1

บทท�� 5 องค์การและการบร�หารจั�ดการ

22

องค์การและการบร�หารจั�ดการองค์การและการบร�หารจั�ดการ

1. 1. ความหมายของคาว�า องค การและการบร�หารความหมายของคาว�า องค การและการบร�หารจั�ดการจั�ดการ

2. 2. ความสั�มพั�นธ์ ระหว�างองค การและการบร�หารความสั�มพั�นธ์ ระหว�างองค การและการบร�หารจั�ดการจั�ดการ

3. 3. การทำาความเข�าใจัในม�ติ� การทำาความเข�าใจัในม�ติ� 44 ด�านของการบร�หารด�านของการบร�หารจั�ดการจั�ดการ

4. 4. การติ�ดติ�อสั!"อสัารในองค การการติ�ดติ�อสั!"อสัารในองค การ5. 5. กระบวนการติ�ดสั�นใจัในองค การกระบวนการติ�ดสั�นใจัในองค การ6. 6. ภาวะผู้%�นาในองค การภาวะผู้%�นาในองค การ

3

1. ค์วามหมายขององค์การ (Organization)

ว�ค์เตอร เอ ทอมป์�สั�น : องค การเป็'นการผู้น(กกาล�งผู้%�เชี่*"ยวชี่าญจัานวนมากอย�างม*เหติ,ผู้ลย�"ง และไม�ย(ดความสั�มพั�นธ์ สั�วนติ�ว เพั!"อร�วม

ม!อให�บรรล,เป็.าหมายขององค การทำ*"ป็ระกาศไว�

เชสัเตอร ไอ บารนารด : องค การเป็'นระบบก�จักรรมของบ,คคลทำ*"ป็ระสัานงานหร!อรวมกาล�งของคนสัองคนหร!อมากกว�าน�0น

อ� ไวท บ�กเค์ : องค การเป็'นระบบทำ*"ติ�อเน!"องของการใชี่�ป็ระโยชี่น ถ่�ายโอน หลอมรวมก�จักรรมมน,ษย ซึ่("งถ่%กจัาแนกและป็ระสัานก�นให�เข�าก�บทำร�พัยากรติ�างๆ เพั!"อเป็'นอ�นหน("งอ�นเด*ยวก�น เพั!"อแก�ป็6ญหาอ�นเป็'น

หน�าทำ*"ซึ่("งติอบสันองความติ�องการของบ,คคลทำ*"สั�มพั�นธ์ ก�บคนอ!"นหร!อทำร�พัยากรอ!"นในสัภาพัแวดล�อมใดสัภาพัแวดล�อมหน("ง

44

พยอม วงศ์สัารศ์ร� : องค การ ค!อ การรวมติ�วของคนติ�0งแติ� 2 คนข(0นไป็ ม*จั,ดม,�งหมายร�วมก�นในการทำาก�จักรรมหร!องาน

อย�างใดอย�างหน("ง โดยอาศ�ยกระบวนการจั�ดโครงสัร�างของก�จักรรมหร!องานน�0นออกเป็'นป็ระเภทำติ�าง ๆ เพั!"อแบ�งงานให�

สัมาชี่�กในองค การดาเน�นการป็ฏิ�บ�ติ�ให�บรรล,เป็.าหมาย

ศ์�ร�วรรณ เสัร�ร�ตน และค์ณะ : องค การเป็'นการรวบรวมการทำางานของคน เพั!"อให�บรรล,จั,ดม,�งหมาย หร!อเป็'นระบบการ

บร�หารจั�ดการทำ*"ม*การออกแบบและการดาเน�นงานให�บรรล,ว�ติถ่,ป็ระสังค หร!อเป็'นกล,�มของบ,คคลทำ*"ทำางานร�วมก�นเพั!"อให�

บรรล,เป็.าหมายเด*ยวก�น

55

สัร$ป์สัร$ป์ องค์การม�ล�กษณะสั&าค์�ญร(วมก�นหลายป์ระการ องค์การม�ล�กษณะสั&าค์�ญร(วมก�นหลายป์ระการ ค!อค!อ

1. 1. เป็'นก�จักรรมรวมหม%�ทำ*"ม*เป็.าหมายและซึ่�บซึ่�อนเป็'นก�จักรรมรวมหม%�ทำ*"ม*เป็.าหมายและซึ่�บซึ่�อน 2. 2. เป็'นความสั�มพั�นธ์ ในล�กษณะทำ,ติ�ยภ%ม� เป็'นความสั�มพั�นธ์ ในล�กษณะทำ,ติ�ยภ%ม� ((secondarysecondary ) )

