.22)

24Nu scuan te tca yuu

je cjini sho jnhun chn r te squcu i, ccuu i njnhun n te ni nacani vha ni, te ni jeni de vehe de squ cva. 25Te ni cuun sa, te ni ndaa yte, te ni quee tach xen, te ni cachundah vehe n. Te tu n ct, chi squ cva

nd. 26Te tca yuu je cjini sho jnhun chn r te tu squcu i, ccuu i njnhun n te cn je n jeni de vehe de nu t. 27

Te ni cuun sa, te ni quiji ndute hn cuh, te ni quee tach xen, te ni cachundah vehe n. Te ni cotni, te ni naa ini. Ach y jin i jjnhan i.

28Te n ni jnu ni cahn Jess tca

jnhun yha, te ayuu cueh un n canaa ni i ni cajini i jnhun ni sten y. 29Chi ni sten vha ya nu i, chi m y cu je ndso jnu squ ndh. Te te cstn tutu ley Ya Dios, tu scuan cstn de.

Je n nasvha ya n te ndho cuehy stehy

(Mr. 1.4045; Lc. 5.1216)

8 Te ni nanuu Jess yucu n, te cueh ayuu cndiqun i ya. 2

Te n te ndho cuehy stehy, ni quee de nu y. Te ni jecu yt de nu y, te ni cahn de jn y:

Jn na j cuu sha n j nduvha n, te nu cn ni, ch de.3

Te Jess ni so y ndaha ya squ de, te ni cahn y:

Cn r. Te na ndvha r, ch y.Te n ni cahn y scuan, te ni

nduvhani te ndho cuehy stehy un. 4

Ycun na te ni cahn Jess jin de:Ma cchi cut r nu n n. Chi

quisten r ma r nu sut, te condah r je soc r nu Ya Dios, njnhun ni ndacu Moiss jniu jenahn, nvha cuni ayuu je n nduvha r. Ach y.

Je n nasvha ya mozo capitn (Lc. 7.110)

5Te ni quv Jess uu

Capernaum. Te n te nacin Roma

SAN MATEO7 , 8

14

je cu capitn, ni quee de nu y, te ni cahn ndah de jn y:

6Mozo na ct i vehe n, chi ni

jin i te ndho xen i, ch de.7

Te ni cahn Jess:Quihn r nasvha ri i nu

scuan, ch y.8

Te ni cahn capitn jin y:Tu cjhnu n j quihn ni quv

n vehe n. Chi m j cahnni n, te na ndvhani mozo na. 9

Chi m n suni ndso jnu n n casha te ccujhnu ga. Te cjhnu n n tc soldado na. Te nu chn na jn n de je na quhn de, te cuahn de. Te nu chn na jn nga de je na quji de, te quji de. Te nu ndcu n n jniu nu mozo na, te sha i. Ach de.10

Te je n jini Jess jnhun yha, te ni naa ni y. Te ni cahn y jin yuu cndiqun y n:

Jenda cahn r jin r je ni nacin y Israel tu n nhn r ni n ayuu candje nhin scuan, njnhun cndje te yha, vs te nacin tu jn jnhun Ya Dios cu de. 11Te chn r jin r je qujicoo cueh ayuu ichi n cne nindii jn ichi n que nindii. Te cuco i caji i sta jin Abraham jin Isaac jin Jacob nu ndcu Ya Dios jniu nde andv. 12Te sava ayuu nacin Israel je ma i quvcoo n, te sa quenehen ya i quihn i nu n, chi tu n ccandje i. Te ycuan ndhy i te nacayh yuhu i je ndoho xen i. Ach y.13

Ycun na te ni cahn y jin te cu capitn:

Cunuhun vehe r, chi sha ri njnhun cndje r j sha ri.

Te mozo de un n nduvhani i m hora un.

Je n nasvha ya nan chso Pedro (Mr. 1.2931; Lc. 4.3839)

14Te ni jehn Jess vehe Pedro. Te

ni jito ya nan chs de je cat a yh quji a. 15Te ni jn ya ndaha a, te ni quendani quji n a. Te ni ndocu a, te ni sha a je n cayeji de jn y.

Je n nasvha ya cueh ayuu (Mr. 1.3234; Lc. 4.4041)

16Te je n cuaa ni quecoo ayuu

jin cuh ayuu je hun tach ini i. Te ni quenehen ya tach un cungoo jn jnhun chnni ya. Te suni ni nasvha ya tca yuu ccuh. 17Te scuan ni cuu nvha cunda jnhun ni cahn Isaas, te ni nacani jnhun Ya Dios jenahn: M y ni tejiyo ndnu cuehy cndoho y, ch Isaas.

Squ ayuu je ccuni i condiqun i ya (Lc. 9.5762)

18Te ni jito Jess je n ndic

nd cueh ayuu y. Te ni cahn y jin te cscuha jn y je na yha de jn y nga lado mar. 19Te n te stn tutu ley Ya Dios, ni quee de nu y, te ni cahn de:

Maestro, condiqun na nhn quhn y ndni cuni nu quihn ni, ch de.20

Te ni cahn Jess jin de:Tca cuii, y y cava

cuhun t. Te suni saa, iy tc t. Te ruh, Ya n nduu te, tu nu cus r, ach y.

21Te nga te ni cahn de jn y,

te te scuha jn y cu de:

SAN MATEO8

15

Condetu n nd na quchindji n tt na xhna g. Ycun na te condiqun na nhn, ch de.

22Te ni cahn Jess jin de:

Condiqun ruh na quhn y. Te sto tca ndy na chndji jnhan ndy, chi ndy ccuu ayuu tu ccandje. Ach y.

Je n jecu tach nhin jn mar ni sha ya

(Mr. 4.3541; Lc. 8.2225)23

Ycun na te ni quv Jess ini barco, te te cscuha jn y ni quvcoo de cuahn de jn y. 24Te nu mar ni jequh n tach nhin, te ni stnda ndute mar, ni quv ini barco un. Te Jess chi qux y. 25Te te cscuha jn y ni castnda de ya, te ni cacahn de:

Jnama n yh, chi je que y chji ndute, ch de.

26Te ni cahn y jin de:

Naun cyh ndas r? Te tu ccandje nhin r j ccu r sha ri, ach y.

Ycun na te ni ndocu y, te ni cahn y nu tach nhin un jn n mar. Te ni cuu nay ni. 27Te ni canaa ni de jjnhan de, te ni cacahn de:

Nd n ga cu te yha, j nd tach nhin jn mar cjeth j cahn de? ch de.

Te Gadara je cndoho tach (Mr. 5.120; Lc. 8.2639)

28Te ni jin y nga lado mar, m

regin ayuu Gadara. Te u te ni quendacoo de nde nu yndji ndy, ni quijnahan de ya. Te cuhun tach ini de, te squ je yhyo xen tach n, te ni n ayuu tu cu

yha i ichi ycuan. 29Te ni cacana ch de ni casha tach:

Naun vji n n n, Jess She Ya Dios? A vji n yha je stho n sa nd n tu quee ma quv? ch.30

Te nde jic jecu chin cueh qun cjitu t. 31Te tach je cuhun ini te un n cacahn ndah jn y:

Nu quenehen n sa, te cuha ni jnhun na quvcoo n ini qun chin ycun, ch.

32Te ni cahn y jin:

Cungoo nu scuan.Te ni quendacoo tach n ini te

n, te ni quvcoo ini qun. Te qun un n cajinu t ni canngava t n yucva, te ni ndaquh t ndute mar, ni cajih t.33

Te te cndito t ni cajinu de cuangoo de je n cayh de. Te ni najincoo de uu. Te ni cacasthn de tc jniu ycuan, jn ndese ni cuu je n quendacoo tach ini ndnd te n. 34Ycun na te ndvii ayuu uu un, n quendacoo i cuacondh i Jess. Te n ni jincoo i nu ne ya, te ni cacahn ndah i jn y je na qunda ya regin ycuan quhn y.

Je n nasvha ya n te ndho cuehy ni jin

(Mr. 2.112; Lc. 5.1726)

9 Ycun na te ni ndv Jess ini barco. Te ni nayha ya cuahn y nga lado mar, te ni najin y uu ma y. 2Te ni caquindeca ayuu n te ndho cuehy ni jin, ct de nu n camilla. Te ni jini Jess je ccandje i je cu nasvha ya te n jin n. Te ni cahn y jin de:

SAN MATEO8 , 9

16

Na ndndey ni r sh, chi je ne chnu ni r nu tca cuchi r, ch y.

3Ycun na te jecu te cstn

tutu ley Ya Dios, ni cajeni ni de squ y: Je cahn te yha scuan, chi chn de jnhun ndevha je qut ni Ya Dios. 4Te ni jini Jess je scuan cjeni ni de, te ni cahn y jin de:

Naun cjeni ni r je cahn ndevha ri? 5Je u jnhun yha, nd n y g ca? A j cahn r jin te ch: Je ne chnu ni r nu tca cuchi r? Ch y g je cahn r: Ndocu te caca r, chi je ni nduvha r, achi r? 6Te vijna te na stn r je ma r, Ya n nduu te, ndso jnu ri ini ayv yha j cne chnu ni r nu cuchi.

Ycun na te ni cahn y jin te ni jin n:

Ndocu te naquihin r camilla r te quinuhun r vehe r, ch y jin de.7

Ycun na te ni ndocuni te n, te cuanuhun de vehe de. 8Te n ni cajito ayuu un j scuan ni sha ya, te ni cayh i. Te ni cacahn i je yhyo vha Ya cu Ya Dios je scuan ni jhe ya poder nu n te je cu nasvha de ayuu, ach i cjito i Jess.

