Монгол хэлний нэгж хичээлийн хөтөлбөр II анги ... · Web viewМонгол хэл II анги 2-2 28-р сургууль Монгол хэл II

Монгол хэлний нэгж хичээлийн хөтөлбөр II анги Тоглоомын зааврыг ухаарч ойлгох

Монгол хэл II анги 2-2

28-р сургууль 1


Монгол хэл II анги

Нэгж хичээлийн сэдэв : Тоглоомын зааврыг ухаарч ойлгох , дагаж мөрдөх

\14 цаг\

Хөтөлбөр боловсруулсан баг : 28-р сургууль

Монгол хэлний 1-р баг

2


Нэгж хичээлийнтөлөвлөлт

д\д

Үйл ажиллагаа х

угац

аа

Ц

аг

Ерөнхийчадвар

ТусгайЧадвар Хэрэглэгдэхүүн

Үнэлж сайжруулсан

байдал

Тог

лоом

ын

заав

рыг у

хаар

ч ой

лгох

, даг

аж м

өрдө

х

1 Эхээр дамжуулан сурагчдад шагайн тухай төсөөллийг бий болгох

1цаг

Асуудал шийдвэрлэхХатран суралцахМэдээлэлтэй ажиллах

Унших чадвар Эхэд байгаа

танил биш үгийг өөрийн үгээр тайлбарлах

Хялбар толь бичигтэй ажиллах

Эхийн агуулгыг ерөнхийд нь ойлгох

Шүлгийг авиа үгсийг тод хэлж хэмнэлтэй унших

Үйл ажиллагааны зааврыг ойлгож дагаж мөрдөх

Ярих сонсох чадвар Өөртөө итгэлтэй

тод чанга ярих Бүтэн

өгүүлбэрээр ярих

Заавар болон асуултыг анхааралтай сонсох, оновчтой хариулах

Бие биедээ асуулт тавьж зөв хариулт өгөх

Бичих чадвар Үг өгүүлбэрийг

дэгийн дагуу бичих

Эр эм үгэнд “ы ий “ бичих

Үеэр тасалж мөр шилжүүлэх

Өгүүлбэрийг томоор бичих

Энгийн заавар бичих

Хэлзүй үгийн санг хэрэглэх чадвар

Өгүүлбэрт аялгыг тохируулан хэрэглэх

Цэг тэмдгийг зөв хэрэглэх

Зурагт үзүүлэн

Бичмэл үзүүлэн

Шагай Үгийн

тайлбар толь Үгэн карт Захидал Тарааж өгөх

материал даалгаврын сан

Хэрчмэл үзүүлэн

Хөө хуяг Шатрын

хөлөг, даамны хөлөг

Шагайн дэвжээ, уут

Нөхөх үзүүлэн

2 Шагайн наадгай шүлгийг уран унших, шагайн буултыг нэрлэж сурах

1цаг

3 Бэлгэ дэмбэрлийн үгийг ашиглан шагай орхин тоглох

1 цаг

4 Эр эм шагайг ялган таних өгүүлбэр зохиох

1 цаг

5 Дөрвөн бэрх тоглох зааврыг бичих

1 цаг

6 Зааврыг уншиж ойлгон морь уралдуулах тоглоомыг тоглохЧ-ээр төгссөн эр эм үгэнд “ийг” залган бичих

1 цаг

7 “Шагай олжээ” эхийн утгыг ойлгон унших үгийн нөөцөө нэмэгдүүүлэх

1 цаг

8 Шагай шүүрэх харилцан яриаг ашиглан асуух хүүрнэх өгүүлбэрийг ойлгох

1 цаг

9 Зургаар эх зохиох 1 цаг10 Шатар тоглох

заавартай танилцах мэдээлэл цуглуулахОйлгосноо бусдад ярих

1 цаг

11 Монголчуудын бахархал эхийг унших үгийг үеэр зөв таслах мөр шилжүүлэх

1 цаг

3


12 Тоглоомын төрлийн тухай ойлголтыг өгөх дуртай тоглоомынхоо зааврыг бичих

1 цаг

13 Хөдөлгөөнт тоглоом чоно тарвагацах эр эм үгийн “ы ий “ залгаж бичих

1 цаг

14 Үнэлэн дүгнэх 1 цаг

Хичээл: Монгол хэл

Сэдэв: Тоглоомын зааврыг ухаарч ойлгох

Сургууль: БГД-н 28 дугаар сургууль

Огноо : Багшийн нэр:

Анги: 2-р анги Ирсэн сурагчдын тоо Ирээгүй

Хичээлийн нэгжийн зорилго

Монголын үндэсний тоглоом наадгайн зааврыг уншиж ойлгож, зааврын дагуу тоглож , ач холбогдлыг ухаарах, хэл зүйн зарим чадварыг эзэмших

Хичээлийн дэг

Тод чанга ярих Бусдын яриаг анхааралтай сонсох Цагийг баримтлах Хамтарч суралцах Хамтарч тоглох Тоглонгоо суралцах Тоглоомын зааврыг баримтлах Ажиглаж эргэцүүлэх Бодох Бусдаас суралцах Хичээх

Амжилтын шалгуур\суралцахуйн зорилт\

Уншиж утгыг ойлгох Эхийн дарааллыг алдагдуулахгүйгээр ярих Үгийн нөөцөө нэмэгдүүлэх Дарааллын дагуу асуулт гарган ярих Эргэцүүлэн бодож хариулах Дүгнэлт гаргах Хэрэгтэй хэсгийг олж унших Алдаагүй зөв бичих

4


Үгийн утгыг танин мэдэх Эр эм үгийг ялгах Эр, эм үгэнд ы, ий залгаврыг зөв залган бичих Өгүүлбэрийг зөв зохиох Ч- ээр төгссөн эр,эм үгэнд ийг залган бичих, нүдлэн

тогтоох Шүлгийг уран унших Үгийг зөв үелэн бичих Тоглоомын зааврыг дагаж мөрдөх Тоглоомын заавар зохиох Асуултад оновчтой хариулах

Монгол тоглоом

Эрт цагаас өнөөг хүртэл уламжлагдан ирсэн үндэсний наадгайн нэг бол шагай. Амьтны

шаант ясны нарийн үзүүрт орших жижиг цул ясыг шагай гэнэ. Малын шагайн алц, таа, бөг, цөг гэсэн нэрийг манай ард түмэн хонь, морь, тэмээ, ямаа хэмээн нэрийдэж, үр хүүхдээ малд хайртай болгон хүмүүжүүлэхийн үүднээс шагай зориуд засаж тоглоом болгон ашиглаж ирсэн. Шагайн наадмын агуулга, төрөл хэлбэрийг илэрхийлсэн өвөрмөц үгээр монгол хэл баялаг. Тухайлбал:"Эрхийн чинээ биетэйЭрдэнийн дөрвөн талтай" хэмээн шагайг монгол ардын оньсогод зүйрлэн өгүүлсэн бий.

5


Агуулгын тогтолцоо

1-р анги 2-р анги 3-р анги 4-р анги 5-р анги

Унш

их ч

адва

р Нэр хаяг унших

Өөрийн бичсэнээ унших

Үйл ажиллагааны зааврыг ойлгож, дагаж мөрдөх, мэдээлэл олж авах

Зураг хүснэгт, графикаас мэдээлэл олж авах

Нэр хаяг, шошго,зааврыг уншиж ойлгох

Мэдээллийг цэс, жагсаалт байдлааар байрлуулах, ойлгох

Танилцуулга, сонины мэдээг уншиж , хэрэгтэй мэдээллээ тэмдэглэх Өдрийн тэмдэглэл,

захидал, сонины мэдээ, зар сурталчилгаа унших, онцлогийг мэдэх

Яри

х- с

онсо

х

Зөв бүтэцтэй өгүүлбэрээр ярих

Зөв дараалалтай ярих

Заавар болон асуултыг анхааралтай сонсож, оновчтой хариулах

Зааврын дагуу ярих

Бусдын өмнө чөлөөтэй ярих, задлан шинжилж, загварчпан тайлбарлах

Заавар өгөх, тайлбарлахСурсан зүйлийнхээ талаар тодорхой цэгцтэй ярих,бусдын яриаг сонсож, санаагаа тодруулж асуух, санаагаа жишээгээр батлах

Бүтээлчээр сэтгэж , товч тодорхой оновчтой ярих

Хэлэлцүүлэг хийх

Бич

их ч

адва

р Хүний нэр, өгүүлбэрийг томоор бичих,

Бичих зорилгоо сонгох

Энгийн баримтыг эхийн дагуу дуурайн бичих

Өгүүлбэрийг дэгийн дагуу бичих


Бичихдээ ашиглах баримт мэдээллээ олох

Өгүүлбэр эхийг дэгийн дагуу бичих




Өгүүлбэр эхийг дэгийн дагуу бичихБичих зорилгоо сонгох



Эцсийн байлаар бичих

6


Хэл

зүйн

чад

вар Энгийн

өгүүлбэрийн том үсгээр бичих

Цэг тэмдэгийг зөв хэрэглэх,\ асуултын тэмдэг \

Хэн, юу гэсэн асуултад хариулагдах үгийг ялгах

Хэн, юу, яав, яаж, ямар, гэсэн асуултад хариулагдах үгийг ялгах

Өгүүлбэрт сэтгэлийн хөдөлгөөн, өнгө аясыг илтгэх үгийг хэрэглэх

Хэн, юу, яав, яаж, ямар, аль, яасан учир, яадаг тул хэзээ, хаана гэсэн асуултад хариулагдах үгийг ялгах

