یفیک و یمک یاه شهوژپ یفسلف یاه هضورفم نییبت یناسنا یایفارغج رد

1یرای ناسحا ناریا ،زاریش ،زاریش هاگشناد ،یسایس یایفارغج رایداتسا

یدارم ردنکسا ناریا ، دننس ،ناتسدرک رون مایپ هاگشناد ،یسایس یایفارغج رایداتسا

60/10/331 :هلاقم شریذپ خیرات 00/11/1331 :هلاقم تفایرد خیرات 6

هدیکچ ینتبم یناسنا مو ع هزوح نارکفتم تسا هدوب هعزانم دروم یعوضوم و جنرغب یا ه ئسم هراومه یعامتجا و یناسنا مو ع رد شهویپ فدته ،رتظنم تیا زا دتنا هدرتک باتختنا تاعوتضوم یواکاو رد ار یلاخ یشهویپ درکیور ،یمیاداراپ یق ت و یفس ف یاه ناینب رب لوتلا ،هتلاقم یا رد تسا یفس ف یاه هضورفم هب هجوت اب یسانش شور هلرع رد هدمع یشهویپ درکیور ود یسررب ،رضاح راتشون ی فتس ف تاتضورفم رد ی تنهذ و ی تنی ع داتعبا ،شهویتپ یاته یگییو ،یفیک و یمک هدمع درکیور ود رد شهویپ یاهوگلا هعوضوم ی تشهویپ ی اته شور یسانش تفرعم و یسانش یتسه یاه هبنج ،یفیک و یمک یاه شهویپ یسانش شور هسیاقم ، یقحت شور نوماریپ اتتب متتسیویتی زوپ هتتب موتتسوم ی فتتس ف هاگتتتسد هاگدتتید رذتتگهر تتی ا رد تتتسا هتتتفرگ رارتتق رتتحب دروتتم یناتتسنا یاتتیفارغج رد ی اته شور ی فتس ف هاگد تی د کرد نودتب رگتشهویپ هتک تسا یا رب راتشوت یا دیکأت تسا هدیدرگ هسیاقم ناشیدنا مسیویتیزوپارف رد و ی عاتمتجا موت ع ی اته شهویپ رثکا هک اجنآ زا ًااتیاهن دبایب تسد یسانش شور یفس ف یاهوگلا یمع مهف هب دناوت یمن یشهویپ رتب هوالتع ، اته هد تیدپ متهف و کرد ی ارتب هتک دش دهاوخ صخشم ،دنراد هیکت ی صحت-یبرجت یاه شور رب یناسنا یایفارغج هجیتن یز تی چ نآ هتمه ( یتی ارگ تاتبثا) شور" یرماداتگ ینا تی ب هتب دنتسه یرورض زاین زین یتابثا ارف یفس ف یاهوگلا ،فراعتم یاه شور "تسین یراصحنا ح یاراد تقیقح کرد یارب شور و میراد زاین نآ هب ام هک تسین

ل ریلحت ،یری رسفت دررکیور ، یریارگ تاربثا اررف ،یفیک شور ،یمک شور ،یفسلف یاه هضورفم :یدیلک ناگژاو .یناسنا یایفارغج ،نامتفگ

e.yari22@gmail.com (لوئسم هدنسیون) یرای ناسحا -1

یشهوژپ-یملع همانلصف یناسنا یایفارغج رد ون یاهشرگن

1396 راهب ،مود هرامش ،مهن لاس

1396 راهب ،مود هرامش ،مهن لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 27

همدقم وان یاضف یا .تسا هدروآ ناغمرا هب اه ناسنا یارب ار ینیون یگدنز یاضف ،ناهج تخانش رد ملع نوزفازور تیقفوم لاقث هاطقن و هاگ هیکت زیچ ره زا شیب ،تسا یگنهرف نایم و یندمت نایم قیمع تبماعت زا هتساخرب یرایسب رواب هب هک ی هجودانچ و دااعبالاریرک ی مواهفم شهوژاپ هاک دومن ناونع ناوت یم عقاورد .دبای یم شهوژپ و شواک رد ار شیوخ ،شهوژاپ ،ی الک یهاگن رد .تسا هدمآ لمع هب نآ زا یرکف یاتسار رب ینتبم یتوافتم یاه یدنب موهفم ورنیا زا و تسا وان یاه تیعقاو فشک وده اب عماج یا هبرجت و قیقحت ،واخ یانعم هب و هناشوک تصس یشواک ای یسررب یانعم هب هداش فشک یاه تیعقاو وترپ رد هدش هتفریذپ یناوق و اه هیرظن ،اه یریگ هجیتن رد رظندیدجت ،اه تیعقاو یا ریسفت و راب د ای کأت تاهج رد و نآ راب هوباع .تسا هدش یفرعم دیدج یناوق و اه هیرظن ،اه یریگ هجیتن یلمع یریگراک هب و شاناد هعسوت تهج رد دنم ماظن و مجسنم یشبت ناونع هب شهوژپ ،دنمتخاسریغ یاهوجتسج ریاس اب شهوژپ توافت ش فداه هاک دواش یم دای لوقعم و یقطنم یدنیارف هبارم هب نآ زا و ددرگ یم یقلت ینوماریپ یاه عوضوم هرابرد دوجوم هاب ندیسر یارب هتفای ماظن شبت یانعم هب ار شهوژپ 1یروم و نامدر ،رظنم یا زا .تسا اهرادیدپ یب طباور فشک لاباقم رد ی اعیبط روط هب همه ام .تساه هتخانشان فشک یارب یرفس شهوژپ" ،عقاو رد .دنا هدرک فیرعت هزات یتفرعم کرد هاب و هتخااس ریحتم ار ام تالوهجم اب ههجاوم رد یعیبط هزیرغ یا و میتسه یواکجنک هزیرغ یاراد اه هتخانشان دروام رد تافرعم باسک یارب ار نآ دارفا هک تسا یشور و تفرعم رد ام یواکجنک .دناوخ یمارف لوهجم زا رت قیقد .(Shabani verki & kazemi, 2010: 44) "دوش هدرب مان شهوژپ ناونع هب دناوت یم حبطصا رد و دنرب یم راک هب اه هتخانشان هدیشیدنین سک یه هک ار هچنآ ندیشیدنا و دنا هدید نارگید هک هچنآ ندید زا تسا ترابع شهوژپ 0یژرویگ ریبعت هب هاک ییاهداد ایور ، دانک ی ام در ای دناسر یم دییأت هب هک ییاه هدیا ،دهد یم ماجنا هک یتافاشتکا هطساو هب شهوژپ .تسا .(Rouhani, 2010: 9) دنک یم ءافیا یمهم شقن ،دراذگ یم رانک ای دهد یم هعسوت هک ییاه یروئت و ،دنک یم ینیب شیپ راگید ی واس زا نآ ندوب یدعبدنچ و یهجودنچ و وسکی زا رادیاپ و هبناج همه هعسوت رد نآ شقن و شهوژپ تیمها ی اشهوژپ ی اهدانی ارف راگید ی تراابع هاب ا ای ااهوگلا یشهوژپ روما ماجنا تهج فلتصم نارکفتم هک تسا هدش ببس یگشیدنا یاه هضورفم ای یفسلف یاه ناینب عقاو رد ،یکیکفت ینچ زاغآ هطقن و لماع یرت یلصا .دننیزگرب ار یتوافتم تفا ای ، راغ رد ی فاسلف ی ااه هلغاشم ی رات هدمع زا یکی ،زورما هب ات 3تراکد نامز زا ،ساسا یارب .دنتسه ناققحم 3 هالیلاگ ری ثأات تاحت ترااکد .دیدرگ رجنم ملع هصرع رب مسیویتیزوپ هبلغ هب رما یا هک دوب تفرعم یارب ییاه ناینب یور ای ن هراابرد ینی باشوخ یعون هب عقاو رد تراکد .تسناد یم ناهج کرد یارب مزال هدولاش و هنیمز ار درجم هشیدنا هراابرد ی تبمأات ااتک رد یو .تسا راوتسا کش داینب رب یقی تراکد رظن زا .دوب هدیسر یدام ناهج مهف یارب لقع ااه نآ ی ماداک هاک می ناداب هااگنآ اات می وراب ی اشی پ تادااقتعا هامه زا ار ناام هذ دیاب هک درک لالدتسا یلوا هفسلف :تسا هتشون تبمأت زاغآ رد یو .دنتسین ورص یرواد شیپ

1 - Redman & Mory(1923) 2 - Albert Szent Gyorgy 3 - Rene Descartes (1596-1650) 4 - Galileo (1564- 1642)

37 ...يمک یاه شهوژپ يفسلف یاه هضورفم نییبت

رد دالوت مااگنه زا هک ار یدیاقع همه هشیر ات مرامگ تمه هناعطاق میگدنز رد راب کی دیاب هک متفایرد شیپ یدنچ" زا و وان زا ار رااک د ایاب ،مزادنارد مولع رد یندنام و راوتسا یحرط مهاوصب رگا و ،منکرب خیب زا دنا هدرک هناخ مدوجو .(Morton,2004: 100)"منک زاغآ اه هدولاش هاک تاسا داقتعم نآ یا هدهااشم تلاصخ و ی تاابثا ملع شقن رب دیکأت اب کیب سیسنارف ،تراکد رصع مه دنمشیدنا هدراک هطاحا وس ره زا ار رشب هذ هک یلقعریغ لماوع یخرب زا رگا ،دسر یمن یتبرم هجیتن هب هدهاشم هار زا تخانش تاقی قح هاب ندی اسر عناام هک دناد یم یتسردان تاروصت ای اه "تب" ار یلقعریغ لماوع یا کیب .دباین ییاهر ،تسا کی اب .یشیامن یاه تب و یرازاب یاه تب ،یصصش یاه تب ،یا هفیاط یاه تب :دنا هتسد راهچ کیب یاه تب .دنوش یم .(Larrain, 2001: 35) دماجنا یم تخانش دنیارف رد 1یگسیدژگ و وارحنا یعون هب اه تب یا دوجو هک تسا دقتعم .تافای ی فاسلف ماجسنا 3ییارگ تابثا ناونع تحت 0تنک تسوگآ طسوت مهدزون هدس رد کیب و تراکد یفسلف شنیب و ی املع شور ک ای ،ی فاسلف شن ایب کی رب لمتشم ،تسا هتخاس حرطم نآ راذگناینب هکنانچ ییارگ تبرم یلک هاگدید شاناد تانک رظن زا .تسا دوجوم تیعقاو هب دودحم ینیع یشناد ره هک تسا دقتعم تنک .تسا یحبصا وده کی و ءای اشا نااهنپ تیهام فشک لابند هب ناسنا نآ رد هک 3ینابر تلاح لوا هلحرم :تسا هدومن یط ار هلحرم هس یرشب تالاح ؛مود هالحرم ، دانا هدش داجیا یعیبط قوفام یاهورین طسوت هک دناد یم یتازجعم ار یعیبط ثداوح و تسا روما ی تاابثا تالاح ،موس هلحرم و تسا تاوذ ریظن یتاروصت و درجم یاهرهوج هب لسوت نآ هصصشم هک ،1یعیبطلادعبام ار ااه نآ ی ناواق حراط ااب ،هدراک وجتسج ار ثداوح و ءایشا نایم یمازلا طباور لالدتسا و هدهاشم اب ناسنا نآ رد هک هاک مراد یقی :تشون یا همان رد و دیمان یم تیرشب بهذم ار دوخ شور تنک .(Tavasoli, 1997: 51) دنک یم ییبت رد وا .دوامن مهاواخ ب ای لبت مادراتن ی ااسیلک رد لماک و یعقاو بهذم اهنت ناونع هب ار مسیویتیزوپ 0631 لاس زا شیپ .(Alem, 2006: 490) تشذگرد سیراپ رد 0131 ربماتپس یی اداج رب ینتبم نآ یلصا هیاپ و دوش یم دای 6یتراکد هاگرظن یلک ناونع تحت نآ زا هک یبرجت-یلصحت یاهدرکیور ل ایلحت و یلی وأات و یری اسفت ی ااه شراگن و تسا هتصیگنارب ار یدنت یاه شنکاو ریخا یاه لاس رد تسا هژبا/هژوس ی اراب ار یایبت ،0یری اسفت هاگد ای د .تاسا هدراک ییارآ فص نآ لباقم رد (یفیک یاهوگلا) شهوژپ هزوح رد نامتفگ .دیوگ یم صس یناسنا یاه هدیدپ 3مهفت زا لباقم رد و دناد یمن یفاک یناسنا یاهراتفر حیضوت ی گاشیدنا هطیح رد لباقت و اهداضت و یشهوژپ یاهدرکیور وچراچ رد یفسلف یاه هشیدنا خیرات رد یدنور ینچ هرود رد ،راظنم یا زا .تخاس نایامن فلتصم یاه هلحن نارکفتم دزن رد توافتم یشهوژپ یاهوگلا هتسوپ رد ار دوخ ی واگلا ود ،ًالاامومع ،ی لکرواط هب هچرگا .دوش یم هدرب مان توافتم یشهوژپ یوگلا راهچ هاگ یتح و هس ،ود زا رصاعم زا و دانراد ی تاابثا هفاسلف رب هیکت یمک یاهوگلا .یفیک یوگلا و یمک یوگلا :(1 لکش) تسا کیکفت لباق یشهوژپ