Je n cana ya Mateo (Mr. 2.1317; Lc. 5.2732)

9Te ni quenda Jess ycuan

cuhn y. Te ni jito ya nu n te nn Mateo, nne de nu cutt xhun renta. Te ni cahn y jin de:

Condiqun ruh na quhn y.Te ni ndocu de, te cuahn de

jn y.

10Ycun na te ni jehn y ni

yeji y sta vehe de. Te cueh te cstt xhun renta jin nga te csha cuchi, suni cyc de cyeji de sta jin Jess jin te cscuha jn y. 11Te te grupo fariseo, ni cajito de, te ni cacahn de jn te cscuha jn y:

Naun yji maestro r jin te cstt xhun renta jin nga te csha cuchi? ch de.12

Te ni jini Jess, te ni cahn yat y jin de:

ayuu chyo vha, tu jni hn i te tjn, chi ayuu ccuh cu je jni hn. 13Cuhn jjnhan r nu scuan, te nacani ni r na v cu je cahn jnhun yha j yos n ttu i: Cn r je na cndh ni r jnhan r, nasu j soc r qut nu r, ach Ya Dios nde jenahn. Te ruh nasu j vji ri cana ri ayuu t cuchi, je cu i njnhun ayuu chyo vha, chi sa suhva vji ri cana ri ayuu iy cuchi, je na ncani ni i te sto i cuchi i. Ach y.

Je n cacajnhn de ya squ je cndite ni

(Mr. 2.1822; Lc. 5.3339)14

Ycun na te te cscuha jn Juan te scundute, ni quecoo de nu Jess. Te ni cacahn de jn y:

Sa jn te grupo fariseo, tjn jnu chyo ndite ni na n Ya Dios. Te te cscuha jn m n, naun tu csha de scuan?

15Te ni cahn Jess jin de:

A cuu condite ni de nn j iy r jin de? A cuu cucuhy ni ayuu chin vico nndha, te nu nn nne te nndha? Te quee

SAN MATEO9

17

quv je cjiyo te nndha, te quv n chi condite ni i.16

Te ni cahn y u jnhun yt squ je tu qujnhan jnhun je j sten y jin tca jnhun jenahn. Ach y:

Ni n tu nchuhun n pedazo sahma j n n sahma th. Chi nu scuan te ndy pedazo je un, te tahnd g je tuh un, te nduchnu ga nu cathnd un. 17Te suni tu cchuhun vino je ini th. Chi nu scuan te ndat n, te naa vino jin . Chi cnu j chhun i vino je ini j, te scuan te qundo vha ndnd. Ach y.

Jnhun she sh Jairo jin ahan n queh yushma ya

(Mr. 5.2143; Lc. 8.4056)18

Te nn chn Jess tca jnhun yha, te n te cjhnu nu yuu hebreo, ni quee de nu y. Te ni jecu yt de nu y, te ni cahn de:

She sh n s n jih i. Te nu na quhn y so n ndaha n squ i, te natecu i. Ach de.19

Te ni ndocu Jess, te cuahn y jin de, te suni cuangoo te cscuha jn y. 20Te mhu yuu cuangoo jn y ni quee n ahan, te je ni cuu ux u cuiy ndho a cuehy n. Te ni quee a ichi yt y, te ni queh a yushma ya. 21Chi ni jeni ni a: Vs ma sahma ya na nhn r queh r, te nduvha ri, jni ni a. 22Te ni ndi cto Jess, te ni jito ya nu a, te ni cahn y:

Na ndndey ni r, sh. Ni candje r j cuu nasvha ri roh,

te je ycuan n nduvha r, ch y.

Te ni nduvha a m hora un.23

Te n ni jin Jess vehe te cjhnu n, te ni jito ya nu te ccuu msico je quchindji de i, jn n yuu cueh, csva i. 24

Te ni cahn y jin i:Cujiyo jjnhan r, chi schi sh

yha, tu n jh i chi quxni i, ch y.

Te ni cajec cat i je ni chn y. 25

Te ni quenehen ya ayuu cueh n, te ni quv ya ini vehe. Te ni jn ya ndaha schi sh n jih n, te ni ndocuni i. 26Te n regin ycuan n jit nu jnhun jniu jhnu n sha ya n.

Je n nasvha ya u te cu27

Te ni quenda Jess ycuan cuhn y. Te u te cu cungoo de yat y, ccana jee de:

M n je cu n She yucn David, cundh ni ni sa v, ach de.

28Te n ni jin y vehe, te ni

jincoo te cu un n y. Te ni cahn y jin de:

A ccandje r j cu nanune ri tnu r? ach y.

Te ni cacahn de:Ccandje n, ch de.29

Ycun na te ni tee ya ndaha ya tn de, te ni cahn y:

Na sha ri njnhun ccandje r, ch y.30

Te ni cananuneni tn de. Te Jess ni cahn nhin ya jin de:

Ma cchi cut r nu ni n, ch y.

31Te m de chi ni quendacoo de,

te ni cajeteni de jnhun n regin

SAN MATEO9

18

ycuan j scuan ni sha ya jin de.

Je n nasvha ya n te hn32

Te nu n quendacoo te un cungoo de, te ni quecoo ayuu jin n te hn, je hun tach ini de. 33Te ni quenehen ya tach un cuhn. Te te hn un n nacahn de. Te ni canaa ni ayuu ni cajito i, te ni cacahn i:

N tu cuni cut y ni n jniu scuan ini uu Israel, ach i.34

Te te grupo fariseo chi ni cacahn de:

Te yha chi qunehen de tach jin fuerza ma jexen je cujhnu nu tach, ach de.

Je cundh ni y ayuu cueh35

Te ni jica cuu Jess tc uu jin rancho, te ni sten y jnhun ini tc vehe i sinagoga. Te ni nacani ya jnhun vha ndese ndcu Ya Dios jniu. Te ni nasvha ya ayuu ccuh nani cuehy cndoho i. 36Te cndh ni y jto ya nu yuu cueh n. Chi cndoho i te ccucuhy ni i, chi ccuu i njnhun lanchi je t jitoho t, chi tu ndqun i Ya cu Jitoho i. 37

Ycun na te ni cahn y jin te cscuha jn y:

ayuu yha ccuu i njnhun trigo je tahnd, te nda je cueh cu, te te cahnde chi jecuni de cu. 38Nu scuan te cacn tah r nu ma Jtoho r Ya Dios je na tj y cueh te na qungoo de cahnde de trigo, cu je ncani de jnhun ya nu yuu. Ach y.

Je n nacji ya ux u te apstol (Mr 3.1319; Lc. 6.1216)

10 Ycun na te ni cana ya ux u te je scuha de jn y. Te ni jhe ya poder nu de je quenehen de tach ini ayuu, jin j nasvha de ayuu ccuh tc ndnu cuehy.2

Te yha cu shv ndhx u te apstol un: Te n cu Simn je suni nn Pedro, jin ani de Andrs. Te u g de ccuu she Zebedeo, te nn de Jacobo jin Juan. 3Ycun na te Felipe, Bartolom, Toms, Mateo te ni stt xhun renta, Jacobo she Alfeo, jin Lebeo je suni nn Tadeo, 4jin Simn te grupo cananista, jin Judas Iscariote, te je n nastu de ya.

Je n taj y ndhx u de quinacani de jnhun

(Mr. 6.713; Lc. 9.16)5

Te ni taj Jess ndhx u te yha je qungoo de. Te ni ndacu ya jniu nu de ndese sha de:

Ma qungoo r n yuu je nsu yuu hebreo ccuu i, ni ma quvcoo r tca uu ayuu Samaria. 6Chi nu mani ayuu nacin y Israel quingoo r, chi ccuu i njnhun lanchi je n sana. 7

Te je qungoo r te suhva nacani r jnhun: Je ni cuyajni Ya nde andv je ndacu ya jniu nu r, achi r. 8Te nasvha r yuu cndoho cuehy stehy jin yuu cndoho tca g cuehy, te nastcu r ndy te quenehen r tch ini ayuu. Te scuanni ni jhe ri

SAN MATEO9 , 10

19

poder nu r je sha r, te suni scuanni sha r jn i.9

Te ma cndiso r xhun oro, ni xhun plata, ni centavo cuech. 10

Ni ma cndiso r unu st caji r ichi, ni nga camisa, ni ndijn, ni vara. Chi squ jniu je ncani r jnhun nu yuu, te cnu coto i rh.11

Te nani uu ch rancho nu ni jincoo r, te ycun nduc r n ayuu vha, te coycu r vehe i nde quingoo tucu r. 12Te je quv r vehe ayuu n, te cahn r je na quji jnhun ndey jnhun s ni nu i. 13Te nu ayuu vha ccuu i, te jnhun ndey n cahn r quendo squ i. Te nu nasu yuu vha ccuu i, te jnhun ndey n cahn r ma qundo squ i. 14Te nu y yuu je tu cjeth i rh, ni tu cn i cuni nahn i jnhun cahn r, ycun na te quendacoo r vehe un ch uu n, te scyo r tcach jeh r, te scuan stn r je iy cuchi i je tu n cjeth i. 15Jenda cahn r jin r je quv juicio te xen g coo castigo squ uu casha scuan vs squ uu Sodoma jin uu Gomorra nu n casha ndas yuu cuchi.

