Strona 1 z 64

OCENA STANU

SANITARNO – EPIDEMIOLOGICZNEGO

DLA MIASTA GLIWICE

ZA ROK 2014

Sporządził:

Małgorzata Szołkowska

Strona 2 z 64

Ocena stanu sanitarno – higienicznego obiektów

żywieniowo – żywnościowych

na terenie miasta Gliwice 2014 r.

Państwowa Inspekcja Sanitarna jako wyspecjalizowana instytucja wykonuje zadania

z zakresu zdrowia publicznego, poprzez sprawowanie kontroli i nadzoru nad warunkami

higieny w różnych dziedzinach życia. W 2014 r. Sekcja HŻŻiPU Powiatowej Stacji Sanitarno

- Epidemiologicznej w Gliwicach realizowała zadania w ramach nadzoru bieżącego mając

na względzie bezpieczeństwo żywności i żywienia, materiałów i wyrobów przeznaczonych

do kontaktu z żywnością zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa żywnościowego.

Polityka bezpieczeństwa żywności opiera się na szeregu zasad stosowanych zgodnie

z zintegrowanym podejściem „od producenta do konsumenta”, które obejmują

w szczególności analizę zagrożeń i zapobieganie im, ochronę interesów konsumentów.

Europejska strategia bezpieczeństwa żywności obejmuje bezpieczeństwo żywności, zdrowie

i dobrostan zwierząt oraz zdrowie roślin jak również gwarantuje możliwość śledzenia

pochodzenia żywności od momentu jej wyprodukowania, aż do chwili gdy pojawi się na stole

konsumenta. Zakłada przestrzeganie norm zarówno w odniesieniu do żywności

wyprodukowanej w UE, jak i do żywności importowanej. Podstawowymi aktami prawnymi

określającymi wymogi zdrowotne żywności oraz wymagania dotyczące przestrzegania zasad

higieny są: ustawa z 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, która

reguluje zagadnienia urzędowej kontroli żywności, a także rozporządzenie (WE) nr 852/2004

Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29.04.2004 r. w sprawie higieny środków

spożywczych.

Zagrożenia dla żywności występują już na poziomie produkcji podstawowej

produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, w tym celu podstawowym działaniem

służb kontrolnych jest intensyfikacja ich wspólnych działań kontrolnych i szkoleniowych

mających na względzie właściwą ochronę zdrowia publicznego. Istotną rolę również odgrywa

świadomość przedsiębiorców ponieważ, muszą przestrzegać właściwe wspólnotowe i krajowe

przepisy prawne odnoszące się do kontroli zagrożeń w produkcji podstawowej i powiązanych

działań.

W związku z powyższym w celu ułatwienia kontaktów z podmiotami opracowano

informację skierowaną do producentów sektora spożywczego - w zakresie produkcji

Strona 3 z 64

podstawowej produktów pochodzenia roślinnego oraz dostaw bezpośrednich środków

spożywczych, którą umieszczono na stronie internetowej Powiatowej Stacji Sanitarno –

Epidemiologicznej w Gliwicach. W ww. informacji pouczono ww. podmioty działające

na rynku spożywczym o konieczności złożenia wniosku o wpis do rejestru zakładów

podlegających urzędowej kontroli organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

Ponadto Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gliwicach w 2014 r. przesłał

pisma do poszczególnych Urzędów Miast i Gmin przypominające, że z dniem 11.03.2010 r.

weszła w życie ustawa z dnia 8 stycznia 2010r. o zmianie ustawy o bezpieczeństwie żywności

i żywienia. Zgodnie z art.1 pkt 38 lit. d tj w art. 63 ust.3 ww. zmianie do ustawy

w przypadku podmiotów ujętych w ust. 2 działających na rynku spożywczym lub na rynku

materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością ujęto obowiązek złożenia

wniosku o wpis do rejestru zakładów do właściwego państwowego powiatowego inspektora

sanitarnego ze względu na siedzibę zakładu lub miejsce prowadzenia działalności. Powyższy

obowiązek dotyczy między innymi podmiotów działających na rynku spożywczym

prowadzących produkcję pierwotną produktów pochodzenia roślinnego. W ww. piśmie

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gliwicach zwrócił się z ponowną prośbą

o udzielanie ww. podmiotom gospodarczym informacji o konieczności dopełnienia

formalności tj. złożenia wniosku o wpis do rejestru w Powiatowej Stacji Sanitarno –

Epidemiologicznej w Gliwicach.

Do dnia 31.12.2014 r. wnioski o wpis do rejestru zakładów podlegających urzędowej

kontroli organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej złożyło 38 podmiotów w tym 17 z gminy

Gierałtowice.

Ponadto w ramach zapewnienia bezpieczeństwa żywności na poziomie wspólnotowym

funkcjonuje System Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach

(RASFF), który został opracowany i wdrożony aby zapobiegać przedostawaniu

się niebezpiecznej żywności do konsumenta. Produkcja i obrót środków spożywczych składa

się często z wielu procesów odbywających się w różnych miejscach na świecie,

w których udział bierze duża liczba podmiotów począwszy od produkcji pierwotnej

(rolnej), a skończywszy na różnych kanałach dystrybucji, do których dostęp ma konsument

ostateczny. System RASFF działa w sposób skoordynowany i zintegrowany, gdyż swoim

działaniem obejmuje drogę „od pola do stołu”. Ponadto zapewnia wczesne przewidywanie

zagrożeń i niezwłoczne podejmowanie odpowiednich działań zaradczych.

Strona 4 z 64

W ramach systemu RASFF w 2014 r. ogółem otrzymano 63 powiadomienia, w tym

33 alarmowe i 30 informacyjnych. Dotyczyły one w 60 przypadkach niebezpiecznych

produktów żywnościowych oraz 3 materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością.

W związku z powyższym przeprowadzono ogółem 160 kontroli sanitarnych interwencyjnych

oraz podczas prowadzonego bieżącego nadzoru sanitarnego. Spośród otrzymanych

powiadomień 25 dotyczyło produktów pochodzenia krajowego, 4 z Unii Europejskiej,

natomiast 34 pochodzących z „krajów trzecich” W związku z otrzymaniem ww. powiadomień

systemu RASFF w 2014 r. przeprowadzono łącznie 50 kontroli interwencyjnych. Obecność

w obrocie niebezpiecznych produktów wymienionych w powiadomieniach RASFF

sprawdzana była również podczas pełnienia bieżącego nadzoru podczas przeprowadzanych

kontroli sanitarnych.

Tabela nr 1 Ilość powiadomień systemu RASFF z podziałem na kategorie artykułów.

Suma

powiadomień Żywność

Materiały i wyroby do

kontaktu z żywnością

Ilość

powiadomień

RASFF

63

60

3

Ilość powiadomień systemu RASFF - Żywność / Materiały i wyroby do

kontaktu z żywnością

3

5%60

95%

Żywność Materiały i wyroby do kontaktu z żywnością

Strona 5 z 64

W roku 2014 w związku z otrzymanymi 60 powiadomieniami systemu RASFF dotyczącymi

żywności 26 z nich dotyczyło suplementów diety i środków spożywczych specjalnego

przeznaczenia żywieniowego. Najczęściej powiadomienia alarmowe i informacyjne dotyczyły

wykrycia obecności nieautoryzowanych substancji czynnych w suplementach diety będących

w obrocie w obiektach na obszarze działania PSSE Gliwice. Kontrole sanitarne interwencyjne

przeprowadzano zgodnie z listą dystrybucji oraz w ramach bieżącego nadzoru sanitarnego.

Tabela nr 2 Ilość powiadomień systemu RASFF z podziałem na kategorie artykułów.

Żywność

Suplementy diety i środki spożywcze specjalnego

przeznaczenia żywieniowego

Ilość

powiadomień

RASFF

34

26

Ilość powiadomień systemu RASFF - Żywność /Suplementy diety

i środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego

26

43%

34

57%

Żywność Suplementy diety i środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywienowego

Strona 6 z 64

Sekcja HŻŻiPU w 2014 roku w ramach urzędowej kontroli żywności sprawowała

nadzór nad 4675 obiektami żywieniowo-żywnościowymi w tym 1977 usytuowanymi na

terenie miasta Gliwice.

Tabela nr 2 Wyniki działalności Sekcji HŻŻ i PU na terenie miasta Gliwice

w 2014 r.

Lp.

Grupa obiektów

Ilość zakładów

wg/ewidencji

Ilość

kontroli

Decyzje

terminowe

Mandaty

Ilość Suma

1 Zakłady wytwórcze

(w tym kosmetyków) 85 108 9 8 1650

2 Zakłady żywienia

zbiorowego 685 615 35 60 9400

3

Miejsca obrotu żywnością

materiałami

i wyrobami przeznaczonymi

do kontaktu z żywnością

oraz kosmetykami

(sklepy, kioski,

hurtownie,

środki transportu)

1085 745 41 55 9300

RAZEM 1977 1468 85 123 20350

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gliwicach na terenie miasta Gliwice

wydał 85 decyzji administracyjnych w tym 80 nakazujących usunięcie stwierdzonych

uchybień technicznych, 5 o nieprzydatności środków spożywczych dla żywienia ludzi oraz

14 przedłużających wykonanie nakazów. Natomiast osoby odpowiedzialne za nieprawidłowy

stan sanitarny ukarano 123 mandatami na łączną kwotę 20350 zł.

Strona 7 z 64

Wyniki działalności Sekcji HŻŻ i PU na terenie miasta Gliwice w 2014 r.

85108

8 9

685

615

6035

1085

745

5541

0

200

400

600

800

1000

1200

Ewidencja Kontrole Mandaty Decyzje

Zakładywytwórcze

Zakładyżywieniazbiorowego

Obrótżywnością

Do najczęściej występujących uchybień w zakresie stanu technicznego w zakładach

żywieniowo – żywnościowych stwierdzanych w 2014 r. należą:

zniszczone powierzchnie ścian, podłóg oraz sufitów,

nieprawidłowo wyposażone szatnie dla pracowników, ze szczególnym

uwzględnieniem braku segregacji odzieży personelu,

nieprawidłowa funkcjonalność pomieszczeń w zakładach usytuowanych w starych

budynkach, przy braku możliwości ich modernizacji,

uszkodzony, zniszczony sprzęt produkcyjny.

Do głównych uchybień sanitarnych i nieprawidłowości w tej grupie zakładów należą:

nieprawidłowe magazynowanie surowców i składników,

brak możliwości identyfikacji partii,

niepełne procedury i instrukcje lub brak systematycznych zapisów z kontroli

wewnętrznej prowadzonej w ramach GHP i GMP,

opracowane procedury systemu HACCP wymagają weryfikacji i podjęcia działań

korygujących,

brak systematycznych szkoleń pracowników.

Strona 8 z 64

W 2014 r. na terenie miasta Gliwic Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny

wydał 290 decyzji zatwierdzających w zakładach wytwórczych, żywienia zbiorowego

i obrotu.

W ramach urzędowej kontroli żywności zgodnie z planem poboru próbek na 2014 r.

ww. okresie pobrano 277 próbek środków spożywczych w kierunku zanieczyszczeń

mikrobiologicznych, pozostałości pestycydów, metali skażeń promieniotwórczych.

Zakłady Wytwórcze

Na terenie działania PSSE w Gliwicach znajdują się głównie małe i średnie zakłady

wytwórcze przeważnie zlokalizowane w budynkach mieszkalnych, w zwartej zabudowie

miasta lub w domach jednorodzinnych, co w większości przypadków pozbawia je możliwości

rozbudowy i modernizacji. Nadal funkcję podstawową pełnią małe zakłady produkcyjne

zatrudniające od 1-10 osób. W ww. zakładach opracowane i stosowane są procedury oraz

instrukcje dotyczące zasad GHP i GMP, jednakże nie zawsze prowadzone są systematyczne

zapisy potwierdzające ich realizację.

W 2014 r. w zakładach wytwórczych przeprowadzono 86 kontrole sanitarne

w trakcie, których nałożono 7 mandatów karnych na kwotę 1550 zł. oraz wydano 8 decyzji

administracyjnych represyjnych nakazujących usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości.

Stan techniczny zakładów produkcyjnych ulega pogorszeniu w związku z niskimi

nakładami na bieżące remonty. Wynika to z przyczyn ekonomicznych między innymi z małej

podaży na określone produkty żywności i konkurencją dużych dyskontów.

Zlokalizowany również na terenie Gliwic jest zakład produkcyjny, prowadzący

działalność w zakresie mieszania tłuszczów roślinnych i zwierzęcych stałych.

W ofercie firmy znajdują się głównie: margaryny do wyrobów cukierniczych, frytury,

tłuszcze specjalistyczne: kokosowe, palmowe, mieszanki tłuszczów w blokach oraz w płynie,

tłuszcze do pieczenia i smażenia: frytek, ryb, mięs, chipsów, pączków i innych produktów

smażonych. Podczas przeprowadzonej we wrześniu 2014 r. kontroli sanitarnej stwierdzono

na hali produkcyjnej margarynę po dacie minimalnej trwałości. W związku

z powyższym ww. produkt został zabezpieczony zarządzeniem nakazującym zabezpieczenie

środka spożywczego oraz Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gliwicach wydał

decyzję zakazującą wprowadzania do obrotu zabezpieczonej margaryny. Ponadto podczas

Strona 9 z 64

kontroli stwierdzono szereg uchybień techniczno – sanitarnych tj. nieuporządkowane

pomieszczenia magazynowe, brak prawidłowego zabezpieczenia przed szkodnikami.

W związku z powyższym osobę odpowiedzialną w zakładzie ukarano wysokim mandatem

karnym oraz wydano decyzję represyjną nakazująca usunięcie stwierdzonych uchybień

technicznych. Przeprowadzone w 2014 r. dwie kontrole sprawdzające wykazały usunięcie

bieżących nieprawidłowości.

W 2014 roku zakład garmażeryjny „KUCHNIA CENTRALNA” PSS „SPOŁEM”

Gliwice został przeniesiony do nowych pomieszczeń. Zakład usytuowano w parterowym

wolnostojącym budynku prawidłowo zaprojektowanym i wyposażonym w nowe urządzenia.

Sprzęt, urządzenia i powierzchnie posiadają atesty do kontaktu z żywnością są prawidłowo

skonstruowane, zainstalowane i umiejscowione. Zakład ten prowadzi działalność w zakresie

produkcji i sprzedaży wyrobów garmażeryjnych np.: pierogi, gołąbki, kluski, naleśniki,

krokiety przygotowywanych od surowca do gotowego wyrobu oraz ich dystrybucji

do odbiorców własnych i zewnętrznych na terenie miast Gliwice, Zabrze, Knurów

w opakowaniach jednostkowych oraz transportowych zbiorczych wielokrotnego użytku.

Dystrybucja w ramach usług zlecana jest zewnętrznej firmie dysponującej samochodem

izotermicznym.

Realizując „Plan pobierania próbek do badania żywności w ramach urzędowych

kontroli i monitoringu dla PIS na 2014 r.”, w kierunku GMO w zakładzie pobrano do badań.

Wyniki badań nie wykazały w przedmiotowej próbce DNA zawierającego promotor 35S,

promotor 34S i terminator NOS stanowiących o obecności organizmów genetycznie

modyfikowanych. Na terenie miasta Gliwice wiodącym zakładem produkującym mieszanki

cukierniczo-piekarnicze, dodatki do pieczywa oraz w ograniczonym asortymencie

koncentraty spożywcze jest firma „ecoTrade”. W produkcji swych wyrobów firma stosuje

mąkę sojową dostarczaną od 2 dystrybutorów. W zakładzie prowadzona jest weryfikacja

dostawców, a także surowców, które po dokonaniu oceny zgodnie z ustalonymi procedurami

przyjmowane są na stan magazynowy. Wszystkie surowce posiadają niezbędne świadectwa

jakości oraz certyfikaty analizy dostarczane wraz z surowcem przez producenta. W 2014 r.

w zakładzie produkcyjnym zostały pobrane do badań laboratoryjnych w ramach urzędowej

kontroli i monitoringu w kierunku GMO 2 próbki tj. mąki sojowej. W przebadanych próbkach

nie stwierdzono obecności DNA zawierającego promotor 35 S, 34 S i terminator NOS.

Ponadto na terenie miasta Gliwice usytuowane są dwa zakłady piekarnicze

zaopatrujące w pieczywo sieć sklepów Biedronka. Jednym z nich jest firma MDJ Spółka

Strona 10 z 64

Jawna zatrudniająca 80 pracowników produkcyjnych pracująca w systemie trzy-zmianowym.

Zakład produkuje pieczywo w szerokim asortymencie dla ww. sieci sklepów na terenie

województwa śląskiego i małopolskiego – zaopatrując 89 placówek. W 2014 r. zakład przejął

pomieszczenia po zlikwidowanej hurtowni napojów i po zmodernizowaniu rozpoczął

produkcje pieczywa. Ponadto ww. zakład posiada własną sieć sklepów na terenie miasta

Gliwice i Zabrza. W zakładzie dziennie produkowane jest pieczywo w różnym asortymencie

w ilości około 25 ton.