Төлөөлсөн утгыг өгүүлбэрт зөв хэрэглэх

Өгүүлбэрийг цаг, тоо хэмжээ, учир шалтгааны утгаар дэлгэрүүлэх

Хичээл хоорондын холбоо

7

Тоглоомын зааврыг ухаарч ойлгох

Математик

\Дасгалын заавар унших \

Дуу хөгжим

\таван хошуу малын магтаал\

Биеийн тамир

\тоглоомын заавар унших\

Хүн- Орчин

\ туршилтын заавар унших\


Агуулга:

АгуулгаШалгуурСудлагдахуун Ур ухаан

Монголын уламжлалт тоглоом наадгайн төрлийн тухай

Тоглоомын заавар, дүрмийн тухай

Толь бичиг

Цэг тэмдгийн тухай

Унших чадварЭхэд байгаа танил биш үгийг өөрийн үгээр тайлбарлах ,хялбар толь бичигтэй ажиллахэхийн агуулгыг ерөнхийд нь ойлгох,шүлгийг авиа үгсийг тод хэлж хэмнэлтэй унших ,үйл ажиллагааны зааврыг ойлгож дагаж мөрдөхЯрих сонсох чадварӨөртөө итгэлтэй тод чанга ярих бүтэн өгүүлбэрээр ярих ,заавар болон асуултыг анхааралтай сонсох, оновчтой хариулах ,бие биедээ асуулт тавьж зөв хариулт өгөхБичих чадварҮг өгүүлбэрийг дэгийн дагуу бичих, эр эм үгэнд “ы ий “ бичих, үеэр тасалж мөр шилжүүлэх, өгүүлбэрийг томоор бичих ,энгийн заавар бичихХэлзүй үгийн санг хэрэглэх чадварӨгүүлбэрт аялгыг тохируулан хэрэглэхЦэг тэмдгийг зөв хэрэглэх

Мэдэхгүй үгийг ялган таньж байгаа эсэх

Толь бичгээс үгийг олж чадаж буй эсэх

Үгсийг үеэр зөв зааглах ба мөрд шилжүүлж

байгаа эсэх

Өгүүлбэрийг бичихдээ томоор эхэлж зөв

алдаагүй бичиж байгаа эсэх

Цэг тэмдгийг зөв алдаагүй хэрэглэж

байгаа эсэх

8


А.Сурах бичиг: Сурагчдын нас сэтгэхүйн онцлогт тохирсон олон төрлийн дасгал даалгавар гүйцэтгэхээр бичигдсэн байна. Үүнд:Бүтээлч дасгал – 19Сэргээн санах – 4Ойлгож ухаарах – 3Үгийн тайлбар – 4 Бүгд 30 дасгал байна.

В.Сурагчид: Сурах бичгийн дасгал даалгаврыг бие даан гүйцэтгэх боломжтой .Зарим сурагчид хуудас – 30-ийн дасгал 3, хуудас – 31-ийн дасгал -2,3 уншиж тоочиж бичих, хамтарч заавар зохиох зэрэг дасгал, даалгаврыг багшийн тусламжтайгаар хийж гүйцэтгэж байв.

Сургалтын орчин

Материаллаг орчин Сэтгэлзүйн орчин Үйлийн орчин

Ээл

жит

хич

ээл

– 1

,2

Ээл

жит

хич

ээл

-3 4

Ээл

жит

хич

ээл-

5,6

Ээл

жит

хич

ээл-

7, 8

Ээл

жит

хич

ээл-

9 ,1

0

Ээл

жит

хич

ээл-

11

,12

Ээл

жит

хич

ээл-

13

,14

Багш сурагчдын эелдэг харилцаа.Сургах ба сурах хүсэл эрмэлзэлБусдын үгийг хүлээцтэй сонсохТэднийг хүндлэхЭмх цэгц, нямбай ажиллагааг эрхэмлэх нөхцөлийг бүрдүүлэх Үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэхЗөв, хурдан ойлгож унших

Хялбар толь бичигтэй ажиллахЭхийн агуулгыг ерөнхийд нь ойлгох Өөртөө итгэлтэй тод чанга ярихБүтэн өгүүлбэрээр ярихБусдын яриаг анхааралтай сонсох Үйл явдлын дарааллын дагуу ярих Тоочин бичихӨгүүлбэрийг томоор эхлэн зөв бичихЦэг тэмдгийг зөв хэрэглэхТоглоомын сайн ба сөрөг талыг мэдэх

Сурах бичиг хуудас 29 -36

Цагаан самбар, соронз , өнгийн цаас, үзүүлэн, тараах материал,

амьд яриа, бичлэг

9


Ээлжит хичээлийн аргазүй

Сэдэв 1 “Эхээр дамжуулан сурагчдад шагайн тухай төсөөллийг бий болгох” 1 цаг

Хичэ

эли

йн

үе ш

ат

Багшийн үйл ажиллагааСурагчийн үйл ажиллагаа

Хэрэглэгдэхүүн Үр дүн

ҮБЯ

Т |6

Мин

|

СэдэлжүүлэхТоглоомын зурагТөрөл бүрийн Тоглоомын зургуудыг ажиглана уу? \бодох хугацаа өгнө\Төрөл төрлөөр ангилан ярилцана уу?Хөдөлгөөнт, Монгол ардын тоглоом -гмМонгол ардын уламжлалт тоглоом гэж ямар тоглоом байдаг вэ?Монголчууд тоглоомоо юугаар хийдэг гэж бодож байна вэ?

Тоглоомын зургуудыг сайн ажиглаж \бодно.\Эдгээр зургуудыг ангилж бүлэглэнэ.Тоглоомуудын ижил ба ялгаатай талуудыг харьцуулан ярилцана.Мэддэг тоглоомоо нэрлэнэ\ шатар, даам гм\Модоор, төмрөөр шагайгаар гм


Тоглоомын зураг бүхий үзүүлэн бичмэл үзүүлэн

Монгол ардын уламжлалт тоглоомын талаар

10


мэдлэгтэй болох

Шагайн наадгайн талаар ойлголттой болох

ҮБ

ЭҮШ

|2

4 М

ин|

Монгол тоглоом эхийг уншуулахУтгыг нь ойлгохгүй ямар ямар үг байна вэ?Дахин нэг удаа уншина уу?Эхийн үйл явдлыг дарааллын дагуу ярина уу?Багш мэдээлэл хийх \мэдээлэл нь ардын улалмжлалт тоглоомын тухай байна шагайн наадгай\Шагайн наадгайн ямар ямар төрөл байгааг илрүүлнэ\ сэдлийн зургийг ашиглана.\Шагай эр, эм үгийн аль нь болохШагай гэсэн үгэн дээр г, н, ы, алийг нь залгах вэ?Шагай- үгээр холбоо үг зохиолгоноХолбоо үгээр өгүүлбэр зохионо

Эхээс мэдэхгүй үг хэллэгийг олж илрүүлэхАлц, таа, бөг,цөг- илрүүлсэн үгийг толь бичгээс олохУтгыг ойлгон уншихЯрих үйл ажиллагаанд бэлтгэх \бодож хариулна\Мэдээллийг сонсож ойлгох, уламжлалт тоглоом түүн дотроо шагайн наадгайн талаар мэдээлэл авна.Зурагт үзүүлэнгийн уламжлалт тоглоом шагайн төрлүүд дээр ярилцанаШагай гэдэг үг бол эр үгШагайн, шагайг гэж бичнэ \ шагайны гэж бичихгүй, ийг хэрэглэхгүй.\Мөсөн шагай,шагай тоглох, шагай олох гэх мэтСурагчид өгүүлбэр зохиохдоо шаардлагын дагуу зөв, зөв бичгийн дүрмийн алдаагүй бичнэ.

Ү

БҮД

ҮШ

| 5 М

ин|

Дүгнэлт : Өнөөдрийн хичээлээр юу сурч авснаа дүгнэн ярина уу?

Монгол ардын улалмжлалт тоглоомын талаар ямар ойлголттой болсныг тодруулах

Монголчууд хонь ямааны шагайг засаж янзлан тоглоом хийдэг.Шагайн наадгай нь маш олон төрөл байдаг юм байнаМонголчууд малын шагайг хурааж цуглуулдаг юм байна.

11


12



Сэдэв 2 “Шагайн наадгай шүлгийг уран унших, шагайн буултыг нэрлэж сурах” 1 цаг

Хичэ

элий

н үе

шат

Багшийн үйл ажиллагааСурагчийн үйл ажиллагаа

Хэрэглэгдэ-хүүн

Үр дүн

ҮБ

ЯТ

|5 М

ин| Сэдэлжүүлэх :

Багшийн асуулт:Таван хошуу малыг юу юу гэж ангилдаг вэ? Малаас юу юуг ашигладаг вэ?\Малын юугаар тоглоом хийж болох вэ?Шагай гэж юу вэ? яагаад шагайгаар тоглодог вэ?