Je coto xen ayuu de jjnhan de16

Cuni sho r, chi tj r roh qungoo r njnhun lanchi mhu yh. Nu scuan te coo listo r njnhun co, te coo vt ni r njnhun paloma. 17Te condito r m r nu yuu, chi quee quv je qundeca i rh n toh, te cani i rh ini tc vehe i sinagoga. 18

Te suni nde nu tc gobernador

jin rey quindeca i rh j squ ruh. Te scuan te nune ichi je nacani nda r jnhun ri nu de jn n yuu tc nacin je tu jn jnhun Ya Dios. 19Te nu ni jendeca i rh n tca te n, ma ncani ndas ni r ndese cahn r. Chi m hora un te m y sten nu r ndese cahn r. 20Chi nasu m r cu je cahn, chi Espritu ma Tt r cu je cahn jin yuhu r.

21Te sava ayuu tu ccandje,

nastu i ani i je na c. Te tt nastu she. Te she ndonda squ tat jin nn je na c. 22Te ndh ayuu qut ni i nu r je squ ruh. Te ayuu je cu nhin nde je jnu jnndho, ayuu n chi ccu nu i. 23Te nu cjito xen i rh n uu, te cunu r quhn r nga uu. Chi jenda cahn r jin r je ma ndcva r caca cuu r ndh nacin y Israel te ndijini m r, Ya n nduu te.24

n te scuha, tu cjhnu de nu maestro de. Ni te cu mozo, tu cjhnu de nu patrn de. 25

Te scuha chi njnhun ndho maestro de suni scuan ndoho nahn m de, te te cu mozo suni ndoho de njnhun ndho patrn de. Nu scuan te nu ruh ccahn i je Satans cu ri, te nag ni cuu je ma cahn i je roh ccuu Satans.

Je n cachi y nd n cu je yhu y

(Lc. 12.29)26

Nu scuan te ma yhu r coto r yuu. Chi tca jnhun ccahn sh i ma qundo sh cut, chi

SAN MATEO10

20

ndh natu ndijin, te cuni ayuu. 27

Jnhun n cahn r jin r je tu n jn ayuu, na ncasthun cj r nu i. Te jnhun n nacani shi r nu r, na ncani jee r yt tc vehe. 28Te ma yhu r coto r yuu cahni yqu cu r, chi ma cu cahni i nu r. Chi sa suhva yhu r j ma stv r n Ya Dios, chi cuu snhn ndet y roh j quv nu r jin yqu cu r infierno.

29Te tc saa chi t yahu nd t,

chi nde u t je n centavo lul. Te ni n t tu nnga nu hun te nu tu jhe Tt r jnhun, chi ndto ya t. 30Te nag ni cuu rh jjnhan r, chi nde ndh ixi xn r je ni cahu ya. 31Nu scuan te ma yhu r jijnhan r, chi cnu ndas g r nu y vs cueh tc saa.

ayuu jejnhn Jesucristo nu nga ayuu

(Lc. 12.89)32

Te tca yuu je cuajnhn rh nu nga ayuu, suni scuan cuajnhn r i nu Tat r, Ya nde andv. 33Te tca yuu je ma cujnhn rh nu nga ayuu, suni scuan ma cujnhn r i nu Tat r, Ya nde andv.

Je squ Jess te cusn ini ayuu (Lc. 12.5153; 14.2627)

34Ma cni ni r jijnhan r j

vji ri je cycu mn ayuu ayv. T vji ri je cycu mn ayuu, chi sa suhva cuajnhan i je squ ruh. 35Chi je squ ruh te cusn ini she y jn tt, te she sh jn nn, te she jnu jn nn chs. 36Chi tca yuu candje

ruh, chi jnhan vehe i cu je qut ni nu i.

37Te nu nd n ayuu man g i

jn tt i ch jn nn i vs jin rh, nasu yuu vha cu i je cndiqun i ruh. Te nu nd n ayuu man g i jn she y i ch jn she sh i vs jin rh, te suni nasu yuu vha cu i je cndiqun i ruh. 38Te nani ayuu nu tu jhe i jnhun ndoho i jnndho vs nde cuu i je squ je cndiqun i ruh, nasu yuu vha cu i je cndiqun i ruh. 39Te nu nd yuu cn i ccu i nu jnndho quiji nu i je squ ruh, nu scuan te jnahn ndet i n cni. Te nu nd n ayuu vs na c i je squ ruh, te cotecu i n cni.

Je iy th y nu Ya Dios (Mr. 9.41)

40Te ayuu cuath rh jijnhan

r, nu scuan te ruh cjeth i. Te ayuu cjeth rh, cjeth i Ya n taj rh vji ri. 41Nu nani ayuu cuath i n te ncani jnhun Ya Dios, squ je jca de jniu Ya Dios, nu scuan te nuni coo tah de nu Ya Dios jin te ncani jnhun Ya Dios. Te nu nani ayuu cuath i n te nda, squ je te nda cu de, nu scuan te nuni coo tah de nu Ya Dios jin te nda. 42Te nu nd yuu cuha i vs n ajin ndute mjin coho n schi yha, squ je cu i schi cndje ruh, nda ndije cu je nihn i tah i. Ach y.

Je n taj Juan u te nu y (Lc. 7.1835)

11 Te n ni jnu ni ndacu Jess jniu nu ndhx u te cscuha jn y, te ni quenda ya

SAN MATEO10 , 11

21

ycuan cuhn y je sten y te nacani ya jnhun tc uu regin ycun.

2Te ne Juan veca. Te ni nihn de

jnhun tc jniu sha Cristo. Te ni taj de u te cscuha jn de, 3

cuacajnhn de ya:A m n cu Cristo je ach tutu

je quji, ch condetu y nga te quiji? ch de.4

Te ni cahn y jin de:Cungoo te casthun r nu Juan

tc jniu cjito r jn jnhun cjini r. 5Te cachi r nu de je yuu cua cnanune tn i, te ayuu yacu cnacaca i, te ayuu ndho cuehy stehy cnduvha i, te ayuu soh cnanune sho i, te ayuu jih ntecu i sha ri. Te suni ncani ri jnhun nu yuu ndah j jnama Ya Dios i. 6Te yhyo ndet te je ma ncani yt ni de je ruh cu Cristo. Scuan cachi r nu Juan. Ach y jin de.7

Te na cuanuhun ndnd te n, te ni quej Jess cahn y jnhun Juan jin yuu:

Na v ni jcondhe r jijnhan r nde nu hun th? A n te jni n jni u ni, njnhun ite je cnda sha tach? 8Te nu tu, te na v ni jcondhe r nu scuan? A n te cn cujhnu je hun sahma lu? Tu chi cjini r je te cuhun sahma lu, mni ini vehe rey cyc de. 9Te na v ni jcondhe r nu scuan? A n te ncani jnhun Ya Dios? Chn r jin r je suu ni jecondhe r, te cjhnu ga Juan yha vs tca g te ni canacani jnhun Ya Dios. 10

Chi jnhun Juan cu je ni chn Ya Dios je yos n ttu i:

Taj r te nacani jnhun ri cosn de ichi n Cristo,

nvha coo thva ayuu je jin y.

Ach Ya Dios, ach tutu. 11Te jenda cahn r jin r je ini ayv yha cjhnu ga Juan te scundute vs tca g te je ni yo ini ayv. Te vs scuan te tca te nu ga ini uu nu ndcu Ya andv jniu, cjhnu ga de vs Juan.12

Te nde quv n quee Juan te scundute, te nde vijna, chi cnduc ndy yuu quvcoo i ndaha Ya andv j ndcu ya jniu nu i. Te nde ayuu xen cnduc ndy i squ. 13Chi nde n tu quiji Juan, te ni yo m ley Moiss, te suni ni yo tca te ni canacani jnhun Ya Dios. Te ni cacasthn de ndese coo je ndacu Ya Dios jniu. 14Te ni cacahn de je ndji Elas. Te nu ccuni r cuath r jnhun, te jn r je ma Juan cu te je n cachi tutu je quji, chi cu de njnhun Elas. 15Tca rh j jni sho, na chsh r.16

Yh cachi r n jnhun yt nvha na cni r ndese cu ayuu tiempo vijna. Cu i njnhun schi ll chin nu yhu ccasqu i. Te ccana ndee i xin jnhan i: 17Ni catv r scuil, te tu n cjita jh r. Te ni cajita ri yaa je cuihy jta, te tu n cndahy r, ach i. Te njnhun cnda schi ll un j tu n njnahan ni i ni n, scuan cnda r. 18Chi ni quiji Juan te cueh jnu ni yo ndite ni de, tu n yji de ni tu n jhi de. Te tu n cnujnahan ni r, chi ni cacahn r je hun tach ini de. 19Ycun na

SAN MATEO11

22

te ni quee ma r, Ya n nduu te, te yji r jhi ri, te tu cnujnahan ni r, te chs jnhun r ccahn r je mni m j yji r jhi ri vino. Te qujnhan ri jin te cstt xhun renta jin tca g te csha cuchi, ch r. Te nu cndch n te jn jnhun Ya Dios, te jn jniu sha de te ntu je te ndch cu de. Ach y.