หร!อไม�ย(ดติ�ดความสั�มพั�นธ์ หร!อไม�ย(ดติ�ดความสั�มพั�นธ์ สั�วนติ�ว สั�วนติ�ว ((impersonalimpersonal))

3. 3. ม*จั,ดม,�งหมายเฉพัาะและจัาก�ดม*จั,ดม,�งหมายเฉพัาะและจัาก�ด 4. 4. เป็'นก�จักรรมความร�วมม!อทำ*"สัน�บสัน,นซึ่("งก�นและก�นเป็'นก�จักรรมความร�วมม!อทำ*"สัน�บสัน,นซึ่("งก�นและก�น 5. 5. ถ่%กผู้นวกเข�าก�บระบบสั�งคมทำ*"ใหญ�กว�าถ่%กผู้นวกเข�าก�บระบบสั�งคมทำ*"ใหญ�กว�า 6. 6. ให�บร�การและผู้ล�ติสั�นค�าให�แก�สั�งคมทำ*"เป็'นสัภาพัแวดล�อมให�บร�การและผู้ล�ติสั�นค�าให�แก�สั�งคมทำ*"เป็'นสัภาพัแวดล�อม 7. 7. ติ�องอาศ�ยการแลกเป็ล*"ยนก�บสัภาพัแวดล�อมติ�องอาศ�ยการแลกเป็ล*"ยนก�บสัภาพัแวดล�อม

6

ค์วามหมายของการบร�หารจั�ดการ(Management or

Administration)

สัมยศ์ นาว�การ : การบร�หาร ค!อ กระบวนการของการทำางานให�สัาเร:จัโดยใชี่�บ,คคลอ!"น

ศ์�ร�วรรณ เสัร�ร�ตน และค์ณะ : ได�อธ์�บายถ่(งคาติ�างๆ ด�งน*0 “ การบร�หาร ” จัะใชี่�ในการบร�หารระด�บสั%ง โดยเน�นทำ*"การกาหนดนโยบาย

ทำ*"สัาค�ญและการกาหนดแผู้นใชี่�ในการบร�หารร�ฐก�จั หร!อใชี่�ในหน�วยราชี่การ “ ผู้*+บร�หาร ” หมายถ่(ง ผู้%�บร�หารทำ*"ทำางานอย%�ในองค การของร�ฐ หร!อ

องค การทำ*"ไม�ม,�งหว�งกาไร “ การจั�ดการ ” จัะเน�นการป็ฏิ�บ�ติ�การให�เป็'นไป็ติามนโยบาย ซึ่("งน�ยมใชี่�ใน

การจั�ดการธ์,รก�จั“ ผู้*+จั�ดการ ” หมายถ่(ง บ,คคลในองค การซึ่("งทำาหน�าทำ*"ร �บผู้�ดชี่อบติ�อ

ก�จักรรมในการบร�หารทำร�พัยากรและก�จัการงานอ!"น ๆ เพั!"อให�บรรล,ว�ติถ่,ป็ระสังค ทำ*"กาหนดไว�ขององค การ

77

พยอม วงศ์สัารศ์ร� ได�อธ์�บายความแติกติ�างระหว�าง Management และ Administration ด�งน*0

“ Management ” จัะใชี่�ในภาษาไทำยว�า การจั�ดการ “ ”

“ Administration ” จัะใชี่�คาว�า การบร�หาร “ ”

คาทำ�0งสัองน*0ได�ม*ผู้%�ให�ความหมายใน 3 แนวทำางด�วยก�น ค!อ 1. การบร�หาร เก*"ยวข�องก�บการกาหนดนโยบายและ การ

จั�ดการ เป็'นการนานโยบายไป็ป็ฏิ�บ�ติ�2. การจั�ดการ เป็'นความหมายทำ�"วไป็โดยรวม การบร�หาร

เข�าไป็ด�วย แนวทำางน*0มองว�า การจั�ดการ เป็'นกระบวนการทำ*"ทำาหน�าทำ*"ร �บผู้�ดชี่อบติ�อการดาเน�นการขององค การธ์,รก�จัให�บรรล,เป็.าหมาย สั�วน การบร�หาร เป็'นสั�วนหน("งของ การจั�ดการ

