Budowa anatomiczna:

• macica

• pochwa

• jajniki

Jajniki:

okres płodowy

• formowanie pęcherzyków pierwotnych

• zatrzymanie podziału mejotycznego komórki jajowej

okres dojrzałości płciowej

• rekrutacja

• selekcja

• dojrzewanie pęcherzyka jajnikowego dominującego

• owulacja

• ciałko żółte

Podwzgórze – Przysadka - Jajnik

Podwzgórze

Przysadka

Jajnik

GnRH

FSH

LH

GnRH

dekapeptyd

wydzielany pulsacyjnie, cykliczne

faza folikularna 70 min.

faza lutealna 240-320 min.

LH, FSH

glikoproteiny

zbudowane z dwóch podjednostek: i

miejsce działania – komórki pęcherzykowe warstwy ziarnistej FSH

LH miejsce działania – komórki tekalne i komórki ciałka żółtego

Rekrutacja pęcherzyków

ow

ula

cja

- 85 dni

proces rekrutacji

pro

ce

s s

ele

kcji

pę

ch

erz

yka

do

min

ują

ce

go

Rozwój pęcherzyków zależny od gonadotropin

Przyspieszenie wzrostu

grupy pęcherzyków z puli

wolno rosnących

pęcherzyków antralnych

zakończone atrezją lub

owulacją

1 5 14

dzień cyklu

10-20 pęcherzyków

65 dni powolnego wzrostu

pęcherzyków antralnych

FSH

II połowa fazy lutealnej

poprzedniego cyklu

1 5/7 14

dzień cyklu

Selekcja

Pęcherzyk o największej

wrażliwości na gonadotropiny

wydzielanie FRP –

białka regulacji pęcherzyka

hamowanie

biosyntezy E w

pozostałych

pęcherzykach

ATREZJA

OWULACJA

Największe stężenie FSH i E w

płynie pęcherzykowym

Największy indeks mitotyczny

komórek ziarnistych

Estradiol

dalszy wzrost

komórki tekalne

cholesterol

testosteron (T) androstendion (A)

LH

FSH

FSH FSH

T

estradiol (E2)

aromataza

komórki ziarniste

A

estron (E1)

A T

E1

aromataza

aromataza

E2

FSH aktywuje

aromatazę

jama pęcherzyka

Owulacja

Estradiol

Przysadka LH, FSH

36-42 h

FSH + LH

cAMP

Zaniknięcie połączeń

pomiędzy komórkami

ziarnistymi

Wrastanie naczyń

włosowatych do

warstwy ziarnistej

kwas hialuronowy

Progesteron

brak OMI

• skurcz naczyń

• niedokrwienie

• zmiany nekrotyczne

Aktywator

plazminogenu

•plazmina

•kolagenaza

PGF2

Uwolnienie

enzymów

lizosomalnych z

komórek zrębu

Nadtrawienie szczytu pęcherzyka

7 14 dzień cyklu

Wzrost ciśnienia

wewnątrzpęcherzykowego

obrzęk pecherzyka

Luteinizacja komórek

ziarnistych

Biosynteza steroidów (faza lutealna)

LH-receptor

cholesterol pregnenolon

LH

progesteron

hydroksyprogesteron

Komórka lutealna

Komórka paralutealna

estradiol

estron

LH-receptor

LH

cholesterol pregnenolon progesteron

hydroksyprogesteron

4

androstendion

testosteron

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28

Podstawowe poziomy hormonów

FSH, LH P

f. folikularna okołowul. f. lutealna

FSH (mIU/ml) 1,5 – 10

LH (mIU/ml) 1,5 – 10

estradiol (pmol/l) 37 – 285 290-1621 51 - 875

progesteron (ng/ml) 0,03 –1,35 1,84 – 30,2

prolaktyna (ng/ml) 5 – 20

testosteron (nmol/l) do 1,4

FTI do 8 (5)

LH/FSH ≤ 1

Cykl jajnikowy ( syn. cykl płciowy, cykl miesiączkowy)

• cykliczne dojrzewanie i uwalnianie komórek jajowych

• cykliczne wytwarzanie hormonów płciowych

m

Faza folikularna Faza lutealna

Ow

ula

cja

wzrost pęcherzyka jajnikowego ciałko żółtego

Estradiol Progesteron Estradiol

m

• rozwój i utrzymanie czynności wewnętrznych

i zewnętrznych narządów płciowych

• regeneracja i wzrost błony śluzowej macicy

• gotowość skurczowa macicy, jajowodów

• rozrost krypt szyjkowych i produkcja śluzu

szyjkowego przenikliwego dla plemników

• regeneracja nabłonka pochwy

• rozrost tkanki gruczołowej sutka

• popęd płciowy

• nasilanie krzepnięcia

• metabolizm kości (+)

Działanie hormonów steroidowych jajnika

Estradiol Progesteron

• zmiany doczesnowe endometrium

• zmniejsza gotowość skurczową macicy

• działanie antyestrogenowe

− produkcja śluzu szyjkowego

nieprzenikliwego dla plemników

− rozrost przewodów mlecznych sutka

− zmiany nabłonka pochwy

• działanie antyandrogenowe

• nasilenie metabolizmu organizmu

• podwyższenie podstawowej temperatury ciała

Faza folikularna Faza lutealna

Ow

ula

cja

Estradiol Progesteron Estradiol

nabłonek niski

komórki urzęsione rzadkie

dużo komórek klinowych

wzrost wysokości komórek nabłonka,

gromadzenie wydzieliny w komórkach

bezmigawkowych

duża aktywność wydzielnicza regresja nabłonka

Czynność motoryczna

błony mięśniowej jajowodu

fale powolnych skurczów od części

macicznej do przejścia cieśni w

bańkę

brak fali skurczów fale powolnych skurczów od przejścia

cieśni w bańkę do części macicznej

Jajowód

m m

Faza folikularna Faza lutealna

Ow

ula

cja

Estradiol Progesteron + estradiol

Macica

regeneracja zmiany doczesnowe m m

Śluz szyjki macicy

0

100

200

300

400

500

600

700

1 10 13 15 18 28

20 mg/dobę 400-700 mg/dobę

Komórki nabłonka pochwy Faza folikularna:

proliferacja

namnażanie warstw komórek

Faza lutealna:

złuszczenie nabłonka

zwijanie komórek,

grupowanie się w skupiska

Warunki pomiaru temperatury do określenia krzywej BBT

Pomiar wykonuje się:

• w naturalnym otworze ciała

• przed wstaniem z łóżka

• po co najmniej 3-godzinnym śnie

• o tej samej porze

• tym samym termometrem

36

36,2

36,4

36,6

36,8

37

37,2

37,4

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35

linia

pokrywająca

miesiączka m

1

2

3

4

5

6

1

2 3

wzrost temperatury

co najmniej o 0,2°C

termogenne właściwości progesteronu

dni płodne

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29

menses m

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36

menses

1

2 3 4 5

m

6

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

m menses

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35

1

2

3

4

5

6

menses