1 - Distortion 2 - August Comte (1804-1872) 3 - Positivism 4 - Theological Estate 5- Metaphysical Estate 6 - Cartesian Perspectivalism 7 - Hermeneutics 8 - Understanding

1396 راهب ،مود هرامش ،مهن لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 47

ت ایعقاو زا ی انیع یتخانش هب ات دنشوک یم (هژوس و هژبا) ییاسانش لعاف و تخانش عوضوم نایم تخادنا هلصاف قیرط زا ای ن دروام یز ای چ هاچ تاشاد :تاسا ل ایبق یا زا یتالاؤس هب خساپ لابند هب رگشهوژپ یمک یوگلا رد .دنبای تسد هانوگچ ؟تاسا زا ای ن دروام یر ای گ هزادانا شور هاچ ؟دوش هتفرگ راکب دیاب شناد یا دیلوت یارب یشور هچ ؟تسا رد ؟داشاب ی املع هاعلاطم لاباق شهوژپ دروم ریغتم یعقاو رثا ات درک یریگولج قیقحت رد رصانع ریاس رثا زا ناوت یم .دوش یم یریگ هرهب یعیبط مولع یاهرازبا و میاداراپ زا قوف تالاؤس هب نداد خساپ یارب یمک یوگلا

شهوژپ یاهوگلا :(1) لکش

Source: Authors

ق ایرط زا یهاگآ بسک یارب تسا یهار وگلا یا رد شهوژپ .دراد عماج و هنارگن لک شرگن اه هدیدپ هب یفیک یوگلا . دواش ی ام هاتفرگ راک هب نامتفگ لیلحت و یریسفت و یلیوأت یاهدرکیور یفیک یاه شهوژپ رد .اه هدیدپ یناعم فشک ورانی ا زا و تاسا هداد واصتخا دوخ هب ار راتشون یا یلصا شسرپ و هجوت نوناک ،یداینب و یساسا یاه توافت یا رد هاناگود ی اشهوژپ ی ااهوگلا ی فاسلف ی ااه هاضورفم هاکنیا تسا نآ هب خساپ ددصرد راتشون یا هک یلصا شسرپ ؟تسا یوس مادک هب کی ره یامنرود و دراد رارق تاعوضوم مادک روحم رب ،یناسنا یایفارغج یناسنا یایفارغج رد یفیک و یمک یاهدرکیور ی ائارجا ی ااه لمعلاروتاسد یبایزرا ،رت ینیع تروص هب و یسانش شور یسررب هب یشهوژپ و هعلاطم ره رابتعا یبایزرا ی ااه شهوژاپ -1 : داننک ی ام ی دانب هقبط یلک هورگ ود هب ار شهوژپ یسانش شور ،ناققحم .دوش یم طوبرم نآ یرظن دانیارف هب یتوافتم درکیور یفیک و یّومک تاعلاطم هک دوش یم ببس شهوژپ عون توافت .یفیک یاه شهوژپ -0 ،یمک ی اساسا توافت دوجو مغر هب .دنشاب هتشاد اه هداد لیلحت و یریگ هزادنا ،یساسا یاه شسرپ یریگ لکش زا معا شهوژپ ، دانک ی ام زی اامتم رگی داکی زا ی الک رواط هاب ار دراکیور ود ای ا هاک هاچنآ ،ی افیک و یمک شهوژپ یاه هداد عون رد ورملق رد یمک درکیور ریخا یاه ههد رد .تسا یفیک و یمک شهوژپ دنیارف رد یوهام توافت و یفسلف یاه هضورفم دروام ر ایخا ی ااه لااس رد ز این شهوژپ هزوح رد یفیک درکیور اما ،تسا هتشاد طلست یناسنا یایفارغج یاه شهوژپ رد هژایو هاب یفیک و یمک درکیور ود یاه توافت اب طبترم ثحابم ور یازا .تسا هتفرگ رارق نارگشهوژپ یخرب هجوت رگی داکی ااب روکذام تافایهر ود یلصا یاه هفلوم و هدش هداد حیضوت ییانبریز یاه میاداراپ و یفسلف یاه ناینب هزوح .دیدرگ دهاوخ هئارا زین یبیکرت تفایهر ناونع تحت موس شور ًالاتیاهن و دش دنهاوخ هسیاقم راظن هاطقن زا یافیک و یمک یاه شهوژپ یفسلف یاه هضورفم رب ینتبم یلیلحت-یفیصوت هلاقم یا رد هتفرگراکب شور .تسا یشهوژپ شور و یسانش شور ،یسانش تفرعم ،یسانش یتسه

57 ...يمک یاه شهوژپ يفسلف یاه هضورفم نییبت

شهوژپ یاهوگلا هعوضوم لوصا ی اراب ی اقطنم راتخااس ک ای رد هاک دواش ی ام قبطا یناوق و هعوضوم لوصا ،میهافم زا یدنم ماظن هعومجم هب وگلا زا . ددراگ یم هئارا تایرظن و اه یروئت ،اهدنیآرف ،اه شور ،اه هدیدپ ،ینیوکت تادوجوم زا متسیس کی ریسفت و حیضوت ی اشهوژپ ی ااهوگلا هعواضوم لوصا .دنتسه هعوضوم لوصا اهوگلا رد حرطم ثحابم یرت ینوناک زا یکی ،رظنم یا هاب لک میسقت اب ناوت یم و دوش یم هتشادنپ یکی تیعقاو ،یمک یوگلا رد .دنراد مهاب یساسا یاه توافت یفیک و یمک تخاناش دانیارف رد ااه شزرا . دواش ی ام هتاشادنپ تخاناش عواضوم زا یادج ییاسانش لعاف .درک ییبت ار نآ ءازجا نااکم و نامز هب یناکم و نامز زا دناوت یم ییبت .تسا تیلع هطبار حیضوت ساسارب ییبت .دنوش یم هتشاذگ توکسم ای ااضق تابثا و یسررب لابند هب رگشهوژپ و دوش یم هتشادنپ دنم نامزریغ و لومش ناهج یرما هیرظن ،دبایب میمعت رگید .تسا یداهنشیپ یاه هرازگ و یی اداج ،دوش یم هتشادنپ یتخانش ناور-یعامتجا یاه هزاس و هناگدنچ تیعقاو یفیک یوگلا رد ،یمک یوگلا وبخرب راب اهدادیور مهف .تسا لاحم اه نآ تشاذگرانک و دنراد روضح تخانش دنیارف رد اه شزرا ،تسا مهوت هژبا و هژوس لوماش نااهج ی راما ه ایرظن و ، دانا وااخ نااکم ک ای هاب تصم و دنمنامز اه ییبت ،تسا یهجودنچ طباور ساسا (1 ) هراماش لوداج .تاسا تاعوضوم یزاسراکشآ و فشک لابند هب رگشهوژپ یفیک یوگلا رد .ددرگ یمن وسحم .تسا هدرک هصبخ ار هناگود یشهوژپ یاهوگلا یاهرظانت و اه توافت

یفیک و یمک شهوژپ یاهوگلا هعوضوم لوصا :(1) لودج یفیک شهوژپ یوگلا لوصا یمک شهوژپ یوگلا لوصا شسرپ فیدر

1 ؟دنک یم لمع هنوگچ ناهج

کرد ار لاک ناوت یم ءازجا هعلاطم و قیقد میسقت اب ،تسا یکی تیعقاو ؟درک

- یتخانااش ناور یاااه هزاااس .داانا هااناگدنچ اااه تاایعقاو لی کاشت ار هتاسویپ ماه هاب لاک ک ای هاک دانا یتخانش هعماج .دنوش یم کرد قیرط یا زا اهنت اه تیعقاو .دنهد یم

0 ؟تسیچ هتسناد و هدنناد نایم هطبار

و در ای گب راراق ،دواش هتاسناد تاسا رارق هچنآ زا راخ دناوت یم هدنناد .تسا ریذپ ناکما یعقاو تینیع

.دنرگیدکی هب هتسباو (هژبا و هژوس) هتسناد و هدنناد

ءاافیا ناهج کرد رد یشقن هچ اه شزرا 3 ؟دننک یم

.دنوش هتشاذگ توکسم ندیمهف روظنم هب دنناوت یم اه شزرا ایا رد و دانهد یم لکش ،دوش یم هدیمهف هچنآ هب اه شزرا .دنراد یا هطساو شقن نایم

3 .دوش دادملق نآ تلع دناوت یم ،دیآ یم رگید دادیور زا لبق هک یدادیور ؟تسا ریذپ ناکما یلع هطبار ایآ

طاباور هاب ناوات ی ام ، دانهد ی ام لکش رگیدکی هب اهدادیور .تفای تسد یهجودنچ

1 ؟دراد دوجو میمعت ناکما ایآ

می امعت راگی د نااکم و ناامز هاب ناکم و نامز کی زا دنناوت یم اه ییبت .دنبای

نااکم و ناامز ک ای ی اراب اهنت شیامزآ رب ینتبم یاه ییبت .تسا کمم

.تسا تاعوضوم یزاسراکشآ ای فشک لابند هب رگشهوژپ .تسا یداهنشیپ یاه هرازگ و ایاضق تابثا و یسررب لابند هب رگشهوژپ ؟تسیچ شناد دیلوت رد رگشهوژپ شقن 6

Source: Sadoughi, 2007: 95

،هاطبار لاکاشا ،تااعبطا شیارآ و نامزاس ،ینیب ناهج رظن هطقن زا یفیک و یمک یاهوگلا هعوضوم لوصا ،نآرب هوبع .(0 لودج) دنراد مه اب یرایسب توافت رگ هدهاشم هاگدید و رییغت تیهام ، ییبت ،رییغت عبانم

یفیک و یمک یوگلا ود رد شهوژپ یاه یگژیو :(2) لودج

Source: Sadoughi, 2007

یفیک یوگلا یمک یوگلا شهوژپ یاه یگژیو

هدیچیپ هداس ینیب ناهج یبتارم هلسلس ریغ یبتارم هلسلس تاعبطا شیارآ و نامزاس یمارگولوه لاکیناکم هطبار یاه لکش یعمان هدش ییعت رییغت عبانم لباقتم تیلع یطخ تیلع ییبت ییاز تصیر تمسق هب تمسق رییغت تیهام یهاگدید ینیع رگ هدهاشم هاگدید

1396 راهب ،مود هرامش ،مهن لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 67