Je n cuxen y nu sava uu nhni ni

(Lc. 10.1315)20

Ycun na te ni quej y cxen y nu tc uu nu ni sha ya cueh jniu jhnu, chi tu n cnacani ni i je sto i cuchi i. Te ni cahn y:21

Nac je xen ndoho r, yuu uu Corazn. Te nac je xen ndoho r, yuu uu Betsaida. Chi nu ini uu Tiro jin uu Sidn ni sha ri jniu jhnu je ni sha ri ini uu ma r, te yach nacani ni ayuu uu un j sto i cuchi i n. Te sha i sea je sten je ncani ni i squ cuchi i, chi cuhun i sahma jn te chuhun i ya xin i n. 22Nu scuan te chn r jin r je quv coo juicio te xen g coo castigo squ r jijnhan r vs je ni yo squ uu Tiro jin uu Sidn. 23Te rh yuu uu Capernaum, cjeni ni r je cujhnu r njnhun n je ca cuahn ichi ndv? Tu chi sa nanuu r nd lugar nu cycu nu ndy. Chi nu ini uu Sodoma ni sha ri jniu jhnu je ni sha ri nu ma r, te coo uu ycuan nd vijna n. 24Nu scuan te chn r jin r je quv coo juicio te xen

g coo castigo squ r vs je ni yo squ yuu uu Sodoma. Ach y.

Nehen nu r ndettu r, ach y (Lc. 10.2122)

25Te suni quv un n cahn Jess:

Na ctah na n ni Tt, Jitoho andv jn yv. Chi ni jes n tca jnhun ndch n, je ma cni ayuu ndich jn yuu thva cuenta ayv yha. Te ni sten ni n yuu ccuu njnhun schi ll. 26Chi scuan ni nujnahan ni ni Tt, ach y.

27Te ni cahn g y:

Ndvii ni jhe Tt r nu r. Te tu cjini ayuu nd n cu ruh, She Ya Dios, chi mni Tt r cu je jin y ruh. Ni tu cjini ayuu ndese Ya cu m Tt, chi mni She cu je jin. Te y yuu je cun ma She stn y nu i ndese Ya cu Tt y, te m i suni cuni i. 28Tca r j ni cuta r jin tca jniu jn ley je y sha jn r, nehen quvcoo r ndaha ri, te ndettu r sha ri. 29Quv r n jnu ndcu m r, te scuha r coo r njnhun y m r. Chi vt ni r te such ni r. Te scuan te ndettu r jin nu r sha ri. 30

Chi t y j cuandet r nu r, ni t y j squcu r jniu ndcu ri. Ach y.

Je n cataxn de yoco trigo quv ndtt

(Mr. 2.2328; Lc. 6.15)

12 Te n quv ndttu n yha Jess cuahn y nu ca trigo. Te te cscuha jn y, cji de sco. Te ni quej de ctaxn de

SAN MATEO11 , 12

23

yoco trigo cyeji de. 2Te ni cajito te grupo fariseo, te ni cacahn de jn y:

Condh, chi te cscuha jn r casha de jniu je tu y vha sha y quv ndtt, ch ley Moiss.3

Te ni cahn ma y jin de:A tu n ccahu r tutu ndese ni

sha David, n quv je ni j de sco jn te chin jn de? 4Te ni quv de ini vehe Ya Dios. Te ni yeji de pan i je yos ndijin nu Ya Dios. Te t na ley je cji de, ni te chin jn de, chi mni sut cuu caji. Te vs scuan te t na cuchi n yo squ de. 5Te tu n ccahu r tutu ley Moiss, ndese csjniu sut ini templo, vs quv ndttu cu? Te t na cuchi y squ de, vs quv ndttu csjniu de jniu je ccuu de sut. 6Te chn r jin r je ma r je iy yha, cjhnu ga r vs templo. 7Te tu cjechun ni r jijnhan r jnhun yha je yos n ttu i je ni chn Ya Dios: Je cun g r cu je cundh ni r jnhan r, vs je soc r qut nu r, ach y. Te nu je n cajechun ni r jnhun yha, te ma cahn r scuan squ te je t na cuchi n. 8Chi ruh, Ya n nduu te, m r cu je ndcu jniu squ ndese sha ayuu quv ndtt, ch y.

Je n nduvha te ni ich ndaha (Mr. 3.16; Lc. 6.611)

9Ycun na te cuahn Jess, te ni

quv ya ini vehe i sinagoga. 10Te ycuan ne n te ni ich n ndaha de. Te ccuni te grupo fariseo

je nihn de cuchi squ y, te ni cacajnhn de ya:

A y ley je cuu nasvha y ayuu cuh quv ndtt? ch de.11

Te ni cahn y jin de:Nd n rh, nu nvha r

n lanchi, te nu nnga t ini n ya quv ndtt, te tu jhn r natava r t, ch nan? 12Te tu cnu ndas g n te vs n lanchi? Nu scuan te vetni sha y jniu vha quv ndtt, ch y.13

Ycun na te ni cahn y jin te ni ich ndaha n:

Sc ndaha r.Te ni sca de, te ni nduvhani

njnhun y nga. 14Ycun na te ni quendacoo te grupo fariseo, te ni candajnhn de squ Jess, ndese cahni de ya.

Jnhun Jess je ni chn Isaas nde jenahn

15Te ni jini Jess je scuan

cjeni ni de, te ni quenda ya ycuan cuhn y. Te cueh ayuu cndiqun i ya. Te ni nasvha ya ndh ayuu cuh. 16Te ni ndacu ya jniu nu i je ma stn i ya. 17

Te scuan ni cuu nvha squcu jnhun ni cahn Ya Dios squ Jess, te ni nacani Isaas jnhun ya un nd jenahn: 18 Yha cu mozo r je n nacji

ri,te man r jin y, te cs ni r

jin y.Te cuha ri Espritu r coo jn y.Te m y snda jniu ayuu

tc nacin. 19 Ma tejnhan ya, ni ma cna jee

ya,

SAN MATEO12

24

te ni ma cahn jee ya ichi je cni ayuu.

20 Ma sha xen y jin yuu ni cunhin jnndho squ,

ni ma sn y ayuu je ma lulni ccandje.

Chi cujhnu ya squ ndh, te nda ndacu ya jniu.

21 Te ayuu tc nacin cocuhun ni i je jnma ya i.

Ach Ya Dios, ach Isaas nde jenahn.

Je n cacahn de je jejnu ya fuerza Satans

(Mr. 3.1930; Lc. 11.1423; 12.10)22

Ycun na te ni caquindeca i nu y n te cu hn, chi hun tach ini de. Te ni nasvha ya de. Te ni ndundijin tn de te ni nacahn de. 23Te ndh ayuu cueh un n canaa ni i cjito i, te ni cacahn i:

A te yha cu je ni chn Ya Dios je cacu nu yucn David? ch i.24

Te te grupo fariseo, ni cajini de je scuan ccahn i. Te ni cacahn de:

Te yha ma cu quenehen de tach nu je tu sha de jn fuerza Satans je cujhnu nu tach, ch de.

25Te Jess ni jini y je scuan

cjeni ni de, te ni cahn y jin de:Tc nacin je cassn m

te cjejnhan m, nu scuan te sn je iy vha m. Te nu n uu ch n vehe cssn m te cjejnhan m, te ma cu ga coycu chnu. 26Te suni scuan Satans nu qunehen jnhan tach, nu scuan te ssn m.

Te ndese cu nhin Satans je ndcu jniu nu scuan? 27Chi ccahn r je jin fuerza Satans qunehen ri tach. Te nu scuan cu n, te ayuu cascuha jn m r jijnhan r, na jin fuerza cquenehen m i tach, cjeni ni r? Nu scuan te m i jjnhan i cachi je n castv ndas suhva r ni cacahn r je cquenehen ri tach jin fuerza Satans. 28Te tu chi sa jn Espritu Ya Dios cu je qunehen ri tach. Nu scuan te je nd Ya Dios mhu r je ndcu ya jniu.

29Chi ndese cuu quv n te

ini vehe te ndacu je quenehen de ndajnu de? Chi cnu je xhna g cuhni de te ndacu n, te ycun na te cuu quenehen de ndajnu n. Te suni scuan cu je jhni r Satans te qunehen ri tach.

30Te ayuu tu y mn jin r,

nu scuan te jto uh i ruh. Te ayuu tu nstt jn r, nu scuan te sa jte nu i ayuu vjicoo nu r.

31Je ycuan chn r jin r: Iy

modo coo jnhun chnu ni nu tca cuchi csha ayuu, jin n tca jnhun n ccahn i. Te nu cahn ndevha i squ Espritu Santo, te ma cne chnu ni Ya Dios nu i. 32Te nu nani ayuu cahn i squ ruh, Ya n nduu te, cuu cone chnu ni Ya Dios nu i. Te nu nani ayuu cahn ndevha i squ Espritu Santo, ma cne chnu ni Ya Dios nu i, ni je iy i ayv yha, ni n tiempo quji.

Jnhun yujnu vha jn yujnu n (Lc. 6.4345)

33Nu yujnu vha, te vha ndeh,

te nu yujnu n, te cn ndeh.

SAN MATEO12

25

Chi jn ndh te jn y ndese yujnu cu. Te suni scuan ayuu. 34

Va she co ccuu r, chi xen r njnhun co. Ndese cuu cahn r jnhun vha, chi ayuu csha n ccuu r? Chi jniu je jni ni anu ayuu, mni ycuan chn i. 35Te vha chn de jnhun vha, chi y nd anu de. Te te sha n chn de jnhun n, chi cn nu de. 36Te chn r jin r je tc nani jnhun ccahn ayuu, nacuha i cuenta jnhun un quv coo juicio. 37Chi jn jnhun ni cahn r snda y squ r, nu je qundo nda r ch j cndee cuchi squ r. Ach y.

