2

ХӨДӨЛМӨР, НИЙГМИЙН ХАМГААЛЛЫН СУДАЛГААНЫ ИНСТИТУТ

ЦАЛИН ХӨЛСНИЙ БҮТЦИЙН СУДАЛГАА - 2017

4

АГУУЛГА

ӨМНӨХ ҮГ ……………………………………………………………………………………………………..6

ЗУРГИЙН ЖАГСААЛТ ......................................................................................................................... 7

ХҮСНЭГТИЙН ЖАГСААЛТ .................................................................................................................. 8

ТОВЧИЛСОН ҮГИЙН ЖАГСААЛТ ...................................................................................................... 9

СУДАЛГААНЫ ХУРААНГУЙ .............................................................................................................. 10

БҮЛЭГ 1. СУДАЛГААНЫ ТАНИЛЦУУЛГА ........................................................................................ 15

1.1 Судалгааны танилцуулга ........................................................................................................ 15

1.2 Судалгааны зорилго, зорилт .................................................................................................. 15

1.3 Судалгааны хязгаарлагдмал байдал ..................................................................................... 15

1.4 Тайлангийн агуулга, бүтэц ...................................................................................................... 16

БҮЛЭГ 2. СУДАЛГААНЫ АРГА ЗҮЙ, ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ ........................................................ 18

2.1 Судалгааны хамрах хүрээ ....................................................................................................... 18

2.2 Түүврийн хэмжээ ...................................................................................................................... 18

2.3 Мэдээлэл цуглуулалт, боловсруулалт ................................................................................... 19

БҮЛЭГ 3. ЦАЛИН ХӨЛСНИЙ БҮТЭЦ ................................................................................................ 21

3.1 Нийт цалин ............................................................................................................................... 21

3.2 Нийт цалин ААНБ-ын эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар .................................... 24

3.3 Нийт цалин ААНБ-ын хариуцлага, өмчийн хэлбэрээр ......................................................... 27

3.4 Нийт цалин ажиллагчдын боловсрол, мэргэжлийн үндсэн ангиллаар ............................... 28

3.5 Бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхэлж буй ажиллагчдын нийт цалин .................................... 29

3.6 Шагнал урамшуулал олгосон байдал .................................................................................... 29

3.7 Цалин хөлсийг нэмэгдүүлсэн, бууруулсан шийдвэр ............................................................. 30

БҮЛЭГ 4. ҮНДСЭН ЦАЛИН ................................................................................................................ 33

4.1 ААНБ-ын үндсэн цалинг тооцож буй үзүүлэлт ...................................................................... 33

4.2 Үндсэн цалин ажиллагчдын тоо, хүйс, ААНБ-ын байршлаар .............................................. 36

4.3 Үндсэн цалин ажиллагчдын нас, тооны бүлгээр ................................................................... 37

4.4 Үндсэн цалин ажиллагчдын боловсрол, мэргэжлийн үндсэн ангиллаар ............................ 38

4.5 Үндсэн цалин ААНБ-ын эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар ................................ 40

4.6 Үндсэн цалин ААНБ-ын хариуцлага, өмчийн хэлбэрээр ...................................................... 41

4.7 Үйлдвэрчний эвлэлтэй болон эвлэлгүй байгууллагуудын үндсэн цалин ........................... 41

4.8 Бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхэлж буй ажиллагчдын үндсэн цалин................................. 42

БҮЛЭГ 5. ХӨДӨЛМӨРИЙН ХӨЛСНИЙ ДООД ХЭМЖЭЭ БОЛОН ТҮҮНЭЭС БАГА ХЭМЖЭЭГЭЭР ЦАЛИНЖИЖ БУЙ АЖИЛЛАГЧИД ................................................................................. 45

5.1 Хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ, түүнээс бага цалинтай хөдөлмөр эрхлэгчид .......... 45

БҮЛЭГ 6. АЖЛЫН ЦАГИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТ ............................................................................................ 48

6.1 Ажлын бус өдрөөр болон илүү цагаар ажилласан ажиллагчид .......................................... 48

БҮЛЭГ 7. ӨМНӨХ СУДАЛГААТАЙ ХАРЬЦУУЛСАН ЗАРИМ ҮР ДҮН ............................................ 51

7.1 Ажиллагчдын цалин хөлс ААНБ-ын байршлаар ................................................................... 52

7.2 Цалин хөлсний өөрчлөлт ААНБ-ын эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар ............. 52

3

Судалгааг гүйцэтгэсэн: Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын судалгааны институт, Хөдөлмөр эрхлэлтийн бодлогын судалгааны сектор

Судалгааг гүйцэтгэсэн багийн гишүүд:

М.Алтансүх ХНХСИ-ийн захирал Ц.Заяхүү ХНХСИ-ийн дэд захирал И.Энхбаатар ХЭБСС-ын эрхлэгч Н.Жаргалсайхан ХЭБСС-ын эрдэм шинжилгээний ажилтан Д.Алтангэрэл ХЭБСС-ын эрдэм шинжилгээний ажилтан Г.Мягмардулам ХЭБСС-ын эрдэм шинжилгээний ажилтан Б.Эрдэнэтуяа ХЭБСС-ын эрдэм шинжилгээний ажилтан С.Хүрэл-Эрдэнэ ХЭБСС-ын эрдэм шинжилгээний ажилтан

Хаяг: Монгол улс, Улаанбаатар хот, Хан-Уул дүүрэг, 2-р хороо Чингисийн өргөн чөлөө, Хөдөлмөрийн ордон, 5 давхар Утас: 77121286 Вэб хуудас: www.rilsp.gov.mn

4

АГУУЛГА

ӨМНӨХ ҮГ ……………………………………………………………………………………………………..6

ЗУРГИЙН ЖАГСААЛТ ......................................................................................................................... 7

ХҮСНЭГТИЙН ЖАГСААЛТ .................................................................................................................. 8

ТОВЧИЛСОН ҮГИЙН ЖАГСААЛТ ...................................................................................................... 9

СУДАЛГААНЫ ХУРААНГУЙ .............................................................................................................. 10

БҮЛЭГ 1. СУДАЛГААНЫ ТАНИЛЦУУЛГА ........................................................................................ 15

1.1 Судалгааны танилцуулга ........................................................................................................ 15

1.2 Судалгааны зорилго, зорилт .................................................................................................. 15

1.3 Судалгааны хязгаарлагдмал байдал ..................................................................................... 15

1.4 Тайлангийн агуулга, бүтэц ...................................................................................................... 16

БҮЛЭГ 2. СУДАЛГААНЫ АРГА ЗҮЙ, ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ ........................................................ 18

2.1 Судалгааны хамрах хүрээ ....................................................................................................... 18

2.2 Түүврийн хэмжээ ...................................................................................................................... 18

2.3 Мэдээлэл цуглуулалт, боловсруулалт ................................................................................... 19

БҮЛЭГ 3. ЦАЛИН ХӨЛСНИЙ БҮТЭЦ ................................................................................................ 21

3.1 Нийт цалин ............................................................................................................................... 21

3.2 Нийт цалин ААНБ-ын эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар .................................... 24

3.3 Нийт цалин ААНБ-ын хариуцлага, өмчийн хэлбэрээр ......................................................... 27

3.4 Нийт цалин ажиллагчдын боловсрол, мэргэжлийн үндсэн ангиллаар ............................... 28

3.5 Бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхэлж буй ажиллагчдын нийт цалин .................................... 29

3.6 Шагнал урамшуулал олгосон байдал .................................................................................... 29

3.7 Цалин хөлсийг нэмэгдүүлсэн, бууруулсан шийдвэр ............................................................. 30

БҮЛЭГ 4. ҮНДСЭН ЦАЛИН ................................................................................................................ 33

4.1 ААНБ-ын үндсэн цалинг тооцож буй үзүүлэлт ...................................................................... 33

4.2 Үндсэн цалин ажиллагчдын тоо, хүйс, ААНБ-ын байршлаар .............................................. 36

4.3 Үндсэн цалин ажиллагчдын нас, тооны бүлгээр ................................................................... 37

4.4 Үндсэн цалин ажиллагчдын боловсрол, мэргэжлийн үндсэн ангиллаар ............................ 38

4.5 Үндсэн цалин ААНБ-ын эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар ................................ 40

4.6 Үндсэн цалин ААНБ-ын хариуцлага, өмчийн хэлбэрээр ...................................................... 41

4.7 Үйлдвэрчний эвлэлтэй болон эвлэлгүй байгууллагуудын үндсэн цалин ........................... 41

4.8 Бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхэлж буй ажиллагчдын үндсэн цалин................................. 42

БҮЛЭГ 5. ХӨДӨЛМӨРИЙН ХӨЛСНИЙ ДООД ХЭМЖЭЭ БОЛОН ТҮҮНЭЭС БАГА ХЭМЖЭЭГЭЭР ЦАЛИНЖИЖ БУЙ АЖИЛЛАГЧИД ................................................................................. 45

5.1 Хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ, түүнээс бага цалинтай хөдөлмөр эрхлэгчид .......... 45

БҮЛЭГ 6. АЖЛЫН ЦАГИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТ ............................................................................................ 48

6.1 Ажлын бус өдрөөр болон илүү цагаар ажилласан ажиллагчид .......................................... 48

БҮЛЭГ 7. ӨМНӨХ СУДАЛГААТАЙ ХАРЬЦУУЛСАН ЗАРИМ ҮР ДҮН ............................................ 51

7.1 Ажиллагчдын цалин хөлс ААНБ-ын байршлаар ................................................................... 52

7.2 Цалин хөлсний өөрчлөлт ААНБ-ын эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар ............. 52

3

5 6

ӨМНӨХ ҮГ

Эдийн засгийн үйл ажиллагаа, хөдөлмөрийн харилцаанд чухал нөлөө үзүүлэгч хүчин зүйлсийн нэг бол тухайн улс орны цалин хөлсний бүтэц, түүний тогтолцооны асуудал юм.

Бид 2009-2010 онд Олон улсын хөдөлмөрийн байгууллагын техникийн тусламжаар ҮСХ-той хамтран “Цалин хөлсний бүтцийн судалгаа”-г олон улсын арга, аргачлалын дагуу улсын хэмжээнд анх удаа хийж гүйцэтгэсэн. Энэхүү судалгаа нь тухайн үедээ ажиллагчдын цалин, хөлс, нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлс, урамшууллын хэмжээг тусгасан, улсын хэмжээний цалин хөлсний бүтцийг тодорхойлсон суурь судалгаа болсон.

2013 оноос эхэлж салбарын яамнаас “Цалин хөлсний бүтцийн судалгаа”-г хоёр жил тутамд явуулж байхаар шийдвэрлэн, зохион байгуулж ирлээ.

Судалгаагаар ажиллагчдын үндсэн цалин, нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлс, шагнал урамшуулал зэрэг цалин хөлсний бүтцийг нарийвчлан тодорхойлж, бодлого боловсруулагч, шийдвэр гаргагч нар, эрдэмтэн, судлаачдад танилцуулж байна.

Түүвэрт сонгогдон, бидний хүсэлтийг хүлээн авч, судалгаанд мэдээллээ өгсөн ААНБ-ын удирдлага, мэргэжилтэн нартаа талархал илэрхийлье. Таны оролцоо салбарын бодлогод ашиглахуйц мэдээллийн эх үүсвэр болж байгаа юм.

Та бүхэн судалгааны үр дүнтэй танилцан, өөрсдийн үйл ажиллагаандаа ашиглахын зэрэгцээ судалгааны арга, аргачлалтай холбоотой санал хүсэлтээ бидэнд илгээж, хамтран ажиллахыг хүсье.

ЗАХИРАЛ М.АЛТАНСҮХ

5

7.3 ААНБ- ын хариуцлагын хэлбэр, өмчийн хэлбэрээр .............................................................. 55

7.4 Ажил мэргэжлийн үндсэн ангиллаар ..................................................................................... 57

7.5 ХХДХ болон түүнээс бага хэмжээгээр цалинжиж буй ажиллагчдаар ................................ 59

ДҮГНЭЛТ............................................................................................................................................62

66

ӨМНӨХ ҮГ

Эдийн засгийн үйл ажиллагаа, хөдөлмөрийн харилцаанд чухал нөлөө үзүүлэгч хүчин зүйлсийн нэг бол тухайн улс орны цалин хөлсний бүтэц, түүний тогтолцооны асуудал юм.

Бид 2009-2010 онд Олон улсын хөдөлмөрийн байгууллагын техникийн тусламжаар ҮСХ-той хамтран “Цалин хөлсний бүтцийн судалгаа”-г олон улсын арга, аргачлалын дагуу улсын хэмжээнд анх удаа хийж гүйцэтгэсэн. Энэхүү судалгаа нь тухайн үедээ ажиллагчдын цалин, хөлс, нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлс, урамшууллын хэмжээг тусгасан, улсын хэмжээний цалин хөлсний бүтцийг тодорхойлсон суурь судалгаа болсон.

2013 оноос эхэлж салбарын яамнаас “Цалин хөлсний бүтцийн судалгаа”-г хоёр жил тутамд явуулж байхаар шийдвэрлэн, зохион байгуулж ирлээ.

Судалгаагаар ажиллагчдын үндсэн цалин, нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлс, шагнал урамшуулал зэрэг цалин хөлсний бүтцийг нарийвчлан тодорхойлж, бодлого боловсруулагч, шийдвэр гаргагч нар, эрдэмтэн, судлаачдад танилцуулж байна.

Түүвэрт сонгогдон, бидний хүсэлтийг хүлээн авч, судалгаанд мэдээллээ өгсөн ААНБ-ын удирдлага, мэргэжилтэн нартаа талархал илэрхийлье. Таны оролцоо салбарын бодлогод ашиглахуйц мэдээллийн эх үүсвэр болж байгаа юм.

Та бүхэн судалгааны үр дүнтэй танилцан, өөрсдийн үйл ажиллагаандаа ашиглахын зэрэгцээ судалгааны арга, аргачлалтай холбоотой санал хүсэлтээ бидэнд илгээж, хамтран ажиллахыг хүсье.

ЗАХИРАЛ М.АЛТАНСҮХ

7 8

ХҮСНЭГТИЙН ЖАГСААЛТ

Хүснэгт 1. Бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхэлж буй ажиллагчдын нийт цалингийн бүтэц ажиллагчдын тооны бүлгээр ............................................................................................. 12

Хүснэгт 2. ААНБ, ажиллагчдын эзлэх хувь, тооны бүлгээр ............................................................... 18 Хүснэгт 3. Түүврийн хэмжээ, салбараар, ажиллагчдын тооны бүлгээр ............................................ 19 Хүснэгт 4. Ажиллагчдын нийт цалин, цалин тооцож буй үзүүлэлтээр /мян төг/............................... 21 Хүснэгт 5. ААНБ-ын ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж, байршил /мян төг/ .............................. 22 Хүснэгт 6. Ажиллагчдын нийт цалингийн бүтэц, салбараар /хувь/.................................................... 26 Хүснэгт 7. Ажиллагчдын нийт цалингийн бүтэц, ААНБ-ын өмчийн хэлбэрээр /мян төг, хувь/ ........ 27 Хүснэгт 8. Ажиллагчдын нийт цалингийн бүтэц, ААНБ-ын хариуцлагын хэлбэрээр ....................... 28 Хүснэгт 9. Ажиллагчдын нийт цалингийн бүтэц, ажил мэргэжлийн үндсэн ангилал ....................... 28 Хүснэгт 10. Нийт цалин, ажиллагчдын боловсролын түвшнээр ........................................................ 29 Хүснэгт 11. Бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхэлж буй ажиллагчдын нийт цалин .............................. 29 Хүснэгт 12. Ажиллагчдын үндсэн цалин тооцож буй үзүүлэлтээр .................................................... 34 Хүснэгт 13. Үндсэн цалин ажиллагчдын тоо, хүйс, ААНБ-ын байршлаар ........................................ 36 Хүснэгт 14. Үндсэн цалин ажиллагчдын нас, тооны бүлгээр /хүйс, мян төг/ .................................... 37 Хүснэгт 15. Ажиллагчдын нас, тооны бүлэг бүсээр /мян төг/ ............................................................. 38 Хүснэгт 16. Ажиллагчдын үндсэн цалин, боловсролын түвшин, бүсээр /мян төг/ ........................... 39 Хүснэгт 17. Үндсэн цалин, ажиллагчдын тоо, ажил мэргэжлийн үндсэн ангилал, хүйсээр /мян төг/

............................................................................................................................................. 39 Хүснэгт 18. Ажиллагчдын үндсэн цалин, ажил мэргэжлийн үндсэн ангилал нас, тооны бүлгээр

/мян төг/ ............................................................................................................................... 40 Хүснэгт 19. Ажиллагчдын үндсэн цалин, ажиллагчдын тооны бүлгээр /мян төг/ ............................. 41 Хүснэгт 20. Нийт цалингийн бүтцийн харьцуулалт салбараар .......................................................... 54 Хүснэгт 21. Нийт цалингийн бүтцийн өөрчлөлт, байгууллагын өмчийн хэлбэрээр /мян төг/ .......... 56 Хүснэгт 22. Ажиллагчдын тоо болон хувь, цалингийн интервалаар ................................................. 59

7

ЗУРГИЙН ЖАГСААЛТ

Зураг 1. Үндсэн цалинг тооцож буй үзүүлэлт ...................................................................................... 10 Зураг 2. Үндсэн цалинг тооцож буй үзүүлэлт ААНБ-ын хариуцлагын хэлбэрээр ............................ 11 Зураг 3. Ажиллагчдын үндсэн цалин /мян төг/ .................................................................................... 11 Зураг 4. Цалингийн харьцуулалт, хүйсээр ........................................................................................... 11 Зураг 5. Цалингийн бүтцийн харьцуулалт, оноор ............................................................................... 12 Зураг 6. Цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхэд тооцсон суурь ....................................................................... 13 Зураг 7. ХХДХ болон түүнээс бага цалинтай ажиллагчид, сард ажилласан өдрөөр ....................... 13 Зураг 8. Ажиллагчдын нийт цалингийн бүтэц /хувь/ ........................................................................... 21 Зураг 9. ААНБ-ын ажиллагчдын нийт цалингийн бүтэц хүйсээр ....................................................... 23 Зураг 10. ААНБ-ын ажиллагчдын нийт цалингийн бүтэц бүсээр ....................................................... 24 Зураг 11. ААНБ-ын ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж, салбараар /мян төг/ ............................. 24 Зураг 12. Шагнал урамшуулал авсан ажиллагчдын тоо болон дундаж урамшууллын хэмжээ,

ААНБ-ын хариуцлагын хэлбэрээр ........................................................................................ 30 Зураг 13. Цалин хөлсийг нэмэгдүүлсэн ААНБ ..................................................................................... 30 Зураг 14. Цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхэд тооцсон суурь .................................................................... 31 Зураг 15. Цалин хөлс нэмсэн ААНБ-уудын нийт байгууллагад эзлэх хувийн жин, ААНБ-ын

хариуцлагын хэлбэрээр ........................................................................................................ 31 Зураг 16. ААНБ-ын ажиллагчдын үндсэн цалинг тооцож буй үзүүлэлтээр /хувь/ ............................ 33 Зураг 17. ААНБ-ын хариуцлагын хэлбэр, үндсэн цалин тооцож буй үзүүлэлтээр /хувь/ ................ 34 Зураг 18. ААНБ-ын өмчийн хэлбэр, үндсэн цалин тооцож буй үзүүлэлтээр /хувь/ .......................... 35 Зураг 19. Үндсэн цалин тооцож буй үзүүлэлт, ажиллагчдын насны бүлгээр /хувь/ ......................... 35 Зураг 20. Ажиллагчдын үндсэн цалин бүсээр /мян төг/ ................................................................... 37 Зураг 21. Ажиллагчдын үндсэн цалин, боловсролын түвшнээр /хүйс, мян төг/ ............................... 38 Зураг 22. Ажиллагчдын үндсэн цалин, салбараар /мян төг/ .............................................................. 41 Зураг 23. Үндсэн цалингийн хэмжээ, үйлдвэрчний эвлэлтэй болон эвлэлгүй, ААНБ-ын төрлөөр

/мян төг/ ................................................................................................................................ 42 Зураг 24. Бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхлэгчид ................................................................................ 42 Зураг 25. Бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхлэгчдийн үндсэн цалин салбараар ................................. 43 Зураг 26. ХХДХ, түүнээс бага цалин авсан ажиллагчид, сард ажилласан өдрөөр .......................... 45 Зураг 27. ХХДХ болон түүнээс бага цалинтай ажиллагчид, ЭЗҮА-ны салбараар, хувиар ............. 46 Зураг 28. ХХДХ болон түүнээс доогуур хэмжээний үндсэн цалин авсан ажиллагчид,ААНБ-ын

ажиллагчдын тооны бүлгээр /хувь/ ..................................................................................... 46 Зураг 29. Ажлын бус өдрөөр болон илүү цагаар ажилласан ажиллагчид, ААНБ-ын хариуцлагын

хэлбэрээр ............................................................................................................................... 48 Зураг 30. Илүү цагаар ажилласан ажиллагчид, ААНБ-ын өмчийн хэлбэрээр, хувиар .................... 48 Зураг 31. Ажлын бус өдөр ажилласан ажиллагчдын нэмэгдэл хөлс авсан байдал, ААНБ-ын

өмчийн хэлбэрээр .................................................................................................................. 49 Зураг 32. Нийт болон үндсэн цалингийн хэмжээ /мян, төг/ ............................................................... 51 Зураг 33. Нийт цалингийн бүтцийн өөрчлөлт /мян.төг/ ..................................................................... 51 Зураг 34. Нийт болон үндсэн цалингийн харьцуулалт бүсээр /хувь/ ................................................ 52 Зураг 35. Нийт цалингийн өөрчлөлт, ЭЗҮА-ны салбараар /хувь/ ...................................................... 53 Зураг 36. Нийт цалингийн харьцуулалт эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар ..................... 53 Зураг 37. Үндсэн цалингийн өөрчлөлт, салбараар /хувь/ ................................................................... 54 Зураг 38. Үндсэн цалингийн өөрчлөлт, салбараар /мян төг/ .............................................................. 55 Зураг 39. Нийт цалингийн бүтцийн өөрчлөлт ААНБ-ын хариуцлагын хэлбэрээр ............................ 55 Зураг 40. Үндсэн цалингийн өөрчлөлт, байгууллагын өмчийн хэлбэрээр /хувь/ .............................. 56 Зураг 41. Үндсэн цалин, ААНБ-ын хариуцлагын хэлбэрээр /мян төг/ ............................................... 57 Зураг 42. Үндсэн цалингийн өөрчлөлт, ажил мэргэжлийн үндсэн ангиллаар ................................. 57 Зураг 43. Нийт цалинг ажил мэргэжлийн үндсэн ангиллаар /мян төг/ .............................................. 58 Зураг 44. Нийт цалингийн бүтцийн өөрчлөлт үндсэн мэргэжлийн бүлгээр ...................................... 58 Зураг 45. ХХДХ болон түүнээс доогуур хэмжээний үндсэн цалин авсан ажиллагчдын нийт

ажиллагчдад эзлэх хувь, байгууллагын хариуцлагын хэлбэрээр ..................................... 59 Зураг 46. ХХДХ болон түүнээс доогуур хэмжээний үндсэн цалин авсан ажиллагчид, байгууллагын

өмчийн хэлбэрээр, хувиар .................................................................................................... 60 Зураг 47. ХХДХ болон түүнээс бага хэмжээний үндсэн цалин авсан ажиллагчдын нийт

ажиллагчдад эзлэх хувь, салбараар.................................................................................... 60

88

ХҮСНЭГТИЙН ЖАГСААЛТ

Хүснэгт 1. Бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхэлж буй ажиллагчдын нийт цалингийн бүтэц ажиллагчдын тооны бүлгээр ............................................................................................. 12

Хүснэгт 2. ААНБ, ажиллагчдын эзлэх хувь, тооны бүлгээр ............................................................... 18 Хүснэгт 3. Түүврийн хэмжээ, салбараар, ажиллагчдын тооны бүлгээр ............................................ 19 Хүснэгт 4. Ажиллагчдын нийт цалин, цалин тооцож буй үзүүлэлтээр /мян төг/............................... 21 Хүснэгт 5. ААНБ-ын ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж, байршил /мян төг/ .............................. 22 Хүснэгт 6. Ажиллагчдын нийт цалингийн бүтэц, салбараар /хувь/.................................................... 26 Хүснэгт 7. Ажиллагчдын нийт цалингийн бүтэц, ААНБ-ын өмчийн хэлбэрээр /мян төг, хувь/ ........ 27 Хүснэгт 8. Ажиллагчдын нийт цалингийн бүтэц, ААНБ-ын хариуцлагын хэлбэрээр ....................... 28 Хүснэгт 9. Ажиллагчдын нийт цалингийн бүтэц, ажил мэргэжлийн үндсэн ангилал ....................... 28 Хүснэгт 10. Нийт цалин, ажиллагчдын боловсролын түвшнээр ........................................................ 29 Хүснэгт 11. Бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхэлж буй ажиллагчдын нийт цалин .............................. 29 Хүснэгт 12. Ажиллагчдын үндсэн цалин тооцож буй үзүүлэлтээр .................................................... 34 Хүснэгт 13. Үндсэн цалин ажиллагчдын тоо, хүйс, ААНБ-ын байршлаар ........................................ 36 Хүснэгт 14. Үндсэн цалин ажиллагчдын нас, тооны бүлгээр /хүйс, мян төг/ .................................... 37 Хүснэгт 15. Ажиллагчдын нас, тооны бүлэг бүсээр /мян төг/ ............................................................. 38 Хүснэгт 16. Ажиллагчдын үндсэн цалин, боловсролын түвшин, бүсээр /мян төг/ ........................... 39 Хүснэгт 17. Үндсэн цалин, ажиллагчдын тоо, ажил мэргэжлийн үндсэн ангилал, хүйсээр /мян төг/

............................................................................................................................................. 39 Хүснэгт 18. Ажиллагчдын үндсэн цалин, ажил мэргэжлийн үндсэн ангилал нас, тооны бүлгээр

/мян төг/ ............................................................................................................................... 40 Хүснэгт 19. Ажиллагчдын үндсэн цалин, ажиллагчдын тооны бүлгээр /мян төг/ ............................. 41 Хүснэгт 20. Нийт цалингийн бүтцийн харьцуулалт салбараар .......................................................... 54 Хүснэгт 21. Нийт цалингийн бүтцийн өөрчлөлт, байгууллагын өмчийн хэлбэрээр /мян төг/ .......... 56 Хүснэгт 22. Ажиллагчдын тоо болон хувь, цалингийн интервалаар ................................................. 59

9 10

СУДАЛГААНЫ ХУРААНГУЙ

Цалин хөлсний бүтцийн судалгааг цалин хөлсний талаарх бүхий л мэдээллийг шинэчлэх, статистикийг боловсронгуй болгох, ажиллагчдын үндсэн цалин, нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлс, шагнал урамшуулал зэргийг нарийвчлан тодорхойлж, хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ болон бусад цалин хөлстэй холбогдох үзүүлэлтүүдтэй уялдуулан дүгнэлт гаргаснаар хөдөлмөрийн салбарын бодлого боловсруулагчид, эрдэмтэн судлаачид, хэрэглэгчдийг мэдээллээр хангах зорилгоор гүйцэтгэлээ.

Цалин хөлсний бүтцийн судалгаанд нийт 2376 ААНБ хамрагдсан ба ААНБ-ын 819 нь орон нутгийн, 1557 нь Улаанбаатар хотын ААНБ байна.

Судалгааны түүвэрт нийт 29904 ажиллагчид хамрагдсан ба тэдний 50.8 хувь нь эрэгтэй, 49.2 хувь эмэгтэй ажиллагчид байлаа.

Судалгаанд хамрагдсан ажиллагчдын нийт цалингийн улсын дундаж хэмжээ нь 827.1 мянган төгрөг байгаа ба цалин хөлсний бүтцийн хувьд 721.8 мянган төгрөг буюу 86.3 хувийг үндсэн цалин, 58.4 мянган төгрөг буюу 6.9 хувийг нэмэгдэл, 45.3 мянган төгрөг буюу 5.5 хувийг нэмэгдэл хөлс, үлдсэн 9.5 мянган төгрөг буюу 1.2 хувийг шагнал урамшуулал эзэлж байна.

Эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар нийт цалингийн дунджийг тооцож, судалгааны дундаж нийт цалинтай харьцуулахад уул уурхай, олборлолтын салбар хамгийн өндөр буюу 698.1 төгрөгөөр, мэргэжлийн шинжлэх ухаан болон техникийн салбарт 426.8 төгрөгөөр, санхүү болон даатгалын үйл ажиллагааны салбар 165.5 төгрөгөөр, мэдээлэл холбооны салбар 113.3 төгрөгөөр, бөөний болон жижиглэн худалдаа, машин мотоциклын засвар үйлчилгээний салбар 108.8 мянган төгрөгөөр өндөр байна. Бусад салбарын хувьд улсын дунджаас доогуур нийт цалинтай байна. Хөдөө аж ахуй, загас барилт, ан агнуурын салбарын ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж 500.5 мянган төгрөг байгаа нь хамгийн бага нийт цалинтай байна.

Монгол Улсын хэмжээнд ААНБ-ууд үндсэн цалинг тогтоохдоо байгууллагын үйл ажиллагааны онцлогоос хамаарч ажиллагчдын ажилласан жил, ур чадвар, мэргэжлийн зэргийг харгалзан үздэг байна.

Зураг 1.Үндсэн цалинг тооцож буй үзүүлэлт

ААНБ-ын ажиллагчдын үндсэн цалинг тооцож буй үзүүлэлтээр судалгаанд

хамрагдсан байгууллагуудын 50.3 хувь нь тухайн гүйцэтгэж буй ажил үүрэг, албан тушаалын онцлогийг харгалздаг бол 7.9 хувь нь ур чадвар, мэргэжлийн зэрэгт үндэслэн тогтоодог гэжээ.

9

ТОВЧИЛСОН ҮГИЙН ЖАГСААЛТ ХНХЯ Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яам ХНХСИ Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын судалгааны институт ААНБ Аж ахуйн нэгж, байгууллага ББН Бүх гишүүд нь бүрэн хариуцлагатай нөхөрлөл ЗБН Зарим гишүүд нь бүрэн хариуцлагатай нөхөрлөл МҮЭХ Монголын Үйлдвэрчний Эвлэлийн Холбоо МАОЭНХ Монголын Ажил Олгогч Эздийн Нэгдсэн Холбоо ОНӨҮГ Орон нутгийн өмчит үйлдвэрийн газар ТӨҮГ Төрийн өмчит үйлдвэрийн газар ХХДХ Хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ ХК Хувьцаат компани ХХК Хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани ҮСХ Үндэсний статистикийн хороо НХХЯ Нийгмийн хамгаалал, хөдөлмөрийн яам ХАА Хөдөө аж ахуй ХССМГ Хөдөлмөрийн судалгаа, сургалт мэдээллийн газар ЦХБС Цалин хөлсний бүтцийн судалгаа ТББ Төрийн бус байгууллага ЭЗҮАС Эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбар

1010

СУДАЛГААНЫ ХУРААНГУЙ

Цалин хөлсний бүтцийн судалгааг цалин хөлсний талаарх бүхий л мэдээллийг шинэчлэх, статистикийг боловсронгуй болгох, ажиллагчдын үндсэн цалин, нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлс, шагнал урамшуулал зэргийг нарийвчлан тодорхойлж, хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ болон бусад цалин хөлстэй холбогдох үзүүлэлтүүдтэй уялдуулан дүгнэлт гаргаснаар хөдөлмөрийн салбарын бодлого боловсруулагчид, эрдэмтэн судлаачид, хэрэглэгчдийг мэдээллээр хангах зорилгоор гүйцэтгэлээ.

Цалин хөлсний бүтцийн судалгаанд нийт 2376 ААНБ хамрагдсан ба ААНБ-ын 819 нь орон нутгийн, 1557 нь Улаанбаатар хотын ААНБ байна.

Судалгааны түүвэрт нийт 29904 ажиллагчид хамрагдсан ба тэдний 50.8 хувь нь эрэгтэй, 49.2 хувь эмэгтэй ажиллагчид байлаа.

Судалгаанд хамрагдсан ажиллагчдын нийт цалингийн улсын дундаж хэмжээ нь 827.1 мянган төгрөг байгаа ба цалин хөлсний бүтцийн хувьд 721.8 мянган төгрөг буюу 86.3 хувийг үндсэн цалин, 58.4 мянган төгрөг буюу 6.9 хувийг нэмэгдэл, 45.3 мянган төгрөг буюу 5.5 хувийг нэмэгдэл хөлс, үлдсэн 9.5 мянган төгрөг буюу 1.2 хувийг шагнал урамшуулал эзэлж байна.

Эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар нийт цалингийн дунджийг тооцож, судалгааны дундаж нийт цалинтай харьцуулахад уул уурхай, олборлолтын салбар хамгийн өндөр буюу 698.1 төгрөгөөр, мэргэжлийн шинжлэх ухаан болон техникийн салбарт 426.8 төгрөгөөр, санхүү болон даатгалын үйл ажиллагааны салбар 165.5 төгрөгөөр, мэдээлэл холбооны салбар 113.3 төгрөгөөр, бөөний болон жижиглэн худалдаа, машин мотоциклын засвар үйлчилгээний салбар 108.8 мянган төгрөгөөр өндөр байна. Бусад салбарын хувьд улсын дунджаас доогуур нийт цалинтай байна. Хөдөө аж ахуй, загас барилт, ан агнуурын салбарын ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж 500.5 мянган төгрөг байгаа нь хамгийн бага нийт цалинтай байна.

Монгол Улсын хэмжээнд ААНБ-ууд үндсэн цалинг тогтоохдоо байгууллагын үйл ажиллагааны онцлогоос хамаарч ажиллагчдын ажилласан жил, ур чадвар, мэргэжлийн зэргийг харгалзан үздэг байна.

Зураг 1.Үндсэн цалинг тооцож буй үзүүлэлт

ААНБ-ын ажиллагчдын үндсэн цалинг тооцож буй үзүүлэлтээр судалгаанд

хамрагдсан байгууллагуудын 50.3 хувь нь тухайн гүйцэтгэж буй ажил үүрэг, албан тушаалын онцлогийг харгалздаг бол 7.9 хувь нь ур чадвар, мэргэжлийн зэрэгт үндэслэн тогтоодог гэжээ.

11 12

Ажиллагчдын үндсэн болон нийт цалин 2015 оноос хойш хэрхэн өөрчлөгдсөн байдлыг харьцуулан үзлээ. ААНБ-ын ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж 2015 оны дунджаас 17.3 хувиар буюу 121.9 мянган төгрөгөөр нэмэгдсэн байна.

Харин үндсэн цалингийн дундаж 18.7 хувиар буюу 113.7 мянган төгрөгөөр нэмэгдсэн байна. Ажиллагчдын нийт болон үндсэн цалингийн өөрчлөлтийг хүйсээр тодруулбал эрэгтэй ажиллагчдын нийт цалин 153.8 мянган төгрөг буюу 21.1 хувиар, эмэгтэй ажиллагчдын 88.7 мянган төгрөгөөр буюу 13.0 хувиар нэмэгдсэн бол үндсэн цалингийн хувьд эрэгтэй ажиллагчдынх 151.2 мянган төгрөг буюу 24.0 хувиар, эмэгтэй ажиллагчдынх 75.0 мянган төгрөгөөр буюу 12.8 хувиар тус тус нэмэгдсэн үр дүн гарсан.

Зураг 5. Цалингийн бүтцийн харьцуулалт, оноор

2015 онд нийт цалинд эзлэх үндсэн цалин 86.2 хувь байсан бол 2017 оны дүнгээр

энэ үзүүлэлт 87.3 хувь болж 1.1 пунктээр өссөн, нэмэгдэл 7.6 хувиас 6.9 болж 0.7 пунктээр буурсан, нэмэгдэл хөлс 4.5 хувиас 5.5 хувь болж 1.0 пунктээр өссөн, шагнал урамшуулал 1.6 хувиас 1.2 хувь болж 0.4 пунктээр буурсан үзүүлэлт гарсан байна.

Судалгаанд хамрагдсан ААНБ-т ажиллаж байгаа бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхэлж буй 1094 ажиллагчид буюу нийт ажиллагчдын 3.7 хувь байна. Тэдний 55.1 хувь нь эрэгтэй, 44.9 хувь эмэгтэй байна. Бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхлэгчдийн цалин хөлсний хувьд 50 ба түүнээс дээш ажиллагчидтай ААНБ-ын хувьд нийт дундаж цалингаас дээгүүр, харин 49 ба түүнээс доош ажиллагчидтай ААНБ-ын ажиллагчид улсын нийт дундаж цалингаас бага хэмжээгээр цалинжиж байна.

Хүснэгт 1. Бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхэлж буй ажиллагчдын нийт цалингийн бүтэц ажиллагчдын тооны бүлгээр

Ажиллагчдын тооны бүлэг Нийт цалин Үндсэн

цалин Нэмэгдэл Нэмэгдэл хөлс

Шагнал урамшуулал

Нийт цалин 827.1 721.8 57.3 45.3 9.5 1-5 749.5 740.9 9.5 7.1 4.9 6-19 805.3 774.4 22.5 12.2 3.0 20-49 783.5 704.4 43.2 30.3 7.0 50-149 828.5 694.3 73.2 55.4 11.3 150+ 894.8 729.2 84.8 76.6 14.9

Ажил олгогчид ажиллагчдын цалинг сүүлийн 1 жилийн хугацаанд дунджаар 17.1 хувиар нэмэгдүүлсэн байна. Цалин хөлс нэмэгдүүлэхэд тооцсон аргачлалын хувьд 82,6 хувь нь үндсэн цалинд, 8.6 хувь нь үндсэн цалин болон нэмэгдлийн нийлбэрт, үлдсэн 7.3 хувь нь нийт цалин хөлсөнд үндэслэн нэмэгдүүлсэн байна.