یفیک و یمک یاهوگلا یفسلف تاضورفم رد ینهذ و ینیع داعبا ی افیک و یمک یوگلا ود رد شهوژپ ،میشاب تینهذ و تینیع تحاس ود هب یفسلف تاضورفم یدنب میسقت هب لئاق رگا قابط .دانراد مهااب یا هدامع ی ااه تواافت یسانش شور و ناسنا تیهام ،0یسانش تفرعم ،1یسانش یتسه رظن هطقن زا اهدانیارف و اهداد ایور ،ءایشا یتسه ناهج رد یاربانب دراد دوجو هدنریگدای زا لقتسم ینیع شناد ییارگ تبنیع هفسلف ماه یناسنا یه رگا و دنا لقتسم اه نآ هرابرد اه یزادرپ هیرظن ای اه هشیدنا همه و اه ناسنا همه کاردا زا و دنراد دوجو اهذ زا رااخ تینیع ای تیعقاو کی دوجو هب نایارگ تینیع .دنتشاد دوجو مهزاب ،دنک کاردا ار اه نآ تشادن دوجو ی اانبم ی عوان ی اّومک شهوژاپ ، سااسا یارب .دنناد یم رییغت لباقریغ یعیبط یناوق رب لمتشم ار نآ و دنراد رواب ناسنا ار لقتاسم ی اتیعقاو ،ی عاامتجا طی احم یاه هولج هک دراد ضرف یا رد هشیر ،ارگ تابثا شهوژپ .دراد "هنایارگ تابثا" لبقتاسا زا رواظنم ،داش ناوانع هک هنوگنامه .دنا تباث ًالاتبسن ،توافتم یاه تیعقوم رد و نامز یط و دنهد یم لیکشت راگی د هاب .دراد دواجو رگاشهوژپ زا اداج و دوش یم یقلت ینیع ،ارگتابثا رگ شهوژپ دزن ،تیعقاو هک تسا یا هدیدپ راگ شهوژاپ ،سااسا ایا ر اب .دواش ی امن هتخاس نارگ هدهاشم طسوت و دراد یجراخ دوجو یعامتجا تیعقاو ، صس ل ای لحت هاب اه هداد یا هضرع سپس و اه هنومن هدهاشم و یددع یاه هداد یروآدرگ قیرط زا ًالاتدمع ار شناد ،ارگ تابثا هاب ناوات ی ام ار ت ایعقاو هک تسا رواب یا رب ینچمه یّومک شهوژپ یوگلا .(Gal, 2003: 59) دنک یم مهارف یددع .(Khoynezhad, 2001: 160) دروآ تسد هب لک زا یتخانش ،ءازجا یا هب هاگن اب و درک میسقت شیاه هفلؤم ف ایرعت ی الک و تاباث لواصا سااسارب ًالاتدامع و تاعیبط ی ناواق اب شناد قابطنا نازیم هب انب تقیقح ،وگلا یا رد ی اسانش ی تاسه راظنم زا 3دنا ییارگ ینیع هاگدید رب ینتبم هک یمک یاه شهوژپ ،هصبخ روط هب و ساسا یارب .دوش یم .دنتسه ارگ میمعت و ارگربج ،یسانش شور و ناسنا تیهام رظن هطقن زا و ارگ تابثا یسانش تفرعم هاگدید زا ،ارگ عقاو ی واگلا رد .دنتاسه 1ت ای درف هاب لائاق و اراگ هدارا ،یتابثا دض ،3ارگ تروص یفیک یشهوژپ یاهوگلا ،لباقم هطقن رد ااب هاتصیمآ و ک ایکفت لاباقریغ یتروص هب اه شزرا و اه تیعقاو .دوش یم دیکأت رگن لک ریسفت یعون رب یفیک شهوژپ وواطعم اهذ زا راخ یتسه تیعقاو دوجو مدع ای دوجو هب یهجوت ،وگلا یا رد .دنوش یم هتفرگ رظن رد رگیدکی ی ااه شهوژاپ رد . ددراگ ی ام د ایکأت یعامتجا ای یتخانش ناور تیعقاو رب هکلب ،(یفن هن و دوش یم تابثا هن) ددرگ یمن ،یعامتجا تیعقاو هک تسا یا رب ضرف ،دوش یم هتخاس ناگدننک تکراشم هلیسو هب یعامتجا تیعقاو نآ رد هک یفیک یا هناگی تیعقاو یفیک رگ شهوژپ یارب ،رگید ترابع هب .دوش یم هتخاس یّللحم یاه تیعقوم رد موادم و هتسویپ روط هب راب ی انتبم تیعقاو ،دنک یم قلخ یشهوژپ دنیارف زا یشصب تروص هب ار تیعقاو یرگ هدهاشم و رظان ره ،درادن دوجو ناوانع هاب ی عاامتجا طی احم ی ااه هوالج ،واگلا ایا رد .دابای ی ام ت ایدوجوم رظان کی هب عاجرا اب اهنت و تسا هذ :Gal, 2003) دنتسه تیعقوم هب هتسباو و هدوب یتقوم و ارذگ اهریسفت یا .دنوش یم هتخاس دارفا هلیسو هب ییاهریسفت

1 - Ontology 2 - Epistemology 3 - Objectivism 4 - Nominalist 5 - Nomothetic

77 ...يمک یاه شهوژپ يفسلف یاه هضورفم نییبت

.دری ذاپ ی ام ماجنا رگید روما رب ینتبم روما دروم رد تواضق و تسا یبسن یرما هراومه تقیقح ،درکیور یا رد .(62 .دسر یم رظن هب هاتوک ،دنرتدق دنلب وا زا هک یناسک عمج رد دق دنلب ًالاتبسن صش کی لارم یارب

یفیک و یمک یوگلا ود رد یفسلف تاضورفم نوماریپ ینهذ و ینیع داعبا :(3) لودج

Source: Authors

ار دواخ ی امک یوگلا ،دنچره .تسا یفسلف تاشقانم ،یفیک و یمک یوگلا ود نایم هشقانم زکرم هک تشاد هجوت دیاب یزاین یب" شرگن هب ندوب لئاق اما ،دراد تنک تسوگآ یاه هاگدید رد هشیر شرگن عون یا و دناد یم هفسلف زا زاین یب ی اشهوژپ ی ااهوگلا یب یتخانش تفرعم یاه توافت مهف رگید ترابع هب ،تسا شنیب و شرگن یعون دوخ "هفسلف زا تااضورفم ی اانبریز ی تخاناش ی تاسه تااضورفم هاک دانا هدراک دیکأت 1زویه و کاکچیه .تسا یفسلف یتیلاعف ًالالوصا هابون هاب ز ای ن تااظحبم یا و یتخانش شور تاظحبم روهظ زاس هنیمز یتخانش تفرعم تاضورفم و یتخانش تفرعم ی امک هاگد ای د .(ناامه ،ی مظااک ،ی اکرو) دنواش یم طوبرم شهوژپ یلمع نونف هب هک دنتسه یدعاوق رگ میسرت دوخ ی اشهوژپ ی واگلا ودراه رد یفسلف یاه هضورفم هب هجوت .دهد ناشن دیاز ار هفسلف یبرجت مولع رب هیکت اب دهاوخ یم ت ایعقاو ت ایهام دروم رد رگشهوژپ یفسلف یاه هضورفم ؛دنک یم دیکأت سوارک هک نانچمه .تسا تیمها زئاح رایسب .(Krauss, 2005: 759) تسا هدننک ییعت رایسب نآ یارجا شور و هعلاطم دروم حرط یلک زادنا مشچ کرد و یفیک و یمک یاهوگلا یسانش شور ا ای ،تفای تسد تفرعم هب ناوت یم مظنم دعاوق و لوصا ندرب راک هب اب هک تسا یا یسانش شور ضرف شیپ یرت مهم زا .دراک یرواد و رظن راهظا نآ رابتعا و یتفرعم درواتسد ةرابرد ناوت یم ،رگید یوس زا و دش کیدزن نآ هب مک تسد لایلحتو هایزجت هویش ،تاعبطا یروآ عمج هویش ،هنومن ،هعماج ،وده ،یفسلف هاگدید لماش 0یسانش شور رظن هطقن دروام عواضوم و شرازاگ هائارا هوی اش ،یشهوژپ حرط ،اهریغتم ،رگشهوژپ ،شهوژپ طیحم ،جیاتن ،اه هتفای ،تاعبطا .(3 لودج) دنراد مه اب یرایسب یاه توافت یفیک و یمک یاهوگلا ،هعلاطم

یفیک و یمک یوگلا ود رد یسانش شور هسیاقم :(4) لودج یفیک یوگلا یمک یوگلا یشهوژپ یوگلا

یانیب ناهج هدننکدییأت ،رگنءزج ،ینیع ،ارگ تابثا ،ارگدرخ یفسلف هاگدید یعیبط مولع

،ینهذ ،رگن لک ،ییارقتسا ،یتخانش رادیدپ ،ارگریسفت یتخانش مدرم ینیب ناهج

،اهرظن و دیاقع یریگ هزادنا ،اه هتفای میمعت و اه هداد ییعت وده یلولعم و یلع طباور هب ندرب یپ

،هاشیدنا و هی اضرف دیلوت ،لیالد و اه هزیگنا تخانش یعامتجا یاه هدیدپ کرد ،اهدنور فشک

دوش یم فیصوت اه یگژیو یخرب رد کرتشم ،هدش فیرعت ًالاقیقد هعماج ااصتنا دانمفده ترواص هب و کچوک هنومن هورگ دشاب هعماج ورعم هک هعماج زا یهورگ یفداصت اصتنا هنومن

دوش یم یروآ عااامج هویاااش اه هداد

ترداانب و هبحاااصم و هدهاااشم ،کراداام و دانااسا هدهاشم و هبحاصم ،نومزآ ،همان شسرپ همانشسرپ

یرامآ لیلحت نودب و یریسفت و یفیصوت یرامآ یاه لیلحت اه هداد لیلحتو هیزجت

1 - Hitchcock & Huges 2 - Methodology

(یفیک یوگلا) ینهذ دعب (یمک یوگلا) ینیع دعب یفسلف هضورفم

ارگ تروص ارگ عقاو یسانش یتسه یتابثا دض ارگ تابثا یسانش تفرعم ارگ هدارا ارگربج ناسنا تیهام ارگدرف یمیمعت یسانش شور

1396 راهب ،مود هرامش ،مهن لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 87

یرامآ یریذپان میمعت و طیحم هب هتسباو ریذپ میمعت و یرامآ اه هتفای رادرب ریسفت و یفاشتکا ینیع و یرامآ جیاتن یعقاو و یعیبط بلغا یهاگشیامزآ و یعنصت بلغا شهوژپ طیحم شهوژپ دنیارف زا یئزج و مرحم یدرف شهوژپ دنیارف زا یادج و ینورب یدرف رگشهوژپ دنوش یمن فیرعت و لرتنک قیقد روط هب بلغا دنوش یم لرتنک و فیرعت ًالاقیقد اهریغتم ریذپرییغت و فطعنم هدش ییعت شیپ زا و ریذپانرییغت ،فطعنم ریغ شهوژپ حرط و یا هاچصیرات و هانوگ ناتاساد هویش هب و یفیصوت صشم لوصف و کیمداکآ شور ساسا رب شرازگ هئارا هویش

یتیاکح حراطم ناگداننک تکراشم و ناگدننک تکرش ناونع هب دریگ تروص شیامزآ اه نآ یور دیاب هک ییاه یندومزآ هعلاطم دروم عوضوم

دنوش یمSource: Abedi and Shavakhi, 2010: 74

یفیک و یمک یشهوژپ یاهوگلا یفسلف یاه هضورفم .تخااس ی انتبم یایارگ تاابثاارف و یایارگ تاابثا 1می ادارااپ ود رب ار یشهوژپ یاهوگلا ناوت یم نبک درکیور کی رد ،ه ای رظن تاابثا ،ییارگ تینیع ،ییارگ لیلقت ،ییارگربج یاه هاگدید زا ییارگ تابثاارف و ییارگ تابثا یفسلف یاه هضورفم .(1 لودج) دنراد مهاب یرایسب یاه توافت تایضایر زا هدافتسا و یملع شور ،ینیع دهاوش شقن

ییارگ تابثا ارف و ییارگ تابثا یاه میاداراپ یفسلف یاه هضورفم :(7) لودج

Source: Authors

و ی دااقتنا ،یری اسفت) 3 یایارگ تاابثاارف و (ی الیلحت-ی ابرجت) یایارگ تاابثا می ادارااپ ،ی فاسلف ی ااه هاضورفم راب هوبع .(6 لودج) دنا توافتم مهاب شهوژپ شور و یسانش شور ،یسانش تفرعم ،یسانش یتسه رظن هطقن زا (ییارگراتخاساسپ

ییارگ تابثاارف و ییارگ تابثا میاداراپ ود رد شهوژپ شور و یتخانش شور ،یتخانش تفرعم ،یتخانش یتسه یاه هبنج :(7) لودج

Source: Authors

1 - Paradigm 2 - Determinism 3 - Reductionism 4- Meta-positivism

ییارگ تابثا ارف میاداراپ ییارگ تابثا میاداراپ یفسلف یاه هضورفم تسا یدمایپ و یلع رصانع لماعت هدیچیپ شیارآ لصاح جیاتن دزاس یم ینیب شیپ لباق ار جیاتن یربج لماوع ریثأت 0ییارگربج هاب و تاسا می هاافم زا یا هاعومجم هاب لیلقت لباق هبرجت 3ییارگ لیلقت