Je n cajicn ayuu tu ccandje n jniu jhnu

(Mr. 8.12; Lc. 11.2932)38

Ycun na te jecu te grupo fariseo jin te cstn tutu ley Ya Dios, ni cacahn de jn y:

Maestro, ccuni na j sha n n jniu jhnu je sten nu m n cu Ya n taj Ya Dios, ach de.

39Te ni cahn y jin de:

ayuu yha je casha jniu n, tu cjeth cut i Ya Dios. Te cjicn i n jniu jhnu je sten nu Ya n taj Ya Dios cu ri. Te tu na nga jniu jhnu stn r nu i, chi mni jniu jhnu njnhun ni cuu jn Jons, te ni nacani jnhun Ya Dios. 40Chi njnhun ni ine Jons chji chc chnu un ndu un u, suni scuan ruh, Ya n nduu te, cuu r te cone ri chji uhun un ndu un u, te s te natecu r. 41Te tca yuu uu Nnive nu n nacani Jons jnhun, natecu i jn yuu tiempo

yha, quv juicio je snda y cuchi, te cahn i cuchi squ yuu yha. Chi m i ni canacani ni i ni casto i cuchi i quv n nacani Jons jnhun nu i. Te vijna chi cjhnu ga ruh Ya ne yh vs Jons, te tu ccandje r rh. 42

Te reina je n cujhnu nacin ichi sur, natecu a jn yuu tiempo yha, quv juicio je snda y cuchi, te cahn a cuchi squ i. Chi nde jic ty n quiji a ni jini nahn a jnhun ndch n cahn rey Salomn. Te vijna chi cjhnu ga ruh, Ya ne yh vs Salomn, te tu ccandje r rh.

Tach je nastt jnhan ndv ini ayuu

(Lc. 11.2426)43

Nu ni quenda n tach ini n te tu cndje, te jca cuu nu hun th, ndc n ndtt, te tu nhn, ycun na te jni ni ma: 44Na qunuhun r vehe nu n quenda ri. Te nu ni ndee tucu, te jto je te tu cndje n, cu de njnhun n vehe y te ni ndundoo. 45Ycun na te jquihin ux g tach ne g vs ma. Te quvcoo ini te un j cycu ycuan. Nu scuan te xen g ndoho te un j sndh vs je xhna hn. Te suni scuan ndoho ayuu tiempo yha je casha n. Ach y.

Nn y jin ani y (Mr. 3.3135; Lc. 8.1921)

46Te nn scuan chn y jin

yuu n, te ni quee nan y jin tca ani y, in a nu quhe, te cn a cahn a jn y. 47Te ni cachi n te nu y:

SAN MATEO12

26

Nn ni jn tca ani ni chin nu quhe, te ccuni cahn jin n, ach de.48

Te ni cahn y jin te ni cahn scuan jn y:

Nd n cu nn r, te nd n ccuu ani r? Ach y.49

Te ni sten ndaha y nde nu cycu te cscuha jn y. Te ni cahn y:

Suni nn r jin ani r ccuu tca j yha. 50Chi tca yuu casqucu jniu cn ma Tt r, Ya nde andv, suu ccuu ani r, cuha ri, nn r. Ach y.

Jnhun yt squ te jte trigo (Mr. 4.19; Lc. 8.48)

13 Te quv un n quenda Jess vehe cuahn y, te ni jin y ni cuco ya yumar. 2Te ni cutt cuh ndas ayuu nu y. Te ni quv ya ini n barco, ni cuco ya. Te tca yuu un cyc i yumar. 3

Te jn jnhun yt ni cahn y cueh jnhun nu i, te scuan ni cahn y:

n te cate trigo, ni quenda de je cte de. 4Te n ni quej de jte de, te jecu trigo ni jit yuhchi. Te ni quecoo saa, ni cayeji t. 5Te jecu g trigo ni jit nu hun yu, nu t cueh uhun. Te yachni ni cane, chi tu cquin uhun. 6Te nu n cane nindii, te ni ichni, te ni casun, chi tu n nhn nu quihn yoho. 7Te jecu g trigo ni jit nu nne iu. Te ni jehnu iu n, te ni jes nu. 8Te jecu ni jit nu hun vha, te ni jhe cueh nun. Sava ni jhe ciento je n n, te sava ni jhe un xico, te sava ga ni jhe oc

ux. 9Tca rh j jni sho, na chsh r. Ach y.

Najeh cahn y mni jnhun yt (Mr. 4.1012; Lc. 8.910)

10Ycun na te te cscuha jn

y un n quecoo de nde nu y, te ni cacajnhn de ya:

Najeh cu je mni jnhun yt chn ni jn yuu? ach de.11

Te ni cahn y jin de:Rh jjnhan r chi sha ya je

cjechun ni r jnhun ni yshi yha, ndese quvcoo ayuu ndaha Ya andv je ndacu ya jniu nu i. Te ayuu yha j tu ccandje, chi ma jchun ni i. 12Chi ayuu je jchun ni, chi stn g y nu i, te vhy g cuni i. Te ayuu tu cndje, sa suhva naa jecu je je jn i n. 13

Je ycuan chn r jnhun yt jn i. Chi vs cjito i, te quendo i njnhun je t na v ni cjito i. Te vs cjini sho i, te ma jchun ni i, te quendo i njnhun je t na v ni cjini i. 14ayuu yh chi squcu squ i jnhun ni cahn Ya Dios je n nacani Isaas, te ni nacani jnhun nde jenahn:

Vs cuni nahn r, te ma jchun ni r,

te vs coto r, te ma ncuni r. 15 Chi ayuu yha yhyo ni

ndunhni ni i,te yhyo uh chush i,te njnhun cjes i tn i,nvha coo njnhun je tu

cjito i,ni tu cjini nahn i,te ni ma jchun ni i,ni ma nsma ini i quvcoo i

nu r

SAN MATEO12 , 13

27

je nasvha ri anu i nu cuchi i.

Ach Ya Dios, ach tutu.16

Te m r jijnhan r, yhyo ndet r, chi cjito r jn tnu r, te cjini nahn r jn sho r. 17Chi jenda cahn r jin r je cueh te ni canacani jnhun Ya Dios jin cuh te nda, ni cacuni de coto de je cjito m r, te tu n cjito de. Te suni ni cacuni de cuni sho de je cjini sho m r, te tu n cjini de. Ach y.

Je n casthun cj y jnhun yt te jte trigo

(Mr. 4.1320; Lc. 8.1115)18

Nu scuan te cuni nahn jjnhan r na v cun cahn jnhun yt te jte trigo: Trigo un cu jnhun Ya Dios. 19Te ayuu cjini sho jnhun ndese ndcu Ya andv jniu, nu tu cjechun ni i te ccuu i njnhun trigo je ni jt yuhchi. Ycun na te quji jexen te qundeni jnhun ini anu i. 20Te trigo je ni jt nu hun yu cu njnhun ayuu cjini sho jnhun, te yachni cjeth i te ccus ni i jn. 21Te tu ccut jnhun n ini anu i, te jecuni quv cjeth i. Te nu ni quej jnndho, ch jto xen ayuu i squ jnhun n, te quj ncani yt ni i. 22Te je ni jt nu nne iu cu ayuu cjini nahn jnhun, te cndhv ni i squ je iy ini ayv yha, te cn i cucc i, te sth un i cujnu i jn. Te ndh je yha js nu jnhun ya, te tu je i jn jnhun ya. 23Te trigo je ni jt nu hun vha cu njnhun ayuu cjini nahn jnhun, te cjechun ni i, te

chije i jn jnhun ya. Te sava i cu njnhun nun je jhe ciento je n n, te sava ga i jhe un xico, te sava ga i jhe oc ux. Ach y.

Jnhun yt squ ite las24

Te ni cahn y nga jnhun yt jn de:

Je ndcu Ya andv jniu cu njnhun n te je n jete de trigo vha nu hun de. 25Te y n te jto uh de te ch trigo. Te na cquix te ch trigo jin tca jnhan de, te ni jehn ni jete ndqun ls nu trigo de, te cuahn. 26Te nu n cane trigo n, te ni cane yoco i, te suni scuan ni jehnu ite las un. 27Ycun na te ni jengoo mozo ni cacahn i jn patrn i: A nsu trigo vha n jte n n hun n? Te ndese cu je n canecoo ite las nu? 28Te ni cahn de jn i: n te jto uh ruh ni sha je yha. Te ni cacahn mozo un jn de: Nu scuan te cn ni j na qungoo n te jnuhun n? ch i. 29Te ni cahn de: Tu, chi nu jnuhun r ls un te sanaa te jnuhun r nd jin trigo. 30Vha ga na cuhnu m nd quv tahnd. Te quv un chn r jin te cahnde je xhna g ite las cahnde de, te chuc tt de nvha cahmu y. Ycun na te trigo chi cahnde de ndv ini yac r, ach de. ch y.

Jnhun yt squ ndqun mostaza (Mr. 4.3032; Lc. 13.1819)

31Te suni ni cahn y nga jnhun

yt j sten y ndese ndcueh ayuu ndcu Ya andv jniu nu:

Ndcueh i njnhun jhnu n ndqun mostaza je n jequin n

SAN MATEO13

28

te nu hun de. 32Te jenda je n ndqun ll g cu vs tca g ndqun. Te nu ni jehnu, te cu chnu ga vs tca g yuc, chi ndu njnhun n yujnu. Te qujicoo saa, te csha t tac t chji ndaha n. Ach y.

