7/27/2019 Odnos Teorije Arhitekture i Arhitektonskog
Projektovanja Na Primerima Traktata Viruvija, Albertija, Serlia,
Paladija,
1/3
ODNOS TEORIJE ARHITEKTURE I ARHITEKTONSKOG PROJEKTOVANJA NA
PRIMERIMA TRAKTATA
VITRUVIJA, ALBERTIJA, PALADIJA, KORBIZIJEA
UVOD
Arhitektonska praksa, onako kako je anas shvataju istraivai,
tokom 15. veka jo uvek nije bila priznataprofesija i nauka. U
njenom prepoznavanju kljunu ulogu su oigrali humanisti koji su
ivedi se klasinim
moelima u literaturi postakli istraivanja rimskih ostataka u
svim oblastima stvaralatva, pa se
primena novih otkrida oekivala i u arhitekturi.
Prelomni momenat za graevinarstvo 15. veka bilo je otkrivanje
Vitruvijevih eset knjiga o arhitekturi
1415. goine, autentinog prirunika o staroj arhitekturi, sa
opisom zanimanja i zaataka arhiteke.
VITRUVIJE
Prema Vitruviju, arhitektura je bila nauka, to se razlikovalo o
shvatanja u srednjem veku. Arhitekta bi
trebalo a se bavi i teorijom i praksom, te a bue sveobrazovan.
On u svom elu polazi o oveka i
ljuskih proporcija koje ak uporeuje i sa proporcijama u
arhitekturi. U svojoj tredoj knjizi, u kojoj
govori o hramovima, daje uputstva da bi svaki hram trebalo da
ima simetriju i proporcije koje dajupravilnu kompoziciju graevine,
te zakljuuje a bise meu pojeinanim elovima trebalo a se
uspostave takvi pravilni onosi, kao ko obro graenog oveka.
ALBERITI
Vitruvijevska tradicija se u renesansi obnavlja sa Albertijem
koji obilno koristi Vitruvijeve stavove pri
izradi svog traktata o arhitekturi, pisanog na latinskom jeziku,
bez ilustracija. Ipak, za razliku od Vitruvija
koji je svoje delo zasniva na tradiciji, Alberti polazi od
tradicije-antike oajudi joj svoj racionalizam.
Za njega je arhitektura prva u nizu umetnosti zato to moe a
zaovolji tri nivoa ljuskih potreba:
prikladnost, komoditet i zadovoljstvo.
Graevinu smatra jenim telom ija se forma oslanja na duh, a
materija na prirodu.
Graenje se prema Albertiju moe poeliti u 6 elova: preeo,
lokaciju tj. parcelu, plan ili poelu,zidove-pregrade, krovove i
pokrivace, i otvore.
Iza sebe je ostavio velelepna zanja meu kojima se istiu palata
Ruelaj i crkva San Anrea u Mantovi.
Uprkos tome, njegovi savremenici su ga vie potovali kao
teoretiara nego kao graitelja.
SERLIO
Za razliku od Albertijevih neilustrovanih spisa na latinskom,
pojava Serlijevog traktata na, modernom,
italijanskom jeziku, sa obiljem skica, bila osveenje i
inovacija.
On je bio prvi koji je iskoristio iaktike mogudnosti koje su
pruale nove tehnike reprezentacije i prvi
koji je shvatio vanost ilustracije u prestavljanju
troimenzionalne strukture, organizacije i etalja
graevine.
U diskusiji o etrurskom, dorskom, jonskom i korintskom stubu
uvodi i novi kompozitni tip, te stvarakanon o pet stilskih redova i
ilustruje njihovu upotrebu u 12 tipova hramova. No, ne zaustavlja
se samo
na stvaranju kanona ved razmilja i o njegovoj implementaciji.
B
avio se problemom uklapanje pravilnog oblika u nepravilan
kontekst. Preloio je reenje u uvoenju
nove familije oblikatrapeza, koji jesu nepravilni, ali su
obijeni ,,pravilnim isecanjem uglova
pravougaonika.