ددرگ یم نومزآ و فصو اه نآ هلیسو دشاب هتشاد زیمآ ضقانت و ینیب شیپ لباقریغ تیهام تسا کمم هبرجت

و هدهااشم لاباق و تسا دوجوم راخ ناهج رد تیعقاو ییارگ تینیع تسا رگشهوژپ وده تینیع .تسا یریگ هزادنا

رگااشهوژپ تااینیع .تااسا یااگنهرف و یعااامتجا یا هتخاااس تاایعقاو تسا کممریغ

و دریگ یم لکش ،دنک یم تیامح هیضرف زا هک یلماوع هلیسو هب هیرظن تسا هیضرف تابثا هار زا میمعت لباق و لومش ناهج هیرظن هیرظن تابثا تسا دقن و یسررب لباق هراومه

دنهن انب ار تقیقح لک دنناوت یمن دهاوش دنهن انب ار تقیقح ات دنوش یم یروآدرگ دهاوش ینیع دهاوش شقن ی ااه هاضورفم ساسا رب شور اصتنا .درادن دوجو دحاو شور کی تسا ناهج ییاسانش یارب هار یرتهب یملع شور یملع شور

تسا رگشهوژپ یرظن ی اانبریز ک ای و رفاص قطنم رب ینتبم کیسبک تایضایر تایضایر زا هدافتسا

تسا لیلد و هیضق ،فیرعت ساسا رب و شهوژپ و رفاص قطنم یزگیاج یتایلمع قطنم .دوش یم داهنشیپ تایضایراراپ تسا هیجوت و دییأت ،اعدا ساسا رب یتایلمع قطنم .ددرگ یم کی

یشهوژپ شور یسانش شور یسانش تفرعم یسانش یتسه میاداراپ

شزرا زا ااهر و ی انی ع شاناد تسا یدام یا هدیدپ تیعقاو ییارگ تابثا زا یی اداج هژبا و هژوس .تسا دنرگیدکی

و ااه هرازاگ ی دانب تروص طی اراش تاحت اه نآ لرتنک واخ

هدافتاسا اب هارمه یشیامزآ تاقیقحت و یاامک یراایگ هزاداانا یاااهرازبا زا هدش لرتنک

و تااسا ی عاامتجا– ی ااگنهرف هتخااس ت ایعقاو ییارگ تابثاارف زا توااافتم ریباااعت .تااسین قااقحم زا لقتااسم ل ایوأت و ریسفت هب هتسباو و دراد دوجو تیعقاو رد و ی داعبدنچ یا هد ایدپ تیعقاو .تسا ناسنا تسا هتفهن نامتفگ و نابز یاه هیال

ینهذ هکلب تسین ینیع شناد شناد سیسأت رد تردق .تسا .دراد یساسا شقن

یاهری ااسفت هااجیتن شااناد تیعقاو زا ددعتم و فلتصم یاااپ رد قااایقحت .تاااسا و یرباربااان راااثآ ییاااسانش .تسا تردق

راد ایدپ ،ی رااگن موق ،یدروم هعلاطم لاایلحت و یااهوژپ مادااقا ،یتخانااش نامتفگ

97 ...يمک یاه شهوژپ يفسلف یاه هضورفم نییبت

یداقتنا یاهدرکیور هاتصیگنارب ار ی دانت تادااقتنا ر ایخا ی ااه لاس رد شهوژپ و قیقحت هزوح رد یتابثا یاهدرکیور یفسلف یاه هضورفم :د ایوگ ی ام 0 ترداق هاب وواطعم هدارا 133 هعطق رد یو .دشاب یتابثا یاهدرکیور دقن نادمآرس زا 1هچین دیاش .تسا ،ملاسم قی ااقح ،ر ایخ می واگ ی ام م -دنراد دوجو ملسم قیاقح اهنت- دور یمن رتارف اه هدیدپ زا هک ییارگ تبرم هیلع" -رد ار ی ملاسم تاقیقح یه میناوت یمن ام .میتسه ور هبور ریباعت اب اهنت ام ،درادن دوجو هک تسا یزیچ نامه تسرد ینچ یتح اما ،تسا ینهذ زیچ همه دییوگ یم امش .دشاب هناهلبا ًالبصا یزیچ ینچ تساوخ دیاش :میزاس راوتسا دوخ هدانکفارف و عادابا و هدوزافا ،تاسه هاچنآ ساپ رد هاک تاسا یز ای چ ،تاسین ینیعم زیچ هذ .تسا ریبعت یا هتفگ هی اضرف و عادابا لامع یا یتح ؟درک حرطم ریبعت زا سپ ار یا هدننکریبعت دوجو هک تسا مزال ایآ ماجنارس .تسا هدش .درادن دوجو لیوأت زا ادج یانعم .اه لیوأت هار زا اما تسا ینتخانش ناهج ،دراد ییانعم تخانش هژاو هک اجنآ ات .تسا .(Nietzsche,1999: 366)"دنرامش یب اهانعم یژولوئد ایا هبارم هب ار ملع و دومن داقتنا ملع هصرع رب مکاح یتابثا رکفت زا 3یتاقبط یهاگآ و خیرات اتک رد 3چاکول لاامعا ی اراب شیاه ششوک رد ،دنک ادیپ ار تردق تفرگ تسد هب یگدامآ هک یا هقبط ره چاکول رظن هب .تخاس حرطم ،دااصتقا هراابرد تاسا یا ه ایرظن لماش یرگن ناهج یا .دناسر یم روهظ هب ار یمجسنم یرگن ناهج ،هعماج رب تراظن اام" : دانک ی ام د ای کأت چااکول .درادرابرد ار نآ شور و ملع هک تسا یعماج شنیب هصبخ روط هب و هعماج و تسایس هماشچرس هاقبط نآ ی عاامتجا تلاصخ تخااس ی القع ی اراب ششوک زا هک یملع شور و هقبط کی نایم میناوت یم .(Lukacs,1971:10) "مینک هدهاشم یکیدزن لباقتم طابترا شیاهزاین و یناوق و دریگ یم دواخ وا هاب متسیب هدس مود همین رد ووصصب تروفکنارف بتکم یرکفتم طسوت یرگنشور هرود یرازبادرخ دقن هاب تواافتم ی ااه هابنج زا 0ونرودآ رودوئت و 6رمیاهکروه سکام ینعی 1یرگنشور کیتکلاید اتک ناگدنسیون .دیسر رمیاهکروه راک .دننک یم داقتنا ،دوب نآ بلبم و ناهاوخ و درک یم حرطم یرگنشور هرود هک یا هدز ملع و ینبقع هعماج تناس ،ی ترااکد یروابدرخ دقن ینعی ،دوب هفسلف و یعامتجا مولع هزوح رد یداقتنا ًالبماک یهاگدید شرتسگ ونردآ و ی نادوااج و ری ذاپانریی غت ،تاباث ار هژابا ااب هژواس تبسن اه ییآ یا .لرسوه یسانشرادیدپ هاگدید و یسیلگنا هفسلف . داننک ی ام راراکت ار اه شزرا زا شهوژپ ییاهر مزج مادم و دننک یم اهر ار یعامتجا شناد یاه طرش شیپ ،دنرادنپ یم کممر ایغ ار ااه شزرا زا شهوژاپ یی ااهر ،یژولوئد ایا زا ملع ییادج یاعدا دقن اب یرگنشور کیتکلاید ناگدنسیون رد شدواخ رااک ،دشاب هتشاد رواب یملع ینچ دوجو هب یسک هک یمه ،درادن دوجو ان ملع هک دندقتعم و دنناد یم لاک ک ای رد تاسا ی اشزرا ءزاج کی دوخ ،اه شزرا زا ییاهر مزج رگید نایب هب .دریگ یم یاج اه یراذگ شزرا دح و رااک عواضوم کیژولوئد ای ا هاعومجم ک ای هجیتن رد و تیمامت کی هبارم هب ار یا هعماج ام هک یمه" .کیژولوئدیا

1 - Friedrich Wilhelm Nietzsche(1844-1900) 2 - The Will To Power 3 - Gyeogy Lukacs(1885-1971) 4 - History and Class Consciousness(1924) 5 -Dialectic of Enlightenment(1944) 6 -M. Horkheimer 7.T. W. Adorno

1396 راهب ،مود هرامش ،مهن لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 18

,Ahmadi) "میا هتسسگ ،دنراد یم ضورفم ار اه شزرا زا ییاهر هک یاه ضرف شیپ نآ زا ،میهد یم رارق دوخ شهوژپ

1994: 19). رپواپ . داندناوخ ی ام تاسیویتیزوپ ، دراک یم ثحب مسیویتیزوپ هیلع دوخ هک ار 1رپوپ لراک یتح شنارکفمه و ونرودآ اتک رد زین 0رماداگ گروئگ سناه .دشاب اهر و لقتسم اه یرواد شیپ و اه یراذگ شزرا زا ملع هک دوب هتفریذپن زگره شور ااب ًالااموزل ،کیتونمره هشیدنا ربانب هک ارچ ،تسناد دمآراکان ار تقیقح مهف یارب یتابثا شور ،3شور و تقیقح تحاراص هاب وا .تاسا شور و تقیقح نایم کیکفت یپ رد عقاو رد رماداگ .تفای تسد تقیقح هب ناوت یمن تسرد هامه رد هاک تاسا یز ایچ نآ تفا ایرد هکلب ،تسین ریسفت هرابرد ماع یا هیرظن نداد تسد هب م دوصقم" :دیوگ یم هک تسا دقتعم مهف ندوب ینابز اب رد رگدیاه زا ماهلا اب رماداگ .(Rahbari, 2006: 106) "تسا کرتشم مهف لاکشا ی اسانش شور و ی اسانش تفرعم هب و هدش هدراذگ داینب هژبا /هژوس نایم ییادج و یگناگیب رب هک نردم دنمشور شناد زااغآ دنماشور شاناد ااب ماهف .درادن دوهعم یاه شور هب یزاین هک تسا مهف یا هنوگ هب قوبسم ،دراد یصاخ مامتها موالع رد دنماشور راک راکنا رماداگ روظنم .درادن کرتشم ادبم هژبا /هژوس کیکفت خیرات اب رشب مهف خیرات و دوش یمن قاح ی اراد تاقی قح دروام رد شور ؛هاک ای ا ،درادان زی تاس راس شور اب واخ دروم کی رد زج وا .تسین یناسنا .(Rahbari, 2006: 108) میدنمزاین نآ هب هک تسین یزیچ نآ همه شور دنک یم دیکأت یو .تسا یراصحنا ق ایرط زا وا د ای د زا تاقیقح . دانک یم عافد یکیتکلاید درکیور زا ،تقیقح و تفرعم بسک یارب شور یفن اب رماداگ شور رابارب رد تاقیقح هب یکیتکلاید درکیور .دزاس یم نایامن ار دوخ کیتکلاید هار زا هکلب .دیآ یمن تسد هب شور ک ایتکلای د رد هاکیلاحرد . دواش ی ام ی راکتاسد و ترااظن ،تی اداه شهوژپ دروم عوضوم شور رد .دوش یم هتشاگنا ا ای قاقحم .خاساپ و شسرپ رمتسم دنیآرف ینعی ،تفگ خساپ نادب دیاب هک دنک یم حرط یشسرپ ههجاوم دروم عوضوم .(Rahbari, 2006: 109) دیوگ خساپ عوضوم نآ هب تشاد قلعت ساسا رب دناوت یم اهنت رسفم یریسفت درکیور نا اینانوی راظن رد .تاسا هداش هتفرگ ینانوی روآ مایپ یادخ 3سمره ینانوی هژاو زا تم مهف شور ناونع هب کیتونمره دواخ حی راشت و حی اضوت اب و دهد تروص رییغت ،تسا یناسنا مهف یارو هسفن یف هک ار هچنآ هک دوب یا سمره نأش ناابز قی ااقد هب دیاب یم نایادخ مایپ غببا یارب سمره .دنک کرد ار نآ دناوتب یناسنا لقع هک دنک نایب یهجو هب ار نآ هاب و دانک هامجرت نا ایمدآ ی اراب ار نایادخ مایپ هکنیا زا لبق وا .دوب یم انشآ رشب ءانبا نابز قیاقد هب ینچمه و اه نآ ااج ی امه زا . دراک ی ام ریسفت دوخ یارب و دیمهف یم ار نآ دوخ دیاب دیوگزاب حرش هب ار اه نآ دوصقم و دروآ لیصفت .(Reikhtehgaran, 1999: 18) درب یپ کیتونمره ثحابم رد نابز تیمها هب ناوت یم .دراد " تام سداقت" هاب روااب رد هاشیر کیتونمره شور .تسناد هک رایسب و هقباس اب ینییآ ناوت یم ار کیتونمره ی اراب ششوک مکح رد تم لیوأت .تسا شنیزاغآ لصا هب ،لوا هب یزیچ ندنادرگزاب یانعم هب یسراف نابز رد لیوأت یی اانعم ورراه هاب تام هک تسا راوتسا رواب یارب هک کیتونمره رد لیوأت .تسا تم لیصا ییانعم قفا هب یبایهار