Jnhun yt squ levadura (Lc. 13.2021)

33Te nga jnhun yt n cahn y

jin de:Je ndcu Ya andv jniu nu

yuu cu njnhun levadura je n quihin n ahan. Te ni saca a jn n kilo harina, nde ni ndaa ndh ujen ni sha. Ach y.

Je mni jnhun yt chn y jin i (Mr. 4.3334)

34Tca jnhun yha n cahn

Jess jin yuu cueh n. Te tca j ni stn y, mni jnhun yt n cahn y jin i. 35Scuan ni sha ya nvha squcu jnhun ni cahn te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn:

Cahn r tca jnhun yt jn yuu,

te cachi r tca jnhun ysh nd quv n jeco ayv.

Ach tutu, ch y.

Je n casthun cj y jnhun ite las36

Ycun na te ni nacuath Jess nu yuu. Te ni ndv ya ini vehe. Te te cscuha un n jincoo de nu y, te ni cacahn de jn y:

Nacani cj n jnhun yt ite las nu n, ch de.

37Te ni cahn y jin de:

Je jte trigo vha un cu m r, Ya n nduu te. 38Te uhun un cu

ayv. Te trigo vha un cu ayuu cyh ndaha Ya Dios je ndcu ya jniu nu i. Te ite las un cu ayuu cyh ndaha jexen. 39Te te jto uh je n jete las un cu m jxen. Te quv tahnd cu quv jnu ayv. Te te cahnde un ccuu ndajh Ya Dios. 40Te njnhun tahnd ite las te cay nu uhn, scuan coo quv jnu ayv. 41Chi m r, Ya n nduu te, taj r ndajh r quingoo. Te nastt y tca yuu casquv jnhan nu cuchi, jn yuu casha jniu n, quenehen ya i mhu yuu ndcu ri jniu nu. 42Te jnaa ya i cay i nu uhn. Te ycuan ndhy i te nacayh yuhu i je ndoho xen i. 43

Ycun na te ayuu squcu nu y chi ndind i njnhun nindii, te coyc i nu ndcu m Tt i jniu. Tca rh j jni sho, na chsh r.

Jnhun yt squ yejn xhn je ysh

44Te je ndcu Ya andv jniu

nu yuu, suni cu njnhun n yejn xhn je yshi chji n uhun. Te ni nanihn n te, te ni nacas tucu de squ. Te je cs ni de jn, te ni jehn de ni xc ndh de je nvha de, te ni jeen de uhun n.

Jnhun yt squ perla je nde yahu

45Te je ndcu Ya andv jniu

nu yuu, suni cu njnhun n te jen xco, te ndc de perla vha. 46

Te ni jini de n perla je yhu ndas, te ni jehn de ni xc ndh de je nvha de, te ni jeen de perla un.

SAN MATEO13

29

Jnhun yt squ unu jn chc47

Te je ndcu Ya andv jniu nu yuu, suni cu njnhun n unu je csngava de ini mar, te quvcoo ndnu chc. 48Te nu ni chit unu n, te cnatava de yundte. Te ccuco de cnacji de chc. Te chc vha cjnaa de ini jca, te chc t vha cscne de. 49Te suni scuan coo quv jnu ayv. Chi quijicoo ndajh y, te ssn ya ayuu casha jniu n mhu yuu casha jniu vha. 50

Te ayuu cun chi jnaa ya i cay i nu uhn. Te ycuan ndhy i te nacayh yuhu i je ndoho xen i. Ach y.

Jnhun yt squ ndajnu nd yahu

51Te ni cajnhun y de jjnhan

de:A n cajechun ni r tca jnhun

yha, ch tu? ch y.Te ni cacahn de jn y:Ni cajechun ni n, ch de.52

Te ni cahn y jin de:Iy vha nu scuan. Te n te

stn tutu ley Ya Dios, nu je ni cuthva de ndese ndcu Ya andv jniu, te cuu stn de tca jnhun squ n. Chi cu de njnhun n te ch vehe. Te ini yejn de tva de ndajnu nd yahu, sava je je jn sava je je ni cunahn y. Ach y.

Je cunuhun y uu Nazaret (Mr. 6.16; Lc. 4.1630)

53Te n ni ndh ni cahn Jess

tca jnhun yt yha, te ni quenda ya ycuan cuhn y. 54Te ni

najin y uu y Nazaret. Te ni sten y jnhun ini vehe i sinagoga ycun. Te ni canaa ni ayuu cjini nahn i, te ni cacahn i:

Nd nu n cuthva te yha tca jnhun ndch? Te ndese cu sha de tc jniu jhnu yh? 55Chi she carpintero cu te yha, te nn de cu Mara, te ani de ccuu Jacobo, Jos, Simn, jin Judas. 56Te suni cycu cuha de jn y yh. Te ndese jn de tca jnhun yha nu scuan? Ach ayuu.

57Te scuan ni cacuj ni i nu

Jess. Te ni cahn y jin i:Tca te ncani jnhun Ya Dios,

y yhn ayuu jin de, te mni ayuu uu ma de jn yuu vehe m de cu je tu y yhn jn de. Ach y.

58Te tu n sha ya cueh jniu

jhnu ycun, chi tu ccandje i ya.

Je ni jh Juan te scundute (Mr. 6.1429; Lc. 9.79)

14 Te tiempo ycuan te Herodes, te ndcu jniu regin Galilea, ni jini jnhun de jnhun Jess. 2Te ni cahn de jn yuu chin jn de:

Te ycuan cu Juan te ni scundute, te ni natecu de. Je ycuan y poder de sha de jniu jhnu. Ach de.

3Chi Herodes, je ni ndacu de

jniu je na quv Juan veca, jn j na cnuhn de jn cadena. Scuan ni sha de je squ Herodas, ash ani de Felipe. 4

Chi Juan ni cahn de nu Herodes:Tu y ley condeca r a, ch de.5

Te je ycuan n cuni Herodes cahni de Juan. Te yh de je qut

SAN MATEO13 , 14

30

ni ayuu, chi ndh i jni ndije ni i je n te ncani jnhun Ya Dios cu Juan. 6Te n quv ni sha Herodes n vico quv n cacu de. Te she sh Herodas ni quv i ni jita jh i nu yuu n cana de n. Te ni cus ni Herodes ni sha i. 7Te ni jejnhun ty de je cuha de nu na v cacn i nu de. 8Te ni jehn i ni cajnhn i nn i na v cacn i. Te ni ndv i nu Herodes, te ni cahn i:

Cuha n xn Juan te scundute, cone nu n coh, ach i.

9Ycun na te rey Herodes ni

cucuhy ni de. Te squ je ni jjnhun ty de, jn j n cajini sho te cyeji sta jin de, je ycuan n ndacu de jniu je na cuha nu i. 10Te ni taj de soldado je na qucahnde xin Juan ini veca. 11Te ni quee soldado un jn xn Juan, ne nu n coh, te ni jhe nu schi sh un. Te m i ni jendeca i nu nan i.12

Ycun na te ni jengoo te cscuha jn Juan, te ni candonehen de yqu cu Juan, te ni cachindji de. Ycun na te ni jengoo de ni cacasthn de nu Jess.

Je ni scji y uhn mil te (Mr. 6.3044; Lc. 9.1017; Jn. 6.114)

13Te n ni jini Jess jnhun, te

ni cujiyo ya ycuan cuhn y jin barco, je cne sn ya n lugar nu t ayuu. Te ni cajini ayuu je cuahn y. Te tc uu ni quendacoo i cjica jh i, cuajnahan i ya. 14Te nu n quenda Jess ini barco, te ni jito ya ayuu cueh n. Te ni cundh ni y i, te ni

nasvha ya tca yuu ccuh je vjicoo i jn. 15Te nu n ini, te te cscuha jn y, ni quecoo de nu y, te ni cacahn de:

Je ni ini, te yh chi t na ayuu ycu. Nu scuan te taj n ayuu na qungoo i tc uu, te cuaan i je cji i.16

Te ni cahn Jess jin de:Tu jni hn qungoo i, chi

cuha m r je cji i, ch y.17

Te ni cacahn de jn y:T na v cnevha n yha, chi

uhnni sta jin ni chc, ch de.18

Te ni cahn y jin de:Cuha na quji, ch y.19

Te ni cahn y jin yuu un j na cco i nu te. Te ni quihin ya ndhhn sta jin chc un. Te ni ndacoto ya ichi ndv, te ni nacuath y. Te ni tah cuch y sta n, te ni jhe ya nu te cscuha jn y. Te m de ni casaja de nu yuu cueh n. 20Te ndvii i ni cayeji, te ni candut chji i. Te ni canastt de pedazo je n quendo, te ni chit x u jca. 21

Te te ni cayeji un cu njnhun uhn mil, te sn ga cu ahan jn schi ll.

Je n jica jh y nu mar (Mr. 6.4552; Jn. 6.1621)

22Ycun na te ni cahnni Jess

jin te cscuha jn y je na quvcoo de barco, te cosn de quingoo de nde nga lado mar, nn j ntaj y ayuu un qunungoo i. 23Te nu n cuu ni nacuath y nu i, te mhnni ya ni caa ya yucu, cuacacn tah y. Te ni cuaa, te ne mhn y ycun.

SAN MATEO14

31

24Te barco un, je ni cuu sava nu

mar cuahn. Te ndute mar un ntundah nhin barco, chi vji tach ichi n de. 25Te je ynee g ni quee Jess nu de, jca jh y nu mar. 26Te te cscuha n, ni cajito de ya je jca ya nu mar. Te ni candondava de, te ni cacana ch de je cyh de.