Drugim zakładem o dużej produkcji piekarniczej jest piekarnia PSS „SPOŁEM”

Gliwice, która zaopatruje sieć sklepów Biedronka na terenie miasta Gliwice, „Carrefour”

w Zabrzu, Tarnowskich Górach i Pyskowicach oraz „Kaufland” w Zabrzu i Tarnowskich

Górach. Łącznie zaopatrywane są 24 placówki do, których dostarczanych jest miesięcznie

około 110 ton pieczywa w różnym asortymencie. Ponadto do placówek własnych

i pozostałych dostarczanych jest miesięcznie około 50 ton ww. produktów. W zakładzie

piekarniczym zgodnie z wcześniej opracowanym planem remontów prowadzone są prace

mające na celu podniesienie standardu poszczególnych pomieszczeń. Ponadto w zakładzie

usytuowana jest ciastkarnia zaopatrująca w większości w wyroby ciastkarskie własne sklepy

firmowe.

Zagrożenie bezpieczeństwa żywności to każdy występujący w niej czynnik, który

może spowodować, że staje się ona niebezpieczna dla zdrowia lub życia konsumenta.

W przemyśle piekarniczym szczególne zagrożenie stanowią szkodniki zbożowo-mączne i ich

pozostałości. W roku 2014 r. prowadzona była kontynuacja akcji „Mklik Próchniczek”,

podczas, której wytypowano do skontrolowania 11 zakładów piekarniczych, w których

pobrano do badań wytrzepki z koszyczków i zmiotki.

Większość zakładów piekarniczych posiadała aktualną umowę z firmą DDD

na prowadzenie monitoringu. W zakładach, w których nie zawarto stałej umowy z firmą DDD

prowadzony był wewnętrzny monitoring wg opracowanych instrukcji, procedur GHP.

W przypadku stwierdzenia szkodników zbożowo - mącznych wzywano telefonicznie

specjalistyczną firmę DDD. Zatrudniony personel w większości zakładów piekarniczych

nie posiadał stosownych szkoleń i certyfikatów uprawniających do prowadzenia monitoringu

w zakresie DDD. Zabiegi w zakresie zwalczania szkodników zbożowo - mącznych

wykonywane były przez pracowników specjalistycznych firm.

Strona 11 z 64

Najczęstsze stwierdzone nieprawidłowości techniczno - sanitarne to:

niedokładnie sprzątane pomieszczenia produkcyjne i magazynowe

brudny, nie dokładnie myty sprzęt produkcyjny,

przetrzymywanie mąki bezpośrednio na podłodze,

niedokładnie przeprowadzane zabiegi dezynsekcyjne koszyczków,

zniszczone koszyczki do garowania ciasta, uszkodzone stoły produkcyjne,

zniszczone podesty do higienicznego składowania środków spożywczych,

brak bieżących zapisów z kontrolowania zabezpieczenia zakładu przed szkodnikami,

brak zapisów z przeprowadzonych zabiegów dezynsekcji koszyczków,

większość właścicieli rozpoczęła wdrażanie systemu HACCP jednakże ich dokumentacja

nadal jest niekompletna i wymaga poprawy.

W związku ze stwierdzonymi uchybieniami sanitarnymi właścicieli zakładów ukarano

8 mandatami karnymi na sumę 1250 zł. Natomiast na nieprawidłowości techniczne

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gliwicach wydał 18 decyzji administracyjnych

represyjnych, (w tym 3 decyzje na przeprowadzenie skutecznych zabiegów DDD sprzętów

i pomieszczeń w zakładach).

Omówienie wyników badań laboratoryjnych:

W ramach kontynuacji akcji „Mklik Próchniczek” w 11 zakładach piekarniczych pobrano do

badań laboratoryjnych w kierunku obecności szkodników zbożowo - mącznych:

12 próbek sanitarnych – zmiotków z podłogi w magazynie mąki,

12 próbek sanitarnych - wytrzepków z koszyczków do garowania pieczywa.

Zdyskwalifikowano 4 próbki sanitarne, tj.: 2 próbki zmiotków z podłogi w magazynie mąki

oraz 2 próbki wytrzepków z koszyczków do garowania pieczywa pobrane w 3 zakładach

piekarniczych, w których stwierdzono obecność żywych i martwych larw Mączniaka

młynarka, obecność żywych dorosłych osobników Psotnika zakamarnika oraz oprzędy moli.

Strona 12 z 64

Próbki sanitarne -zmiotki i wytrzepki

75%

25%

niekwestionowane

kwestionowane

W związku z powyższym Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gliwicach

wydał 3 decyzje nakazujące w terminie natychmiastowym przeprowadzenie skutecznej

dezynsekcji i dezynfekcji pomieszczeń, sprzętu zakładowego udokumentowanej stosownym

zaświadczeniem zakładu świadczącego usługi w ww. zakresie. Strony w trybie

natychmiastowym wykonały ww. zabiegi i przedłożyły zaświadczenia o ich przeprowadzeniu

w zakładach. Za brak nadzoru właścicieli nad prawidłowymi zabiegami dezynsekcji

w zakładach nałożono 3 mandaty karne na kwotę 350 zł. Kolejny pobór próbek wytrzepków

potwierdził skuteczność przeprowadzonych zabiegów.

W 2014 r. podczas akcji „Mklik Próchniczek” w 11 zakładach piekarniczych ogółem

pobrano do badań laboratoryjnych 24 próbki sanitarne, z czego w 4 próbkach sanitarnych

nie stwierdzono Mklika Próchniczka, ale obecność innych szkodników zbożowo - mącznych.

Przeprowadzono ogółem 90 kontroli sanitarnych, w tym 23 kontrole sprawdzające.

Na osoby odpowiedzialne za stwierdzone nieprawidłowości sanitarne w piekarniach nałożono

8 mandatów karnych na kwotę 1250 zł. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny

w Gliwicach wydał 18 decyzji administracyjnych represyjnych na poprawę stanu

technicznego i sanitarnego.

W zakładach piekarniczych, w których kwestionowano próbki sanitarne należy

stwierdzić, że stan techniczny nie miał wpływu na rozwój szkodników zbożowo - mącznych.

Ponownie jak z ubiegłych lat można wnioskować, że właściciele zakładów, nie prowadzili

skutecznej kontroli wewnętrznej w zakresie sprawdzania obecności szkodników zbożowo

mącznych w zakładzie. W związku z czym opracowane w zakładzie procedury i wdrożone

zasady oparte na Dobrej Praktyce Higienicznej nie były przestrzegane.

Strona 13 z 64

W związku z realizowaniem zadań mających na celu bezpieczeństwo żywności

w 2015 roku w zakładach piekarniczych i zakładach przemysłu zbożowo-młynarskiego nadal

będzie weryfikowany stopień wdrożenia i prawidłowość funkcjonowania systemu opartego

na zasadach HACCP, w tym w szczególności weryfikowania sposobów nadzorowania przez

właścicieli zabiegów DDD dokonywanych w zakładach..

Zakłady żywienia zbiorowego typu zamkniętego i otwartego

Na terenie Gliwic zlokalizowanych jest 685 zakładów żywienia zbiorowego typu

otwartego i zamkniętego.

W 2014 r. w zakładach żywienia zbiorowego przeprowadzono 439 kontroli

sanitarnych w trakcie, których nałożono 45 mandatów karnych na kwotę 5850 zł oraz wydano

35 decyzji administracyjnych represyjnych nakazujących wykonanie stwierdzonych

nieprawidłowości podczas kontroli.

W okresie letnim wzmożono nadzór sanitarny w obiektach żywieniowo -

żywnościowych zlokalizowanych na terenie działania Powiatowej Stacji Sanitarno -

Epidemiologicznej w Gliwicach w szczególności usytuowanych na tzw. szlakach

turystycznych, które znajdują się na terenie ośrodków wypoczynkowych i ich pobliżu lub

położonych bezpośrednio przy akwenach wodnych.

Zakłady usytuowane na tzw. „szlakach turystycznych” to punkty małej gastronomii,

prowadzące działalność sezonowo w ograniczonym asortymencie dań barowych

przygotowywanych na bazie półproduktów, wyrobów gotowych oraz napojów w tym piwa

podawanych w naczyniach jednorazowego użytku. Stan techniczny ww. obiektów utrzymuje

się na niezmieniającym od lat poziomie i zapewnia minimum wymogów sanitarnych.

Sezonowość powoduje, że dysponenci nie inwestują w unowocześnianie i podnoszenie

standardu zakładów ograniczając się wyłącznie do przeprowadzenia remontu bieżącego przed

wznowieniem działalności.

Na terenie miasta Gliwice zlokalizowane są między innymi 3 duże zakłady prowadzące tzw.

„działalność cateringową” w zakresie produkcji dań od surowca do gotowego wyrobu, usług

w zakresie przygotowywania posiłków na zamówienie dla stałych odbiorców

i indywidualnych zleceń konsumentów. Posiłki transportowane są przeważnie do wydawalni

szkolnych, przedszkolnych, żłobków oraz innych zakładów pracy. W zależności

od odbiorców oraz warunków technicznych panujących w wydawalniach posiłki wydawane

Strona 14 z 64

są naczyniach wielokrotnego lub jednorazowego użytku. Zakłady te inwestują w nowoczesny

sprzęt i aparaturę potrzebną do obsługi cateringu. Do wiodących zakładów świadczących

usługi w zakresie dostaw potraw gotowych należą „IWO”, „KUŻNICA”, „FUZJA”.

W 2014 roku dokonano oceny laboratoryjnej pobranych próbek posiłków

do badań poziomu wyżywienia w przedszkolu na terenie Gliwic. W pobranych próbce posiłku

obiadowym przeprowadzono analizę laboratoryjną w zakresie kaloryczności, zawartości

białka, tłuszczu, węglowodanów oraz procentowego udziału energii z białka, tłuszczu,

węglowodanów. W badanym ww. posiłku zostały poddane analizie podstawowe składniki

odżywcze, w których procentowa zawartość białka była zawyżona. Analiza nie wykazała

odchyleń w stosunku do badanych węglowodanów i tłuszczy. Ponadto w ramach bieżącego

nadzoru dokonano w tym samym przedszkolu oceny jakościowej jadłospisu pobranego

z okresu wiosennego obejmującego dekadę. Analiza wykazała, że w potrawach

zaplanowanych dla dzieci w wieku 3-6 lat zbyt często znajdowały się wysokoprzetworzone,

łatwo przyswajalne węglowodany oraz tłuszcze nasycone, które powinny być spożywane jak

najrzadziej. W posiłkach obiadowych w całej przebadanej dekadzie zauważono brak

węglowodanów wolno wchłaniających się o niskim ładunku glikemicznym oraz małą ilość

błonnika pokarmowego stanowiącego ważny składnik diety. W podstawowej grupie jaką są

produkty zbożowe zabrakło wysoko odżywczych składników takich jak: grube kasze,

brązowy ryż. W przeważającej ilości posiłki były przygotowywane z mąki pszennej,

odznaczającej się wyższym indeksem glikemicznym oraz mniejszą wartością odżywczą

w stosunku do zalecanych produktów z pełnego przemiału. W podwieczorkach nie zawsze

znajdowały się warzywa i owoce zalecane 5-6 razy dziennie, które zastępowane były słodkimi

przekąskami.

Do placówki wysłano pisemną informację o dostosowaniu się do zaleceń żywieniowych

zgodnych z wytycznymi Instytutu Żywności i Żywienia.

Strona 15 z 64

Miejsca obrotu żywnością

W 2014 r. w obiektach obrotu żywnością przeprowadzono 745 kontroli, nałożono 55

mandatów karnych na kwotę 9300 zł oraz wydano 41 decyzji administracyjnych represyjnych

nakazujących usunięcie nieprawidłowości stwierdzonych podczas kontroli.

Do najczęściej występujących uchybień w zakresie stanu technicznego należą:

brudne, zniszczone ściany i sufity w pomieszczeniach zakładu,

zniszczone urządzenia i sprzęt pomocniczy,

nieprawidłowe szatnie dla pracowników,

niewystarczająca powierzchnia zakładu w stosunku do ilości oferowanych wyrobów,

nieprawidłowe rozplanowanie stanowisk sprzedaży,

nieprawidłowa sprzedaż produktów nieopakowanych,

brak opracowanych procedur zabezpieczenia i wycofania z obrotu partii żywności

nieodpowiadających wymaganiom jakości zdrowotnej,

Nieprawidłowości natury higienicznej to głównie:

niewłaściwe warunki magazynowania żywności,

niezachowanie ciągłości łańcucha chłodniczego - przetrzymywanie środków

spożywczych łatwo psujących się poza urządzeniem chłodniczym najczęściej

na ladach sprzedaży,

brak segregacji w urządzeniach chłodniczych oraz zabezpieczenia niepakownych

środków spożywczych przed zanieczyszczeniami (mięso - wędliny, warzywa - owoce,

pieczywo itp.),

wprowadzanie do obrotu środków spożywczych po upływie terminu ważności,

nieprawidłowe przechowywanie sprzętu i środków używanych do sprzątania mycia i

dezynfekcji,

brak czystości i porządku w pomieszczeniach zakładu oraz ich bezpośrednim

otoczeniu,

brak systematycznych zapisów z kontroli wewnętrznej prowadzonej w ramach GHP i

GMP lub systemu HACCP.

Strona 16 z 64

Na terenie miasta Gliwice zlokalizowanych jest 5 dużych centrów handlowych

„ARENA”, „FORUM”, „TESCO” oraz „AUCHAN” i „CENTRALNA EUROPA” przy

trasie A4 z kompleksami handlowo – usługowymi.

W Centrum Handlowym „FORUM” przy ul. Lipowej w Gliwicach pod nadzorem

znajduje się 26 zakładów żywieniowo – żywnościowych z czego 17 zakładów to obiekty

żywienia zbiorowego, 8 obrotu żywnością oraz apteka zakwalifikowana jako inne obiekty

obrotu żywnością. Ogółem w ww. Centrum Handlowym w 2014 r. przeprowadzono

34 kontrole sanitarne, nałożono 2 mandaty karne na kwotę 350 zł. głównie za niewłaściwy

stan higieniczno – sanitarny. Kontrole sanitarne zostały przeprowadzone zgodnie z planem

pracy Sekcji HŻŻiPU w tym planowanym poborem próbek żywności oraz powiadomieniami

systemu RASFF, a także złożonymi interwencjami klientów. Na terenie Centrum

Handlowego FORUM znajduje się hipermarket Carrefour. W 2014 r. w obiekcie

przeprowadzono 5 kontroli interwencyjnych w związku ze zgłoszonymi w tutejszej stacji

informacjami klientów. Dotyczyły one min. niehigienicznego stanu sanitarnego stoiska

z rybami, sprzedaży środków spożywczych niewłaściwej jakości w tym z oznakami

zapleśnienia. Jedną interwencję uznano za uzasadnioną. W ww. hipermarkecie ogółem

pobrano do badań 13 próbek, w tym 11 środków spożywczych, tj.: wyroby garmażeryjne,

margarynę, ryby w kierunku substancji dodatkowych oraz 2 próbki przedmiotów użytku.

Wyników badań nie kwestionowano.

Na terenie centrum handlowego „ARENA” zlokalizowanych jest 12 zakładów

żywieniowo – żywnościowych oraz 2 obiekty jako inne obiekty obrotu żywnością tj.: apteka,

drogeria Rossmann. Głównym obiektem handlowym jest hipermarket Carrefour. W 2014 r.

ogółem przeprowadzono 15 kontroli sanitarnych w tym 4 kontrole w hipermarkecie, podczas

których za stwierdzone uchybienia higieniczno – sanitarne nałożono 4 mandaty karne

na kwotę 800 zł. Główne uchybienia to: niehigieniczna sprzedaż artykułów spożywczych

sprzedawanych luzem na hali hipermarketu oraz niezachowanie higieny podczas

magazynowania i obrotu. Kontrole sanitarne zostały przeprowadzone zgodnie z planem,

a także dotyczyły interwencji klientów również poboru prób do badań laboratoryjnych

w ramach urzędowej kontroli. Do badań laboratoryjnych pobrano 10 próbek żywności

w kierunku zawartości substancji dodatkowych oraz 1 w kierunku mikotoksyn.