1 -Karl R. Popper 2-Hans George Gadamer(1901-2002) 3-Truth and Method(1986) 4-Hermes

18 ...يمک یاه شهوژپ يفسلف یاه هضورفم نییبت

راضاح و دوجوم ار انعم لیلد ره هب هک "روحم مبک" تسا یرواب یا و میسانشن هاوخ ،میسانشب ار نآ ام هاوخ ،دراد .دری ذاپ ی امن ار ی رواحم مباک شن ایب یا نردم کیتونمره اما .هن ای مشاب هاگآ روضح یا هب ام هکنیا زا ادج ،دناد یم .(Ahmadi, 2001: 479) دنرواب یب لیصا و ییاهن یانعم هب ًالاساسا روکیر و رماداگ ،رگدیاه ی اراب .دور ی ام رااک هاب ی نااسنا مولع یاه هخاش یمامت رد و تسا هتفای یبدا نوتم زا رتارف یا هرتسگ نردم کیتونمره و ی اسایس یاه هدیدپ یلیوأت مهف یارب یاربانب .دشاب هدمآرد تم کی تروص هب دیاب عوضوم نآ ،عوضوم کی لیوأت .(Bleicher,1982:143) دنوش رهاظ تم بلاق رد یرادانعم لکش هب دیاب اه هدیدپ یا ،یعامتجا یزی اامتم وحن هب ،هتشون ای هتفگ بلاقرد هک ینامتفگ عون ره زا تسا ترابع تم .تسین یبتک نوتم اهنت تم زا روظنم راب لاک .دراد دوجو طابترا تم یازجا و تیلک نایم .تسا مکاح نآ رب یتیلک و تسا لک کی تم .تسا هدش تیبرت ،ینااسنا رواما .تاسا تام تیلک مهف یارب یشبت کیتونمره .دنوش یم انعم تیلک رب ینتبم ءازجا و نآ یازجا یانبم و واتکم ی ااه تم تروص هب یکی .دنوش لیوأت و یسررب تم کی ناونع هب دنناوت یم رظن ود زا ،یسایس و یعامتجا .یناسنا یاهدادیور و اه شنک تروص هب مود هاب تم ینعم ،عضو یا رد .دوش یم لماش ار نابطاصم زا یا هدرتسگ فیط ، تم کی ناونع هب یعامتجا و یناسنا شنک ضراعم رد مادام یعامتجا یاه شنک .درک طابنتسا دیدج یناعم ناوت یم دیدج یاه عاجرا اب و دیآ یم رد قیلعت تلاح هاب .تاسین تم قلاخ و رگشنک هب قلعتم اهنت رگید یعامتجا و یسایس شنک .دنریگ یم رارق دیدج یاه لیوأت و ریباعت فالؤم وکوف ریبعت هب .دوش یم وسحم یعامتجا یا هدروآرف تم و شنک .تسین لیوأت وده فلؤم تین رگید ترابع نالور .تسین دسیون یم ای دروآ یم نابز رب ار ینتم هک ییوگنصس نآ رگید فلؤم .تسین تم یانعم هدننکءاضما رگید زا ندانادرگرب یور زا ی کااح هاک دانا هدراک حرطم ار فلؤم گرم وکوف لشیم و "فلؤم گرم" روهشم هلاقم رد تراب دالوت" :د ایوگ ی ام ترااب .تاسا تام ک ای یریسفت دیلوت رد هدنناوخ شقن هب تخادرپ و فلؤم دوخ اب یلوغشم لد تام ی اراب تی دوداحم داجیا ینعم هب میسانشب فلؤم هار زا ار تم هکنیا ضرف ."تسا فلؤم گرم یاهب هب هدنناوخ .تسا ،وااخ ی اانعم قافا رد یی ااه شاسرپ اب تبسانم رد و واخ ینامز یارب ییانعم ،ریسفت هنوگره ،یریسفت درکیوررد ،تاسا دانمنامز هبرجت ،لگه هتفگ هب هک روط نامه .تسین ینیع و تسرد هراومه ،یعطق یریسفت یه .تسا تسرد .(Barthes,1968) دراد دوجو نامز رد ،دمان یم یتسه هبرجت ار نآ رگدیاه هک زین ینعم یی اانعم قافا و تام یی اانعم قافا نا ای م هاملاکم .دراد دوجو تم و رسفم یب کیتکلاید هطبار یعون ریسفت دنیارف رد هاظحل رد هاک تاسا " راضاح ناامز و تم شراگن هنامز" ای قفا ود یا ندش مهرد یانعم هب ،هدننک لیوأت ای هدنناوخ و هدواشگ تاسا ی اقفا لاب ،تاسی ن تاباث و اتاسی ا زوراما قافا .درادان دواجو مااغدا یا زا یزیرگ لیوأت و ندناوخ .(Ahmadi, 2007: 573) میوش یم نوگرگد نآ اب ام هک هنوگ نامه ،دنک یم تکرح ام اب هک ،ریذپ نوگرگد

نا ای ب تام .دوش دودحم فلؤم ناراگزور مه تخانش تیاهن رد و هشیدنا هویش ای ،فلؤم تین هب دناوت یمن تم ریسفت ی اعقاو ی تاسه رسفم و تم نایم هملاکم .دراد رارق واخ ینامتفگ ریثأت تحت فلؤم دوخ یتح .تسین فلؤم تینهذ و ی زااغآ ی ااه ضراف ،اه یرواد شیپ زا تسا یا هعومجم ،تسین "یلاخ و کاپ" ریسفت زاغآ رد زین رسفم هذ .دراد هاک ناانچمه .درادان دواجو یعطق و تسرد یریسفت ًالاساسا رماداگ هتفگ هب .زورما ییانعم قفا هب راوتسا یاه تساوخ

1396 راهب ،مود هرامش ،مهن لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 28

مباک ک ایرد .تاسین هاانگ ی اب و مواصعم 1 ترااب نالور ر ایبعت هب زین ریسفت ،تسین رادبناجریغ وکوف هتفگ هب زین تم یاهرتاسب رد تام .درادان دواجو ی دابا ت ایعقاو ی اه ،تاسا نداش لااح رد ز ایچ همه ؛دیوگ یم هچین هک نانچمه .دیآ یم مهارف یصاخ یگنهرف و یعامتجا ،ییایفارغج هاب "؟دراد دوجو تم رد ییانعم ایآ" هک ار شسرپ یا و دنا هداهن رتارف یا زا ار اپ یتح یتسینردم تسپ یاهدرکیور لواق هاب دودحمان ریسفت یا .دوش یم روصت ریذپان نایاپ و ررکتم یرما ریسفت ،لاکیدار کیتونمره رد .دنا هتفرگ شلاچ رواط هب ار یریسفت یه ناوت یمن رگید .دوش یم یراج شدوخ تساوخ ساسا رب طقف و درادن یفده یه 0وکا وتربما ، تام رد راگی د هنااشن هب هناشن یا عاجرا هب دناوتب هک تشاد دهاوصن دوجو 3ینیرب لولدم یه اریز ،تفریذپ یعطق تام ،راگید ی واسزا و دواش ی ام هتفریذپ تم رد یلاعتم ای یرب ییانعم تبیغ و انعم یگناگدنچ لصا .دشصب همتاخ .(Moeini, 2006: 174) دوش یمن روصت یقیقح ییانعم هنوگ یه دجاو ی اراب و هرااب ک ای ناوات ی امن ار تام کی فیلکت .تسا هدوشگ هکلب ،تسین هتسب تم ،لاکیدار کیتونمره هاگدید زا یز ای چ هراوامه و دیآ یمن رد ورصت هب لماک روط هب تم هاگچیه .درادن دوجو ریسفت رد یتیعطق .درک شور هشیمه ی ااه هانیمز و داهد ی ام هائارا طی اراش زا یضتقم ریسفت هک تسا یا کیتونمره یسایس هجیتن .دراد تفگ یارب دیدج ااب و واگتفگ ندواشگ هار هاکلب ،دوش یمن هتسناد مهافت هب یبای تسد رنه طقف کیتونمره .دروآ یم مهارف ار وگتفگ .((Alejandro,1993: 92 تسا ربارب یاه ورط یب هملاکم هاعماج ی اراب یکیتونمره یهاگتساخ ،وگتفگ هب ووطعم یکیتونمره هزومآ ینچمه و ریسفت و تقیقح زا ییادززکرم ی رااک ایا . داهد یم هئارا تررک موادت یارب یهار تردق و تفرعم زا ییادزراتخاس اب کیتونمره .دروآ یم مهارف زاب شا هالباقم یاتسار رد مهفت و تقیقح ووصخ رد یو هاگدید .تسا هدرک دوخ یفسلف کیتونمره رد رماداگ هک تسا زا تافر نوراب هار ،یو "ییوگتفگ حرط" هکنآ مض ،دماجنا یم هطلس یفن و تررک هب هک هدوب تدحو و تیزکرم اب هاجیتن ی اسایس ی اشاپورف ای و تنوشخ نآ نورد زا و هدش رجنم یشرانآ هب تسناوت یم هک تسا ییارگ یبسن هنوگره .(Rahbari, 2009: 237) دهد هااگترپ هاب ندااتفا و یا هاشیر یایارگ ی باسن شریذپ یانعم هب کیتونمره رد مهف یدنمعقاو و یدنمنابز ،یدنم خیرات ی عوان :تافگ صاس یایارگ ی باسن عوان ود زا ناوات ی ام :د ایوگ ی ام یوهزنزوک دیوید هنوگنامه .تسین یراگنا یه ار ی انعم ای ا ام ی اراب" هاک تسا نآ اهنت "تسا یا تم یانعم" ترابع زا دارم نآ رد هک دراد دوجو ییارگ یبسن نااکما مداع نآ هاجی تن هاک اراگ ی انهذ یایارگ ی باسن عون یا اب لباقت رد ."دوش هدناوخ روط یا ملیام م" ای "دراد ت ای اور .داشاب هتاشادن یپ رد یا هجیتن ینچ هک درک نایب ار یرگید عضوم ناوت یم ،تسا یقفاوت هنوگره هب یبایتسد نآ رد هاک تاسا یطی اراش هاب هتسباو تم ریسفت نآ ساسا رب اریز ،دیمان "ییارگ هنیمز" ناوت یم ار ییارگ یبسن زا مود ،تاسی ن قالطم یا هانیمز ی اه هک اجنآ زا .دور یم رامش هب "یبسن یرما" هراومه طیارش یا ظاحل زا و دبای یم ققحت هاب ااه هانیمز هامه اریز .تسین یطارفا ییارگ یبسن لوبق ینعم هب یا اما .دراد دوجو ریسفت یارب یتوافتم یاه هار سپ

1 -Roland. Barthes(1915-1980) 2 -Umberto Eco 3 -Transcendental Signified

38 ...يمک یاه شهوژپ يفسلف یاه هضورفم نییبت

ی عوان هاک ار وراط ی اب و ی انی ع تاسصن ماگ کی ناکما ییارگ هنیمز لاح یا اب .دنتسین ریذپ هیجوت ای بسانم ناسکی .(Couzens Hoy, 1993: 172) دنک یم راکنا ،دروآ مهارف ریذپاندیدرت یسانش شور نامتفگ لیلحت درکیور