705.2

608.1

53.9

31.6

11.62015 он

827.1

721.8

57.3

45.3

9.5

Нийт цалин

Үндсэн цалин

Нэмэгдэл

Нэмэгдэл хөлс

Шагнал урамшуулал 2017 он

11

Зураг 2.Үндсэн цалинг тооцож буй үзүүлэлт ААНБ-ын хариуцлагын хэлбэрээр

Судалгаанд хамрагдсан ААНБ-ын хариуцлагын хэлбэрээр харьцуулан үзвэл

төсөвт байгууллагууд ажил үүрэг, ажилласан жилийг, ХХК болон ХК нь ажил үүрэг, албан тушаал, түүнчлэн гүйцэтгэл буюу хийснээр гэсэн үзүүлэлтийг харгалзан үндсэн цалинг тооцдог байна. Судалгаанд хамрагдсан ажиллагчдын үндсэн цалин улсын дунджаар 721.8 мянган төгрөг байна. Дундаж үндсэн цалинг хүйсээр тодруулбал, эрэгтэй ажиллагчид 780.9 мянга, эмэгтэй ажиллагчдын хувьд 661.1 мянган төгрөг байна.

Зураг 3.Ажиллагчдын үндсэн цалин /мян төг/

ААНБ-уудын ажиллагчдын үндсэн цалинг бүс нутгаар харьцуулан үзвэл

Улаанбаатар хотын ААНБ-уудын ажиллагчдын үндсэн цалин улсын дунджаас 13.7 хувиар буюу 99.0 мянган төгрөгөөр илүү байхад баруун бүсийн ААНБ 130.7 мянган төгрөгөөр буюу 35.6 хувиар, хангайн бүс 203.3 мянган төгрөгөөр буюу 28.2 хувиар, зүүн бүс 194.9 мянган төгрөгөөр буюу 27.0 хувиар, төвийн бүс 150.5 мянган төгрөгөөр буюу 20.9 хувиар тус тус бага байна.

Зураг 4.Цалингийн харьцуулалт, хүйсээр

18.514.813.714.59.740.527.960.813.3

14.83.75.99.2

7.58.1

10.58.9

44.433.327.527.625.2

10.817.4

8.933.3

22.248.152.948.757.540.544.221.453.3

Бүх гишүүд бүрэн хариуцлагатай …Зарим гишүүд бүрэн хариуцлагатай …

Хоршоо Хувьцаат компани

Хязгаарлагдмал хариуцлагатай …Төрийн өмчит үйлдвэрийн газар

Орон нутгийн өмчит үйлдвэрийн газар Төсөвт байгууллага

Төрийн бус байгууллага

Ажилласан жилээр Ур чадвар мэргэжлийн зэргээрГүйцэтгэлээр буюу хийснээр Ажил үүрэг албан тушаалаар

465.0 518.5 571.3 526.9

820.8

Баруун бүс Хангайн бүс Төвийн бүс Зүүн бүс Улаанбаатар

Улсын дундаж 721,8

705.2

730.5

679.6

608.1

629.7

586.1

2015 Үндсэн цалин 2015 Нийт цалин

827.1

884.2

768.2

721.8

780.9

661.1

Улсын дундаж

Эрэгтэй

Эмэгтэй

2017 Үндсэн цалин 2017 Нийт цалин

1212

Ажиллагчдын үндсэн болон нийт цалин 2015 оноос хойш хэрхэн өөрчлөгдсөн байдлыг харьцуулан үзлээ. ААНБ-ын ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж 2015 оны дунджаас 17.3 хувиар буюу 121.9 мянган төгрөгөөр нэмэгдсэн байна.

Харин үндсэн цалингийн дундаж 18.7 хувиар буюу 113.7 мянган төгрөгөөр нэмэгдсэн байна. Ажиллагчдын нийт болон үндсэн цалингийн өөрчлөлтийг хүйсээр тодруулбал эрэгтэй ажиллагчдын нийт цалин 153.8 мянган төгрөг буюу 21.1 хувиар, эмэгтэй ажиллагчдын 88.7 мянган төгрөгөөр буюу 13.0 хувиар нэмэгдсэн бол үндсэн цалингийн хувьд эрэгтэй ажиллагчдынх 151.2 мянган төгрөг буюу 24.0 хувиар, эмэгтэй ажиллагчдынх 75.0 мянган төгрөгөөр буюу 12.8 хувиар тус тус нэмэгдсэн үр дүн гарсан.

Зураг 5. Цалингийн бүтцийн харьцуулалт, оноор

2015 онд нийт цалинд эзлэх үндсэн цалин 86.2 хувь байсан бол 2017 оны дүнгээр

энэ үзүүлэлт 87.3 хувь болж 1.1 пунктээр өссөн, нэмэгдэл 7.6 хувиас 6.9 болж 0.7 пунктээр буурсан, нэмэгдэл хөлс 4.5 хувиас 5.5 хувь болж 1.0 пунктээр өссөн, шагнал урамшуулал 1.6 хувиас 1.2 хувь болж 0.4 пунктээр буурсан үзүүлэлт гарсан байна.

Судалгаанд хамрагдсан ААНБ-т ажиллаж байгаа бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхэлж буй 1094 ажиллагчид буюу нийт ажиллагчдын 3.7 хувь байна. Тэдний 55.1 хувь нь эрэгтэй, 44.9 хувь эмэгтэй байна. Бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхлэгчдийн цалин хөлсний хувьд 50 ба түүнээс дээш ажиллагчидтай ААНБ-ын хувьд нийт дундаж цалингаас дээгүүр, харин 49 ба түүнээс доош ажиллагчидтай ААНБ-ын ажиллагчид улсын нийт дундаж цалингаас бага хэмжээгээр цалинжиж байна.

Хүснэгт 1. Бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхэлж буй ажиллагчдын нийт цалингийн бүтэц ажиллагчдын тооны бүлгээр

Ажиллагчдын тооны бүлэг Нийт цалин Үндсэн

цалин Нэмэгдэл Нэмэгдэл хөлс

Шагнал урамшуулал

Нийт цалин 827.1 721.8 57.3 45.3 9.5 1-5 749.5 740.9 9.5 7.1 4.9 6-19 805.3 774.4 22.5 12.2 3.0 20-49 783.5 704.4 43.2 30.3 7.0 50-149 828.5 694.3 73.2 55.4 11.3 150+ 894.8 729.2 84.8 76.6 14.9

Ажил олгогчид ажиллагчдын цалинг сүүлийн 1 жилийн хугацаанд дунджаар 17.1 хувиар нэмэгдүүлсэн байна. Цалин хөлс нэмэгдүүлэхэд тооцсон аргачлалын хувьд 82,6 хувь нь үндсэн цалинд, 8.6 хувь нь үндсэн цалин болон нэмэгдлийн нийлбэрт, үлдсэн 7.3 хувь нь нийт цалин хөлсөнд үндэслэн нэмэгдүүлсэн байна.

705.2

608.1

53.9

31.6

11.62015 он

827.1

721.8

57.3

45.3

9.5

Нийт цалин

Үндсэн цалин

Нэмэгдэл

Нэмэгдэл хөлс

Шагнал урамшуулал 2017 он

13 13

Зураг 6. Цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхэд тооцсон суурь

Судалгаанд хамрагдсан ажиллагчдын 3.6 хувь нь хөдөлмөрийн хөлсний доод

хэмжээгээр, 1.4 хувь нь түүнээс бага цалинтай байгаа бөгөөд эдгээр ажиллагчдын 53.9 хувь нь эрэгтэй, 46.1 хувь нь эмэгтэй байна.

ХХДХ болон түүнээс бага цалинтай ажиллагчдын 69.5 хувь нь МУ-ын иргэний өмчийн ХХК-д ажиллаж байна. Тэдний 14.9 хувь нь бөөний болон жижиглэн худалдаа, 12.5 хувь нь боловсруулах үйлдвэр, 10.0 хувь нь барилгын салбарт, 7.4 хувь нь ХАА-н салбарт, тус тус ажиллаж байгаа нь дийлэнх хэсгийг эзэлж байна.

Зураг 7. ХХДХ болон түүнээс бага цалинтай ажиллагчид, сард ажилласан өдрөөр

Судалгаанд хамрагдсан ажиллагчдаас илүү цагаар ажилласан нь 14.7 хувь, ажлын бус өдөр ажилласан нь 10.2 хувь байжээ. Тэдгээрийн 39.7 хувь нь МУ-ын иргэний хувийн ХХК-д, 32.2 хувь нь төрийн байгууллагын ажиллагчид байгаа юм. МУ-ын иргэний өмчийн ААНБ-д илүү цагаар ажилласан ажиллагчдын 58.7 хувь нь, гадаадын иргэний хувийн өмчийн ААН-ийн ажиллагчдын 53.7 хувь нь нэмэгдэл хөлс аваагүй байгаа нь хамгийн муу үзүүлэлт болов. Өөрөөр хэлбэл хувийн хэвшлийн ААН-үүд ажиллагчдад нэмэгдэл олгох сонирхолгүй байгаа нь харагдаж байна. Илүү цагаар ажилласан боловч огт нэмэгдэл хөлс аваагүй ажиллагчдын 82.4 хувь дээрх хоёр өмчийн хэлбэрийн байгууллагад харьяалагдаж байгаа нь үүнийг гэрчилнэ.

Сүүлийн жилд (2016.5-2017.5) ААНБ-ын ажиллагчдадаа олгосон шагнал урамшууллын хэмжээ болон шагнал урамшуулал авсан ажиллагчдын тоог тодруулсан. Судалгаанд хамрагдсан ажиллагчдын 4663 буюу 15.6 хувь нь шагнал урамшуулал авсан байна.

536443

4639

Нийт Үндсэн цалинҮндсэн цалин, нэмэгдэл Нийт цалин

5.5 7.8 4.9

15.3

62.6

3.87.215.3

6.5 5.6

63.7

1.9

1-10 өдөр 11-20 өдөр 21 өдөр 22 өдөр 23 өдөр 24+ өдөр

240 <240.0

14

15 16

✓ Үйл ажиллагаа явуулаагүй Х тайлантай болон хаяг байршил тодорхой бус ААНБ-ыг хамруулаагүй;

✓ Цалин хөлсний бүтцийн судалгааг түүвэрт хамрагдсан ААНБ-ын 2017 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар цалингийн цэсэд үндэслэн авсан;

✓ Төрийн удирдлага ба батлан хамгаалах үйл ажиллагаа, албан журмын нийгмийн хамгааллын үйл ажиллагааны салбар болон Олон Улсын байгууллагуудын мэдээллийг түүврийн хүрээнээс хасаж тооцсон;

✓ Судалгааны мэдээлэл цуглуулах явцад үйл ажиллагаа явуулаагүй болон 150 ба түүнээс дээш ажиллагчидтай ч, мэдээлэл өгөхөөс татгалзсан ААНБ-ын мэдээллийг тайланд тусгаагүй болно;

1.4 Тайлангийн агуулга, бүтэц Цалин хөлсний бүтцийн судалгааны тайлан нь дараах 7 бүлгээс бүрдэнэ. Тайлангийн Бүлэг 1-д судалгааны үндэслэл, зорилго, ач холбогдол, судалгааны хязгаарлагдмал байдлын талаар, Бүлэг 2-т хамрагдсан аж ахуйн нэгж, судалгааны арга зүй, хамрах хүрээ, зохион байгуулалт, түүврийн хэмжээ, мэдээлэл цуглуулалт, боловсруулалтын талаар, Бүлэг 3-т цалин хөлсний бүтэц болох үндсэн цалин, нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлс, шагнал, урамшууллын талаар дэлгэрэнгүй, Бүлэг 4-т судалгаанд хамрагдсан ААНБ-ын ажиллагчдын үндсэн цалингийн хэмжээг нас, хүйс, аймаг, нийслэл, бүс, ажил мэргэжлийн үндсэн ангиллаар, ажиллагчдын тооны бүлэг болон эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбарын ангилал, хөдөлмөр эрхлэлтийн байдал зэргээр тодруулна, мөн үйлдвэрчний эвлэлтэй эсэх тухай, Бүлэг 5-д хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ /ХХДХ/ болон түүнээс багаар цалинжиж буй ажиллагчдын талаар, Бүлэг 6-д ажлын өдөр болон ажлын цагийн үзүүлэлт, бусад хүчин зүйлтэй хэрхэн холбогдож буй талаар, Бүлэг 7-д энэхүү судалгааны зарим үзүүлэлтийг 2015 оны судалгаатай харьцуулсан өөрчлөлтийг, эцэст нь судалгааны дүгнэлт, санал зөвлөмжийг оруулсан болно.

15

БҮЛЭГ 1. СУДАЛГААНЫ ТАНИЛЦУУЛГА

1.1 Судалгааны танилцуулга Эдийн засгийн үйл ажиллагаа, хөдөлмөрийн харилцаанд чухал нөлөө үзүүлэгч

хүчин зүйлсийн нэг бол тухайн улс орны цалин хөлсний бүтэц, түүний тогтолцооны асуудал байдаг. Цалин хөлсний бүтэц, бүрэлдэхүүн болох үндсэн цалин, нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлс, шагнал урамшууллын талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл бэлтгэж, шинжилгээ хийснээр бодлого боловсруулагч болон хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ тогтоохтой холбоотой хөдөлмөр, нийгмийн зөвшлийн гурван талт хороо, судлаачдыг мэдээллээр хангадаг ач холбогдолтой юм. Судалгааг 2010 онд олон улсын аргачлалын дагуу анх удаа ОУХБ-ын техникийн туслалцаатайгаар Үндэсний статистикийн хороотой хамтран зохион байгуулж байсан. Салбарын яамнаас 2013 оноос “Цалин хөлсний бүтцийн судалгаа”-г 2 жил тутам зохион байгуулж, гүйцэтгэсэн. Бид “Цалин хөлсний бүтцийн судалгаа”-г дөрөв дэх удаа, үндэсний хэмжээнд амжилттай зохион байгууллаа.

1.2 Судалгааны зорилго, зорилт

Цалин хөлсний бүтцийн судалгааны зорилго нь цалин хөлсний талаарх бүхий л мэдээллийг шинэчлэх, статистикийг боловсронгуй болгох, ажиллагчдын үндсэн цалин, нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлс, шагнал урамшуулал зэргийг нарийвчлан тодорхойлж, хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ болон бусад цалин хөлстэй холбогдох үзүүлэлтүүдтэй уялдуулан дүгнэлт гаргаснаар хөдөлмөрийн салбарын бодлого боловсруулагчид, эрдэмтэн судлаачид, хэрэглэгчдийг мэдээллээр хангах явдал юм. Судалгаанд дараах зорилтуудыг дэвшүүлэн, ажилласан. ✓ Цалин хөлсний статистик мэдээллийг шаардлагатай үзүүлэлтүүдээр шинэчлэн

баяжуулах, бүтцийг тодорхойлох; ✓ Аж ахуй нэгж, байгууллагын хариуцлагын хэлбэр, өмчийн хэлбэр, ажиллагчдын

тоо, үйл ажиллагааны чиглэл, ажиллагчдын мэргэжлийн чиглэл, ангиллаар нь үндсэн цалин, нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлс, шагнал урамшууллын өөрчлөлт, нас, хүйс, боловсролын түвшин, ажилласан жил, албан тушаал, цалин олголтын хугацааны давтамж зэргийг харьцуулан гаргах;

✓ ААНБ-ын цалин тогтоож буй аргачлал, чиг хандлагыг тодорхойлох; ✓ Судалгааны мэдээллийг боловсруулан тайлан, зөвлөмж бэлтгэх, хэрэглэгчдэд

хүргэх ажлыг зохион байгуулах;

Судалгааны ач холбогдол

Судалгааны үр дүнгээр цалин, хөлсний бүтэц, бүрэлдэхүүний талаарх мэдээллийг шинэчлэхийн зэрэгцээ өмнөх онууддаа харьцуулан, өөрчлөлт, чин хандлагыг тодорхойлох боломж олдоно. Өөрөөр хэлбэл судалгаагаар ААНБ-ын байнгын болон түр, бүрэн бус цагаар ажиллагчдын нийт цалинд эзэлж буй үндсэн цалин, нэмэгдэл хөлс, шагнал урамшууллын хувь хэмжээ, цалин хөлс тооцож буй үзүүлэлт, ажиллагчдын боловсрол, нас, хүйс, хөдөлмөр эрхлэлтийн байдал, ҮЭ-д нэгдсэн эсэх зэрэг мэдээллийн олон эх сурвалжийг бий болгосноор салбарын бодлого боловсруулагч, судлаачдыг мэдээллээр хангахын зэрэгцээ ААНБ-уудад ч үнэтэй мэдээлэл болдог юм.

1.3 Судалгааны хязгаарлагдмал байдал Цалин хөлсний бүтцийн судалгаа нь дараах хязгаарлалтыг өөртөө агуулсан болно.

✓ Бизнес регистрийн санд бүртгэлтэй ААНБ-аас түүврийн хүрээг бэлтгэсэн тул албан бус сектор болон олон улсын санхүүжилт бүхий томоохон төсөл, хөтөлбөр судалгааны хүрээнд хамрагдаагүй;

1616

✓ Үйл ажиллагаа явуулаагүй Х тайлантай болон хаяг байршил тодорхой бус ААНБ-ыг хамруулаагүй;

✓ Цалин хөлсний бүтцийн судалгааг түүвэрт хамрагдсан ААНБ-ын 2017 оны 5 дугаар сарын 31-ний өдрийн байдлаар цалингийн цэсэд үндэслэн авсан;

✓ Төрийн удирдлага ба батлан хамгаалах үйл ажиллагаа, албан журмын нийгмийн хамгааллын үйл ажиллагааны салбар болон Олон Улсын байгууллагуудын мэдээллийг түүврийн хүрээнээс хасаж тооцсон;

✓ Судалгааны мэдээлэл цуглуулах явцад үйл ажиллагаа явуулаагүй болон 150 ба түүнээс дээш ажиллагчидтай ч, мэдээлэл өгөхөөс татгалзсан ААНБ-ын мэдээллийг тайланд тусгаагүй болно;

1.4 Тайлангийн агуулга, бүтэц Цалин хөлсний бүтцийн судалгааны тайлан нь дараах 7 бүлгээс бүрдэнэ. Тайлангийн Бүлэг 1-д судалгааны үндэслэл, зорилго, ач холбогдол, судалгааны хязгаарлагдмал байдлын талаар, Бүлэг 2-т хамрагдсан аж ахуйн нэгж, судалгааны арга зүй, хамрах хүрээ, зохион байгуулалт, түүврийн хэмжээ, мэдээлэл цуглуулалт, боловсруулалтын талаар, Бүлэг 3-т цалин хөлсний бүтэц болох үндсэн цалин, нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлс, шагнал, урамшууллын талаар дэлгэрэнгүй, Бүлэг 4-т судалгаанд хамрагдсан ААНБ-ын ажиллагчдын үндсэн цалингийн хэмжээг нас, хүйс, аймаг, нийслэл, бүс, ажил мэргэжлийн үндсэн ангиллаар, ажиллагчдын тооны бүлэг болон эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбарын ангилал, хөдөлмөр эрхлэлтийн байдал зэргээр тодруулна, мөн үйлдвэрчний эвлэлтэй эсэх тухай, Бүлэг 5-д хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ /ХХДХ/ болон түүнээс багаар цалинжиж буй ажиллагчдын талаар, Бүлэг 6-д ажлын өдөр болон ажлын цагийн үзүүлэлт, бусад хүчин зүйлтэй хэрхэн холбогдож буй талаар, Бүлэг 7-д энэхүү судалгааны зарим үзүүлэлтийг 2015 оны судалгаатай харьцуулсан өөрчлөлтийг, эцэст нь судалгааны дүгнэлт, санал зөвлөмжийг оруулсан болно.

17 18

БҮЛЭГ 2. СУДАЛГААНЫ АРГА ЗҮЙ, ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ

2.1 Судалгааны хамрах хүрээ

Үндэсний статистикийн хорооны аж ахуйн нэгж, байгууллагын бизнес регистрийн санд 2016 оны эцсийн байдлаар 72.1 мянган аж ахуйн нэгж, байгууллага үйл ажиллагаа явуулж байна хэмээн бүртгэгджээ. Цалин хөлсний бүтцийн судалгаанд мэдээллийн чанар, судалгааны хамралтыг хангах үүднээс түүврийг оновчтой сонгохын тулд дараах үзүүлэлтийн харгалзан, 2750 ААНБ-ыг судалгаанд хамруулсан. Үүнд:

• Эдийн засгийн үйл ажиллагааны бүхий л салбаруудыг; • ААНБ-ын ажиллагчдын тооны бүлгээр; • ААНБ-ын хариуцлагын хэлбэрийг; • ААНБ-ын өмчийн хэлбэрийг; • Газар зүйн байршлыг;

2.2 Түүврийн хэмжээ

Түүврийн хэмжээг тогтоохдоо 2015 оны судалгааны мэдээллийн баазад үндэслэн, түүврийн дизайнд шинжилгээ хийхэд ЭЗҮА-ны салбарын төлөөлөл хангалттай байсан тул түүврийн хэмжээ, дизайныг хэвээр хадгалсан. Харин нэлэнхүй хамруулах томоохон ААНБ-уудын тооны өөрчлөлтөөс хамаарч хуваарилалтад бага хэмжээний өөрчлөлтийг оруулав.

Түүврийн дизайны ерөнхий онцлог нь ЭЗҮА-ны салбар бүрийн ААНБ-уудыг ажиллагчдын тоогоор харгалзан бүлэглэх, түүврийн жигд хуваарилалт хийж, харьцуулагдахуйц байдлыг хангах зэрэг болно.

Бүлэглэлт нь түүврийн алдааг бууруулж, үр дүнгийн нарийвчлалыг сайжруулах давуу талтай бөгөөд тус судалгаанд 1) 1-5 ажиллагч, 2) 6-19 ажиллагч, 3) 20-49 ажиллагч, 4) 50-149 ажиллагч, 5) 150, түүнээс дээш ажиллагчтай гэж бүлэглэсэн.

Хүснэгт 2. ААНБ, ажиллагчдын эзлэх хувь, тооны бүлгээр

Бүлэг Ажиллагчдын тоо

ААНБ-ийн эзлэх хувь

Ажиллагчдын эзлэх хувь

1 1 - 5 71.4 9.3 2 6 - 19 16.0 12.4 3 20 - 49 7.6 16.7 4 50 - 149 3.6 21.7 5 150+ 1.3 40.0 100.0 100.0

Тус судалгааны үндсэн үр дүнг ЭЗҮА-ны салбараар тооцох бөгөөд 2015 оны судалгааны түүврийн хуваарилалтыг салбар бүрд ижил байх зарчмаар, мөн ажиллагчдын тооны бүлгийн хуваарилалтыг харгалзан үүсгэсэн. Энэ удаагийн судалгаанд түүврийн дизайныг хэвээр хадгалснаар өмнөх судалгааны үр дүнтэй харьцуулагдах боломжийг хангасан юм.

1818

БҮЛЭГ 2. СУДАЛГААНЫ АРГА ЗҮЙ, ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ

2.1 Судалгааны хамрах хүрээ

Үндэсний статистикийн хорооны аж ахуйн нэгж, байгууллагын бизнес регистрийн санд 2016 оны эцсийн байдлаар 72.1 мянган аж ахуйн нэгж, байгууллага үйл ажиллагаа явуулж байна хэмээн бүртгэгджээ. Цалин хөлсний бүтцийн судалгаанд мэдээллийн чанар, судалгааны хамралтыг хангах үүднээс түүврийг оновчтой сонгохын тулд дараах үзүүлэлтийн харгалзан, 2750 ААНБ-ыг судалгаанд хамруулсан. Үүнд:

• Эдийн засгийн үйл ажиллагааны бүхий л салбаруудыг; • ААНБ-ын ажиллагчдын тооны бүлгээр; • ААНБ-ын хариуцлагын хэлбэрийг; • ААНБ-ын өмчийн хэлбэрийг; • Газар зүйн байршлыг;

2.2 Түүврийн хэмжээ

Түүврийн хэмжээг тогтоохдоо 2015 оны судалгааны мэдээллийн баазад үндэслэн, түүврийн дизайнд шинжилгээ хийхэд ЭЗҮА-ны салбарын төлөөлөл хангалттай байсан тул түүврийн хэмжээ, дизайныг хэвээр хадгалсан. Харин нэлэнхүй хамруулах томоохон ААНБ-уудын тооны өөрчлөлтөөс хамаарч хуваарилалтад бага хэмжээний өөрчлөлтийг оруулав.

Түүврийн дизайны ерөнхий онцлог нь ЭЗҮА-ны салбар бүрийн ААНБ-уудыг ажиллагчдын тоогоор харгалзан бүлэглэх, түүврийн жигд хуваарилалт хийж, харьцуулагдахуйц байдлыг хангах зэрэг болно.

Бүлэглэлт нь түүврийн алдааг бууруулж, үр дүнгийн нарийвчлалыг сайжруулах давуу талтай бөгөөд тус судалгаанд 1) 1-5 ажиллагч, 2) 6-19 ажиллагч, 3) 20-49 ажиллагч, 4) 50-149 ажиллагч, 5) 150, түүнээс дээш ажиллагчтай гэж бүлэглэсэн.

Хүснэгт 2. ААНБ, ажиллагчдын эзлэх хувь, тооны бүлгээр

Бүлэг Ажиллагчдын тоо

ААНБ-ийн эзлэх хувь

Ажиллагчдын эзлэх хувь

1 1 - 5 71.4 9.3 2 6 - 19 16.0 12.4 3 20 - 49 7.6 16.7 4 50 - 149 3.6 21.7 5 150+ 1.3 40.0 100.0 100.0

Тус судалгааны үндсэн үр дүнг ЭЗҮА-ны салбараар тооцох бөгөөд 2015 оны судалгааны түүврийн хуваарилалтыг салбар бүрд ижил байх зарчмаар, мөн ажиллагчдын тооны бүлгийн хуваарилалтыг харгалзан үүсгэсэн. Энэ удаагийн судалгаанд түүврийн дизайныг хэвээр хадгалснаар өмнөх судалгааны үр дүнтэй харьцуулагдах боломжийг хангасан юм.

19 19

Хүснэгт 3. Түүврийн хэмжээ, салбараар, ажиллагчдын тооны бүлгээр

Код Салбарын нэр Ажиллагчдын тооны бүлэг

Дүн 1 2 3 4 5 A ХАА, ойн аж ахуй, загас барилт, ан агнуур 56 30 26 8 5 125 B Уул уурхай, олборлолт 36 25 26 31 59 177 C Боловсруулах үйлдвэрлэл 38 22 23 40 66 189 D Цахилгаан, хий, уур, агааржуулалт 16 45 12 25 20 118

E Ус хангамж: Бохир ус зайлуулах систем, хог хаягдлын менежмент болон цэвэрлэх үйл ажиллагаа 38 9 20 18 6 91

F Барилга 42 26 25 30 94 217

G Бөөний болон жижиглэн худалдаа: Машин мотоциклын засвар үйлчилгээ 62 25 25 30 77 219

H Тээвэр ба агуулахын үйл ажиллагаа 38 31 26 30 25 150

I Зочид буудал, байр, сууц болон нийтийн хоолны үйлчилгээ 47 30 31 29 13 150

J Мэдээлэл, холбоо 47 30 28 26 14 145 K Санхүүгийн болон даатгалын үйл ажиллагаа 62 30 25 14 10 141 L Үл хөдлөх хөрөнгийн үйл ажиллагаа 54 30 28 11 9 132

M Мэргэжлийн, шинжлэх ухаан болон техникийн үйл ажиллагаа 50 30 26 30 16 152

N Удирдлагын болон дэмжлэг үзүүлэх үйл ажиллагаа 47 32 27 38 16 160

P Боловсрол 34 25 25 50 47 181

Q Хүний эрүүл мэнд ба нийгмийн халамжийн үйл ажиллагаа 33 26 25 27 45 156

R Урлаг, үзвэр, тоглоом наадам 44 33 30 30 4 141 S Үйлчилгээний бусад үйл ажиллагаа 46 28 16 11 101 Нийт ААНБ 791 507 444 478 526 2746

2.3 Мэдээлэл цуглуулалт, боловсруулалт

Тус судалгааг улсыг хэмжээнд гүйцэтгэсэн бөгөөд мэдээллийг сургалтад хамрагдаж, бэлтгэгдсэн судлаачид түүвэрт сонгогдсон ААНБ бүрээр зочилж, цуглуулсан. Судалгааны асуулгыг хүлээж авахдаа мэдээллийн чанар, үнэн зөв байдлыг хангах үүднээс ярилцлагын үед хийгдсэн аудио бичлэгтэй тулгалт хийх хяналтыг тогтмол явуулж, тодорхойгүй буюу шаардлага хангаагүй мэдээллийг тодруулж, баталгаажуулсан. Цуглуулсан мэдээллийг CSPro программаар бэлтгэн, засварласан, харин боловсруулалтыг Stata.15 программыг ашиглан гүйцэтгэлээ.

20

21 21

БҮЛЭГ 3. ЦАЛИН ХӨЛСНИЙ БҮТЭЦ

Судалгааны тайлангийн энэ бүлэгт цалин хөлсний бүтэц, бүрэлдэхүүнийг авч үзэх бөгөөд нийт цалин хөлсийг бүрдүүлэгч үндсэн цалин, нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлс, шагнал урамшууллын мэдээллийг ажиллагчдын нас, хүйс, боловсрол, мэргэжлийн үндсэн ангилал, байршил, аймаг, бүс, байгууллагын хариуцлагын болон өмчийн хэлбэр, эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбар, ажиллагчдын тооны бүлэг зэргээр харьцуулан хүргэж байна.

3.1 Нийт цалин

Судалгаанд хамрагдсан байгууллагуудын ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж улсын хэмжээнд 827.1 мянган төгрөг байна.

Зураг 8. Ажиллагчдын нийт цалингийн бүтэц /хувь/

Нийт цалингийн бүтцийн хувьд 721.8 мянган төгрөг буюу 87.3 хувийг үндсэн цалин, 58.4 мянган төгрөг буюу 6.9 хувийг нэмэгдэл цалин, 45.3 мянган төгрөг буюу 5.5 хувийг нэмэгдэл хөлс, үлдсэн 9.5 мянган төгрөг буюу 1.2 хувийг шагнал урамшуулал эзэлж байна.

ААНБ-ын ажиллагчдын цалин тооцож буй үзүүлэлтээр ангилан, нийт цалингийн хэмжээтэй харьцуулан харвал ажилласан жил, гүйцэтгэл, ажил үүрэг 3 үзүүлэлтэд суурилан тогтоосон нийт цалин 44.5 хувь, ур чадвар, ажил үүрэгт үндэслэн цалингаа тогтоолгосон ажиллагчдын нийт цалин 21.0 хувиар тус тус улсын нийт дундаж цалингаас өндөр байна. Харин 4 үзүүлэлтээр бүгдэд нь суурилан тогтоосон цалинтай ажиллагчдын дундаж нийт цалин улсын дунджаас 23.1 хувиар бага байв.

Хүснэгт 4. Ажиллагчдын нийт цалин, цалин тооцож буй үзүүлэлтээр /мян төг/

ААНБ-ын цалин тооцож буй үзүүлэлт

Нийт цалингийн дундаж/мян, төг/

Үүнээс: бүтэц, хувиар Үндсэн цалин Нэмэгдэл Нэмэгдэл

хөлс Шагнал

урамшуулал Улсын дундаж 827.1 721.8 57.3 45.3 9.5

АЖ 735.7 592.4 84.5 51.3 9.6 УЧ 942.6 842.0 45.4 53.4 8.1 ГХ 794.8 746.3 26.5 30.8 4.4 АБ 875.3 797.5 42.1 35.9 9.3 АЖ + УЧ 912.0 711.4 86.2 93.5 30.7 АЖ + ГХ 818.2 603.9 88.2 107.9 25.6 АЖ + АБ 695.2 527.7 85.1 70.6 11.8 УЧ + ГХ 926.4 826.5 39.3 54.9 5.6 УЧ + АБ 1000.7 769.7 109.6 127.9 7.2 ГХ + АБ 798.7 710.8 59.2 26.3 6.9 АЖ + УЧ + ГХ 669.6 527.9 70.0 70.4 2.6 АЖ + УЧ + АБ 783.8 625.1 106.2 44.7 7.9 АЖ + ГХ + АБ 1195.4 987.3 83.3 89.8 35.1 УЧ + ГХ + АБ 919.3 618.7 166.0 109.8 26.0 АЖ + УЧ + ГХ + АБ 635.6 564.1 18.3 44.0 9.3

АЖ – Ажилласан жилээр ГХ- Гүйцэтгэлээр буюу хийснээр УЧ – Ур чадвар, мэргэжлийн зэргээр АБ- Ажил үүрэг, албан тушаал

100% 87.3%

6.9%5.5% 1.2%

Нийт цалин Үндсэн цалин

Нэмэгдэл Нэмэгдэл хөлс

Шагнал

Ц

алин

хөл

сний

бүт

цийг

ААН

Б-ы

н ба

йрш

лаар

нар

ийвч

лан

тодр

уулл

аа. М

өн т

ус х

үснэ

гтэд

ний

т цал

инги

йн х

эмжэ

эг а

жилл

агчд

ын

хүйс

ээр

харь

цуул

ахы

н зэ

рэгц

ээ у

лсы

н ду

ндаж

үзү

үлэл

ттэй

хар

ьцуу

лсан

бол

но.

Хүсн

эгт

5. А

АНБ-

ын

ажил

лагч

дын

нийт

цал

инги

йн д

унда

ж, б

айрш

ил /м

ян т

өг/

Бай

ршил

, бүс

, ай

маг

, ний

слэл

Ний

т ца

линг

ийн

дунд

аж

Үүнэ

эс: б

үтэц

, хув

иар

мян

.төг

Үн

дсэн

цал

ин

Нэм

эгдэ

л Н

эмэг

дэл

хөлс

Ш

агна

л ур

амш

уула

л Н

ийт

Эр

Эм

Ний

т Эр

Эм

Н

ийт

Эр

Эм

Ний

т Эр

Эм

Н

ийт

Эр

Эм

Улсы

н ду

ндаж

8

27.1

8

84.2

7

68.2

7

21.8

78

0.9

66

1.0

57

.3

58.4

56

.2

45.3

44

.4

46.2

9.

5 9.

0 10

.1

Бар

уун

бүс

566

.6

546

.3

587

.9

465

.0

449.

9

480.

8

60.5

62

.8

58.0

33

.0

26.7

39

.5

9.0

8.1

10.0

Баян

-Өлг

ий

525

.2

496

.4

552

.6

460

.6

439.

7

480.

4

32.4

39

.1

26.2

26

.5

15.4

37

.2

6.3

3.6

8.9

Говь

-Алт

ай

588

.2

595

.9

578

.2

467

.7

461.

9

475.

3

84.0

93

.4

71.9

34

.5

39.9

27

.4

1.9

0.7

3.6

Завх

ан

559

.3

519

.9

605

.4

456

.0

439.

5

475.

4

50.5

41

.5

61.0

46

.0

32.5

61

.9

6.7

6.4

7.1

Увс

641

.2

625

.1

659

.5

485

.8

480.

8

91.

4

117.

2 11

1.6

123.

6 33

.5

25.1

43

.1

7.8

11.4

3.

6 Хо

вд

538

.6

509

.2

563

.8

453

.9

425.

3

478.

6

31.1

31

.8

30.5

29

.6

30.4

28

.9

23.9

21

.7

25.8

Ха

нгай

н бү

с 6

13.9

6

12.4

6

15.3

5

18.5

52

7.9

51

0.2

53

.3

51.0

55

.4

30.3

21

.3

38.4

14

.4

16.0

12

.9

Арха

нгай

5

82.2

5

69.5

5

92.8

4

93.9

47

3.4

51

1.0

63

.4

71.5

56

.7

13.9

16

.3

11.9

11

.0

8.4

13.2

Ба

янхо

нгор

6

63.6

6

42.0

6

84.3

4

94.7

49

5.7

49

3.7

10

2.5

91.3

11

3.3

27.1

15

.7

38.0

39

.3

39.3

39

.3

Булг

ан

596

.2

589

.4

604

.4

526

.7

540.

9

509.

4

19.8

14

.3

26.5

40

.3

26.3

57

.2

9.5

7.9

11.3

О

рхон

6

72.9

7

81.3

6

05.0

5

89.4

67

1.2

53

7.7

45

.3

50.4

42

.1

22.9

25

.2

21.5

18

.7

34.6

8.

8 Ө

вөрх

анга

й 5

90.4

5

48.5

6

30.0

5

06.7

49

9.5

51

3.3

47

.3

34.6

59

.3

38.7

24

.8

51.8

4.

5 3.

3 5.

6 Хө

всгө

л 5

50.5

5

25.4

5

81.7

4

61.7

45

9.8

46

4.0

42

.3

45.6

38

.4

40.5

17

.9

68.4

6.

8 3.

5 10

.9

Төви

йн б

үс

719

.6

765

.7

673

.9

571

.3

615.

0

528.

3

71.5

72

.1

70.8

67

.0

71.6

62

.4

17.7

19

.2

16.2

Говь

-сүм

бэр

978

.5

1,10

0.0

6

97.1

8

16.5

92

4.0

57

1.8

64

.8

73.2

45

.5

93.1

10

5.1

65.1

13

.2

12.4

14

.8

Дарх

ан-У

ул

803

.2

860

.3

744

.2

603

.1

637.

0

568.

7

73.5

77

.3

69.5

10

9.3

130.

6 87

.3

27.8

32

.4

23.1

До

рног

овь

601

.5

605

.7

599

.0

484

.8

497.