Strona 17 z 64

Na terenie centrum handlowego „TESCO EXTRA” w Gliwicach znajduje

się hipermarket Tesco Extra, 2 zakłady małej gastronomii oraz 3 stoiska sprzedaży artykułów

spożywczych. Hipermarket Tesco Extra na swoim terenie posiada piekarnię oraz zakład

małej gastronomii, w której odbywa się sprzedaż oferowanych potraw w systemie

samoobsługi. Obiekty te posiadające wystarczającą ilość pomieszczeń, wyposażone

są w odpowiednią ilość urządzeń i sprzętów, zapewniając prawidłowe warunki do produkcji

żywności. W 2014 r. zostało przeprowadzonych 23 kontrole sanitarne na terenie centrum

handlowego w tym 14 w hipermarkecie. W związku ze złożonymi interwencjami

na niewłaściwą jakość zdrowotną środków spożywczych oraz niewłaściwe przechowywanie

artykułów spożywczych „luz” w hipermarkecie przeprowadzono 3 kontrole interwencyjne.

Nałożono łącznie 1 mandat karny na kwotę 200 zł. Ponadto dla usprawnienia odbioru

zamówień internetowych przez indywidualnych na parkingu centrum handlowego Tesco

Extra działa punkt odbioru ww. zamówień. W punkcie są magazynowane, a także wydawane

środki spożywcze pakowane na indywidualne zamówienie klienta, co bardzo usprawnia pracę

ze względu na cieszącą się dużą popularnością sprzedaż internetową.

Do badań laboratoryjnych pobrano 23 próbki żywności oraz 3 próbki materiałów

i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, tj.: 7 próbek w kierunku zawartości

substancji wzbogacających, 3 próbki w kierunku zawartości metali ciężkich, 5 próbek

w kierunku parametrów mikrobiologicznych, 3 próbki w kierunku zawartości substancji

dodatkowych oraz 3 próbki materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością

w kierunku migracji globalnej, migracji pierwszorzędowych amin aromatycznych i oraz

znakowania.

Centrum Handlowe „EUROPA CENTRALNA” jest największym kompleksem

zakładów żywieniowo-żywnościowym na terenie miasta Gliwice. W centrum handlowym

„EUROPA CENTRALNA” zlokalizowanych jest 36 zakładów żywieniowo-żywnościowych

w tym 5 zakładów prowadzących sprzedaż materiałów i wyrobów przeznaczonych

do kontaktu z żywnością. Przeprowadzonych zostało 28 kontroli, podczas których nałożono 1

mandat karny na kwotę 100zł. Na terenie centrum znajduje się hipermarket Tesco Extra

Helical. W obrębie hipermarketu Tesco Extra Helical znajduje się piekarnia oraz zakład małej

gastronomii, w którym odbywa się sprzedaż oferowanych potraw w systemie samoobsługi.

W hipermarkecie Tesco Extra Helical pobrano 10 próbek żywności, w tym 6 próbek

w kierunku zawartości mikotoksyn i 4 próbki w kierunku zanieczyszczeń biologicznych.

Żadnych pobranych prób nie kwestionowano.

Strona 18 z 64

Centrum Handlowe „AUCHAN” skupia obiekty produkcyjne żywności, obrotu

żywnością oraz zakłady żywienia zbiorowego, w tym punkty małej gastronomii. W 2014 roku

hipermarkecie Auchan, piekarni, ciastkarni oraz punkcie małej gastronomii przeprowadzono

8 kontroli, w tym 3 planowane. Pozostałe to kontrole tematyczne w związku z poborem

próbek żywności oraz systemem RASFF oraz interwencyjne dotyczące nieprawidłowej

sprzedaży wędlin na ciepło i mleka spożywczego. Kontrole interwencyjne nie potwierdziły

słuszności zarzutów klientów. Do badań laboratoryjnych w ramach urzędowej kontroli

pobrano w sumie 14 próbek, z czego 9 próbek w kierunku metali szkodliwych dla zdrowia,

2 próbki w kierunku kwasowości i pH, 1 próbka w kierunku napromieniania żywności

promieniowaniem jonizującym oraz 2 próbki materiałów i wyrobów przeznaczonych

do kontaktu z żywnością.

W pasażu obiektu zlokalizowane są zakłady małej gastronomii i żywienia zbiorowego,

w których przeprowadzono 5 kontroli i nałożono 2 mandaty karne na kwotę 200 zł. Ponadto

w pomieszczeniach zaplecza administracyjno - socjalnego znajduje się stołówka pracownicza

dla żywienia pracowników zatrudnionych w firmie AUCHAN. Przeprowadzono 1 kontrole

i nałożono 1 mandat karny w wysokości 300 zł. za niezachowany stan sanitarny zakładu.

Ponadto w pomieszczeniach hipermarketu AUCHAN na bieżąco dokonywane są niezbędne

prace remontowe a tym samym stan techniczny pozostaje w dobrej kondycji, a wydzielony

dział mięsny nadzorowany przez Powiatowy Inspektorat Weterynarii w Gliwicach.

W centrum Gliwic usytuowana jest hurtownia obrotu żywnością i przedmiotami

użytku „SELGROS” obsługująca lokalnych przedsiębiorców w systemie samoobsługi

hurtowej. Przeprowadzono łącznie 8 kontroli sanitarnych, w tym 1 planowaną, pozostałe

dotyczyły poboru próbek i interwencji systemu RASFF. W ramach bieżącego nadzoru

pobrano do badań laboratoryjnych 30 próbek, które zbadano w następujących kierunkach:

parametry mikrobiologiczne, WWA, GMO, napromienianie promieniowaniem jonizującym,

pestycydy.

Nie kwestionowano żadnej spośród 30 pobranych próbek.

Hurtownia oferuje szeroki asortyment art. spożywczych oraz przemysłowych, w tym

chemii gospodarczej, a także przedmiotów użytku, w tym do kontaktu z żywnością.

W 2014 roku dokonano odbioru 2 środków transportu na prośbę strony w związku

z rozszerzeniem usług o dowóz środków spożywczych na zlecenie klienta. Ponadto w obrębie

Strona 19 z 64

zakładu wydzielony jest dział mięsny w którym dokonuje się rozbioru mięsa i produkcji

wędlin nadzorowany przez Powiatowy Inspektorat Weterynarii w Gliwicach.

Ponadto na terenie działania Powiatowej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej

znajdują się trzy magazyny dystrybucyjne, które realizują usługi logistyczne związane

z przechowywaniem produktów dostarczonych przez producentów i przeznaczonych

do dalszej redystrybucji do sieci supermarketów.

Magazyn Dystrybucyjny „TESCO-DYSTRYBUCJA” prowadzi działalność

od 2011 r. zadaniem centrum jest zaopatrzenie sklepów „Tesco” nie tylko w aglomeracji

śląskiej, ale w całej południowej Polsce, tj. od Rzeszowa po Zieloną Górę działając 7 dni

w tygodniu, 24 godziny na dobę. W 2014 r. przeprowadzono 6 kontroli sanitarnych,

w tym 2 związane z powiadomieniami w systemie RASFF, 3 sprawdzające, 1 kompleksową.

Wydana w 2013 r. decyzja administracyjna represyjna na usunięcie nieprawidłowości

sanitarno-technicznych została zrealizowana po prowadzonym postępowaniu egzekucyjnym.

W miesiącach od maja do lipca 2014 r. przeprowadzono kontrole sanitarne

109 nowych naczep transportowych przeznaczonych do przewozu środków spożywczych oraz

artykułów przemysłowych od producentów i hurtowni do ww. magazynu oraz przewozu tych

artykułów do sklepów sieci TESCO. W 2014 r. W omawianym okresie otrzymano

7 powiadomień alarmowych RASFF ze wskazaniem do magazynu - przeprowadzono

działania kontrolne. W przypadku 5 powiadomień strona złożyła oświadczenie

o nieposiadaniu produktów na stanie w zakładzie.

Drugim przykładem jest Centrum Dystrybucyjne „Kaufland” znajdujące się również

w Gliwicach. Centrum dystrybucji przeznaczone jest do obsługi Polski południowej i pełni

funkcje magazynu regionalnego w zakresie dostaw do sieci 68 marketów korzystając z usług

transportowych na zlecenie. Zakład zajmuje powierzchnię 23500m2 w zakresie składowania

i obrotu artykułów spożywczych w szerokim asortymencie w tym łatwopsujących się za

wyjątkiem produktów mrożonych. Środki spożywcze magazynowane

są w wielopoziomowych regałach tzw. wysokiego składowania. Zatrudnionych jest 167 osób

personelu pracujących w systemie zmianowym całodobowym. W 2014 roku przeprowadzono

4 kontrole sanitarne w tym 1 kontrola planowana kompleksowa i 2 kontrole dotyczące

interwencji na niewłaściwą jakość produktów tj. pieczarki marynowanej i ryżu naturalnego

brązowego. Wydana decyzja administracyjna w 2013 roku z terminem realizacji w 2014 roku

dotycząca poprawy stanu technicznego, została wykonana w 2014 roku co potwierdziła

Strona 20 z 64

kontrola sprawdzająca. Ponadto prowadzono 3 postępowania w związku z otrzymanymi

powiadomieniami alarmowy w systemie RASFF ze wskazaniem na niewłaściwa jakość

produktów tj. kiełbasa wieprzowa, winogrona, i filety drobiowe. W toku podjętych czynności

ustalono, że ww. środki spożywcze nie znajdowały się na stanie magazynowym zakładu.

Na terenie katowickiej specjalnej strefy ekonomicznej w podstrefie Gliwice, znajduje

się centrum dystrybucyjne Lidl Polska Sklepy Spożywcze Sp. z o.o. sp.k., które zaopatruje

92 własnych sklepów na terenie południowej części kraju. Magazyn zajmuje powierzchnie

4300m2

na, której wydzielono strefy składowania w tym chłodnie, mroźnie o zróżnicowanym

zakresie temperatur. Zatrudnionych jest 180 pracowników, działalność prowadzona jest

całodobowo. Transport dokonywany jest przez firmy usługowe, większość naczep

oznakowanych jest logo firmy. Środki spożywcze wymagające zachowania ciągłości łańcucha

chłodniczego przewożone są w tzw. tico-boksach. W 2014 roku przeprowadzono 3 kontrole

sanitarne, w tym 1 związaną z powiadomieniem w systemie RASFF (tatar wołowy),

1 interwencyjną dotyczącą niewłaściwej jakości wody mineralnej SAGUARO wraz

z poborem próbek w ramach urzędowej kontroli celowanej w kierunku parametrów

mikrobiologicznych oraz kontrolę kompleksową zgodną z harmonogramem kontroli.

Ponadto w 2014 r. powstał nowoczesny obiekt Centrum „Logistyczne- Grupa

Raben” firmy FRESH LOGISTICS , są to nowe magazyny o powierzchni 10125 m2

zawierające 3 hale magazynowe wysokiego składu , hale tranzytowe, część socjalno –

biurową, szatnie damską i męską. Zatrudnionych jest 153 pracowników. W ww. zakładzie

prowadzona jest działalność w zakresie magazynowania, konfekcjonowania i obrotu środków

spożywczych pakowanych jednostkowo w tym pochodzenia zwierzęcego, napojów w tym

alkoholowych z zachowaniem segregacji i warunków temperaturowych. Przeprowadzono

1 kontrolę zatwierdzającą zakład.

W znaczącym stopniu istotnym elementem zaopatrzenia klientów stanowią sklepy

sieciowe typu: TESCO, LIDL, CARREFOUR, SIMPLY, BIEDRONKA,

POLOMARKET, NETTO, Stokrotka, Eko, Fresh Market, Żabka, Małpka.

Podczas przeprowadzanych kontroli w tzw. „sieciówkach” jako niezgodne

z obowiązującymi wymaganiami higieniczno sanitarnymi uznano: m.in. przerwanie ciągłości

łańcucha chłodniczego produktów nietrwałych mikrobiologicznie, nieprawidłowa sprzedaż

produktów nieopakowanych, brudne ściany i sufity. W większości posiadają wystarczającą

Strona 21 z 64

ilość pomieszczeń, wyposażone są w odpowiednią ilość urządzeń i sprzętu, zapewniającego

prawidłowe warunki do przechowywania i sprzedaży żywności.

Ponadto w sklepach sieci „Biedronka” i „Lidl” poszerzono działalność w zakresie wypieku

w specjalistycznym piecu pieczywa z półproduktu mrożonego oraz porcjowania warzyw

i owoców na wydzielonym stanowisku w obrębie pomieszczeń zaplecza.

Podmioty prowadzące działalność w zakresie obrotu żywnością są zobowiązane

do zagwarantowania odpowiednich standardów higieniczno-sanitarnych w miejscach

prowadzenia działalności. Jednak nie zawsze ten warunek zostaje przez przedsiębiorców

spełniony, o czym świadczą liczne uchybienia stwierdzone podczas przeprowadzanych

kontroli. Natomiast w przypadku zakładów nowo powstałych wymagania zarówno techniczne

jak i higieniczno-sanitarne zostają uwzględnione już na etapie projektowania zakładu. Stan

sanitarny nadzorowanych obiektów oceniany był zgodnie z jednolitymi procedurami

urzędowej kontroli żywności oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu

z żywnością.

Na terenie miasta Gliwice znajduje się obecnie 5 placów targowych, na których

usytuowanych jest 106 kiosków spożywczych w tym 25 kiosków sprzedaży mięsa i jego

przetworów. Zakłady obrotu podlegają bieżącemu nadzorowi w ramach urzędowej kontroli

żywności. W 2014 r. na targowiskach przeprowadzono ogółem 47 kontroli sanitarnych

i nałożono 2 mandaty karne na kwotę 350 zł. Głównym miejscem dokonywania zakupów przez

mieszkańców Gliwic jest hala targowa usytuowana przy ul. Pod Murami. W hali targowej

znajduje się 27 boksów handlowych z artykułami spożywczymi tj. warzywa, owoce, słodycze,

wyroby ciastkarskie i piekarnicze, wędliny oraz 5 punktów sprzedaży.

Nadzór nad obrotem grzybami

W Powiatowej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej w Gliwicach w Sekcji HŻŻiPU

dwóch pracowników posiada uprawnienia klasyfikatorów grzybów świeżych.

W 2014 r. na stronie internetowej tutejszej Stacji udostępniono ulotkę

pt. „Podstawowe Zasady Bezpiecznego Grzybobrania” opracowaną przez Głównego

Inspektora Sanitarnego.

W okresie letnio – jesiennym w siedzibie tutejszej Stacji prowadzone były konsultacje

dla zainteresowanych osób na temat grzybów. Natomiast dla osób zbierających indywidualnie

grzyby rosnące w warunkach naturalnych przeznaczone do celów handlowych w tutejszej

Strona 22 z 64

stacji na podstawie przeprowadzanej oceny organoleptycznej wydawane były bezpłatnie

atesty na grzyby świeże potwierdzające ich zgodność gatunkową.

W omawianym okresie klasyfikatorzy grzybów wydali 24 atesty na grzyby świeże

rosnące w warunkach naturalnych z gatunku: podgrzybek brunatny, borowik szlachetny

pochodzących z lasów Rud Raciborskich, Lublinieckich i Wielowsi. Ponadto udzielono

18 konsultacji prywatnym osobom w sprawie klasyfikacji gatunkowej przyniesionych

do oceny grzybów. Najczęstszymi powodami dyskwalifikacji ocenianych grzybów były:

grzyby nieujęte w wykazie dopuszczonych do obrotu, zbyt małe owocniki utrudniające

właściwą klasyfikację gatunkową, niewłaściwe cechy organoleptyczne widoczne

zapleśnienia, przedłożenie do oceny samych kapeluszy grzybów blaszkowatych, zbieranie

grzybów w rowach przy drogach komunikacyjnych.

W dniu 19.09.2014 r. został udzielony wywiad dla lokalnej telewizji Impuls na temat

„Bezpieczne grzybobranie”.

Akcje

W 2014 r. podejmowano wiele dodatkowych działań wynikających między innymi z

sytuacji bieżącej:

kontrole w zakładach celem sprawdzenia jakości używanych do produkcji olejów

jadalnych (oznak zjełczenia). Ponadto kontroli w zakresie warunków i sposobu

przechowywania wskazanych przez producenta wprowadzanych do obrotu ww.

produktów,

wzmożonego nadzoru w zakładach wprowadzających do obrotu lody nieopakowane

tj. z automatów do lodów oraz sprzedaż lodów porcjowanych,

kontynuacja „Akcji Mklik próchniczek” w zakładach piekarniczych,

kontroli w zakładach żywienia zbiorowego typu zamkniętego w zakresie sposobu

żywienia, jakości żywności oraz warunków higieniczno – sanitarnych w zakładach

zarówno prowadzących usługi cateringowe, jak i korzystających z tych usług.

W ramach prowadzonego nadzoru przeprowadzone zostały kontrole zgodnie

z założeniami ,,Akcji Catering’’ zaplanowanej przez Wojewódzką Stację Sanitarno –

Epidemiologiczną w Katowicach. Założenia ,,Akcji Catering’’ obejmowały ocenę

sanitarną firm cateringowych prowadzących działalność żywieniowo – żywnościową oraz

kontrole zakładów korzystających z usług firm w zakresie żywienia. Realizatorem

przyjętych zamierzeń w Powiatowej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej była Sekcja

Strona 23 z 64

Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku. Powyższą akcję zaplanowano na

okres od marca do września 2014 roku podzielony na II etapy.