نامتفگ موهفم هواق اای ترداق ،لمع :تسا هدمآ ریز یناعم نامتفگ لخدم لیذ ،دروفسکآ و رتسبو گنهرف هلمجزا تاغل گنهرف رد سااسا راب راگید مکح هب مکح کی زا تکرح ،دنم هجیتن و یقطنم و یلاوتم روط هب ندیشیدنا و رکفت ،دادعتسا ،لقعت ااه نآ مظنام و یماسر نایب هژیو هب دیاقع و ءارآ نایب ،راکفا و ءارآ یمبک لدابت ،ثداوح نایرج ای لاور ،یقطنم یلاوت هاتخادرپ دحزا شیب عوضوم کی هب نآ رد هک راتشون کی زا یا هعطق ای و تبحص ،پگ ،یراتشون ای یراتفگ تروص هب رتشیب ًالالومعم و دنتسه طبترم مه هب نآ یاهدحاو هک یراتشون و راتفگ ،ندرک وگتفگ و هملاکم دادعتسا و تردق ،دوش ای لدابت ،مبک قیرط زا هشیدنا طابترا ،عوضوم کی راتشون ای راتفگ ریسفت و حرش ،ناتساد تیاور .تسا هلمج کی زا .لیبق یا زا ییاه ینعم و ینعم دیلوت دنیارف رد نابز زا هدافتسا ،تروشم و هرکاذم ،تبحص ،وگتفگ ،ینابز لماعت ،واگتفگ یانعم هاب1سروکسید یتال هژاو زا دسر یم یدبیم هدراهچ نرق هب عبانم یخرب رد نآ هقباس هک نامتفگ هژاو هداش فایرعت نوگاانوگ ی ااه تروص هب نامتفگ موهفم .(Macdonell, 2001: 10) تسا هدش هتفرگ راتفگ و هرواحم رد مااهبا و یگدایچیپ بجوم هدیدپ یا یناعم و هوجو تررک .ییانعمدنچ و یهجودنچ تسا یا هدیدپ نامتفگ .تسا لئااسم تعادب .تسا هدش نآ یاه مازلتسا و اه هژیو راک ،هاگیاج ،شقن قیقد مهف ،نآ فیراعت و یناعم حیحص تفایرد یواس زا نآ ییاانعم و یدرکراک لومش هریاد و هنماد یگدرتسگ و وس کی زا نامتفگ ثحب رد هحورطم تاعوضوم و یعاامتجا و یاگنهرف هایرظن و داقن ،رانه ،تاایبدا ،یسانشنابز زا یعامتجا و یناسنا مولع عونتم یاه هتشر هک-رگید و قواقح ،اایفارغج ،دااصتقا ،خیراات ،ی اسانش هعماج ،یسانش ییابیز ،یواکناور ،یسانش ناور ،تسایس ،هفسلف ات هتفرگ .دریگ تروص نآ هب یریگمشچ هجوت و لابقا ات دش ببس -دریگ یم رب رد ار هریغ ی ااه هابنج راب هوباع .دراد راکوراس هالمج زا رات گرزاب یداحاو اب نامتفگ هک تسا یا نامتفگ فیرعت یرت هداس هیباشت هکس یور ود هب ناوت یم ار نامتفگ رگید ترابع هب و تسا یعامتجا و یگنهرف یاه هبنج یاراد ،یتخانش نابز داعاوق زا هدافتاسا ااب هک هنوگ نامه .دشاب یم هتفگ نآ یعامتجا درکراک و ،ورع رگید یور و هتفگ نآ یور کی ؛درک ار ااه هالمج می ناوات ی ام ناامتفگ دعاوق زا هدافتسا اب ،میزاسب ار تبمج و هورگ ،بکرم یماسا میناوت یم نابز روتسد .دنشاب طبترم مه اب هک مینک نایب یروط هداننک دیلوت بناج زا -یهافش هچ و یبتک هچ - تم کی تفرگ ناماس و تم دیلوت یگنوگچ زا تسا ترابع نامتفگ یطیاراش و مزاوال ،راصانع هعومجم نامتفگ .تفرگ هابتشا تم اب دیابن ار نامتفگ .بطاصم بناج زا نآ کرد دنیارف و و دانیارف ناامتفگ .تاسا ناامتفگ هجیتن لصاح تم یاربانب .دنروآ یم دوجو هب ار تم دنیآ مه درگ هچنانچ هک تسا .(Solhjou, 1998: 7) تسا نآ هدروآرف تم

1 - Discurs

1396 راهب ،مود هرامش ،مهن لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 48

یراتاشون و یرااتفگ دربرااک عون ره ای ،راتشون ای راتفگ زا هدافتسا هنوگره و دراد هدرتسگ و ماع رایسب یانعم نامتفگ هک تسا یا نامتفگ دروم رد مهم هتکن .دوش یم لماش ار یرشب شناد وراعم زا یا هنیمز ره رد تاعوضوم و بلاطم میواگب ًالبرم .تسناد یرکفتم هشیدنا دیابن ار نامتفگ یتح .تسا راتفگ زا معا نامتفگ .درک هابتشا راتفگ اب ار نآ دیابن ناابز یاتح ناامتفگ .تاسا مالع و ه ایرظن زا رتارف نامتفگ .دنراد یا هیرظن اه نآ ،هکلب دنراد نامتفگ لگه ای سکرام و تاسا حرطم هرمزور نانصس حطس رد ینعی .تسا نابز هاگآدوخان هکلب ،تسین یمسر نابز حطس رد نامتفگ .تسین .دنک یم لیمحت مدرم هماع یاهراتفگ و اهراتفر ،ملع ،هفسلف ،هشیدنا رب ار شدوخ دعاوق اراگ شاقن هایرظن رد هاکیلاح رد درااگنا ی ام تبامج هلزنم هب ار نامتفگ ،ییارگتخاس هب طوبرم یاه هیرظن یلکروطب طاباور هک تسا تبمج زا یا هعومجم نامتفگ ارگتخاس هیرظن رد .تسا یدربراک نابز ای نابز دربراک نامه ،نامتفگ رب .نابز شقن عبات نابز تروص و دوش یم دیکأت نابز یاه شقن رب ،ارگ شقن هیرظن رد هکیلاحرد .دنراد مهاب یراتخاس و هانایارگ تخااس یاه هاگدید کارتشا هطقن .(Soltani, 2005: 30) تسا یعامتجا لماعت یارب یرازبا نابز ساسا یا زا یائزج ناامتفگ و رت گرزب نابز .دریگ یم رب رد ار نامتفگ هک تسا یرتچ نابز هک تسا یا نامتفگ هب هنایارگ شقن یراتخااس طاباور یاراد هاک یایازجا زا لکاشتم ار ناامتفگ ارگ تخاس هاگدید هک تسا یارد ناشتوافت اما .تسا نآ یهجوات نابز دربراک تفاب هب و دناد یم دربراک ماگنه هب نابز ار نامتفگ ارگ شقن هاگدید یلو ،دریگ یم رظن رد دنا مهاب .(Soltani, 2005: 30) دهد یم ناشن واخ ترداق ی زادراپ مواهفم رد هژیو هب ،تسایس هزوح رد دیاب ار نامتفگ هیرظن درکراک و شقن یرت مهم 1وبکال داقتعا هب رتاسب زا راخ و ددرگ یم داجیا هعماج یاضعا ای دارفا نایم رد هک رظن یا زا نامتفگ تسا دقتعم 0فنیسولو .تسناد مااقم رد ار ناامتفگ یو هدیقع هب .ددرگ یم وسحم کیژولوئدیا یا هلوقم تسین کرد لباق دوخ ییاوتحم و یموهفم یاهجو ناامه یا .دومن کرد نآ هدننیرفآ رتسب ای یعامتجا تیعقوم زا لقتسم ناوت یمن ًالاعطق ،یگنهرف دتسوداد کی زا رایز تراابع رد ناوات ی ام وحن یرتهب هب ار نامتفگ کیژولوئدیا تیهام .دراد رارق زین رسوتلآ دیکأت دروم هک تسا هاب ، داهاوخ ی ام ار اام یارچو نوچ یب دایقنا و تیعبت ،یربنامرف هک زیمآرادتقا و هنارمآ نامتفگ :دومن هدهاشم 3 یتخاب دروام اای دوش هتفرگ یزاب هب دزاس یم ار نآ راتخاس و هداد لکش ار نآ هک یموهفم و اوتحم ،دهد یمن هزاجا هجو یه ،یاسایس ترداق - دواخ رادتقا عجرم اب کیکفت لباق ریغ و تباث یا هنوگ هب هنارمآ نامتفگ .دریگب رارق دیدرت و لاؤس دراد یگتاسب عجرم نآ لاوز ای ماود هب زین نآ لاوز و ماود ،تسا هتصیمآرد نآ اب و دراد دنویپ - صش کی ،داهن کی(Macdonell, 2001: 36). مواهفم ااب واکوف ماان عاقاورد .داشاب ناامتفگ موهفم هرابرد ،زادرپ هیرظن یرت هتسجرب وکوف لشیم هک دسر یم رظن هب هامه هاک تاسا هتاشاد ینوگاانوگ ی ااه هیرظن زا یفیط واشکنا رد یتایح شقن وکوف راثآ .تسا هدش یجع نامتفگ ,Mills ) تاسا واکوف راثآ رد رصانع زا یرصنع نامتفگ هیرظن .دنیآ یم درگ نامتفگ هیرظن حبطصا رتچ ریز شیبو مک

2009: 28).

1 - Ernesto Laclav 2 - V.N.Volosinov 3 - M.Bakhtin

58 ...يمک یاه شهوژپ يفسلف یاه هضورفم نییبت

شدواخ درومرد ار اه بسچرب یا وکوف دنچره .ییارگراتخاساسپ مه دراد طابترا ییارگراتخاس هب مه وکوف یاهراک ماان هاک طراش یا هب ینپماکالد یتسیرک اب 0331 هیوناژ رد دنومول همانزور اب یا هبحاصم رد یتحوکوف .تشادن لوبق رااثآ .(Foucault, 2007: 70 ) داش پاچ 1رادباقن ووسلیف ناونع اب هبحاصم یا .تفریذپ ار هبحاصم دوشن شاف یو یسررب ،ناتسرامیت و یگناوید دروم رد یبرجت واخ یاه یسررب ،یتخانش شور قیبع هک تسا هدرتسگ نادنچ وکوف لاامعا یور یعاامتجا ترااظن و یاسنج لیم هعلاطم و ینابنادنز ماظن و یراکهبت ،ینیلاب درکلمع شیادیپ و یکشزپ ناامه دایهاوصن ام زا و متسه یک دیسرپن م زا :درک یم دیکأت وکوف .(Ritzer, 2005: 555) دریگ یمرب رد ار یسنج یرحاابم هاعومجم هطیحرد وکوف راثآ یلک روط هب .تساهریسفت عاونا یاریذپ وکوف راثآ لیلد یمه هب .منامب یقاب سک ی ااه هوی اش یرتدایفم زا یاکی وکوف هاگدیدزا .دنموسوم شناد/تردق طباور و نامتفگ یاه هیرظن هب هک دریگ یم رارق هاک مینادب ییاه هیور هکلب ، تم زا یا هعطق ای اه هناشن زا یا هعومجم هبارم هب هن ار نآ هک تسا یا نامتفگ ابرد لمأت یزایچ ناامتفگ ،رابتعا یا هب .دنهد یم لکش ،دنیوگ یم صس ناش هرابرد هک ار یاه هژبا ای تاعوضوم دنم ماظن یا هنوگب و دراد دواجو دواخ یاراب و دواخرد هک یزیچ هن و ،دنک یم دیلوت ار (ریثأت ،موهفم ،راتفگ هراپ) یرگید زیچ هک تسا زا یاکی ترداق ،ناامتفگ هاب طوابرم ی ااه ثاحب رد .(Mills, 2009: 27 ) دراک شلیالحت ناوت یم هناگادج یتروصب ماظن رد واکوف .تاسا هتاشاد تردق یاه لدم ای اهوگلا اب رد یشیدنازاب رد ییازسب ریثأت وکوف .تسا یدیلکرصانع ،دانزب وراح ،یلاواحا و عااضوا راه رد زایچ هامه زا ،دیوگب ار زیچ همه درادن قح یسک هک دنک یم دیکأت نامتفگ و هدواشگ ینااسکی واحن هاب ناامتفگ یحاون همه ینچمه .دیوگب صس یعوضوم ره زا دناوت یمن یسکره هصبخ .تسا عونمم ًالادیکا یحاون یضعب هب دورو ،دنتسین ریذپذوفن راظن رد ار شاناد و ترداق ،تاقیقح راصانع هاک دنک یم دیکأت ،ریثأت دجاو یزیچ هبارم هب نامتفگ ووصخرد وکوف یا ای یدام ًالبماک یزیچ تقیقحوکوف هاگدید زا .تساریثأت دجاو نامتفگ هک تسا رصانع یمه لیلد هب نوچ ،میریگب رواجاروج یاهرابجا و اه مازلا هطساو هب ناهج رد تقیقح ،تسا ناهج یا هب قلعتم تقیقح .تسا 3بلاس و 0یناهج نآ هک تسا ییاه نامتفگ عاونا نآ و :دراد ار دوخ یلک یاه تسایس و دوخ تقیقح میژر یا هعماجره .دوش یم هتخاس صش هک یدهاوش و اهراکوزاس :دننک ءافیا ار تقیقح شقن هک دراد یم او ار اه نآ و دنارورپ یم دوخ ماد رد هعماج و ااه ک اینکت ،داهد زاییمت ار کای راه تاابثا یااه هار و ذااک یاه هرازگ زا ار یقیقح یاه هرازگ دنزاس یم رداق ار هاک دنا هدش یزیچ تفگ هب فلکم هک یناسک ماقم و نأش :دنا هدش دنمشزرا تقیقح هب یبایتسد رطاخ هب هک یتافیرشت .(Mills, 2009: 28) دیآ یم رامش هب تقیقح هاک ار یاملع راه یارو رد هاتفهن قیمع یاه تخاس دناوت یم شور یا هک تسا دقتعم شناد یسانش هنیرید رد وکوف و هاتفهن داعاوق لیلحت وکوف یسانش هنیرید .(Dreyfus and Rabinow, 2006: 80) دنک فشک دشاب ناسنا شعوضوم و دربرااک یلمع هزوح و نامتفگ دوجو طیارش یپ رد یسانش هنیرید .تسا یناسنا مولع رد اه نامتفگ لیکشت هناهاگآان ناامتفگ یانارود ره ،تسا نامز و ناکم هب هتسباو شناد هک دنک یم دیکأت ،هچین راثآ ریثأت تحت وکوف .تسا نآ راشتنا