4

477.

4

40.6

46

.3

37.2

68

.4

59.9

73

.5

12.4

8.

6 14

.7

Дунд

говь

5

92.8

5

26.8

6

53.6

4

58.0

43

6.4

47

7.8

75

.4

56.5

92

.7

43.7

26

.1

59.8

15

.8

7.8

23.3

Ө

мнө

говь

8

12.8

8

79.2

7

31.8

6

33.5

70

1.7

55

0.5

12

1.1

120.

8 12

1.5

37.7

34

.3

41.9

25

.3

28.3

21

.7

Сэл

энгэ

5

58.2

5

22.7

5

91.3

4

57.5

43

9.4

47

4.0

63

.9

52.6

74

.3

40.5

37

.3

43.5

6.

9 7.

4 6.

4 Тө

в 6

75.8

7

07.5

6

48.7

6

07.4

65

9.3

56

3.9

25

.8

18.3

32

.2

44.1

41

.0

46.8

3.

5 0.

8 5.

9 Зү

үн б

үс

670

.9

694

.9

649

.1

526

.9

544.

3

511.

0

85.8

10

5.4

67.9

53

.1

38.7

66

.2

6.2

7.6

4.8

Дорн

од

779

.0

865

.3

696

.9

570

.8

15.

4

528.

6

142.

1 18

3.8

102.

5 59

.1

57.9

60

.3

6.8

8.2

5.6

Сүх

баат

ар

602

.9

580

.5

626

.0

507

.0

509.

5

504.

4

47.1

46

.3

48.0

43

.6

16.9

70

.9

8.6

11.1

6.

1 Хэ

нтий

5

56.2

5

02.3

5

95.7

4

71.0

44

5.5

48

9.6

29

.8

25.9

32

.6

53.4

29

.3

71.1

2.

1 1.

6 2.

4 Ул

аанб

аата

р 9

18.2

9

91.7

8

39.7

8

20.8

89

5.3

74

1.3

53

.6

54.4

52

.8

44.9

45

.5

44.3

7.

5 6.

4 8.

8

Улаа

нбаа

тар

918

.2

991

.7

839

.7

820

.8

895.

3

741.

3

53.6

54

.4

52.8

44

.9

45.5

44

.3

7.5

6.4

8.8

22

Ц

алин

хөл

сний

бүт

цийг

ААН

Б-ы

н ба

йрш

лаар

нар

ийвч

лан

тодр

уулл

аа. М

өн т

ус х

үснэ

гтэд

ний

т цал

инги

йн х

эмжэ

эг а

жилл

агчд

ын

хүйс

ээр

харь

цуул

ахы

н зэ

рэгц

ээ у

лсы

н ду

ндаж

үзү

үлэл

ттэй

хар

ьцуу

лсан

бол

но.

Хүсн

эгт

5. А

АНБ-

ын

ажил

лагч

дын

нийт

цал

инги

йн д

унда

ж, б

айрш

ил /м

ян т

өг/

Бай

ршил

, бүс

, ай

маг

, ний

слэл

Ний

т ца

линг

ийн

дунд

аж

Үүнэ

эс: б

үтэц

, хув

иар

мян

.төг

Үн

дсэн

цал

ин

Нэм

эгдэ

л Н

эмэг

дэл

хөлс

Ш

агна

л ур

амш

уула

л Н

ийт

Эр

Эм

Ний

т Эр

Эм

Н

ийт

Эр

Эм

Ний

т Эр

Эм

Н

ийт

Эр

Эм

Улсы

н ду

ндаж

8

27.1

8

84.2

7

68.2

7

21.8

78

0.9

66

1.0

57

.3

58.4

56

.2

45.3

44

.4

46.2

9.

5 9.

0 10

.1

Бар

уун

бүс

566

.6

546

.3

587

.9

465

.0

449.

9

480.

8

60.5

62

.8

58.0

33

.0

26.7

39

.5

9.0

8.1

10.0

Баян

-Өлг

ий

525

.2

496

.4

552

.6

460

.6

439.

7

480.

4

32.4

39

.1

26.2

26

.5

15.4

37

.2

6.3

3.6

8.9

Говь

-Алт

ай

588

.2

595

.9

578

.2

467

.7

461.

9

475.

3

84.0

93

.4

71.9

34

.5

39.9

27

.4

1.9

0.7

3.6

Завх

ан

559

.3

519

.9

605

.4

456

.0

439.

5

475.

4

50.5

41

.5

61.0

46

.0

32.5

61

.9

6.7

6.4

7.1

Увс

641

.2

625

.1

659

.5

485

.8

480.

8

91.

4

117.

2 11

1.6

123.

6 33

.5

25.1

43

.1

7.8

11.4

3.

6 Хо

вд

538

.6

509

.2

563

.8

453

.9

425.

3

478.

6

31.1

31

.8

30.5

29

.6

30.4

28

.9

23.9

21

.7

25.8

Ха

нгай

н бү

с 6

13.9

6

12.4

6

15.3

5

18.5

52

7.9

51

0.2

53

.3

51.0

55

.4

30.3

21

.3

38.4

14

.4

16.0

12

.9

Арха

нгай

5

82.2

5

69.5

5

92.8

4

93.9

47

3.4

51

1.0

63

.4

71.5

56

.7

13.9

16

.3

11.9

11

.0

8.4

13.2

Ба

янхо

нгор

6

63.6

6

42.0

6

84.3

4

94.7

49

5.7

49

3.7

10

2.5

91.3

11

3.3

27.1

15

.7

38.0

39

.3

39.3

39

.3

Булг

ан

596

.2

589

.4

604

.4

526

.7

540.

9

509.

4

19.8

14

.3

26.5

40

.3

26.3

57

.2

9.5

7.9

11.3

О

рхон

6

72.9

7

81.3

6

05.0

5

89.4

67

1.2

53

7.7

45

.3

50.4

42

.1

22.9

25

.2

21.5

18

.7

34.6

8.

8 Ө

вөрх

анга

й 5

90.4

5

48.5

6

30.0

5

06.7

49

9.5

51

3.3

47

.3

34.6

59

.3

38.7

24

.8

51.8

4.

5 3.

3 5.

6 Хө

всгө

л 5

50.5

5

25.4

5

81.7

4

61.7

45

9.8

46

4.0

42

.3

45.6

38

.4

40.5

17

.9

68.4

6.

8 3.

5 10

.9

Төви

йн б

үс

719

.6

765

.7

673

.9

571

.3

615.

0

528.

3

71.5

72

.1

70.8

67

.0

71.6

62

.4

17.7

19

.2

16.2

Говь

-сүм

бэр

978

.5

1,10

0.0

6

97.1

8

16.5

92

4.0

57

1.8

64

.8

73.2

45

.5

93.1

10

5.1

65.1

13

.2

12.4

14

.8

Дарх

ан-У

ул

803

.2

860

.3

744

.2

603

.1

637.

0

568.

7

73.5

77

.3

69.5

10

9.3

130.

6 87

.3

27.8

32

.4

23.1

До

рног

овь

601

.5

605

.7

599

.0

484

.8

497.

4

477.

4

40.6

46

.3

37.2

68

.4

59.9

73

.5

12.4

8.

6 14

.7

Дунд

говь

5

92.8

5

26.8

6

53.6

4

58.0

43

6.4

47

7.8

75

.4

56.5

92

.7

43.7

26

.1

59.8

15

.8

7.8

23.3

Ө

мнө

говь

8

12.8

8

79.2

7

31.8

6

33.5

70

1.7

55

0.5

12

1.1

120.

8 12

1.5

37.7

34

.3

41.9

25

.3

28.3

21

.7

Сэл

энгэ

5

58.2

5

22.7

5

91.3

4

57.5

43

9.4

47

4.0

63

.9

52.6

74

.3

40.5

37

.3

43.5

6.

9 7.

4 6.

4 Тө

в 6

75.8

7

07.5

6

48.7

6

07.4

65

9.3

56

3.9

25

.8

18.3

32

.2

44.1

41

.0

46.8

3.

5 0.

8 5.

9 Зү

үн б

үс

670

.9

694

.9

649

.1

526

.9

544.

3

511.

0

85.8

10

5.4

67.9

53

.1

38.7

66

.2

6.2

7.6

4.8

Дорн

од

779

.0

865

.3

696

.9

570

.8

15.

4

528.

6

142.

1 18

3.8

102.

5 59

.1

57.9

60

.3

6.8

8.2

5.6

Сүх

баат

ар

602

.9

580

.5

626

.0

507

.0

509.

5

504.

4

47.1

46

.3

48.0

43

.6

16.9

70

.9

8.6

11.1

6.

1 Хэ

нтий

5

56.2

5

02.3

5

95.7

4

71.0

44

5.5

48

9.6

29

.8

25.9

32

.6

53.4

29

.3

71.1

2.

1 1.

6 2.

4 Ул

аанб

аата

р 9

18.2

9

91.7

8

39.7

8

20.8

89

5.3

74

1.3

53

.6

54.4

52

.8

44.9

45

.5

44.3

7.

5 6.

4 8.

8

Улаа

нбаа

тар

918

.2

991

.7

839

.7

820

.8

895.

3

741.

3

53.6

54

.4

52.8

44

.9

45.5

44

.3

7.5

6.4

8.8

23

ААНБ-ын нийт цалингийн дунджийг бүсээр харвал Улаанбаатарын ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж хамгийн өндөр буюу 918.2 мянган төгрөг, улсын дунджаас 91.1 мянган төгрөгөөр илүү байна. Улаанбаатарын бүсийн ААНБ-ын ажиллагчдын нийт цалинг бүтцээр харвал 89.4 хувийг үндсэн цалин, 5.8 хувийг нэмэгдэл, 4.9 хувийг нэмэгдэл хөлс, 0.8 хувийг шагнал урамшуулал эзэлж байна. Бусад бүсүүдийн нийт цалингийн дундаж улсын дунджаас бага байгаагаас хангайн бүс нутгийн нийт цалингийн дундаж хамгийн бага буюу 566.6 мянган төгрөг буюу 31.5 хувиар бага юм. Баруун болон хангайн бүсэд эрэгтэй ажиллагчдын цалин эмэгтэй ажиллагчдаас бага байна. Нэмэгдэл болон нэмэгдэл хөлсний нийт цалинд эзлэх хувь хангайн бүсэд эмэгтэй ажиллагчид эрэгтэй ажиллагчдаас илүү олгогддог бол бусад бүсүүдэд эрэгтэй ажиллагчдын нэмэгдэл болон нэмэгдэл хөлс нь илүү байна.

Зураг 9. ААНБ-ын ажиллагчдын нийт цалингийн бүтэц хүйсээр

Ажиллагчдын нийт цалингийн бүтцийг хүйсээр харьцуулахдаа олговор тооцсон

болон тооцоогүй тохиолдлыг тодруулан хоёр зургаар харууллаа.

Нийт цалинд эзлэх нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлсний хувьд эрэгтэй ажиллагчдаас эмэгтэй ажиллагчид 1.3 хувь, 0.2 хувиар илүү байна. Харин олговор оруулан тооцсон байдлаар цалингийн бүтцийг харвал эмэгтэй ажиллагчдын нийт цалинд эзлэх олговрын хувь эрэгтэй ажиллагчдаас 0.3 хувиар өндөр байна.

Ажиллагчдын нийт цалингийн бүтцийг олговортой болон олговоргүйгээр тооцож бүсээр харьцуулан авч үзье.

87.3% 88.3% 86.0%

6.9% 6.6% 7.3%

5.5% 5.0% 6.0%

1.2% 1.0% 1.3%

Улсын дундаж Эрэгтэй Эмэгтэй

Үндсэн цалин НэмэгдэлНэмэгдэл хөлс Шагнал

86.6% 87.3% 84.5%

6.9% 6.5% 7.2%

5.4% 5.0% 5.9%

1.1% 1.0%1.3%

1.4% 1.1% 1.8%

Улсын дундаж Эрэгтэй Эмэгтэй

Үндсэн цалин НэмэгдэлНэмэгдэл хөлс ШагналОлговор

24

Зураг 10. ААНБ-ын ажиллагчдын нийт цалингийн бүтэц бүсээр

Нийт цалинд олговор оруулан тооцсон байдлаар үзвэл олговрын хэмжээ Баруун

бүсэд 4.2 хувь буюу хамгийн өндөр бол Улаанбаатарын хувьд хамгийн бага 0.8 хувь байна. Харин Улаанбаатарын бүсэд 88.8 хувийг үндсэн цалин эзэлж байгаа нь бусад бүсүүдтэй харьцуулахад хамгийн өндөр байна.

3.2 Нийт цалин ААНБ-ын эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар

Эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар нийт цалингийн дунджийг харьцуулж авч үзвэл мэргэжлийн шинжлэх ухаан болон техникийн салбарт 426.8, уул уурхай, олборлолтын салбарт хамгийн өндөр буюу 698.1, санхүү болон даатгалын үйл ажиллагааны салбар 165.5, мэдээлэл холбооны салбар 113.3, бөөний болон жижиглэн худалдаа, машин мотоциклын засвар үйлчилгээний салбар 108.8 мянган төгрөгөөр улсын нийт дунджаас өндөр байна. Бусад салбарын хувьд улсын дунджаас доогуур нийт цалинтай байна. Хөдөө аж ахуй, загас барилт, ан агнуурын салбарын ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж 500.5 мянган төгрөгөөр байгаа нь хамгийн бага нийт цалин байна.

Зураг 11. ААНБ-ын ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж, салбараар /мян төг/

82.1% 84.5% 79.4% 78.5%89.4%

10.7% 8.7%9.9% 12.8%

5.8%5.8% 4.9% 9.3% 7.9% 4.9%1.6% 2.3% 2.5% 0.9%

Баруун Хангайн Төвийн Зүүн Улаанбаатар

Үндсэн цалин Нэмэгдэл Нэмэгдэл хөлс Шагнал

78.7% 81.6% 77.1% 77.2%88.8%

10.2% 8.4%9.6% 12.6%

5.8%5.6% 4.8% 9.0% 7.8%4.9%1.5% 2.3% 2.4% 0.9%0.8%4.2% 3.4% 2.9% 1.7%

Баруун Хангайн Төвийн Зүүн Улаанбаатар

Үндсэн цалин Нэмэгдэл Нэмэгдэл хөлс Шагнал Олговор

1525.31253.9

992.7940.4

868.6822.5

805.7802.2

776.0769.6

738.0730.4

669.4660.3

621.0612.9610.1

500.5

Уул уурхай Мэргэжлийн шинжлэх ухаан болон техник

Санхүүгийн болон даатгалМэдээлэл холбоо

Бөөний болон жижиглэн худалдааБарилга

Тээвэр ба агуулахҮл хөдлөх хөрөнгө

Хүний эрүүл мэнд ба нийгмийн халамжЦахилгаан, хий уур, агааржуулалт

Боловсруулах үйлдвэрлэл Боловсрол

Удирдлагын болон дэмжлэг үзүүлэх Үйлчилгээний бусад

Зочид буудал, байр сууц болон нийтийн хоолУсан хангамж, бохир ус, хог хаягдлын …

Урлаг, үзвэр , тоглоом наадам ХАА

Улсын дундаж 827,1

2424

Зураг 10. ААНБ-ын ажиллагчдын нийт цалингийн бүтэц бүсээр

Нийт цалинд олговор оруулан тооцсон байдлаар үзвэл олговрын хэмжээ Баруун

бүсэд 4.2 хувь буюу хамгийн өндөр бол Улаанбаатарын хувьд хамгийн бага 0.8 хувь байна. Харин Улаанбаатарын бүсэд 88.8 хувийг үндсэн цалин эзэлж байгаа нь бусад бүсүүдтэй харьцуулахад хамгийн өндөр байна.

3.2 Нийт цалин ААНБ-ын эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар

Эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар нийт цалингийн дунджийг харьцуулж авч үзвэл мэргэжлийн шинжлэх ухаан болон техникийн салбарт 426.8, уул уурхай, олборлолтын салбарт хамгийн өндөр буюу 698.1, санхүү болон даатгалын үйл ажиллагааны салбар 165.5, мэдээлэл холбооны салбар 113.3, бөөний болон жижиглэн худалдаа, машин мотоциклын засвар үйлчилгээний салбар 108.8 мянган төгрөгөөр улсын нийт дунджаас өндөр байна. Бусад салбарын хувьд улсын дунджаас доогуур нийт цалинтай байна. Хөдөө аж ахуй, загас барилт, ан агнуурын салбарын ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж 500.5 мянган төгрөгөөр байгаа нь хамгийн бага нийт цалин байна.

Зураг 11. ААНБ-ын ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж, салбараар /мян төг/

82.1% 84.5% 79.4% 78.5%89.4%

10.7% 8.7%9.9% 12.8%

5.8%5.8% 4.9% 9.3% 7.9% 4.9%1.6% 2.3% 2.5% 0.9%

Баруун Хангайн Төвийн Зүүн Улаанбаатар

Үндсэн цалин Нэмэгдэл Нэмэгдэл хөлс Шагнал

78.7% 81.6% 77.1% 77.2%88.8%

10.2% 8.4%9.6% 12.6%

5.8%5.6% 4.8% 9.0% 7.8%4.9%1.5% 2.3% 2.4% 0.9%0.8%4.2% 3.4% 2.9% 1.7%

Баруун Хангайн Төвийн Зүүн Улаанбаатар

Үндсэн цалин Нэмэгдэл Нэмэгдэл хөлс Шагнал Олговор

1525.31253.9

992.7940.4

868.6822.5

805.7802.2

776.0769.6

738.0730.4

669.4660.3

621.0612.9610.1

500.5

Уул уурхай Мэргэжлийн шинжлэх ухаан болон техник

Санхүүгийн болон даатгалМэдээлэл холбоо

Бөөний болон жижиглэн худалдааБарилга

Тээвэр ба агуулахҮл хөдлөх хөрөнгө

Хүний эрүүл мэнд ба нийгмийн халамжЦахилгаан, хий уур, агааржуулалт

Боловсруулах үйлдвэрлэл Боловсрол

Удирдлагын болон дэмжлэг үзүүлэх Үйлчилгээний бусад

Зочид буудал, байр сууц болон нийтийн хоолУсан хангамж, бохир ус, хог хаягдлын …

Урлаг, үзвэр , тоглоом наадам ХАА

Улсын дундаж 827,1

25 25

Эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар ААНБ-ын ажиллагчдын нийт

цалингийн бүтцийг үзвэл цахилгаан хий, уур агааржуулалтын хангамж, хүний эрүүл мэнд, боловсролын салбарын ажиллагчдын нийт цалингийн бүтцэд эзлэх үндсэн цалингийн хувийн жин бусад салбартай харьцуулахад бага буюу 71.4-79.1 хувьтай байна. Харин эдгээр салбарын ажиллагчдын нийт цалинд эзлэх нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлс, шагнал урамшууллын хувийн жин өндөр байгаа юм. Эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбар ажиллагчдын хүйсээр харьцуулбал хүний эрүүл мэнд ба нийгмийн үйл ажиллагааны салбар, мэдээлэл холбоо, усан хангамж, бохир ус, хог хаягдлын болон цэвэрлэх үйл ажиллагааны, боловсролын салбарын эмэгтэй ажиллагчдын нийт цалингийн бүтцэд нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлсний эзлэх хувь эрэгтэйчүүдээс 1.0-3.6 пунктээр илүү байна. Зочид буудал, байр сууц болон нийтийн хоолны үйлчилгээ салбарын нийт цалингийн 97.5 хувийг үндсэн цалин бүрдүүлж байгаа нь бусад салбартай харьцуулахад нийт цалингийн бүтцэд нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлс, шагнал урамшууллын хэмжээ хамгийн бага нөлөөлж байгаа гэсэн үр дүн юм.

26

Хү

снэг

т 6.

Ажи

ллаг

чды

н ни

йт ц

алин

гийн

бүт

эц, с

алба

раар

/хув

ь/

ЭЗҮА

-ны

сал

бары

н ан

гила

л Н

ийт

цали

нгий

н ду

ндаж

/м

ян т

өг/

Үүнэ

эс: б

үтэц

, хув

иар

Үндс

эн ц

алин

Н

эмэг

дэл

Нэм

эгдэ

л хө

лс

Шаг

нал

урам

шуу

лал

Ний

т Эр

Эм

Н

ийт

Эр

Эм

Ний

т Эр

Эм

Н

ийт

Эр

Эм

Ний

т Эр

Эм

Ул

сын

дунд

аж

827.

1 88

4.2

768.

2 87

.3

88.3

86

.0

6.9

6.6

7.3

5.5

5.0

6.0

1.2

1.0

1.3

ХАА

50

0.5

499.

0 50

3.2

96.7

97

.0

96.0

2.

4 2.

6 2.

1 2.

5 2.

6 2.

3 1.

5 2.

0 0.

6 Уу

л уу

рхай

15

25.3

15

86.2

13

48.2

87

.0

86.2

89

.7

6.7

7.0

5.4

5.6

6.1

4.0

1.2

1.2

1.3

Боло

всру

улах

үйл

двэр

лэл

73

8.0

764.

9 70

7.1

90.7

89

.3

92.6

4.

7 5.

6 3.

6 4.

4 5.

1 3.

4 0.

9 1.

0 0.

9 Ц

ахил

гаан

, хий

уур

, ага

аржу

улал

т

769.

6 76

5.0

783.

6 71

.4

71.0

72

.7

14.6

14

.7

14.2

11

.3

11.8

9.

8 3.

2 3.

2 3.

4 Ус

ан х

анга

мж,

бох

ир у

с, х

ог х

аягд

лын

мен

ежм

ент

боло

н цэ

вэрл

эх ү

йл

ажил

лага

а

612.

9 62

7.0

586.

3 86

.2

86.6

85

.4

8.3

8.7

7.5

5.5

4.8

7.1

0.3

0.3

0.3

Бари

лга

82

2.5

837.

8 77

8.4

92.3

92

.0

93.2

3.

5 3.

8 2.

9 4.

3 4.

4 3.

9 0.

2 0.

2 0.

2 Бө

өний

бол

он ж

ижиг

лэн

худа

лдаа

м

ашин

мот

оцик

лын

засв

ар ү

йлчи

лгээ

86

8.6

899.

0 83

5.9

95.6

95

.8

95.5

3.

8 3.

9 3.

7 3.

0 2.

9 3.

1 1.

3 1.

1 1.

5

Тээв

эр б

а аг

уула

хын

үйл

ажил

лага

а

805.

7 83

7.8

721.

3 90

.2

89.6

92

.1

5.5

6.1

3.9

4.2

4.2

4.3

0.3

0.3

0.2

Зочи

д бу

удал

, бай

р су

уц б

олон

ни

йтий

н хо

олны

үйл

чилг

ээ

621.

0 68

0.8

589.

6 96

.2

96.3

96

.2

1.6

1.6

1.5

2.2

2.0

2.3

0.1

0.1

0.1

Мэд

ээлэ

л хо

лбоо

94

0.4

1016

.9

831.

0 92

.5

92.9

91

.8

3.6

3.5

3.7

2.7

2.5

3.0

1.2

1.0

1.5

Сан

хүүг

ийн

боло

н да

атга

лын

үйл

ажил

лага

а

992.

7 11

65.4

88

9.3

94.8

95

.8

94.0

2.

9 2.

9 2.

9 1.

1 0.

7 1.

5 1.

3 1.

1 1.

6

Үл х

өдлө

х хө

рөнг

ийн

үйл

ажил

лага

а

802.

2 83

0.0

774.

2 93

.4

93.9

92

.8

2.6

2.8

2.3

3.9

3.0

5.0

0.2

0.3

0.2

Мэр

гэжл

ийн

шин

жлэх

уха

ан б

олон

те

хник

ийн

үйл

ажил

лага

а

1253

.9

1525

.5

1009

.6

95.3

96

.7

93.4

4.

7 3.

9 5.

8 1.

2 1.

1 1.

3 0.

6 0.

4 0.

9

Удир

длаг

ын

боло

н дэ

мжл

эг ү

зүүл

эх

үйл

ажил

лага

а

669.

4 63

0.4

744.

9 94

.5

93.2

96

.8

3.3

3.5

2.9

3.4

4.1

2.2

0.2

0.2

0.2

Боло

всро

л

730.

4 74

2.6

725.

5 79

.1

81.8

78

.1

11.1

10

.9

11.2

8.

1 6.

5 8.

7 1.

8 1.

4 2.

0 Хү

ний

эрүү

л м

энд

ба н

ийгм

ийн

хала

мжи

йн ү

йл а

жилл

агаа

77

6.0

802.

0 76

8.9

74.9

76

.5

74.4

11

.5

10.9

11

.7

12.4

11

.6

12.6

1.

6 1.

3 1.

7

Урла

г, үз

вэр

, тог

лоом

наа

дам

61

0.1

603.

2 61

6.8

85.4

86

.5

84.5

9.

6 9.

5 9.

8 4.

1 3.

2 5.

0 0.

8 0.

9 0.

8 Үй

лчил

гээн

ий б

усад

үйл

ажи

ллаг

аа

660.

3 68

0.5

646.

8 87

.5

85.8

88

.7

11.5

12

.3

11.0

2.

1 2.

7 1.

7 0.

0 0.

0 0.

0

27

28

Хүснэгт 8. Ажиллагчдын нийт цалингийн бүтэц, ААНБ-ын хариуцлагын хэлбэрээр

Байгууллагын хариуцлагын хэлбэр

Нийт цалингийн

дундаж /мян төг/

Үүнээс: бүтэц, хувиар

Үндсэн цалин Нэмэгдэл Нэмэгдэл хөлс

Шагнал урамшуулал

Улсын дундаж 827.1 87.3 6.9 5.5 1.2 Бүх гишүүд бүрэн хариуцлагатай нөхөрлөл 647.9 95.8 5.1 0.2 0.7

Зарим гишүүд бүрэн хариуцлагатай нөхөрлөл 569.4 96.3 3 0.6 0

Хоршоо 459 90.5 4.4 3.7 2 Хувьцаат компани 931.2 80.8 11.4 6.4 1.7 Хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани 877.8 92.9 3.8 3.7 0.8

Төрийн өмчит үйлдвэрийн газар 963.5 71.6 16.4 8.9 3.6 Орон нутгийн өмчит үйлдвэрийн газар 677 83.4 9 7.6 0.4

Төсөвт байгууллага 733.4 76.9 12.5 9.2 1.6 Төрийн бус байгууллага 519.1 94.5 6.5 0 0

3.4 Нийт цалин ажиллагчдын боловсрол, мэргэжлийн үндсэн ангиллаар

ХАА, загас агнуурын салбарт ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж 320.8 мянган төгрөг буюу улсын дунджаас даруй 54.5 хувиар бага, харин удирдах ажилтан менежерийн нийт цалин 21.6 хувиар өндөр байна. ХАА, загас агнуурын ажилтан ажиллагчдын нийт цалингийн бүтцийг харвал 91.8 хувийг үндсэн цалин, 3.8 хувийг нэмэгдэл, 3.4 хувийг нэмэгдэл хөлс,1.1 хувийг шагнал урамшуулал эзэлж байна. Харин инженер техникийн ажиллагчдын нийт цалинд үндсэн цалин 79.4 хувийг эзэлж байна. Нийт цалинд эзлэх нэмэгдлийг тодруулбал үйлдвэр, худалдааны ажилтан хамгийн өндөр 9.5 хувь, нэмэгдэл хөлсний хувьд машин, тоног төхөөрөмжийн оператор угсрагч 8.1 хувь байна. Доорх үзүүлэлтээс харахад мөн ХАА, загас агнуурын ажиллагчдын нийт цалингийн бүтцэд нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлс, шагнал урамшуулал хамгийн бага хувийг бүрдүүлдэг байна.

Хүснэгт 9. Ажиллагчдын нийт цалингийн бүтэц, ажил мэргэжлийн үндсэн ангилал

Ажил мэргэжлийн ангилал Нийт цалингийн дундаж/мян, төг/

Үүнээс: бүтэц, хувиар

Үндсэн цалин Нэмэгдэл Нэмэгдэл хөлс Шагнал урамшуулал

Нийт Эр Эм Нийт Эр Эм Нийт Эр Эм Нийт Эр Эм Нийт Эр Эм

Улсын дундаж 827.1 884.2 768.2 87.3 88.3 86.0 6.9 6.6 7.3 5.5 5.0 6.0 1.2 1.0 1.3 Хууль тогтоогч, удирдах албан тушаалын ажилтан, менежер 946.2 997.0 902.3 94.6 94.7 94.6 3.1 2.4 3.6 2.0 2.5 1.4 0.8 0.8 0.9

Мэргэжилтэн 965.7 1103.2 872.2 87.2 89.9 84.8 7.2 6.3 7.9 5.4 4.1 6.6 1.3 1.0 1.5 Инженер, техникийн ажилтан 875.2 996.0 731.2 86.8 88.2 84.6 7.4 6.7 8.5 5.4 4.9 6.0 1.0 0.8 1.2

Бичиг хэргийн туслах ажилтан 783.2 877.2 737.1 88.6 88.2 88.9 5.2 4.5 5.7 5.5 6.9 4.6 1.1 1.7 0.8 Худалдаа, үйлчилгээний ажилтан 607.9 671.0 589.2 88.5 90.4 87.9 5.0 4.1 5.3 6.5 6.2 6.6 0.7 0.4 0.8

ХАА, загас, ан агнуурын ажилтан 372.1 360.0 394.3 90.4 92.4 87.2 4.0 1.9 7.6 4.9 5.5 3.8 0.6 0.2 1.3

Үйлдвэр, худалдааны ажилтан 714.3 751.1 574.6 81.9 80.7 88.1 9.5 10.0 6.8 7.6 8.2 4.6 1.5 1.6 1.2 Машин тоног төхөөрөмжийн оператор 791.6 797.4 717.0 84.2 84.3 82.9 7.1 7.1 5.8 8.1 7.9 10.4 1.0 1.0 0.8

Энгийн ажил мэргэжил 597.0 644.4 530.2 89.5 89.2 90.0 6.0 6.2 5.7 4.4 4.7 4.0 0.8 0.8 0.8

Нийт цалинг ажиллагчдын боловсролын түвшнээр харвал магистр болон докторын зэрэгтэй ажиллагчдын цалин хамгийн өндөр буюу 1363.4 мянган төгрөг ба энэ нь улсын нийт цалингийн дунджаас 658.1 мянган төгрөгөөр өндөр дүн юм. Дээд ба бакалаврын түвшний боловсролтой ажиллагчдын нийт цалин улсын нийт цалингийн дунджаас 246.9 мянган төгрөгөөр өндөр байгаа бол боловсролгүй болон бага суурь боловсролтой

3.3 Нийт цалин ААНБ-ын хариуцлага, өмчийн хэлбэрээр

Нийт цалингийн дунджийг байгууллагын өмчийн хэлбэрээр тодруулахад гадаадын хөрөнгө оруулалттай, гадаад иргэдийн өмчийн ААНБ-ын нийт цалингийн дундаж нь улсын нийт цалингийн дунджаас бараг хоёр дахин өндөр байна.

Төрийн өмчийн ААНБ-ын нийт цалингийн 73.8-80.5 хувийг үндсэн цалин, 0.3-13.3 хувийг нэмэгдэл, 9.2-21.4 хувийг нэмэгдэл хөлс, 0.8-4.6 хувийг шагнал урамшуулал бүрдүүлдэг бол хувийн өмчийн ААНБ-ын хувьд энэ харьцаа 87.9-93.9 хувийг үндсэн цалин, 3.0-6.6 хувийг нэмэгдэл, 3.2-4.5 хувийг нэмэгдэл хөлс, 0.6-1.6 хувийг шагнал урамшуулал эзэлж байна.

Хүснэгт 7. Ажиллагчдын нийт цалингийн бүтэц, ААНБ-ын өмчийн хэлбэрээр /мян төг, хувь/

Байгууллагын өмчийн хэлбэр

Нийт цалингийн

дундаж /мян төг/

Үүнээс: бүтэц, хувиар

Үндсэн цалин Нэмэгдэл Нэмэгдэл

хөлс Шагнал

урамшуулал Улсын дундаж 827.1 87.3 6.9 5.5 1.2

Төрийн өмчийн 762.3 75.8 13.3 9.2 2 Төрийн өмчийн оролцоотой 982.7 80.5 11.3 7.7 0.8

Төрийн өмчийн хамтарсан 885.9 73.8 0.3 21.4 4.6 ОН-ийн өмчийн 677.1 80.9 11 7 1.3 ОН-ийн өмчийн оролцоотой 696.5 76.9 12.4 9.6 1.1

ОН-ийн хамтарсан 528.6 100 0 0 0 Хувийн МУ-ын иргэн 768.4 93.8 3.4 3.5 0.7 Хувийн хамтарсан 1197 87.9 6.6 4.5 1.6 Хувийн гадаадын иргэн 1642.8 93.9 3 3.2 0.6

ААНБ-ын хариуцлагын хэлбэрээр нийт цалингийн дунджийг үзвэл Төрийн өмчит үйлдвэрийн газрын ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж 963.5 мянган төгрөг буюу 16.5 хувиар, ХК-ийн хувьд 931.2 мянган төгрөг буюу 12.6 хувиар тус тус улсын нийт цалингийн дунджаас өндөр байна. Хоршооны ажиллагчдын нийт цалин 393.8 төгрөг буюу улсын нийт цалингийн дунджаас 44.5 хувиар доогуур байгаа нь хамгийн бага цалин байлаа. Нийт цалингийн бүтцийг хариуцлагын хэлбэрээр харвал Зарим гишүүд нь бүрэн хариуцлагатай нөхөрлөлийн ажиллагчдын үндсэн цалин нийт цалингийн 98.8 хувийг бүрдүүлдэг байна. Харин төрийн өмчит үйлдвэрийн газрын ажиллагчдын нийт цалин улсын дунджаас өндөр байгаа ч үндсэн цалин хамгийн бага буюу 71.6 хувийг, нэмэгдэл 16.4, нэмэгдэл хөлс 8.9, шагнал урамшуулал 3.6 хувь зэрэг бүтэцтэй байдаг байна. Нэмэгдэл, шагнал урамшууллын хувьд хамгийн өндөр хувиар олгодог газар нь төрийн өмчит үйлдвэрийн газар бол нэмэгдэл хөлсний хувьд төсвийн байгууллагууд байна.

28

28

Хүснэгт 8. Ажиллагчдын нийт цалингийн бүтэц, ААНБ-ын хариуцлагын хэлбэрээр

Байгууллагын хариуцлагын хэлбэр

Нийт цалингийн

дундаж /мян төг/

Үүнээс: бүтэц, хувиар

Үндсэн цалин Нэмэгдэл Нэмэгдэл хөлс

Шагнал урамшуулал

Улсын дундаж 827.1 87.3 6.9 5.5 1.2 Бүх гишүүд бүрэн хариуцлагатай нөхөрлөл 647.9 95.8 5.1 0.2 0.7

Зарим гишүүд бүрэн хариуцлагатай нөхөрлөл 569.4 96.3 3 0.6 0

Хоршоо 459 90.5 4.4 3.7 2 Хувьцаат компани 931.2 80.8 11.4 6.4 1.7 Хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани 877.8 92.9 3.8 3.7 0.8

Төрийн өмчит үйлдвэрийн газар 963.5 71.6 16.4 8.9 3.6 Орон нутгийн өмчит үйлдвэрийн газар 677 83.4 9 7.6 0.4

Төсөвт байгууллага 733.4 76.9 12.5 9.2 1.6 Төрийн бус байгууллага 519.1 94.5 6.5 0 0

3.4 Нийт цалин ажиллагчдын боловсрол, мэргэжлийн үндсэн ангиллаар

ХАА, загас агнуурын салбарт ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж 320.8 мянган төгрөг буюу улсын дунджаас даруй 54.5 хувиар бага, харин удирдах ажилтан менежерийн нийт цалин 21.6 хувиар өндөр байна. ХАА, загас агнуурын ажилтан ажиллагчдын нийт цалингийн бүтцийг харвал 91.8 хувийг үндсэн цалин, 3.8 хувийг нэмэгдэл, 3.4 хувийг нэмэгдэл хөлс,1.1 хувийг шагнал урамшуулал эзэлж байна. Харин инженер техникийн ажиллагчдын нийт цалинд үндсэн цалин 79.4 хувийг эзэлж байна. Нийт цалинд эзлэх нэмэгдлийг тодруулбал үйлдвэр, худалдааны ажилтан хамгийн өндөр 9.5 хувь, нэмэгдэл хөлсний хувьд машин, тоног төхөөрөмжийн оператор угсрагч 8.1 хувь байна. Доорх үзүүлэлтээс харахад мөн ХАА, загас агнуурын ажиллагчдын нийт цалингийн бүтцэд нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлс, шагнал урамшуулал хамгийн бага хувийг бүрдүүлдэг байна.