Kontrole zakładów cateringowych obejmowały następujące zagadnienia:

wykaz odbiorców dla których realizowane były zamówienia,

występowanie warunków pozwalających na wyprodukowanie udokumentowanej ilości

posiłków,

przestrzeganie warunków sanitarno - higienicznych przy produkcji posiłków,

ocenę systemów GHP, GMP, HACCP,

higienę transportu posiłków,

ocenę stanu technicznego,

ostateczną ocenę posiłków przygotowanych do dystrybucji,

realizację obowiązku z art. 19 ust.1 rozporządzenia 178/2002.

Podczas dwóch etapów akcji przeprowadzono kontrole sanitarne w 12 zakładach

prowadzących usługi cateringowe zlokalizowanych na podległym terenie (2 w Gliwicach,

8 w Zabrzu oraz 2 z powiatu gliwickiego). Skontrolowano również 33 wydawalnie posiłków

w przedszkolach, szkołach oraz w szpitalach. Łącznie skontrolowano 45 placówek.

W nadzorowanych zakładach cateringowych ilość produkowanych posiłków w ciągu

dnia była zróżnicowana i tak najmniej wyprodukowano 10 posiłków, natomiast największą

ilość w granicach 551 porcji. Kontrole wykazały, że każda z firm cateringowych posiadała

warunki, pozwalające na wyprodukowanie udokumentowanej ilości posiłków. Natomiast

w 7 przypadkach stwierdzono nieprawidłowości sanitarno – techniczne, w związku z czym

wydano 3 decyzje administracyjne oraz nałożono 3 mandaty karne na łączną kwotę 800 zł.

W jednym z zakładów nie prowadzono zapisów dotyczących ostatecznej oceny

posiłków przeznaczonych do dystrybucji. W skontrolowanych zakładach nie stwierdzono

nieprawidłowości w zakresie transportu dostarczanych posiłków do odbiorców. Posiłki

dostarczane były w przystosowanych środkach transportu posiadających stosowną

dokumentację w zakresie dobrej praktyki higienicznej oraz dokumentu potwierdzającego

spełnienie warunków techniczno – sanitarnych do przewozu żywności. Wszystkie zakłady

posiadały odpowiednie pojemniki do transportu posiłków w tym izotermiczne

w odpowiedniej ilości i o prawidłowym stanie technicznym.

Strona 24 z 64

W zakładach korzystających z usług zakładów przygotowujących posiłki ramach

„Akcji catering” skontrolowano 33 wydawalnie posiłków usytuowanych w żłobkach,

przedszkolach, szkołach oraz w szpitalach.

Wydawalnia

posiłków Gliwice Zabrze Powiat gliwicki Razem

Szkoła 1 10 5 16

Przedszkole 3 2 2 7

Żłobek - 1 - 1

Szpital 3 4 2 9

Razem 7 17 9 33

Kontrole zakładów korzystających z usług cateringowych obejmowały następujące

zagadnienia:

nazwę zakładu dostarczającego posiłki,

ocenę systemów GHP, GMP, HACCP,

przestrzeganie warunków sanitarno - higienicznych,

zapewnienia prawidłowego procesu mycia i dezynfekcji naczyń, sprzętu,

sposobu odbioru i porcjowania posiłków,

spełnienia wymagań dla środka transportu określonych w rozporządzeniu (WE)

nr 852/2004 oraz daty ostatniej kontroli,

procedur w zakładzie w zakresie prowadzenia kontroli czystości środka transportu,

temperatury dostarczonych posiłków,

ostatecznego etapu oceny posiłków wjeżdżających do odbiorcy,

procedur reklamacji dostarczonej żywności i działań zastępczych,

uzgodnień pomiędzy zakładem cateringowym, a odbiorcą dotyczących informowania

o wadliwości partii posiłków.

W skontrolowanych wydawalniach dysponenci opracowali i wdrożyli zakładowy

program GHP i GMP oraz zasady oparte na systemie HACCP uwzględniając strukturę

organizacyjną jak i specyfikę działania zakładu. Wzięto także pod uwagę metody pracy,

zalecenia dotyczące higieny pracy, jak również zdrowia pracowników. W ww. zakładach

prowadzona była stosowana dokumentacja wraz z zapisami prowadzącymi na bieżąco.

W toku kontroli stwierdzono nieprawidłowości dotyczące stanu technicznego: uszkodzony

sufit w wydawalni potraw oraz trudną do utrzymania w czystości podłogę w sali

Strona 25 z 64

konsumpcyjnej. W związku z tym została wydana decyzja terminowa. Natomiast z powodu

braku warunków higienicznych i nieprawidłowych opakowań do transportu żywności

nałożono mandat karny na kwotę 100 zł . W 2011 r. z powodu braku wózków do transportu

posiłków w bloku żywienia w szpitalu oraz braku strefy przyjęcia i dystrybucji została

wydana decyzja administracyjna w której przedłużono termin realizacji do 30.06.2015.

W obiektach w momencie odbierania posiłków sprawdzano, zgodnie z istniejącą

w zakładzie procedurą, spełnienie wymagań sanitarno - higienicznych środka transportu takie

jak:

czystość środka transportu,

odzież robocza kierowcy,

stan opakowań zbiorczych gotowych potraw (transportery, pojemniki),

temperatura gotowych potraw,

ocena organoleptyczna posiłków oraz ich zgodność z jadłospisem.

Dostarczaną żywność porcjowano we własnym zakresie z zachowaniem zasad

higieny, przy użyciu odpowiedniego sprzętu, środków ochrony indywidualnej (rękawiczki,

czepki) oraz zabezpieczeniem wydawanych potraw oraz naczyń stołowych przed wtórnym

zanieczyszczeniem. W dokumentacji zakładowej prowadzone były zapisy wewnętrznej

kontroli dostaw, które dotyczyły:

daty i godziny przyjęcia posiłków,

temperatury oraz oceny organoleptycznej potraw,

oceny transportu przywożonych dań,

działań korygujących.

W przypadku wadliwej partii posiłku odbiorcy zobowiązani byli do poinformowania

dostawcy o zaistniałej sytuacji. Firmy cateringowe w przypadku reklamacji posiłków przez

zamawiającego z powodu złej jakości zobowiązane były do dostarczenia w określonym czasie

posiłku o dobrej jakości zdrowotnej. Koszt i ryzyko związane z dostarczeniem nowego,

odpowiedniego posiłku ponoszony był przez wykonawcę bez obciążenia zamawiającego

dodatkowymi kosztami. W zakresie dokonanych ocen sporządzane były protokoły zwrotu

posiłków do wytwórcy. W ramach zawartych umów reklamowany posiłek był wymieniany

na nowy i dostarczany do odbiorcy w czasie nieprzekraczającym 2 godzin. W niektórych

przypadkach zabezpieczono wyżywienie poprzez suchy prowiant. Istniała również możliwość

Strona 26 z 64

zamówienia posiłku w innym zakładzie, a kosztem posiłku obciążony był wykonawca, który

nie wywiązał się z zawartej umowy.

W ocenianych zakładach gospodarka opadami pokonsumpcyjnymi prowadzona była

prawidłowo i polegała na przekazywaniu ww. odpadów bezpośrednio przez wydawalnię lub

przez zakład przygotowujący posiłki do zakładu utylizacji.

Import

Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gliwicach na mocy ustawy

z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia sprawuje nadzór nad

importem środków spożywczych oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych

do kontaktu z żywnością pochodzących z importu z krajów trzecich. W wyznaczonych

miejscach; na terminalu kontenerowym w Sośnicy, na terenie Urzędu Celnego w Gliwicach

oraz w magazynach importerów przeprowadzano przy współudziale funkcjonariuszy Urzędu

Celnego, przedstawicieli agencji celnych lub importerów kontrole przywożonych z zagranicy

produktów spożywczych oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu

z żywnością.

W związku z prowadzeniem nadzoru nad jakością zdrowotną żywności

i przedmiotów przeznaczonych do kontaktu z żywnością wykonano 380 kontroli, w tym 182

kontroli na środkach transportu. Skontrolowano 333 partii środków spożywczych,

47 partii przedmiotów użytku w wyniku czego wydano 380 świadectwa jakości zdrowotnej

Strona 27 z 64

Tabela nr 3 Ilość przeprowadzonych kontroli towarów importowanych z podziałem na

kategorie artykułów.

Suma

kontroli Żywność

Materiały i wyroby do

kontaktu z żywnością

Ilość

kontroli

importowych

380 333 47

Tabela nr 4 Ilość kontroli importowych z podziałem na miejsce kontroli

środek transportu / magazyn.

Środek transportu

(samochód, kontener)

Magazyn w urzędzie

celnym lub importera

Ilość

kontroli 182 98

Kontrole z podziałem na miejsce

środek transportu / magazyn

98

35%

182

65%

środek transportu magazyn

Strona 28 z 64

Współpraca z innymi służbami kontroli

Współpraca z Inspekcją Weterynaryjną

W 2014 r. Sekcja HŻŻiPU kontynuowała realizację porozumienia ramowego

zawartego w 2008 r. pomiędzy Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym

w Gliwicach i Powiatowym Lekarzem Weterynarii.

Zgodnie z ww. porozumieniem w lipcu 2014 r. przedstawiciel Sekcji HŻŻiPU

przesłał Inspekcji Weterynaryjnej listę zakładów produkujących i przechowujących środki

spożywcze wspólnie nadzorowanych przez inspekcje oraz listę zakładów produkujących

lub przechowujących środki spożywcze, które produkują i wprowadzają na rynek pasze

dla zwierząt.

We wrześniu 2014 r. w Centrum Ratownictwa w Gliwicach zorganizowano ćwiczenia

z zakresu zarządzania kryzysowego pod nazwą „Zwalczanie choroby zakaźnej zwierząt”.

W ćwiczeniach wzięli udział przedstawiciele Powiatowego Inspektoratu Weterynarii

w Gliwicach, Powiatowej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej w Gliwicach, Komendy

Miejskiej Policji, Straży Pożarnej oraz Straży Miejskiej. Celem ćwiczeń było doskonalenie

współdziałania Powiatowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego dla Miasta Gliwice (PZZK)

oraz Powiatowego Centrum Zarządzania Kryzysowego w Gliwicach (PCZK), sprawdzenie

i weryfikacja założeń planu gotowości zwalczania choroby zakaźnej zwierząt - afrykańskiego

pomoru świń (ASF), sprawdzenie obiegu informacji miedzy poszczególnymi podmiotami,

w sytuacji zagrożenia epizootią, a także określenie polityki informacyjnej przez podmioty

zaangażowane oraz jej koordynacja przez instytucje wiodącą w zdarzeniu. Ponadto ćwiczenia

miały na celu sprawdzenie i doskonalenie procedur zarządzania kryzysowego w przypadku

wykrycia choroby zakaźnej zwierząt tj. procesu decyzyjnego oraz przygotowania systemu

zabezpieczenia logistycznego. Zajęcia zostały podzielone na dwie części: sztabową oraz

terenową. W pierwszej części przedstawiono standardowe procedury operacyjne dla działań

opisanych w I i II etapie ćwiczenia, a także omówiono możliwe konsekwencje dla życia

i zdrowia ludzkiego spowodowane kontaktami z chorobami zakaźnymi zwierząt. Natomiast

w drugiej części omówiono oczekiwania stawiane wobec poszczególnych podmiotów,

zaprezentowano rozwinięcie maty odkażającej i dekontaminacyjne oraz postawiono komorę

ochronną i przeprowadzono dezynfekcję (odkażenie ogniska choroby zakaźnej).

Na zakończenie zajęć podsumowano ćwiczenia.

Strona 29 z 64

W miesiącu listopadzie w siedzibie Powiatowej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej

w Gliwicach zorganizowane zostało szkolenie ponadplanowe przeprowadzone przez

z-cę Powiatowego Lekarza Weterynarii w Gliwicach. Tematami szkolenia były wymagania

techniczne i technologiczne w mini wędzarniach zlokalizowanych na stoiskach mięsno –

wędliniarskich oraz postępowanie z żywymi rybami w punktach sprzedaży detalicznej.

Organy szczebla powiatowego obu inspekcji w ramach współdziałania i współpracy,

przekazują sobie również informacje i dokumenty dotyczące naruszeń przepisów

w związku ze zgłoszonymi interwencjami oraz uzyskania wyników badań laboratoryjnych.

Współpraca z Inspekcją Farmaceutyczną

Porozumienie o współpracy organów Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej

i Państwowej Inspekcji Sanitarnej w województwie śląskim w 2014 r. było ściśle

realizowane.

Na bieżąco Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gliwicach powiadamiał

pisemnie Śląskiego Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego o zamiarze

przeprowadzania kontroli w aptekach zlokalizowanych na obszarze tutejszej Stacji w zakresie

poboru próbek, wynikających z aktualnej sytuacji. W omawianym okresie w pięciu aptekach

pobrano 11 próbek środków spożywczych w kierunku zawartości substancji dodatkowych

i znakowania oraz 8 próbek w kierunku znakowania. W 3 przypadkach stwierdzono

niezgodnie z obowiązującymi przepisami prawa oznakowanie.

W związku z powyższym poinformowano właściwych miejscowo Państwowych

Powiatowych Inspektorów Sanitarnych sprawujących nadzór nad producentami

ww. suplementów diety, producentów oraz Śląskiego Wojewódzkiego Inspektora

Farmaceutycznego w Katowicach.

W 2014 roku skontrolowano 6 aptek i 2 sklepy zielarsko-medyczne, w których

przeprowadzono ogółem 15 kontroli.

Współpraca z Inspekcją Handlową

W 2014 r. otrzymano korespondencję z Wojewódzkiego Inspektoratu Inspekcji

Handlowej w Katowicach w sprawie nieprawidłowości stwierdzonych w sklepie spożywczym

zlokalizowanym w Gliwicach. Niemniej w ww. sprawie w terminie wcześniejszym zostało

Strona 30 z 64

wszczęte postępowanie administracyjne przez Inspekcję Sanitarną tj. nałożono mandat karny

oraz wydano decyzję przerwania działalności. Zakład został zlikwidowany, a właściciel złożył

wniosek o wykreślenie z rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli sanitarnej.

Współpraca z Inspekcją Jakości Handlowej Artykułów Rolno – Spożywczych

W bieżącym roku otrzymano pismo z ww. Inspekcji w związku

z nieprawidłowościami stwierdzonymi podczas kontroli przeprowadzonej w Zakładzie

produkcyjnym. W wyniku kontroli stwierdzono na stanie magazynowym paprykę ostrą

mieloną po upływie daty minimalnej trwałości. W związku z powyższym IJHARS wydał

decyzję administracyjną nakazującą wycofanie z magazynu i zakaz użycia do produkcji

ww. surowca. Kierownika zakładu ukarał mandatem karnym. W związku z powyższym

przedstawiciele Inspekcji Sanitarnej przeprowadzili kontrolę sanitarną tematyczną w ww.

obiekcie, w wyniku której nie stwierdzono surowców oraz wyrobów gotowych po upływie

terminu ważności. Zgodnie z przedłożoną dokumentacją zakwestionowana w terminie

wcześniejszym papryka została przekazana do utylizacji.

Współpraca z Policją

Na wniosek Wydziałów Kryminalnych Komend Miejskich Policji w Gliwicach

w 2014 r. w działaniach operacyjnych o kryptonimie „ARCHMEDES”, uczestniczyli

pracownicy Sekcji HŻŻiPU. Wytypowany został 2 zakłady prowadzące działalność

gastronomiczną w agencjach towarzyskich. Ogółem przeprowadzono 2 kontrole sanitarne.

W jednym przypadku za stwierdzone uchybienia sanitarne tj. brak czystości i porządku oraz

palenie tytoniu w pomieszczeniach żywnościowych zakładu nałożono 2 mandaty karne na

kwotę 250 zł.

Współpraca z Wojskową Inspekcją Weterynaryjną

W 2014 roku na prośbę Wojskowej Inspekcji Weterynaryjnej przeprowadzono

w miesiącu listopadzie jedną wspólną kontrolę w zakładzie gastronomicznym w Gliwicach,.

Podczas kontroli stwierdzono nieprawidłowości tj: brak segregacji urządzeniach

chłodniczych, brak zabezpieczenia wyrobów gotowych przed zanieczyszczeniami, brak

czystości i porządku w pomieszczeniach żywnościowych zakładu oraz niekompletna

Strona 31 z 64

dokumentacja systemu HACCP. W związku z powyższym przedstawiciel Inspekcji Sanitarnej

ukarał osobę odpowiedzialną w zakładzie mandatem karnym w wysokości 200 zł. W wyniku

przeprowadzonej kontroli sprawdzającej przez przedstawicieli obu inspekcji nie stwierdzono

nieprawidłowości.