1 -The masked philosopher 2 -Worldly 3 -Negative

1396 راهب ،مود هرامش ،مهن لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 68

رواظنم ًالااتیاهن .(Tajik,1999: 15) تسا لیلحت لباق شدوخ واخ نامتفگ نورد رد هثداح ره و دراد ار دوخ واخ وا راظن زا هاک ارچ ،میوش انشآ تقیقح و شناد ،تردق نوچمه یمیهافم اب هک دوش یم شور ینامز نامتفگ زا وکوف .دنتسه اه نامتفگ هدنهد لکش ای هدننک دیلوت لماوع یمه نامتفگ درکراک هوحن هاچ تحت و دنک یم لمع یوحن هچ هب و دوش یم لیکشت هنوگچ نامتفگ :هک تسا یا نامتفگ هرابرد یساسا شسرپ ،وااخ ینامتفگ یعم هرود کی رد ارچ رتهب ترابع هب ؟دوش یم واخ رصع کی ای و هرود کی بلاغ نابز یطیارش راراق دواخ شاشوپ تاحت ار ی دراف یتح و یسایس و یعامتجا یگدنز یاه هیال یمامت یبهذم نامتفگ لارم ناونع هب ؟دزاب یم گنر نامتفگ یا رگید هرود رد اما دهد یم ه ایرظن و 1نای ارگراتخااس ه ای رظن :دراد دواجو هدمع هیرظن ود یلک روط هب نامتفگ و نابز درکراک هوحن و شقن هرابرد یایبت و ی نااسنا عاماوج ماهف رد ی رواحم شقن نابز یارب سورتسا یول ات روسوس زا نایارگراتخاس .ناسانشرادیدپ لواصحم هان و تاساه نااسنا وااخ تراطف و دادعتاسا قوالصم هان نابز نانآ هاگدید زا .دندوب لئاق اه ناسنا راتفر و ی نااسنا عماوج و اه ناسنا رب مدقم تسا یتاذ هب مئاق و راتصمدوخ و لقتسم ماظن هکلب ،یرشب تبماعت و اه گنهرف قلااخ راابتعا یا هب .دهد یم لکش ناسنا راتفر و اه هشیدنا و ینوریب یاه تیعقاو هب هک دوجوم تعیبط ملاع زا لقتسم .(Aghagolzadeh, 2006: 141) دیآ یم رامش هب یناسنا تاذ دجوم و اه تیعقاو نآ ی ازاجم و درافنم راصانع شرتاسگ و یصیرات هاگدید زا نابز یوکت روحم رب دیکأت یاج هب یتخاس یسانش نابز ودانانیدرف ی تخااس ی اسانش نابز هیرظن رد .دنک یم دیکأت نابز تیلک و نابز تخاس رب ،اهاجه ای و اهاوآ ،اه هژاو دننام رد ناابز هاب هتاسباو ی ااه هدیدپ یتخاس یسانش نابز رد .تسا نآ یلجت نامتفگ و تسا یلصا تخاس نابز ،0روسوس نآ تخااس زا داننک ی ام لامعتاسا ار نابز هک یدارفا .دنوش یم هتفرگ رظن رد تخاس کی تروصب ،دوخ طباور هکبش زا نای ارگراتخااس تفایهر .(Tavasoli,1997: 150) دراد دوجو نانآ هاگآدوخان رد نابز یاه تخاس اما ،دنرادن یهاگآ .تاسا اانعم قلااخ ی نااسنا لعاف نایارگرادیدپ هاگدید زا .تسا هتفرگرارق داقتنا دروم 3ارگرادیدپ نازادرپ هیرظن بناج .تسا ییارگ ملع و ییارگ تبرم دقن یاه تفایهر زا یسانشرادیدپ هاچ هاک دواب شسرپ یا هب خساپ تفای یپ رد وکوف .تسا توافتم نایارگ هدیدپ و نایارگراتخاس اب وکوف تفایهر اما و دانبای اور و دنواش هدرب راک هب اه نامتفگ زا یصاخ یاه هنوگ دوش یم بجوم واخ یصیرات هرود ره رد یطیارش ی اقطنم ث ای ح زا ماه و ناابز روتاسد دعاوق رظن زا مه هک یتاراهظا و تارابع ،اه نامتفگ زا رگید یرایسب ضوع رد .دنوش عقاو تلفغ دروم و دنریگن رارق هدافتسا دروم دنتسه حیحص ی روراض و ی رواص دواجو دواش ی ام ناابز دربرااک رد اهءبخ و اه واکش هنوگ یا زورب بجوم هچنآ وکوف رظن زا هاناهاگآان ا ای هاناهاگآ ناگدنیوگ و دنا لقتسم یقطنم ای یروتسد یناوق زا هک تسا هشیدنا زا یصصشمان و هاگآدوخان دانک ی ام دا ای 3 همتاسیپا ا ای تفرعم حبطصا اب اه نآ زا وکوف هک روص یا .دنزاس یم قبطنم اه نآ اب ار دوخ یاه هرازگ

1 -Structuralism 2 -Ferdinan de Saussure 3 -Phenomenological Approach 4 -Episteme

78 ...يمک یاه شهوژپ يفسلف یاه هضورفم نییبت

هاب هدانهد ت ایوه ار ااه نآ و داندوب اه نآ فشک یپ رد نایارگراتخاس هک دنتسه یلقتسم یاه ماظن و اهراتخاس روآدای زا واکوف .(Aghagolzadeh, 2006: 142) داندروآ ی ام راماش هاب ی انوریب ی ااه ت ایعقاو هدانهد لکش و ناسنا موهفم ندراک صاشم ینامتفگ یاه تروص هفیظو .تسا هداد ینامتفگ یاه تروص مان دننک یم تیعبت روص زا هک یاه هرازگ .تسا رارقرب نامتفگ ره رد هک تسا یتدحو ندرک یعم قیرط زا رگیدکی زا فلتصم یاه نامتفگ تخاس زیامتم و .تاسا ی ناامتفگ لواحت و لاماکت یاج هب تسسگ و واکش رب ینتبم اه نامتفگ درکراک هوحن هلوقم هب وکوف تفایهر راه وکوف .تسا راوتسا موادت مدع هیاپ رب هک تسا یتخانش تفرعم یاه تسسگ تابثا 1ءایشا مظن اتک یروحم لصا هاچ هاب و دوش یم زاغآ یرصع ارچ هک تخاسن شور هاگ یه ،اما درک هراشا هرود ره نورد رد عونتم طیارش هب دنچ زا تاسسگ هلأاسم ،واکوف راب هوباع .دشاب هداد ماجنا دمع هب ار راک یا وکوف هک دسر یم رظن هب .دبای یم نایاپ تلع هاضرع ار می ادارااپ مواهفم ،هدواب یاتشنگتیو ریثأت تحت هک هوک .دوب ملع خیرات رد هوک سمات یلصا یاه هغدغد .(Moradi, 2011: 137) دنک یم

نامتفگ لیلحت تاسا هدراب رااکب هالمج حطاس زا رتالااب تم لیلحت یارب ار نامتفگ لیلحت حبطصا راب یلوا (0131) سیره گیلز(Soltani, 2005: 28). هاب یدبیم 0631 ههد زا هک تسا یا هتشر یب یتاعلاطم درکیور و تفایهر کی نامتفگ لیلحت ،ی نااسنا یا ایفارغج ،ی اسانش هاعماج ،ی اسانش نااسنا نواچ ییاه هتشر رد یتفرعم -یملع هدرتسگ تارییغت یپ رد دعب .تسا هدرک روهظ یناسنا مولع یاه هتشر ریاس و یسانش هناشن ،یبدا دقن یسانش نابز ،یسانش ناور ی تناس ی ااه ل ایلحت وبخرب نامتفگ لیلحت رد .تسا یراتشون و یراتفگ نابز راتخاس لیلحت عقاو رد نامتفگ لیلحت زا نور ای ب لاماوع هاب نآ زا راتارف هکلب ،میرادن راکورس تم و هلمج یوحن و یوغل رصانع اب ًالافرص رگید یسانش نابز روالبت ی گنواگچ نامتفگ لیلحت یاربانب .میراد راکورس هریغ و یسایس ،یعامتجا ،یگنهرف ،یتیعقوم تفاب ینعی ، تم و ی ناابز لاصفبب طی احم ،ینابز یاهدحاو تم هنیمز ای ینابز نورد لماوع اب طابترا رد ار ینابز یاهدحاو مایپ و انعم .(lotfipour saedi, 1993: 10) دنک یم یسررب یتیعقوم و یگنهرف ،یعامتجا یاه هنیمز ینعی ینابز نورب لماوع

:دنریگ یم رارق نامتفگ لیلحت نوناک رد ریز لئاسم یلکروطب تسا نامز و ناکم هب هتسباو و یسایس ،یگنهرف ،یعامتجا یا هدروآرف تم. تسین 0رادبناجریغ یکیژولوئدیا ظاحل زا تم. دریگ رارق هجوت دروم شناد و تردق هطبار دیاب تم لیلحت رد. تسا یعامتجا راتفر یعون نامتفگ. تسا یصیرات یا هدیدپ نامتفگ. دهد یم ماجنا کیژولوئدیا لمع نامتفگ. تسا یهجودنچ هعماج و تم یب هطبار. تسا یتیعقوم و یسایس ،یعامتجا ،یگنهرف هدروآرف کی ناونع هب تم زا معا نامتفگ.

