Özboyacı İlköğretim Okulu

Hazırlayan

Faruk YAVUZ

ÇEVREMİZDEKİ

CANLILARCANLILARCANLILAR

ÇEVREMİZDEKİ CANLILAR

A- HAYVANLARB- BİTKİLERC- HAYVANLAR VR BİTKİLERİN

İNSAN HAYATINDAKİ YERİD- CANLILARI KORUMA

1- HAYVANLAR

Yaşadığımız çevrede bir çok varlık karşımıza çıkmaktadır.Bunların bir kısmı canlı bir kısmı da cansız varlıklardır.

Çevremizdeki bu varlıklardan İnsanlar, hayvanlar ve bitkiler canlı varlıklardır.

Canlıların hepsi doğar,büyür, gelişir, hareket eder çoğalır ve ölürler.

Büyüyüp gelişen canlının kendine benzer canlılar meydana getirmesine çoğalma (üreme) denir. Canlılar varlıklar korumak ve türlerini devam ettirmek için çoğalırlar. Cansız varlıklarda bu özellik yoktur.

Hayvanlar CanlıdırBütün canlılar gibi hayvanlar da doğar,

büyür, gelişir, çoğalır ve ölür.Örneğin koyun kuzu doğurur, kuzu büyüyüp

gelişerek koyun yada koç olur.Koyunda yeni kuzular dünyaya getirerek

onları büyütür.Sonra ölür. Yumurtadan çıkan civciv beslenip büyür ve gelişir.Tavuk veya horoz olur.Belli bir süre sonra ölür.

Hayvanların Çeşitliliği

Çevremizde çeşitli hayvanlar görüyoruz. Bunlar değişik ortaklarda yaşıyorlar.

Karada yaşayan Hayvanlar:Çevremizde gördüğümüz hayvanların bir kısmı karada yaşarlar. Kedi, köpek at, inek, tavuk, hindi bunlardan bazılarıdır. bunların hepside evcil hayvanlardır.

Yabani ( Vahşi ) HayvanlarYakın çevremizde göremediğimiz karada yaşayan başka hayvanlarda vardır.Bunlar dağlarda ve ormanlarda yaşarlar. Bu hayvanlara da yabani ( vahşi ) hayvanlar denir.

Aslan, kaplan, ayı,geyik, tilki, kurt, ve filvahşi hayvanlardır.

Çevremizde bir de bildiğimiz gibi memeli hayvanlar vardır. Bunlar İnek,kedi, köpek, koyun, keçi, ayı at gibi.

Sürünerek hareket eden kertenkele,yılan kaplumbağa da kara hayvanlarıdır.

Serçe, güvercin, leylek, kartal, baykuş gibi hayvanlar uçan kara hayvanlarıdır. Bu hayvanların vücutları uçmaya elverişlidir.

Arı, sinek, kelebek gibi hayvanlar da kanatlarının yardımı ile uçarlar.

Suda yaşayan Hayvanlar: Çevremizde suda yaşayan hayvanlar da vardır. Bunlar deniz, göl, ırmak ve derelerde yaşarlar.

Balık, midye, ıstakoz, yengeç, sünger, ve mercanlar denizde yaşayan hayvanlardandır.

Kurbağa ve kunduz gibi hayvanlar da hem karada hem de suda yaşayan hayvanlardandır.

Hayvanların Özellikleri Suda yaşayan hayvanların başında balık gelir.Deniz, göl, ve akarsularda yaşarlar. Vücutları sert pullarla örtülmüştür. Başlarının iki yanında bulunan solungaçlarıyla solunum yaparlar.Sularda yaşayan küçük balıklar ve bitkilerle beslenirler.

Kurbağalar hem karada hem de suda yaşayan hayvanlardır. Karada sıçrayarak, suda yüzerek hareket ederler. Derileri nemli olduğu için kurak yerlerde yaşayamazlar. Yumurta ile çoğalırlar. Böcek, tırtıl, solucan, sinek ve bitki yapraklarını yiyerek beslenirler.

Yılan kertenkele ve kaplumbağa gibi hayvanlar sürünerek hareket ederler. Bunun için bu hayvanlara sürüngenler diyoruz. Genellikle sıcak yerlerde yaşarlar. Karınları üzerinde hareket ettikleri için yavaş hareket ederler.

Vücutları çok sert pullarla kaplıdır. Bu sert pullar büyümelerini engellediği için zaman zaman deri değiştirirler.

Havalar soğuduğunda kış uykusuna yatarlar. Sürüngenler yumurta ile çoğalırlar. Küçük hayvanlarla beslenirler.

Serçe, leylek, güvercin, karga gibi hayvanlar yumurta ile çoğalırlar beslenmelerini gagaları ile yaparlar. Bazı kuşlar böcek yiyerek bazıları da taneli bitkileri yiyerek beslenirler.

Et yiyerek beslenen kartal, şahin, akbaba, atmaca gibi kuşlara yırtıcı kuşlar diyoruz.

Memeli hayvanlar doğurarak çoğalırlar.Bu hayvanlardan at, eşek, inek, kedi, köpek gibi bazı hayvanlar karada yunus, balina, fok gibi memeli hayvanlarda suda yaşarlar.

Memeli hayvanlar akciğerleri ile solunum yaparlar. Et ve ot yiyerek beslenirler.

Yarasa uçan memeli hayvanlardandır.

B- BİTKİLER

Bitkiler de hayvanlar gibi canlıdır. Doğarlar, büyürler, gelişirler ve ölürler.

Çevremizde çeşitli bitkiler bulunmaktadır. Bu bitkiler yaşadıkları ortamlara göre farklılıklar gösterir.