Сурагчдын хариулт:Малыг дотор нь бог, бод мал. Хонь, ямаа бол бог мал. гэх мэт янз бүрээр хариулна Малаас мах, сүү, нэхий, шир гэх мэт олон зүйлийг ашигладаг. Хонь, ямааны шагайгаар тоглоом хийдэг.Сурагчдын хариулт юу ч гэж болно.

Үзүүлэн

Шагайны нэг нэгээр орхисон буултыг нэрлэх

ҮБЭҮШ| 25 Мин\

Бид өнөөдрийн хичээлээр “ Шагайн наадгай” шүлгийг уншиж судална

1. Эхээс утгыг мэдэхгүй үгийг олно уу? \ахрын эсгий,дэвжээ, тэнгэр задрах, онх, ёс\2.Шүлгийг харааны уншлагаар уншина уу?3.Шүлгийг 2,2 мөрөөр нь дамжуулан унших уншилт хийнэ үү?4.Шүлгийн утгыг хэр зэрэг ойлгосон вэ? тандах\гэрлэн дохио\5.1 сурагчаар уншуулах6.Шүлгийн үйл явдлыг ярина уу? Ярихад нь дөхөм болох үүднээс зураг үзүүлнэ.

7.Асуултын дагуу ярих8.Шагай гэж юу вэ? \ Амьтны шаант ясны нарийн үзүүрт орших жижиг цул ясыг шагай

Шүлгийг уншина

1. Мэдэхгүй үгээ түүнэ\ахрын эсгий,дэвжээ, тэнгэр задрах, онх, ёс\

2. Шүлгийг ойлгож уншина

3. Үйл явдлын дарааллыг ойлгож тогтооно

4. Ойлгосноо шударгаар гэрлэн дохио ашиглан мэдээлнэ.

5. Сурагч тод чанга уншина

6. Шүлгийн үйл явдлыг дарааллыг алдагдуулахгүйгээр

Үгийн тольҮзүүлэнСурах бичигТоглоомын зааварШагайХэрчмэл үгийг, ыг

13


гэнэ\1. Дэвжээ бүрхсэн

шагай хэдэн янзаар буусан вэ?\хонь, ямаа, тэмээ, морь, онх\

2. Шагайг орхиж буултыг нэрлэнэ үү?\үзүүлэн, бодит шагайн дээр ярилцах\

3. Шагайны буултын талуудыг харцуулж ярих

4. Шагайнд хэдэн янзын буулт байна вэ?\ нэрлэн бич\

5. Сурагчдын дүгнэлт

6. Шагай няслах тоглоомын заавар өгөх

7. Шагай няслах тоглоомыг 2,2 р тоглоно уу? \2мин\

8. Хоёр өөр шагайг нясалж болох уу?

9. Дараах үгэнд ийг, ыг –н тохирохыг залан бич.

\Ахар, тоглоом, ижил,онх\

ярина.7. Ярих дарааллаа

сурагчид бодно8. Шагайн талаар

өөрийн мэддэг зүйлээ ярина

9. Шагайн буулт хэдэн янз байгааг нэрлэнэ

10. Ярилцах11. Шагай

орхиж ,өөрсдөө буултуудаа харьцуулж ярина

12. Бичнэ13. Хичээлээс ямар

ойлголт авч байгааг дүгнэнэ

14. Зааврыг уншиж ойлгоод тоглоно

15. тоглоно16. Хоёр өөр шагайг

яагаад нясалж болохгүй талаар ярилцана\хоёр өөр буултыг нясалдаггүй юм байна.

17. Ахар+ыг, тоглоом+ыг, ижил+ийг, онх+ыг

Ү

БҮД

ҮШ

|5

Мин

|

Шагай хаанаас гардаг.

Шагайг хэрхэн цуглуулдаг талаар найзууддаа ярьж өгөх хүүхэд байна уу?

Шагайнд хэдэн янзын буулт байдаг болохыг мэдэж авсан талаарх дүгнэлт

Гэрийн даалгавар шагайн наадгай шүлгийг чээжлэх

Шагай хаанаас гардаг, түүнийг хэрхэн цуглуулдаг,шагайд хэдэн янзын буулт байдаг тэдгээрийг хэрхэн нэрлэдэг талаар өнөөдрийн хичээлээ бүхэлд нь дугнэнэ.

Шагай наадгай шүлгийг чээжилж тогтооно.

Ахрын эсгий- хонь хяргасны дараа ахин ургасан ноосоор хийсэн эсгий

14

Монгол хэлний нэгж хичээлийн хөтөлбөр II анги Тоглоомын зааврыг ухаарч ойлгохДэвжээ – шагай тоглоход дэвссэн зүйл

Тэнгэр задрах- тэнгэрийн байдал ая тавгүй болох

Онх- үзүүр талаараа тогтсон буултыг онх гэдэг


Сэдэв 3 “ Бэлгэ дэмбэрлийн үгийг ашиглан шагай орхин тоглох” 1 цаг

Хич

ээли

йн

үе ш

ат

Багшийн үйл ажиллагаа Сурагчийн үйл ажиллагаа

Хэрэглэгдэхүүн

Үр дүн

ҮБЯ

Т

|

5 М

ин |

Сэдэлжүүлэх Зургаар сэдэлжүүлэх Зургийн гадаад талуудыг тоочин

нэрлэж ярина уу? Зургийн дотоод талуудыг ярих\ 3-н

хүүхдэд нэр өгөөд, хоорондоо юу ярьж байгааг таамаглан ярих, өөрийгөө тэр хүүхдүүдийн оронд тавиад Чи байсан бол найзуудтайгаа юу ярих байсан вэ?

Зургийг хараад бодно. 30 сек

Гадаад байдлыг\3 хүүхэд байна, тоглоом тоглож байна, хоорондоо ярилцаж байна

Дотоод байдлыг таамаглан ярина


15


Бэлгэдлийн үгийг чээжлэхуламжлалт тоглоомоо тоглож сурах

Ү

БЭ

ҮШ

|25

Мин

|

Бид өнөөдрийн хичээлээр энэ 3 –н хүүхэд тоглохдоо юу гэж ярьж байгааг мэдэж авна.

Өмнөх хичээл дээр үзсэнээ сэргээж ярих 2 мин

Молор эрдэнэ гэдэг үгийн утгыг мэдэж авах \ өнгөгүй тунгалаг, цагаан талсттай үнэт чулуу\

Бэлгэ дэмбэрлийн үгийг унших Дараах хоёр өгүүлбэрийг

харьцуулах Морийг молор эрдэнэтэй зүйрлэдэг. \энгийн хүүрнэсэн\

Морь буугаарай. Молор эрдэнэ минийх болог.

\ хүссэн, ерөөсөн, бэлгэшээсэн

Утгын хувьд ялгаатай байгааг ажиглуулах\яриулах,өгүүлбэр бүрд бэлгэшээсэн утга, бэлгэдлийн үг.\

Хонь, ямаа, тэмээг ярих Чээжлэх дасгал Жишээ нь морийг бэлгэшээсэн үг

нь хоёр өгүүлбэрээс бүтсэн, өгүүлбэр доторх үгийн тоо ижил гэх мэт зүйлийг ажиглуулна.

Утгыг товч ярилцаад Утгаар нь, дараа нь үгээр нь

давтан чээжилнэ.Нөхөх дасгал тогтоосон эсэхээ шалган нөхөж бичнэ.

Юу судлах талаар сонсоно Өмнөх хичээл дээр

үзсэн мэдлэгээ сэргээн ярилцана

Толь бичгээс молор гэдэг үгийн утгыг мэдэж авна.

Бэлгэдлийн утгатай үгийг уншиж утгыг ойлгох

Хоёр өгүүлбэрийг хооронд нь харьцуулж утгын хувьд ямар ялгаа байгааг таамаглах \энгийн хүүрнэсэн утгатай өгүүлбэр байна.\ \ хүссэн, ерөөсөн бэлгэшээсэн утга байна\

Утгын хувьд ялгаатай байна гэдгийг батлах

Бусад өгүүлбэрийг энэ маягаар ярих

Чээжлэх Багшийн асуултад

хариулах Нөхөх дасгалыг хийх

Бичмэл үзүүлэнСурах бичиг

16


ҮБ

ҮДҮШ

|5 М

ин|

Сэдлийн зургаар 3 хүүхэд тоглохдоо хоорондоо юу ярьж байсныг дүгнэн ярилцана.

Ямар шинэ шинэ үг мэдэж авснаа ярилцан, бичих.

Бэлгэшээж хэлдэг

Гэрт шагайтай холбоотой бэлгэшээлийн үгийг олоод чээжилж ирэх .

Тоглоом тоглохдоо монголчууд бэлгэ дэмбэрлийн үгээр ярьдаг юм байна гэдгийг гаргаж ирэх

Өөрийн мэддэг бэлгэ дэмбэрлийн үгийг хэлэх

Ямар шинэ үг мэдэж авснаа ярих

Морийг молор эрдэнэтэй зүйрлэдэг. \энгийн хүүрнэсэн\

Морь буугаарай. Молор эрдэнэ минийх болог.