Skargi i wnioski

W Sekcji Higieny Żywności i Żywienia w 2014 r. ogółem zgłoszono 209 w tym

powiecie 21 interwencji. W związku z powyższym przeprowadzono 21 kontroli

interwencyjnych, z których 11 interwencji zostało uzasadnionych, w związku z tym nałożono

10 mandatów karnych na kwotę 1850 zł oraz wydano 5 decyzji administracyjnych

nakazujących usunięcie nieprawidłowości technicznych.

Interwencje zgłaszane w Sekcji HŻŻiPU w 2014 r. dotyczyły głównie:

sprzedaży środków spożywczych niewłaściwej jakości w tym mięsa i wędlin

o nieprawidłowych cechach organoleptycznych tj. nieświeży zapach oraz nietypowa

konsystencja,

niewłaściwą jakość produktów oraz potraw w zakładach żywienia zbiorowego

otwartego np. o niewłaściwych cechach sensorycznych,

wprowadzania do obrotu przeterminowanych środków spożywczych,

niehigieniczną sprzedaż środków spożywczych,

niewłaściwy stan higieniczno - sanitarny pomieszczeń zakładu.

Strona 32 z 64

Ocena i wnioski końcowe

Działalność Sekcji HŻŻiPU Powiatowej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej

w Gliwicach w 2014 r. miała za zadanie sprawowania nadzoru nad bezpieczeństwem

żywności i żywienia, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością

produkowanych i wprowadzanych do obrotu, poprzez prowadzenie efektywnej działalności

kontrolnej w podległych zakładach, zmierzającej do wyegzekwowania przestrzegania

obowiązujących przepisów prawa krajowego i europejskiego w zakresie bezpieczeństwa

żywności i żywienia.

W wyniku prowadzonego bieżącego nadzoru stwierdzono, że stan sanitarny zakładów uległ

poprawie w stosunku do 2013 r.

Potwierdzeniem powyższego faktu jest porównanie wynikowości kontroli w stosunku

do roku ubiegłego. W 2013 r. wynikowość wynosiła 37,8 %. natomiast w ocenianym okresie

27,6%. Wynikowość kontroli jest rezultatem prowadzonych intensywnych działań

kontrolnych w latach ubiegłych. Natomiast procent próbek kwestionowanych z 1,2 % uległ

nieznacznemu zwiększeniu do 1,7 %. Przyczyną powyższego było stwierdzenie obecności

szkodników zbożowo - mącznych w 4 próbkach sanitarnych (zmiotki z podłogi oraz

wytrzepki z koszyczków do garowania pieczywa) pobranych w zakładach piekarniczych,

ponadnormatywna liczba Enterobacteriaceae w 5 próbkach lodów z automatu oraz migracja

pierwszorzędowych amin aromatycznych w próbce cedzaka z poliamidu.

W 2014 r. ilość zgłoszonych interwencji wynosiła 209 natomiast w ubiegłym roku

wynosiła 212 tak więc utrzymuje się na porównywalnym poziomie.

Nadal ekspansja handlu elektronicznego stwarza nadal realne zagrożenie w zakresie

zachowania bezpieczeństwa zdrowotnego żywności. Potwierdzeniem powyższego jest

wzrastająca ilość oferowanych przez Internet środków spożywczych w tym suplementów

diety i środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Oferenci ww.

produktów mając na względzie korzyści finansowe często poprzez reklamę i ich opisy

wprowadzają w błąd konsumentów, co do ich właściwości przypisując im działanie lecznicze.

Od wielu lat problem stanowi brak uregulowań prawnych w zakresie wymagań

obowiązujących przy prowadzeniu żywienia zbiorowego typu zamkniętego, norm żywienia

i wymagań zdrowotnych ze szczególnym uwzględnieniem ocenianych jadłospisów dzieci

i młodzieży. Nadal w przypadku stwierdzenia błędów żywieniowych wydawane są jedynie

zalecenia żywieniowe w celu ich wyeliminowania. Pomimo prowadzonych programów

Strona 33 z 64

oświatowych ww. zakresie stwierdzane są nieprawidłowości, które dotyczą w szczególności

dysponentów zakładów żywienia zbiorowego korzystających z tzw. usług „cateringowych”.

W omawianym okresie wystąpił problem w zakresie przeprowadzanych przez

producentów badań żywności w ramach tzw. nadzoru właścicielskiego. Producenci żywności

przeprowadzają kontrole używanych do produkcji surowców jak i wyrobów. Niemniej

procedury systemu HACCP w większości nie uwzględniają planu pobierania próbek

do badań, bądź też opracowany plan jest nieadekwatny do rodzaju i wielkości produkcji.

Powyższe podyktowane jest w większości kosztem badań, ponieważ stanowi on duże

obciążenie finansowe szczególnie dla małych przedsiębiorców. Wymaga to również podjęcia

dodatkowych działań związanych z zaangażowaniem personelu oraz ich przeprowadzeniem.

Często świadomość producenta ogranicza się tylko do postępowania z wyrobem gotowym na

terenie swojego zakładu (przechowywanie żywności w odpowiednich warunkach), natomiast

nie bierze się pod uwagę powszechnych zachowań konsumenckich, w celu zapewnienia

bezpieczeństwa produktu na wszystkich etapach tj. „od producenta do stołu klienta

Strona 34 z 64

Analiza chorób zakaźnych dla miasta Gliwice za rok 2014

Analizę sytuacji epidemiologicznej w zakresie chorób zakaźnych i pasożytniczych

w mieście Gliwice przeprowadzono w oparciu o roczne sprawozdania o zachorowaniach na

choroby zakaźne, zakażenia i zatrucia Mz-56.

W tab. nr 1 przedstawiono dane liczbowe o chorobach zakaźnych podlegających zgłoszeniu

w ramach prowadzonego nadzoru epidemiologicznego.

Sytuację epidemiologiczną chorób zakaźnych w mieście Gliwice w 2014r należy

uznać za ogólnie dobrą. Poza wzrostem o ok. 33% zapadalności na ospę wietrzną sytuacja

epidemiologiczna w mieście Gliwice nie wykazywała znaczących zmian.

Nie obserwowano epidemicznego występowania chorób zakaźnych, zaś wzrost liczby

zachorowań na niektóre choroby zakaźne, przybiegał podobnie jak w latach ubiegłych i miał

charakter sezonowy lub był kontynuacją obserwowanych wcześniej trendów wieloletnich.

Systematyczna analiza zgłoszeń zachorowań na choroby zakaźne umożliwiła

wdrożenie działań przeciwepidemicznych i zwiększenia zdrowotnego bezpieczeństwa

mieszkańców.

Ogółem w mieście Gliwice w 2014r odnotowano 17561 zachorowań na choroby zakaźne

z czego 86% (15180 zachorowań) stanowiły zachorowania na grypę i grypopodobne. Wśród

pozostałych rejestrowanych chorób zakaźnych (zachorowań 1271) ok. 53% stanowiły

zachorowania na ospę wietrzną. W porównaniu z rokiem 2013r (20758 zachorowań) nastąpił

spadek liczby zachorowań o ok. 15%.

Liczba osób hospitalizowanych w stosunku ogólnej liczby zachorowań nieznacznie

spadła.

W 2014r hospitalizowano 271 osób, co stanowiło 1,5% wszystkich zachorowań.

W 2013r spośród ogółu zachorowań hospitalizowano 298 osoby.

W 2014 przeprowadzono 760 wywiadów epidemiologicznych. nadzorem epidemiologicznym

objęto 187 osób z kontaktu z chorymi. W 2013r przeprowadzono 785 wywiadów

epidemiologicznych.

W 2014r dominowały zachorowania na grypę i grypopodobne, zatrucia i zakażenia

pokarmowe oraz choroby wieku dziecięcego tj. ospa wietrzna, płonica. Choroby wieku

Strona 35 z 64

dziecięcego cechującą się cyklicznością wzrostu zachorowań i występowaniem cyklicznych

epidemii wyrównawczych.

W odniesieniu do roku ubiegłego największe spadki zapadalności w stosunku do roku

poprzedniego odnotowano m.in. w przypadku zachorowań na grypę i grypopodobne,

różyczkę oraz boreliozę.

Śmiertelność z powodu chorób zakaźnych jest niska. W 2014 zmalała liczba zgonów

z powodu chorób zakaźnych, odnotowano 2 zgony. Z powodu chorób zakaźnych w 2013r

zmarło 8 osób. Główną przyczyną zgonów była gruźlica płuc oraz neuroinfekcja.

Grypa i jej powikłania w układzie krążenia i oddychania stanowią poważny problem

zdrowia publicznego. Powoduje ona również duże straty ekonomiczne, związane z absencją

chorobową. Walka z grypą nie jest łatwa z uwagi na rozsianie źródeł zakażenia, występowanie

postaci poronnych choroby oraz wysokiej zjadliwości wirusa.

Szczepienia przeciw grypie zmniejszają prawdopodobieństwo zachorowania, hospitalizacji

i zgonu z powodu tej choroby. Szczepienia przeciwko grypie nie tylko zmniejszają koszty

ponoszone na jej leczenie ale także korzystnie wpływają na zdrowie całej populacji.

Stosunkowo szybko odnotowano upowszechnienie się szczepień przeciw tej chorobie.

W 2014r zaszczepiono 4852 osób. Stan zaszczepienia na grypę w mieście Gliwice utrzymuje

się na podobnym poziomie jak w roku ubiegłym.

Na terenie miasta Gliwice odnotowano 15180 zachorowań na grypę i grypopodobne

w tym 8838 dzieci do lat 14. nastąpił spadek liczby zachorowań o ok. 17%.

W porównaniu z rokiem poprzednim nastąpił spadek zachorowań. Problemem

pozostaje niski odsetek potwierdzonych rozpoznań grypy. W 2014r nie odnotowano

zachorowań na grypę potwierdzoną badaniami laboratoryjnymi.

Grupą chorób, które również stanowią problem dla zdrowia publicznego i nad którą

należy wzmóc nadzór na terenie miasta Gliwice jest gruźlica.

Obserwowany jest relatywny wzrost zapadalności na przestrzeni ostatnich lat. Pomimo

obserwowanej wysokiej zapadalności osób starszych o niskim statusie społecznym

i niedostatecznych warunkach bytowych obserwuje się również zachorowania wśród osób

młodych pracujących zawodowo. Osoby te często lekceważą swój stan zdrowia, nie

korzystają z porad lekarskich i zwolnienia lekarskiego w obawie przed utratą pracy.

Strona 36 z 64

Kolejnym problemem zdrowia publicznego są wirusowe zapalenia wątroby typu

B i C, przenoszone poprzez naruszenie ciągłości tkanek. Spośród nich najpoważniejszy

problem epidemiologiczny stanowi wirusowe zapalenia wątroby typu C, przeciw któremu nie

ma skutecznej szczepionki.

Niewielka tendencja spadkowa jest zjawiskiem budzącym nadzieję na dalszą poprawę

związaną z higieną i jakością sterylizacji w instytucjach medycznych. Jednak ze względu na

przewlekły charakter tych zakażeń oraz narastający problem związany z leczeniem powikłań

WZW typu C stanowi nadal zagrożenie dla zdrowia publicznego.

Sytuacja epidemiologiczna zakażeń WZW typu B jest kształtowana przede wszystkim przez

możliwość czynnego uodpornienia, gdzie istotną sprawą jest utrzymanie wysokiego poziomu

zaszczepienia przeciwko WZW B. Zapadalność na WZW typu B w porównaniu z rokiem

ubiegłym uległa nieznacznemu spadkowi. Istotnym jest, iż nie wykryto ani jednego zakażenia

u dzieci w wieku 0-14 lat. Problemy związane zakażeniami wirusami hepatotropowymi

wymagają usprawnienia działań profilaktycznych zmierzających do poprawy bezpieczeństwa

procedur medycznych i poprawy wykrywania wcześniej nabytych zakażeń. W ramach działań

edukacyjnych PPIS w Gliwicach bierze udział w realizacji programu „Edukacja pracowników

wybranych zawodów zwiększonego ryzyka transmisji zakażeń krwiopochodnych i ogółu

społeczeństwa w zakresie prewencji HCV, HBV, HIV -„Zapobieganie zakażeniom HCV”.

W listopadzie 2014 roku ruszyła również kampania edukacyjna „Mam świadomość jak być

zdrowym” skierowana do właścicieli i pracowników gabinetów pielęgnacji urody.

W zakresie zatruć pokarmowych i zakażeń pokarmowych w 2014r obserwowana jest

tendencja spadkowa. Spośród wszystkich zatruć i zakażeń pokarmowych dominującymi są

zakażenia o etiologii wirusowej przede wszystkim zachorowania wywołane przez rotawirusy.

Natomiast w zakresie bakteryjnych zatruć i zakażeń pokarmowych dominowały zakażenia

wywołane przez odzwierzęce pałeczki z rodzaju Salmonella oraz Clostridium difficile.

Niepokój budzi utrzymywanie się stosunkowo wysokiej zapadalności

na biegunki i zapalenia żołądkowko-jelitowe u dzieci do lat dwóch, a więc w przedziale

wieku, w którym biegunki mogą mieć groźny przebieg prowadząc do ciężkiego odwodnienia

oraz do zaburzeń elektrolitowych.

Zachorowania występowały w środowiskach domowych, na które organy władzy

państwowej mają niewielki wpływ. Znaczący wpływ na kształtowanie zachowań

prozdrowotnych na rzecz zwiększania higieny osobistej, otoczenia oraz higieny

przygotowania posiłków ma oświata zdrowotna.

Strona 37 z 64

Pomimo obserwowanego spadku zapadalności na biegunki i zapalenia żołądkowo-

jelitowe o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu nie potwierdzone badaniami

bakteriologicznymi stanowią one nadal poważną słabość nadzoru epidemiologicznego.

Świadczy to o niedostatecznej diagnostyce w tym zakresie a lekarze coraz częściej odstępują

od poszukiwania przyczyny zachorowania.

Opóźnienia i niedostatki w zakresie diagnostyki mikrobiologicznej zatruć

pokarmowych i zakażeń żołądkowo-jelitowych stanowią poważny mankament systemu

nadzoru epidemiologicznego szczególnie wobec faktu, że kontrola chorób przenoszonych

przez żywność i ich zwalczanie jest jednym z priorytetów nadzoru nad chorobami zakaźnymi

prowadzonymi w ramach Unii Europejskiej.

Zbiorowy wysiłek Państwowej Inspekcji Sanitarnej, ale w wielkim stopniu również

dociekliwość diagnostyczna lekarzy w imię dobrej praktyki medycznej mogłaby wpłynąć na

poprawę jakości nadzoru i zbliżyć nas do współczesnych standardów europejskich.

W zwalczaniu zatruć i zakażeń pokarmowych oraz chorób przeciw którym nie ma szczepień

ochronnych ważne są działania profilaktyczne szczególnie te, które dotyczą bezpieczeństwa

żywności.

Na terenie miasta Gliwice stale prowadzony jest aktywny nadzór nad OPV. Nadzór

polega na telefonicznym, cotygodniowym kontakcie z oddziałami neurologii ze szczególnym

uwzględnieniem oddziałów neurologii dziecięcej a w przypadku podejrzenia zachorowania

pobierania i przesyłania do badań laboratoryjnych w NIZP-PZH próbek kału. Od lat nie

odnotowano żadnego przypadku zachorowania na OPV.

Na poprawę zgłaszalności chorób zakaźnych niewątpliwie ma wpływ porozumienie

ramowe zawarte pomiędzy Śląskim Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym

w Katowicach i Narodowym Funduszem Zdrowia.

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gliwicach co kwartał otrzymuje

informacje, dotyczące liczby chorób zakaźnych zgłaszanych przez zakłady opieki zdrowotnej

do Narodowego Funduszu Zdrowia. Powyższe dane są wnikliwie analizowane

i porównywane z liczbą chorób zakaźnych zgłaszanych przez poszczególne zakłady opieki

zdrowotnej do Powiatowej Stacji Sanitarno –Epidemiologicznej w Gliwicach.

W związku z powyższym, do kierowników poszczególnych zakładów opieki zdrowotnej

w których stwierdzono niezgodności w liczbie chorób zakaźnych zgłoszonych

Strona 38 z 64

do Narodowego Funduszu Zdrowia i Powiatowej Stacji Sanitarno –Epidemiologicznej

w Gliwicach, wysyła się pisma wnoszące o sprostowanie powstałych nieścisłości.

Na poprawę zgłaszalności zachorowań na choroby zakaźne niewątpliwe ma wpływ

ukazanie się w kwietniu 2014 roku Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie biologicznych

czynników chorobotwórczych podlegających zgłoszeniu, wzorów formularzy zgłoszeń

dodatnich wyników badań w kierunku biologicznych czynników chorobotwórczych oraz

okoliczności dokonywania zgłoszeń (Dz.U. z 2014 poz. 459).