Bitkilerin üremesi için tohuma ihtiyaç vardır. Fasulye, mercimek, buğday, nohut, mısır gibi bitkilerin taneleri tohumdur. Erik, şeftali, elma, portakal gibi meyvelerin çekirdekleri tohumdur.

Her tohumdan kendi cinsinde bitki yetişir.

Ceviz, fasulye, nohut, mercimek, buğday, arpa ve mısır gibi bazı bitkilerin

tohumlarından besin olarak yaralanırız.

Bitkiler çimlenerek büyüyüp gelişirler.Bitkilerin çimlenebilmesi için;1. Su2. Isı3. Hava

Su, ısı ve havanın beli ölçülerde olması gerekir. Bunların az yada çok olması bitkinin büyümesini ve gelişmesini yavaşlatır.

Bitkilerde Büyüme

Çimlenen Bitkilerin Büyüyüp Gelişebilmesi İçin

1. Isı 2. Işık3. Hava4. Su

Su, ısı, ışık, su ve havanın beli ölçülerde olması gerekir. Yeterli ısı, ışık, hava ve su alamayan bitkiler sararıp solar ve kurur.

Bitkilerin Yetiştiği Çevre

Bitkiler çeşitli ortamlarda yetişirler.

Kimi bitkiler orman, tarla ve bahçelerde toprak üzerinde yetişirler. Bunlara kara bitkileri denir.

Kimi bitkiler de dere, ırmak, göl, deniz içinde yaşarlar bu bitkilerde su bitkileridir.

Nilüfer, su kamışı, su yosunları sularda yetişir.

Bahçemizi evimizi süsleyen bitkilerde vardır. Bunlar gül, lale, mine, menekşe, zambak gibi bitkilerdir. Bu bitkilere süs bitkileri denir.

C- HAYVAN VE BİTKİLERİNİNSAN HAYATINDAKİ YERİ

İnsanların yaşamında, hayvan ve bitkilerin önemli bir yeri vardır.Hayvanlar ve bitkiler olmasa insanlar eslenemezler. Büyüyüp gelişemezler.

İnsanlar besin ihtiyacını hayvanlar ve bitkilerden karşılarlar.

Hayvan ve Bitkilerin Yararları

Temel besin maddelerimizden et, süt, yumurta ve balı hayvanlardan sağlıyoruz. Hayvansal yiyecekler protein bakımından zengindir. Büyüyüp gelişmemiz için hayvansal besinlere ihtiyacımız vardır.

Hayvan ve Bitkilerin Yararları

At, eşek, deve, katır ve öküz gibi hayvanların gücünden yararlanırız.

Hayvanlardan, yün, tiftik, ipek, deri gibi giyecek maddeleri elde ediyoruz.

Kedi, köpek, kuş, akvaryum balıkları gibi hayvanlar bizlere arkadaşlık ederler.

Sağlıklı büyüyüp gelişe bilmek için bitkisel besinlere de ihtiyacımız vardır.

Besin maddelerimizin çoğunu bitkilerden elde ediyoruz. Yiyecek olarak en çok tahılları, sebze ve meyveleri tüketiyoruz.

Keten, pamuk gibi bitkilerden giysilerimizin hammaddelerini sağlıyoruz. Bazı bitkileri yakacak olarak kullanıyoruz.

Evlerimizde kullandığımız masa, sandalye, kapı, dolap vs. eşyalar bitkilerden elde ediyoruz.

Bazı bitkilerden süs bitkisi olarak yararlanıyoruz.

Hayvan ve Bitkilerden Gelebilecek Zararlar

İnsanlara çok yarı olan hayvan ve bitkilerin bazen de zararı olabilir.

Aşılanmayan kedi ve köpek kuduz hastalığına, tahtakurusu ve fareler veba hastalığına,sivrisinek sıtma, bir ve pire de tifüs hastalığına neden olabilir.

Hayvan ve Bitkilerden Gelebilecek Zararlar

Bazı bitkiler de insanlar için zararlı olabilir. Bilmediğimiz bitkileri

yememeliyiz. Mantar çeşitlerinin bazıları her yıl bir çok insanın ölümüne neden olmaktadır.Kaktüs, ısırgan otunun

dikenleri vücudumuza batar. Sebze ve meyveler yetiştirilirken ilaçlanır bunları

yemeden önce yıkamalıyız.

D- CANLILARI KORUMA

Bütün canlıların, yaşamlarını sürdürebilmeleri için birbirlerine gereksinimleri vardır.

İnanalar besinlerini bitki ve hayvanlardan sağlar. Bazı hayvanlar bitkilerle beslenirler.

Hayvanların ve bitkilerin de insanların koruma ve bakımlarına ihtiyaçları vardır.

Hayvan ve bitkilerin çeşitliliği doğal dengeyi sağlar. Yaşanabilir bir çevre için bitki ve hayvanları korumalıyız.

Bitki ve hayvanları korumak insanlık görevimizdir.

Bitki ve hayvanlara sevgiyle yaklaşmalıyız. Çiçekleri koparmamalı, ağaçları kırmamalıyız.

Çimlere basmamalıyız. Çevremizi güzelleştirmek için

ağaçlandırmalıyız.

Bitki ve hayvanların da canlı olduğunu unutmayalım. Onlara eziyet etmeyelim. Nasıl bize eziyet edildiğinde canımız yanıyorsa onlarında mutlaka canı yanacaktır.

Bitki ve hayvanlara zarar verenleri uyarmalıyız. Uymayanları ilgili yerlere bildirmeliyiz.