3. การบร�หาร และ การจั�ดการ ม*ความหมายไม�แติกติ�างก�น แติ�น�ยมใชี่�ติ�างก�น ค!อ การจั�ดการ จัะใชี่�ในบร�ษ�ทำเอกชี่น สั�วนการบร�หาร ใชี่�ในองค การของร�ฐบาล

8

2. ค์วามสั�มพ�นธ์ระหว(างองค์การและการบร�หารจั�ดการ

องค์การเก�ดข-.นเม/�อ 1). ม*คนจัานวนหน("งสัามารถ่สั!"อสัารข�อความซึ่("ง

ก�นและก�น 2). เป็'นผู้%�ทำ*"ม*ความเติ:มใจัในการชี่�วยก�อให�เก�ดการก

ระทำาร�วมก�น 3 ). เพั!"อม,�งให�เก�ดความสัาเร:จัถ่(งว�ติถ่,ป็ระสังค ร�วม

ก�นทำ*"ม*การกาหนดข(0น

องค์ป์ระกอบพ/.นฐานขององค์การ

1). การติ�ดติ�อสั!"อสัาร2). ความเติ:มใจัทำ*"จัะบร�การ3). การกาหนดว�ติถ่,ป็ระสังค หร!อเป็.าหมาย

หน+าท��สั&าค์�ญของผู้*+บร�หาร1). ติ�องเป็'นผู้%�จั�ดให�เก�ดระบบการติ�ดติ�อ

สั!"อสัารของฝ่=ายติ�างๆ2). สั�งเสัร�มสัน�บสัน,นให�เก�ดความพัยายาม

ร�วมก�นของฝ่=ายติ�างๆ3). การกาหนดว�ติถ่,ป็ระสังค

99

ค์วามแตกต(างระหว(างองค์การก�บการจั�ดการค์วามแตกต(างระหว(างองค์การก�บการจั�ดการ องค์การองค์การ ((organizationorganization ) ) ก�บ ก�บ การจั�ดการการจั�ดการ

((managementmanagement ) ) ม*ความหมายแติกติ�างก�น องค การ ม*“ ”ม*ความหมายแติกติ�างก�น องค การ ม*“ ”ล�กษณะพั!0นฐานมาจัากการเป็'นหน�วยสั�งคมทำ*"ค�อนข�างถ่าวร องค การล�กษณะพั!0นฐานมาจัากการเป็'นหน�วยสั�งคมทำ*"ค�อนข�างถ่าวร องค การอย%�อย�างติ�อเน!"องแม�ว�าผู้%�บร�หารจัะเป็ล*"ยนแป็ลงไป็ ล�กษณะความติ�ออย%�อย�างติ�อเน!"องแม�ว�าผู้%�บร�หารจัะเป็ล*"ยนแป็ลงไป็ ล�กษณะความติ�อ

เน!"องเชี่�นน*0สัามารถ่พัยากรณ ได�ว�าองค การจัะทำาอะไรบ�าง เน!"องเชี่�นน*0สัามารถ่พัยากรณ ได�ว�าองค การจัะทำาอะไรบ�าง ? ? แม�ว�าสั�วนแม�ว�าสั�วนสัาค�ญขององค การจัะเป็ล*"ยนแป็ลงไป็ติลอดเวลาสัาค�ญขององค การจัะเป็ล*"ยนแป็ลงไป็ติลอดเวลา

ล�กษณะพ/.นฐานขององค์การล�กษณะพ/.นฐานขององค์การ ม* ม* 3 3 ป็ระการ ค!อป็ระการ ค!อ 1. 1. การม�จั$ดม$(งหมาย การม�จั$ดม$(งหมาย ((goal-oriented naturegoal-oriented nature)) : :

องค การถ่%กออกแบบมาเพั!"อจั,ดม,�งหมายองค การถ่%กออกแบบมาเพั!"อจั,ดม,�งหมาย และม*พัฤติ�กรรมทำ*"ติอบสันองติ�อจั,ดม,�งหมายและม*พัฤติ�กรรมทำ*"ติอบสันองติ�อจั,ดม,�งหมาย

2. 2. การแบ(งงานก�นท&าตามค์วามช&านาญเฉพาะด+าน การแบ(งงานก�นท&าตามค์วามช&านาญเฉพาะด+าน ((specializationspecialization ) )