Rozporządzenie to określa nowy wykaz oraz nowe zasady zgłaszania dodatnich

wyników badań w kierunku biologicznych czynników chorobotwórczych.

Ponadto cytowane rozporządzenie określa wzory formularzy zgłoszeń dodatnich

wyników badań w kierunku biologicznych czynników chorobotwórczych oraz podmioty,

którym są przekazywane zgłoszenia dodatnich wyników badań w kierunku biologicznych

czynników chorobotwórczych.

Spowodowało to zgłaszanie dodatnich wyników badań laboratoryjnych do Państwowej

Inspekcji Sanitarnej a nie tylko przypadków zdiagnozowanych przez lekarzy jako

zachorowania. Tym samym spowodowało to zintensyfikowanie działań

przeciwepidemicznych.

W związku z wystąpieniem epidemii gorączki krwotocznej Ebola w krajach Afryki

Zachodniej Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny przekazywał do wszystkich zakładów

opieki zdrowotnej znajdujących się na obszarze działania aktualne informacje dotyczące

sytuacji epidemiologicznej oraz procedur i sposobów postępowania w przypadku pojawienia

się osoby podejrzanej o zakażenie wirusem Ebola. W ramach zabezpieczenia

epidemiologicznego nawiązano współpracę z uczelniami wyższymi oraz zakładami pracy

w celu pozyskiwania informacji o osobach przyjeżdżających z krajów endemicznego

występowania zachorowań na wirusowe gorączki krwotoczne. Osoby przyjeżdżające z krajów

zagrożonych były obejmowane 21 dniowym, biernym nadzorem epidemiologicznym.

W 2014r nadzorem epidemiologicznym, objęto 1 osobę, która powróciła z Nigerii. Z w/w

osobą przeprowadzono szczegółowy wywiad epidemiologiczny oraz założono Indywidualną

kartę biernego nadzoru epidemiologicznego. W trakcie prowadzonego nadzoru

epidemiologicznego w/w nie zgłaszał żadnych dolegliwości chorobowych. Ponadto

przeprowadzono 5 kontroli w szpitalach oraz 33 kontrole w przychodniach podstawowej

opieki zdrowotnej dotyczące przygotowania personelu podmiotów leczniczych w zakresie

Strona 39 z 64

posiadania i wdrożenia procedur postępowania z osobami podejrzanymi o choroby wysoce

zakaźne- gorączka krwotoczna wywołana wirusem Ebola oraz zapewnienia środków ochrony

osobistej dla personelu oraz innych niezbędnych środków do działania w razie zagrożenia.

Przeprowadzając czynności kontrolne stwierdzono, iż każda izba przyjęć szpitala oraz każdy

gabinet diagnostyczno – zabiegowy lub lekarski podstawowej opieki zdrowotnej zostały

wyposażone w indywidualne zestawy ochrony biologicznej.

Ponadto przedsiębiorstwa podmiotów leczniczych zabezpieczone zostały w środki

ochrony osobistej jednorazowego użycia: maseczki, rękawiczki, fartuchy jednorazowego

użycia oraz właściwe środki do dekontaminacji powierzchni i skóry.

Przedstawiciele podmiotów uczestniczyli w szkoleniach zewnętrznych dotyczących

postępowania na wypadek pojawienia się pacjenta podejrzanego lub chorego na chorobę

wysoce zakaźną w szczególności wirusem Ebola. Następnie przeprowadzone były szkolenia

wewnętrzne, podczas których przekazane zostały schematy postępowania z takim pacjentem

oraz w razie konieczności, dokonano aktualizacji posiadanych procedur.

W trakcie przeprowadzonych kontroli stwierdzono prawidłowy nadzór oraz

przestrzeganie opracowanych i wdrożonych przez kierowników wszystkich skontrolowanych

podmiotów leczniczych procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami. Ponadto nie

stwierdzono nieprawidłowości w przedmiocie kontroli.

Strona 40 z 64

Podsumowując

Z grupy chorób zakaźnych objętych w Polsce zgłaszaniem należy przede wszystkim zwrócić

uwagę na sytuację epidemiologiczną chorób podlegających obowiązkowym szczepieniom

ochronnym oraz chorób przenoszonych poprzez naruszenie ciągłości tkanek.

Korzystna sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych nie zwalnia z konieczności

systematycznego monitorowania zachorowań i prowadzenia aktywnego nadzoru

epidemiologicznego nad tymi chorobami.

Pomyślna sytuacja może być utrzymana w przyszłości pod warunkiem:

kontynuowania szczepień ochronnych

realizacji programu eradykacji poliomyelitis i eliminacji odry

zwrócenia uwagi na wczesne wykrywanie chorych i zakażonych, ich zgłaszanie

i rejestracje umożliwiające szybkie podjęcie postępowania leczniczego i przeciw

epidemicznego – zwłaszcza dotyczy to chorób rzadko występujących lub tych, które

mogą być zawleczone do Polski

zwiększenie dostępu do badań diagnostycznych – określenie czynnika etiologicznego

choroby, która ma wpływ nie tylko na postępowanie terapeutyczne ale także na

profilaktykę przeciwepidemiczną.

Dane epidemiologiczne dotyczące występowania wybranych chorób zakaźnych na terenie

miasta Gliwice zostały przedstawione w formie tabelarycznej (tab.1).

Strona 41 z 64

Ocena w zakresie szczepień ochronnych

W 2014 roku Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gliwicach na terenie

miasta Gliwice prowadził nadzór nad 50 punktami szczepień. Przeprowadzono 51 kontroli

w zakresie realizacji szczepień ochronnych.

Kontrole sanitarne nie wykazały nieprawidłowości w przedmiocie kontroli.

Szczepienia wykonywane są przez pielęgniarki posiadające kurs kwalifikacyjny w zakresie

szczepień ochronnych. Przed szczepieniem badanie przeprowadza lekarz w punkcie szczepień

i odnotowuje ten fakt w stosownej dokumentacji pacjenta. Dokumentacja medyczna

prowadzona prawidłowo (karta uodpornienia, książeczka szczepień, historia choroby).

Szczepienia wykonywane są wyłącznie sprzętem jednorazowego użytku, który

przechowywany jest w sposób prawidłowy i zapewnia potrzeby zakładu opieki zdrowotnej.

Wyposażenie punktu szczepień jest zgodne z obowiązującymi przepisami w tym zakresie.

Po zużyciu sprzęt jest zabezpieczany i przekazywany do utylizacji firmie, z którą zakład

opieki zdrowotnej zawarł stosowną umowę.

Nadzorowane placówki przestrzegają wymagań dotyczących zachowania warunków

łańcucha chłodniczego. Transport szczepionek ze stacji sanitarno-epidemiologicznej odbywa

się w termotorbach z wkładami chłodzącymi. Każdy punkt szczepień wyposażony

jest w lodówkę służącą do przechowywania preparatów szczepionkowych z termometrem do

pomiaru temperatury w urządzeniu chłodniczym. W punktach szczepień wykonuje się

również szczepienia zalecane, niefinansowane z budżetu państwa, szczepionkami

sprowadzonymi z hurtowni jak również dostarczonymi przez pacjenta. W takim wypadku

osoba wykonująca szczepienie przed podaniem preparatu upewnia się, czy szczepionka była

transportowana z zachowaniem łańcucha chłodniczego. Fakt ten odnotowuje się

w dokumentacji pacjenta.

W placówkach wykonujących sczepienia ochronne opracowane są i stosowane

procedury postępowania zapobiegające zakażeniom i chorobom zakaźnym związane

z udzielaniem świadczeń zdrowotnych.

Zakłady opieki zdrowotnej prowadzą rejestry dzieci i młodzieży przybyłych

i wypisanych z punktu szczepień, na podstawie których sporządzane są kwartalne

sprawozdania z posiadanych przez świadczeniodawcę kart uodpornienia.

W PSSE Gliwice od 2012r. funkcjonuje Elektroniczny System Nadzoru nad

Dystrybucją Szczepionek, który został w 2013r. udoskonalony w celu zapewnienia

Strona 42 z 64

jednolitego obiegu dokumentacji dotyczącej realizacji szczepień ochronnych, usprawnienia

obrotu szczepionkami zakupionymi do realizacji PSO w Polsce.

Placówki rozliczają w systemie kwartalnym ilość zużytych szczepionek

finansowanych z budżetu państwa, dystrybuowanych przez inspekcję sanitarną, a raz w roku

przedkładają sprawozdanie z wykonanych szczepień ochronnych na druku Mz-54. Analiza

roczna Mz-54 uwzględnia stan zaszczepienia przeciwko poszczególnym chorobom zakaźnym

dzieci i młodzieży w poszczególnych rocznikach oraz szczepienia grup ryzyka i zalecane, nie

finansowane z budżetu państwa.

W 2014 roku Program Szczepień Ochronnych nie uległ zmianom w stosunku do roku

ubiegłego.

Wykonawstwo szczepień u dzieci do 2 roku życia objętych opieką poradni dziecięcych

na terenie działalności Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gliwicach

utrzymuje się na porównywalnym poziomie w stosunku do roku poprzedniego. Szczepienie

dzieci przeciwko odrze, śwince i różyczce w 13 miesiącu życia uległo nieznacznemu

spadkowi o 0,55% w stosunku do roku ubiegłego. Szczepienie przypominające przeciwko

błonicy, tężcowi i krztuścowi u dzieci w 6 roku życia uległo spadkowi - o 5,53% w stosunku

do roku ubiegłego (ryc 1). Spadek był spowodowany okresowym brakiem szczepionki żywej

p/poliomyelitis oraz częściowym brakiem w IV kwartale szczepionki p/błonicy, tężcowi

i krztuścowi, co utrudniało przeprowadzanie szczepień w tej grupie wiekowej.

Wahania wykonawstwa szczepień u dzieci do 7 roku życia nie są spowodowane

nieprawidłowościami w realizacji Programu Szczepień Ochronnych, ale koniecznością

podjęcia szczepień w chwili ukończenia przez dziecko wieku przewidzianego

dla danego rodzaju szczepienia. Wysokie odsetki zaszczepienia dzieci do 7 roku życia

świadczą o akceptowalności szczepień przez rodziców dzieci, którzy w większości terminowo

zgłaszają się na szczepienia. Opóźnienia w stosunku do programu szczepień są spowodowane

przeważnie czasowymi przeciwwskazaniami lekarskimi. Część z rodziców wyraża jedynie

obawy odnośnie dużej ilości szczepień obowiązkowych u dzieci do 2 roku życia.

Nie mniej jednak w roku 2014 zaobserwowano pojedyncze przypadki świadomej

odmowy wykonania szczepienia u dzieci na oddziale noworodkowym. Rodzice dzieci

kwestionują zasadność stosowania szczepień ochronnych, co potwierdzili pisemnie. Wzrasta

ilość rodziców uchylających się od szczepień ochronnych na skutek dużej aktywności

medialnej ruchów antyszczepionkowych. Do osób uchylających się w 2014r. wysłano 23

wezwania do wykonania szczepień ochronnych.

Strona 43 z 64

40,31% 43,77%

98,71%98,89%

77,49% 76,94%

64,93%59,40%

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

80,00%

90,00%

100,00%

DTP+Polio

+Hib

2 rok życia

p/wzw B

2 rok życia

MMR 13

msc. życia

DTaP 6

rok życia

Wykonawstwo szczepień u dzieci do 7 roku życia

2013

2014

ryc. 1 Wykonawstwo szczepień u dzieci do 7 roku życia

Od momentu zmiany organizacji szczepień ochronnych polegającej na przeniesieniu

realizacji szczepień ze szkół do zakładów opieki zdrowotnej odnotowuje się niezadowalający

odsetek zaszczepienia młodzieży (ryc.2). Największy problem stanowi niski procent

zaszczepienia p/ błonicy i tężcowi młodzieży w 19 roku życia.

67,73% 66,07%

74,30% 74,50%

57,29% 56,94%

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

80,00%

MMR 10 rok

życia

Td 14 rok

życia

Td 19 rok

zycia

Wykonawstwo szczepień u dzieci i młodzieży do 19 roku życia

2013

2014

ryc. 2 Wykonawstwo szczepień u dzieci i młodzieży do 19 roku życia

Strona 44 z 64

Szczepienie dzieci w 10 roku życia przeciwko odrze, śwince i różyczce uległo

nieznacznemu spadkowi o 1,66%. Szczepienie przeciwko błonicy i tężcowi młodzieży

w 14 roku życia kształtuje się na tym samym poziomie co w roku ubiegłym.

W 2014 roku uodporniono p/gruźlicy 98,65 % noworodków.

Kontynuowano szczepienia p/wzw B pracowników służby zdrowia, osób z otoczenia nosicieli

HBV, osób z przewlekłym zakażeniem HCV.

W 2014 roku uodporniono p/wzw B 47 pracowników służby zdrowia.

Oprócz szczepień obowiązkowych przeprowadzano szczepienia profilaktyczne o charakterze

zalecanym, co w znacznym stopniu przyczyniło się do zwiększenia odporności populacji.

Uodporniono ogółem:

p/grypie 4852 osób

p/wzw typu A 243 osoby

p/kleszczowemu zapaleniu mózgu 147 osób

p/Streptococcus pneumoniae 1121 osób

p/Neisseria meningitidis 327 osób

p/rotawirusom 587 dzieci

p/ospie wietrznej 582 osoby

p/wirusowi brodawczaka ludzkiego 63 osoby.

Na terenie miasta Gliwice w Poradni Chorób Zakaźnych prowadzone są szczepienia

p/wściekliźnie osób po ekspozycji. W 2014 roku uodporniono po narażeniu 47 osób.

Profilaktycznie po zranieniu podano szczepionkę p/tężcowi 4982 osobom.

Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gliwicach prowadzi rejestr zgłoszeń

Niepożądanych Odczynów Poszczepiennych.

W 2014 roku zgłoszono 13 przypadków niepożądanych odczynów poszczepiennych

o charakterze łagodnym z pełnym powrotem do zdrowia. Większość odczynów miała postać

odczynów miejscowych, niektóre w przebiegu z gorączką. Żaden niepożądany odczyn

poszczepienny nie nastąpił w wyniku nieprawidłowego przechowywania lub błędnego

podania szczepionki.

W stosunku do roku poprzedniego ilość zgłoszeń odczynów poszczepiennych zmalała.

Strona 45 z 64

Ocena nadzoru sanitarnego nad placówkami ochrony zdrowia

W roku 2014 na terenie miasta Gliwice sprawowano nadzór sanitarny nad (rys.1):

-13 zakładami lecznictwa zamkniętego tj. 5 szpitalami z 1obiektem, 3 szpitalami

jednodniowymi, 2 zakładami opiekuńczo-leczniczymi, 2 ośrodkami leczenia uzależnień

i 1 hospicjum,

- 130 zakładami lecznictwa ambulatoryjnego z 81 obiektami i 18 filiami, których dyrekcja

mieści się poza terenem działalności PSSE Gliwice, w tym 2 zakłady oraz 3 filie posiadają

status publicznego zakładu opieki zdrowotnej, natomiast 128 zakładów i 15 filii jest

niepublicznymi zakładami opieki zdrowotnej (rys.2),

rys. 1 Placówki ochrony zdrowia działające na terenie

miasta Gliwice

13 130

455

9 19

lecznictwo zamknięte

lecznictwo ambulatoryjne

praktyki lekarskie

praktyki pielęgniarskie

placówki świadczące usługi w zakresie protetyki stomatologicznej oraz analityki medycznej

Strona 46 z 64

- 455 praktykami lekarskimi, w tym 138 indywidualnymi praktykami lekarskimi,

309 indywidualnymi specjalistycznymi praktykami lekarskimi, 8 grupowymi praktykami

lekarskimi

- 9 praktykami pielęgniarskimi,

- 19 placówkami świadczącymi usługi w zakresie protetyki stomatologicznej

oraz analityki medycznej.

Lecznictwo zamknięte

W placówkach lecznictwa zamkniętego przeprowadzono ogółem 26 kontroli, w tym

skontrolowano 5 szpitali, zakład opiekuńczo-leczniczy, zakład leczenia uzależnień.

W ramach prowadzonego nadzoru w dwóch szpitalach stwierdzono naruszenie wymagań

higieniczno – sanitarnych, wszczęto postępowanie administracyjne, wydano decyzję

administracyjną, która obejmowała poprawę stanu sanitarno - higienicznego pomieszczeń.

W pozostałych podmiotach leczniczych stwierdzono prawidłowe postępowanie

z narzędziami i materiałami sterylnymi, bielizną czystą i brudną oraz odpadami medycznymi

zgodne z wdrożonymi i obowiązującymi w zakładzie procedurami. Stwierdzono

wystarczającą ilość sprzętu jednorazowego użycia, indywidualnych środków ochrony

osobistej, preparatów dezynfekcyjnych wykorzystywanych zgodnie z zaleceniami producenta.

rys. 2 Zakłady lecznictwa ambulatoryjnego miasta

Gliwice

2

128

samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej

niepubliczne zakłady opieki zdrowotneij

Strona 47 z 64

Dokumentacja z prowadzonych wewnętrznych kontroli procesów sterylizacji prowadzona

jest prawidłowo i na bieżąco.