Хүснэгт 9. Ажиллагчдын нийт цалингийн бүтэц, ажил мэргэжлийн үндсэн ангилал

Ажил мэргэжлийн ангилал Нийт цалингийн дундаж/мян, төг/

Үүнээс: бүтэц, хувиар

Үндсэн цалин Нэмэгдэл Нэмэгдэл хөлс Шагнал урамшуулал

Нийт Эр Эм Нийт Эр Эм Нийт Эр Эм Нийт Эр Эм Нийт Эр Эм

Улсын дундаж 827.1 884.2 768.2 87.3 88.3 86.0 6.9 6.6 7.3 5.5 5.0 6.0 1.2 1.0 1.3 Хууль тогтоогч, удирдах албан тушаалын ажилтан, менежер 946.2 997.0 902.3 94.6 94.7 94.6 3.1 2.4 3.6 2.0 2.5 1.4 0.8 0.8 0.9

Мэргэжилтэн 965.7 1103.2 872.2 87.2 89.9 84.8 7.2 6.3 7.9 5.4 4.1 6.6 1.3 1.0 1.5 Инженер, техникийн ажилтан 875.2 996.0 731.2 86.8 88.2 84.6 7.4 6.7 8.5 5.4 4.9 6.0 1.0 0.8 1.2

Бичиг хэргийн туслах ажилтан 783.2 877.2 737.1 88.6 88.2 88.9 5.2 4.5 5.7 5.5 6.9 4.6 1.1 1.7 0.8 Худалдаа, үйлчилгээний ажилтан 607.9 671.0 589.2 88.5 90.4 87.9 5.0 4.1 5.3 6.5 6.2 6.6 0.7 0.4 0.8

ХАА, загас, ан агнуурын ажилтан 372.1 360.0 394.3 90.4 92.4 87.2 4.0 1.9 7.6 4.9 5.5 3.8 0.6 0.2 1.3

Үйлдвэр, худалдааны ажилтан 714.3 751.1 574.6 81.9 80.7 88.1 9.5 10.0 6.8 7.6 8.2 4.6 1.5 1.6 1.2 Машин тоног төхөөрөмжийн оператор 791.6 797.4 717.0 84.2 84.3 82.9 7.1 7.1 5.8 8.1 7.9 10.4 1.0 1.0 0.8

Энгийн ажил мэргэжил 597.0 644.4 530.2 89.5 89.2 90.0 6.0 6.2 5.7 4.4 4.7 4.0 0.8 0.8 0.8

Нийт цалинг ажиллагчдын боловсролын түвшнээр харвал магистр болон докторын зэрэгтэй ажиллагчдын цалин хамгийн өндөр буюу 1363.4 мянган төгрөг ба энэ нь улсын нийт цалингийн дунджаас 658.1 мянган төгрөгөөр өндөр дүн юм. Дээд ба бакалаврын түвшний боловсролтой ажиллагчдын нийт цалин улсын нийт цалингийн дунджаас 246.9 мянган төгрөгөөр өндөр байгаа бол боловсролгүй болон бага суурь боловсролтой

29

30

урамшуулал олгожээ. Төрийн өмчит үйлдвэрийн газар нэг хүнд ногдох шагнал урамшууллын хэмжээ нь бусдаас нэлээд өндөр байна.

Зураг 12. Шагнал урамшуулал авсан ажиллагчдын тоо болон дундаж урамшууллын хэмжээ, ААНБ-ын хариуцлагын хэлбэрээр

3.7 Цалин хөлсийг нэмэгдүүлсэн, бууруулсан шийдвэр

Судалгаанд хамрагдсан нийт 2376 ААНБ-ын 536 буюу 22.6 хувь нь сүүлийн нэг жилийн хугацаанд (2016.5-2017.5) цалин хөлсөө тодорхой хувиар нэмэгдүүлсэн байна.

Харин ажил олгогчдын шийдвэрээр нийт ААНБ-ын 2.8 хувь нь зарим ажиллагчдынхаа цалин хөлсийг бууруулсан байна.

Эдгээр ААНБ-ын 17.2 хувь нь Засгийн газрын тогтоол, шийдвэрээр, 77.1 хувь нь ажил олгогчийн шийдвэрээр, үлдсэн 5.8 хувь нь хамтын гэрээ хэлэлцээрийн үр дүнд цалин хөлсөө нэмсэн байна. Ажил олгогчийн шийдвэрээр цалин хөлсөө нэмсэн ААНБ-ын дийлэнх нь ажлын ачаалал нэмэгдсэн, хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ нэмэгдсэн, ажиллагчдын санал хүсэлтийн дагуу, ажиллагчдын идэвх санаачилгыг нэмэгдүүлэх, амьжиргааг дээшлүүлэх, ажиллагчдын ажлын бүтээмж, ур чадвартай холбоотойгоор цалин хөлсийг нэмэгдүүлсэн гэсэн гол шалтгаануудыг дурдсан.

Зураг 13. Цалин хөлсийг нэмэгдүүлсэн ААНБ

12

5

12

420

1507

176

145

2386

4.4%

0.3%

9.3%

15.9%

7.4%

34.4%2.9%

12.1%

Бүх гишүүд бүрэн хариуцлагатай нөхөрлөл

Зарим гишүүд бүрэн хариуцлагатай нөхөрлөл

Хоршоо

Хувьцаат компани

Хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани

Төрийн өмчит үйлдвэрийн газар

Орон нутгийн өмчит үйлдвэрийн газар

Төсөвт байгууллага

189

4214

133

347

5017

280

Бүгд ЗГ-ийн тогтоол ХГ хэлэлцээр АО шийдвэрээр

Бүх ажиллагчдын Зарим ажиллагчдын

29

ажиллагчдын нийт цалингийн хувьд энэ үзүүлэлт 314.7–23.6 мянган төгрөгөөр бага байна. Цалингийн бүтцийн хувьд боловсрол эзэмшээгүй ажиллагчдын нийт цалингийн 91.8 хувийг үндсэн цалин бүрдүүлж байна. Тусгай мэргэжлийн дунд боловсролтой ажиллагчдын нийт цалинд үндсэн цалин 81.4, нэмэгдэл 8.4, нэмэгдэл хөлс 9.0, шагнал урамшуулал 1.3 хувийг эзэлдэг байна.

Хүснэгт 10. Нийт цалин, ажиллагчдын боловсролын түвшнээр

Ажиллагчдын боловсролын түвшин

Нийт цалингийн дундаж /мян төг/

Үүнээс: бүтэц, хувиар Үндсэн цалин Нэмэгдэл Нэмэгдэл

хөлс Шагнал

урамшуулал Улсын дундаж 827.1 87.3 6.9 5.5 1.2 Боловсролгүй 512.4 91.8 6.4 1.8 0.7 Бага 498.3 85.1 8.8 5.8 0.9 Суурь 483.5 90.7 5.2 4.3 1.3 Бүрэн дунд 618.2 88.9 6 4.7 0.9 Техникийн болон мэргэжлийн 681.6 84.7 7.5 7.2 1.1

Тусгай мэргэжлийн дунд 797.7 81.4 8.4 9 1.3 Дээд 952.1 88.2 6.7 5 1.2 Магистр, доктор 1363.3 87 8.7 4.4 1.1

3.5 Бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхэлж буй ажиллагчдын нийт цалин Судалгаанд хамрагдсан ААНБ-ын бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхлэгчдийн

цалингийн бүтцийг тооны бүлгээр харьцуулан үзвэл 50 ба түүнээс дээш ажиллагчидтай ААНБ-ын эдгээр бүлгийн хүмүүс улсын нийт цалингийн дунджаас өндөр цалинжиж байна. Харин 49 ба түүнээс доош ажиллагчидтай ААНБ-ын хувьд дээрх үзүүлэлт улсын нийт цалингийн дунджаас доогуур байна.

Хүснэгт 11.Бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхэлж буй ажиллагчдын нийт цалин

Ажиллагчдын тооны бүлэг

Нийт цалин

Үндсэн цалин Нэмэгдэл Нэмэгдэл

хөлс Шагнал

урамшуулал Нийт цалин 827.1 721.8 57.3 45.3 9.5 1-5 749.5 740.9 9.5 7.1 4.9 6-19 805.3 774.4 22.5 12.2 3.0 20-49 783.5 704.4 43.2 30.3 7.0 50-149 828.5 694.3 73.2 55.4 11.3 150+ 894.8 729.2 84.8 76.6 14.9

Нийт цалинд эзлэх үндсэн цалингийн хувь 19 ба түүнээс доош ажиллагчидтай ААНБ-д 96.2 хувь, 20 ба түүнээс дээш ажиллагчидтай ААНБ-д 89.0 хувийг бүрдүүлж байна. 20 ба түүнээс дээш ажиллагчидтай ААНБ-ын хувьд нийт цалинд эзлэх нэмэгдэл, нэмэгдэл хөлс, шагнал урамшууллын хувь бусад цөөн хүнтэй ААНБ-ыг бодоход харьцангуй өндөр байна. 3.6 Шагнал урамшуулал олгосон байдал

Сүүлийн нэг жилд (2016.5-2017.5) ААНБ-аас ажиллагчдадаа олгосон шагнал урамшууллын хэмжээ болон хүртээмжийг үзвэл судалгаанд хамрагдсан ажиллагчдын 15.6 хувь нь хамрагдаж байна. Шагнал урамшуулалд хамрагдсан ажиллагчдын 55.7 хувь нь эмэгтэй, 44.3 хувь нь эрэгтэй ажиллагчид байна.

Шагнал урамшуулал авсан ажиллагчдын ААНБ-ыг хариуцлагын хэлбэрээр тодруулбал, 32.3 хувийг ХХК, 51.2 хувийг төсөвт байгууллагын ажиллагчид эзэлж байна. ААНБ шагналыг тооцохдоо жилд дунджаар үндсэн цалингийн 30.7 хувиар тооцож, шагнал

30

30

урамшуулал олгожээ. Төрийн өмчит үйлдвэрийн газар нэг хүнд ногдох шагнал урамшууллын хэмжээ нь бусдаас нэлээд өндөр байна.

Зураг 12. Шагнал урамшуулал авсан ажиллагчдын тоо болон дундаж урамшууллын хэмжээ, ААНБ-ын хариуцлагын хэлбэрээр

3.7 Цалин хөлсийг нэмэгдүүлсэн, бууруулсан шийдвэр

Судалгаанд хамрагдсан нийт 2376 ААНБ-ын 536 буюу 22.6 хувь нь сүүлийн нэг жилийн хугацаанд (2016.5-2017.5) цалин хөлсөө тодорхой хувиар нэмэгдүүлсэн байна.

Харин ажил олгогчдын шийдвэрээр нийт ААНБ-ын 2.8 хувь нь зарим ажиллагчдынхаа цалин хөлсийг бууруулсан байна.

Эдгээр ААНБ-ын 17.2 хувь нь Засгийн газрын тогтоол, шийдвэрээр, 77.1 хувь нь ажил олгогчийн шийдвэрээр, үлдсэн 5.8 хувь нь хамтын гэрээ хэлэлцээрийн үр дүнд цалин хөлсөө нэмсэн байна. Ажил олгогчийн шийдвэрээр цалин хөлсөө нэмсэн ААНБ-ын дийлэнх нь ажлын ачаалал нэмэгдсэн, хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ нэмэгдсэн, ажиллагчдын санал хүсэлтийн дагуу, ажиллагчдын идэвх санаачилгыг нэмэгдүүлэх, амьжиргааг дээшлүүлэх, ажиллагчдын ажлын бүтээмж, ур чадвартай холбоотойгоор цалин хөлсийг нэмэгдүүлсэн гэсэн гол шалтгаануудыг дурдсан.

Зураг 13. Цалин хөлсийг нэмэгдүүлсэн ААНБ

12

5

12

420

1507

176

145

2386

4.4%

0.3%

9.3%

15.9%

7.4%

34.4%2.9%

12.1%

Бүх гишүүд бүрэн хариуцлагатай нөхөрлөл

Зарим гишүүд бүрэн хариуцлагатай нөхөрлөл

Хоршоо

Хувьцаат компани

Хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани

Төрийн өмчит үйлдвэрийн газар

Орон нутгийн өмчит үйлдвэрийн газар

Төсөвт байгууллага

189

4214

133

347

5017

280

Бүгд ЗГ-ийн тогтоол ХГ хэлэлцээр АО шийдвэрээр

Бүх ажиллагчдын Зарим ажиллагчдын

31

31

Зураг 14. Цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхэд тооцсон суурь

Ажил олгогчид ажиллагчдын цалин хөлсийг нэмэгдүүлэхдээ үндсэн цалин, үндсэн цалин болон нэмэгдлийн нийлбэрт, нийт цалин хөлсөнд үндэслэх зэргээр ялгаатай тооцдог. Цалин хөлс нэмэгдүүлсэн ажил олгогчид ажиллагчдын цалинг сүүлийн нэг жилийн хугацаанд дунджаар 17.1 хувиар нэмэгдүүлсэн байна. Цалин хөлс нэмэгдүүлэхэд тооцсон суурийг авч үзвэл 82.6 хувь нь үндсэн цалинд, 8.6 хувь нь үндсэн цалин болон нэмэгдлийн нийлбэрт, үлдсэн 7.3 хувь нь нийт цалин хөлсөнд үндэслэн нэмэгдүүлсэн байна.

Ажиллагчдын цалин хөлсийг нэмэгдүүлсэн байгууллагуудыг хариуцлагын хэлбэрээр харвал 80 хувь нь ХХК, 8 хувь нь төсөвт байгууллага байна.

Зураг 15. Цалин хөлс нэмсэн ААНБ-уудын нийт байгууллагад эзлэх хувийн жин, ААНБ-ын хариуцлагын хэлбэрээр

Цалин хөлсөө нэмсэн ААНБ-ыг өмчийн хэлбэрээр харвал хамтарсан хөрөнгө оруулалт бүхий ААНБ ажиллагчдын нийт цалинг дунджаар 21.6 хувиар нэмэгдүүлсэн бол Төрийн өмчийн болон орон нутгийн өмчийн ААНБ дунджаар 15.4-14.3 хувиар нэмэгдүүлсэн дүнтэй байна.

1.1%

1.3%1.1%

3.8%

79.8%

1.9%2.5%

8.4%

ББН

ЗБН

Хоршоо

ХК

ХХК

ТӨҮГ

536443

4639

Нийт Үндсэн цалин Үндсэн цалин,

нэмэгдэл

Нийт цалин

32

33

34

Хүснэгт 12. Ажиллагчдын үндсэн цалин тооцож буй үзүүлэлтээр

Ажил мэргэжлийн ангилал Үндсэн цалин Ажиллагчид Хувь

Ажилласан жилээр 592.4 7,087 23.7 Ур чадвар мэргэжлийн зэргээр 842.0 1,213 4.06 Гүйцэтгэлээр буюу хийснээр 746.3 3,664 12.25 Ажил албан тушаал 797.5 12,610 42.17 Ажилласан жил, Ур чадвар мэргэжлийн зэргээр 711.4 285 0.95 Ажилласан жил, Гүйцэтгэлээр буюу хийснээр 603.9 735 2.46 Ажилласан жил, Ажил албан тушаал 527.7 394 1.32 Ур чадвар мэргэжлийн зэрэг, Гүйцэтгэлээр буюу хийснээр 826.5 375 1.25

Ур чадвар мэргэжлийн зэрэг+Ажил албан тушаал 769.7 280 0.94 Гүйцэтгэлээр буюу хийснээр, Ажил албан тушаал 710.8 1,598 5.34 Ажилласан жил, Ур чадвар мэргэжлийн зэргээр 527.9 423 1.41 Ажилласан жил, Ур чадвар мэргэжлийн зэргээр, Ажил үүрэг албан тушаалаар 625.1 331 1.11

Ажилласан жил, Гүйцэтгэлээр буюу хийснээр, Ажил албан тушаал 987.3 234 0.78

Ур чадвар мэргэжлийн зэрэг, Гүйцэтгэлээр буюу хийснээр, Ажил албан тушаал 618.7 484 1.62

Бүх үзүүлэлтээр 564.1 191 0.64

Үндсэн цалин тооцож буй үзүүлэлтийг ААНБ-ын хариуцлагын хэлбэрээр тодруулбал төсөвт байгууллагууд ажилласан жилийг харгалзан үндсэн цалинг тооцож байгаа нь хамгийн өндөр хувийг эзэлж байна. Хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани болон хувьцаат компани нь ажиллагчдын гүйцэтгэж буй ажил үүрэг, албан тушаалын онцлог, түүнчлэн гүйцэтгэл буюу хийснээр гэсэн үзүүлэлтийг харгалзан үндсэн цалинг тооцдог байна.

Зураг 17. ААНБ-ын хариуцлагын хэлбэр, үндсэн цалин тооцож буй үзүүлэлтээр /хувь/

Харин ААНБ-ын өмчийн хэлбэрээр дээрх үзүүлэлтийг тодруулбал төрийн өмчийн

хамтарсан байгууллагууд ур чадвар, мэргэжлийн зэргийг, бусад байгууллага ажиллагчдын гүйцэтгэж буй ажил үүрэг, албан тушаалын онцлог болон гүйцэтгэл буюу хийснээр гэсэн үзүүлэлтийг харгалзан үндсэн цалинг тогтоодог гэжээ.

18.5

14.8

13.7

14.5

9.7

40.5

27.9

60.8

13.3

14.8

3.7

5.9

9.2

7.5

8.1

10.5

8.9

44.4

33.3

27.5

27.6

25.2

10.8

17.4

8.9

33.3

22.2

48.1

52.9

48.7

57.5

40.5

44.2

21.4

53.3

Бүх гишүүд бүрэн хариуцлагатай …

Зарим гишүүд бүрэн хариуцлагатай …

Хоршоо

Хувьцаат компани

Хязгаарлагдмал хариуцлагатай …

Төрийн өмчит үйлдвэрийн газар

Орон нутгийн өмчит үйлдвэрийн газар

Төсөвт байгууллага

Төрийн бус байгууллага

Ажилласан жилээр Ур чадвар мэргэжлийн зэргээрГүйцэтгэлээр буюу хийснээр Ажил үүрэг албан тушаалаар

33

БҮЛЭГ 4. ҮНДСЭН ЦАЛИН

Тайлангийн энэхүү бүлэгт нийт цалингийн бүрэлдэхүүнд томоохон жин дарагч үндсэн цалингийн дунджийг ААНБ-ын эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбар, хариуцлагын болон өмчийн хэлбэр, байршил, ажиллагчдын нас хүйс, боловсрол, мэргэжлийн үндсэн ангилал, бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхлэж байгаа ажиллагчдаар тус тус гаргахаас гадна ААНБ-ын ажиллагчдын үндсэн цалинг тооцож буй үзүүлэлт зэргийг авч үзсэн.

4.1 ААНБ-ын үндсэн цалинг тооцож буй үзүүлэлт Монгол Улсын хэмжээнд ААНБ ажиллагчдын цалинг тооцохдоо эрхэлж буй үйл

ажиллагааны онцлогоос хамаарч ажилласан жил, мэргэжлийн зэрэг, ур чадварыг харгалзан, эсхүл ажиллагчдын тухайн ажлын гүйцэтгэл буюу хийснээр тооцох, гүйцэтгэж буй ажил үүрэг, албан тушаалын онцлог зэргийг харгалзан үздэг байна. Гэхдээ нийтлэг хандлага нь цалин хөлсийг ажиллагчдын гүйцэтгэж буй ажил үүрэг, албан тушаалын онцлогт суурилсан хэлбэртэйгээр тогтоож, олон төрлийн нэмэгдэл, урамшууллыг олгодог байна. Харин ур чадварт суурилсан цалин хөлсний тухай ойлголт байдаг ч тогтолцооны хувьд төдийлөн түгээмэл биш юм.

Судалгаанд хамрагдсан хоёр ААНБ-ын нэг нь ажиллагчдын үндсэн цалинг гүйцэтгэж буй ажил үүрэг, албан тушаалын онцлогоос хамааран тооцдог байна. Харин таван ААНБ-ын нэг нь гүйцэтгэлээр буюу хийснээр, ажилласан жилийг харгалзан үзэж үндсэн цалинг тогтоодог гэжээ.

Зураг 16. ААНБ-ын ажиллагчдын үндсэн цалинг тооцож буй үзүүлэлтээр /хувь/

ААНБ-ууд ажиллагчдын үндсэн цалинг тооцож буй байдлыг дэлгэрэнгүй байдлаар

тодруулбал ажил үүрэг, албан тушаалыг гүйцэтгэлтэй хослуулан тогтоодог гэсэн сонголт чамгүй өндөр хувийг илэрхийлсэн байна. Түүнчлэн ур чадвар, мэргэжлийн зэргийн гүйцэтгэлтэй, мөн ажил үүрэг, албан тушаалтай нь харьцуулан үндсэн цалинг тогтоох нь ч бага хувиар байна.

34

34

Хүснэгт 12. Ажиллагчдын үндсэн цалин тооцож буй үзүүлэлтээр

Ажил мэргэжлийн ангилал Үндсэн цалин Ажиллагчид Хувь

Ажилласан жилээр 592.4 7,087 23.7 Ур чадвар мэргэжлийн зэргээр 842.0 1,213 4.06 Гүйцэтгэлээр буюу хийснээр 746.3 3,664 12.25 Ажил албан тушаал 797.5 12,610 42.17 Ажилласан жил, Ур чадвар мэргэжлийн зэргээр 711.4 285 0.95 Ажилласан жил, Гүйцэтгэлээр буюу хийснээр 603.9 735 2.46 Ажилласан жил, Ажил албан тушаал 527.7 394 1.32 Ур чадвар мэргэжлийн зэрэг, Гүйцэтгэлээр буюу хийснээр 826.5 375 1.25

Ур чадвар мэргэжлийн зэрэг+Ажил албан тушаал 769.7 280 0.94 Гүйцэтгэлээр буюу хийснээр, Ажил албан тушаал 710.8 1,598 5.34 Ажилласан жил, Ур чадвар мэргэжлийн зэргээр 527.9 423 1.41 Ажилласан жил, Ур чадвар мэргэжлийн зэргээр, Ажил үүрэг албан тушаалаар 625.1 331 1.11

Ажилласан жил, Гүйцэтгэлээр буюу хийснээр, Ажил албан тушаал 987.3 234 0.78

Ур чадвар мэргэжлийн зэрэг, Гүйцэтгэлээр буюу хийснээр, Ажил албан тушаал 618.7 484 1.62

Бүх үзүүлэлтээр 564.1 191 0.64

Үндсэн цалин тооцож буй үзүүлэлтийг ААНБ-ын хариуцлагын хэлбэрээр тодруулбал төсөвт байгууллагууд ажилласан жилийг харгалзан үндсэн цалинг тооцож байгаа нь хамгийн өндөр хувийг эзэлж байна. Хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани болон хувьцаат компани нь ажиллагчдын гүйцэтгэж буй ажил үүрэг, албан тушаалын онцлог, түүнчлэн гүйцэтгэл буюу хийснээр гэсэн үзүүлэлтийг харгалзан үндсэн цалинг тооцдог байна.

Зураг 17. ААНБ-ын хариуцлагын хэлбэр, үндсэн цалин тооцож буй үзүүлэлтээр /хувь/

Харин ААНБ-ын өмчийн хэлбэрээр дээрх үзүүлэлтийг тодруулбал төрийн өмчийн

хамтарсан байгууллагууд ур чадвар, мэргэжлийн зэргийг, бусад байгууллага ажиллагчдын гүйцэтгэж буй ажил үүрэг, албан тушаалын онцлог болон гүйцэтгэл буюу хийснээр гэсэн үзүүлэлтийг харгалзан үндсэн цалинг тогтоодог гэжээ.

18.5

14.8

13.7

14.5

9.7

40.5

27.9

60.8

13.3

14.8

3.7

5.9

9.2

7.5

8.1

10.5

8.9

44.4

33.3

27.5

27.6

25.2

10.8

17.4

8.9

33.3

22.2

48.1

52.9

48.7

57.5

40.5

44.2

21.4

53.3

Бүх гишүүд бүрэн хариуцлагатай …

Зарим гишүүд бүрэн хариуцлагатай …

Хоршоо

Хувьцаат компани

Хязгаарлагдмал хариуцлагатай …

Төрийн өмчит үйлдвэрийн газар

Орон нутгийн өмчит үйлдвэрийн газар

Төсөвт байгууллага

Төрийн бус байгууллага

Ажилласан жилээр Ур чадвар мэргэжлийн зэргээрГүйцэтгэлээр буюу хийснээр Ажил үүрэг албан тушаалаар

35

36

4.2 Үндсэн цалин ажиллагчдын тоо, хүйс, ААНБ-ын байршлаар Цалин хөлсний бүтцийн судалгаанд нийтдээ 2376 ААНБ-ын 29904 ажиллагчид

хамрагдлаа. Байршлын хувьд ААНБ-ын 819 нь орон нутгийн, 1557 нь нийслэлийн ААНБ байв. Судалгаанд хамрагдсан ажиллагчдын 50.8 хувь нь эрэгтэй, 49.2 хувь эмэгтэй ажиллагчид байна. Ажиллагчдын үндсэн цалингийн улсын дундаж 721.8 мянган төгрөг байгаа бол эрэгтэй ажиллагчдынх 780.9 мянган төгрөг, эмэгтэй ажиллагчдынх 661.1 мянган төгрөг байна.

Хүснэгт 13. Үндсэн цалин ажиллагчдын тоо, хүйс, ААНБ-ын байршлаар

Судалгаанд хамрагдсан байгууллагуудын ажиллагчдын үндсэн цалингийн дунджийг байршлаар нь харьцуулан авч үзлээ. Судалгааны үр дүнгээр нийслэл буюу Улаанбаатар хотын ажиллагчдын үндсэн цалин улсын дунджаас 13.7 хувиар буюу 99.0 мянган төгрөгөөр, Говь-сүмбэр аймгийн ажиллагчдын үндсэн цалин улсын дунджаас 13.1 хувиар буюу 94.7 мянган төгрөгөөр илүү байна. Ховд, Баян-Өлгий, Завхан, Хөвсгөл, Дундговь, Сэлэнгэ аймгуудын ажиллагчдын үндсэн цалин 36.0-37.1 хувиар буюу 260.1-267.9 мянган төгрөгөөр, бусад аймгуудын ажиллагчдын үндсэн цалин 88.3.4-265.8 мянган төгрөгөөр улсын дунджаас бага байна.

Байршил, бүс, аймаг, нийслэл

Ажиллагчдын тоо Үндсэн цалин, мян.төг

Нийт Хүйсээр Улсын

дундаж Хүйсээр

Эр Эм Эр Эм Нийт 29,904 15,185 14,719 721.8 780.9 661.1

Баруун бүс 2,254 1,156 1,098 465.0 449.9 480.8

Баян-Өлгий 697 340 357 460.6 439.7 480.4 Говь-Алтай 326 184 142 467.7 461.9 475.3 Завхан 384 207 177 456.0 439.5 475.4 Увс 471 251 220 485.8 480.8 491.4 Ховд 376 174 202 453.9 425.3 478.6

Хангайн бүс 3,243 1,530 1,713 518.5 527.9 510.2

Архангай 406 185 221 493.9 473.4 511.0 Баянхонгор 421 206 215 494.7 495.7 493.7 Булган 201 110 91 526.7 540.9 509.4 Орхон 867 334 533 589.4 671.2 537.7 Өвөрхангай 750 364 386 506.7 499.5 513.3 Хөвсгөл 598 331 267 461.7 459.8 464.0

Төвийн бүс 3,479 1,734 1,745 571.3 615.0 528.3

Говьсүмбэр 179 125 54 816.5 924.0 571.8 Дархан-Уул 1,031 524 507 603.1 637.0 568.7 Дорноговь 414 155 259 484.8 497.4 477.4 Дундговь 192 92 100 458.0 436.4 477.8

Өмнөговь 655 360 295 633.5 701.7 550.5

Сэлэнгэ 647 312 335 457.5 439.4 474.0

Төв 361 166 195 607.4 659.3 563.9

Зүүн бүс 1,024 488 536 526.9 544.3 511,0

Дорнод 464 226 238 570.8 615.4 528.6

Сүхбаатар 302 153 149 507.0 509.5 504.4

Хэнтий 258 109 149 471.0 445.5 489.6

Улаанбаатар 19,904 10,277 9,627 820.8 895.3 741,3

Улаанбаатар 19,904 10,277 9,627 820.8 895.3 741.3

35

Зураг 18. ААНБ-ын өмчийн хэлбэр, үндсэн цалин тооцож буй үзүүлэлтээр /хувь/

Судалгаанд хамрагдсан байгууллагуудын ажиллагчдын үндсэн цалинг тооцож буй үзүүлэлтийг насны бүлгээр харьцуулан үзэхэд томоохон ялгаа төдийлөн ажиглагдсангүй.

Зураг 19. Үндсэн цалин тооцож буй үзүүлэлт, ажиллагчдын насны бүлгээр /хувь/

10.5 16.325.8 27.3 31.04.3

8.9

9.4 11.6 8.425.7

20.721.0 21.6 21.2

59.5 54.1 43.8 39.5 39.4

16-25 26-35 36-45 46-55 55+

Ажилласан жилээр Ур чадвар мэргэжлийн зэргээр

Гүйцэтгэлээр буюу хийснээр Ажил үүрэг, албан тушаалаар

36

36

4.2 Үндсэн цалин ажиллагчдын тоо, хүйс, ААНБ-ын байршлаар Цалин хөлсний бүтцийн судалгаанд нийтдээ 2376 ААНБ-ын 29904 ажиллагчид

хамрагдлаа. Байршлын хувьд ААНБ-ын 819 нь орон нутгийн, 1557 нь нийслэлийн ААНБ байв. Судалгаанд хамрагдсан ажиллагчдын 50.8 хувь нь эрэгтэй, 49.2 хувь эмэгтэй ажиллагчид байна. Ажиллагчдын үндсэн цалингийн улсын дундаж 721.8 мянган төгрөг байгаа бол эрэгтэй ажиллагчдынх 780.9 мянган төгрөг, эмэгтэй ажиллагчдынх 661.1 мянган төгрөг байна.

Хүснэгт 13. Үндсэн цалин ажиллагчдын тоо, хүйс, ААНБ-ын байршлаар

Судалгаанд хамрагдсан байгууллагуудын ажиллагчдын үндсэн цалингийн дунджийг байршлаар нь харьцуулан авч үзлээ. Судалгааны үр дүнгээр нийслэл буюу Улаанбаатар хотын ажиллагчдын үндсэн цалин улсын дунджаас 13.7 хувиар буюу 99.0 мянган төгрөгөөр, Говь-сүмбэр аймгийн ажиллагчдын үндсэн цалин улсын дунджаас 13.1 хувиар буюу 94.7 мянган төгрөгөөр илүү байна. Ховд, Баян-Өлгий, Завхан, Хөвсгөл, Дундговь, Сэлэнгэ аймгуудын ажиллагчдын үндсэн цалин 36.0-37.1 хувиар буюу 260.1-267.9 мянган төгрөгөөр, бусад аймгуудын ажиллагчдын үндсэн цалин 88.3.4-265.8 мянган төгрөгөөр улсын дунджаас бага байна.

Байршил, бүс, аймаг, нийслэл

Ажиллагчдын тоо Үндсэн цалин, мян.төг

Нийт Хүйсээр Улсын

дундаж Хүйсээр

Эр Эм Эр Эм Нийт 29,904 15,185 14,719 721.8 780.9 661.1

Баруун бүс 2,254 1,156 1,098 465.0 449.9 480.8

Баян-Өлгий 697 340 357 460.6 439.7 480.4 Говь-Алтай 326 184 142 467.7 461.9 475.3 Завхан 384 207 177 456.0 439.5 475.4 Увс 471 251 220 485.8 480.8 491.4 Ховд 376 174 202 453.9 425.3 478.6

Хангайн бүс 3,243 1,530 1,713 518.5 527.9 510.2

Архангай 406 185 221 493.9 473.4 511.0 Баянхонгор 421 206 215 494.7 495.7 493.7 Булган 201 110 91 526.7 540.9 509.4 Орхон 867 334 533 589.4 671.2 537.7 Өвөрхангай 750 364 386 506.7 499.5 513.3 Хөвсгөл 598 331 267 461.7 459.8 464.0

Төвийн бүс 3,479 1,734 1,745 571.3 615.0 528.3

Говьсүмбэр 179 125 54 816.5 924.0 571.8 Дархан-Уул 1,031 524 507 603.1 637.0 568.7 Дорноговь 414 155 259 484.8 497.4 477.4 Дундговь 192 92 100 458.0 436.4 477.8

Өмнөговь 655 360 295 633.5 701.7 550.5

Сэлэнгэ 647 312 335 457.5 439.4 474.0

Төв 361 166 195 607.4 659.3 563.9

Зүүн бүс 1,024 488 536 526.9 544.3 511,0

Дорнод 464 226 238 570.8 615.4 528.6

Сүхбаатар 302 153 149 507.0 509.5 504.4

Хэнтий 258 109 149 471.0 445.5 489.6

Улаанбаатар 19,904 10,277 9,627 820.8 895.3 741,3

Улаанбаатар 19,904 10,277 9,627 820.8 895.3 741.3

37

38

Хүснэгт 15. Ажиллагчдын нас, тооны бүлэг бүсээр /мян төг/

Насны бүлэг, Ажиллагчдын тооны бүлэг

Улсын дундаж

Насны бүлэг Ажиллагчдын тооны бүлэг

16-25 26-35 36-45 46-55 55+ 1-5 6-19 20-49 50-149 150+

Улсын дундаж 721.8 586.8 729.0 737.5 710.3 863.6 740.9 774.4 704.4 694.3 729.2

Баруун бүс 465.0 446.8 465.1 465.4 468.9 462.0 383.5 397.3 461.3 482.3 532.2

Хангайн бүс 518.5 462.7 524.6 509.5 528.1 557.9 459.6 445.7 482.3 523.1 630.8 Төвийн бүс 571.3 528.1 577.1 549.8 598.8 579.9 401.3 466.1 497.3 603.5 703.0

Зүүн бүс 526.9 442.7 534.5 530.6 527.8 558.7 324.5 453.8 512.1 532.9 590.1

Улаанбаатар 820.8 622.8 812.0 853.7 838.2 1052.0 872.9 976.3 813.6 775.4 771.9

Үндсэн цалингийн хэмжээг ажиллагчдын тоо болон насны бүлгийг бүсээр харьцуулан харвал нийслэлийн 6-19 ажиллагчидтай ААНБ-ын үндсэн цалин улсын дунджаас хамгийн өндөр байна.

4.4 Үндсэн цалин ажиллагчдын боловсрол, мэргэжлийн үндсэн ангиллаар Ажиллагчдын үндсэн цалинг боловсрол, хүйсээр харьцуулан авч үзвэл бакалаврын

боловсролтой ажиллагчид улсын дундаж үндсэн цалингаас 117.9 мянган төгрөгөөр буюу 16.3 хувиар, магистр зэрэгтэй ажиллагчид 464.1 мянган төгрөгөөр буюу 64.3 хувиар илүү цалин авдаг байна. Харин боловсрол мэргэжилгүй болон суурь боловсролтой ажиллагчид улсын үндсэн цалингийн дунджаас 168.5–191.3 мянган төгрөгөөр бага үндсэн цалин авдаг байна.

Зураг 21. Ажиллагчдын үндсэн цалин, боловсролын түвшнээр /хүйс, мян төг/

721.8

470.1

424.2

438.4

549.8

577.5

649.0

839.7

1185.9

780.9

435.7

442.6

458.2

594.0

609.3

749.1

966.1

1506.9

661.0

512.3

376.6

398.3

487.1

504.5

578.7

744.3

969.5

Улсын дундаж

Боловсролгүй

Бага

Суурь

Бүрэн дунд

ТБМАШ

Дипломын тусгай мэргэжлийн

Дээд /бакалавр/

Зэрэгтэй дээд/магистр ба түүнээс дээш/

ЭмЭрУлсын дундаж

37

Зураг 20 Ажиллагчдын үндсэн цалин бүсээр /мян төг/

ААНБ-уудын ажиллагчдын үндсэн цалинг бүс нутгаар тодруулбал Улаанбаатар хотын ААНБ ажиллагчдын үндсэн цалин улсын дунджаас 13.7 хувиар буюу 99.0 мянган төгрөгөөр илүү байхад баруун бүсэд 35.6 хувиар, хангайн бүсэд 28.2 хувиар, зүүн бүсэд 27.0 хувиар, төвийн бүсэд 20.9 хувиар тус тус бага байна.

4.3 Үндсэн цалин ажиллагчдын нас, тооны бүлгээр Ажиллагчдын үндсэн цалингийн дундажийг насны бүлгээр ангилан, улсын үндсэн

цалингийн дундажтай харьцуулан авч үзвэл ажиллагчдын 16-25 насныхан 18.7 хувиар, 46-55 насныхан 1.6 хувиар тус тус бага байна. Харин 26-35 насны ажиллагчдын үндсэн цалин улсын үндсэн цалингийн дунджаас 7.2 мянган төгрөгөөр, 36-45 насныхан 15.7 мянган төгрөгөөр, 55-аас дээш насныхан 141.8 мянган төгрөгөөр илүү байна.

Хүснэгт 14. Үндсэн цалин ажиллагчдын нас, тооны бүлгээр /хүйс, мян төг/

Насны бүлэг, Ажиллагчдын тооны

бүлэг

Ажиллагчдын тоо Үндсэн цалин, мян.төг

Нийт Хүйсээр Улсын

дундаж Хүйсээр

Эр Эм Эр Эм Улсын дундаж 29904 15185 14719 721.8 780.9 661

Нас

ны б

үлэг

16-25 2789 1515 1274 586.8 594.9 577.3

26-35 11159 5897 5262 729.0 776.9 675.3

36-45 8336 3922 4414 737.5 809.3 674.1

46-55 5960 2735 3225 710.3 776.1 655.0

55+ 1660 1116 544 863.6 968.1 648.7

Ажи

ллаг

чды

н то

оны

бүл

эг 1-5 2076 1044 1032 740.9 819.1 662.5

6-19 4994 2636 2358 774.4 837.4 704.3

20-49 5956 3295 2661 704.4 747.1 651.4

50-149 9234 4698 4536 694.3 727.1 660.5

150+ 7644 3512 4132 729.2 831.7 642.6

ААНБ-ын ажиллагчдын тооны бүлгээр харьцуулбал, 20-49 ажиллагчидтай болон 50-149 ажиллагчидтай ААНБ-ын ажиллагчдын үндсэн цалин улсын дунджаас бага байгаа бол 1-5 болон 6-19, 150-аас дээш ажиллагчидтай байгууллагын үндсэн цалин улсын дунджаас дээгүүр байна. Тухайлбал, 150-аас дээш ажиллагчидтай ААНБ-ын ажиллагчид улсын дунджаас 37.1 мянган төгрөгөөр илүү үндсэн цалингаар цалинжиж байна. Хүйсээр нь дээрх үзүүлэлтийг тодруулбал, 150 ба түүнээс дээш ажиллагчидтай байгууллагын эрэгтэй ажиллагчдын үндсэн цалин эмэгтэй ажиллагчдын үндсэн цалингийн дунджаас 189.0 мянган төгрөгөөр өндөр байна.