Jhn cu, ch de.27

Te ni cahnni Jess jin de:Ndey coo ni r, te ma yhu r,

chi m r cu, ch y.28

Ycun na te ni cahn Pedro jin y:

Nu m n cu, te cahn ni jn n j na cca jh n nu mar te je na n n, ch de.

29Te ni cahn y:

Nehen nu scuan, ch y.Te ni quenda Pedro ini barco, te

ni jica de nu ndte cuahn de nu Jess. 30Te nu n jini de je nhin yh tach, te ni yh de. Te ni quej de que de chji ndute. Te ni cana ch de:

Jnama n sa, ch de.31

Te Jess ni jnni ya ndaha de. Te ni cahn y jin de:

Te tu cndje nhin cu r. Naun ni nayhu r? Ach y.

32Te ni quv ya ini barco un jn de,

te ni jecuni tach. 33Ycun na te te chin ini barco un, ni cajecu yt de nu y. Te ni cacahn de:

Jenda ndije je She Ya Dios cu n, ch de.

Je n nasvha ya ayuu ccuh regin Genesaret

(Mr. 6.5356)34

Te ni quenda jyo ya jin de nu mar un, n jin y regin Genesaret.

35Te ayuu ycuan n canacuni i ya.

Te ni cascca i jnhun tc nda ycuan j ni jn y. Te ayuu ni caquindeca i ayuu ccuh nu y. 36

Te ni cacahn ndah i jn y je na quh i vs yushma ya. Te tca yuu je n caqueh sahma ya, ni canduvha i.

Squ ndese cjnhn yuu (Mr. 7.123)

15 Ycun na te jecu te grupo fariseo jin te cstn tutu ley Ya Dios, ni quendacoo de uu Jerusaln, te ni quecoo de nu y. Te ni cacahn de jn y:

2Te cscuha jn r, naun

cstv de costumbre je n cajequin ayuu jenahn? Chi tu n csqucu de costumbre je nndah de nu y te caji de sta. Ach de.

3Te Jess ni cajnhun y de:

Te m r jijnhan r, suni naun cstv r jniu n ndacu Ya Dios nu r? Chi sa costumbre ma r cu je casqucu r. 4Chi ni cahn Ya Dios: Coo yhn r jin tt r jin nn r. Te nu nd n cahn squ tat ch squ nan, na c nahn, ch Ya Dios. 5Te m r chi ccahn r je cuu cahn n te jn tt de jn nn de: Ma cu chind hn n nhn cuha na j cji ni j chun n, chi ndh je nvha n, je ni soc na n Ya Dios. 6Te te cahn scuan, tu cnu chind hn de tt de nn de, ch r jijnhan r. Te scuan cstv r jniu n ndacu Ya Dios, je squ costumbre ni cajequin m r. 7Te sthni ccuu r. Nda ni nacani Isaas jnhun squ r nde jenahn, ys n ttu i je ni chn Ya Dios:

SAN MATEO14 , 15

32

8 ayuu yha chi m yuhuni i cjeth i ruh,

te nasu nd jin ini jin nu i. 9 Te cchihn sni i ruh,

chi jnhun cstn i cu jniu n candacu te,

te nasu j n ndacu m r cu.

Ach Ya Dios. Ach y.10

Te ni cana ya ayuu cueh n, te ni cahn y jin i:

Cuni sho vha jjnhan r, te chuhun ni r: 11Nasu j quv ini yuhu ayuu cujnhn i sha. Chi jnhun je qunda yuhu i, ycuan cu je cujnhn i sha, ch y.12

Ycun na te te cscuha jn y, ni quecoo de nu y, te ni cacahn de:

A jn ni j n caqut ni te fariseo je n cajini sho de jnhun ni cahn n? ch de.13

Te ni cahn ma y:Ccuu de njnhun yujnu je tu n

nchuhun Tt r, Ya nde andv, te n quv te jnuhun ya quihn. 14

Na qungoo m de. Chi ccuu de njnhun te cu cstn ichi nu nga te cu. Chi nu n te cu stn de ichi nu nga te cu, te ndnd de nnga de xehv. Ach y.15

Te ni cahn Pedro jin y:Casthun cj n jnhun yt yha

nu na jjnhan n, ch de.16

Te ni cahn Jess:Te suni m r n tu jechun

ni r ch nan? 17A tu cjechun ni r je tca j yji ayuu, chi quv chji i, te qundani cuahn? 18

Te jnhun je qunda yuhu ayuu, chi nde ini anu i vji, te ycuan cu je cujnhn i sha. 19Chi nde ini anu ayuu qunda je jni n

ni, je jhni ndy, je casqu nd jnhan, je jca jnn, je sacuhn, je cahn jnhun sth, je cahn ya squ jnhan. 20Tca j yha cu je cujnhn ayuu sha. Te nu tu squcu i costumbre je nndah i te caji i sta, tu cnhn i sha. Ach y.

ahan nga nacin je n candje nhin

(Mr. 7.2430)21

Te ni quenda Jess ycuan cuhn y regin Tiro jin Sidn. 22

Te n ahan uu Canan, nne a regin Tiro jin Sidn, te ni quee a nu Jess. Te ni cana jee a:

Tt, She yucn David, cundh ni ni sa v. Chi she sh n, hun tach ini i, te yhyo xen ndho i, ch a jn y.23

Te tu n chn cut y je ni chn a. Ycun na te ni quecoo te cscuha jn y, te ni cacahn de:

Cahn ni jn a na quhn a, chi cna jee a vji a yat y, ach de.

24Te ni cahn y jin a:

Nu mani ayuu nacin Israel ni taj Ya Dios sa vji n, chi ccuu i njnhun lanchi, qut n sana.25

Te ahan n chi ni quee a, te ni jecu yt a nu y, te ni cahn a:

Tt, chind hn n sa v, ach a.26

Te ni cahn yat y jin a:Tu y vha je qunde y sta

she, te cuha y n na, ach y.27

Te ni cahn a:Jenda cahn ni Tt, te

chind hn n sa vs cu

SAN MATEO15

33

n njnhun ina. Chi suni m t cnihn nahn t pedazo sta cuech j cyo chji mesa jitoho t cyeji t, ach a jn y.28

Ycun na te ni cahn Jess:Yhyo vha je cndje nhin n

scuan, nn. Te na sha n j cun ni, ch y.

Te m hora un n nduvhani she sh a.

Je n nasvha ya cueh ayuu ccuh

29Te ni quenda Jess cuahn

y ycun, te ni yha ya yumar Galilea. Te ni caa ya n yucu, te ycuan n cuco ya. 30Te cueh ayuu ni quecoo i nu y, te cndeca i tca j cjica chcu, je cua, je hn, je cachnd, jn cuh g ayuu ccuh. Te ni cajequin i nu jeh Jess. Te ni nasvha ya i jjnhan i. 31Te ni canaa ni ayuu un cjito i je ncahn ayuu hn, ndvha ayuu cuhnd, ncaca vha ayuu chacu, nnune tnu yuu cua. Te ni cacahn i je yhyo vha Ya cu Ya Dios uu i Israel.

Je ni scji y cun mil te (Mr. 8.110)

32Ycun na te ni cana Jess te

cscuha jn y, te ni cahn y jin de:

Cndh ni r ayuu cueh yh, chi je ni cuu un quv cyc i jn r, te tu na v caji i. Te tu cn r nataj r i nuhun ndite i, chi nu scuan te sava ichi te cuta i. Ach y.

33Te ni cacahn te cscuha jn

y:

Te nd nu nihn y sta caji ayuu cueh yh? Chi yh t na ayuu ycu, ach de.34

Te ni cajnhun y de:Nasaa sta cnevha r?Te ni cacahn de:Uxni, jn jecu chc ll, ch

de.35

Ycun na te ni cahn y jin yuu cueh un j na cco i. 36

Te ni quihin ya ndhx sta jin chca n, te ni nacuath y nu Ya Dios. Te ni tah cuch y, te ni jhe ya nu te cscuha jn y, te m de ni casaja nu yuu. 37

Te ndh i ni cayeji, te ni candut chji i. Ycun na te ni canastt de pedazo je n quendo, te ni chit x jca. 38Te te ni cayeji n, nde cun mil de cu, te sn ga cu ahan jn schi ll. 39Ycun na te ni nacuath y nu yuu n, te cuanungoo i. Te ni ndv ya ini barco, te cuahn y regin Magdala.

Je cjicn de n jniu jhnu nu y (Mr. 8.1113; Lc. 12.5456)

16 Te ni quecoo te grupo fariseo jin te grupo saduceo nu y. Chi ccuni de coto ndee de ya, te ni cajicn de je na sha ya n jniu jhnu je coo n sea ichi ndv. 2Te m y ni cahn y jin de:

Nu ni ini, te ccahn r: Nandii, chi ni nascuh i andv, ch r. 3

Te jenhen chi ccahn r: Vijna te cuun sa, chi ni nascuh i andv, ch r. Te sthni ccuu r. Chi cjechun ni r ndese stn sea andv, te tu cjechun ni r ndese stn tc jniu jhnu sha

SAN MATEO15 , 16

34

ri tiempo yha. 4ayuu yha je casha jniu n, tu cjeth cut i Ya Dios. Te cjicn i je sha ri n jniu jhnu je coo n sea andv. Te tu na nga jniu jhnu stn r nu i, chi mni jniu jhnu njnhun ni cuu jn Jons, te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn. Ach y.

