МОНГОЛ УЛС ДАХЬ ДОТООД АУДИТЫН

ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ

Д.НАЦАГДОРЖ

Удирдах зөвлөлийн дэд дарга /IIA Mongolia chapter/

Агуулга

❖ Оршил

❖ Судалгааны үр дүн

❖ Дүгнэлт

Оршил

Судалгааны зорилго: Монгол Улс дахь дотоод аудитын үйлажиллагаа, ДАОУМПХ нэвтрүүлэлтийн өнөөгийн байдалд үнэлэлтөгөх.

Асуулга боловсруулалт: Дотоод аудитын үйл ажиллагаандхөндлөнгийн үнэлгээ өгөхөд ашиглагддаг асуулгыг жишиг болгонболовсруулсан.

Хамрах хүрээ: Дотоод аудитын нэгж болон дотоод аудитортой 50томоохон аж ахуйн нэгж байгууллагуудыг хамруулсан. Үүнд төсөвтболон төрийн өмчит байгууллага 34, аж ахуйн нэгж 16 хамрагдсан.

Өмнөх оны судалгаатай харьцуулалт: 2017 оны судалгаа нь дотоодаудитын удирдлага, бүтэц зохион байгуулалт, хүний нөөцийн хүрсэнтүвшинг үнэлэх, дүгнэлт өгөхөд чиглэж байсан бол тус судалгаа ньдотоод аудитын нэгжийн үндсэн үйл ажиллагаанд илүү чиглэсэн.

Судалгааг дотоод аудитын нэгжийн удирдлага болон олон жил ажилласан дотоод аудиторуудаас авсан болно.

ҮА Асуулт -1

ТЗТБ Агентлаг ОНЗЗБ ТӨҮГ БСБ ХК ХХК

Тоо 9 5 12 8 5 5 6

9

5

12

8

5 5

6

0

2

4

6

8

10

12

14

Судалгаанд хамрагдсан байгууллагуудын төрөл

18%

10%

24%16%

10%

10%

12%ТЗТБ

Агентлаг

ОНЗЗБ

ТӨҮГ

БСБ

ХК

ХХК

ҮА Асуулт -2

Сайн жишиг: Дотоод аудитын эрхэм зорилго “Эрсдэлд суурилсан бодит баталгаажуулалт,зөвлөгөө, зөв ойлголтоор хангах замаар байгууллагын үнэ цэнийг нэмэгдүүлэх, хамгаалахявдал.”

Харьцуулалт:

Апдааг илрүүлэгчҮнэ цэнийг

нэмэгдүүлэгчАрга хэмжээ авах

хэрэгсэлХянан шалгагч

Тоо 13 15 9 13

13

15

9

13

0

2

4

6

8

10

12

14

16

2. Танай дотоод аудитын нэгжийн үйл ажиллагааг байгууллага, хамт олон

тань хэрхэн үнэлдэг вэ?

26%

30%18%

26%

Апдааг илрүүлэгч

Үнэ цэнийг нэмэгдүүлэгч

Арга хэмжээ авах хэрэгсэл

Хянан шалгагч

Улсын байгууллага Хувийн хэвшил

15% 63%

Сайн жишиг: Алдаа дутагдал арилсан байна.

Харьцуулалт:

ҮА Асуулт -3

100% арилсан Мэдэхгүй Гарсаар байгааШалтгаан нөхцөлийг

тогтоогоогүй

Тоо 13 4 30 3

13

4

30

3

0

5

10

15

20

25

30

35

3. 2017 онд гүйцэтгэсэн дотоод аудитын үйл ажиллагаагаар илрүүлсэн алдаа дутагдал гарсан шалтгаан нөхцөлүүд өнөөдөр үгүй

болсон уу?

Улсын байгууллага Хувийн хэвшил

15% 50%

26%

8%

60%

6% 100% арилсан

Мэдэхгүй

Гарсаар байгаа

Шалтгаан нөхцөлийг тогтоогоогүй

Сайн жишиг: ДАОУМПХ-д заасны дагуу ДАН нь баталгаажуулах, зөвлөх үйлажиллагааг тэнцвэртэй байдлаар үзүүлнэ.

ҮА Асуулт -4

20%

28%

37%

16%

51%

17%

23%

9%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Баталгаажуулах үйл ажиллагаа Зөвлөх үйл ажиллагаа Санхүүгийн хяналт шалгалт Бусад

1 2 3 4

4. Танай дотоод аудитын нэгжийн үйл ажиллагааны бүтэц?

УЛСЫН СЕКТОР ДУНДАЖ ХУВИЙН СЕКТОР ДУНДАЖ

ДАНҮА Асуулт -5

29%

40%

24%

7%

36%

32%

18%

14%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

Санхүүгийн Гүйцэтгэлийн Нийцлийн Бусад

1 2 3 4

5. Дараах баталгаажуулах ба зөвлөх төрлийн үйл ажиллагаанд зарцуулсан цаг хугацааны хувь хэмжээг тодорхойлно уу?/

УЛСЫН СЕКТОР ХУВИЙН СЕКТОР

ҮА Асуулт -6

Өнгөрсөн цаг хугацаа ба гүйцэтгэл Ирээдүйн үйл ажиллагаа ба эрсдэл

Тоо 36 14

36

14

0

5

10

15

20

25

30

35

40

6. Танай дотоод аудитын нэгжийн үйл ажиллагаа аль цаг хугацаанд илүү

чиглэдэг вэ?