465.0 518.5 571.3 526.9

820.8

Баруун бүс Хангайн бүс Төвийн бүс Зүүн бүс Улаанбаатар

Улсын дундаж 721,8

38

38

Хүснэгт 15. Ажиллагчдын нас, тооны бүлэг бүсээр /мян төг/

Насны бүлэг, Ажиллагчдын тооны бүлэг

Улсын дундаж

Насны бүлэг Ажиллагчдын тооны бүлэг

16-25 26-35 36-45 46-55 55+ 1-5 6-19 20-49 50-149 150+

Улсын дундаж 721.8 586.8 729.0 737.5 710.3 863.6 740.9 774.4 704.4 694.3 729.2

Баруун бүс 465.0 446.8 465.1 465.4 468.9 462.0 383.5 397.3 461.3 482.3 532.2

Хангайн бүс 518.5 462.7 524.6 509.5 528.1 557.9 459.6 445.7 482.3 523.1 630.8 Төвийн бүс 571.3 528.1 577.1 549.8 598.8 579.9 401.3 466.1 497.3 603.5 703.0

Зүүн бүс 526.9 442.7 534.5 530.6 527.8 558.7 324.5 453.8 512.1 532.9 590.1

Улаанбаатар 820.8 622.8 812.0 853.7 838.2 1052.0 872.9 976.3 813.6 775.4 771.9

Үндсэн цалингийн хэмжээг ажиллагчдын тоо болон насны бүлгийг бүсээр харьцуулан харвал нийслэлийн 6-19 ажиллагчидтай ААНБ-ын үндсэн цалин улсын дунджаас хамгийн өндөр байна.

4.4 Үндсэн цалин ажиллагчдын боловсрол, мэргэжлийн үндсэн ангиллаар Ажиллагчдын үндсэн цалинг боловсрол, хүйсээр харьцуулан авч үзвэл бакалаврын

боловсролтой ажиллагчид улсын дундаж үндсэн цалингаас 117.9 мянган төгрөгөөр буюу 16.3 хувиар, магистр зэрэгтэй ажиллагчид 464.1 мянган төгрөгөөр буюу 64.3 хувиар илүү цалин авдаг байна. Харин боловсрол мэргэжилгүй болон суурь боловсролтой ажиллагчид улсын үндсэн цалингийн дунджаас 168.5–191.3 мянган төгрөгөөр бага үндсэн цалин авдаг байна.

Зураг 21. Ажиллагчдын үндсэн цалин, боловсролын түвшнээр /хүйс, мян төг/

721.8

470.1

424.2

438.4

549.8

577.5

649.0

839.7

1185.9

780.9

435.7

442.6

458.2

594.0

609.3

749.1

966.1

1506.9

661.0

512.3

376.6

398.3

487.1

504.5

578.7

744.3

969.5

Улсын дундаж

Боловсролгүй

Бага

Суурь

Бүрэн дунд

ТБМАШ

Дипломын тусгай мэргэжлийн

Дээд /бакалавр/

Зэрэгтэй дээд/магистр ба түүнээс дээш/

ЭмЭрУлсын дундаж

39

40

ААНБ-ын ажил, мэргэжлийн үндсэн ангиллаар ажиллагчдын үндсэн цалинг насны болон тооны бүлгээр харьцуулан үзвэл удирдах албан тушаалын ажиллагчид, мэргэжилтэн, инженер техникийн ажилтан нар 6-аас дээш ажиллагчидтай ААНБ–д улсын дунджаас өндөр үндсэн цалин авдаг байна. 150-аас дээш ажиллагчидтай ААНБ-ын хувьд худалдаа, үйлчилгээний ажилтан, ХАА, загас, ан агнуурын ажилтнаас бусад мэргэжлийн ажиллагчид улсын үндсэн цалингийн дунджаас илүү үндсэн цалин авдаг байна.

Харин ажиллагчдын насны бүлгээр, 16-25 насны залуучууд ажил мэргэжлийн ангиллаас үл хамааран үндсэн цалин нь улсын дунджаас доогуур цалинждаг байна. 55-аас дээш насны мэргэжилтэн болон 36-55 насны хууль тогтоогч, удирдах албан тушаалын ажилтан хамгийн өндөр үндсэн цалингаар цалинжиж байна.

Хүснэгт 18. Ажиллагчдын үндсэн цалин, ажил мэргэжлийн үндсэн ангилал нас, тооны бүлгээр /мян төг/

Ажил мэргэжлийн ангилал

Улсын дундаж

Насны бүлэг Ажиллагчдын тооны бүлэг 16-25 26-35 36-45 46-55 55+ 1-5 6-19 20-49 50-149 150+

Бүгд 721.8 586.8 729.0 737.5 710.3 863.6 740.9 774.4 704.4 694.3 729.2 Хууль тогтоогч, удирдах албан тушаалын ажилтан, менежер

895.5 682.9 838.7 1013.7 1074.2 856.2 743.3 931.4 852.5 867.5 1007.7

Мэргэжилтэн 841.8 643.2 799.7 890.6 876.6 1077.4 848.4 988.6 891.4 789.2 771.8 Инженер, техникийн ажилтан 759.9 628.1 778.9 735.2 794.3 797.3 692.4 727.6 699.4 768.3 851.1

Бичиг хэргийн туслах ажилтан 693.9 664.7 733.8 682.1 643.0 670.8 822.1 659.1 661.3 657.6 747.0

Худалдаа, үйлчилгээний ажилтан 538.2 502.8 579.0 529.7 508.6 486.8 444.7 461.5 535.4 591.5 555.1

ХАА, загас, ан агнуурын ажилтан 336.5 318.3 334.0 319.3 309.3 551.4 557.5 291.5 284.9 395.3 434.6

Үйлдвэрийн ба худалдааны ажилтан 585.3 547.3 645.2 598.7 529.7 522.3 409.4 476.6 567.9 547.2 725.9

Машин тоног төхөөрөмжийн оператор, угсрагч

666.8 610.2 704.9 666.0 661.2 554.0 498.3 547.8 553.2 623.7 930.6

Энгийн ажил мэргэжил 534.1 511.8 569.4 525.6 498.3 572.3 440.5 487.8 513.9 560.9 567.5 4.5 Үндсэн цалин ААНБ-ын эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар ААНБ-ын эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар үндсэн цалингийн дунджийг харьцуулан үзвэл уул уурхай, олборлолтын салбарт хамгийн өндөр буюу 604.9 мянга, мэргэжлийн шинжлэх ухаан болон техникийн салбарт 472.7 мянга, санхүү болон даатгалын үйл ажиллагааны салбар 218.9 мянга, мэдээлэл холбооны салбар 148.3 мянга, бөөний болон жижиглэн худалдаа, машин мотоциклын засвар үйлчилгээний салбар 108.8 мянга, барилгын салбар 37.1, үл хөдлөх хөрөнгийн салбар 27.4, тээвэр ба агуулахын салбар 5.1 мянган төгрөгөөр тус тус улсын үндсэн цалингийн дунджаас өндөр байна. Бусад салбарын хувьд улсын үндсэн цалингийн дунджаас доогуур үндсэн цалинтай байна. Дээрх салбаруудаас хөдөө аж ахуй, загас барилт, ан агнуурын салбарын ажиллагчдын үндсэн цалин хамгийн бага буюу улсын үндсэн цалингийн дунджаас хамгийн бага буюу 238.0 төгрөгөөр доогуур байна.

39

Ажиллагчдын үндсэн цалинг ААНБ-ын байршил буюу бүсээр харьцуулан харахад нийслэлийн хувьд ажиллагчдын дипломын тусгай мэргэжлийн ба түүнээс дээш боловсролтой ажиллагчдын үндсэн цалин улсын дундаж үндсэн цалингаас илүү өндөр байхад түүнээс доош боловсролтой ажиллагчид аль ч бүсэд улсын дунджаас бага үндсэн цалин авдаг байна.

Хүснэгт 16. Ажиллагчдын үндсэн цалин, боловсролын түвшин, бүсээр /мян төг/

Боловсрол Баруун бүс Зүүн бүс Төвийн бүс Улаанбаатар Хангайн бүс

Улсын дундаж 465.0 526.9 571.3 820.8 518.5 Боловсролгүй 370.8 501.0 225.6 508.9 438.1 Бага 329.3 409.9 420.7 504.3 363.1 Суурь 356.0 395.0 406.8 498.8 444.0 Бүрэн дунд 356.8 438.7 512.5 604.9 422.4 ТБМАШ 421.7 490.3 558.0 634.5 471.9 Дипломын тусгай мэргэжлийн 480.0 546.7 540.2 727.1 498.5 Дээд /бакалавр/ 532.1 612.2 620.5 947.1 591.8 Зэрэгтэй дээд/магистр ба түүнээс дээш/ 681.3 789.8 837.8 1,305.6 696.9

Үндсэн цалинг ажил мэргэжлийн үндсэн ангиллаар харьцуулан авч үзвэл хууль тогтоогч, удирдах албан тушаалын ажилтан, менежерүүдийн үндсэн цалин улсын дунджаас 173.7 мянган төгрөгөөр буюу 24.1 хувиар, мэргэжилтнүүдийн үндсэн цалин 120.0 мянган төгрөгөөр буюу 16.6 хувиар, инженер техникийн ажиллагчдын үндсэн цалин 38.1 мянган төгрөг буюу 5.3 хувиар тус тус өндөр байгаа бол бусад ажил мэргэжлийн үндсэн цалин улсын дунджаас доогуур байна. Эдгээр ажил мэргэжлүүдээс ХАА, загас, ан агнуурын ажиллагчид хамгийн бага буюу улсын дунджаас 385.3 мянган төгрөгөөр буюу 53.4 хувиар бага үндсэн цалингаар цалинжиж байна.

Хүснэгт 17. Үндсэн цалин, ажиллагчдын тоо, ажил мэргэжлийн үндсэн ангилал, хүйсээр /мян төг/

Ажил мэргэжлийн ангилал Ажиллагчдын тоо

Улсын дундаж

Хүйсээр Эр Эм

Бүгд 29904 721.8 780.9 661.0 Хууль тогтоогч, удирдах албан тушаалын ажилтан, менежер 572 895.5 943.7 853.8

Мэргэжилтэн 15442 841.8 992.2 739.9 Инженер, техникийн ажилтан 1114 759.9 878.9 618.6 Бичиг хэргийн туслах ажилтан 401 693.9 773.9 655.2

Худалдаа, үйлчилгээний ажилтан 1050 538.2 606.7 517.9

ХАА, загас, ан агнуурын ажилтан 51 336.5 332.4 343.9

Үйлдвэрийн ба худалдааны ажилтан 2013 585.3 606.0 506.5

Машин тоног төхөөрөмжийн оператор, угсрагч 1863 666.8 672.5 594.7

Энгийн ажил мэргэжил 7384 534.1 574.6 477.3

Харин дээрх үзүүлэлтийг хүйсээр мөн тодрууллаа. ХАА, загас, ан агнуурын ажил, мэргэжлийн эмэгтэй ажиллагчдын үндсэн цалин эрэгтэй ажиллагчдын үндсэн цалингаас өндөр байна. Бусад үндсэн ажил мэргэжлийн хувьд эрэгтэй ажиллагчдын үндсэн цалин эмэгтэй ажиллагчдынхаас илүү байна.

40

40

ААНБ-ын ажил, мэргэжлийн үндсэн ангиллаар ажиллагчдын үндсэн цалинг насны болон тооны бүлгээр харьцуулан үзвэл удирдах албан тушаалын ажиллагчид, мэргэжилтэн, инженер техникийн ажилтан нар 6-аас дээш ажиллагчидтай ААНБ–д улсын дунджаас өндөр үндсэн цалин авдаг байна. 150-аас дээш ажиллагчидтай ААНБ-ын хувьд худалдаа, үйлчилгээний ажилтан, ХАА, загас, ан агнуурын ажилтнаас бусад мэргэжлийн ажиллагчид улсын үндсэн цалингийн дунджаас илүү үндсэн цалин авдаг байна.

Харин ажиллагчдын насны бүлгээр, 16-25 насны залуучууд ажил мэргэжлийн ангиллаас үл хамааран үндсэн цалин нь улсын дунджаас доогуур цалинждаг байна. 55-аас дээш насны мэргэжилтэн болон 36-55 насны хууль тогтоогч, удирдах албан тушаалын ажилтан хамгийн өндөр үндсэн цалингаар цалинжиж байна.

Хүснэгт 18. Ажиллагчдын үндсэн цалин, ажил мэргэжлийн үндсэн ангилал нас, тооны бүлгээр /мян төг/

Ажил мэргэжлийн ангилал

Улсын дундаж

Насны бүлэг Ажиллагчдын тооны бүлэг 16-25 26-35 36-45 46-55 55+ 1-5 6-19 20-49 50-149 150+

Бүгд 721.8 586.8 729.0 737.5 710.3 863.6 740.9 774.4 704.4 694.3 729.2 Хууль тогтоогч, удирдах албан тушаалын ажилтан, менежер

895.5 682.9 838.7 1013.7 1074.2 856.2 743.3 931.4 852.5 867.5 1007.7

Мэргэжилтэн 841.8 643.2 799.7 890.6 876.6 1077.4 848.4 988.6 891.4 789.2 771.8 Инженер, техникийн ажилтан 759.9 628.1 778.9 735.2 794.3 797.3 692.4 727.6 699.4 768.3 851.1

Бичиг хэргийн туслах ажилтан 693.9 664.7 733.8 682.1 643.0 670.8 822.1 659.1 661.3 657.6 747.0

Худалдаа, үйлчилгээний ажилтан 538.2 502.8 579.0 529.7 508.6 486.8 444.7 461.5 535.4 591.5 555.1

ХАА, загас, ан агнуурын ажилтан 336.5 318.3 334.0 319.3 309.3 551.4 557.5 291.5 284.9 395.3 434.6

Үйлдвэрийн ба худалдааны ажилтан 585.3 547.3 645.2 598.7 529.7 522.3 409.4 476.6 567.9 547.2 725.9

Машин тоног төхөөрөмжийн оператор, угсрагч

666.8 610.2 704.9 666.0 661.2 554.0 498.3 547.8 553.2 623.7 930.6

Энгийн ажил мэргэжил 534.1 511.8 569.4 525.6 498.3 572.3 440.5 487.8 513.9 560.9 567.5 4.5 Үндсэн цалин ААНБ-ын эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар ААНБ-ын эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар үндсэн цалингийн дунджийг харьцуулан үзвэл уул уурхай, олборлолтын салбарт хамгийн өндөр буюу 604.9 мянга, мэргэжлийн шинжлэх ухаан болон техникийн салбарт 472.7 мянга, санхүү болон даатгалын үйл ажиллагааны салбар 218.9 мянга, мэдээлэл холбооны салбар 148.3 мянга, бөөний болон жижиглэн худалдаа, машин мотоциклын засвар үйлчилгээний салбар 108.8 мянга, барилгын салбар 37.1, үл хөдлөх хөрөнгийн салбар 27.4, тээвэр ба агуулахын салбар 5.1 мянган төгрөгөөр тус тус улсын үндсэн цалингийн дунджаас өндөр байна. Бусад салбарын хувьд улсын үндсэн цалингийн дунджаас доогуур үндсэн цалинтай байна. Дээрх салбаруудаас хөдөө аж ахуй, загас барилт, ан агнуурын салбарын ажиллагчдын үндсэн цалин хамгийн бага буюу улсын үндсэн цалингийн дунджаас хамгийн бага буюу 238.0 төгрөгөөр доогуур байна.

41

42

Зураг 23. Үндсэн цалингийн хэмжээ, үйлдвэрчний эвлэлтэй болон эвлэлгүй, ААНБ-ын төрлөөр /мян төг/

4.8 Бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхэлж буй ажиллагчдын үндсэн цалин Цалин хөлсний бүтцийн судалгаанд хамрагдсан нийт ажиллагчдын 3.7 хувь буюу

1094 ажиллагчид бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхэлдэг байна. Эдгээрийн 55.1 хувь нь эрэгтэй, 44.9 хувь нь эмэгтэй ажиллагчид байна.

Бүрэн бус цагаар ажиллагчдын үндсэн цалингийн дундаж 584.1 мянган төгрөг буюу улсын үндсэн цалингийн дунджаас даруй 137.7 мянган төгрөгөөр бага байна. Харин ажиллагчдын хүйсийн харьцаагаар үндсэн цалинг тодруулбал эрэгтэй бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхлэгчийн үндсэн цалингийн дундаж энэ бүлгийн эмэгтэй ажиллагчдын үндсэн цалингийн дунджаас 112 мянган төгрөгөөр буюу 18.5 хувиар илүү байна.

Зураг 24. Бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхлэгчид

Бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхэлж байгаа ажиллагчдын үндсэн цалингийн дунджийг эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар тодруулбал уул уурхай, үл хөдлөх хөрөнгийн үйл ажиллагаа, бөөний болон жижиглэн худалдаа, машин мотоциклийн засвар үйлчилгээний салбарын ажиллагчдын үндсэн цалин улсын дунджаас өндөр, бусад салбарт ажиллаж байгаа бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхлэгчид улсын үндсэн цалингийн дунджаас доогуур үндсэн цалин авдаг байна.

507.5

219.5

783.5

847.3

693.9

564.0

550.6

620.9

551.4

429.7

672.6

812.2

678.5

547.9

599.4

490.5

Бүх гишүүд бүрэн хариуцлагатай нөхөрлөл

Зарим гишүүд бүрэн хариуцлагатай нөхөрлөл

Хоршоо

Хувьцаат компани

Хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани

Төрийн өмчит үйлдвэрийн газар

Орон нутгийн өмчит үйлдвэрийн газар

Төсөвт байгууллага

Төрийн бус байгууллага

Үйлдвэрчний эвлэлгүй Үйлдвэрчний эвлэлтэй

584.1654.3

534.1

1094

603491

Улсын дундаж Эрэгтэй ЭмэгтэйҮндсэн цалин Бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхлэгч

41

Зураг 22. Ажиллагчдын үндсэн цалин, салбараар /мян төг/

4.6 Үндсэн цалин ААНБ-ын хариуцлага, өмчийн хэлбэрээр

ААНБ-ын ажиллагчдын үндсэн цалинг байгууллагын хариуцлагын хэлбэр, ажиллагчдын тооны бүлгээр харьцуулан үзвэл ХК-ийн ажиллагчдын үндсэн цалин 815.3 мянган төгрөг байгаа нь улсын үндсэн цалингийн дунджаас 93.5 мянган төгрөгөөр буюу 12.9 хувиар өндөр байна. Харин хоршоо, төрийн бус байгууллагын ажиллагчдын үндсэн цалин хамгийн бага буюу улсын дунджаас 42.4-32.0 хувиар бага дүн гарч байна.

Хүснэгт 19. Ажиллагчдын үндсэн цалин, ажиллагчдын тооны бүлгээр /мян төг/

ББН ЗБН Хоршоо ХК ХХК ТӨҮГ ОНӨҮГ Төсөвт байгууллага ТББ

Улсын дундаж 620.9 548.5 415.5 752.0 815.3 690.3 557.6 564.2 490.5

Ажи

ллаг

чды

н то

оны

бүл

эг 1-5 721.3 420.3 495.1 1839.7 757.0 444.9 473.7 655.0

6-19 558.8 568.1 278.2 612.1 843.5 440.7 505.6 481.0

20-49 272.3 516.9 800.4 600.2 511.6 519.0 536.2

50-149 511.5 632.6 606.4 789.7 670.1 577.9 595.3 391.3 694.3

150+ 845.7 870.6 757.4 597.8 564.0

4.7 Үйлдвэрчний эвлэлтэй болон эвлэлгүй байгууллагуудын үндсэн цалин

Судалгаанд хамрагдсан 2367 ААНБ-ын 15.5 хувь нь үйлдвэрчний эвлэлтэй, 84.9 хувь нь үйлдвэрчний эвлэлгүй байна. Үйлдвэрчний эвлэлтэй ААНБ-ын ажиллагчдын үндсэн цалин улсын дунджаас 93.3 мянган төгрөгөөр буюу 12.8 хувиар бага байна. Үйлдвэрчний эвлэлгүй ААНБ-ын ажиллагчдын үндсэн цалин улсын дунджаас 6.5 хувиар буюу илүү байна.

Үйлдвэрчний эвлэлгүй хоршоо, нөхөрлөл, төсөвт байгууллагад ажиллагчдын үндсэн цалин үйлдвэрчний эвлэлтэй ижил хариуцлагын хэлбэр бүхий ААНБ-д ажиллагчдын цалингаас бага үндсэн цалин авдаг байхад бусад хариуцлагын хэлбэр бүхий ААНБ-д эсрэг хандлага ажиглагдлаа.

1525.31253.9

992.7940.4

868.6822.5805.7802.2

776.0769.6

738.0730.4

669.4660.3

621.0612.9610.1

500.5

Уул уурхай Мэргэжлийн шинжлэх ухаан болон техник

Санхүүгийн болон даатгалМэдээлэл холбоо

Бөөний болон жижиглэн худалдааБарилга

Тээвэр ба агуулахҮл хөдлөх хөрөнгө

Хүний эрүүл мэнд ба нийгмийн халамжЦахилгаан, хий уур, агааржуулалт

Боловсруулах үйлдвэрлэл Боловсрол

Удирдлагын болон дэмжлэг үзүүлэх Үйлчилгээний бусад

Зочид буудал, байр сууц болон нийтийн хоолУсан хангамж, бохир ус, хог хаягдлын …

Урлаг, үзвэр , тоглоом наадам ХАА загас ан агнуур

Улсын дундаж 721.8

42

42

Зураг 23. Үндсэн цалингийн хэмжээ, үйлдвэрчний эвлэлтэй болон эвлэлгүй, ААНБ-ын төрлөөр /мян төг/

4.8 Бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхэлж буй ажиллагчдын үндсэн цалин Цалин хөлсний бүтцийн судалгаанд хамрагдсан нийт ажиллагчдын 3.7 хувь буюу

1094 ажиллагчид бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхэлдэг байна. Эдгээрийн 55.1 хувь нь эрэгтэй, 44.9 хувь нь эмэгтэй ажиллагчид байна.

Бүрэн бус цагаар ажиллагчдын үндсэн цалингийн дундаж 584.1 мянган төгрөг буюу улсын үндсэн цалингийн дунджаас даруй 137.7 мянган төгрөгөөр бага байна. Харин ажиллагчдын хүйсийн харьцаагаар үндсэн цалинг тодруулбал эрэгтэй бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхлэгчийн үндсэн цалингийн дундаж энэ бүлгийн эмэгтэй ажиллагчдын үндсэн цалингийн дунджаас 112 мянган төгрөгөөр буюу 18.5 хувиар илүү байна.

Зураг 24. Бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхлэгчид

Бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхэлж байгаа ажиллагчдын үндсэн цалингийн дунджийг эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар тодруулбал уул уурхай, үл хөдлөх хөрөнгийн үйл ажиллагаа, бөөний болон жижиглэн худалдаа, машин мотоциклийн засвар үйлчилгээний салбарын ажиллагчдын үндсэн цалин улсын дунджаас өндөр, бусад салбарт ажиллаж байгаа бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхлэгчид улсын үндсэн цалингийн дунджаас доогуур үндсэн цалин авдаг байна.

507.5

219.5

783.5

847.3

693.9

564.0

550.6

620.9

551.4

429.7

672.6

812.2

678.5

547.9

599.4

490.5

Бүх гишүүд бүрэн хариуцлагатай нөхөрлөл

Зарим гишүүд бүрэн хариуцлагатай нөхөрлөл

Хоршоо

Хувьцаат компани

Хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани

Төрийн өмчит үйлдвэрийн газар

Орон нутгийн өмчит үйлдвэрийн газар

Төсөвт байгууллага

Төрийн бус байгууллага

Үйлдвэрчний эвлэлгүй Үйлдвэрчний эвлэлтэй

584.1654.3

534.1

1094

603491

Улсын дундаж Эрэгтэй ЭмэгтэйҮндсэн цалин Бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхлэгч

43

43

Зураг 25. Бүрэн бус цагаар хөдөлмөр эрхлэгчдийн үндсэн цалин салбараар

909.0

782.1

762.7

656.0

654.9

634.6

585.3

555.2

507.6

500.0

470.6

450.3

434.9

415.5

399.9

387.0

359.1

357.1

Уул уурхай

Үл хөдлөх хөрөнгө

Бөөний болон жижиглэн

Удирдлагын болон дэмж

Тээвэр ба агуулах

Мэдээлэл холбоо

Барилга

Хүний эрүүл мэнд ба ни

Мэргэжлийн шинжлэх ух

Үйлчилгээний бусад үй

Боловсрол

Цахилгаан, хий уур, …

Боловсруулах үйлдвэрлэл

Зочид буудал, байр суу

Санхүүгийн болон даат

Урлаг, үзвэр , тоглоом

Усан хангамж, бохир ус

ХАА загас ан агнуур

Улсын дундаж 721.8

44

45

46

Зураг 27. ХХДХ болон түүнээс бага цалинтай ажиллагчид, ЭЗҮА-ны салбараар, хувиар

ХХДХ, түүнээс бага цалинтай ажиллагчдын 22.7 хувь 1-5 ажиллагчтай, 33.1 хувь

нь 6-19 ажиллагчтай ААНБ-д ажиллаж байна. Өөрөөр хэлбэл ААНБ-ын ажиллагчдын тоо буурах нь цалингийн дундаж хэмжээ буурдаг зүй тогтол ажиглагдсан хэвээр байна.

Зураг 28. ХХДХ болон түүнээс доогуур хэмжээний үндсэн цалин авсан ажиллагчид, ААНБ-ын ажиллагчдын тооны бүлгээр /хувь/

14.9

12.5

10.0

7.4

6.8

6.7

5.8

5.0

4.8

4.3

3.6

3.2

3.2

2.8

2.6

2.5

2.1

1.7

0.1

Барилга

Бөөний болон жижиглэн худалдаа машин мо

Боловсруулах үйлдвэрлэл

ХАА

Тээвэр ба агуулахын үйл ажиллагаа

Зочид буудал, байр сууц болон нийтийн …

Мэргэжлийн шинжлэх ухаан болон техникийн...

Цахилгаан, хий уур, агааржуулалт

Удирдлагын болон дэмжлэг үзүүлэх үйл …

Усан хангамж, бохир ус, хог хаягдлын …

Боловсрол

Хүний эрүүл мэнд ба нийгмийн халамжийн

Мэдээлэл холбоо

Уул уурхай

Санхүүгийн болон даатгалын үйл ажиллагаа

Үйлчилгээний бусад үйл ажиллагаа

Үл хөдлөх хөрөнгийн үйл ажиллагаа

Урлаг, үзвэр , тоглоом наадам

Төрийн удирдлага болон батлан хамгаалах

295

382

233

119

4647

116

64

148

57

1-5 6-19 20-49 50-149 150+

ХХДХ ХХДХ-нээс бага

45

БҮЛЭГ 5. ХӨДӨЛМӨРИЙН ХӨЛСНИЙ ДООД ХЭМЖЭЭ БОЛОН ТҮҮНЭЭС БАГА ХЭМЖЭЭГЭЭР ЦАЛИНЖИЖ

БУЙ АЖИЛЛАГЧИД

Хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ гэдэг нь тодорхой боловсрол, тусгай мэргэжил үл шаардах худалдаа, үйлчилгээний газрын үйлчилгээ, цэвэрлэгээний ажил, ачаа ачих, зөөх, буулгах зэрэг энгийн ажилд ажиллаж буй ажилтанд төлөх нэг цагийн хөдөлмөрийн хөлсний хамгийн доод хэмжээ юм. Хөдөлмөр, нийгмийн зөвшлийн гурван талт Үндэсний хорооны 2016 оны 4 дүгээр сарын 20-ны өдрийн 04 тоот тогтоолоор “Хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ”-г нэг цагт 1428 төгрөг 60 мөнгө буюу сард 240.000 төгрөг байхаар шинэчлэн тогтоож, 2017 оны 1 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн мөрдөж эхэлсэн.

5.1 Хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ, түүнээс бага цалинтай хөдөлмөр эрхлэгчид

Судалгааны мэдээллийн хүрээнд 2016 оны 6-р сараас 2017 оны 5-р сарын хугацааны сарын дундаж нийт цалигийн хэмжээ нь хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ, түүнээс бага хэмжээтэй ажиллагчдын талаар энэ хэсэгт авч үзнэ.

Судалгаанд хамрагдсан ажиллагчдын 3.6 хувь нь хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээгээр, 1.4 хувь нь түүнээс бага цалинтай байгаа бөгөөд эдгээр ажиллагчдын 53.9 хувь нь эрэгтэй, 46.1 хувь нь эмэгтэй байна.

ХХДХ болон түүнээс бага цалин авдаг ажиллагчдын 90.9 хувь нь байнгын ажлын байранд, 9.0 хувь нь түр ажлын байранд ажиллажээ. Тэдний 80.8 хувь нь сард дунджаар 21-23 өдөр буюу ажлын өдрүүдээр, 2.5 хувь нь үүнээс олон хоног ажиллажээ.

Зураг 26. ХХДХ, түүнээс бага цалин авсан ажиллагчид, сард ажилласан өдрөөр

ХХДХ болон түүнээс бага цалинтай ажиллагчдын 80.1 хувь ХХК-д, 78.1 хувь нь МУ-ын иргэний өмчийн ААНБ-д ажилладгийг илүү нарийвчлан үзвэл 69.5 хувь нь МУ-ын иргэний өмчийн ХХК-д ажиллаж байна. Харин эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар авч үзвэл 14.9 хувь нь бөөний болон жижиглэн худалдаа, 12.5 хувь нь боловсруулах үйлдвэр, 10.0 хувь нь барилгын салбарт, 7.4 хувь нь ХАА-н салбарт, 6.8 хувь нь Тээвэр ба агуулахын салбарт тус тус ажиллаж байгаа нь дийлэнх хэсгийг эзэлж байна.

5.5 7.8 4.915.3

62.6

3.87.215.3

6.5 5.6

63.7

1.9

1-10 өдөр 11-20 өдөр 21 өдөр 22 өдөр 23 өдөр 24+ өдөр

240 <240.0

46

46

Зураг 27. ХХДХ болон түүнээс бага цалинтай ажиллагчид, ЭЗҮА-ны салбараар, хувиар

ХХДХ, түүнээс бага цалинтай ажиллагчдын 22.7 хувь 1-5 ажиллагчтай, 33.1 хувь

нь 6-19 ажиллагчтай ААНБ-д ажиллаж байна. Өөрөөр хэлбэл ААНБ-ын ажиллагчдын тоо буурах нь цалингийн дундаж хэмжээ буурдаг зүй тогтол ажиглагдсан хэвээр байна.

Зураг 28. ХХДХ болон түүнээс доогуур хэмжээний үндсэн цалин авсан ажиллагчид, ААНБ-ын ажиллагчдын тооны бүлгээр /хувь/

14.9

12.5

10.0

7.4

6.8

6.7

5.8

5.0

4.8

4.3

3.6

3.2

3.2

2.8

2.6

2.5

2.1

1.7

0.1

Барилга

Бөөний болон жижиглэн худалдаа машин мо

Боловсруулах үйлдвэрлэл

ХАА

Тээвэр ба агуулахын үйл ажиллагаа

Зочид буудал, байр сууц болон нийтийн …

Мэргэжлийн шинжлэх ухаан болон техникийн...

Цахилгаан, хий уур, агааржуулалт

Удирдлагын болон дэмжлэг үзүүлэх үйл …

Усан хангамж, бохир ус, хог хаягдлын …

Боловсрол

Хүний эрүүл мэнд ба нийгмийн халамжийн

Мэдээлэл холбоо

Уул уурхай

Санхүүгийн болон даатгалын үйл ажиллагаа

Үйлчилгээний бусад үйл ажиллагаа

Үл хөдлөх хөрөнгийн үйл ажиллагаа

Урлаг, үзвэр , тоглоом наадам

Төрийн удирдлага болон батлан хамгаалах

295

382

233

119

4647

116

64

148

57

1-5 6-19 20-49 50-149 150+

ХХДХ ХХДХ-нээс бага

47

48

БҮЛЭГ 6. АЖЛЫН ЦАГИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТ

Тайлангийн энэхүү бүлэгт ажиллагчдын илүү цагаар болон амралтын өдрүүдээр ажиллаж түүнд тохирсон цалин хөлс авсан эсэх талаар тодрууллаа.

6.1 Ажлын бус өдрөөр болон илүү цагаар ажилласан ажиллагчид

Судалгаанд хамрагдсан ажиллагчдын илүү цагаар ажилласан нь 14.7 хувь, ажлын бус өдөр ажилласан нь 10.2 хувь байжээ. Эдгээр ажиллагчдын байгууллагынх нь хариуцлагын хэлбэрийг харвал 51.4 хувь нь ХХК-д, 36.6 хувь нь төсөвт байгууллагын ажиллагчид байна. Энэ нь ХХК болон төсвийн байгууллагын ажиллагчид амралтын өдрүүдээр болон илүү цагаар ажиллах явдал их гарч байгааг харуулж байна.

Зураг 29. Ажлын бус өдрөөр болон илүү цагаар ажилласан ажиллагчид, ААНБ-ын хариуцлагын хэлбэрээр

Илүү цагаар ажилласан ажиллагчид сард дунджаар 33.2 цаг буюу 4 өдөр илүү ажилласан байна.

Зураг 30. Илүү цагаар ажилласан ажиллагчид, ААНБ-ын өмчийн хэлбэрээр, хувиар

Илүү цагаар ажилласан ажиллагчдын 41.9 хувь нь МУ-ын иргэний хувийн ААНБ-д, 36.0 хувь нь Төрийн өмчийн байгууллагад ажиллаж байна. Илүү нарийвчлан авч үзвэл эдгээр ажиллагчдын 39.7 хувь нь МУ-ын иргэний хувийн ХХК-д, 32.2 хувь нь төрийн байгууллагын ажиллагчид байгаа юм.

Судалгаанд илүү цагаар ажилласан ажиллагчид нэмэгдэл хөлс авсан эсэхийг тодруулахад 48.3 хувь нь зохих ёсоор авсан байсан бол 51.7 хувь огт аваагүй байна.

0.2

0.4

0.4

4.2

51.4

2.1

3.8

36.6

0.9Илүү цагаар ажилласан

0.3

0.5

0.5

4.8

63.2

0.7

2.5

26.2

1.2

ББН

ЗБН

Хоршоо

ХК

ХХК

ТӨҮГ

ОНӨҮГ

Төсөвт байгууллага

ТББ Ажлын бус өдөрGr ажилласан

36.0

4.30.1

7.1

0.2

41.9

5.6

4.9

Төрийн Өмчийн

Төрийн Өмчийн оролцоотой

Төрийн Хамтарсан

ОН-ын Өмчийн

ОН-ын Өмчийн оролцоотой

ОН-ын Хамтарсан

Хувийн МУ-ын иргэн

Хувийн Хамтарсан

Хувийн Гадаадын иргэн

48

48

БҮЛЭГ 6. АЖЛЫН ЦАГИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТ

Тайлангийн энэхүү бүлэгт ажиллагчдын илүү цагаар болон амралтын өдрүүдээр ажиллаж түүнд тохирсон цалин хөлс авсан эсэх талаар тодрууллаа.

6.1 Ажлын бус өдрөөр болон илүү цагаар ажилласан ажиллагчид

Судалгаанд хамрагдсан ажиллагчдын илүү цагаар ажилласан нь 14.7 хувь, ажлын бус өдөр ажилласан нь 10.2 хувь байжээ. Эдгээр ажиллагчдын байгууллагынх нь хариуцлагын хэлбэрийг харвал 51.4 хувь нь ХХК-д, 36.6 хувь нь төсөвт байгууллагын ажиллагчид байна. Энэ нь ХХК болон төсвийн байгууллагын ажиллагчид амралтын өдрүүдээр болон илүү цагаар ажиллах явдал их гарч байгааг харуулж байна.

Зураг 29. Ажлын бус өдрөөр болон илүү цагаар ажилласан ажиллагчид, ААНБ-ын хариуцлагын хэлбэрээр

Илүү цагаар ажилласан ажиллагчид сард дунджаар 33.2 цаг буюу 4 өдөр илүү ажилласан байна.

Зураг 30. Илүү цагаар ажилласан ажиллагчид, ААНБ-ын өмчийн хэлбэрээр, хувиар

Илүү цагаар ажилласан ажиллагчдын 41.9 хувь нь МУ-ын иргэний хувийн ААНБ-д, 36.0 хувь нь Төрийн өмчийн байгууллагад ажиллаж байна. Илүү нарийвчлан авч үзвэл эдгээр ажиллагчдын 39.7 хувь нь МУ-ын иргэний хувийн ХХК-д, 32.2 хувь нь төрийн байгууллагын ажиллагчид байгаа юм.

Судалгаанд илүү цагаар ажилласан ажиллагчид нэмэгдэл хөлс авсан эсэхийг тодруулахад 48.3 хувь нь зохих ёсоор авсан байсан бол 51.7 хувь огт аваагүй байна.