W ramach przeprowadzonych kontroli działalności zespołów i komitetów ds. zakażeń

szpitalnych stwierdzono, że prowadzone jest monitorowanie i rejestracja zakażeń

zakładowych oraz drobnoustrojów alarmowych. Personel medyczny wchodzący w skład

zespołu podnosi swoje kwalifikacje w ramach specjalistycznych kursów i szkoleń

zewnętrznych, prowadzi szkolenia wewnętrzne dla pracowników poszczególnych komórek

organizacyjnych zakładu w zakresie zasad, praktyki i metod kontroli zakażeń zakładowych

oraz nadzoruje przestrzeganie opracowanych i wdrożonych procedur zapewniających ochronę

przed zakażeniami.

Skontrolowano trzy szpitale wraz z obiektem pod kątem przygotowania do

powszechnych akcji deratyzacyjnych, kontrole potwierdziły prawidłowe przygotowanie

szpitali.

Przeprowadzono również kontrole dotyczące przygotowania personelu szpitali

w zakresie posiadania i wdrożenia procedur postępowania z osobami podejrzanymi

o choroby wysoce zakaźne- gorączka krwotoczna wywołana wirusem Ebola oraz

zapewnienia środków ochrony osobistej dla personelu oraz innych niezbędnych środków do

działania w razie zagrożenia. W trakcie kontroli stwierdzono, iż każda izba przyjęć szpitala

została wyposażona w indywidualne zestawy ochrony biologicznej oraz właściwe środki do

dekontaminacji powierzchni i skóry, natomiast personel posiadał wiedzę na temat sposobu

postępowania na wypadek kontaktu z osobą podejrzaną lub chorą.

W 3 szpitalach funkcjonują centralne sterylizatornie, które nie spełniają wymagań

określonych rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012r.

w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia

i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz. U. poz. 739), natomiast dwa

szpitale posiadają certyfikat stwierdzający, iż ich system zarządzania jakością jest zgodny

z wymogami ISO w zakresie świadczenia usług sterylizacji wyrobów medycznych.

Dwa szpitale mają podpisaną umowę na sterylizację z zakładem posiadającym system

zarządzania jakością ISO. W zakładach opieki zdrowotnej zamkniętej zainstalowanych jest

12 autoklawów parowych, 1 urządzenie na tlenek etylenu oraz 1 komorę dezynfekcyjną.

Strona 48 z 64

Lecznictwo ambulatoryjne

W przedsiębiorstwach podmiotów leczniczych przeprowadzono 136 kontroli.

W wyniku przeprowadzonych kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie

wymagań higieniczno – sanitarnych.

Na terenie Gliwic przeprowadzono także celowane kontrole dotyczące

przygotowania personelu podstawowej opieki zdrowotnej w zakresie posiadania i wdrożenia

procedur postępowania z osobami podejrzanymi o choroby wysoce zakaźne- gorączka

krwotoczna wywołana wirusem Ebola oraz zapewnienia środków ochrony osobistej dla

personelu oraz innych niezbędnych środków do działania w razie zagrożenia. W trakcie

kontroli stwierdzono, iż każda poradnia podstawowej opieki zdrowotnej została wyposażona

w indywidualne zestawy ochrony biologicznej oraz właściwe środki do dekontaminacji

powierzchni i skóry, natomiast personel posiadał wiedzę na temat sposobu postępowania na

wypadek kontaktu z osobą podejrzaną lub chorą.

W ramach prowadzonego nadzoru PPIS w Gliwicach wydał 32 opinie o spełnieniu

wymogów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012r. w sprawie

szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu

wykonującego działalność leczniczą (Dz. U. poz. 739).

W zakładach było zainstalowanych 80 autoklawów parowych oraz 12 urządzeń na

suche gorące powietrze, 38 zakładów posiada podpisaną umowę z jednostką świadczącą

usługi w zakresie sterylizacji, natomiast w pozostałych zakładach używany jest sprzęt

jednorazowego użycia. W 2014r. w zakładach lecznictwa ambulatoryjnego przeprowadzono

kontrole dokumentacji z prowadzonych wewnętrznych kontroli procesów sterylizacji.

Dokumentacja prowadzona jest prawidłowo i na bieżąco.

Zakłady dysponowały wystarczającą ilością środków dezynfekcyjnych stosowanych

zgodnie z zaleceniami producenta, sprzętu jednorazowego użycia oraz środków ochrony

osobistej.

Przyjęto i rozpatrzono jedną interwencję dotyczącą zabezpieczenia przychodni

w sprzęt jednorazowego użycia. Uzyskane w trakcie przeprowadzanej informacje kontroli

pozwoliły stwierdzić niezasadność wniesionej skargi.

Strona 49 z 64

Praktyki lekarskie, pielęgniarskie oraz inne usługowe obiekty medyczne

Przeprowadzono 36 kontroli w ramach bieżącego nadzoru. W wyniku przeprowadzonych

czynności kontrolnych nie stwierdzono naruszenia wymagań higieniczno – sanitarnych.

W praktykach lekarskich zabiegowych zainstalowane były 74 autoklawy parowe, 56 praktyk

ma podpisaną umowę w zakresie sterylizacji z innym podmiotem świadczącym usługi w tym

zakresie, a pozostałe praktyki korzystają ze sprzętu jednorazowego użycia. Dokumentacja

w zakresie wewnętrznych kontroli procesów sterylizacji prowadzona jest prawidłowo i na

bieżąco.

Zaopatrzenie w sprzęt jednorazowego użycia w ilości i asortymencie pokrywającym

zapotrzebowanie gabinetów. Stwierdzono dostateczną ilość i rodzaj preparatów

dezynfekcyjnych.

Strona 50 z 64

Ocena stanu sanitarno – higienicznego

w zakładach pracy

na terenie miasta Gliwice 2014 r.

W ciągu ostatnich dziesięcioleci stan bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia

poprawił się. Jednak liczba wypadków, chorób i zgonów w miejscach pracy wciąż jest

niepokojąco duża. Dla poprawy warunków bezpieczeństwa i higieny pracy Sekcja

Higiena Pracy podejmuje działania prewencyjne, oparte na partnerskiej współpracy,

które na bieżąco pomogą rozwiązywać zaistniałe problemy.

Podstawowym zadaniem Higieny Pracy jest rozpoznawanie zagrożeń zdrowotnych

w środowisku pracy, utrzymanie należytego stanu higienicznego w zakładach pracy, oraz

zapobieganie chorobom zawodowym.

Pracownicy Sekcji Higieny Pracy, sprawują nadzór nad stanem bezpieczeństwa

i higieny pracy na stanowiskach pracy, niebezpiecznymi substancjami i mieszaninami

chemicznymi stosowanymi w działalności zawodowej, środkami biobójczymi, detergentami,

czynnikami rakotwórczymi i mutagennymi, szkodliwymi czynnikami biologicznymi

w środowisku pracy, prekursorami kat. 2 i 3, środkami zastępczymi.

Na terenie miasta Gliwice, nadzorem sanitarnym objęte są 562 zakłady pracy różnych branż

w których zatrudnionych jest 46.978 pracowników.

W 2014 r. skontrolowano 134 zakłady pracy, zatrudniające 13.217 pracowników.

Przeprowadzono 189 kontroli.

Wydano 72 decyzje administracyjne, na stwierdzone uchybienia sanitarno-higieniczne.

Wystawiono – 49 decyzji płatniczych.

Z zakresu Higieny Pracy przeprowadzono kontrole:

Strona 51 z 64

Lp Zakres kontroli Liczba kontroli Decyzje

1.

Kontrole warunków pracy i oceny

narażenia zawodowego pracowników

zatrudnionych w przemyśle drzewnym 5 2

2.

Kontrole warunków pracy i oceny

narażenia zawodowego pracowników

zatrudnionych w zakładach

produkujących artykuły spożywcze

4 1

3.

Kontrole w zakresie substancji

chemicznych i ich mieszanin. 53

10

4.

Kontrole w zakresie wprowadzaniem do

obrotu produktów biobójczych.

4

0

5.

Kontrole w zakresie szkodliwych

czynników biologicznych

12

2

6.

Kontrole w zakresie oceny warunków

bezpieczeństwa i higieny pracy na

stanowiskach pracy.

69

39

7.

Kontrola prekursorów narkotyków

(substancji sklasyfikowanych) kategorii

2 i 3 w zakresie handlu z państwami

trzecimi

15

6 (decyzje

wywozowe)

8.

Kontrole w zakresie w zakresie

zamkniętego użycia genetycznie

modyfikowanych organizmów (GMO)

oraz używania szkodliwych czynników

biologicznych w celach naukowo –

badawczych

1

0

9.

Kontrole dot. wprowadzania środków

zastępczych 2 1

10.

Kontrole interwencyjne

17

wydano 3 decyzje,

w pozostałych

przypadkach

interwencje

niezasadne

Strona 52 z 64

Sekcja Higieny Pracy prowadzi profilaktykę zdrowotną poprzez udzielanie porad

i przeprowadzanie szkoleń w zakresie zapobiegania i eliminowania wpływu

fizycznych, chemicznych, biologicznych, o działaniu rakotwórczym i mutagennym

na zdrowie pracownika.

Wiedza o skutkach zdrowotnych narażenia na czynniki szkodliwe i uciążliwe środowiska

pracy stale się rozszerza i pogłębia. Nieustannie zwiększa się świadomość pracodawców

odnośnie zagrożeń występujących na stanowiskach pracy w zakładzie, między innymi

poprzez wykonywanie poleceń, nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez

organy nadzoru nad warunkami pracy.

W 2014 r. stwierdzono ogółem 29 chorób zawodowych na terenie miasta Gliwice,

w tym:

- 24 pylice górników kopalń węgla,

- 2 pylice krzemowe,

- 1 pylico – gruźlica,

- 1 alergiczny nieżyt nosa,

- 1 nowotwór płuca.

Strona 53 z 64

Powyższy wykres przedstawia, że najczęściej stwierdzaną jednostką chorobową jest pylica

płuc górników kopalń węgla.

W roku 2014 r. stwierdzono ogółem 29 chorób zawodowych w 9 zakładach na terenie miasta

Gliwice, z czego 24 przypadki stanowiące 83% ogólnej liczby stwierdzonych chorób

dotyczyły pracowników zakładów wydobycia węgla kamiennego lub zakładów zewnętrznych

świadczących specjalistyczne roboty pod ziemią na terenie kopalni węgla kamiennego.

Sekcja Higieny Pracy współpracuje z Poradniami i Ośrodkami Medycyny Pracy, Instytutem

Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu, a także Instytutem Medycyny

Pracy w Łodzi w zakresie stwierdzania chorób zawodowych.

Współpracujemy również z Państwową Inspekcją Pracy, Inspekcją Weterynaryjną,

Wojewódzką Inspekcją Ochrony Środowiska, Strażą Pożarną, Strażą Miejską oraz Policją.

Zdrowie pracujących stało się w ostatnich latach bardzo ważnym elementem

polityki zdrowotnej z tego też powodu rola Higieny Pracy w zapobieganiu negatywnym

skutkom zagrożeń zawodowych jest niezbędna w obecnej rzeczywistości.

Strona 54 z 64

Ocena stanu sanitarnego

w zakresie higieny komunalnej

na terenie miasta Gliwice 2014 r.

Poniższa ocena obrazuje stan sanitarny obiektów i urządzeń użyteczności publicznej,

nieruchomości, a także pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz jakości wody

przeznaczonej do spożycia i kąpieli w Miasta Gliwice.

Łącznie w ramach prowadzonej działalności skontrolowano 238 obiektów

użyteczności publicznej i przeprowadzono w nich 299 kontroli. Wydano łącznie 22 decyzje

administracyjne nakazujące usunięcie nieprawidłowości, 12 decyzji prolongujących terminy

wykonania nałożonych obowiązków, 2 decyzje wygaszające i 5 decyzji umarzających

postępowanie administracyjne. Nałożono 17 mandatów karnych na sumę 4300 zł w związku

ze stwierdzonymi uchybieniami sanitarnymi

Lp. Grupa obiektów

ilość obiektów wg ewidencji

na dzień 31.12.2014r.

ilość skontrolowanych

urządzeń i obiektów ogółem / środków

transportu

ilość wykonanych kontroli

Ilość decyzji wydanych w poszczególnych grupach

mandaty nałożone w trakcie kontroli

nakazujących usunięcie

uchybień

prolongujących termin

wykonania decyzji

ilość na

łączną kwotę

1 ustępy - ogółem 17 17 22 1 0 0 0 zł

2 pływalnie - ogółem 8 7 8 0 0 0 0 zł

3 domy pomocy

społecznej 1 1 2 1 0 0 0 zł

4 inne jednostki

organizacyjne pomocy społecznej

3 3 3 0 0 0 0 zł

5 noclegownie 2 2 2 0 0 0 0 zł

6 hotele 11 9 15 3 2 0 0 zł

7 inne obiekty, w których świadczące są usługi

noclegowe 14 11 15 1 2 0 0 zł

8 zakłady fryzjerskie,

kosmetyczne, odnowy biologicznej i tatuażu

315 121 151 10 2 15 3 900 zł

9 dworce kolejowe 1 1 2 0 0 0 0 zł

10 zakłady pogrzebowe

i domy przedpogrzebowe

7 4 7 0 0 0 0 zł

11 cmentarze 12 1 1 0 0 0 0 zł

12 tereny rekreacyjne 145 7 8 0 0 0 0 zł

13 zakłady karne

i areszty śledcze 1 1 1 0 0 0 0 zł

14 apteki 58 17 21 2 3 0 0 zł

15 obiekty sportowe 26 7 7 0 3 0 0 zł

Strona 55 z 64

16 obiekty kulturalno-

widowiskowo-rozrywkowe

6 2 2 0 0 0 0 zł

17 pralnie 5 3 4 1 1 0 0 zł

18 magle 6 3 5 2 1 0 0 zł

19 targowiska 9 4 5 0 0 1 300 zł

20 pozostałe obiekty

użyteczności publicznej 49 17 18 0 0 0 0 zł

RAZEM 696 238 299 21 14 16 4 200

zł

Kontrolą objęto m.in. ustępy publiczne i ogólnodostępne w obiektach użyteczności

publicznej, pływalnie, domy pomocy społecznej, noclegownie, hotele i inne obiekty

świadczące usługi hotelarskie, zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu i odnowy

biologicznej, Dworzec PKP, zakłady pogrzebowe, cmentarze, tereny rekreacyjne, w tym

kąpielisko w Czechowicach i piaskownice, areszt śledczy, apteki, obiekty sportowe,

kulturalno-widowiskowe, stacje paliw, przystanki autobusowe.

Grupą obiektów w której najczęściej wszczynano i prowadzono postępowanie

administracyjne i wydawano decyzje są zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, odnowy

biologicznej, tatuażu oraz solaria. Na terenie Gliwic funkcjonuje 315 obiektów z tej grupy.

W roku 2014 skontrolowano 121 obiektów i przeprowadzono w nich 151 kontroli.

Wydano 10 decyzji administracyjnych nakazujących usunięcie uchybień sanitarno-

technicznych, 2 decyzje przedłużające, 1 wygaszającą i 2 decyzje umarzające. Nałożono

również 15 mandatów na sumę 3.900 zł. W niektórych przypadkach strona odpowiedzialna

wykonywała zalecenia pokontrolne po wszczęciu postępowania administracyjnego

w związku z czym odstępowano od wydawania decyzji administracyjnych. Cześć kontroli

została przeprowadzona w związku z wniesionymi interwencjami, które dotyczyły takich

uchybień jak między innymi : brak bieżącej czystości, brudne narzędzia lub brak dezynfekcji

narzędzi.

Najczęściej powtarzające się uchybienia sanitarno-techniczne, na które zostały wydane

decyzje nakazujące to m. in.:

- zniszczone powierzchnie podłóg z ubytkami,

- ubytki płytek ceramicznych ściennych i podłogowych,

- brudne powłoki malarskie ścian i sufitów w pomieszczeniach,

- uszkodzona armatura łazienkowa w węzłach sanitarnych,

- brak dopływu bieżącej ciepłej wody przy umywalce w toalecie dla klientów

- brak opracowanych procedur w zakładzie zapewniających ochronę przed zakażeniami

oraz chorobami zakaźnymi,

Strona 56 z 64

- brak prawidłowej gospodarki odpadami niebezpiecznymi.

Uchybienia za które nakładano mandaty karne:

- brak bieżącej dezynfekcji i sterylizacji narzędzi wielokrotnego użycia;

- brudne narzędzia fryzjerskie

- brudne pomieszczenia i stanowiska pracy;

- przeterminowane środki dezynfekcyjne

- braku zapasu środków dezynfekcyjnych.