17

Монгол хэлний нэгж хичээлийн хөтөлбөр II анги Тоглоомын зааврыг ухаарч ойлгох Ээлжит хичээлийн аргазүй

Сэдэв 4 “Эр , эм шагайг ялган таних өгүүлбэр зохиох “ 1 цаг

Хич

ээли

йн ү

е

ш

ат

Төлөвлөсөн үйл ажиллагаа


Хэрэглэг-дэхүүн

Үр дүн

ҮБЯ

Т

/

3мин

/

Сэдэлжүүлэх Шагайн талуудыг тоочин

нэрлүүлэх

Морь буусан эргүүлэгтэй талыг юу гэж нэрлэх бол?

o Хонь, ямаа, тэмээ, морь

o Морь гэж нэрлэнэ

Шагай

Эр шагай, эм шагайг ялган таних , нэрлэж сурах, хэрэглэх

ҮБ

ЭҮШ

/

25 м

ин/

Өнөөдрийн хичээлээр “Энэ эргүүлгийг юу гэж нэрлэдэг” тухай үзье.

“Эр шагай” эхийг уншаад асуултынхаа хариуг дэвтэртээ бичээд зураарай.

Дараах үгнүүдэд зөв залгавар залган бичээд нүдлээрэй

Морь буулгаад нар зөв эргүүлэгтэй бол эр шагай, буруу эргүүлэгтэй бол эм шагай гэж нэрлэдэг.

o азарга+ыунага +ыгүү +ийингэ +ий

бух+ы

Зурагт үзүүлэн, шагай

Ү

БҮД

ҮШ

/

7мин

/

Эр,эм шагайг хэрхэн ялган таних, нэрлэж сурах, хэрэглэхийг дүгнэн ярилцана.

Гэрт : Гэр бүлийнхэндээ эр, эм шагайн талаар мэдээлэл өгч, танайх хэдэн эр, эм шагайтай вэ? Тоог бичих.

18


Сэдэв 5 “Дөрвөн бэрх тоглох зааврыг бичих” 1 цаг

Хичэ

элий

н үе

ш

ат


Багшийн үйл ажиллагаа Сурагчийн үйл ажиллагааХэрэглэгдэхүүн

Үр дүн

ҮБЯ

Т

/

3мин

/

Сэдэлжүүлэх

Уутанд 4 шагай хийж энд юу байгаа вэ?

Чихэр баллуур соронз тоглоом шагай

Шагай хийсэн уут, шагай

Дөрвөөр шагай орхих , дөрвөн бэрх буулгах , морь уралдуулах заавар уншиж ойлгох тоглох

Тоглоомон-

ҮБЭ

ҮШ/

25 м

ин/

Буултыг хэрхэн нэрлэдэг вэ?

Шагай орхиод няслах гэтэл “Дөрвөн бэрх” буувал яах вэ?

Морь уралдах үед “Дөрвөн бэрх” буувал яах вэ?

Өөр буултыг “Дөрвөн бэрх” гэж нэрлэх үү?

Багийн гишүүдээс аль нэг хүүхэд “Дөрвөн бэрх” буулгах хүртэл орхино. Буултыг хонь, ямаа, морь, тэмээ гэж нэрлэнэ.

хожно няслахгүй шүүрч авна бусад тоглогчоос 4 шагай

авна.

4 шагай алгасч урагш нүүнэ 4 шагайгаар шагнуулна Тоглогч бүр 4 шагайгаар

торгуулнанэрлэнэ

4 ямаа, 4 хонь нэрлэхгүй

4-н бэрх буусан зураг, шагай

19


доо дөрвөн бэрхийг ашиглах

ҮБҮД

ҮШ/7

мин

/

“Дөрвөн бэрх”-ийг орхиж “Аз хиймор”-ио үздэг,мөн жилийн өнгө үздэг.

Монголчууд шагайг хэзээ ч хаядаггүй, дээдэлдэг.

Гэрт: Монголчууд ямар ямар шагайн наадгайгаар нааддаг вэ? Тоочин бичиж ирэх.

оролцогч

наадагч

ялагч +ыг, ийг

тоглогч

Зөв залган нүдэлж бичээрэй.

үзүүлэн


Сэдэв 6 “Зааврыг уншиж ойлгон морь уралдуулах тоглоомыг тоглох

Ч-ээр төгссөн эр эм үгэнд “ийг” залган бичих”

Хичээлийн үе шат

Багшийн үйл ажиллагаа Суралцагчийн үйл ажиллагаа

хэрэглэгдэхүүн

Үр дүн

ҮБ

ЯТ

Сэдэлжүүлэх :

Зураг үзүүлж ярилцах Монголчууд морио уралдуулж баярлаж

хөөрдөг. Тэгвэл малын шагайгаар морь

уралдуулж тоглодог.

Сурагчид зургийг харан ярилцах


20


Мэдээллийг уншиж ойлгон, бусдадаа хэрхэн ойлгосноо ярихШинэ үгтэй танилцах

Ү

БЭ

ҮШ

Сурагчдыг 6 баг болгож хуваана.Уралдуулж , сонгоно, хүрсэн, орхиж үгсийн утгыг ярилцана.

1. Сурах бичгийн хуудас 31 “Морь уралдуулж тоглох заавар” сэдвийн цэгийн оронд дээрх үгсийн тохирохыг нөх.

2. “Морь уралдуулж тоглох заавар” сэдвийг уншина.

3. Шинэ үгтэй танилцана.4. Зааврыг хэрхэн ойлгосноо ярих.

Аливаа тоглоомд яагаад дүрэм байдаг вэ?

Морь уралдуулж тоглох заавар 1-р дүрэм юу вэ?

гараанаас гарах морьдыг хэрхэн байрлуулах вэ?

Морь уралдуулах тоглоомыг ямар насны хүн эхлүүлдэг вэ?

Морь шагайн ямар буултад урагшлах вэ?

Хурдан морь хэрхэн урагшлах вэ? Дөрвөн бэрх буувал морь хэдэн

мөрөөр урагшлах вэ? Тоглоомын ялагч хэрхэн тодрох вэ?

5. Багийн сурагчид зааврын дагуу тоглоно.

6. тоглогч, оролцогч наадагч, ялагч, мөрдөгч үгсийг эр эмээр нь ялгах

7. Дээрх үгэнд ийг, ыг тохируулан залгах дүгнэлт гаргах

Морь уралдуулах зааврыг уншиж танилцах

Үгийн утгыг ярилцах

Сэдвээс шинэ үгтэй танилцах

Уншсан заавраа ярилцах

Зааврыг ойлгон ухаарч ойлгох

Үгийг нүдэлж бичих

Шагай, дэвжээ

ҮБҮД

ҮШ

1. Дүгнэлт: Зааврыг мөрдөж тоглоход ямар байв.Зааврыг дагаж мөрдөхийг ач тус юу вэ?


Сэдэв 7 “Шагай олжээ” эхийн утгыг ойлгон унших үгийн нөөцөө нэмэгдүүлэх” 1 цаг


Багшийн үйл ажиллагаа Суралцагчийн үйл ажиллагаа

хэрэглэгдэхүүн

Үр дүн

21


ҮБ

ЯТ

Сэдэлжүүлэлт : Ийм зурагтай захидал иржээ.

1. Сайн байна уу? Хүндэт найз нараа. Энэ олон дүрс тэмдгүүд юу болох хэрхэн хэрэглэх талаар та бүхэн зөвлөж туслаач захидал бичсэн 2а ангийн сурагч Н. Номин

2. Үзүүлэн харуулна./бодох хугацаа өгнө/

захидлыг уншина.

тэмдгүүдийн тухай таамаглан ярилцана.


Шаг

ай ш

үүрэ

х то

глоо

м с

арву

уны

бул

чинг

хөг

жүү

лэх

али

ваа

ю

мы

г ба

гцла

х гэ

эд

мат

емат

икий

г ой

лгол

тыг

нь х

үртэ

л

хөг

жүү

лдэг

. Тий

мээ

с ш

агай

гүү

рч т

огло

нгоо

үг

хэлл

эгий

г

тогт

оох

түү

ний

түүх

ийг

мэд

нэ .

ҮБ

ЭҮШ

Бид энэ цагийн хичээлээр дээрх тамга тэмдгүүдийн учрыг ойлгож мэднэ.

1. Шагай олжээ эхийг уншина уу?2. Утгыг нь мэдэхгүй ямар үг байна вэ?3. Эхийн үйл явдлыг асуултын дагуу

ярина. Хаанаас юу олсон бэ? Язгууртан гэж хэн бэ? Олсон зүйл нь ямар

онцлогтой байсан бэ? Судлаачид ямар нотолгоо

гаргасан бэ? Хөө гэж юу вэ? Тоголоомд

хэрхэн ашигладаг вэ?4. Энэ эхийг уншихад юу бодогдож

байна.5. Доорх үгсийг нүдлэн тогтооно.6. Язгууртан өгүүлбэр зохио.7. Өгүүлбэрийг зөв бичихэд юу юу

анхаардаг вэ?

Эхийг уншина. Хөө, язгууртан,

булш, хуяг, дуулга

толь бичгээс үгсийн утгыг олж мэднэ.

Монголчуудын язгууртан айлын хүүхдүүдийн тоглодог шагайн тэмдэг юм.

язгууртан, тамга, гинж, хуяг, нэрлэжээ, үеийн, болохыг.

Бичмэл үзүүлэн

ҮБҮД

ҮШ

Өнөөдрийн хичээлээр бид Номингийн захидалд хариу бичиж чадах уу? Тэгвэл Номинд захидал хамтраад бичье.