3. 3. การม�โค์รงสัร+าง การม�โค์รงสัร+าง ((structuresstructures))

10

3. การท&าค์วามเข+าใจัในม�ต� 4 ด+านของการ

บร�หารจั�ดการ

มารต�น แกนนอน (1977) ได�ให�ม,มมองการบร�หารจั�ดการไว�ว�า เป็'น“ชี่,ดของก�จักรรมทำ*"ม*ความสัล�บซึ่�บซึ่�อน ซึ่("งผู้%�บร�หารได�สัร�างข(0น ร�กษาไว� และป็ร�บป็ร,งองค การทำ�0งหลายให�ป็ระสับความสัาเร:จั ก�จักรรมติ�างๆเหล�าน*0”

เก�ดข(0นใน 4 ม�ติ� ด�งน*0ม�ต�ท�� 1 การออกแบบองค์การ

การออกแบบองค์การ หมายถ่(ง การทำ*"องค การถ่%กออกแบบข(0น โดยจัะติ�องพั�จัารณาในเร!"องสัายงานความร�บผู้�ดชี่อบ อานาจัหน�าทำ*" และการติ�ดติ�อสั!"อสัารภายในองค การน�0นๆ ม*สั�วนสัาค�ญในการทำาให�การจั�ดองค การม*ป็ระสั�ทำธ์�ภาพัและป็ระสั�ทำธ์�ผู้ล ทำาให�ก�จักรรมติ�างๆ ขององค การดาเน�นไป็ด�วยความเร*ยบร�อย เชี่�น การกาหนดหน�าทำ*"ความร�บผู้�ดชี่อบของติาแหน�งติ�างๆ การสัร�างระบบการติ�ดติ�อสั!"อสัารระหว�างหน�วยงานย�อย และการ

พั�ฒนากระบวนการในการร�บเร!"องราวร�องทำ,กข

1111

ม�ต�ท�� ม�ต�ท�� 22 การวางแผู้นและการค์วบค์$บการวางแผู้นและการค์วบค์$บการวางแผู้น ป็ระกอบด�วย 2 ก�จักรรมหล�ก ได�แก�

1. การกาหนดว�ติถ่,ป็ระสังค ขององค การ 2. การหาว�ธ์*การติ�างๆ มาใชี่�เพั!"อให�องค การบรรล,ว�ติถ่,ป็ระสังค ทำ*"

กาหนดไว� ว�ธ์*การทำ*"ให� บรรล,ว�ติถ่,ป็ระสังค อาจัเป็'น

- แผู้นกลย,ทำธ์ ค!อ การร�กษาไว�ซึ่("งว�ติถ่,ป็ระสังค ทำ�"วไป็ในระยะยาว - แผู้นย,ทำธ์ว�ธ์* ค!อ การบรรล,เป็.าหมายเฉพัาะด�านซึ่("งสัอดคล�อง

ก�บ ว�ติถ่,ป็ระสังค ระยะยาว

การค์วบค์$ม เป็'นการติรวจัสัอบแผู้นและด%ว�าการป็ฏิ�บ�ติ�งานม*การคลาดเคล!"อนจัากแผู้นทำ*"กาหนดไว�อย�างไร

การค์วบค์$มป์ระกอบด+วยแนวค์�ด 2 ป์ระการ ค์/อ - ป์ระการแรก การควบค,มทำ�"วทำ�0งองค การและระบบสัาค�ญๆ เชี่�น การใชี่�งบ

ป็ระมาณเป็'นเคร!"องม!อหน("งในการควบค,มความคลาดเคล!"อนจัากแผู้นทำ*"กาหนด - ป์ระการสัอง เน�นการควบค,มสัมาชี่�กขององค การ เพั!"อติ�ดติามเฝ่.าด%ผู้ล

การดาเน�นงานให�บรรล,เป็.าหมายทำ*"กาหนดไว� การควบค,มสัมาชี่�กองค การอาจัเร�"มติ�0งแติ�การสัรรหา การป็ฐมน�เทำศ การฝ่Aกอบรม และการว�ดผู้ลการป็ฏิ�บ�ติ�งาน

1212

ม�ต�ท�� ม�ต�ท�� 33 กระบวนการด+านพฤต�กรรมกระบวนการด+านพฤต�กรรมกระบวนการด+านพฤต�กรรม เก*"ยวข�องก�บความ