0.2

0.4

0.4

4.2

51.4

2.1

3.8

36.6

0.9Илүү цагаар ажилласан

0.3

0.5

0.5

4.8

63.2

0.7

2.5

26.2

1.2

ББН

ЗБН

Хоршоо

ХК

ХХК

ТӨҮГ

ОНӨҮГ

Төсөвт байгууллага

ТББ Ажлын бус өдөрGr ажилласан

36.0

4.30.1

7.1

0.2

41.9

5.6

4.9

Төрийн Өмчийн

Төрийн Өмчийн оролцоотой

Төрийн Хамтарсан

ОН-ын Өмчийн

ОН-ын Өмчийн оролцоотой

ОН-ын Хамтарсан

Хувийн МУ-ын иргэн

Хувийн Хамтарсан

Хувийн Гадаадын иргэн

49

49

Тэднийг байгууллагынх нь өмчийн хэлбэрээр харвал, илүү цагаар ажиллагчдын голлон ажилладаг МУ-ын иргэний өмчийн ААНБ-д ажиллагчдын 58.7 хувь нь нэмэгдэл аваагүй байгаа бол гадаадын иргэний хувийн өмчийн ААН-ийн ажиллагчдын 53.7 хувь нь аваагүй байгаа нь хамгийн муу үзүүлэлт болж байна. Өөрөөр хэлбэл хувийн хэвшлийн ААН-үүд ажиллагчдад нэмэгдэл олгох сонирхолгүй байгаа нь харагдаж байна. Илүү цагаар ажилласан боловч огт нэмэгдэл хөлс аваагүй ажиллагчдын 82.4 хувь дээрх 2 өмчийн хэлбэрийн байгууллагад харьяалагдаж байгаа нь үүнийг батална.

Зураг 31. Ажлын бус өдөр ажилласан ажиллагчдын нэмэгдэл хөлс авсан байдал, ААНБ-ын өмчийн хэлбэрээр

91.9

84.2

100.0

41.3

70.2

53.7

93.3

88.9

8.1

15.8

58.7

29.8

46.3

6.7

11.1

Өмчийн

Өмчийн оролцоотой

Хамтарсан

МУ-ын иргэн

Хамтарсан

Гадаадын иргэн

Өмчийн

Өмчийн оролцоотой

Төри

йнХу

вийн

ОН

-ын

Авсан Аваагүй

50

51

52

7.1 Ажиллагчдын цалин хөлс ААНБ-ын байршлаар

2015 онд нийт цалин өмнөх судалгаанаас 13.1 хувиар өссөн байсан. 2017 оны судалгааны үр дүнгээр нийт цалингийн дундаж 2015 оны судалгааны үр дүнгээс 17.3 хувиар өссөн байна. Энэхүү өөрчлөлтийг ААНБ-ын байршлаар харвал Улаанбаатар хот 18.1, Төвийн бүс 19.4, Зүүн бүс 13.9, Хангайн бүс 4.5 хувиар нийт цалин нэмэгдсэн. Харин Баруун бүсийн хувьд 0.4 хувиар нийт цалин буурсан байна.

Зураг 34. Нийт болон үндсэн цалингийн харьцуулалт бүсээр /хувь/

Харин үндсэн цалингийн дундаж 2015 онтой харьцуулахад 18.7 хувиар өссөн. Энэхүү өөрчлөлт Улаанбаатар хот 20.4, Төвийн бүс 14.1, Зүүн бүс 7.5, Хангайн бүс 6.8 хувиар ААНБ-ууд үндсэн цалингаа нэмэгдүүлсэн. Харин Баруун бүсийн хувьд 2.6 хувиар мөн үндсэн цалин буурсан байна.

7.2 Цалин хөлсний өөрчлөлт ААНБ-ын эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар 2017 оны нийт цалингийн дунджийг өмнөх судалгааны үр дүнтэй харьцуулан,

ААНБ-ын эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар харуулвал, мэргэжлийн шинжлэх ухаан болон техникийн үйл ажиллагааны салбарын нийт цалингийн дундаж бусад салбаруудтай харьцуулахад 75.0 хувиар өссөн байна. Усан хангамж, бохир ус, хог хаягдлын менежмент болон цэвэрлэх үйл ажиллагааны салбарын ААНБ-ын ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж 2.6 хувиар буурсан дүн гарлаа. Бусад салбаруудын хувьд хамгийн бага өөрчлөлт 0.4 хувиар зочид буудал, байр сууц болон нийтийн хоолны үйлчилгээний салбарын ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж буурчээ. Харин ХАА-н салбарт ажиллаж байгаа ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж хамгийн бага хувиар 4.1 хувь өссөн дүн гарсан байна.

705.2

569.0

587.3

602.8

588.9

777.3

608.1

477.4

485.3

498.1

490.3

681.8

2015 он Үндсэн цалин 2015 он Нийт цалин

827.13

566.6

613.9

719.6

670.9

918.2

721.8

465.0

518.5

571.3

526.9

820.8

Улсын дундаж

Баруун бүс

Хангайн бүс

Төвийн бүс

Зүүн бүс

Улаанбаатар

2017 он Үндсэн цалин 2017 он Нийт цалин

51

БҮЛЭГ 7. ӨМНӨХ СУДАЛГААТАЙ ХАРЬЦУУЛСАН ЗАРИМ ҮР ДҮН

Энэхүү бүлэгт 2015 онд хийгдсэн “Цалин хөлсний бүтцийн судалгаа”-ны нийт болон

үндсэн цалингийн үр дүнг тус судалгаатай харьцуулан, зарим өөрчлөлтийг тодрууллаа. ААНБ-ын ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж 2015 оны дунджаас 17.3 хувиар

буюу 121.9 мянган төгрөгөөр нэмэгдсэн байна. Харин үндсэн цалингийн дундаж 18.7 хувиар буюу 113.7 мянган төгрөгөөр

нэмэгдсэн байна. Ажиллагчдын нийт болон үндсэн цалингийн өөрчлөлтийг хүйсээр тодруулбал эрэгтэй ажиллагчдын нийт цалин 153.8 мянган төгрөг буюу 21.1 хувиар, эмэгтэй ажиллагчдын 88.7 мянган төгрөгөөр буюу 13.0 хувиар нэмэгдсэн бол үндсэн цалингийн хувьд эрэгтэй ажиллагчдынх 151.2 мянган төгрөг буюу 24.0 хувиар, эмэгтэй ажиллагчдынх 75.0 мянган төгрөгөөр буюу 12.8 хувиар тус тус нэмэгдсэн үр дүн гарсан.

Зураг 32. Нийт болон үндсэн цалингийн хэмжээ /мян, төг/

Нийт цалингийн бүтцийг хоёр оноор харвал 2017 онд нийт цалинд эзлэх үндсэн

цалин 87.3 хувь байгаа нь 1.1 пунктээр, нэмэгдэл хөлс 5.5 хувь болж 1.0 пунктээр тус тус нэмэгдсэн байна. Харин нэмэгдэл 6.9 хувь байгаа нь 0.7 пунктээр, шагнал урамшуулал 1.2 хувь болж 0.4 пунктээр тус тус буурсан байна.

Зураг 33.Нийт цалингийн бүтцийн өөрчлөлт /мян.төг/

705.2

730.5

679.6

608.1

629.7

586.1

2015 Үндсэн цалин 2015 Нийт цалин

827.1

884.2

768.2

721.8

780.9

661.1

Улсын дундаж

Эрэгтэй

Эмэгтэй

2017 Үндсэн цалин 2017 Нийт цалин

705.2

608.1

53.9

31.6

11.62015 он

827.1

721.8

57.3

45.3

9.5

Нийт цалин

Үндсэн цалин

Нэмэгдэл

Нэмэгдэл хөлс

Шагнал урамшуулал 2017 он

52

52

7.1 Ажиллагчдын цалин хөлс ААНБ-ын байршлаар

2015 онд нийт цалин өмнөх судалгаанаас 13.1 хувиар өссөн байсан. 2017 оны судалгааны үр дүнгээр нийт цалингийн дундаж 2015 оны судалгааны үр дүнгээс 17.3 хувиар өссөн байна. Энэхүү өөрчлөлтийг ААНБ-ын байршлаар харвал Улаанбаатар хот 18.1, Төвийн бүс 19.4, Зүүн бүс 13.9, Хангайн бүс 4.5 хувиар нийт цалин нэмэгдсэн. Харин Баруун бүсийн хувьд 0.4 хувиар нийт цалин буурсан байна.

Зураг 34. Нийт болон үндсэн цалингийн харьцуулалт бүсээр /хувь/

Харин үндсэн цалингийн дундаж 2015 онтой харьцуулахад 18.7 хувиар өссөн. Энэхүү өөрчлөлт Улаанбаатар хот 20.4, Төвийн бүс 14.1, Зүүн бүс 7.5, Хангайн бүс 6.8 хувиар ААНБ-ууд үндсэн цалингаа нэмэгдүүлсэн. Харин Баруун бүсийн хувьд 2.6 хувиар мөн үндсэн цалин буурсан байна.

7.2 Цалин хөлсний өөрчлөлт ААНБ-ын эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар 2017 оны нийт цалингийн дунджийг өмнөх судалгааны үр дүнтэй харьцуулан,

ААНБ-ын эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар харуулвал, мэргэжлийн шинжлэх ухаан болон техникийн үйл ажиллагааны салбарын нийт цалингийн дундаж бусад салбаруудтай харьцуулахад 75.0 хувиар өссөн байна. Усан хангамж, бохир ус, хог хаягдлын менежмент болон цэвэрлэх үйл ажиллагааны салбарын ААНБ-ын ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж 2.6 хувиар буурсан дүн гарлаа. Бусад салбаруудын хувьд хамгийн бага өөрчлөлт 0.4 хувиар зочид буудал, байр сууц болон нийтийн хоолны үйлчилгээний салбарын ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж буурчээ. Харин ХАА-н салбарт ажиллаж байгаа ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж хамгийн бага хувиар 4.1 хувь өссөн дүн гарсан байна.

705.2

569.0

587.3

602.8

588.9

777.3

608.1

477.4

485.3

498.1

490.3

681.8

2015 он Үндсэн цалин 2015 он Нийт цалин

827.13

566.6

613.9

719.6

670.9

918.2

721.8

465.0

518.5

571.3

526.9

820.8

Улсын дундаж

Баруун бүс

Хангайн бүс

Төвийн бүс

Зүүн бүс

Улаанбаатар

2017 он Үндсэн цалин 2017 он Нийт цалин

53

54

Хүснэгт 20. Нийт цалингийн бүтцийн харьцуулалт салбараар

ЭЗҮА-ы салбар Үндсэн цалин Нэмэгдэл Нэмэгдэл

хөлс Шагнал

урамшуулал ХАА 2.8 0.0 0.4 -0.1 Уул уурхай 0.5 -0.8 0.9 -0.1 Боловсруулах үйлдвэрлэл 1.8 -1.6 1.0 -0.5 Цахилгаан, хий уур, агааржуулалт -2.0 -1.5 5.7 -1.6 Усан хангамж, бохир ус, хог хаягдлын менежмент болон цэвэрлэх 0.5 1.0 1.1 -2.2

Барилга 1.3 -0.3 -0.3 -0.4 Бөөний болон жижиглэн худалдаа 8.0 -2.0 -1.5 -0.9 Тээвэр ба агуулах 8.1 -4.0 -3.2 -0.6 Зочид буудал, байр сууц болон нийтийн хоол 0.2 -0.5 1.2 -0.8 Мэдээлэл холбоо 5.7 -6.2 0.9 -0.4 Санхүүгийн болон даатгал -2.8 2.1 0.9 -0.1 Үл хөдлөх хөрөнгө 0.1 -0.4 2.1 -1.6 Мэргэжлийн шинжлэх ухаан болон техник 7.0 -3.9 -1.2 -0.2 Удирдлагын болон дэмжлэг үзүүлэх 3.3 0.5 0.1 -2.5 Боловсрол -3.0 -1.6 3.4 1.4 Хүний эрүүл мэнд ба нийгмийн халамж -3.6 2.1 1.5 0.4 Урлаг, үзвэр , тоглоом наадам -2.0 4.1 2.6 -4.6 Үйлчилгээний бусад -3.4 6.7 -0.7 -1.5 Улсын дундаж 1.0 -0.7 1.0 -0.5

Харин 2017 оны судалгаанд хамрагдсан байгууллагуудын үндсэн цалингийн дунджийг ААНБ-ын эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар өмнөх судалгаатай харьцуулахад мэргэжлийн шинжлэх ухаан болон техникийн үйл ажиллагааны салбарын үндсэн цалин хамгийн өндөр буюу 88.9 хувиар, уул уурхайн салбарт 38.3 хувиар өссөн бол Усан хангамж, бохир ус, хог хаягдлын менежмент болон цэвэрлэх үйл ажиллагааны салбарт 2.1 хувиар буурсан үр дүн гарсан байна. Мэргэжлийн шинжлэх ухаан болон техникийн үйл ажиллагааны салбарын ажиллагчдын үндсэн цалин 2015 оны судалгааны үр дүнгээр хамгийн бага буюу 7.4 хувиар өссөн бол тус судалгаагаар өмнөх судалгааны үр дүнгээс 81.5 пунктээр өссөн нь хамгийн өндөр өсөлттэй салбар байна.

Зураг 37. Үндсэн цалингийн өөрчлөлт, салбараар /хувь/

7.3

38.3

12.212.3

-2.1

13.416.023.6

-0.1

19.78.610.0

88.9

2.91.9

9.24.48.1

ХАА

Уул

уурх

ай

Боло

всру

улах

…Ц

ахил

гаан

, хий

уур

, …Ус

ан х

анга

мж,

бох

ир …

Бари

лга

Бөөн

ий б

олон

…Тэ

эвэр

ба

агуу

лах

Зочи

д бу

удал

, бай

р …М

эдээ

лэл

холб

оо

Сан

хүүг

ийн

боло

н …Үл

хөд

лөх

хөрө

нгө

Мэр

гэжл

ийн

шин

жлэх

…Уд

ирдл

агы

н бо

лон

…Бо

ловс

рол

Хүни

й эр

үүл

мэн

д ба

…Ур

лаг,

үзвэ

р , т

огло

ом …

Үйлч

илгэ

эний

бус

ад

53

Зураг 35.Нийт цалингийн өөрчлөлт, ЭЗҮА-ны салбараар /хувь/

Мөнгөн дүнгээр илэрхийлвэл мэргэжлийн шинжлэх ухаан болон техникийн үйл

ажиллагааны салбарын нийт цалингийн дундаж бусад салбаруудтай харьцуулахад буюу 537.3 мянган төгрөгөөр, Уул уурхайн салбарын ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж 415.7 мянган төгрөгөөр өссөн, Усан хангамж, бохир ус, хог хаягдлын менежмент болон цэвэрлэх үйл ажиллагаа салбарын нийт цалингийн дундаж 16.2 мянган төгрөгөөр буурсан байна. Зураг 36.Нийт цалингийн харьцуулалт эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар

Харин цалин хөлсний бүтцийн өөрчлөлтийг ААНБ-ын эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар тодруулбал Цахилгаан, хий уур, агааржуулалт, Санхүүгийн болон даатгал, Боловсрол, Хүний эрүүл мэнд ба нийгмийн халамж, Урлаг, үзвэр, тоглоом наадам, Үйлчилгээний бусад салбарын ажиллагчдын нийт цалинд эзлэх үндсэн цалингийн өөрчлөлт буурсан бусад салбарын хувьд өссөн үр дүн гарсан байна. Нийт цалинд эзлэх нэмэгдлийн өөрчлөлт Үйлчилгээний бусад салбарын ажиллагчдын нийт цалинд эзлэх хувь 6.7 пунктээр, нэмэгдэл хөлсний нийт цалинд эзлэх хувийн өөрчлөлт Цахилгаан, хий уур, агааржуулалтын салбарт 5.7 пунктээр нэмэгдсэн бол шагнал урамшууллын нийт цалинд эзлэх хувийн өөрчлөлт бүх салбарт буурсан үзүүлэлт гарсан байна.

4.1

37.5

9.9

15.5

-2.6

11.96.2

12.5

-0.412.4 1…

9.9

75.0

-0.7

5.814.5

6.912.3

ХАА

Уул

уурх

ай

Боло

всру

улах

…Ц

ахил

гаан

, хий

…Ус

ан х

анга

мж,

…Ба

рилг

а Бө

өний

бол

он …

Тээв

эр б

а …Зо

чид

бууд

ал, …

Мэд

ээлэ

л хо

лбоо

С

анхү

үгий

н бо

лон …

Үл х

өдлө

х …М

эргэ

жлий

н …Уд

ирдл

агы

н бо

лон …

Боло

всро

л Хү

ний

эрүү

л м

энд …

Урла

г, үз

вэр

, …Үй

лчил

гээн

ий …

480.6

1109.6

671.3

666.4

629.1

735.2

817.6

716.0

623.3

836.9

888.3

729.6

716.7

647.0

690.6

678.0

570.2

588.22015 он

500.5

1525.3

738.0

769.6

612.9

822.5

868.6

805.7

621.0

940.4

992.7

802.2

1253.9

669.4

730.4

776.0

610.1

660.3

ХАА

Уул уурхай

Боловсруулах үйлдвэрлэл

Цахилгаан, хий уур, агааржуулалт

Усан хангамж, бохир ус, хог …

Барилга

Бөөний болон жижиглэн худалдаа …

Тээвэр ба агуулахын үйл ажиллагаа

Зочид буудал, байр сууц болон …

Мэдээлэл холбоо

Санхүүгийн болон даатгалын үйл …

Үл хөдлөх хөрөнгийн үйл ажиллагаа

Мэргэжлийн шинжлэх ухаан болон …

Удирдлагын болон дэмжлэг үзүүлэх …

Боловсрол

Хүний эрүүл мэнд ба нийгмийн …

Урлаг, үзвэр , тоглоом наадам

Үйлчилгээний бусад үйл ажиллагаа 2017 он

54

54

Хүснэгт 20. Нийт цалингийн бүтцийн харьцуулалт салбараар

ЭЗҮА-ы салбар Үндсэн цалин Нэмэгдэл Нэмэгдэл

хөлс Шагнал

урамшуулал ХАА 2.8 0.0 0.4 -0.1 Уул уурхай 0.5 -0.8 0.9 -0.1 Боловсруулах үйлдвэрлэл 1.8 -1.6 1.0 -0.5 Цахилгаан, хий уур, агааржуулалт -2.0 -1.5 5.7 -1.6 Усан хангамж, бохир ус, хог хаягдлын менежмент болон цэвэрлэх 0.5 1.0 1.1 -2.2

Барилга 1.3 -0.3 -0.3 -0.4 Бөөний болон жижиглэн худалдаа 8.0 -2.0 -1.5 -0.9 Тээвэр ба агуулах 8.1 -4.0 -3.2 -0.6 Зочид буудал, байр сууц болон нийтийн хоол 0.2 -0.5 1.2 -0.8 Мэдээлэл холбоо 5.7 -6.2 0.9 -0.4 Санхүүгийн болон даатгал -2.8 2.1 0.9 -0.1 Үл хөдлөх хөрөнгө 0.1 -0.4 2.1 -1.6 Мэргэжлийн шинжлэх ухаан болон техник 7.0 -3.9 -1.2 -0.2 Удирдлагын болон дэмжлэг үзүүлэх 3.3 0.5 0.1 -2.5 Боловсрол -3.0 -1.6 3.4 1.4 Хүний эрүүл мэнд ба нийгмийн халамж -3.6 2.1 1.5 0.4 Урлаг, үзвэр , тоглоом наадам -2.0 4.1 2.6 -4.6 Үйлчилгээний бусад -3.4 6.7 -0.7 -1.5 Улсын дундаж 1.0 -0.7 1.0 -0.5

Харин 2017 оны судалгаанд хамрагдсан байгууллагуудын үндсэн цалингийн дунджийг ААНБ-ын эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар өмнөх судалгаатай харьцуулахад мэргэжлийн шинжлэх ухаан болон техникийн үйл ажиллагааны салбарын үндсэн цалин хамгийн өндөр буюу 88.9 хувиар, уул уурхайн салбарт 38.3 хувиар өссөн бол Усан хангамж, бохир ус, хог хаягдлын менежмент болон цэвэрлэх үйл ажиллагааны салбарт 2.1 хувиар буурсан үр дүн гарсан байна. Мэргэжлийн шинжлэх ухаан болон техникийн үйл ажиллагааны салбарын ажиллагчдын үндсэн цалин 2015 оны судалгааны үр дүнгээр хамгийн бага буюу 7.4 хувиар өссөн бол тус судалгаагаар өмнөх судалгааны үр дүнгээс 81.5 пунктээр өссөн нь хамгийн өндөр өсөлттэй салбар байна.

Зураг 37. Үндсэн цалингийн өөрчлөлт, салбараар /хувь/

7.3

38.3

12.212.3

-2.1

13.416.023.6

-0.1

19.78.610.0

88.9

2.91.9

9.24.48.1

ХАА

Уул

уурх

ай

Боло

всру

улах

…Ц

ахил

гаан

, хий

уур

, …Ус

ан х

анга

мж,

бох

ир …

Бари

лга

Бөөн

ий б

олон

…Тэ

эвэр

ба

агуу

лах

Зочи

д бу

удал

, бай

р …М

эдээ

лэл

холб

оо

Сан

хүүг

ийн

боло

н …Үл

хөд

лөх

хөрө

нгө

Мэр

гэжл

ийн

шин

жлэх

…Уд

ирдл

агы

н бо

лон

…Бо

ловс

рол

Хүни

й эр

үүл

мэн

д ба

…Ур

лаг,

үзвэ

р , т

огло

ом …

Үйлч

илгэ

эний

бус

ад

55

56

Нийт цалингийн бүтцийн өөрчлөлтийг байгууллагын хариуцлагын хэлбэрээр харьцуулан харвал шагнал урамшууллын нийт цалинд эзлэх хувийн жин бүх ААНБ-ын хувьд буурсан байна. Нэмэгдэл хөлсний нийт цалинд эзлэх хувийн жин төсөвт байгууллага, орон нутгийн болон төрийн өмчит үйлдвэрийн газар, хувьцаат компани, хоршоонд 2015 оны өөрчлөлтийн хувиас өссөн үр дүн гарсан байна.

Хүснэгт 21. Нийт цалингийн бүтцийн өөрчлөлт, байгууллагын өмчийн хэлбэрээр /мян төг/

Байгууллагын өмчийн хэлбэр

Үндсэн цалин

Нэмэгдэл Нэмэгдэл

хөлс Шагнал

урамшуулал Улсын дундаж 113.7 3.3 13.7 -2.1

Төри

йн

Өмчийн 25.6 16.2 30.0 1.6 Өмчийн оролцоотой 37.1 50.2 54.6 4.4 Хамтарсан -121.5 -124.7 81.4 -9.8

ОН

-ын Өмчийн 49.2 15.4 19.6 -9.8

Өмчийн оролцоотой -27.2 23.6 -12.0 -7.2 Хамтарсан 45.2 0.0 0.0 0.0

Хуви

йн

МУ-ын иргэн 106.5 -9.6 2.6 -3.4 Хамтарсан 186.7 43.4 41.2 10.0 Гадаадын иргэн 565.6 24.4 11.5 -5.0

Нийт цалинд эзлэх нэмэгдэл төрийн өмчийн оролцоотой байгууллагад 50.2 мянган төгрөгөөр өссөн бол төрийн өмчийн хамтарсан ААНБ-ын хувьд 124.7 мянган төгрөгөөр буурсан байна. Харин нэмэгдэл хөлс орон нутгийн өмчийн оролцоотой ААНБ-н хувьд 12.0 мянган төгрөгөөр буурсан бол бусад ААНБ-ын хувьд 2.6-81.4 мянган төгрөгөөр өссөн үр дүн гарсан. Шагнал урамшууллын хувьд нийт цалинд эзлэх дүнгээр улсын хэмжээнд буурсан ч хувийн хамтарсан болон төрийн өмчийн, төрийн өмчийн оролцоотой ААНБ-дад бага зэрэг нэмэгдсэн байна.

Зураг 40. Үндсэн цалингийн өөрчлөлт, байгууллагын өмчийн хэлбэрээр /хувь/

Төрийн өмчийн хамтарсан ААНБ-ын үндсэн цалин 15.7 хувиар, орон нутгийн

өмчийн оролцоотой ААНБ-ын үндсэн цалин 4.8 хувиар тус тус буурсан бол хувийн гадаад иргэдийн ААНБ-ын ажиллагчдын үндсэн цалин 57.9 хувиар өссөн нь бусад өмчийн хэлбэр бүхий байгууллагуудтай харьцуулахад өндөр үзүүлэлт байлаа. Төрийн өмчит ААНБ-ын ажиллагчдын үндсэн цалин хамгийн багаар буюу 4.6 хувиар өссөн байна.

4.64.9

-15.7

9.9-4.89.4

17.3

21.6

57.9

Төрийн өмчийн

Төрийн өмчийн оролцоотой

ТӨ-ийн хамтарсан

ОН-ын өмчийн

ОН-ын өмчийн оролцоотой

ОН-ын өмчийн хамтарсан

Хувийн МУ-ын иргэн

Хувийн хамтарсан

Хувийн гадаадын иргэн

55

2015 оны судалгааны үр дүнгээр ХАА-н салбарт үйл ажиллагаа эрхэлдэг ААНБ-ын ажиллагчид хамгийн бага буюу 450.9 мянган төгрөгийн үндсэн цалин авдаг байсан. 2017 онд мөн ХАА-н салбарын ажиллагчид хамгийн бага буюу 483.9 мянган төгрөгийн үндсэн цалинг авсаар байгааг зайлшгүй анхаарвал зохистой.

Зураг 38. Үндсэн цалингийн өөрчлөлт, салбараар /мян төг/

7.3 ААНБ- ын хариуцлагын хэлбэр, өмчийн хэлбэрээр Судалгаанд хамрагдсан байгууллагын ажиллагчдын нийт болон үндсэн цалингийн

өөрчлөлтийг ААНБ-ын өмчийн хэлбэрээр хоёр оны судалгааг харьцуулан авч үзлээ.

Зураг 39. Нийт цалингийн бүтцийн өөрчлөлт ААНБ-ын хариуцлагын хэлбэрээр

450.9959.3

596.9489.2539.6669.0

716.3587.9598.6

726.9866.2681.0632.3

615.2576.1531.9499.3534,6

2015 он

483.91326.7669.7549.6528.4

758.9830.6726.9597.7870.1940.7749.21194.5632.9

578.0581.1

521.3577.7

ХАА

Уул уурхай

Боловсруулах үйлдвэрлэл

Цахилгаан, хий уур, …

Усан хангамж, бохир ус, хог …

Барилга

Бөөний болон жижиглэн …

Тээвэр ба агуулах

Зочид буудал, байр сууц болон …

Мэдээлэл холбоо

Санхүүгийн болон даатгал

Үл хөдлөх хөрөнгө

Мэргэжлийн шинжлэх ухаан …

Удирдлагын болон дэмжлэг …

Боловсрол

Хүний эрүүл мэнд ба нийгмийн …

Урлаг, үзвэр , тоглоом наадам

Үйлчилгээний бусад

2017 он

(2.90)

10.28

(8.76)

(0.56)

2.73

(3.68)

(2.46)

(3.84)

1.69

1.05

3.87

(2.34)

4.14

(0.58)

(1.03)

1.02

1.59

1.09

2.60

(0.72)

0.17

(7.76)

3.68

1.87

0.07

3.59

3.93

2.83

(2.45)

0.99

0.68

(2.46)

(3.30)

(23.60)

(15.72)

(43.02)

(38.09)

(15.73)

(9.17)

(18.60)

Бүх гишүүд бүрэн хариуцлагатай нөхөрлөл

Зарим гишүүд бүрэн хариуцлагатай нөхөрлөл

Хоршоо

Хувьцаат компани

Хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани

Төрийн өмчит үйлдвэрийн газар

Орон нутгийн өмчит үйлдвэрийн газар

Төсөвт байгууллага

Төрийн бус байгууллага

Улсын дундаж

Шагнал урамшуулал Нэмэгдэл хөлс

56

56

Нийт цалингийн бүтцийн өөрчлөлтийг байгууллагын хариуцлагын хэлбэрээр харьцуулан харвал шагнал урамшууллын нийт цалинд эзлэх хувийн жин бүх ААНБ-ын хувьд буурсан байна. Нэмэгдэл хөлсний нийт цалинд эзлэх хувийн жин төсөвт байгууллага, орон нутгийн болон төрийн өмчит үйлдвэрийн газар, хувьцаат компани, хоршоонд 2015 оны өөрчлөлтийн хувиас өссөн үр дүн гарсан байна.

Хүснэгт 21. Нийт цалингийн бүтцийн өөрчлөлт, байгууллагын өмчийн хэлбэрээр /мян төг/

Байгууллагын өмчийн хэлбэр

Үндсэн цалин

Нэмэгдэл Нэмэгдэл

хөлс Шагнал

урамшуулал Улсын дундаж 113.7 3.3 13.7 -2.1

Төри

йн

Өмчийн 25.6 16.2 30.0 1.6 Өмчийн оролцоотой 37.1 50.2 54.6 4.4 Хамтарсан -121.5 -124.7 81.4 -9.8

ОН

-ын Өмчийн 49.2 15.4 19.6 -9.8

Өмчийн оролцоотой -27.2 23.6 -12.0 -7.2 Хамтарсан 45.2 0.0 0.0 0.0

Хуви

йн

МУ-ын иргэн 106.5 -9.6 2.6 -3.4 Хамтарсан 186.7 43.4 41.2 10.0 Гадаадын иргэн 565.6 24.4 11.5 -5.0

Нийт цалинд эзлэх нэмэгдэл төрийн өмчийн оролцоотой байгууллагад 50.2 мянган төгрөгөөр өссөн бол төрийн өмчийн хамтарсан ААНБ-ын хувьд 124.7 мянган төгрөгөөр буурсан байна. Харин нэмэгдэл хөлс орон нутгийн өмчийн оролцоотой ААНБ-н хувьд 12.0 мянган төгрөгөөр буурсан бол бусад ААНБ-ын хувьд 2.6-81.4 мянган төгрөгөөр өссөн үр дүн гарсан. Шагнал урамшууллын хувьд нийт цалинд эзлэх дүнгээр улсын хэмжээнд буурсан ч хувийн хамтарсан болон төрийн өмчийн, төрийн өмчийн оролцоотой ААНБ-дад бага зэрэг нэмэгдсэн байна.

Зураг 40. Үндсэн цалингийн өөрчлөлт, байгууллагын өмчийн хэлбэрээр /хувь/

Төрийн өмчийн хамтарсан ААНБ-ын үндсэн цалин 15.7 хувиар, орон нутгийн

өмчийн оролцоотой ААНБ-ын үндсэн цалин 4.8 хувиар тус тус буурсан бол хувийн гадаад иргэдийн ААНБ-ын ажиллагчдын үндсэн цалин 57.9 хувиар өссөн нь бусад өмчийн хэлбэр бүхий байгууллагуудтай харьцуулахад өндөр үзүүлэлт байлаа. Төрийн өмчит ААНБ-ын ажиллагчдын үндсэн цалин хамгийн багаар буюу 4.6 хувиар өссөн байна.

4.64.9

-15.7

9.9-4.89.4

17.3

21.6

57.9

Төрийн өмчийн

Төрийн өмчийн оролцоотой

ТӨ-ийн хамтарсан

ОН-ын өмчийн

ОН-ын өмчийн оролцоотой

ОН-ын өмчийн хамтарсан

Хувийн МУ-ын иргэн

Хувийн хамтарсан

Хувийн гадаадын иргэн

57

58

Зураг 43. Нийт цалинг ажил мэргэжлийн үндсэн ангиллаар /мян төг/

Ажиллагчдын ажил мэргэжлийн үндсэн бүлгээр нийт цалингийн бүтцийг

харьцуулбал Хууль тогтоогч, удирдах албан тушаалын ажилтан, менежер, Инженер, техникийн ажилтан, Машин тоног төхөөрөмжийн оператор, угсрагч мэргэжлийн ажиллагчдын үндсэн цалингийн эзлэх хувийн жин өссөн бол шагнал урамшууллын эзлэх хувь буурсан байна.

Зураг 44. Нийт цалингийн бүтцийн өөрчлөлт үндсэн мэргэжлийн бүлгээр

858.2

799.7

737.3

557.3

512.4

320.8

619.9

642.3

484.0

946.2

965.7

875.2

783.2

607.9

372.1

714.3

791.6

597.0

Хууль тогтоогч, удирдах албан тушаалын ажилтан, менежер

Мэргэжилтэн

Инженер, техникийн ажилтан

Бичиг хэргийн туслах ажилтан

Худалдаа, үйлчилгээний ажилтан

ХАА, загас, ан агнуурын ажилтан

Үйлдвэрийн ба худалдааны ажилтан

Машин тоног төхөөрөмжийн оператор, угсрагч

Энгийн ажил мэргэжил 2015 2017

4.82

1.18

7.47

(0.61)

(1.34)

(1.33)

(2.86)

1.50

(0.45)

1.05

(3.38)

(1.02)

(3.93)

(0.86)

0.57

0.25

2.00

(1.15)

1.05

(0.72)

0.17

1.16

(1.46)

2.64

1.43

1.53

2.03

0.99

0.59

0.99

(22.49)

(17.55)

(28.72)

(20.85)

(6.85)

(12.08)

(24.02)

(22.26)

(14.80)

(18.60)

Хууль тогтоогч, удирдах албан тушаалын ажилтан, менежер

Мэргэжилтэн

Инженер, техникийн ажилтан

Бичиг хэргийн туслах ажилтан

Худалдаа, үйлчилгээний ажилтан

ХАА, загас, ан агнуурын ажилтан

Үйлдвэрийн ба худалдааны ажилтан

Машин тоног төхөөрөмжийн оператор, угсрагч

Энгийн ажил мэргэжил

Улсын дундаж

Шагнал урамшуулал Нэмэгдэл хөлс Нэмэгдэл Үндсэн цалин

57

Зураг 41. Үндсэн цалин, ААНБ-ын хариуцлагын хэлбэрээр /мян төг/

Үндсэн цалингийн өөрчлөлтийг ААНБ-ын хариуцлагын хэлбэрээр авч үзвэл, Бүх гишүүд бүрэн хариуцлагатай нөхөрлөлийн ажиллагчдын үндсэн цалингийн дундаж 253.4 мянган төгрөгөөр буюу 39.1 хувиар нэмэгдсэн байна. Энэ нь бусад ААНБ-ын нийт цалингийн өөрчлөлтөөс хамгийн өндөр өсөлт байлаа. Зарим гишүүд бүрэн хариуцлагатай нөхөрлөл, Хоршоо, Төрийн өмчит үйлдвэрийн газар, Хязгаарлагдмал хариуцлагатай компанийн ажиллагчдын үндсэн цалин 15.6-аас дээш хувиар, Хувьцаат компани, Орон нутгийн өмчит үйлдвэрийн газар, Төсөвт байгууллага, Төрийн бус байгууллагын ажиллагчдын үндсэн цалин 10 хүрэхгүй хувиар өссөн дүн гарч байна.

7.4 Ажил мэргэжлийн үндсэн ангиллаар Сүүлийн хоёр судалгааны үр дүнгээр гарсан үндсэн цалингийн өөрчлөлтийг ажил мэргэжлийн үндсэн ангиллаар харвал бичиг хэргийн туслах ажиллагчдын үндсэн цалин хамгийн их буюу 39.5 хувиар нэмэгдсэн байна. Харин Үйлдвэрийн ба Худалдааны ажиллагчдын үндсэн цалин хамгийн бага хувиар өсжээ.

Зураг 42. Үндсэн цалингийн өөрчлөлт, ажил мэргэжлийн үндсэн ангиллаар

Ажил мэргэжлийн үндсэн ангиллаар ХАА, загас, ан агнуурын мэргэжлийн ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж хамгийн бага, хууль тогтоогч, удирдах албан тушаалын ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж хамгийн өндөр хэвээр хадгалагдсан байна.

389.6

363.4

322.8

703.8

667.8

576.3

525.0

540.8

453.92015 он

620.9

548.5415.5

752.0

815.3690.3

557.6

564.2

490.5

ББН

ЗБН

Хоршоо

ХК

ХХК

ТӨҮГ

ОНӨҮГ

Төсөвт байгуулага

ТББ 2017 он

16.2 22.4

29.9

39.516.814.3

11.3

25.5

22.7

Хууль тогтоогч, удирдах албан тушаалын ажилтан,

менежер

Мэргэжилтэн

Инженер, техникийн ажилтан

Бичиг хэргийн туслах ажилтан

Худалдаа, үйлчилгээний ажилтан

ХАА, загас, ан агнуурын ажилтан

Үйлдвэрийн ба худалдааны ажилтан

Машин тоног төхөөрөмжийн оператор, угсрагч

Энгийн ажил мэргэжил

58

58

Зураг 43. Нийт цалинг ажил мэргэжлийн үндсэн ангиллаар /мян төг/

Ажиллагчдын ажил мэргэжлийн үндсэн бүлгээр нийт цалингийн бүтцийг

харьцуулбал Хууль тогтоогч, удирдах албан тушаалын ажилтан, менежер, Инженер, техникийн ажилтан, Машин тоног төхөөрөмжийн оператор, угсрагч мэргэжлийн ажиллагчдын үндсэн цалингийн эзлэх хувийн жин өссөн бол шагнал урамшууллын эзлэх хувь буурсан байна.