Сурагчид захидалд бичнэ.

Хаанаас юу олсон бэ? Язгууртан гэж хэн бэ? Олсон зүйл нь ямар онцлогтой байсан бэ? Судлаачид ямар нотолгоо гаргасан бэ? Хөө гэж юу вэ? Тоглоомд хэрхэн ашигладаг вэ?


Сэдэв 8 “Шагай шүүрэх харилцан яриаг ашиглан асуух

хүүрнэх өгүүлбэрийг ойлгох” 1 цаг

22


Аль сургууль БГД- ийн 28-р сургууль

Хичээлийн нэр Монгол хэл 2 \ 2 Хичээл 8

Сэдэв: Тоглоомын зааврыг ухаарч ойлгох

Анги: 2-р анги Үзэх цаг : 1 цаг

Хичээлийн дэг:1.Анхааралтай сонсоно.2. Хамтарч эвтэй ажиллана.3. Өөртөө итгэлтэй чанга тод ярина.4.Тоглох зааврыг баримтална.

Амжилтын шалгуур:

Шагайн наадгайны төрлөөс мэдэх Шагай шүүрэх наадгайн үг хэллэгийг сурах Харилцан яриаг үргэлжлүүлэх Тоглоомын зааврыг мэдэж тоглож сурах Шагай шүүрэх наадгай эх зохиох Шагайн наадгайн ач холбогдлыг ойлгох

Эзэмшсэн мэдлэг, чадвар: Шагайн наадгайнаас мэдэхШагайг тоглоомын зааврын дагуу шүүрч сурна.

Хичээ- лийн үе

шат

Төлөвлөсөн үйл ажиллагаа Хэрэглэг дэхүүн Үр дүнБагшийн үйл ажиллагаа Сурагчийн үйл

ажиллагаа

ҮБЯ

Т

Монголын үндэсний тоглоом болох шагайн наадгайнаас юу юуг нь та нар мэдэх вэ?Асууна.Багш сурагчдад хариулах боломж олгож сонсоно.Багшийн нэмэлт мэдээлэл: Манай ард түмэн малаа эрхэмлэж түүний дотроос хонио “Бурхнаас хайрласан буяны мал” гэж дээдлэн түүний шагайгаар үр хүүхдэдээ тоглоом хийдэг байлаа. Хүүхдүүд шагай цуглуулан олон болгож янз бүрээр тоглосоор ирсэн юм.”Шагайгаар нааддаг тоглоомын төрөл нь:1. Шагай авах (шүүрэх)2. Шагайгаар дөрвөн бэрх хаях3. Шагай харвах, шагай няслах4. Шагайгаар морь уралдуулах5. Шагайгаар таалцах6. Шагайгаар алаг мэлхий өрөх (засах)Эдгээр тоглоом нь тус бүрдээ тодорхой агуулга хэлбэртэй. Тэдгээр нь тус тусдаа тоглох нарийн горим журамтай.

Асуултад өөрсдийн мэдлэгийн хэмжээнд хариулна./ Дөрвөн бэрх хаях, морь уралдуулах /

Мон

голы

н үн

дэсн

ий т

огло

ом ш

агай

н на

адга

йн м

туха

й м

эдээ

лэл

23


Мэд

ээлл

ийг

унш

иж о

йлго

н ас

уух

хүүр

нэх

өгүү

лбэр

ийг

ойлг

ох ш

агай

н на

адга

йн т

өрлү

үдээ

с м

эдэж

ава

х м

эдээ

ллий

г үрг

элж

лүүл

ж

хари

лцан

яри

а зо

хиож

сур

ах

ҮБЭ

ҮШ

Өнөөдрийн хичээлээр эдгээр шагайннаадгайнаас нэгийгнь үзнэ.Хөө хуяг гэж чиний бодлоор юуг хэлэх вэ?Хөө хуягийг ямар шагайн наадгайнд ашигладаг вэ? Яагаад?Үйл ажиллагаа 1 /Хичээл 8 /За тэгвэл та нар номныхоо 32-р хуудасны харилцан яриаг эхлээд өөрсдөө 1, 1 удаа зөв уншаарай гээд сурагчдын уншиж дуусахыг хүлээнэ.Дараа нь сайн уншдаг 1 сурагчтай Од, Есүй 2-ын харилцан яриаг харилцаж уншина.Одоо харилцан яриаг үргэлжлүүлье.Хэн шагай шүүрэх тоглоомыг тоглож мэдэх вэ?

Сайн мэдэхгүй бол тоглоомын зааврыг ашигла- хыг анхааруулж уншуулна.Шагай шүүрэх наадгай тоглоомын заавар:

1. Шагайгаа бөөгнүүлнэ.2. Хөөгөө шиднэ.3. Хөө буух хооронд шагайгаа тасална.4. Тасалсан шагайгаа шүүрнэ.5. Шүүрсэн шагайн дээрээ хөөгөө тосно.

Багаа 1-6 хүртэл тоолуулж хувааж шагай шүүрэх тоглоомыг тоглуулна.Тоглох явцад нь хяналт тавьж зөв тоглохыг зөвлөнө.Тоглож дууссаны дараа тоглоомын үйл явдлын дэс дарааллыг буюу тоглосон алхмаа ярилцана.Үйл ажиллагаа 2Шагай шүүрэх наадгай сэдэвт эх зохиолгохдоо дараах эхийг уншиж өгч сурагчдаар найруулан бичүүлнэ.Хэд хэдэн хүүхэд бөөгнөрөн сууж олон шагайн дундаас дээшнь хөө хуягаа хаяж буцаж ирэхийн хооронд шагайгаа гараараа таслан шүүрч түүн дээрээ сумаа тогтоож авна. Хэрэв сумаа тогтоож чадахгүй бол шүүрсэн шагайгаа их шагайндаа буцааж хийнэ. Аль олон шагай зөв шүүрсэннь хожно. Энэ тоглолт нь хожсон хүндээ:“Шагайныбаян,ШагайлцахынМэргэн нь Та боллоо” гэж сумаа өгдөг горитой ажээ.

Шагай оллоо эхэд хөө хуяг гэж баатар аавынх нь хуяг дуулганы тасархай гинж гэж гарсан учраас шагай шүүрэх тоглоомд хэрэглэдэг байж болно гэсэн таамаглал дэвшүүлж болно.Бие даан хараагаар уншина.

Ширээний 2 найз харилцан яриаг 1 нь Од, нөгөө нь Есүй болж харилцан уншина.Тоглоомыг мэддэг сурагчаар яриулж хичээлээ үргэлжлүүлэхийг хичээнэ.Тоглоомын зааврыг сайн уншиж тоглох дарааллыг тогтооно.

Ижил тоо тоолсон сурагчид нэг баг тоглоомын зааврын дагуу тоглоно. Хамгийн их шагай шүүрсэн сурагч багаа бүрээс түрүүлнэ.Багшийн уншихыг анхааралтай сонсож ойлгосноо тоглосон дараалалтай харьцуулан найруулж бичиж эх зохионо.

Баг

бүр

д 30

– 4

0шаг

ай, б

агий

н то

огоо

р хө

ө ху

яг

24


ҮБҮД

ҮШ

Шагайн наадгайгаар наадах нь ямар ач холбогдолтой гэж бодож байна вэ? Яагаад ?Сурагчдыг хариулсан дараа багш нэмэлт мэдээлэл өгнө.

Шагайн наадгайгаар наадах ач холбогдол хүн бүхэндИл тод ойлгомжтой боловч олон хүмүүс тэр бүр анзаардаггүй. Үүнд:1. Хараа сайжирна.2. Сууж сурна.3. Тэсвэр хатуужилтэй болно.4. Хожиж, хожигдож сурна.5. Арга ухаан нэмэгдэнэ.6. Дуугүй байж сурна. 7. Хүндлэл үзүүлж сурна. Насны эрэмбэ дарааллаар болон тойргоор тоглох тул бусдыгаа тоглождүүртэл хүлээхийг хэлнэ.8. Авхаалж самбаа, хурд нэмэгдэнэ. Үүнд шүүрч тоглох наадгай орно.9.Гарын ур дүй сайжирна. Нэг байрнаасаа хөдлөлгүй ижлээр буусан шагайг арын эвээр няслах зэрэг олон чадварыгбид энгийн нэгэн наадгайнаас ч суралцах боломжтой.

Сурагчид өөрийн бодлоор хариулна.

25



Сэдэв 9 “Зургаар эх зохиох” 1 цаг

Хичээ- лийн үе

шат

Төлөвлөсөн үйл ажиллагааХэрэглэгдэхүүн Үр дүнБагшийн үйл ажиллагаа Сурагчийн үйл ажиллагаа

ҮБЯ

Т

Чиний бодлоор хөлөгт тоглоом гэж ямар тоглоомыг хэлэх вэ? Ямар ямар тоглоом ордог вэ?Номны 30-р хуудасны 1-р зургийг сайн ажиглаарай.Сурагчдад ажиглах хугацаа өгнө.

Сурагчид мэдлэгийнхээ хэмжээнд хариулна. / даам, шатар /

Сурагчид ажиглаж хариулахад бэлдэнэ.