สั�มพั�นธ์ ภายในกล,�มคนงาน ระหว�างฝ่=ายคนงาน และฝ่=ายบร�หาร และระหว�างฝ่=ายบร�หารด�วยก�นเอง เชี่�น ล�กษณะผู้%�นาภายใน

องค การ การจั%งใจัให�คนทำางานให�ก�บองค การ การติ�ดติ�อสั!"อสัารภายใน และระหว�างกล,�มติ�างๆ เป็'นติ�น

ม�ต�ท�� ม�ต�ท�� 44 การต�ดสั�นใจัการต�ดสั�นใจัการต�ดสั�นใจั ได�แก� การทำ*"ผู้%�ม*หน�าทำ*"ติ�ดสั�นใจั ได�

ร�บร% �ถ่(งป็6ญหาติ�างๆ ทำ*"เก�ดข(0น และสัามารถ่ระบ,ถ่(งเหติ,ทำ*"เก�ดข(0นได�อย�างถ่%กติ�อง ผู้%�ติ�ดสั�นใจัควรหาทำางเล!อกทำ*"เหมาะสัมในการแก�ไข

ป็6ญหา และป็ฏิ�บ�ติ�ติามทำางเล!อกน�0น

1313

การออกแบบองค์กร

การวางแผู้นและการค์วบค์$ม

กระบวนการด+านพฤต�กรรม

การต�ดสั�นใจั การว�เค์ราะหผู้ลการด&าเน�น

งาน

สัะท+อนกล�บ

สัะท+อนกล�บ

สัะท+อนกล�บ

สัะท+อ

นกล

�บสั�มพ�นธ์ภาพของร*ป์แบบท��ก&าหนดสั�มพ�นธ์ภาพของร*ป์แบบท��ก&าหนด

สัะท+อนกล�บ

1414

ผู้ลกระทบท��เก�ดข-.นจัากท�.ง ผู้ลกระทบท��เก�ดข-.นจัากท�.ง 44 ม�ต�ม�ต� 1) ผู้ลกระทบท��เก�ดจัากการวางแผู้นและการค์วบค์$ม

การวางแผู้นม*ผู้ลกระทำบติ�อกระบวนการด�านพัฤติ�กรรมในองค การ เชี่�น เม!"อม*การวางแผู้นกลย,ทำธ์ ขององค การใหม� อาจัก�อให�เก�ดความไม�พั(งพัอใจัให�ก�บพัน�กงานเน!"องจัากอาจัจัะติ�องได�ร�บมอบหมายงานใหม�

ในโครงสัร�างองค การใหม� เป็'นติ�น ขณะทำ*"การควบค,มเด�นขนานควบค%�ก�บการวางแผู้น ก:ย�อมก�อให�เก�ดผู้ล

ติ�อกระบวนการด�านพัฤติ�กรรมในองค การ การควบค,มทำ*"เข�มงวดย�อมม*ผู้ลติ�อความอ(ดอ�ดของพัน�กงาน และทำาให�โครงสัร�างองค การม*ความ

ไม�ย(ดหย,�น และเป็'นการจั�ดองค การแบบราชี่การมากข(0น

2) ผู้ลกระทบท��เก�ดจัากการออกแบบองค์การ การออกแบบองค การม*ผู้ลติ�อกระบวนการด�านพัฤติ�กรรมอย�างมาก

เชี่�น องค การทำ*"กาหนดให�ล%กน�องรายงานติ�อห�วหน�าสัองคน ย�อมสั�งผู้ลให�ล%กน�องเก�ดความข�ดแย�งในบทำบาทำทำ*"ม*อย%�และเก�ดความเคร*ยด

จัากการทำางานได�มาก

1515

3) การก&าหนดว�ธ์�การต�ดสั�นใจั ทำ,กม�ติ�ของการบร�หารจั�ดการม*อ�ทำธ์�พัลติ�อการติ�ดสั�นใจัโดยติรง เชี่�น การ

วางแผู้นกลย,ทำธ์ ในการผู้ล�ติสั�นค�าหลายป็ระเภทำแทำนสั�นค�าป็ระเภทำเด*ยวย�อมสั�งผู้ลติ�อผู้%�บร�หารในการติ�ดสั�นใจัซึ่("งเคยชี่�นการการติ�ดสั�นใจัแบบ

เด�มๆ

4) การว�เค์ราะหผู้ลการด&าเน�นงาน สัาหร�บองค การทำ*"ม*ผู้ลการดาเน�นงานทำ*"ด* สัมาชี่�กขององค การและระบบ

