ชอผลงาน (Best Practice)

โรงเรยนผสงอาย : การเรยนรตลอดชวต

Good Practice: Longlife Learning in Elderlyเรยบเรยงโดยอาจารยกมลชนก ทองเอยด

คำาสำาคญ: การเรยนรตลอดชวต, ผสงอาย

Key word : Longlife Learning, Elderly1.สภาพทวไป

คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธาน เปนสถาบนการศกษาพยาบาลทดำาเนนการในมหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธาน กระทรวงศกษาธการ ซงมหาวทยาลยมวสยทศน คอ เปนมหาวทยาลยตนแบบแหงภมภาคเพอการพฒนาชมชนทองถน ไดตระหนกถงหนาททมตอสงคมและประเทศชาต ดานสขภาพนนคณะพยาบาลศาสตร ซงไดเรมดำาเนนการในป พ.ศ. 2551 โดยม 4 พนธกจหลกสอดคลองกบพนธกจของมหาวทยาลยและมาตรฐานวชาชพ โดยเฉพาะอยางยงดานบรการวชาการ มการจดแผนโครงการเพอพฒนาทองถน ในรปแบบบรณาการกบการเรยนการสอน การวจย และบรการวชาการทตอบโจทยปญหาในทองถนโดยมงเนนการตอบสนองความตองการพฒนาของชมชนทองถนอยางแทจรง ครอบคลมทกกลมประชากร โดยเฉพาะอยางยงกลมผสงอายในชมชนทเปนทตงของมหาวทยาลย จากการประเมนผลการจดการเรยนการสอน พบวาผสงอายในชมชน มความตองการทจะเรยนรในความรใหมๆ ทจำาเปนในการดำาเนนชวต

ดงนนเพอตอบสนองความตองการของผสงอายในชมชนทองถน และตอบโจทยปญหาเรงดวนในสงคมผสงอายของประเทศชาต คณะ

พยาบาลศาสตรจงไดจดทำาแผนจดตงศนยบรณาการผสงวยอยางครบวงจร โดยกจกรรมอนดบแรกไดแกการดำาเนนการโรงเรยนผสงอาย คณะพยาบาลศาสตร เพอใหบรการวชาการแกผสงอาย และเครอขายบรการสขภาพอนๆ

ปรชญา (Philosophy)การจดการเรยนการสอนผสงอาย เพอใหผสงอายมความรความ

เขาใจในเรองทมความสำาคญตอการดำาเนนชวตเปนผสงอายทมคณภาพสามารถนำาความรดานทกษะการดแลตนเอง มาใชประโยชนตอตนเองและผอน รวมทงมจตสาธารณะดานพฒนาตนเองและสงคมได

วสยทศน (Vision)มงสสงคมผสงวยอยางมคณภาพดวยจตสาธารณะ

พนธกจ (Mission)1.จดการเรยนการสอนนกเรยนผสงอายตามหลกสตรทผานการ

วพากษโดยผทรงคณวฒ2. วจยและพฒนานวตกรรมดานสขภาพผสงอายในชมชนทองถน

และเครอขายบรการสขภา3. ใหบรการวชาการดานสขภาพผสงอาย โดยบรณาการกบการเรยน

การสอนผสงอาย4. บรณาการ การจดการเรยนการสอนกบการทำานบำารงศลปะและ

วฒนธรรมและสงเสรมผสงอายไดถายทอดภมปญญาทองถน

อตลกษณ (Identity)สงวยอยางมคณคางามสงาดวยจตใจ

2.วตถประสงคของวธหรอแนวทางปฏบตทเปนเลศ

เพอใหผสงอายมความรความเขาใจในเรองทมความสำาคญตอการดำาเนนชวตเปนผสงอายทมคณภาพสามารถนำาความรและทกษะการดแลตนเอง มาใชประโยชนตอตนเองและผอน รวมทงมจตสาธารณะดานพฒนาตนเองและสงคมได

เปาหมาย ตวชวดเชงปรมาณ จำานวนผสำาเรจตามหลกสตรโรงเรยนผสงอาย

คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธานตวชวดเชงคณภาพ นำาความรและทกษะการดแลตนเอง มาใช

ประโยชนตอตนเองและมจตสาธารณะชวยเหลอสงคม

ลำาดบขนตอนการดำาเนนกจกรรมพฒนา Flow Chart (แผนภม) ของวธหรอแนวทางปฏบตทเปนเลศ

ประเมนภาวะสขภาพผ

รางกาย

อารมณ จตใจ สงคม

จต

หลกสตรโรงเรยนผมหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธานสงอาย

ดแลสขภาพ32

กาวทนโลก

นนทนาการและงานอดเรก

พหวฒนธรรมและภมปญญ

การศกษาอสระ (

ควรรตองร อยากร

ผลลพธ

ความสขของนกเรยน

3.ผลการดำาเนนการ ปรชญา (Philosophy)