7/27/2019 Odnos Teorije Arhitekture i Arhitektonskog
Projektovanja Na Primerima Traktata Viruvija, Albertija, Serlia,
Paladija,
2/3
PALADIO
Serliov teoretski pristup ientifikaciji generalnih pravila
arhitekture se vie bavio problemima koji su se
ticali njegovog vremena, ok je Palaio, u generaciji koja je
usleila, pokuao a ukae na vanost
empirijskog posmatranja: crtanja, merenja i posmatranja
graevina, pre nego a se slepo vee za
Vitruvijeve citate.
Palaijev oprinos arhitekturi je komponovanje graevine pomodu
stubova, polustubova i pilastaraosnovnih stilskih redova. Stilski
redovi su za njega bili glavni oblik arhitektonskog iskazivanja i
upravo
nain organizovanja stambenih objekata kroz stilske reove je
Palaijeva tipoloka inovacija.
U teorijskom elu svog traktata Palaio istie a su proporcije
proizale iz prironih zakona koji su
otkriveni jo u antici, a koji postoje u ivim i neivim
strukturama. Onos visine i prenika stuba je za
njega jean o glavnih onosa koji kompoziciono oreuje elevaciju
graevine.
S obzirom da je Paladio bio veliki zaljubljenik u muziku,
postoje hipoteze koje veruju da su njegovi odnosi
u arhitekturi proistekli upravo iz muzikih onosa: kvarte, kvinte
i oktave. A u prilog tome ie i njegova
izjava koja kae a su proporcije glasa harmonija za ui, a
proporcije mera harmonija za oi.
LE KORBIZIJE
etiri veka kasnije, u 20. veku, arhitektura seokrede potpuno
novim formama i teorijama. Teite-ovek,ostaje isto, samo se menja
nain interpretacije njegove uloge u arhitekturi. U sklau sa tim, Le
Korbizije
pravi svoj ,,Moulator, sistem proporcija ljuskog tela u
koncepciji ljuskih mera kao oveka koji je
merilo stvari.
U svojoj knjizi ,,Raijalni gra Korbi izvaja pet taaka
arhitekture: stubove, krovne bate, uzune
prozore, slobonu kompoziciju i slobonu fasau. Sve nabrojane take
su u tesnoj vezi sa otkridem
armiranog betona i njegovom primenom u arhitekturi. Zbog novih
performansi materijala, kuda je mogla
a ,,lebi na stubovima, koncipiranje otvora je moglo da bude
daleko slobodnije -javljaju se uzuni
prozori, kompozicija je mogla a bue znatno slobonija zbog
rasteredenosti o nosedih ziova, te su i
osnove po spratovima mogle a buu razliite, a reavanje fasae bi
bilo potpuno slobono, jer ne bi
bilo stvari koje bi uslovljavale. Svi ovi principi primenjeni su
na Vili Savoja, jednoj od Le Korbizijeovih
najpoznatijih graevina.
ZAKLJUAK
Kao to su humanisti svojim interesovanjima i otkridima
zaokrenuli tok arhitekture na prelazu iz srenjeg
veka u renesansu, tako su nauna i tehniko-tehnoloka otkrida prvo
izmenila koncipiranje okolnog sveta
ko oveka, a ona i stvorila pogono tlo za eavanje novog preokreta
u arhitekturi moderne. Iako se
formom i oblicima, a posebno dekoracijom, moderna i renesansna
arhitektura mnogo razlikuju, pitanja
koja mue arhitekte su ostala ista: meusobni skla, proporcije,
uloga stubova, ovek u arhitekturi
LITERATURA
Le Korbizije, ,,Ka pravoj arhitrkturiLe Korbijzije, ,,Raijalni
gra
Naa Kurtovid-Folid, ,,Palaio arhitekta za sva vremena
Naa Kurtovid Folid, ,,Teorijski stavovi i kreativne sposobnosti
arhitekata italijanske renesanse u XV
veku
Vitruvije, ,,10 knjiga o arhitekturi, prevela Renata
Jarein-Milid
Liane Lefraivre, Alexander Tzonis, The Emergence of Modern
Architecture