Зураг 44. Нийт цалингийн бүтцийн өөрчлөлт үндсэн мэргэжлийн бүлгээр

858.2

799.7

737.3

557.3

512.4

320.8

619.9

642.3

484.0

946.2

965.7

875.2

783.2

607.9

372.1

714.3

791.6

597.0

Хууль тогтоогч, удирдах албан тушаалын ажилтан, менежер

Мэргэжилтэн

Инженер, техникийн ажилтан

Бичиг хэргийн туслах ажилтан

Худалдаа, үйлчилгээний ажилтан

ХАА, загас, ан агнуурын ажилтан

Үйлдвэрийн ба худалдааны ажилтан

Машин тоног төхөөрөмжийн оператор, угсрагч

Энгийн ажил мэргэжил 2015 2017

4.82

1.18

7.47

(0.61)

(1.34)

(1.33)

(2.86)

1.50

(0.45)

1.05

(3.38)

(1.02)

(3.93)

(0.86)

0.57

0.25

2.00

(1.15)

1.05

(0.72)

0.17

1.16

(1.46)

2.64

1.43

1.53

2.03

0.99

0.59

0.99

(22.49)

(17.55)

(28.72)

(20.85)

(6.85)

(12.08)

(24.02)

(22.26)

(14.80)

(18.60)

Хууль тогтоогч, удирдах албан тушаалын ажилтан, менежер

Мэргэжилтэн

Инженер, техникийн ажилтан

Бичиг хэргийн туслах ажилтан

Худалдаа, үйлчилгээний ажилтан

ХАА, загас, ан агнуурын ажилтан

Үйлдвэрийн ба худалдааны ажилтан

Машин тоног төхөөрөмжийн оператор, угсрагч

Энгийн ажил мэргэжил

Улсын дундаж

Шагнал урамшуулал Нэмэгдэл хөлс Нэмэгдэл Үндсэн цалин

59

60

Зураг 46. ХХДХ болон түүнээс доогуур хэмжээний үндсэн цалин авсан ажиллагчид, байгууллагын өмчийн хэлбэрээр, хувиар

Харин тус үзүүлэлтийг эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар харьцуулан

үзвэл ХАА салбарын ажиллагчдын эзлэх хувь өмнөх оны судалгааны үр дүнгээс 4.5 пунктээр, Мэргэжлийн шинжлэх ухаан болон техникийн салбарт ажиллагчдын тоо 6.3 пунктээр өссөн нь хамгийн сөрөг үр дүн байлаа. Санхүүгийн болон даатгалын салбарт энэ бүлгийн ажиллагчдын тоо буурсан эерэг үр дүн гарсан.

Зураг 47. ХХДХ болон түүнээс бага хэмжээний үндсэн цалин авсан ажиллагчдын нийт ажиллагчдад эзлэх хувь, салбараар

89.5%3.5%

7.3%

2015 он

87.3%6.9%

5.8%

Хувийн өмчийн

Төрийн өмчийн

ОН-ын өмчийн 2017 он

19.24.1

5.45.3

3.810.7

5.99.09

4.42.9

5.82.11.9

4.20.80.7

1.77.4

2015 он

23.7%2.9%

6.7%4.3%

6.8%11.3%

9.7%7.6%7.7%

4.1%5.8%

5.1%8.2%

6.8%1.6%1.8%2.2%

7.8%

ХАА Уул уурхай

Боловсруулах үйлдвэрлэл Цахилгаан, хий уур, агааржуулалт

Усан хангамж, бохир ус, хог …Барилга

Бөөний болон жижиглэн худалдааТээвэр ба агуулах

Зочид буудал, байр сууц болон …Мэдээлэл холбоо

Санхүүгийн болон даатгалҮл хөдлөх хөрөнгө

Мэргэжлийн шинжлэх ухаан …Удирдлагын болон дэмжлэг …

Боловсрол Хүний эрүүл мэнд ба нийгмийн …Урлаг, үзвэр , тоглоом наадам

Үйлчилгээний бусад

2017 он

59

7.5 ХХДХ болон түүнээс бага хэмжээгээр цалинжиж буй ажиллагчдаар Хөдөлмөр, нийгмийн зөвшлийн гурван талт Үндэсний хорооны 2016 оны 4 дүгээр

сарын 20-ний өдрийн 04 дугаар тогтоолоор Хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг нэг цагт 1428 төгрөг 60 мөнгө буюу сард 240.000 төгрөг байхаар шинэчлэн тогтоож, 2017 оны 1 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс эхлэн мөрдөж эхэлсэн.

Судалгаанд хамрагдсан нийт ажиллагчдын 5.8 хувь нь хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ болон түүнээс бага хэмжээгээр цалинжиж байгаа нь 2015 оны судалгаатай харьцуулахад 1 пунктээр өссөн дүн юм.

Хүснэгт 22. Ажиллагчдын тоо болон хувь, цалингийн интервалаар

Цалингийн интервал мян.төг Ажиллагчдын тоо Ажиллагчдын хувь

2015 он 2017 он 2015 он 2017 он ХХДХ-ээс бага 574 671 2.2 2.2

ХХДХ-ээр 656 1076 2.6 3.6

ХХДХ болон түүнээс бага хэмжээгээр цалин авсан ажиллагчдыг ААНБ-ын хариуцлагын хэлбэрээр харьцуулбал, Хоршоо, нөхөрлөлийн ажиллагчид тус категорид эзлэх хувь өссөн сөрөг дүн харагдаж байна.

Зураг 45. ХХДХ болон түүнээс доогуур хэмжээний үндсэн цалин авсан ажиллагчдын нийт ажиллагчдад эзлэх хувь, байгууллагын хариуцлагын хэлбэрээр

ААНБ-ын өмчийн хэлбэрээр ХХДХ болон түүнээс бага хэмжээгээр цалин авсан

нийт ажиллагчдыг тодруулан, харьцуулбал, төрийн өмчийн өмчийн болон хувийн өмчийн ААНБ-д ажиллагчдын хувь өссөн, орон нутгийн өмчийн ААНБ-ын ажиллагчдын тоо буурсан дүн гарсан байна.

15.8%

23.2%

38.3%

4.0%

6.2%

2.1%

2.5%

0.0%

21.0%

39.3%

29.5%

45.0%

5.5%

8.1%

2.1%

4.1%

0.2%

4.7%

ББН

ЗБН

Хоршоо

ХК

ХХК

ТӨҮГ

ОНӨҮГ

Төсөвт байгууллага

ТББ 2017 он 2015 он

60

60

Зураг 46. ХХДХ болон түүнээс доогуур хэмжээний үндсэн цалин авсан ажиллагчид, байгууллагын өмчийн хэлбэрээр, хувиар

Харин тус үзүүлэлтийг эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар харьцуулан

үзвэл ХАА салбарын ажиллагчдын эзлэх хувь өмнөх оны судалгааны үр дүнгээс 4.5 пунктээр, Мэргэжлийн шинжлэх ухаан болон техникийн салбарт ажиллагчдын тоо 6.3 пунктээр өссөн нь хамгийн сөрөг үр дүн байлаа. Санхүүгийн болон даатгалын салбарт энэ бүлгийн ажиллагчдын тоо буурсан эерэг үр дүн гарсан.

Зураг 47. ХХДХ болон түүнээс бага хэмжээний үндсэн цалин авсан ажиллагчдын нийт ажиллагчдад эзлэх хувь, салбараар

89.5%3.5%

7.3%

2015 он

87.3%6.9%

5.8%

Хувийн өмчийн

Төрийн өмчийн

ОН-ын өмчийн 2017 он

19.24.1

5.45.3

3.810.7

5.99.09

4.42.9

5.82.11.9

4.20.80.7

1.77.4

2015 он

23.7%2.9%

6.7%4.3%

6.8%11.3%

9.7%7.6%7.7%

4.1%5.8%

5.1%8.2%

6.8%1.6%1.8%2.2%

7.8%

ХАА Уул уурхай

Боловсруулах үйлдвэрлэл Цахилгаан, хий уур, агааржуулалт

Усан хангамж, бохир ус, хог …Барилга

Бөөний болон жижиглэн худалдааТээвэр ба агуулах

Зочид буудал, байр сууц болон …Мэдээлэл холбоо

Санхүүгийн болон даатгалҮл хөдлөх хөрөнгө

Мэргэжлийн шинжлэх ухаан …Удирдлагын болон дэмжлэг …

Боловсрол Хүний эрүүл мэнд ба нийгмийн …Урлаг, үзвэр , тоглоом наадам

Үйлчилгээний бусад

2017 он

61

62

ДҮГНЭЛТ

Цалин хөлсний бүтцийн судалгаанд нийт 2376 ААНБ хамрагдсан ба ААНБ-ын 819 нь орон нутгийн, 1557 нь Улаанбаатар хотын ААНБ байсан.

Судалгааны түүвэрт нийт 29904 ажиллагчид хамрагдсан ба тэдний 50.8 хувь нь эрэгтэй, 49.2 хувь эмэгтэй ажиллагчид байлаа. Цалин хөлсний бүтцийн давтамжит судалгаанаас дараах дүгнэлтийг хийлээ.

Цалин хөлсний бүтэц:

❖ Ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж улсын хэмжээнд 827.1 мянган төгрөг байгаагийн 86.3 хувийг үндсэн цалин, 6.9 хувийг нэмэгдэл цалин, 5.5 хувийг нэмэгдэл хөлс, 1.2 хувийг шагнал урамшуулал бүрдүүлж байна.

❖ Ажиллагчдын үндсэн болон нийт цалинг өмнөх 2015 оны судалгааны үр дүнтэй харьцуулж үзвэл ААНБ-ын ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж 2015 оны дунджаас 17.3 хувиар буюу 121.9 мянган төгрөгөөр нэмэгдсэн байна. Харин үндсэн цалингийн дундаж 18.7 хувиар буюу 113.7 мянган төгрөгөөр нэмэгдсэн байна. Ажиллагчдын нийт болон үндсэн цалингийн өөрчлөлтийг хүйсээр тодруулбал эрэгтэй ажиллагчдын нийт цалин 153.8 мянган төгрөг буюу 21.1 хувиар, эмэгтэй ажиллагчдын 88.7 мянган төгрөгөөр буюу 13.0 хувиар нэмэгдсэн бол үндсэн цалингийн хувьд эрэгтэй ажиллагчдынх 151.2 мянган төгрөг буюу 24.0 хувиар, эмэгтэй ажиллагчдынх 75.0 мянган төгрөгөөр буюу 12.8 хувиар тус тус нэмэгдсэн үр дүн гарсан.

❖ 2015 онд нийт цалинд эзлэх үндсэн цалин 86.2 хувь байсан бол 2017 оны дүнгээр энэ үзүүлэлт 87.3 хувь болж 1.1 пунктээр, нэмэгдэл хөлс 4.5 хувиас 5.5 хувь болж 1.0 пунктээр тус тус өссөн бол нэмэгдэл 7.6 хувиас 6.9 болж 0.7 пунктээр, шагнал урамшуулал 1.6 хувиас 1.2 хувь болж 0.4 пунктээр тус тус буурсан үзүүлэлттэй байна.

❖ Улсын нийт цалингийн дундажтай харьцуулахад ур чадвар, мэргэжлийн зэрэгт үндэслэн тогтоосон нийт цалин 14.0 хувиар, ажил үүрэг, албан тушаалд үндэслэсэн нь 5.8 хувиар их байгаа бол ажилласан жилд үндэслэн тогтоосон нийт цалин 11.0 хувиар, гүйцэтгэлээр буюу хийснээр тогтоосон цалин 3.9 хувиар тус тус бага байна.

❖ Ажил олгогчид үндсэн цалинг ажлын байр буюу ажиллагчдын гүйцэтгэж буй ажил үүрэг, албан тушаалын онцлогийг үндэслэн тооцож байгаа нь үндсэн цалингийн эзлэх хувийг нэмэгдүүлэх үндэслэл болж байна. Нийт цалинд эзлэх үндсэн цалин өссөн нь нийт цалингийн бүтцэд эзлэх бусад бүрэлдэхүүн хэсэг болох нэмэгдэл, шагнал урамшуулал буурахад нөлөөлсөн байна.

❖ Боловсрол, Хүний эрүүл мэнд ба нийгмийн халамжийн үйл ажиллагааны салбарын ажиллагчдын нийт цалинд эзлэх үндсэн цалин 79.1-74.9 хувь байгаа ч бусад нэмэгдэл болон нэмэгдэл хөлсний эзлэх хувь бусад салбараас өндөр байна. Энэ нь тухайн хоёр салбарын ажиллагчдад олон төрлийн нэмэгдэлтэй байдагтай холбоотой.

❖ Ажиллагчдын боловсролын түвшнээр нийт цалингийн дундаж магистр болон докторын зэрэгтэй ажиллагчдын цалин хамгийн өндөр байна. Түүнчлэн дээд ба бакалаврын түвшний боловсролтой ажиллагчдын цалин, улсын дунджаас өндөр байгаа бол боловсролгүй болон бага суурь боловсролтой ажиллагчдын цалин улсын дунджаас бага байна. Бүтцийн хувьд боловсрол эзэмшээгүй ажиллагчдын нийт цалингийн 91.8 хувийг үндсэн цалин дангаар бүрдүүлж байна.

❖ Нийт цалингийн салбарын дунджийг 2015 оны дүнгээр харьцуулахад мэргэжлийн шинжлэх ухаан болон техникийн үйл ажиллагааны салбарын нийт цалингийн дундаж хамгийн их 75.0 хувиар өссөн байна. Усан хангамж, бохир ус, хог хаягдлын менежмент болон цэвэрлэх үйл ажиллагаа салбарын нийт цалингийн дундаж 2.6 хувиар буурсан.

62

62

ДҮГНЭЛТ

Цалин хөлсний бүтцийн судалгаанд нийт 2376 ААНБ хамрагдсан ба ААНБ-ын 819 нь орон нутгийн, 1557 нь Улаанбаатар хотын ААНБ байсан.

Судалгааны түүвэрт нийт 29904 ажиллагчид хамрагдсан ба тэдний 50.8 хувь нь эрэгтэй, 49.2 хувь эмэгтэй ажиллагчид байлаа. Цалин хөлсний бүтцийн давтамжит судалгаанаас дараах дүгнэлтийг хийлээ.

Цалин хөлсний бүтэц:

❖ Ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж улсын хэмжээнд 827.1 мянган төгрөг байгаагийн 86.3 хувийг үндсэн цалин, 6.9 хувийг нэмэгдэл цалин, 5.5 хувийг нэмэгдэл хөлс, 1.2 хувийг шагнал урамшуулал бүрдүүлж байна.

❖ Ажиллагчдын үндсэн болон нийт цалинг өмнөх 2015 оны судалгааны үр дүнтэй харьцуулж үзвэл ААНБ-ын ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж 2015 оны дунджаас 17.3 хувиар буюу 121.9 мянган төгрөгөөр нэмэгдсэн байна. Харин үндсэн цалингийн дундаж 18.7 хувиар буюу 113.7 мянган төгрөгөөр нэмэгдсэн байна. Ажиллагчдын нийт болон үндсэн цалингийн өөрчлөлтийг хүйсээр тодруулбал эрэгтэй ажиллагчдын нийт цалин 153.8 мянган төгрөг буюу 21.1 хувиар, эмэгтэй ажиллагчдын 88.7 мянган төгрөгөөр буюу 13.0 хувиар нэмэгдсэн бол үндсэн цалингийн хувьд эрэгтэй ажиллагчдынх 151.2 мянган төгрөг буюу 24.0 хувиар, эмэгтэй ажиллагчдынх 75.0 мянган төгрөгөөр буюу 12.8 хувиар тус тус нэмэгдсэн үр дүн гарсан.

❖ 2015 онд нийт цалинд эзлэх үндсэн цалин 86.2 хувь байсан бол 2017 оны дүнгээр энэ үзүүлэлт 87.3 хувь болж 1.1 пунктээр, нэмэгдэл хөлс 4.5 хувиас 5.5 хувь болж 1.0 пунктээр тус тус өссөн бол нэмэгдэл 7.6 хувиас 6.9 болж 0.7 пунктээр, шагнал урамшуулал 1.6 хувиас 1.2 хувь болж 0.4 пунктээр тус тус буурсан үзүүлэлттэй байна.

❖ Улсын нийт цалингийн дундажтай харьцуулахад ур чадвар, мэргэжлийн зэрэгт үндэслэн тогтоосон нийт цалин 14.0 хувиар, ажил үүрэг, албан тушаалд үндэслэсэн нь 5.8 хувиар их байгаа бол ажилласан жилд үндэслэн тогтоосон нийт цалин 11.0 хувиар, гүйцэтгэлээр буюу хийснээр тогтоосон цалин 3.9 хувиар тус тус бага байна.

❖ Ажил олгогчид үндсэн цалинг ажлын байр буюу ажиллагчдын гүйцэтгэж буй ажил үүрэг, албан тушаалын онцлогийг үндэслэн тооцож байгаа нь үндсэн цалингийн эзлэх хувийг нэмэгдүүлэх үндэслэл болж байна. Нийт цалинд эзлэх үндсэн цалин өссөн нь нийт цалингийн бүтцэд эзлэх бусад бүрэлдэхүүн хэсэг болох нэмэгдэл, шагнал урамшуулал буурахад нөлөөлсөн байна.

❖ Боловсрол, Хүний эрүүл мэнд ба нийгмийн халамжийн үйл ажиллагааны салбарын ажиллагчдын нийт цалинд эзлэх үндсэн цалин 79.1-74.9 хувь байгаа ч бусад нэмэгдэл болон нэмэгдэл хөлсний эзлэх хувь бусад салбараас өндөр байна. Энэ нь тухайн хоёр салбарын ажиллагчдад олон төрлийн нэмэгдэлтэй байдагтай холбоотой.

❖ Ажиллагчдын боловсролын түвшнээр нийт цалингийн дундаж магистр болон докторын зэрэгтэй ажиллагчдын цалин хамгийн өндөр байна. Түүнчлэн дээд ба бакалаврын түвшний боловсролтой ажиллагчдын цалин, улсын дунджаас өндөр байгаа бол боловсролгүй болон бага суурь боловсролтой ажиллагчдын цалин улсын дунджаас бага байна. Бүтцийн хувьд боловсрол эзэмшээгүй ажиллагчдын нийт цалингийн 91.8 хувийг үндсэн цалин дангаар бүрдүүлж байна.

❖ Нийт цалингийн салбарын дунджийг 2015 оны дүнгээр харьцуулахад мэргэжлийн шинжлэх ухаан болон техникийн үйл ажиллагааны салбарын нийт цалингийн дундаж хамгийн их 75.0 хувиар өссөн байна. Усан хангамж, бохир ус, хог хаягдлын менежмент болон цэвэрлэх үйл ажиллагаа салбарын нийт цалингийн дундаж 2.6 хувиар буурсан.

63

64

хамгийн өндөр хувийг эзэлж байгаа бол хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнээс бага цалин авч ажиллагчдын хамгийн бага хувийг 36-45 насны ажиллагчид байна.

❖ ХХДХ, түүнээс бага цалинтай ажиллагчдын 22.7 хувь 1-5 ажиллагчтай, 33.1 хувь нь 6-19 ажиллагчтай ААНБ-д ажиллаж байна. Өөрөөр хэлбэл бага цалинтай ажиллагчид ихэвчлэн жижиг ААНБ-уудад ажиллаж байна.

Ажлын цагийн үзүүлэлт:

❖ Илүү цагаар ажилласан ажиллагчдын 41.9 хувь нь МУ-ын иргэний хувийн ААНБ-д, 36.0 хувь нь Төрийн өмчийн байгууллагад ажиллаж байна. Илүү нарийвчлан авч үзвэл эдгээр ажиллагчдын 39.7 хувь нь МУ-ын иргэний хувийн ХХК-д, 32.2 хувь нь төрийн байгууллагын ажиллагчид байгаа юм.

❖ Судалгаанд илүү цагаар ажилласан ажиллагчид нэмэгдэл хөлс авсан эсэхийг тодруулахад 48.3 хувь нь зохих ёсоор авсан байсан бол 51.7 хувь огт аваагүй байна.

САНАЛ, ЗӨВЛӨМЖ

❖ Цалин хөлсний тогтолцооны хувьд ААНБ ажилласан жил, гүйцэтгэл, ажил үүрэг гэсэн гурван үзүүлэлтийг цогцоор нь харгалзан, ажиллагчдын үндсэн цалинг тогтоосон тохиолдолд улсын дундаж нийт цалингаас хамаагүй өндөр байгаа нь судалгаанаас харагдлаа. Иймээс ажилчдын үндсэн цалинг тогтоохдоо эдгээр үзүүлэлтийг цогцоор нь харгалзан үзэхийг дэмжсэн, зөвлөсөн зөвлөмжийг бодлогын хүрээнд ажил олгогч нарт хүргэх.

❖ Өмнөх 2015 оны судалгааны дүнтэй харьцуулахад Усан хангамж, бохир ус, хог хаягдлын менежмент болон цэвэрлэх үйл ажиллагаа салбарын нийт цалингийн дундаж 2.6 хувиар буурсан байна. Мөн ХАА-н салбарт ажиллаж байгаа ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж хамгийн бага хувиар өссөн байна. Энэхүү давтамжит судалгаануудын үр дүнгээс харахад ХАА-н салбарын ажиллагчид бусад салбаруудыг бодоход хамгийн бага үндсэн цалин авсаар буйг зайлшгүй анхаарах хэрэгтэй юм.

❖ Судалгааны үр дүнгээс харахад хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ болон түүнээс бага цалин хөлс олгож байгаа байгууллагуудтай хариуцлага тооцох хуулийн хэрэгжилтэд хяналт тавих шаардлага байгааг анхаарах хэрэгтэй.

❖ ААНБ-уудын Үйлдвэрчний эвлэлийн үйл ажиллагааны хамтын гэрээ хэлэлцээрийн хэрэгжилтийг сайжруулах нь ажиллагчдын цалин хөлсийг нэмэгдүүлэх, Хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээгээр цалинжиж буй ажиллагчдын тоог багасгах боломжийг бүрдүүлнэ.

63

ХАА-н салбарт ажиллаж байгаа ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж хамгийн бага хувиар 4.1 хувь өссөн дүн гарсан байна. Салбарын хувьд гарсан өөрчлөлт тухайн салбарт үйл ажиллагаа эрхлэх явуулж буй ААНБ тэдгээрийн ашиг орлого, бараа бүтээгдэхүүний өртгөөс шууд хамааралтай байдаг.

Үндсэн цалин:

❖ ААНБ байгууллага бүр байгууллагын онцлогоос хамаарч ажиллагчдын ажилласан жил, тухайн ажиллагчдын ур чадвар, мэргэжлийн зэрэг, ажиллагчдын тухайн ажлын гүйцэтгэл буюу хийснээр тооцох, ажиллагчдын гүйцэтгэж буй ажил үүрэг, албан тушаалын онцлог зэргийг харгалзан үндсэн цалинг тооцдог байна.

❖ Ажиллагчдын үндсэн цалинг бүс нутгаар авч үзвэл, Улаанбаатарт ажиллагчдын үндсэн цалин хамгийн өндөр буюу 820.8 мянган төгрөг болж, улсын дунджаас 139.0 мянган төгрөгөөр буюу 20.4 хувиар нэмэгдсэн нь бусад бүсүүдтэй харьцуулахад өндөр өсөлт байлаа. Баруун бүсийн хувьд улсын дунджаас 2.6 хувиар буурсан төдийгүй бусад бүсүүдээс бага хэмжээтэй байна.

❖ Уул уурхайн салбарын ажиллагчдын үндсэн цалин 959.3 мянган төгрөг байгаа нь бусад салбартай харьцуулахад хамгийн өндөр хэвээр байна.

❖ Ажиллагчдын үндсэн цалингийн улсын дундаж 2015 онд 608.1 мянган төгрөг, эрэгтэй ажиллагчдынх 629.7 мянган төгрөг, эмэгтэй ажиллагчдынх 586.1 мянган төгрөг байсан бол 2017 онд ажиллагчдын үндсэн цалингийн дундаж 721.8 мянган төгрөг болж 18.7 хувиар, эрэгтэй ажиллагчдынх 629.7 мянган төгрөг болж 24.0 хувиар, эмэгтэй ажиллагчдынх 586.1 мянган төгрөг буюу 12.8 хувиар тус тус өсжээ. Эрэгтэй ажиллагчдын үндсэн цалингийн өөрчлөлт эмэгтэй ажиллагчдын цалингийн өөрчлөлтөөс 11.2 пунктээр илүү байгаа бөгөөд эрэгтэй, эмэгтэй ажиллагчдын үндсэн цалингийн зөрүү нэмэгдэж байгааг харуулж байна.

Шагнал урамшуулал:

❖ Судалгаанд хамрагдсан ажиллагчдын 15.6 хувь нь шагнал урамшуулал авсан байна. Эдгээр ажиллагчдыг хүйсээр харвал 55.7 хувь нь эмэгтэй, 44.3 хувь нь эрэгтэй ажиллагчид байна.

❖ Шагнал урамшуулал авсан ажиллагчдын 51.2 хувийг төсөвт байгууллагын, 32.3 хувийг ХХК-ны ажиллагчид эзэлж байна. ААНБ-ын шагнал урамшуулал авсан ажилчид жилд дунджаар үндсэн цалингийн 30.7 хувиар тооцож шагнал урамшуулал хүртсэн байна.

❖ Төрийн өмчит үйлдвэрийн газрын нэг хүнд ногдох шагнал урамшууллын хэмжээ бусад хариуцлагын хэлбэрийн ААНБ-аас өндөр байна.

Хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ:

❖ Судалгаанд хамрагдсан ажиллагчдын 3.6 хувь нь хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээгээр, 1.4 хувь нь түүнээс бага цалинтай байгаа бөгөөд эдгээр ажиллагчдын 53.9 хувь нь эрэгтэй, 46.1 хувь нь эмэгтэй байна.

❖ ХХДХ болон түүнээс бага цалинтай ажиллагчдын 69.5 хувь нь МУ-ын иргэний өмчийн ХХК-д ажиллаж байна. Харин эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбараар авч үзвэл 14.9 хувь нь бөөний болон жижиглэн худалдаа, 12.5 хувь нь боловсруулах үйлдвэр, 10.0 хувь нь барилгын салбарт, 7.4 хувь нь ХАА-н салбарт тус тус харьяалагддаг. Мөн тэдний 90.9 хувь нь байнгын ажлын байранд хөдөлмөр эрхэлж байна.

❖ ААНБ-ын ажиллагчдыг хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээгээр цалин хөлс авч буй ажиллагчдын насны бүлгээр харьцуулан үзвэл 55 ба түүнээс дээш насны ажиллагчид

64

64

хамгийн өндөр хувийг эзэлж байгаа бол хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнээс бага цалин авч ажиллагчдын хамгийн бага хувийг 36-45 насны ажиллагчид байна.

❖ ХХДХ, түүнээс бага цалинтай ажиллагчдын 22.7 хувь 1-5 ажиллагчтай, 33.1 хувь нь 6-19 ажиллагчтай ААНБ-д ажиллаж байна. Өөрөөр хэлбэл бага цалинтай ажиллагчид ихэвчлэн жижиг ААНБ-уудад ажиллаж байна.

Ажлын цагийн үзүүлэлт:

❖ Илүү цагаар ажилласан ажиллагчдын 41.9 хувь нь МУ-ын иргэний хувийн ААНБ-д, 36.0 хувь нь Төрийн өмчийн байгууллагад ажиллаж байна. Илүү нарийвчлан авч үзвэл эдгээр ажиллагчдын 39.7 хувь нь МУ-ын иргэний хувийн ХХК-д, 32.2 хувь нь төрийн байгууллагын ажиллагчид байгаа юм.

❖ Судалгаанд илүү цагаар ажилласан ажиллагчид нэмэгдэл хөлс авсан эсэхийг тодруулахад 48.3 хувь нь зохих ёсоор авсан байсан бол 51.7 хувь огт аваагүй байна.

САНАЛ, ЗӨВЛӨМЖ

❖ Цалин хөлсний тогтолцооны хувьд ААНБ ажилласан жил, гүйцэтгэл, ажил үүрэг гэсэн гурван үзүүлэлтийг цогцоор нь харгалзан, ажиллагчдын үндсэн цалинг тогтоосон тохиолдолд улсын дундаж нийт цалингаас хамаагүй өндөр байгаа нь судалгаанаас харагдлаа. Иймээс ажилчдын үндсэн цалинг тогтоохдоо эдгээр үзүүлэлтийг цогцоор нь харгалзан үзэхийг дэмжсэн, зөвлөсөн зөвлөмжийг бодлогын хүрээнд ажил олгогч нарт хүргэх.

❖ Өмнөх 2015 оны судалгааны дүнтэй харьцуулахад Усан хангамж, бохир ус, хог хаягдлын менежмент болон цэвэрлэх үйл ажиллагаа салбарын нийт цалингийн дундаж 2.6 хувиар буурсан байна. Мөн ХАА-н салбарт ажиллаж байгаа ажиллагчдын нийт цалингийн дундаж хамгийн бага хувиар өссөн байна. Энэхүү давтамжит судалгаануудын үр дүнгээс харахад ХАА-н салбарын ажиллагчид бусад салбаруудыг бодоход хамгийн бага үндсэн цалин авсаар буйг зайлшгүй анхаарах хэрэгтэй юм.

❖ Судалгааны үр дүнгээс харахад хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ болон түүнээс бага цалин хөлс олгож байгаа байгууллагуудтай хариуцлага тооцох хуулийн хэрэгжилтэд хяналт тавих шаардлага байгааг анхаарах хэрэгтэй.

❖ ААНБ-уудын Үйлдвэрчний эвлэлийн үйл ажиллагааны хамтын гэрээ хэлэлцээрийн хэрэгжилтийг сайжруулах нь ажиллагчдын цалин хөлсийг нэмэгдүүлэх, Хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээгээр цалинжиж буй ажиллагчдын тоог багасгах боломжийг бүрдүүлнэ.

65

Х

авср

алт

Хүсн

эгт

1. Н

ийт

цали

нгий

н бү

тэц

айм

аг, б

үсээ

р /м

ян, т

өг/

Байр

шил

, бүс

, ай

маг

, ний

слэл

Ний

т ца

линг

ийн

дунд

аж

Үн

дсэн

цал

ин

Нэм

эгдэ

л Н

эмэг

дэл

хөлс

Ш

агна

л ур

амш

уула

л Ду

ндаж

Хү

йсээ

р Ду

ндаж

Хү

йсээ

р Ду

ндаж

Хү

йсээ

р Ду

ндаж

Хү

йсээ

р Н

ийт

Эр

Эм

Э

р Э

м

Эр

Эм

Э

р Э

м

Эр

Эм

Улсы

н ду

ндаж

82

7.1

884.

2 76

8.2

721.

8 78

0.9

661.

0 57

.3

58.4

56

.2

45.3

44

.4

46.2

9.

5 9.

0 10

.1

Бар

уун

бүс

566.

6 54

6.3

587.

9 46

5.0

449.

9 48

0.8

60.5

62

.8

58.0

33

.0

26.7

39

.5

9.0

8.1

10.0

Баян

-Өлг

ий

525.

2 49

6.4

552.

6 46

0.6

439.

7 48

0.4

32.4

39

.1

26.2

26

.5

15.4

37

.2

6.3

3.6

8.9

Говь

-Алт

ай

588.

2 59

5.9

578.

2 46

7.7

461.

9 47

5.3

84.0

93

.4

71.9

34

.5

39.9

27

.4

1.9

0.7

3.6

Завх

ан

559.

3 51

9.9

605.

4 45

6.0

439.

5 47

5.4

50.5

41

.5

61.0

46

.0

32.5

61

.9

6.7

6.4

7.1

Увс

641.

2 62

5.1

659.

5 48

5.8

480.

8 49

1.4

117.

2 11

1.6

123.

6 33

.5

25.1

43

.1

7.8

11.4

3.

6 Хо

вд

538.

6 50

9.2

563.

8 45

3.9

425.

3 47

8.6

31.1

31

.8

30.5

29

.6

30.4

28

.9

23.9

21

.7

25.8

Ха

нгай

н бү

с 61

3.9

612.

4 61

5.3

518.

5 52

7.9

510.

2 53

.3

51.0

55

.4

30.3

21

.3

38.4

14

.4

16.0

12

.9

Арха

нгай

58

2.2

569.

5 59

2.8

493.

9 47

3.4

511.

0 63

.4

71.5

56

.7

13.9

16

.3

11.9

11

.0

8.4

13.2

Ба

янхо

нгор

66

3.6

642.

0 68

4.3

494.

7 49

5.7

493.

7 10

2.5

91.3

11

3.3

27.1

15

.7

38.0

39

.3

39.3

39

.3

Булг

ан

596.

2 58

9.4

604.

4 52

6.7

540.

9 50

9.4

19.8

14

.3

26.5

40

.3

26.3

57

.2

9.5

7.9

11.3

О

рхон

67

2.9

781.

3 60

5.0

589.

4 67

1.2

537.

7 45

.3

50.4

42

.1

22.9

25

.2

21.5

18

.7

34.6

8.

8 Ө

вөрх

анга

й 59

0.4

548.

5 63

0.0

506.

7 49

9.5

513.

3 47

.3

34.6

59

.3

38.7

24

.8

51.8

4.

5 3.

3 5.

6 Хө

всгө

л 55

0.5

525.

4 58

1.7

461.

7 45

9.8

464.

0 42

.3

45.6

38

.4

40.5

17

.9

68.4

6.

8 3.

5 10

.9

Төви

йн б

үс

719.

6 76

5.7

673.

9 57

1.3

615.

0 52

8.3

71.5

72

.1

70.8

67

.0

71.6

62

.4

17.7

19

.2

16.2

Говь

-сүм

бэр

978.

5 11

00.0

69

7.1

816.

5 92

4.0

571.

8 64

.8

73.2

45

.5

93.1

10

5.1

65.1

13

.2

12.4

14

.8

Дарх

ан-У

ул

803.

2 86

0.3

744.

2 60

3.1

637.

0 56

8.7

73.5

77

.3

69.5

10

9.3

130.

6 87

.3

27.8

32

.4

23.1

До

рног

овь

601.

5 60

5.7

599.

0 48

4.8

497.

4 47

7.4

40.6

46

.3

37.2

68

.4

59.9

73

.5

12.4

8.

6 14

.7

Дунд

говь

59

2.8

526.

8 65

3.6

458.

0 43

6.4

477.

8 75

.4

56.5

92

.7

43.7

26

.1

59.8

15

.8

7.8

23.3

Ө

мнө

говь

81

2.8

879.

2 73

1.8

633.

5 70

1.7

550.

5 12

1.1

120.

8 12

1.5

37.7

34

.3

41.9

25

.3

28.3

21

.7

Сэл

энгэ

55

8.2

522.

7 59

1.3

457.

5 43

9.4

474.

0 63

.9

52.6

74

.3

40.5

37

.3

43.5

6.

9 7.

4 6.

4 Тө

в 67

5.8

707.

5 64

8.7

607.

4 65

9.3

563.

9 25

.8

18.3

32

.2

44.1

41

.0

46.8

3.

5 0.

8 5.

9 Зү

үн б

үс

670.

9 69

4.9

649.

1 52

6.9

544.

3 51

1.0

85.8

10

5.4

67.9

53

.1

38.7

66

.2

6.2

7.6

4.8

Дорн

од

779.

0 86

5.3

696.

9 57

0.8

615.

4 52

8.6

142.

1 18

3.8

102.

5 59

.1

57.9

60

.3

6.8

8.2

5.6

Сүх

баат

ар

602.

9 58

0.5

626.

0 50

7.0

509.

5 50

4.4

47.1

46

.3

48.0

43

.6

16.9

70

.9

8.6

11.1

6.

1 Хэ

нтий

55

6.2

502.

3 59

5.7

471.

0 44

5.5

489.

6 29

.8

25.9

32

.6

53.4

29

.3

71.1

2.

1 1.

6 2.

4 Ул

аанб

аата

р 91

8.2

991.

7 83

9.7

820.

8 89

5.3

741.

3 53

.6

54.4

52

.8

44.9

45

.5

44.3

7.

5 6.

4 8.

8

Улаа

нбаа

тар

918.

2 99

1.7

839.

7 82

0.8

895.

3 74

1.3

53.6

54

.4

52.8

44

.9

45.5

44

.3

7.5

6.4

8.8

66

Хүсн

эгт

2. Н

ийт

цали

нгий

н бү

тэц

ААН

Б-ы

н өм

чийн

хэл

бэрэ

эр /м

ян, т

өг/

Байг

уулл

агы

н өм

чийн

хэл

бэр

Ний

т ца

линг

ийн

дунд

аж

Үндс

эн ц

алин

Н

эмэг

дэл

Нэм

эгдэ

л хө

лс

Шаг

нал

урам

шуу

лал,

Улсы

н ду

ндаж

Хү

йсээ

р Ул

сын

дунд

аж

Хүйс

ээр

Улсы

н ду

ндаж

Хү

йсээ

р Ул

сын

дунд

аж

Хүйс

ээр

Ний

т Э

р Э

м

Эр

Эм

Э

р Э

м

Эр

Эм

Э

р Э

м Ул

сын

дунд

аж

827

.1

884

.2

768

.2

721

.8

780

.9

661

.0

57.

3

58.

4

56.

2

45.

3

44.

4

46.

2

9.5

9

.0

10.

1

Төрийн

Өм

чийн

7

62.3

7

87.5

7

48.3

5

77.8

5

99.2

5

65.9

1

01.5

1

12.3

9

5.5

7

0.1

6

3.2

7

4.0

1

5.2

16

.0

14.

7

Өм

чийн

ор

олцо

отой

9

82.7

1,

088.

8

826

.4

791

.3

864

.0

684

.5

111

.1

135

.5

75.

1

75.

8

85.

3

61.

8

8.2

9

.0

7.0

Хам

тарс

ан

885

.9

1,01

2.5

7

40.3

6

53.7

7

26.4

5

70.1

2

.3

-

5.0

1

89.3

2

34.4

13

7.5

4

0.6

51

.8

27.

6

ОН-ын

Өм

чийн

6

77.1

6

63.4

6

91.4

5

47.4

5

40.4

5

54.7

7

4.7

7

5.9

7

3.4

4

7.1

4

0.0

5

4.5

8

.8

8.9

8

.8

Өм

чийн

ор

олцо

отой

6

96.5

7

38.1

6

28.8

5

35.6

5

85.9

4

53.5

8

6.3

6

8.9

114.

7

67.