Даам , шатрын

хөлөг

Хэрэглээний эх уншиж ойлгох, бусдадтайлбарлах

Ү

БЭ

ҮШ Эхлээд зургийн үйл явдлын дарааллыг тогтооё. Зургийн үйл явдлыг зөв дарааллын дагуу дэлгэрүүлэн ярилцъя.Сурагчдаар зургийн үйл явдлын дарааллын дагуу дэлгэрүүлэн ярилцсаны дараа эх зохиолгоно.Эх зохиолгохын өмнө зурагт юуны тухай гарав? Зохиох эхдээ юу гэсэн нэр өгч болмоор байна.Сурагчдын зохиосон эхийг хянаж алдаа, найруулгыг үзэж засан сайжруулна.

Зургийг үйл явдлын дарааллыг 1,2,3,4 гэсэн тоогоор тогтооно. Сурагчид ярихдаа

1-р зурагт хүүхдэд нэр өгөх, ямар улирал болох, ямар газар болох, хаашаа

явж байна, хүүхэд юу барьсан байгаа зэргийг

ярина.2-р зурагтхүүхэд хаана

ирсэн болох, хэнтэй уулзсан,барьж явсан

зүйлээ нээхэд ямар байсан талаар ярина.

3-р зурагт найз нь шагай бэлэглэснээр тэр хоёрдаам

тоглохоор болсонтухай4-р зурагт тоглож дууссаны

дараа түүнд найз нь шагайгаа бэлэглэсэн

талаар ярина.

26


ҮБҮД

ҮШӨнөөдрийн хичээлээр ямар хөлөгт тоглоомын тухай үзсэн бэ?Даам шүлгийг уншиж өгөөд утгыг ярилцаад чээжлүүлнэ. ДаамХэрэм бамбарууш хоёрХэзээний сайн найзуудХамт дэлгүүр оржХайсан тоглоомоо олжээ. Алиа сэргэлэн найзууд Авсан даамаараа Хичээнгүй бодож суусаар Хэрсүү бамбарууш хожжээ.Дэлгүүрт байсан тоглоомуудДэггүй хэрмэнд бодогдоодБодож байсан нүүдлээБуруу хийгээд хожигдлоо.

Даамыг шагайгаар орлуулж тоглож болдог болохыг мэдсэн.

Шүлгээ сайн чээжилж ирнэ. / Гэрт /

27


Сэдэв 10 “Шатар тоглох заавартай танилцах мэдээлэл цуглуулах

Ойлгосноо бусдад ярих” 1 цаг


Төлөвлөсөн үйл ажиллагаа Хэрэглэгдэхүүн

Үр дүн

ҮБЯ

Т


М

эдээ

ллий

г

Таавар таалгахДөрвөлжин биендээ төр булаацалданаТөрсөн биендээ ухаан булаацалдана (шатар)

Сурагчид тааврыг таах

28


уншиж ойлгоно, бусдад тайлбарлана.

ҮБЭ

ҮШ

Ямар ямар тоглоом мэдэх вэ?Сурагчид тоглоомыг нэрлэх

Шатрын талаар юу мэдэх вэ?

Сурагчдыг мэдээлэлтэй танилцуулах Сурагчдыг 5 баг болгон суулгаж мэдээллийг

тарааж өгөн уншуулах

Ардын тоглоомын нэг болох шатрыг 64 нvхнээс бvрдсэн хєлгєн дээртоглоно.Шатар бол хоёр хүн тоглодог хөлөгт тоглоом юм. Шатар тоглоход оюун ухаан хөгжинө. Шатрын хєлгийн баруун гар талын булангийн буудал нь цагаан байхаар байрлуулна.Хоёр талаас тусбvр 16 ш дvрснvvдийг байрлуулна. Дvрснvvд нь ижил ижлээрээ тэгш хэмтэйгээр байрласанбайна.Зvvнээс баруун тийшнэрлэвэл: Тэрэг, Морь, Тэмээ, Бэрс, Ноён, Тэмээ, Морь,Тэрэг. Эдгээр дvрснvvдийн ємнє нь тус бvр нэг хvv байрлана. Цагаан дvрснvvдтэй нь эхэлж нvvнэ. Нvvдлийг 2 тал ээлж дараалан хийнэ. Шатар тоглогчийн зорилгонь эсрэг талын ноёнынүүдэлгүйболгох. Yvнийг хийж чадвал хожино.Шатар тоглох заавар:

Нүүдлийг сурсан байх Хоёр хүн тоглох Эсрэг тоглогчийн ноёнг нүүдэлгүй болгох Шатрын нүүдэл таниулах

Сурагчдад шатрын хөлгийг харуулж нүүдлийг тайлбарлан таниулах Сурагчдаас асуух асуулт

Шатрын хөлгийн нүд хэдэн нүхнээс бүрдэх бэ? Шатар тоглохын ач холбогдол нь юу вэ? Шатар тоглоход хичнээн хүн тоглох вэ?

Тэрэгний нүүдэл – чигээрээ , ташууМорины нүүдэл – өрөөлдөжХүү- 1,2 нүд урагшилна. Давж нүүхгүй гэж тайлбарлах

Сурагчдад шатрын хөлөг үгийг тайлбарлаж өгөх Хөлөг- шатар тоглох хүснэгт Эр эм үгийн “ийн, ын” бичих

шатар-ын хөлөг-ийн

Сурагчдын хариултшагай, даам , хөзөр морь уралдуулах, шагай няслах гэх мэтСурагчид хариулах

Мэдээллийг анхааралтай уншихУншсан мэдээллийг асуултын дагуу ойлгосноо ярилцах

Мэдээллээ бусдадаа тайлбарлаж өгөхМэдээлэлтэй харилцаж сурах

Шатрын нүүдлийг сурахсурагчдад тарааж өгөх материал өгч шатрын нүүдлийг нүдлүүлэх2 , 2- оороо шатар нүүх

ҮБҮД

ҮШ

Сурагчдаас шатрын нүүдлийг холбуулах дасгалМорь чигээрээТэмээ өрөөлдөжБэрс нэг нэг нүүдлээрХүү ташуулдаж

Тарааж өгч холбуулахСурагчид мэдлэгээ бататган дасгалыг холбох

Шатрын тухай

Ардын тоглоомын нэг болох шатрыг 64 нvхнээс бvрдсэн хєлгєн дээр тоглоно.

Шатар бол хоёр хүн тоглодог хөлөгт тоглоом юм. Шатар тоглоход оюун ухаан хөгжинө. Шатрын хєлгийн баруун гар талын булангийн буудал нь цагаан байхаар байрлуулна. Хоёр талаас тус

29

Монгол хэлний нэгж хичээлийн хөтөлбөр II анги Тоглоомын зааврыг ухаарч ойлгохбvр 16 ш дvрснvvдийг байрлуулна. Дvрснvvд нь ижил ижлээрээ тэгш хэмтэйгээр байрласан байна.Зvvнээс баруун тийш нэрлэвэл: Тэрэг, Морь, Тэмээ, Бэрс, Ноён, Тэмээ, Морь, Тэрэг.

Эдгээр дvрснvvдийн ємнє нь тус бvр нэг нэгм хvv байрлана. Цагаан дvрснvvдтэй нь эхэлж нvvнэ. Нvvдлийг 2 тал ээлж дараалан хийнэ. Шатар тоглогчийн зорилго нь эсрэг талын ноёныг нүүдэлгүй болгох. Yvнийг хийж чадвал хожино.

Нүүдлийг холбоорой.

Морь чигээрээ

Тэмээ өрөөлдөж

Бэрс нэг нэг нүүдлээр

Хүү ташуулдаж

Хөлөг- шатар тоглох хүснэгт

Эр эм үгийн “ийн, ын” бичих

шатар-ын=шатрын хөлөг-ийн=хөлгийн

Ээлжит хичээлийн арга зүй

Сэдэв 11 “Монголчуудын бахархал эхийг унших үгийг үеэр зөв

таслах мөр шилжүүлэх” 1 цаг

Хичээ- лийн

үе шат

Төлөвлөсөн үйл ажиллагаа Хэрэглэг дэхүүн Үр дүнБагшийн үйл ажиллагаа Сурагчийн үйл

ажиллагаа

30


ҮБЯ

Т \5

мин

\

Зураг үзүүлэх

Зургийг харуулан энэхүү зурагт ямар үйл явдал болж байна ?Энэ хүү шатар тоглоод хожсон болов уу?

Сурагчид зургийг харан ярилцахСурагчдын хариулт

Шатар тоглож байна.

Юм бодож байна.

Үйл явдлыг нэрлэх

Зура

гт ү

зүүл

эн

Тар

ааж

өгө

х м

атер

иал

Мэд

ээлл

ийг

унш

иж о

йлго

х , б

усда

д та

йлба

рлах

, м

эдээ

лэл

олох

ын

тулд

яри

лцла

га х

ийх

арга

д су

ралц

ана

.

ҮБЭ

ҮШ \

25 м

ин\

Сурагчдад номны “Монголчуудын бахархал” мэдээллийг уншуулж танилцуулахМэдээлэлтэй танилцсаны дараа шинэ үгийг тайлбарлаж хэлэхБахархал – сайн давуу талыг хүндэтгэх

Багш сурагчдаас асуулт асуух , ярилцахмэдээллийг хэрхэн ойлгосон эсэхийг лавлахЯрилцлага явуулах

Мэдээллийг уншаад чамд юу бодогдсон бэ?