Te ni sto ya de jjnhan de, te cuahn y.

Jnhun levadura te fariseo (Mr. 8.1421)

5Te te cscuha jn y ni canaa

ni de condiso de sta na cuangoo de jn barco nga lado mar. 6Te ni cahn Jess jin de:

Coto m candje r levadura te grupo fariseo jin te grupo saduceo, ach y.7

Te te cscuha un n cacahn ma de:

Va squ je t na sta ndso y, je ycuan chn y scuan, ch de.

8Te ni jini Jess, te ni cahn y:

Najeh ccahn r je ni chn r scuan squ je t na sta cndiso r? Te tu cndje nhin ccuu r. 9A n tu jechun ni r je tu n chn r scuan squ je tu ndso r st? A tu cnuchun ni r je n tah cuch r uhn sta ni cayeji uhn mil te, te nasaa jca ni canastt r je ni qundo? 10Te tu cnuchun ni r je n tah cuch r ux sta ni cayeji cun mil te, te nasaa jca ni canastt tucu r? 11Te najeh tu cjechun ni r je nsu squ sta ni cahn r jin r je ni chn r je coto m candje r levadura

te fariseo jin te saduceo? Ach y jin de.12

Ycun na te ni cajechun ni de je tu n chn y je coto de je ma cji de pan je yh levadura, chi sa suhva ni cahn yat y je ma cndje de jnhun sth cstn te fariseo jin te saduceo.

Je ni chn Pedro je Jess cu Cristo

(Mr. 8.2730; Lc. 9.1821)13

Te nu ni jn Jess regin Cesarea Filipo jin te cscuha jn y, te ni cajnhun y de:

Ruh, Ya n nduu te, nd n cu ri ccahn ayuu?14

Te ni cacahn de:Sava i ccahn je cu n Juan

te ni scundute. Te sava ga i ccahn je cu n Elas, te ni nacani jnhun Ya Dios nde jenahn. Te sava ga i ccahn je Jeremas ch nga te ni nacani jnhun Ya Dios cu n. Ach de.15

Te ni cahn y jin de:Te m r, nd n cu ri

ccahn r? ach y.16

Te ni cahn Simn Pedro:M n cu Cristo, Ya n taj Ya

Dios. Te cu n She Ya Dios, Ya tcu n cni, ch de.17

Te ni cahn Jess:Yhyo ndet r, Simn she Jons,

chi nas n ayuu ni sten jnhun yha nu r, chi sa suhva m Tt r, Ya nde andv, n sten y nu r. 18Te ruh suni chn r jin r je ma r cu Pedro, je cun cahn: yu. Te jnhun nda je ni chn r je ma r cu Cristo, suu cu njnhun n yu chnu. Te squ yu chnu yha sha ri je

SAN MATEO16

35

qutuu vehe, te vehe un cu ayuu ccandje ruh. Te tu nd v cundey cut squ i, ni jnhun xen je cjih i, tu na v cu sha jn nu i. 19Te m r condiso jnu r sha r j quvcoo ayuu ndaha Ya andv je ndacu ya jniu nu i. Te tca j cs r je ma sha ayuu ini ayv yha, suni cas je cyc nde andv. Te tca j cuha r jnhun sha i ini ayv yha, suni je cyc nde andv cuha jnhun. Ach y.20

Ycun na te ni ndacu ya jniu nu te cscuha jn y, je ma cchi de nu n n ayuu je cu ya Cristo.

Je n casthn Jess je c y (Mr. 8.319.1; Lc. 9.2227)

21Te nde sa n quej Jess

csthun cj y nu te cscuha jn y je jni hn quihn y uu Jerusaln. Te tca te jhnu jn st ccujhnu jn te cstn tutu ley, stho ndas de ya. Te cahni de ya, te nu un quv te natecu y, ach y. 22Ycun na te Pedro, ni cana mhn de ya, te ni quej de chn de nu y:

Naun chn ni scuan? Chi tu cn Ya Dios je cuu scuan. Tu jni hn cut ndoho n jnndho yha, ch de.

23Te ni ndi cto ya nu Pedro, te

ni cahn y jin de:Cujiyo quihn r, chi chn r

n chn Satans. Chi te ndc stv rh cu r. Te tu jni ni r njnhun jni ni Ya Dios, chi sa suhva jni ni r njnhun cjeni ni ayuu. Ach y.24

Ycun na te ni cahn y jin te cscuha jn y:

Nani ayuu nu cn i condiqun i ruh, na cs i je cun ma i, te na cndiqun i ruh te cuha i jnhun ndoho i jnndho je squ r, vs na c i. 25Chi nu nd yuu cun i ccu i nu jnndho quiji nu i je squ ruh, nu scuan te jnahn ndet i n cni. Te nu nd yuu, vs na c i je squ ruh, te cotecu i n cni. 26

Chi nd cuajnu vs na cndey yuu nihn i n yv, te nu quv i nu jnahn ndet i? Chi t na jin cut chunaa ayuu je ccu nu i. 27Chi ruh, Ya n nduu te, ndiji ri jin tca ndajh r, te yhyo luu cujhnu ri njnhun cjhnu Tt r. Ycun na te cuha ri tah nu n n ayuu nu ndese jniu ni casha i. 28Te jenda cahn r jin r je sava te chin yh, ma c de chi nde cuni de je ma r, Ya n nduu te, ndcu ri jniu jn poder r.

Je tucu ni nduu ya (Mr. 9.213; Lc. 9.2836)

17 Ycun na te nu i quv te Jess ni jeca ya Pedro jin Jacobo jin Juan ani Jacobo, cuahn sn ya jin de n yucu scn. 2Te ycun, tucu ni nduu ya nu de. Chi ni ndinde n y njnhun nindii. Te sahma ya ni nducujn quy ndas, njnhun nduva luz. 3Te ni cajitoni de je Moiss jin Elas, te ni cahyo jenahn, cndajnhn de jn y. 4

Te ni cahn Pedro jin y:Nac je vha je chin n yha.

Te nu cn ni te na sha n n vehe ramada, n cuu m n, nga cuu Moiss, te nga cuu Elas, ach de.

SAN MATEO16 , 17

36

5Te nn chn g de, te ni quiji

vic nhun j yaa ndas, ni jesni nu de. Te nu vic un n cahn n jnhun:

Yha cu She ri je man ndas r jin, te cs ni r jin. Na cni nahn r jnhun chn y. Ach.

6Te je scuan ni cajini sho

te cscuha n, te ni cajecava ndey de, chi yhyo ni cayh de. 7

Ycun na te ni quee Jess, te ni so y ndaha ya squ de. Te ni cahn y:

Ndocu, te ma yhu r jijnhan r, ch y.

8Te ni candacoto de, te tu te un

n cjito de, chi m n na Jess.9

Te ni cananuu de jn y yucu n. Te ni ndacu ya jniu nu de:

Ma cchi r nu n n je scuan ni cajito r, chi nde na ntecu ma r, Ya n nduu te, ch y.10

Ycun na te te cscuha jn y, ni cacajnhn de ya:

Nu scuan te te cstn tutu ley Ya Dios, najeh ccahn de je cnu ndiji Elas xhna g, te s te quiji Ya cu Cristo? ach de.11

Te ni cahn Jess jin de:Jenda cu je xhna g quiji

n te cuu njnhun Elas, te sthva de ndh, ch tutu. 12Te chn r jin r je j ni quiji te ni cuu njnhun Elas, te tu n jn ayuu je suu de cu. Te ni casha ndevha ayuu jin de ndh je n cacuu ni ma i. Te suni scuan stho i ruh, Ya n nduu te. Ach y.13

Ycun na te te cscuha un, n cajechun ni de je cahn y je Juan te scundute, ni cuu de njnhun Elas.

Je n nasvha ya n schi jh yh (Mr. 9.1429; Lc. 9.3743)

14Te ni najin y jin de nu yuu

cueh n. Te ni quee n te, ni jecu yt de nu y, te ni cahn de:15

Cundh ni ni she y n, chi yhyo xen ndho i cuehy jh yh. Te je ni cuu cueh jnu ct i nu uhn jn n ndte. 16Te ni quindeca n i nu te cscuha jn n, te tu n cu svha de i, ch de.17

Te ni cahn Jess:ayuu yhyo nhni ni ccuu r chi tu

ccandje r j cuu nduvha i. Nasaa ga quv condee r jin r? Te nasaa ga quv cuandey ni r jin r? Cuquihin sch un na quji i, ch y.18

Te ni cahn y nu tach, te ni quendani ini sch un. Te ni nduvhani i m hora un.19

Ycun na te te cscuha un, n cacajnhun sn de ya:

Najeh tu n cu quenehen n tach un jjnhan n? ach de.20

Te ni cahn y:Squ je tu ccandje nhin r j cuu

sha r. Chi jenda cahn r jin r, je nu candje r vs n thlni, chva njnhun n ndqun mostaza, te cuu sha r tcani jniu y. Chi cuu cahn r je na cjiyo yucu yha quihn nga lado, te cujiyoni. Te tcni jniu chi cuu sha r, te nu candje nhin r j cu. 21Te n tach scuan chi ma qunda cut quihn, te nu tu cacn tah r te coo ndite ni r. Ach y.

Je ni chn tucu ya je c y (Mr. 9.3032; Lc. 9.4345)

22Te jca cuu Jess jin de

jjnhan de