จดการเรยนการสอนผสงอาย เพอใหผสงอายมความรความเขาใจในเรองทมความสำาคญตอการดำาเนนชวตเปนผสงอายทมคณภาพสามารถนำาความรดานทกษะการดแลตนเอง มาใชประโยชนตอตนเองและผอน รวมทงมจตสาธารณะดานพฒนาตนเองและสงคมไดวสยทศน (Vision)

มงสสงคมผสงวยอยางมคณภาพดวยจตสาธารณะ

พนธกจ (Mission) 1. จดการเรยนการสอน นกเรยนผสงอายตามหลกสตรทผานการ

วพากษโดยผทรงคณวฒ2. วจยและพฒนานวตกรรมดานสขภาพผสงอายในชมชนทองถน

และเครอขายบรการสขภาพ3. ใหบรการวชาการดานสขภาพผสงอาย โดยบรณาการกบการเรยน

การสอนผสงอาย4. บรณาการ การจดการเรยนการสอนกบการทำานบำารงศลปะและ

วฒนธรรม และสงเสรมผสงอายไดถายทอดภมปญญาทองถน

วตถประสงค(Objectives)1.เพอสงเสรมพฒนาคณภาพชวตและการจดการเรยนรตลอดชวต

ของผสงอาย

2.เพอสงเสรมการพฒนาตนเอง การดแลคมครอง และพทกษสทธของผสงอาย

3.เพอเสรมสรางสขภาพทดของผสงอายทงดานรางกายและจตใจ

4.เพอสงเสรมใหผสงอายสรางสรรคประโยชนแกชมชนและสงคม

5.เพอเสรมสรางศกยภาพ คณคา และภมปญญาของผสงอายเพอสงเสรมภมปญญาและวฒนธรรมทองถน ใหดำารงสบไป

การออกแบบการเรยนการสอนการออกแบบการเรยนการสอนเพอใหผสงอายมความรความเขาใจใน

เรองทมความสำาคญตอการดำาเนนชวตเปนผสงอายทมคณภาพสามารถนำาความรดานทกษะการดแลตนเอง มาใชประโยชนตอตนเองและผอน รวมทงมจตสาธารณะดานพฒนาตนเองและสงคมได มขนตอนดงนPlan

เมอหลกสตรผานการวพากษโดยผทรงคณวฒหลกสตร เรมรบสมครนกเรยนรนท 1 Do

ดำาเนนการเปดสอนรายวชาในหลกสตร 160 ชวโมงแบงเปนการเรยนภาคทฤษฎ 128 ชวโมง( 16 สปดาหๆ 8 ชวโมง ) และปฏบต 32 ชวโมง ( 8 สปดาหๆ 4 ชวโมง) รายวชาในหลกสตร

1) วชาการดแลสขภาพในวยสงอาย จำานวน 32 ชวโมง

2) วชากาวทนโลกในวยสงอาย จำานวน32 ชวโมง

3) วชานนทนาการและงานอดเรกในผสงอายจำานวน32 ชวโมง

4) วชาพหวฒนธรรมและภมปญญาทองถนจำานวน 32 ชวโมง

5) วชาการศกษาอสระ (ปฏบต) จำานวน32 ชวโมง

จดการเรยนสปดาหละ 2 วน ทกวนองคารและวนพธCheck

แผนพฒนาปรบปรงหลกสตร: การบรหารหลกสตร มกลยทธทคณะกรรมการผรบผดชอบหลกสตรวางแผนการปรบปรงหลกสตรรวมกบผบรหารและอาจารยผสอน และจดประชมระดมความคดและแลกเปลยนเรยนรดานหลกสตรและการสอนอยางสมำาเสมอ ไดตรวจสอบการบรหารหลกสตร วาไมเปนไปตามแผนพฒนาปรบปรงหลกสตร แตไดนำาผลการถอดบทเรยนในรนท 1 วารายวชาทเหมาะสมตองเปนรายวชาทไดใชประโยชนในการดำารงชวตไดอยางแทจรง เชน การทำาพนยกรรม เปนตน Act