- braku zapasu czystych ręczników i podwłośników

- brak informacji o zakazie palenia tytoniu w obiekcie

Porównują rok 2013 z bieżącym sezonem sprawozdawczym można stwierdzić,

że ilość nakładanych mandatów i wydawanych zarządzeń pokontrolnych utrzymuje się na tym

samym poziomie. Zaistniała sytuacja może być skutkiem braku aktualnych przepisów

regulujących warunki sanitarno-techniczne zobowiązujące właścicieli do ich przestrzegania.

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gliwicach prowadzi stały nadzór sanitarny

wraz z monitoringiem wody w 7 pływalniach zlokalizowanych na terenie Miasta Gliwice tj.:

2 basenach szkolnych

1 basenie sezonowym

1 jacuzzi zlokalizowanym w hotelu

4 basenach całorocznych.

W 2014r. przeprowadzono 7 kontroli planowanych oceny stanu sanitarno-

higienicznego i technicznego obiektów oraz 1 kontrolę w związku ze zgłoszoną interwencją.

Kontrola doraźna w związku z interwencją dot. wysokiego stężenia chloru w wodzie

basenowej została przeprowadzona na Krytej Pływalni Olimpijczyk przy ul. Oriona 120

w Gliwicach. Podczas kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości, w związku z czym skargę

uznano za niezasadną.

Pobrano ogółem 187 próbek wody do badań bakteriologicznych, z czego 20

z basenów szkolnych, 156 z pływalni całorocznych, 3 z jacuzzi hotelowego oraz 8 z basenu

sezonowego. Niewielkie pogorszenie jakości wody stwierdzono w 8 próbkach wody na

basenach krytych ogólnodostępnych (przekroczenia dotyczą parametrów: ogólnej liczby

mikroorganizmów w 36±2°C po 48h, gronkowców koagulazo-dodatnich), w 2 próbkach

wody na basenach szkolnych (przekroczenia dotyczą parametrów: ogólnej liczby

mikroorganizmów w 36±2°C po 48h, gronkowców koagulazo-dodatnich), w 2 próbach

Strona 57 z 64

w jacuzzi (przekroczenia dotyczą parametrów: Escherichia coli, gronkowce koagulazo-

dodatnie, ogólna liczba mikroorganizmów w 36±2°C po 48h >300 jtk/ml) oraz na basenie

sezonowym w 1 próbce (przekroczenie dotyczy ogólnej liczby mikroorganizmów w 36±2°C

po 48h). Po przekazaniu informacji o przekroczeniach parametrów mikrobiologicznych

organizatorzy pływalni podejmowali działania naprawcze polegające m. in. na zwiększeniu

ilości środka dezynfekującego w procesie uzdatniania wody, dopuszczaniu większej ilości

świeżej wody co miało na celu poprawę bezpieczeństwa osób korzystających z basenów.

Strona 58 z 64

Sekcja Higieny Komunalnej sprawuje stały nadzór nad jakością wody do

spożycia i kąpieli.

Miasto Gliwice zaopatrywane jest wodę przeznaczoną do spożycia z 3 ujęć własnych

wód podziemnych tj. ujęcia Gliwice-Łabędy, Wilcze Gardło i Ostropa eksploatowanych przez

Gliwickie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o. o. przy ul. Rybnickiej 47

w Gliwicach. Niedobory uzupełniane są wodą pochodzącą z zakupu głównie

od Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów S.A. w Katowicach. Woda z zakupu

napływa do Gliwic z dwóch kierunków: Zawady (ujęcie głębinowe) i Goczałkowic (ujęcie

powierzchniowe).

Liczba ludności zaopatrywanej w wodę ok. 186246

Zaopatrzenie w wodę - ilość rozprowadzanej wody – 27895 m3/d

Za dystrybucję wody odpowiada Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp.

z o.o. w Gliwicach, które posiada własne studnie głębinowe oraz kupuje wodę

od Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągowego S.A. Katowice

Tabela 2. Charakterystyka zaopatrzenia w wodę na terenie Miasta Gliwice

Lp. Ujęcie wody/ Zakup [m3/dobę]

Zaopatrywane

miejscowości

1 SUW Gliwice-Łabędy 25675 Gliwice

2 UW Gliwice-Ostropa 165 Dzielnica Ostropa

3 SUW Gliwice-Wilcze Gardło 274 Dzielnica Wilcze Gardło

4 Zakup z GPW S.A. 1781 Dzielnica Sośnica

Stacja Uzdatniania Wody Łabędy zlokalizowana przy ul. Kanałowej uzdatnia wodę

pochodzącą z 6 studni głębinowych, w tym 3 zlokalizowanych na terenie Czechowic

włączonych do eksploatacji w 2013r. oraz nadmiar wody ze studni w Rzeczycach

i Kleszczowie. Ponadto do sieci miejskiej dostarczana jest woda pochodząca z 6 niezależnych

studni głębinowych - parametry ich wód surowych w większości spełniają warunki

obowiązujących norm jakości wody przeznaczonej do spożycia, przez co może być ona

wtłaczana bezpośrednio do sieci. Jedynie 1 studnia posiada kontenerową stację uzdatniania

wody ze względu na ponadnormatywną ilość manganu. Dwie studnie zlokalizowane są przy

Ujęciu Wody Ostropa, dwie przy Stacji Uzdatniania w Wilczym Gardle, gdzie w celu

poprawy właściwości organoleptycznych wody stosowane są filtry węglowe.

Strona 59 z 64

Rycina 3. Procentowy udział wody produkowanej oraz z zakupu na terenie Miasta Gliwice

W pierwszym półroczu 2014r. zakończono prowadzoną od 2012r. modernizację Stacji

Uzdatniania Wody w Gliwicach-Łabędach polegającą na wymianie sieci rurociągów wody

uzdatnionej i surowej w obrębie SUW, włączeniu nowych studni, budowie nowego obiektu

SUW oraz na zmianie technologii uzdatniania wody na dwustopniowy system filtracji

(z ozonowaniem pośrednim, lampami UV i awaryjnym chloratorem). Powstały dwa

całkowicie niezależne ciągi technologiczne, w których w celu usunięcia manganu i żelaza

prowadzone są procesy napowietrzania, dwustopniowej filtracji oraz ozonowania

pośredniego. Przed wtłoczeniem wody uzdatnionej do zbiorników zapasowych stosuje się

dezynfekcję końcową przy użyciu lamp UV oraz w razie potrzeby dezynfekcję chemiczną

podchlorynem sodu wytwarzanym na miejscu z soli. Wprowadzono ciągły monitoring

parametrów wody polegający na pomiarze stężenia ozonu pozostałego, chloru wolego,

mętności, pH, utlenialności. Nowa technologia umożliwia podczyszczenie oraz ponowne

wykorzystanie i uzdatnianie wód popłucznych powstałych w skutek płukania filtrów.

Wszystkie procesy przebiegają automatycznie w oparciu o sterowanie komputerowe

z możliwością przełączenia na sterowanie ręczne.

W związku procesem wdrażania nowej stacji została wydana

decyzja administracyjna o warunkowej przydatności wody do spożycia w okresie

14.11.2013r.-30.04.2014r. Dopuszczono następujące maksymalne wartości parametrów

w ramach warunkowej przydatności:

- mętność – 1,5 NTU ( norma 1 NTU )

- mangan - 75 µg/l ( norma 50 µg/l )

- żelazo- 300 µg/l. ( norma 200 µg/l)

Strona 60 z 64

Analiza laboratoryjna próbek wody pobieranych w ww. okresie nie wykazała przekroczeń

parametrów fizykochemicznych wody. Podczas kontroli sprawdzającej stwierdzono, iż nowa

stacja uzdatniania wody spełnia wymogi rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca

2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61,

poz. 417 ze zm.)

Rysunek 1. Stacja Uzdatniania Wody w Gliwicach widziana z lotu ptaka

źródło: http://pwik.gliwice.pl/pochodzenie-wody-wodociagowej.html

Woda pochodząca ze Stacji Uzdatniania w Gliwicach-Łabędach charakteryzowała się wysoką

twardością, co budziło największe zastrzeżenia konsumentów. Dzięki doprowadzeniu

do stacji wody z „nowych” Czechowickich studni, po ich wymieszaniu z wodą pochodzącą

z dotychczas eksploatowanych ujęć głębinowych zmniejszeniu uległa ogólna twardość wody

dostarczana mieszkańcom Gliwic.

Strona 61 z 64

Rycina 4. Średnia twardość wody [CaCO3/l] pochodzącej z ujęć głębinowych oraz z zakupu

na terenie Miasta Gliwice

W ramach kontroli urzędowej w 2014r. prowadzono stały nadzór nad jakością wody

dostarczanej mieszkańcom Gliwic. Upoważnieni Przedstawiciele Państwowego Powiatowego

Inspektora Sanitarnego w Gliwicach w ramach monitoringu kontrolnego, przeglądowego oraz

bieżącego nadzoru sanitarnego pobrali z ww. ujęć, studni oraz z 25 stałych punktów

monitoringowych 154 próbek wody do badań mikrobiologicznych oraz 184 próbki wody

do badań fizykochemicznych. Ponadto Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o.

w Gliwicach prowadziło monitoring jakości wody w ramach kontroli wewnętrznej zgodnie

z ustalonym harmonogramem.

Analiza laboratoryjna pobranych próbek wody wykazała, iż wszystkie badane

parametry mikrobiologiczne spełniają wymogi zawarte w rozporządzeniu Ministra Zdrowia

z dnia 29 marca 2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi

(Dz. U. z 2007r. Nr 61, poz. 417 ze zm.). Przekroczenia parametrów fizykochemicznych

odnotowano w 5 próbkach wody.

Rycina 5. Porównanie ilości przebadanych próbek wody pod względem parametrów

mikrobiologicznych i fizykochemicznych do ilości próbek niespełniających obowiązujących

norm (monitoring kontrolny i przeglądowy oraz bieżący nadzór)

Strona 62 z 64

W próbce wody pobranej ze studni przy ul. Granicznej zaopatrującej dzielnicę Żerniki

oraz z punktu monitoringowego zlokalizowanego w tej strefie stwierdzono przekroczoną

zawartość manganu (62 μg/l ). Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. podjęło

działania mające na celu poprawę jakości wody. Z uwagi na stężenie manganu na granicy

najwyższej dopuszczalnej wartości w omawianej studni prowadzony jest przetarg na projekt

„Budowa Stacji Uzdatniania Wody na ujęciu nr 16”. Zakończenie procesu budowy planowane

jest na 2017r.

Podwyższoną mętność stwierdzono w 2 próbkach wody pobranych w okresie letnim

z punktu monitoringowego zlokalizowanego w Szkole Podstawowej w Wilczym Gardle.

Powyższe przekroczenie było najprawdopodobniej spowodowane małym rozbiorem wody

związanym z przerwą wakacyjną. Ponowne badania wody w ramach rekontroli nie wykazały

przekroczeń.

W jednej z 4 próbek pobranych z punktów monitoringowych zasilanych wodą

ze studni nr 11 wykazano ponadnormatywną wartość mętności (3,4 NTU). Wynikało

to z unieruchomienia obiektu, w którym zlokalizowany był punkt monitoringowy.

Po przepłukaniu odcinka sieci wykonano badania kontrole, które nie wykazały

nieprawidłowości. Wyłączony punkt zamieniono na sąsiadujący budynek.

W 2014 r. na terenie miasta Gliwice zgłoszono 5 skarg na złą jakość wody. Analiza

laboratoryjna pobranych próbek wody wykazała, iż tylko 2 z nich są zasadne.

Po wniesieniu skargi na pogorszenie parametrów fizykochemicznych wody przy

ul. Ceglarskiej, upoważnieni przedstawiciele Państwowego Powiatowego Inspektora

Sanitarnego w Gliwicach wraz z przedstawicielami PWiK Sp. z o.o. w Gliwicach pobrali

próbki wody do badań laboratoryjnych w mieszkaniu osoby skarżącej się oraz w siedzibie

firmy znajdującej się przy tej samej ulicy.

Analiza laboratoryjna pobranych próbek wody wykazała, iż badane parametry

fizykochemiczne tj. żelazo, nie spełniają wymogów zawartych w zał. 3B rozporządzenia

Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia

przez ludzi (Dz. U. z 2007r. Nr 61, poz. 417 ze zm.). Powyższe przekroczenie było

spowodowane awarią oraz prowadzonymi pracami na odcinku sieci wodociągowej.

PWiK Sp. z o.o. w Gliwicach podjęło natychmiast działania naprawcze tj. przepłukano

odcinek sieci poprzez otwarcie zasuwy na odwodnieniu wodociągu. Ponowny równoległy

pobór z przedstawicielem PPIS w Gliwicach nie wykazał żadnych uchybień.

W związku ze skargą dot. pogorszenia się jakości wody zimnej przy

ul. Chałubińskiego pobrano próbki wody, których analiza wykazała przekroczenie parametru

Strona 63 z 64

organoleptycznego i fizykochemicznego (zapach, mangan). W związku ze stwierdzeniem

nieprawidłowości Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gliwicach poinformował

Gliwickie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. o jakości wody wnosząc

o podanie przyczyny wystąpienia przekroczenia i wskazanie działań zmierzających do jego

usunięcia. W ramach odpowiedzi uzyskano informacje, iż przeprowadzona zostanie analiza

sieci wodociągowej oraz płukanie odcinka sieci wraz z jego dezynfekcją. Ponowny pobór

próbek wody wykazał utrzymujące się przekroczenie manganu oraz nieakceptowalny zapach.

Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. zdecydowało się na przebudowę

odcinka zasilającego polegającą na zamknięciu wodociągu w pierścień, aby wymusić stały

przepływ wody. Badania kontrolne potwierdziły skuteczność przeprowadzonych działań

naprawczych.

PPIS w Gliwicach w oparciu o rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r.

w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61, poz. 417

z późn. zm.) wydał ocenę o przydatności wody do spożycia na terenie Miasta Gliwice

w 2014r.

KĄPIELISKO CZECHOWICE

Na terenie działania Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Gliwicach

w sezonie letnim 2014r. funkcjonowało jedno kąpielisko zlokalizowane na terenie Ośrodka

Wypoczynkowego Czechowice - jakość wody raportowana jest do Unii Europejskiej.

Kąpielisko, pomimo uchwalenia przez Radę Gminy terminu rozpoczęcia działalności na 28

czerwca było udostępniane niezgodnie z przepisami wypoczywającym już od początku maja

we wszystkie weekendy. Zgodnie z ustawą z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (tj. Dz. U. z

2012r., poz.145 z późń. zm) do obowiązków organizatora kąpieliska należy m.in.

prowadzenie kontroli wewnętrznej oceny jakości wody w kąpielisku. W związku z tym

organizator kąpieliska „Czechowice” przedłożył harmonogram pobierania próbek wody

z kąpieliska zgodnie z art.163a ust.1 w/w ustawy. Próbki wody z kąpieliska pobierane

i badane były przez PPIS na zlecenie organizatora kąpieliska. Zgodnie z harmonogramem

pobrano w ramach kontroli wewnętrznej 8 próbek wody do badań mikrobiologicznych

oraz dokonano oceny wizualnej jakości wody w kąpielisku. Dodatkowo w ramach kontroli

urzędowej pobrano 2 próbki przed rozpoczęciem sezonu kąpieliskowego. Badania

mikrobiologiczne przeprowadzone zostały przez Oddział Laboratoryjny, Sekcję Badań

Strona 64 z 64

Środowiskowych Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gliwicach. W pobranych

próbkach nie stwierdzono przekroczeń parametrów mikrobiologicznych, a woda w kąpielisku

pod względem wizualnym spełniała wymagania.

WNIOSKI:

1. W pierwszym półroczu 2014 r. zakończono prowadzoną od 2012 r. modernizację

Stacji Uzdatniania Wody w Gliwicach, co przyczyniło się do poprawy jakości wody

przeznaczonej do spożycia - zmniejszeniu uległa ogólna twardość wody dostarczana

mieszkańcom miasta, która budziła największe zastrzeżenia konsumentów. W wyniku

modernizacji stacji na terenie miasta Gliwic odnotowano znacznie mniejszą liczbę

skarg na złą jakość wody.

2. Jakość wody Kąpieliska zlokalizowanego na terenie Ośrodka Wypoczynkowego

Czechowice spełniała wymagania pod względem wizualnym. W pobranych próbkach

wody nie stwierdzono przekroczeń parametrów mikrobiologicznych.

3. W porównaniu z ubiegłym rokiem w zakładach fryzjerskich i kosmetycznych

obserwuje się pogorszenie warunków sanitarnych wykonywanych usług dla klientów

pomimo informowania strony o zamiarze wszczęcia kontroli w danym obiekcie.

Zaistniała sytuacja może być przyczyną braku aktualnych przepisów regulujących

warunki sanitarno-techniczne zobowiązujące właścicieli do ich przestrzegania.