ย�อยขององค การจัะติ�องป็ฏิ�บ�ติ�งานในระด�บทำ*"น�าพั(งพัอใจัหร!อด*ข(0นกว�าเด�ม ในการป็ระเม�นผู้ลการติ�ดสั�นใจัทำ*"ผู้�านมา และการเก:บรวบรวมข�อม%ลเพั!"อการ

ติ�ดสั�นใจัในอนาคติ ผู้%�บร�หารจัะติ�องว�เคราะห อย�างติ�อเน!"องถ่(งผู้ลการป็ฏิ�บ�ติ� งานของสัมาชี่�กในองค การ ระบบย�อยในองค การ และองค การในภาพัรวม

ถ่�าผู้ลการว�เคราะห ชี่*0ให�เห:นถ่(งสั�"งทำ*"ควรเป็ล*"ยนแป็ลง ผู้%�บร�หารก:ควรทำาการ ป็ร�บเป็ล*"ยนใน 3 ม�ติ�ของการบร�หารจั�ดการ ซึ่("งได�แก� การออกแบบ

องค การ การวางแผู้นและควบค,ม และกระบวนการด�านพัฤติ�กรรม

16

4. การต�ดต(อสั/�อสัารในองค์การ“ไม�ม*องค การใดจัะสัามารถ่ทำางานให�บรรล,ว�ติถ่,ป็ระสังค ขององค การได�

”หากขาดการสั!"อสัารระหว�างก�น ค์วามหมายของการต�ดต(อสั/�อสัาร

การติ�ดติ�อสั!"อสัารถ่%กนามาใชี่�ในสัาขาติ�างๆ เชี่�น การติ�ดติ�อสั!"อสัารระหว�าง บ,คคล ซึ่("งรวมถ่(งการใชี่�ภาษาร�างกาย การแสัดงทำ�าทำาง และการว�เคราะห

การแลกเป็ล*"ยนข�อม%ล ทำฤษฏิ*การติ�ดติ�อสั!"อสัาร การป็ระชี่าสั�มพั�นธ์ ทำฤษฏิ*ระบบ และระบบข�อม%ลสัารสันเทำศ

แบบต(างๆ ของเค์ร/อข(ายการต�ดต(อสั/�อสัาร

การติ�ดติ�อสั!"อสัารอย�างเป็'นทำางการ การติ�ดติ�อสั!"อสัารเป็'นการสั�วนติ�ว

การติ�ดติ�อสั!"อสัารอย�างไม�เป็'นทำางการ

1717

ล�กษณะและป์8ญหาในการต�ดต(อสั/�อสัารล�กษณะและป์8ญหาในการต�ดต(อสั/�อสัาร ล�กษณะในการต�ดต(อสั/�อสัาร

ป็6จัจั�ยสัาค�ญ 2 ป็ระการทำ*"ม*อ�ทำธ์�พัลติ�อป็6ญหาทำ*"เก�ดข(0นในการติ�ดติ�อสั!"อสัารขององค การ ได�แก� ทำ�ศทำางของการสั!"อสัาร และป็ระเภทำของข�อม%ล1. การต�ดต(อสั/�อสัารจัากข+างบนสั*(ข+างล(าง ม�กจัะเป็'นการติ�ดติ�อสั!"อสัาร

แบบเป็'นทำางการ เชี่�น คาสั�"ง หร!อนโยบายขององค การ แค์ทซ์ และค์าหน (1966): การติ�ดติ�อสั!"อสัารเชี่�นน*0ม*ล�กษณะ 5 ป็ระการ

ได�แก�1. คาสั�"งให�ทำางานเฉพัาะเร!"อง ติามคาแนะนางานทำ*"กาหนดข(0น2. ให�ข�อม%ลเก*"ยวก�บว�ธ์*และแนวป็ฏิ�บ�ติ�งานขององค การ3. ให�ข�อม%ลเก*"ยวก�บหล�กการและเหติ,ผู้ลของงาน4. การบอกให�ผู้%�ใติ�บ�งค�บบ�ญชี่าร�บทำราบถ่(งผู้ลการป็ฏิ�บ�ติ�งาน5. การจั�ดหาข�อม%ลทำ*"คาดหว�งเพั!"อชี่�วยให�เข�าใจัเป็.าหมายของ