1

75.

9

52.

8

7.6

7

.4

7.8

Хам

тарс

ан

528

.6

650

.0

366

.7

528

.6

650

.0

366

.7

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Хувийн

МУ-

ын

иргэ

н 7

68.4

8

05.1

7

20.3

7

20.5

7

50.1

6

81.9

2

5.8

2

8.9

2

1.7

2

7.0

3

2.0

2

0.6

5

.3

5.3

5

.4

Хам

тарс

ан

1,19

7.0

1,

266.

5

1,09

7.4

1

,052

.8

1,10

2.0

9

81.9

7

8.6

9

8.5

5

0.1

5

3.8

5

1.2

5

7.5

1

9.3

20.8

1

7.1

Гада

ады

н ир

гэн

1,64

2.8

,8

39.5

1,

328.

9

1,5

42.8

1,

727.

0

1,24

9.7

4

8.7

5

5.1

3

8.5

5

2.2

6

5.2

3

1.5

1

0.5

6

.8

16.

4

Хүсн

эгт

3. Н

ийт

цали

нгий

н бү

тэц

ААН

Б-ы

н ха

риуц

лагы

н хэ

лбэр

ээр

/мян

, төг

/

Байг

уулл

агы

н ха

риуц

лагы

н хэ

лбэр

Н

ийт

цали

нгий

н ду

ндаж

Үү

нээс

: бүт

эц

Үндс

эн ц

алин

Н

эмэг

дэл

Нэм

эгдэ

л хө

лс

Шаг

нал

урам

шуу

лал

Ний

т Э

р Э

м Н

ийт

Эр

Эм

Ний

т Э

р Э

м Н

ийт

Эр

Эм

Ний

т Э

р Э

м Ул

сын

дунд

аж

827

.1

884.

2 7

68.2

7

21.8

7

80.9

6

61.0

5

7.3

5

8.4

5

6.2

4

5.3

4

4.4

4

6.2

9

.5

9.0

1

0.1

Бү

х ги

шүү

д бү

рэн

хари

уцла

гата

й нө

хөрл

өл

647

.9

822.

3 5

47.9

6

20.9

8

12.3

5

07.8

3

3.1

5

.2

49.

1

1.1

-

1

.8

4.4

4

.8

4.2

Зари

м ги

шүү

д бү

рэн

хари

уцла

гата

й нө

хөрл

өл

569

.4

551.

0 5

84.7

5

48.5

5

45.5

5

51.1

1

7.3

3

.4

28.

9

3.3

1

.9

4.5

0

.3

0.3

0

.2

Хорш

оо

459

.0

349.

4 5

53.5

4

15.5

3

50.3

4

70.9

2

0.1

3

.4

34.

5

16.

9

-

31.

5

9.3

0

.7

16.

6

Хувь

цаат

ком

пани

93

1.2

983.

5 83

8.9

752.

0 77

7.8

706.

5 10

6.5

119.

5 83

.6

59.7

72

.7

36.8

15

.9

16.7

14

.6

Хязг

аарл

агдм

ал х

ариу

цлаг

атай

ко

мпа

ни

877

.8

936.

4 7

97.8

8

15.3

8

63.6

7

49.3

3

3.7

3

9.6

2

5.6

3

2.2

3

7.2

2

5.3

7

.4

7.6

7

.2

Төри

йн ө

мчи

т үй

лдвэ

рийн

газа

р

963

.5

996.

5 9

06.4

6

90.3

6

93.2

6

85.3

1

58.3

1

70.4

1

37.5

8

6.2

9

7.8

6

6.2

3

4.4

3

9.6

2

5.3

О

рон

нутг

ийн

өмчи

т үй

лдвэ

рийн

газа

р

677

.0

653.

2 6

68.7

5

64.5

5

45.0

5

57.6

6

0.8

5

2.1

5

7.7

5

1.5

5

3.2

5

2.1

2

.8

3.0

2

.9

Төсө

вт б

айгу

улла

га

733

.4

724.

1 7

37.6

5

64.2

5

72.3

5

60.5

9

1.4

9

2.3

9

1.0

6

7.7

5

3.4

7

4.1

1

2.1

8

.9

13.

5

Төри

йн б

ус б

айгу

улла

га

519

.1

528.

8 5

12.3

4

90.5

5

08.3

4

78.5

3

4.0

3

4.3

3

3.7

-

-

-

-

-

-

66

66

Хүсн

эгт

2. Н

ийт

цали

нгий

н бү

тэц

ААН

Б-ы

н өм

чийн

хэл

бэрэ

эр /м

ян, т

өг/

Байг

уулл

агы

н өм

чийн

хэл

бэр

Ний

т ца

линг

ийн

дунд

аж

Үндс

эн ц

алин

Н

эмэг

дэл

Нэм

эгдэ

л хө

лс

Шаг

нал

урам

шуу

лал,

Улсы

н ду

ндаж

Хү

йсээ

р Ул

сын

дунд

аж

Хүйс

ээр

Улсы

н ду

ндаж

Хү

йсээ

р Ул

сын

дунд

аж

Хүйс

ээр

Ний

т Э

р Э

м

Эр

Эм

Э

р Э

м

Эр

Эм

Э

р Э

м Ул

сын

дунд

аж

827

.1

884

.2

768

.2

721

.8

780

.9

661

.0

57.

3

58.

4

56.

2

45.

3

44.

4

46.

2

9.5

9

.0

10.

1

Төрийн

Өм

чийн

7

62.3

7

87.5

7

48.3

5

77.8

5

99.2

5

65.9

1

01.5

1

12.3

9

5.5

7

0.1

6

3.2

7

4.0

1

5.2

16

.0

14.

7

Өм

чийн

ор

олцо

отой

9

82.7

1,

088.

8

826

.4

791

.3

864

.0

684

.5

111

.1

135

.5

75.

1

75.

8

85.

3

61.

8

8.2

9

.0

7.0

Хам

тарс

ан

885

.9

1,01

2.5

7

40.3

6

53.7

7

26.4

5

70.1

2

.3

-

5.0

1

89.3

2

34.4

13

7.5

4

0.6

51

.8

27.

6

ОН-ын

Өм

чийн

6

77.1

6

63.4

6

91.4

5

47.4

5

40.4

5

54.7

7

4.7

7

5.9

7

3.4

4

7.1

4

0.0

5

4.5

8

.8

8.9

8

.8

Өм

чийн

ор

олцо

отой

6

96.5

7

38.1

6

28.8

5

35.6

5

85.9

4

53.5

8

6.3

6

8.9

114.

7

67.

1

75.

9

52.

8

7.6

7

.4

7.8

Хам

тарс

ан

528

.6

650

.0

366

.7

528

.6

650

.0

366

.7

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Хувийн

МУ-

ын

иргэ

н 7

68.4

8

05.1

7

20.3

7

20.5

7

50.1

6

81.9

2

5.8

2

8.9

2

1.7

2

7.0

3

2.0

2

0.6

5

.3

5.3

5

.4

Хам

тарс

ан

1,19

7.0

1,

266.

5

1,09

7.4

1

,052

.8

1,10

2.0

9

81.9

7

8.6

9

8.5

5

0.1

5

3.8

5

1.2

5

7.5

1

9.3

20.8

1

7.1

Гада

ады

н ир

гэн

1,64

2.8

,8

39.5

1,

328.

9

1,5

42.8

1,

727.

0

1,24

9.7

4

8.7

5

5.1

3

8.5

5

2.2

6

5.2

3

1.5

1

0.5

6

.8

16.

4

Хүсн

эгт

3. Н

ийт

цали

нгий

н бү

тэц

ААН

Б-ы

н ха

риуц

лагы

н хэ

лбэр

ээр

/мян

, төг

/

Байг

уулл

агы

н ха

риуц

лагы

н хэ

лбэр

Н

ийт

цали

нгий

н ду

ндаж

Үү

нээс

: бүт

эц

Үндс

эн ц

алин

Н

эмэг

дэл

Нэм

эгдэ

л хө

лс

Шаг

нал

урам

шуу

лал

Ний

т Э

р Э

м Н

ийт

Эр

Эм

Ний

т Э

р Э

м Н

ийт

Эр

Эм

Ний

т Э

р Э

м Ул

сын

дунд

аж

827

.1

884.

2 7

68.2

7

21.8

7

80.9

6

61.0

5

7.3

5

8.4

5

6.2

4

5.3

4

4.4

4

6.2

9

.5

9.0

1

0.1

Бү

х ги

шүү

д бү

рэн

хари

уцла

гата

й нө

хөрл

өл

647

.9

822.

3 5

47.9

6

20.9

8

12.3

5

07.8

3

3.1

5

.2

49.

1

1.1

-

1

.8

4.4

4

.8

4.2

Зари

м ги

шүү

д бү

рэн

хари

уцла

гата

й нө

хөрл

өл

569

.4

551.

0 5

84.7

5

48.5

5

45.5

5

51.1

1

7.3

3

.4

28.

9

3.3

1

.9

4.5

0

.3

0.3

0

.2

Хорш

оо

459

.0

349.

4 5

53.5

4

15.5

3

50.3

4

70.9

2

0.1

3

.4

34.

5

16.

9

-

31.

5

9.3

0

.7

16.

6

Хувь

цаат

ком

пани

93

1.2

983.

5 83

8.9

752.

0 77

7.8

706.

5 10

6.5

119.

5 83

.6

59.7

72

.7

36.8

15

.9

16.7

14

.6

Хязг

аарл

агдм

ал х

ариу

цлаг

атай

ко

мпа

ни

877

.8

936.

4 7

97.8

8

15.3

8

63.6

7

49.3

3

3.7

3

9.6

2

5.6

3

2.2

3

7.2

2

5.3

7

.4

7.6

7

.2

Төри

йн ө

мчи

т үй

лдвэ

рийн

газа

р

963

.5

996.

5 9

06.4

6

90.3

6

93.2

6

85.3

1

58.3

1

70.4

1

37.5

8

6.2

9

7.8

6

6.2

3

4.4

3

9.6

2

5.3

О

рон

нутг

ийн

өмчи

т үй

лдвэ

рийн

газа

р

677

.0

653.

2 6

68.7

5

64.5

5

45.0

5

57.6

6

0.8

5

2.1

5

7.7

5

1.5

5

3.2

5

2.1

2

.8

3.0

2

.9

Төсө

вт б

айгу

улла

га

733

.4

724.

1 7

37.6

5

64.2

5

72.3

5

60.5

9

1.4

9

2.3

9

1.0

6

7.7

5

3.4

7

4.1

1

2.1

8

.9

13.

5

Төри

йн б

ус б

айгу

улла

га

519

.1

528.

8 5

12.3

4

90.5

5

08.3

4

78.5

3

4.0

3

4.3

3

3.7

-

-

-

-

-

-

67

67

Хүсн

эгт

4. Н

ийт

цали

нгий

н бү

тэц

эдий

н за

сгий

н үй

л аж

илла

гаан

ы с

алба

раар

/мян

, төг

/

ЭЗҮ

А-ы

сал

бары

н ан

гила

л Н

ийт

цали

нгий

н ду

ндаж

Үн

дсэн

цал

ин

Нэм

эгдэ

л Н

эмэг

дэл

хөлс

Ш

агна

л ур

амш

уула

л Ду

ндаж

Хү

йсээ

р Ду

ндаж

Хү

йсээ

р Ду

ндаж

Хү

йсээ

р Ду

ндаж

Хү

йсээ

р Н

ийт

Эр

Эм

Ний

т Э

р Э

м Н

ийт

Эр

Эм

Ний

т Э

р Э

м Н

ийт

Эр

Эм

Улсы

н ду

ндаж

8

27.1

8

84.2

7

68.2

7

21.8

7

80.9

6

61.0

5

7.3

5

8.4

5

6.2

4

5.3

4

4.4

46

.2

9.5

9

.0

10.1

ХА

А

500

.5

499

.0

503

.2

483

.9

484

.2

483

.2

12.

0

12.

8

10.

5

12.

5

12.

9

11.8

7

.4

9.8

2

.9

Уул

уурх

ай

1,52

5.3

1,5

86.2

1,3

48.2

1

,326

.7 1

,367

.1 1

,209

.7

101

.7

111

.6

72.

8

86.

0

97.

0

54.0

1

8.3

18

.7

17.0

Бо

ловс

руул

ах ү

йлдв

эрлэ

л

738

.0

764

.9

707

.1

669

.7

682

.9

654

.5

34.

8

43.

0

25.

4

32.

2

39.

1

24.2

7

.0

7.5

6

.4

Цах

илга

ан, х

ий у

ур, а

гаар

жуул

алт

7

69.6

7

65.0

7

83.6

5

49.6

5

42.9

5

69.9

1

12.5

1

12.8

1

11.5

8

7.0

9

0.4

76

.4

24.

9

24.2

27

.0

Усан

хан

гам

ж, б

охир

ус,

хог

ха

ягдл

ын

мен

ежм

ент

боло

н цэ

вэрл

эх

үйл

ажил

лага

а

612

.9

627

.0

586

.3

528

.4

543

.1

500

.9

50.

6

54.

3

43.

8

33.

9

30.

0

41.4

1

.9

2.1

1

.7

Бари

лга

8

22.5

8

37.8

7

78.4

7

58.9

7

70.5

7

25.7

2

9.1

3

1.5

2

2.2

3

5.3

3

7.1

30

.2

1.4

1

.3

1.6

Бө

өний

бол

он ж

ижиг

лэн

худа

лдаа

м

ашин

мот

оцик

лын

засв

ар ү

йлчи

лгээ

8

68.6

8

99.0

8

35.9

8

30.6

8

61.0

7

97.9

3

3.0

3

4.8

3

1.2

2

6.1

2

5.9

26

.3

11.

1

9.8

12

.4

Тээв

эр б

а аг

уула

хын

үйл

ажил

лага

а

805

.7

837

.8

721

.3

726

.9

750

.8

664

.2

44.

7

51.

1

27.

9

34.

2

35.

3

31.2

2

.5

2.8

1

.6

Зочи

д бу

удал

, бай

р су

уц б

олон

ни

йтий

н хо

олны

үйл

чилг

ээ

621

.0

680

.8

589

.6

597

.7

655

.3

567

.4

9.7

1

0.8

9

.1

13.

7

13.

8

13.7

0

.8

0.9

0

.7

Мэд

ээлэ

л хо

лбоо

9

40.4

1,

016.

9

831

.0

870

.1

945

.0

762

.8

33.

6

35.

8

30.

4

25.

6

25.

9

25.1

1

1.2

10

.1

12.8

С

анхү

үгий

н бо

лон

даат

галы

н үй

л аж

илла

гаа

9

92.7

1,

165.

4

889

.3

940

.7 1

,116

.0

836

.1

28.

8

33.

7

25.

9

11.

3

7.7

1

3.4

1

3.3

12

.4

13.9

Үл х

өдлө

х хө

рөнг

ийн

үйл

ажил

лага

а

802

.2

830

.0

774

.2

749

.2

779

.5

718

.6

20.

7

23.

6

17.

7

31.

7

24.

5

38.9

1

.8

2.4

1

.2

Мэр

гэжл

ийн

шин

жлэх

уха

ан б

олон

те

хник

ийн

үйл

ажил

лага

а

1,25

3.9

1,5

25.5

1,0

09.6

1

,194

.5 1

,475

.6

943

.3

58.

7

59.

1

58.

3

14.

6

16.

4

13.0

7

.5

5.8

8

.9

Удир

длаг

ын

боло

н дэ

мжл

эг ү

зүүл

эх

үйл

ажил

лага

а

669

.4

630

.4

744

.9

632

.9

587

.8

721

.1

22.

0

22.

0

21.

9

22.

6

26.

0

16.0

1

.3

1.2

1

.4

Боло

всро

л

730

.4

742

.6

725

.5

578

.0

607

.6

566

.4

81.

1

80.

6

81.

3

59.

0

48.

1

63.3

1

3.3

10

.1

14.7

Хү

ний

эрүү

л м

энд

ба н

ийгм

ийн

хала

мжи

йн ү

йл а

жилл

агаа

7

76.0

8

02.0

7

68.9

5

81.1

6

13.2

5

72.3

8

9.2

8

7.6

8

9.6

9

5.9

9

2.6

96

.8

12.

4

10.4

13

.0

Урла

г, үз

вэр

, тог

лоом

наа

дам

6

10.1

6

03.2

6

16.8

5

21.3

5

21.5

5

21.0

5

8.9

5

7.5

6

0.2

2

5.3

1

9.4

31

.0

5.1

5

.6

4.6

Үй

лчил

гээн

ий б

усад

үйл

ажи

ллаг

аа

660

.3

680

.5

646

.8

577

.7

583

.9

573

.6

75.

9

83.

4

70.

9

13.

8

18.

4

10.7

0

.2

0.0

0

.3

68

68

Хүсн

эгт

5. Н

ийт

цали

нгий

н бү

тэц

ажил

лагч

дын

боло

всро

лын

түвш

ингэ

эр /м

ян, т

өг/

Ажил

лагч

дын

боло

всро

лын

түвш

ин

Ний

т ца

линг

ийн

дунд

аж

Үүнэ

эс: б

үтэц

Үндс

эн ц

алин

Н

эмэг

дэл

Нэм

эгдэ

л хө

лс

Шаг

нал

урам

шуу

лал

Ний

т Э

р Э

м Н

ийт

Эр

Эм

Ний

т Э

р Э

м

Ний

т Э

р Э

м Н

ийт

Эр

Эм

Улсы

н ду

ндаж

8

27.1

8

84.2

7

68.2

7

21.8

7

80.9

66

1.0

5

7.3

5

8.4

5

6.2

4

5.3

44

.4

46.

2

9.5

9

.0

10.1

Бо

ловс

ролг

үй

512

.4

491

.7

538

.2

470

.1

435

.7

512.

3

33.

0

44.

3

19.

0

9.4

16

.9

-

3.8

1

.4

6.9

Ба

га

498

.3

527

.2

425

.5

424

.2

442

.6

376.

6

43.

8

49.

5

29.

5

28.

8

29.4

2

7.1

4

.4

5.7

1

.2

Суу

рь

483

.5

511

.2

427

.3

438

.4

458

.2

398.

3

25.

1

28.

0

19.

2

20.

6

25.9

9

.6

6.2

7

.5

3.5

Бү

рэн

дунд

6

18.2

6

70.6

5

43.4

5

49.8

5

94.0

48

7.1

3

7.4

4

1.8

3

1.0

2

8.9

33

.1

23.

0

5.7

6

.6

4.6

Те

хник

ийн

боло

н м

эргэ

жлий

н 6

81.6

7

28.2

5

74.9

5

77.5

6

09.3

50

4.5

5

1.3

5

8.4

3

5.0

4

9.3

56

.1

34.

0

7.4

8

.6

4.8

Ту

сгай

мэр

гэжл

ийн

дунд

7

97.7

9

02.1

7

24.3

6

49.0

7

49.1

57

8.7

6

7.3

7

2.3

6

3.8

7

1.7

72

.7

71.

0

10.

7

10.0

11

.1

Дээд

9

52.1

1

,068

8

64.0

8

39.7

9

66.1

74

4.3

6

3.4

6

2.4

6

4.2

4

7.6

43

.2

50.

9

11.

6

10.7

12

.2

Маг

истр

, док

тор

1,36

3

1,6

87

1,1

43

1,1

85.

1,5

06

969.

5

118

.6

146.

0

100

.1

60.

4

47.7

6

9.0

1

4.5

10

.8

17.0

Хү

снэг

т 6.

Ний

т ца

линг

ийн

бүтэ

ц эд

ийн

засг

ийн

үйл

ажил

лага

аны

сал

бара

ар /м

ян, т

өг/

Ажил

мэр

гэжл

ийн

анги

ллаа

р

Ний

т ца

линг

ийн

дунд

аж

Үүнэ

эс: б

үтэц

Үн

дсэн

цал

ин

Нэм

эгдэ

л Н

эмэг

дэл

хөлс

Ш

агна

л ур

амш

уула

л

Ний

т Э

р Э

м

Ний

т Э

р Э

м

Ний

т Э

р Э

м

Ний

т Э

р Э

м

Ний

т Э

р Э

м

Улсы

н ду

ндаж

8

27.1

8

84.2

76

8.2

72

1.8

7

80.9

6

61.0

5

7.3

58

.4

56.

2

45.

3

44.

4

46.

2

9.5

82

7.1

88

4.2

Ху

уль

тогт

оогч

, уди

рдах

алб

ан

туш

аалы

н аж

илта

н, м

енеж

ер

946

.2

997.

0

902.

3

895.

5

943.

7

853.

8

28.

9

24.3

3

2.9

1

8.5

2

4.8

1

3.1

8

.0

946.

2

997.

0

Мэр

гэжи

лтэн

9

65.7

11

03.2

87

2.2

84

1.8

99

2.2

73

9.9

6

9.2

69

.5

69.

0

52.

2

44.

7

57.

3

12.

3

965.

7

1103

.2

Инж

енер

, тех

ники

йн а

жилт

ан

875

.2

996.

0

731.

2

759.

9

878.

9

618.

6

64.

8

67.1

6

2.1

4

6.9

4

9.2

4

4.1

8

.4

875.

2

996.

0

Бичи

г хэр

гийн

тус

лах

ажил

тан

783

.2

877

.2

737

.1

693.

9

773

.9

655

.2

41.

0

39.5

4

1.8

4

2.9

6

0.7

3

4.2

8

.9

783.

2

877.

2

Худа

лдаа

, үйл

чилг

ээни

й аж

илта

н 6

07.9

6

71.0

5

89.2

5

38.2

6

06.7

5

17.9

3

0.4

27

.6

31.

2

39.

4

41.

6

38.

8

4.1

60

7.9

67

1.0

ХА

А, з

агас

, ан

агну

уры

н аж

илта

н 3

72.1

3

60.0

3

94.3

3

36.5

3

32.4

3

43.9

1

5.0

6

.8

30.

0

18.

2

19.

9

15.

2

2.4

37

2.1

36

0.0

Үй

лдвэ

рийн

ба

худа

лдаа

ны а

жилт

ан

714

.3

751

.1

574

.6

585.

3

606

.0

506

.5

67.

9

75.4

3

9.3

5

4.2

6

1.4

2

6.7

1

1.0

71

4.3

75

1.1

М

ашин

тон

ог т

өхөө

рөм

жийн

оп

ерат

ор, у

гсра

гч

791

.6

797

.4

717

.0

666.

8

672

.5

594

.7

55.

8

57.0

4

1.6

6

4.0

6

3.1

7

4.8

8

.2

791.

6

797.

4

Энг

ийн

ажил

мэр

гэжи

л 5

97.0

64

4.4

53

0.2

53

4.1

57

4.6

47

7.3

3

5.8

39

.9

30.

0

26.

4

30.

2

21.

1

4.8

59

7.0

64

4.4

69

69

Хүсн

эгт

7. Н

ийт

цали

нгий

н бү

тэц

ажил

лагч

дын

тоон

ы б

үлэг

, нас

ны б

үлэг

/м

ян, т

өг/

Ажил

лагч

ид

Ний

т ца

линг

ийн

дунд

аж/м

ян, т

өг/

Үүнэ

эс: б

үтэц

/мян

төг

/ Үн

дсэн

цал

ин

Нэм

эгдэ

л Н

эмэг

дэл

хөлс

Ш

агна

л ур

амш

уула

л Н

ийт

Эр

Эм

Н

ийт

Эр

Эм

Н

ийт

Эр

Эм

Н

ийт

Эр

Эм

Н

ийт

Эр

Эм

Улсы

н ду

ндаж

82

7.1

884.

2 76

8.2

721.

8 78

0.9

661.

0 57

.3

58.4

56

.2

45.3

44

.4

46.2

9.

5 9.

0 10

.1

Насны бүлэг 16

-25

662.

0 67

3.6

648.

2 58

6.8

594.

9 57

7.3

37.4

39

.4

35.0

35

.7

37.3

33

.7

5.6

4.7

6.7

26-3

5 82

7.5

881.

8 76

6.7

729.

0 77

6.9

675.

3 51

.4

53.9

48

.6

45.6

49

.5

41.2

10

.1

10.5

9.

7 36

-45

847.

3 91

1.3

790.

3 73

7.5

809.

3 67

4.1

60.7

60

.7

60.7

45

.9

42.4

49

.0

9.5

8.7

10.1

46

-55

835.

1 88

6.5

791.

5 71

0.3

776.

1 65

5.0

68.1

65

.9

70.0

51

.1

44.1

57

.1

10.7

8.

9 12

.3

55+

972.

3 10

82.4

74

6.5

863.

6 96

8.1

648.

7 73

.9

80.7

59

.8

35.4

34

.3

37.5

7.

8 8.

0 7.

6

Ажиллагчдын тооны бүлэг

1-5

749.

5 81

8.6

679.

7 74

0.9

819.

1 66

2.5

9.5

6.1

13.0

7.

1 8.

1 6.

2 4.

9 3.

3 6.

4 6-

19

805.

3 86

7.2

736.

1 77

4.4

837.

4 70

4.3

22.5

22

.1

22.8

12

.2

13.5

10

.7

3.0

3.1

2.8

20-4

9 78

3.5

821.

8 73

6.1

704.

4 74

7.1

651.

4 43

.2

43.4

42

.9

30.3

28

.1

33.1

7.

0 4.

5 10

.1

50-1

49

828.

5 85

8.1

797.

8 69

4.3

727.

1 66

0.5

73.2

75

.0

71.2

55

.4

52.4

58

.6

11.3

10

.2

12.3

15

0+

894.

8 10

10.1

79

6.8

729.

2 83

1.7

642.

6 84

.8

92.8

78

.0

76.6

82

.8

71.3

14

.9

17.5

12

.6

Хүсн

эгт

8. Ү

ндсэ

н ца

лин

ажил

лагч

дын

тоон

ы б

үлэг

, нас

ны б

үлэг

, бүс

ээр

/мян

, төг

/

Нас

ны б

үлэг

, Аж

илла

гчды

н то

оны

бүл

эг

Улсы

н ду

ндаж

Нас

ны б

үлэг

Аж

илла

гчды

н то

оны

бүл

эг

16-2

5 26

-35

36-4

5 46

-55

55+

1-5

6-19

20

-49

50-1

49

150+

Улсы

н ду

ндаж

72

1.7

586.

8 72

9.0

737.

5 71

0.3

863.

6 74

0.9

774.

4 70

4.4

694.

3 72

9.2

Бару

ун б

үс

465.

0 44

6.8

465.

1 46

5.4

468.

9 46

2.0

383.

5 39

7.3

461.

3 48

2.3

532.

2

Ханг

айн

бүс

526.

9 44

2.7

534.

5 53

0.6

527.

8 55

8.7

324.

5 45

3.8

512.

1 53

2.9

590.

1

Төви

йн б

үс

571.

3 52

8.1

577.

1 54

9.8

598.

8 57

9.9

401.

3 46

6.1

497.

3 60

3.5

703.

0

Зүүн

бүс

82

0.8

622.

8 81

2.0

853.

7 83

8.2

1052

.0

872.

9 97

6.3

813.

6 77

5.4

771.

9

Улаа

нбаа

тар

518.

5 46

2.7

524.

6 50

9.5

528.

1 55

7.9

459.

6 44

5.7

482.

3 52

3.1

630.

8

70

70

Хүсн

эгт

9. Н

ийт

цали

нгий

н өө

рчлө

лт б

айрш

ил б

үсээ

р /м

ян, т

өг/

Байр

шил

, бүс

, айм

аг,

нийс

лэл

2015

он

2017

он

Өөр

члөл

т Н

ийт

цали

н, м

ян.т

өг

Ний

т ца

лин,

мян

.төг

Н

ийт

цали

н, м

ян.т

өг

Ний

т Хү

йсээ

р Ул

сын

дунд

аж

Хүйс

ээр

Улсы

н ду

ндаж

Хү

йсээ

р Э

р Э

м Э

р Э

м Э

р Э

м Ул

сын

дунд

аж

705.

2 73

0.5

679.

6 82

7.1

884.

2 76

8.2

121.

9 15

3.8

88.7

Б

аруу

н бү

с 56

9.0

547.

1 59

1.7

566.

6 54

6.3

587.

9 -2

.4

-0.7

-3

.8

Ба

ян-Ө

лгий

55

3.3

564.

8 53

7.8

525.

2 49

6.4

552.

6 -2

8.1

-68.

3 14

.8

Го

вь-А

лтай

57

0.3

535.

8 60

7.2

588.

2 59

5.9

578.

2 17

.9

60.1

-2

9.1

За

вхан

57

3.5

537.

7 60

3.6

559.

3 51

9.9

605.

4 -1

4.2

-17.

8 1.

8

Увс

583.

2 52

6.0

634.

6 64

1.2

625.

1 65

9.5

58.0

99

.1

24.9

Ховд

56

6.2

559.

2 57

3.6

538.

6 50

9.2

563.

8 -2

7.6

-50.

1 -9

.8

Ханг

айн

бүс

587.

3 58

6.7

587.

8 61

3.9

612.

4 61

5.3

26.7

25

.7

27.5

Арха

нгай

53

8.1

517.

6 56

1.3

582.

2 56

9.5

592.

8 44

.1

52.0

31

.5

Ба

янхо

нгор

54

2.1

512.

9 56

5.0

663.

6 64

2.0

684.

3 12

1.5

129.

1 11

9.3

Бу

лган

50

5.3

441.

6 55

7.8

596.

2 58

9.4

604.

4 91

.0

147.

9 46

.6

О

рхон

74

5.5

822.

1 66

2.2

672.

9 78

1.3

605.

0 -7

2.6

-40.

8 -5

7.3

Ө

вөрх

анга

й 52

7.3

474.

0 57

5.6

590.

4 54

8.5

630.

0 63

.1

74.5

54

.4

Хө

всгө

л 53

4.5

514.

5 55

4.3

550.

5 52

5.4

581.

7 16

.0

10.9

27

.3

Төви

йн б

үс

602.

8 60

3.4

602.

3 71

9.6

765.

7 67

3.9

116.

8 16

2.3

71.5

Говь

-сүм

бэр

602.

3 64

0.6

575.

3 97

8.5

1100

.0

697.

1 37

6.2

459.

4 12

1.8

Да

рхан

-Уул

63

2.6

642.

2 62

3.0

803.

2 86

0.3

744.

2 17

0.6

218.

1 12

1.2

До

рног

овь

574.

1 58

4.2

566.

1 60

1.5

605.

7 59

9.0

27.5

21

.6

32.9

Дунд

говь

56

1.7

535.

6 59

0.6

592.

8 52

6.8

653.

6 31

.1

-8.8

63

.0

Ө

мнө

говь

65

4.5

648.

3 66

1.0

812.

8 87

9.2

731.

8 15

8.3

230.

9 70

.8

С

элэн

гэ

573.

6 57

4.8

572.

3 55

8.2

522.

7 59

1.3

-15.

3 -5

2.1

18.9

Төв

592.

3 56

7.0

613.

6 67

5.8

707.

5 64

8.7

83.5

14

0.5

35.2

Зү

үн б

үс

588.

9 57

3.2

602.

4 67

0.9

694.

9 64

9.1

82.0

12

1.8

46.7

Дорн

од

599.

3 61

1.4

588.

4 77

9.0

865.

3 69

6.9

179.

6 25

3.9

108.

5

Сүх

баат

ар

573.

0 52

9.6

619.

5 60

2.9

580.

5 62

6.0

30.0

50

.8

6.5

Хэ

нтий

58

4.9

541.

7 61

1.4

556.

2 50

2.3

595.

7 -2

8.6

-39.

4 -1

5.7

Улаа

нбаа

тар

777.

3 81

8.5

733.

8 91

8.2

991.

7 83

9.7

140.

9 17

3.2

105.

9

Улаа

нбаа

тар

777.

3 81

8.5

733.

8 91

8.2

991.

7 83

9.7

140.

9 17

3.2

105.

9

71

71

Хүсн

эгт

10. Ү

ндсэ

н ца

линг

ийн

өөрч

лөлт

бай

ршил

бүс

ээр

/мян

, төг

/

Байр

шил

айм

аг б

үс

2015

оны

Үнд

сэн

цали

н /м

ян т

өг/

2017

оны

үнд

сэн

цали

н /м

ян т

өг

Өөр

члөл

т Ул

сын

дунд

аж

Эрэ

гтэй

Э

мэг

тэй

Улсы

н ду

ндаж

Э

рэгт

эй

Эм

эгтэ

й Ул

сын

дунд

аж

Эрэ

гтэй

Э

мэг

тэй

Улсы

н ду

ндаж

60

8.1

629.

7 58

6.1

721.

8 78

0.9

661.

1 11

3.7

151.

2 75

.0

Бар

уун

бүс

477.

4 47

0.4

484.

7 46

5.0

449.

9 48

0.8

-12.

4 -2

0.5

-3.8

Баян

-Өлг

ий

470.

9 47

4.9

465.

5 46

0.6

439.

7 48

0.4

-10.

3 -3

5.2

14.9

Говь

-Алт

ай

498.

2 48

3.3

514.

1 46

7.7

461.

9 47

5.3

-30.

5 -2

1.4

-38.

8

Завх

ан

479.

6 46

5.6

491.

2 45

6.0

439.

5 47

5.4

-23.

5 -2

6.1

-15.

8

Увс

474.

3 45

4.0

492.

7 48

5.8

480.

8 49

1.4

11.4

26

.8

-1.2

Ховд

47

6.8

479.

8 47

3.5

453.

9 42

5.3

478.

6 -2

2.8

-54.

6 5.

1

Ханг

айн

бүс

485.

3 48

1.9

488.

7 51

8.5

527.

9 51

0.2

33.2

46

.1

21.4

Арха

нгай

47

2.9

479.

6 46

5.2

493.

9 47

3.4

511.

0 21

.0

-6.2

45

.8

Баян

хонг

ор

481.

0 48

5.8

477.

3 49

4.7

495.

7 49

3.7

13.7

9.

9 16

.4

Булг

ан

462.

3 42

2.3

495.

4 52

6.7

540.

9 50

9.4

64.3

11

8.6

14.0

Орх

он

553.

5 57

9.2

525.

4 58

9.4

671.

2 53

7.7

35.9

91

.9

12.3

Өвө

рхан

гай

442.

5 41

1.1

471.

0 50

6.7

499.

5 51

3.3

64.2

88

.4

42.3

Хөвс

гөл

460.

9 44

5.8

475.

8 46

1.7

459.

8 46

4.0

0.8

14.1

-1

1.8

Төви

йн б

үс

498.

1 50

3.4

493.

1 57

1.3

615.

0 52

8.3

73.2

11

1.5

35.2

Говь

-сүм

бэр

509.

5 57

5.0

463.

4 81

6.5

924.

0 57

1.8

307.

1 34

9.0

108.

5

Дарх

ан-У

ул

528.

0 52

7.8

528.

2 60

3.1

637.

0 56

8.7

75.1

10

9.1

40.5

Дорн

огов

ь 46

7.4

487.

5 45

1.6

484.

8 49

7.4

477.

4 17

.5

9.9

25.8

Дунд

говь

44

5.4

438.

6 45

3.0

458.

0 43

6.4

477.

8 12

.5

-2.1

24

.7

Өм

нөго

вь

543.

4 54

4.9

541.

8 63

3.5

701.

7 55

0.5

90.1

15

6.7

8.7

Сэл

энгэ

48

5.4

495.

7 47

5.3

457.

5 43

9.4

474.

0 -2

7.9

-56.

2 -1

.3

Төв

461.

2 44

0.6

478.

5 60

7.4

659.

3 56

3.9

146.

2 21

8.7

85.4

Зүүн

бүс

49

0.3

483.

6 49

5.9

526.

9 54

4.3

511.

0 36

.6

60.7

15

.1

Дорн

од

474.

4 47

9.5

469.

9 57

0.8

615.

4 52

8.6

96.4

13

5.9

58.7

Сүх

баат

ар

500.

8 48

1.4

521.

6 50

7.0

509.

5 50

4.4

6.2

28.1

-1

7.1

Хэнт

ий

509.

1 49

5.8

517.

2 47

1.0

445.

5 48

9.6

-38.

1 -5

0.3

-27.

6

Улаа

нбаа

тар

681.

8 71

4.0

647.

8 82

0.8

895.

3 74

1.3

139.

0 18

1.3

93.5

Ул

аанб

аата

р 68

1.8

714.

0 64

7.8

820.

8 89

5.3

741.

3 13

9.0

181.

3 93

.5

72

72

Хүсн

эгт

11. Ү

ндсэ

н ца

лин

ажил

лагч

дын

бол

овср

ол б

үсээ

р /м

ян, т

өг/

Боло

всро

л Ул

сын

дунд

аж

Боло

всро

лгүй

Ба

га

Суу

рь

Бүрэ

н ду

нд

ТБМ

АШ

Дипл

омы

н ту

сгай

м

эргэ

жлий

н

Дээд

/б

акал

авр/

Зэрэ

гтэй

дэ

эд/м

агис

тр б

а тү

үнээ

с дэ

эш/

Улсы

н ду

ндаж

72

1.8

470.

1 42

4.2

438.

4 54

9.8

577.

5 64

9.0

839.

7 11

85.9

Ба

руун

бүс

46

5.0

370.

8 32

9.3

356.

0 35

6.8

421.

7 48

0.0

532.

1 68

1.3

Ханг

айн

бүс

526.

9 50

1.0

409.

9 39

5.0

438.

7 49

0.3

546.

7 61

2.2

789.

8 Тө

вийн

бүс

57

1.3

225.

6 42

0.7

406.

8 51

2.5

558.

0 54

0.2

620.

5 83

7.8

Зүүн

бүс

82

0.8

508.

9 50

4.3

498.

8 60

4.9

634.

5 72

7.1

947.

1 13

05.6

Ул

аанб

аата

р 51

8.5

438.

1 36

3.1

444.

0 42

2.4

471.

9 49

8.5

591.

8 69

6.9

73