นำาไปปรบปรงรนท 2มการสรปบทเรยนทไดในแตละวนเพอทบทวน และนำาไปใชในการ

ดำาเนนชวตประจำาวนนำาไปปรบปรงรนท 3การสอนไมควรบรรยายแตเปนการแลกเปลยนเรยนร มกจกรรม

มาก ๆ เพอทำาเปนอาชพ เนนการดแลสภาพเปนหลกPlan

พฒนาหลกสตรสำาหรบศษยเการน 1,2 และ 3 เพอใหเกดความรอบรดานสขภาพ เปนผสงอายทมคณภาพสามารถนำาความรและทกษะการดแลตนเอง มาใชประโยชนตอตนเองและผอน รวมทงมจตสาธารณะดานพฒนาตนเองและสงคมได สอดคลองกบยทธศาสตรท 1 การพฒนาทองถน แผนปฏบตการดาน สรางสรรค คณภาพทองถนและสงคมอยางยงยน เปาประสงค“ ”เชงยทธศาสตร ยกระดบชมชนทองถนใหเขมแขงมนคงยงยนดวยศาสตรพระราชาวาดวย การพฒนาคน เขาใจ เขาถง พฒนา การระเบดจาก“ ”“ ” “ขางใน และ ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง โดยการมสวนรวมอยางม” “ ”นยสำาคญตอชมชนทองถน

เมอดำาเนนการตามขนตอนของ Best Practice แลวสงผลอยางไรผสงอายไดรบประโยชนจากการมาเรยน

พยา “เราไดดแลตนเอง เรองอาหารการกน ลดพฤตกรรมเสยง ดาน

สขภาพ การออกกำาลงกาย โยคะทำาทกวน ผอนคลายไมเครยด หลงปรบพฤตกรรม คนละบรรยากาศ ไมเหงา เราจะทกขเศราไปทำาไม หาความสขใสตวไมเดอดรอนใคร”พสาว

“หลงจากมาเรยน รจกกนมากขนสนทคนเคย กนขาวดวยกน เพอนเพมขนเอออาทรกน สงคมทด”พแอด

“ในกลมยอดเยยม กจกรรมถกกระเปาดมากรนพ รน 1 มาสอน ทำามอบใหเพอน ๆ ดมคามราคา ไดทำาลกประคบ เรยนการจดดอกไมแบบโครงกะ เทคโนโลย ตาง ๆ เพยงแตอยาปดกน พฤตกรรมสขภาพ เรยนรทฤษฎแลวเอาไปทำาไดถกตอง”พฝา

“การมาเรยนทำาใหทำาไดทกอยาง เคยคดวาไมนาจะทำาได ทำาใหเราดแลตวเอง ไดเอาความรไปดแลคนใกลชดญาต คนในครอบครว”

4. บทเรยนทไดรบการเปลยนแปลงในความสงอายเกดทงทางรางกาย อารมณ จตใจ

สงคมและจตวญญาณทำาใหความสงอายในแตละบคคลมความแตกตางกน (individual is different) และมลกษณะเฉพาะผปวยสงอายทแตกตางจากวยอนจงไมควรเหมารวม (stereotype) จงไมตดสนบคคลและเหตการณทงเชงบวกและเชงลบจากสงทปรากฏใหเหนอยางผวเผน

5. ปจจยความสำาเรจดานผบรหาร

ใหความสำาคญและสนบสนนการดำาเนนงานดานผสอน

มความหลากหลายทงรนพ ผเชยวชาญแตละสาขาทงภายในคณะพยาบาลศาสตร และภายนอกคณะ ปราชญชาวบานดานกระบวนการ หลกสตรผานการวพากษโดยผทรงคณวฒหลกสตร

ดานสถานท

หองเรยนผสงอายชน 1 อาคารปฏบตการพยาบาล เปนหองโลงอากาศถายเทสะดวกเหมาะสมกบการทำากจกรรมของวยผสงอาย ควรจดทำาอางลางมอ อางลางจาน ตเกบของใชในการทำากจกรรมเพอความเปนระเบยบและสขอนามยทด หองคอมพวเตอร อยบรเวณชน 3 อาคารปฏบตการพยาบาล เปนหองเรยนรทผสงอายสามารถใชทางลาดเดนขนโดยไมตองขนบนได หองประชมชน 3 อาคารราชพฤกษ ใชสำาหรบการเรยนรทตองใชสอการสอน ผสงอายสามารถเดนขนบนได หรอใชลฟทได หอสมดและศนยสารสนเทศเฉลมพระเกยรต เหมาะสม สระวายนำา เหมาะสมดานผเรยน

เหตผลทมาเรยนพแอด

“รน 1 ทำาตรผลาแลวแมบานทคณะเอาไป ไดกนตรผลารสกวาด และอยากมเพอนจงมาเรยน” พสาว

“รน 1 ไปเรยนครสมาธดวยกน เหนกจกรรมของโรงเรยนมความเหมาะสมกบเรา และมโอกาสรวมพธรบวฒบตรรน 1 จงอยากมาเรยน ในแบบประเมน MMSE ทำาไมเราทำาไมได แคบอกวา 11 โมง 5 นาท แตเรากลบทำาไมได งายจะตาย”พยา

“เหนกจกรรมของโรงเรยน อยากดแลสขภาพตวเอง ชอบวารบำาบด เคยไปทำาวารบำาบดทเมองกาญจนบร ชอบมากจงอยากเรยน อยากมาเรยนเพราะชอบ”