1 -The order of things(1966) 2-Innocent

1396 راهب ،مود هرامش ،مهن لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 88

یهیجوت مه و تسا یریسفت مه نامتفگ. تاحت ز ای ن راثا و تام قلااخ .دوش یمن وسحم رثا ای و تم بحاص یرکف لوصحم اهنت تم نامتفگ لیلحت رد .دراد رارق نامتفگ هرطیس

یبیکرت یاه شهوژپ لاحم ااه نآ ی اب ی نااشوپ ماه هاقطنم بلغا و تسین ریذپ ناکما اراکشآ و یگداس هب یفیک و یمک یاه هداد یب زیامت یاه هداد تیمها هب طوبرم هشقانم .تسا هدوب یناسنا یایفارغج تاقیقحت رد یمک و یفیک یاه شور نارادفرط هشقانم ی اب طابترا هک دش رجنم کرد یا هب ًالاتیاهن یلو ،تفای شیازفا 0631 ههد رد یمک بقنا اب ایفارغج رد یفیک و یمک راه زا هدافتسا یب یتافانم ییایفارغج تاقیقحت رد و تسا رگیدکی زا ود نآ کیکفت زا عنام یفیک و یمک هداد عون ود ی اعیبط و یناسنا یاه هدیدپ عونت ایفارغج رد .(Lindsay, 2002: 35-36) درادن دوجو یفیک و یمک یاه هداد هتسد ود زا یا هاعومجم زا هدافتسا ترورض داجیا ببس ،دنوش یم یقلت قیقحت عوضوم هک اه نآ اب طبترم تاعوضوم و اضف رد ی ااه شلااچ عافر ی اراب ی اققحم زا ی اخرب . دواش ی ام اه نآ لیلحت و اه هداد یروآدرگ یارب یمک و یفیک یاه شور یناسنا مولع تاعلاطم رد 1یبیکرت شور ناونع تحت یدیدج درکیور هب شهوژپ هزوح رد یفیک و یمک یاهدرکیور رگی داکی اب هتصیمآ دحاو هعلاطم کی رد یفیک و یمک نوتم یبیکرت شهوژپ کی رد عقاورد .دنا هدروآ یور یعامتجا و .دننک یم دای یشهوژپ میاداراپ یموس ناونع تحت درکیور یا زا یققحم زا یخرب .دنریگ یم رارق هدافتسا دروم .تافرگ توق 0 یزند طسوت ربتعم جیاتن هب یبایتسد روظنم هب هدیدپ کی هعلاطم یارب شور دنچ ای ود زا هدافتسا هدیا .تاسا هدراک رواهظ ید ایدج می ادارااپ هالزنم هاب یبیکرت شور هک دوب اعدا یا ،دومن یم دیدج دون ههد رد هک هچنآ زا هاک تساه میاداراپ گنج اب ههجاوم یارب یلوبق لباق لح هار شور یا هک دوب یا یبیکرت شور نارادفرط اجتحا .(Shabani and Kazemi, 2010: 46) دوب رادومن یفیک و یمک شهوژپ یاه میاداراپ نارادفرط نایم زابرید لئااسم ااب هاهجاوم رد ی اققحم هاک تسا یتوافتم و عونتم یاهدرکیور و اه میاداراپ نایم یلپ عقاو رد یبیکرت شور ی ااهدرکیور ب ای کرت هاک تاسا ایا ی اققحم ایا ی لاصا ی ااعدا .دنریگ یم راک هب یهجودنچ و یدعبدنچ ،هدیچیپ زتناس ی ابی کرت دراکی ور هاک دواش ی ام هتاشادنپ ی انچ .دواش رجنم رت ئمطم جیاتن هب دناوت یم یفیک و یمک یشهوژپ هاب زا توافتم ییانعم دجاو زتنس .دریگ رارق هجوت دروم طایتحا اب دیاب هتکن یا هتبلا .تسا یفیک و یمک یاه شهوژپ ی اشی پ ءازاجا زا ک ای ی اه هب لیوحت لباق زتنس زا لصاح دنیآرب تسا کمم .تسا رگیدکی اب هدیدپود تسویپ مه .دشابن رد .دزااس وراطرب ی دوداح اات ار ی افیک و ی امک ی ااهدرکیور فعض طاقن دناوت یم یبیکرت شهوژپ دسر یم رظن هب ،نااگژاو تاقد هاب ز این ری دااقم .دانیازفی ب اانعم هب ریداقم اب هارمه دنناوت یم تیاور و ریواصت ،ناگژاو یبیکرت شهوژپ راب ی انتبم ماه هاک اراچ دوش یم رتهب اه هدیدپ کرد هب تبسن ام کاردا یبیکرت شهوژپ رد .دنیازفیب تیاور و ریواصت .دزاس یم مهارف رت لماک شناد دیلوت یارب یرتهب هنیمز هجیتن رد مهفت مه و تسا ییبت

1 - Mixed Method 2 - Denzin(1978)

98 ...يمک یاه شهوژپ يفسلف یاه هضورفم نییبت

ود ب ای کرت و مااغدا داحاو ناامز ک ای رد .تافرگ راکب تفارظ و تیساسح اب دیاب ار یبیکرت شهوژپ هکنیا رخآ نایب هالمج زا ی ابیکرت شور ی ااه هضورفم .دماجناین رظن دروم جیاتن هب تسا کمم و تسا راوشد رایسب توافتم درکیور ی افی ک تااعبطا ی امک لیلحت شور و یفیک یاه هداد ریسفت شور ،یمک یاه هداد یفیک لیلحت شور ،میاداراپ هلئسم .تسا یرتشیب یسررب دنمزاین زونه یریگ هجیتن و یدنب عمج راظن هاطقن زا تافایهر ود ایا .یافیک شور و یامک تافایهر زا دانا تراابع یاشهوژپ شور رد هدمع تفایهر ود مهااب یا هدامع ی ااه تواافت شهوژپ ماجنا هویش و یسانش شور ،یسانش تفرعم ،یسانش یتسه ،یفسلف یاه هضورفم راب رواصت شور یا رد .تسا هژبا و هژوس ییادج رب ینتبم یتراکد هاگرظن یمک شور هدمع یفسلف هضورفم .دنراد موالع هزواح رد شور یا ورص یریگراک هب .تسا رادبناجریغ و تقیقح و تیعقاو یع شهوژپ هجیتن هک تسا یا رارکا هاک ی ئااج اات هدواب مواسرم زاابرید زا ، خا روط هب یناسنا یایفارغج و معا روط هب یعامتجا مولع و یناسنا .دنتسه ارگ یمک اه هزوح یا رد تاقیقحت و یلیوأات و یریاسفت یااهدرکیور و هاتفرگرارق دااقتنا دروام تدش هب یمک یاه شور دعب هب متسیب نرق مود همین زا شلااچ ااب قایقحت ندواب رادابناجریغ یفیک تفایهر رد .دنا هدش حرطم ،دنموسوم یفیک تفایهر هب هک نامتفگ لیلحت و ینااسنا یااه هدایدپ میهفت رب ییبت یاج هب یفیک شهوژپ رد .تسین شیب یمهوت هژبا/هژوس ییادج و هتشگ ور هبور ی ااه شور .تاسا هنارادبناج یکیژولوئدیا ظاحل هب تم و نامتفگ ،یفیک تفایهر رظن هطقن زا .دوش یم دیکأت یعامتجا هابارم هاب یبیکرت شور ناونع تحت یموس تفایهر ًالاریخا .دنا توافتم فعض و توق طاقن یاراد کیره یفیک و یمک هاتفرگ رااک هاب ناامز ماه رواط هب یناعم و ریداقم یبیکرت شور رد .تسا هدش حرطم یشهوژپ هدمع میاداراپ یموس ایا تفایهر یا یریگراکب رد هظحبم لباق هتکن .مهفت مه و تسا تیمها یاراد ییبت مه تفایهر یا رد .دنوش یم موالع هزواح لاک رد و ینااسنا یاایفارغج ی ااه هدیدپ .تسناد یلبق تفایهر ود زتنس یگداس هب ار نآ دیابن هک تسا یانیع – یانهذ اای و ینهذ یناسنا یایفارغج یاه هدیدپ بلاغ .دنا هدیچیپ و یهجودنچ ،یدعبدنچ یناسنا و یعامتجا .تفرگراکب یرتشیب تقد اب دیاب ار یشهوژپ یاه تفایهر ،اه هدیدپ یا هرهوج و تاذ رد شهوژپ یارب و دنتسه

References Abedi, Ahmad and Shavakhi, Alireza. (2010). “The comparison between quantitative and qualitative

research methodologies in behavioral science”, [In Persian], Journal: RAHBORD, Spring 2010, Volume 19, Number 54 (Special Issue for Qualitative Research); Page(s) 153 -158.

Aghagolzadeh, Ferdows. (2006). Critical Discourse Analysis, [In Persian], Tehran: Scientific-Research Co., First Edition.

Ahmadi, Babak. (2007). The Texts - Structure and Textual Interpretation, Tehran: Nashr-e Markaz. Ahmadi, Babak. (2001). Modernity and Critical Thinking, [In Persian], Tehran: Markaz Publications. Alejandro, Roberto. (1993). Hermeneutics, Citizenship and The Public Sphere, New York: state

university of New York Press. Alem, Abd al – Rahmman. (2006). History of political philosophy in the west, [In Persian], Tehran:

Ministry of foreign Affairs Publications. Barthes, Roland. (1968). “The Death of The Author”, Pdf File, Accessed From Internet:

http://www.tbook.constantvzw.org/wp-content/death_authorbarthes.pdf Bleicher, Josef. (1990). Contemporary Hermeneutics, London: Routledge. Couzens Hoy, David. (1993). The Critical Circle: Literature, History and Philosophical Hermeneutics,

Translated by Morad Farhad pour, [In Persian], Tehran: Gil Publications.

1396 راهب ،مود هرامش ،مهن لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 19

Dreyfus, Hubert and Rabinow, Paul. (2006). Michel foucault, beyond structuralism and hermeneutics, Translated by Hussein Bashiriyeh, [In Persian], Tehran: Nay Publication.

Khoynezhad, Gholam -Reza. (2001). Research methods in education and behavioral sciences Research methods in Education, [In Persian], Tehran: Samt Publications.

Larrain, Jorge. (2001). The concept of ideology, Translated by Fariborz Majidi, [In Persian], Tehran: Ministry of foreign Affairs Publications.

Lindsay, James M. (2002). Techniques in human geography, Translated by Mohammad reza Rezvani, [In Persian], Tehran: SAMT Publications.

Lukacs, G. (1971). History and Class Consciousness, London: Merlin perss. Macdonell ، Diane. (2001). Theories of discourse: an introduction, Translated by Hossein-Ali Nozari,

[In Persian], Tehran: Farhang-e Gofteman Publications. Meridith D. Gal and others. (2003). Educational Research an Introduction (Quantitative and

qualitative research methods in Psychology), Translated by Ahmad reza Nasr and others, [In Persian], Tehran: Shahid Beheshti university press.

Michel, Foucault. (2007). Enfermement, psychiatrie, Prison, Translated by Sarkhosh N. and Jahandideh A., [In Persian], Tehran: Nay Publication.

Mills, Sara. (2009). Discourse, Translated by Fattah Mohammadi, [In Persian], Tehran: Hezareh Sevom Publications.

Moeini Alamdari, Jahangir. (2006). Methodology of new theores of politics, [In Persian], Tehran: University of Tehran press.

Moradi, Eskandar. (2011). Geopolitical discourse; metanarrative of knowledge/power, [In Persian], Ph.D. Thesis in University of Tehran.

Morton, Adam. (2004). Philosophy in practice: an introduction to the main questions, translated by Fariborz Majidi, [In Persian], Tehran: Maziar Publication.

Nietzsche. (1999). The will to power, Translated by Rouya Manjem, [In Persian], Tehran: Ghomes Publication.

Rahbari, Mehdi. (2006). Hermeneutics and Politics, [In Persian], Tehran: Kavir Publications. Rahbari, Mehdi. (2007). Knowledge and Power, [In Persian], Tehran: Kavir Publications. Reikhtehgaran, Mohammad Reza. (1999). Logic and hermeneutics topic, [In Persian], Tehran: Serat

Publication. Ritzer, George. (2005). Contemporary sociological theory and its classical roots: the basics, Translated

by Mohsen salasi, [In Persian], Tehran: Scientific Publications. Rouhani, Hassan. (2010). “Qualitative Research: Backgrounds and Approaches”, [In Persian], Journal:

Rahbord, Spring 2010, Volume 19, Number 54 (Special Issue for Qualitative Research); Page(s) 7- 29.

Sadoughi, Majid. (2000). “Analysis of philosophical fundamentals of qualitative and quantitative research in behavioral science”, [In Persian], Journal: Methodology of social science(Seminary and University), Number 52, Page(s) 83-103

Shabani Varki, Bakhtiar and Kazemi, Sediqheh. (2010). “Qualitative research: Some Methodological consideration”, [In Persian], Journal: RAHBORD, Spring 2010, Volume 19, Number 54 (Special Issue for Qualitative Research); Page(s) 33 - 58.

Solhjou, Ali (1998) Discourse and translation, [In Persian],Tehran: Nashr-e Markaz. Soltani, Ali asghar. (2005). Power, Discourse and Language, [In Persian], Tehran: Nay Publication. Tajik, Mohammad-Reza. (1999). Postmodernism and Discourse Analysis, [In Persian],Tehran: Islamic

culture publications office. Tavasoli, Gholam Abbas. (1997). Socialogical theories, [In Persian], Tehran: Samt Publications.