Дэлхийн аварга хүүтэй ярилцлага хийвэл юу гэж асуух вэ?

Танай бахархал , чиний бахархал юу вэ?

Сурагчид мэдээллийг уншин мэдээлэлтэй танилцах

Шинэ үгтэй танилцах

Мэдээллийн талаар ярилцах

ҮБҮД

ҮШ

Өгүүлбэрийг нөхөж зохиохМорь ......................... нүүнэ.Тэмээ..............................нүүнэ .Хүү ..................................... нүүнэ.

Тэмээ , тэрэгний нүүдлээр ямар үг үүсэхийг олоод будаарай.

Сурагчид өөрийн бодлоор хариулна.


Сэдэв 12 “Тоглоомын төрлийн тухай ойлголтыг өгөх

дуртай тоглоомынхоо зааврыг бичих” 1 цаг

31

Монгол хэлний нэгж хичээлийн хөтөлбөр II анги Тоглоомын зааврыг ухаарч ойлгохХичээлийн үе шат


Багшийн үйл ажиллагаа

Сурагчийн үйл ажиллагааХэрэглэг-дэхүүн

Үр дүн

ҮБЯ

Т /3

мин

/


Чиний дуртай тоглоом юу вэ?

машин барби компьютер дээс бөмбөг даам

Ө

өрий

н ду

ртай

тог

лоом

ын

тала

ар я

рьсн

аар

сур

агч

чөлө

өтэй

, ит

гэлт

эй

ярих

ча

двар

т с

урал

цана

.

ҮБ

ЭҮШ

/2

5мин

/

Өнөөдрийн хичээлээр та нарын дуртай тоглоомын талаар ярилцъя.

Яагаад чи энэ тоглоомоор тоглох дуртай вэ?

Тоглоомынхоо тухай чи юу мэдэх вэ?Ямар ач холбогдолтой вэ?Хүүхэд бүр санал бодлоо илэрхийлж дэвтэртээ бичнэ

Миний дуртай тоглоом “Дээс тоглох”Сайн тал: Хурдан, шалмаг хөдөлгөөнтэй болох Яагаад гэвэл: Өндөр болох\Сөрөг тал: Өдөржингөө тогловол эрүүл мэндэд муугаар нөлөөлнө. Яагаад гэвэл: Бөөр муутай болно.Миний дуртай тоглоом “Даам тоглох” Сайн тал: Тэвчээртэй болох, сууж сурахЯагаад гэвэл: Оюун ухаанаа хөгжүүлэх Сөрөг тал: Дэндүү удаан суух мууЯагаад гэвэл: Хөдөлгөөний дутагдалд орж магадгүй

ҮБ

ҮДҮШ

/ 7 и

мн/

Дуртай тоглоомын талаар загварын дагуу бичсэн эсэхэд зөвлөх, засаж сайжруулахад нь туслах.

Гэрт: Хамгийн сөрөг тал багатай ямар тоглоом байна гэдгийг мэдэж ирэх.



32

Монгол хэлний нэгж хичээлийн хөтөлбөр II анги Тоглоомын зааврыг ухаарч ойлгохСэдэв 13 “Хөдөлгөөнт тоглоом чоно тарвагацах эр эм үгийн

“ы ий “ залгаж бичих” 1 цаг



Багшийн үйл ажиллагаа

Сурагчийн үйл ажиллагааХэрэглэг-дэхүүн

Үр дүн

ҮБ

ЯТ

/

2м

ин /


Ямар ямар үндэсний тоглоом байдаг вэ?

Шагай няслах Морь уралдах


Ү

БЭ

ҮШ

/

25 м

иг /

Бид өнөөдрийн

хичээлээр “Чоно тарвагацах” гэдэг үндэсний тоглоомыг тоглож сурна.

Тоглоомын зааврыг өөрчлөн өөрсдөө тоглоом зохиож сурцгаая.

1. Чоно тарвагацахТарвага: Чоно гуай, чоно гуай хэтээ өгөөчЧоно: Хэтээр яах гэсэн юм бэ?Тарвага: Гал түлье.Чоно: Галаар яах гэсэн юм бэ?Тарвага: Цавуу буцалгая.Чоно: Цавуугаар яах гэсэн юм бэ?Тарвага: Нум сум наая.Чоно: Нум сумаар яах гэсэн юм бэ?Тарвага: Чонын толгойг хага харвая гээд тарваганууд чононоос зугтана.

2. “Чоно тарвагацах” тоглоомыг Төл малын нэрээр солин тоглоцгоох.

Тоглоо-мын заавар

ҮБ

ҮДҮШ

/

8 м

ин /

Мэргэжлийн нэрийг олоод эр үгийг хөх өнгөөр, эм үгийг ягаан өнгөөр будаарай.

Гэрт: Чоно тарвагацах тоглоомын зааврыг өөрсдөө өөрчлөн тоглоом зохиож бичиж ирэх.

о б Й ц у э ө и а

ц а Г д а а э э

у г К у м о л з м

ө ш З у р а а ч ч

ү й л ч л э г ч өж ү ж и г ч и н юи ы и н ж е н е р

хүснэгт

33

Монгол хэлний нэгж хичээлийн хөтөлбөр II анги Тоглоомын зааврыг ухаарч ойлгохСэдэв 14 “ Үнэлэн дүгнэх” 1 цаг

Сургах даалгавар

1. Харгалзаа үүсгээрэй.

Тэмээ хурга

Ямаа унага

Хонь ботго

Үхэр ишиг

Морь тугал

2.Залгаврыг зөв залган бичээрэй. (ийн,ын,ийг,ыг,г,н)

Хонь,ямаа,үхэр,адуу,тэмээ

3.Дараах үгсийг эр эмээр нь ангилан бич.

Чоно,чавуу,тоглоом,өхөөрдөм,дөрвөн бэрх,хийморио,шагай,ээлжлэн

4.Дараах үгсээр өгүүлбэр зохиож бич.

Наадгай,уралдуулан,ардын,ахрын эсгий

5.Монголчууд ямар ямар шагайн наадгайгаар нааддаг вэ?

............................................................................................................................................

6.Дараах өгүүлбэрийг гүйцээн бичээрэй.

Морь..........................................................................................................нүүнэ.

7.Дараах үгсийг үеэр таслан бич.

Сарвууны,шагайгаа,оролцож

8.Зөв өгүүлбэр болгоорой.

эр,эм,шагай,арван,бэлэглэлээ,Найздаа,арван

34


Ахисан төвшний даалгавар

1. Дараах үгэнд “ы- ий” залгаврыг зөв залган бич

Азарга,унага,ингэ,гүү,бух ,ухна, хуц

2. Ч-ээр төгссөн үгэнд ийг залгаврыг зөв залган бичээд учрыг талбарла.

Наадагч, тоглогч, оролцогч, ялагч

3. Дараах үгийн утгыг тайлбарла.

Хөө хуяг, молор, хөлөг, ахрын эсгий, тэнгэр задрах

4. Асуултанд хариулж бич.

a) Хөө хуягийг хэргэлэдэг шагайн наадгайг юу гэж нэрлэдэг вэ? b) Эртний язгууртны хүүхдүүдийн шагайн наадгай тоглоомон дээр ямар тэмдэгүүд байсан вэ?c) Шагай хэдэн янзын буулттай вэ? нэрлэн бичнэ үү?

5. Дараах үгийг үеэр таслан бич.

Цүглуулсан, өхөөрддөг, эргүүлэгтэй, хийморио

6. Оньсогыг зөв дараалалд оруулж таа.

Эрхэм, биетэй. Эрхийн, дөрвөн, нэртэй. чинээ,

7. Дараах үгээр өгүүлбэр зохио.

Ташуулдаж, өрөөлдөх,

8. Шагай няслах тоглоомын зааврыг бичнэ үү?.

35


Хөгжсөн төвшний даалгавар

1. Эдгээр үгийн зөв бичих учрыг тайлбарла.

Зэргийг, тоглогчийг

2. Шагай гэсэн үгээр холбоо үг зохио зээрийн шагай шагай няслах

............ шагай шагай ............

............. шагай шагай .............

.............. шагай шагай .............

............. шагай шагай .............

3. Анаграмыг тайлж илүү үгийг ол.

Цогчлоро ааднагч чголгот агчля агшйа

.................... ................ .............. ............ .............

4. Шагай дөрвөн мөр шүлэг зохио

5. Компьютер тоглоомын сайн ба муу талыг бич. Яагаад

Сайн тал муу тал ....................... ...................................................... ...........................6. Эхний үгийн төгсгөл, дараагийн үгийн эхлэл болох үгийг олж бич.

Даа(луу) ван ........(тар )........... ........(гай).............

7. Өгүүлбэрийг зөв дараалалд оруулан бич. өхөөрддөг. хөрөнгө их, хүүдээ гэж, намайг, бэлгэдэн, Аав маань,

цуглуулсан, олон малтай,

8. Асуултанд оновчтой хариулан бич.a) Онх гэж юу вэ?b) Дөрвөн бэрх гэж юу вэ?c) Морь уралдуулж тоглоход ямар дүрэм баримтлах вэ?

36


Сургах даалгавар

1. Харгалзаа үүсгээрэй.