กจกรรมการปฐมนเทศมรนพ รน 1 มาเลาสกนฟง มความสข อยากมาเรยน พ ๆ เลา ก

คดตามนาจะเปนอยางนน คดถกแลวทมาเรยน การเรยนการสอน

ผสอน ผเรยนเหนความตงใจของอาจารยผสอนรปแบบการสอน

การสอนควรเปนบอกใหทำา เพอจะไดนำาไปใชได ความรสกการเรยนในหวขอ เรองพนยกรรม

พแอด “มความสข สอนเพอนได ไมตองกนยากอนนอน” ปลดทกข

พสาว “สบายอกสบายใจ สมบตเราสงมอบใหคนทเหมาะสม”พยา “คลายกงวลเรองทรพยสมบต”พแดง รวธทำาใหถกตองพฝา กอนหนานปลอยไปตามเวลา แตตอนนรแลววาตองทำาอะไร

ความสขในการมาเรยนทเพอน ๆ และครรวมใหกำาลงใจการสอนไมควรบรรยายแตเปนการแลกเปลยนเรยนร มกจกรรม

มาก ๆ เพอทำาเปนอาชพ เนนการดแลสภาพเปนหลก ควรคยกบผเรยนกอนสอน มการเตรยมความพรอมผเรยนโครงการ

โครงการควรเปนเรองททำางาย ถายงยากไมอยากทำา ไมควรเปนวชาการเกนไป “ยากทำาใหไมอยากทำา”การศกษาดงาน

ทหาดใหญชวาสข เปนสถานททใหทงความรและการฝกทกษะเพอนำากลบมาใชในชวตประจำาวน

คนเรยนนอยคนเรยนนอยเพราะ การประชาสมพนธ ตองตดปาย ลง

facebook การมาเรยนลำาบากกอนมาเรยนมสญญาณเตอน

พแอด “อยบานคนเดยวเหงา เรยนไปมเพอน ดทกคน อบอน ขายของทบานสวนใหญลกคาพมา”

พสาว “ลาออกจากงานเมออาย 53 ป เหนอยทำาบญช เครยด พอลาออกกโปรง รวาแกคอหงอก จำาหนาไดแตจำาชอไมได ขเกยจนก อยาอยวาง เหนอยงาย พรอมตาย ไปเรยนครสมาธทำาใหปลอยวาง ตายกตาย ทำาพนยกรรมแลว”

พยา “เกษยณมา 7 ป ทำาสวน ชอบเรยน เปลยนบรรยากาศ อยากรวาเรยนอะไร เมอมากมการแลกเปลยนเพอน ๆ หลายอาชพ ผอนคลายแปลกใหม กอนเกษยณ จะขายของ เพราะจะไดเจอคนไมเหงา แตคดแลวภาระมาก ไมทำาดกวา เทยวกบเพอน ๆ ไมคดวาตนเองแกเพราะคอย ๆ เปลยน ไมปบป บ พฤตกรรมเหมอนเดม มคนเตอนจงรวาแก”

พทพย สขภาพไมดตงแต“ 50 ป เปนกระดกคอเสอม จากการนงทำางาน office syndrome ไปดงคอ นวด หาหมอทวประเทศทวาด โรคทไมมวนรกษา ปวดเมอลมตวนอน ปวดตองลกมาต 2 ต 3 ทำากายภาพ วงออกกำาลงกาย ชวยไดปวดนอยลง ปจจบนเปนถงลมโปรงพอง ยงไมคดวาแก แตคนรอบขางวาเราแก นอง ๆ ไมใหขบรถ วาคนแกขบรถตลกโกรธมาก เคยไปขายของนองจางใหเลกขาย เรองสมบตกจดการใหเรยบรอย”

พฝา “พแดงชวนมา หลงเกษยณคดวาไมแกเพราะขบรถไปดสวนทจงหวดตาก ไปดอยอางขาง หลงจากพบกอนในสมอง ความมนใจลดลง เปดรานใหลกสาว ยงชวยลกสาวซอของเขาราน สวนตนเองตดใจบาง ทำาใจ ขายยางกรบเงนมาแตอยาไปลงรายละเอยดมาก เอาตงคพอ” ดานชมชน

อยระหวางการพฒนาความรและทกษะการดแลตนเองใหพรอมกอนไปเปนจตอาสาในชมชน 6. การเผยแพร/การไดรบการยอมรบ และ/หรอรางวลทไดรบ

มการนำาหลกสตรโรงเรยนผสงอาย คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธาน ไปปรบใชใหเหมาะสมกบบรบทของตน

7. ภาคผนวก (รองรอย หลกฐาน ภาพถาย ชนงาน ฯลฯ)

“รอยยมของนกเรยนคอความสำาเรจของโรงเรยน”