80%

20%Өнгөрсөн цаг хугацаа ба гүйцэтгэл

Ирээдүйн үйл ажиллагаа ба эрсдэл

Сайн жишиг: ДАОУМПХ, Үндсэн зарчим “Байгууллагын стратеги, зорилт,эрсдэлд ажлаа чиглүүлэх, гярхай, санаачлагатай, ирээдүйг харсан байх.”

Харьцуулалт:Улсын байгууллага Хувийн хэвшил

18% 50%

ДАНҮА Асуулт -7

Аудит хамрагдах сонирхол ихтэй

Хамрагдах сонирхолгүй Мэдэхгүй

Тоо 12 20 18

12

2018

0

5

10

15

20

25

7. Танай байгууллагын хамрах хүрээний нэгж, байгууллагуудын дотоод аудитад хамрагдах хүсэл сонирхол ямар байдаг

вэ?

24%

40%

36%

Аудит хамрагдах сонирхол ихтэй

Хамрагдах сонирхолгүй

Мэдэхгүй

Сайн жишиг: Аудитад хамрагдах сонирхолтой байна.

Харьцуулалт:Улсын байгууллага Хувийн хэвшил

21% 31%

ҮА Асуулт -8

5

2

3

3

4

5

6

1

2

2

1

3

1

2

7

1

0 1 2 3 4 5 6 7 8

Боловсон хүчний томилогоо, тогтвор суурьшил

Төлөвлөлт

Дотоод хяналт

Залилан

Засаглал

Мэдээллийн аюулгүй байдал

НББ

Нийцэл

Нэр хүнд

Санхүүгийн бахилга бат

Хараат бус байдал

Худалдан авах ажиллагаа

Эрх зүйн орчин

8. Дотоод аудитаар илэрч буй томоохон эрсдлүүд

Хувийн хэвшил

Улсын байгууллага

ҮА Асуулт -9

24%

16%

14%

42%

4%Стратеги төлөвлөгөөний хэрэгжилт, хяналт сул

Байгууллагын соёл төлөвшөөгүй

Боловсон хүчний бодлого хангалтгүй

Дотоод хяналтын тогтолцоо бүрдээгүй

БусадСтратеги төлөвлөгөөний хэрэгжилт, хяналт сул

Байгууллагын соёл

төлөвшөөгүй

Боловсон хүчний

бодлого хангалтгүй

Дотоод хяналтын тогтолцоо бүрдээгүй

Бусад

Тоо 12 8 7 21 2

12

87

21

2

0

5

10

15

20

25

9. Тэдгээр эрсдэл гарах гол эх сурвалж нь юу байна вэ?

ҮА Асуулт -10

Үгүй Тийм

Тоо 18 32

18

32

0

5

10

15

20

25

30

35

10. Танай нэгжийн үйл ажиллагаа аудитын баг, аудитороос үл хамаарч нэг үнэлгээ дүгнэлт өгөх хэмжээнд

зохион байгуулагдаж чадсан уу?36%

64%

Хувиар

Үгүй

Тийм

Сайн жишиг: ДАОУС 2040-БОДЛОГО БА ГОРИМУУД “АГУ дотоодаудитын нэгжийг удирдах бодлого, горимуудыг тогтоох ёстой.”

Харьцуулалт: Улсын байгууллага Хувийн хэвшил

59% 75%

ХН Асуулт -1

Тийм Үгүй Зарим талаар

Тоо 7 10 33

710

33

0

5

10

15

20

25

30

35

1. Дотоод аудитын нэгж нь аудитыг гүйцэтгэхэд хангалттай мэдлэг, ур

чадвар бүхий хүний нөөцөөр хангагдаж чадсан эсэх?

14%

20%

66%

Хувиар

Тийм

Үгүй

Зарим талаар

Сайн жишиг: ДАОУС 2030-НӨӨЦИЙН УДИРДЛАГА “АГУ батлагдсантөлөвлөгөөг биелүүлэхэд дотоод аудитын нөөцийг зохистой,хангалттай, үр нөлөөтэй бэлтгэж, хуваарилах ёстой.”

Харьцуулалт: Улсын байгууллага Хувийн хэвшил

6% 31%

2. Танай нэгжийн ажилтнуудын дотоод аудитаар ажилласан хугацаа

ХН Асуулт -2

Сайн жишиг: ДАОУС 1210-ЧАДВАР, 1220-МЭРГЭЖЛИЙН УР ДҮЙ, Засгийнгазрын 2015 оны 483-р тогтоол “Дотоод аудитор нь ... тухайн салбартмэргэжлээрээ 5-аас доошгүй жил ажилласан.... байна.”

3. Танай нэгжийн ажилтнууд /дотоод аудитор/ ямар мэргэжилтэй вэ?