Тэмээ хурга

Ямаа унага

Хонь ботго

Үхэр ишиг

Морь тугал

2.Залгаврыг зөв залган бичээрэй. (ийн,ын,ийг,ыг,г,н)

Хонь,ямаа,үхэр,адуу,тэмээ

3.Дараах үгсийг эр эмээр нь ангилан бич.

Чоно,чавуу,тоглоом,өхөөрдөм,дөрвөн бэрх,хийморио,шагай,ээлжлэн

4.Дараах үгсээр өгүүлбэр зохиож бич.

Наадгай,уралдуулан,ардын,ахрын эсгий

5.Монголчууд ямар ямар шагайн наадгайгаар нааддаг вэ?

............................................................................................................................................

6.Дараах өгүүлбэрийг гүйцээн бичээрэй.

Морь..........................................................................................................нүүнэ.

7.Дараах үгсийг үеэр таслан бич.

Сарвууны,шагайгаа,оролцож

8.Зөв өгүүлбэр болгоорой.

эр,эм,шагай,арван,бэлэглэлээ,Найздаа,арван

37


Ахисан төвшний даалгавар

1. Дараах үгэнд “ы- ий” залгаврыг зөв залган бич

Азарга,унага,ингэ,гүү,бух ,ухна, хуц

2. Ч-ээр төгссөн үгэнд ийг залгаврыг зөв залган бичээд учрыг талбарла.

Наадагч, тоглогч, оролцогч, ялагч

3. Дараах үгийн утгыг тайлбарла.

Хөө хуяг, молор, хөлөг, ахрын эсгий, тэнгэр задрах

4. Асуултанд хариулж бич.

d) Хөө хуягийг хэргэлэдэг шагайн наадгайг юу гэж нэрлэдэг вэ? e) Эртний язгууртны хүүхдүүдийн шагайн наадгай тоглоомон дээр ямар тэмдэгүүд байсан вэ?f) Шагай хэдэн янзын буулттай вэ? нэрлэн бичнэ үү?

5. Дараах үгийг үеэр таслан бич.

Цүглуулсан, өхөөрддөг, эргүүлэгтэй, хийморио

6. Оньсогыг зөв дараалалд оруулж таа.

Эрхэм, биетэй. Эрхийн, дөрвөн, нэртэй. чинээ,

7. Дараах үгээр өгүүлбэр зохио.

Ташуулдаж, өрөөлдөх,

8. Шагай няслах тоглоомын зааврыг бичнэ үү?.

Хөгжсөн төвшний даалгавар

1. Эдгээр үгийн зөв бичих учрыг тайлбарла.

Зэргийг, тоглогчийг

2. Шагай гэсэн үгээр холбоо үг зохио зээрийн шагай шагай няслах

............ шагай шагай ............

............. шагай шагай .............

.............. шагай шагай .............

............. шагай шагай .............

38


3. Анаграмыг тайлж илүү үгийг ол.

Цогчлоро ааднагч чголгот агчля агшйа

.................... ................ .............. ............ .............

4. Шагай дөрвөн мөр шүлэг зохио

5. Компьютер тоглоомын сайн ба муу талыг бич. Яагаад

Сайн тал муу тал ....................... ...................................................... ...........................6. Эхний үгийн төгсгөл, дараагийн үгийн эхлэл болох үгийг олж бич.

Даа(луу) ван ........(тар )........... ........(гай).............

7. Өгүүлбэрийг зөв дараалалд оруулан бич. өхөөрддөг. хөрөнгө их, хүүдээ гэж, намайг, бэлгэдэн, Аав маань,

цуглуулсан, олон малтай,

8. Асуултанд оновчтой хариулан бич.d) Онх гэж юу вэ?e) Дөрвөн бэрх гэж юу вэ?f) Морь уралдуулж тоглоход ямар дүрэм баримтлах вэ?

39


Нүдлэх үгБэлэглэе бэлгэдьеШатрын хөлгийг Грек компьютерСудлаачид онх Няслах эргүүлэгтэй

40


Самбарын төлөвлөлт

41


Явцын үнэлгээ

42

Зорилгоо тодорхойболгохХичээлийн зорилтыг хичээлийн

эхэнд самбарт бичнэ.

Сурагчидтай тэд яагаад сурч байгаа ву сурч байгаа талаар ярилцана.

Богино-хугацааны болон урт хугацааны зорилгуудыг нөхцөл байдалтай нь холбон авч үзэх (тухайлбал, Шекспирт анализ хийх нь соёлын дэг жаягийн өргөн хүрээний мэдлэг болон бусад урт хугацааны зорилгоуудын аналитик чадварт хувь нэмэр болно)

Сурагчид хичээлийн, нэгж хичээлийн болон тухайн хичээлийн зорилгын талаар тодорхой ойголттой байгааг шалгана

Зорилгыг сурагчидтай холбон тодорхойлох

Back to AFL Tools


43

Хичээлийн зорилтот хэсгийг

тодорхойлохСурагчдаар хичээлийн эхэнд тухайн хичээл дээр юу хийх талаар зорилт тодорхойлуулахын тулд хичээлийг илүү зорилготой болгох.

Энэ нь хичээлийн туршид тодорхойлогдох ба plenary хэсэгт дахин эргэж харна.

Сурагчид өмнө тодорхойлсон зорилтууддаа хэрхэн хүрсэн талаараа бусадад үзүүлэх ба дараагийн хичээлийн зорилтоо тодорхойлно.

Back to AFL Tools

Нээлттэй бахаалттай

Хаалттай асуулт нь үр дүнтэй хэдий ч сурагчдад хийсвэр сэтгэлгээний чадвараа ашиглах эсвэл илүү сайн ойлголттой болоход тус болдоггүй. Нээлттэй асуулт нь ийм боломжийг илүү гаргаж өгдөг ба иймээс сурах үйл ажиллагааг сайжруулдаг.

Тухайлбал,

Чи өчигдөр орой гадуур гарсан уу?

Өчигдөр сургуулийн дараа юу хийсэн бэ?

Back to AFL Tools


44

Mid-unit үнэлгээНэгж хичээлийн төгсгөлд

үнэлгээ хийх нь багшид сурагчдын бэрхшээл болон нийтлэг байдаг ташаа ойлголтуудыг тодорхойлоход зарцуулах хугацааг багасгадаг

Нэгж хичээлийн явцад хийх үнэлгээнд зарцуулах хугацаа нь (тухайлбал 7 хичээлийн 5 нь) хянан нягтлах, эргэцүүлэх болон дахин сайжруулах боломжийг олгоно

Түүнчлэн энэ нь багшид тодорхой баримтаар сурагчдын ойлголт сул гэдэг нь харагдсан хэсэг дээр илүү сайн анхаарах боломжийг олгоно.

Back to AFL Tools

Гэрлэн ДохиоГэрлэн дохиог сурагчдын

ойлголтыг визуал байдлаар харуулахад ашиглаж болно.

Тухайлбал, . Сурагчдад улаан, шар, ногоон картууд байх ба үүнийгээ ширээн дээр эсвэл агаарт харуулна (улаан = ойлгоогүй, ногоон = бүгдийг ойлгосон)

Сурагчид гэрлийн дохиог ашиглан өөрсдөө үнэлгээ хийнэ. Багш үүнийг хараад журналдаа тэмдэглэж авна.

Ангийн сурагчид илтгэлийг гэрлийн дохио ашиглан үнэлнэ.

Back to AFL Tools


45

2 од ба нэг хүсэлХөндлөнгийн үнэлгээний

хувьд, сурагчдыг хоёр од нэг хүсэл хэлэхийг хүснэ.

Хоёр од = тухайн ажлын хамгийн сайн 2 хэсэг

Нэг хүсэл = илүү сайн болгон сайжруулах зүйл

Back to AFL Tools

- Гэрлэн дохиогсайжруулах

Сурагчидтай хамтран тухайн сэдэв, ажил эсвэл хичээлийг сайжруулахдаа тэднийг гэрлэн дохио ашиглан өөрсдийн ойлголтоо харуулахыг хүснэ.

Дараагаар нь сурагчид хийх сайжруулалтандаа илүү хянамгай хандаж хийсэн зүйлээ зүгээр л хянах эсвэл хийсэн тэмдэглэлээ үр дүнгүй уншихаас илүүтэй идэвхтэй оролцох боломжтой болно

Back to AFL Tools


46

, Асуулт зохиожхариулах

Шалгалтанд бэлтгэж байх үед сурагчид өөрсдөө асуулт зохиож түүндээ хариулах.

Энэ нь сурагчдыг үнэлгээний бүтэц, ажиллах материалын талаар тодорхой бодоход хүргэнэ. Form as well as function!

Back to AFL Tools


47

Үгийн талаархэлэлц

Хэлэлцүүлэгт оролцож байхдаа түлхүүр үгнүүдийг сонгож, анхаарал хандуул.

Тэдгээр үг хэрхэн хэрэглэгдэж байгаа талаар хэлэлц –

Ямар нэгэн салаа утга байна уу?

Бүгд тухайн үгийг ижил байдлаар хэрэглэж байна уу?

Back to AFL Tools


48

Documents

Монгол хэлний нэгж хичээлийн хөтөлбөр II анги ... · Web viewМонгол хэл II анги 2-2 28-р сургууль Монгол хэл II