ХН Асуулт -3

ХН Асуулт -4

Тийм Үгүй Заримдаа

Тоо 26 4 20

26

4

20

0

5

10

15

20

25

30

4. Дотоод аудиторууд мэргэжлийн болон бусад

сургалтуудад хамрагддаг эсэх?

52%

8%

40%Тийм

Үгүй

Заримдаа

Сайн жишиг: ДАОУМПХ, Үндсэн зарчим “Чанар ба тасралтгүй сайжруулалтыгилтгэн харуулж байх.” ДАОУС 1230-МЭРГЭЖЛИЙН ТАСРАЛТГҮЙ ХӨГЖИЛ“Дотоод аудиторууд мэргэжлээ тасралтгүй хөгжүүлэх замаар мэдлэг, урчадвар, бусад чадвараа сайжруулах ёстой.”

Харьцуулалт: Улсын байгууллага Хувийн хэвшил

44% 69%

ХН Асуулт -5

Ерөнхий ур чадвар

МэдлэгЗан төлөвийн ур

чадварТехникийн ур

чадвар

Тоо 16 13 5 16

16

13

5

16

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

5. Дотоод аудиторуудад нэн түрүүнд шаардлагатай байгаа

мэдлэг, ур чадвар юу вэ?

32%

26%10%

32%

Ерөнхий ур чадвар

Мэдлэг

Зан төлөвийн ур чадвар

Техникийн ур чадвар

ХББ Асуулт -1

Тийм Үгүй

Тоо 37 13

37

13

0

5

10

15

20

25

30

35

40

1. Дотоод аудитын нэгж нь гүйцэтгэх удирдлага/ төсвийн шууд захирагчийн

өөрийн үйл ажиллагаанд нь баталгаажуулах, зөвлөх үйл ажиллагаа

явуулдаг эсэх?

74%

26%

Тийм

Үгүй

ХББ Асуулт -2

Гүйцэтгэх удирдлага ТЕЗ

Тоо 15 35

0

5

10

15

20

25

30

35

40

2. Танай дотоод аудитын нэгж нь үндсэн үйл ажиллагаагаа хэнд

тайлагнадаг вэ?

30%

70%

Хувиар

Гүйцэтгэх удирдлага

ТЕЗ

Харьцуулалт: Улсын байгууллага Хувийн хэвшил

59% 94%

ХББ Асуулт -3

Гүйцэтгэх удирдлага ТЕЗ

Тоо 22 28

22

28

0

5

10

15

20

25

30

3. Дотоод аудитын нэгжийн удирдлагыг хэн томилдог вэ?

44%

56%

Хувиар

Гүйцэтгэх удирдлага

ТЕЗ

Харьцуулалт: Улсын байгууллага Хувийн хэвшил

41% 88%

ХББ Асуулт -4

Гүйцэтгэх захиралДотоод аудитын нэгжийн

удирдлагаАудитын хороо

Тоо 27 10 6

27

10

6

0

5

10

15

20

25

30

4. Дотоод аудитын нэгжийн төсвийг батлах, захиран зарцуулах эрх бүхий

албан тушаалтан аль вэ?

63%

23%

14%

Хувиар

Гүйцэтгэх захирал

Дотоод аудитын нэгжийн удирдлага

Аудитын хороо

Харьцуулалт: Улсын байгууллага Хувийн хэвшил

9% 63%

ХББ Асуулт -5

Тийм Үгүй Заримдаа

Тоо 29 2 19

29

2

19

0

5

10

15

20

25

30

35

5. Аудитыг гүйцэтгэхдээ хараат бус, бие даасан, хөндлөнгийн нөлөөлөлгүйгээр

гүйцэтгэж байна уу?

58%

4%

38%

Хувиар

Тийм

Үгүй

Заримдаа

Сайн жишиг: ДАОУМПХ-Дотоод аудитын тодорхойлолт

Харьцуулалт: Улсын байгууллага Хувийн хэвшил

41% 94%

Харьцуулалт: “Сайн жишиг ба үр дүн”

15% 15%18%

21%

59%

6%

44%

59%

41%

9%

41%

63%

50% 50%

31%

75%

31%

69%

94%88%

63%

94%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

ҮА-2 ҮА-3 ҮА-6 ҮА-7 ҮА-10 ХН-1 ХН-4 ХББ-2 ХББ-3 ХББ-4 ХББ-5

Улс

ХХ

ДҮГНЭЛТ

ХХ(31-94%)>Улс(6-59%)

❖ ҮА2 Үнэ цэнийг нэмэгдүүлэх- /Улс-15%, Хувь-63%/

❖ ҮА7 Хамрагдаг хүсэл бага- /Улс-21%, Хувь-31%/

❖ ХН1 Мэдлэг, ур чадвар бүхий хүний нөөцөөр хангах,

хангагдах- /Улс-6%, Хувь-31%/

❖ ХББ4 Гүйцэтгэх удирдлага төсвийг батлах, зарцуулах

/Улс-9%, Хувь-63%/

ЦААШИД АНХААРАХ ЗҮЙЛС

АНХААРАЛ ХАНДУУЛСАНД БАЯРЛАЛАА.