องค การได�ด*ย�"งข(0น

1818

เชสัเตอร ไอ . บารนารด (1966): เสันอว�า บ,คคลจัะยอมร�บว�าคาสั�"งทำ*"ได�ร�บม*ความชี่อบธ์รรมติ�อเม!"อ

1. เขาสัามารถ่เข�าใจัว�ากาล�งม*การติ�ดติ�อสั!"อสัารก�นอย%� 2. ในชี่�วงเวลาทำ*"จัะติ�องทำาการติ�ดสั�นใจั เขาเชี่!"อว�าข�อม%ล

ทำ*"ได�ร�บสัอดคล�องก�บว�ติถ่,ป็ระสังค ขององค การ 3. ในชี่�วงเวลาทำ*"จัะติ�องทำาการติ�ดสั�นใจั เขาเชี่!"อว�า

สัอดคล�องก�บผู้ลป็ระโยชี่น สั�วนติ�วของเขา 4 . เขาม*ความพัร�อมทำ�0งร�างกายและจั�ติใจัทำ*"จัะสัามารถ่

ป็ฏิ�บ�ติ�คาสั�"งน�0นๆ

1919

2. การต�ดต(อสั/�อสัารจัากข+างล(างข-.นสั*(ข+างบน องค การอาจัสัร�างระบบการติ�ดติ�อสั!"อสัารล�กษณะน*0ได� 2 ป็ระการ ค!อ

1. ผู้%�บร�หารให�การสัน�บสัน,นสั�งเสัร�มให�ผู้%�ใติ�บ�งค�บบ�ญชี่าเสันอข�อม%ล

2. ผู้%�ใติ�บ�งค�บบ�ญชี่าสัม�ครใจัทำ*"จัะให�ข�อม%ลก�บผู้%�บร�หารด�วยความเติ:มใจั ข�อม%ลทำ*"ได�มาอาจัได�มาจัากการออกแบบสัารวจั การป็ระชี่,มร�วมก�นอย�างไม�เป็'นทำางการ หร!อการจั�ดกล�องแสัดงความค�ดเห:นหร!อข�อแนะนา

ในการป็ร�บป็ร,งงาน ข�อม%ลติ�างๆทำ*"ม*ความสัาค�ญอาจัสั�งไม�ถ่(งผู้%�บร�หารเน!"องจัาก

- ผู้%�บร�หารไม�ให�ความสันใจัในการร�บฟั6งผู้%�ใติ�บ�งค�บบ�ญชี่า- ข�อม%ลทำ*"ถ่%กจั�ดสั�งข(0นถ่%กบ�ดเบ!อนเน!"องจัากการทำ*"ผู้%�ใติ�บ�งค�บบ�ญชี่า

ม�กสั!"อความหมายทำ*"ไม�ติรงก�บความจัร�ง 3. การต�ดต(อสั/�อสัารในระด�บหร/อระนาบเด�ยวก�น

เเป็'นการติ�ดติ�อสั!"อสัารทำ*"ม*การสั�งผู้�านข�อม%ลและร�บข�อม%ลระหว�างพัน�กงานในระด�บเด*ยวก�นภายในองค การ

การติ�ดติ�อสั!"อสัารล�กษณะน*0จัะชี่�วยสัร�างความสั�มพั�นธ์ ของพัน�กงานในองค การ เพัราะพัน�กงานม*แนวโน�มทำ*"จัะพั("งพัาอาศ�ยซึ่("งก�นและก�นมากกว�า

การเข�าพับผู้%�บ�งค�บบ�ญชี่า

2020

ป์8ญหาในการต�ดต(อสั/�อสัารป์8ญหาในการต�ดต(อสั/�อสัาร ป็6จัจั�ยทำ*"ม*อ�ทำธ์�พัลติ�อป็ระเภทำของป็6ญหาในการติ�ดติ�อสั!"อสัารขององค การ ป็6จัจั�ยทำ*"ม*อ�ทำธ์�พัลติ�อป็ระเภทำของป็6ญหาในการติ�ดติ�อสั!"อสัารขององค การ

- - ป์ระการแรกป์ระการแรก ได�แก� ทำ�ศทำางของการติ�ดติ�อสั!"อสัาร ได�แก� ทำ�ศทำางของการติ�ดติ�อสั!"อสัาร- - ป์ระการสัองป์ระการสัอง ได�แก� ป็ระเภทำของข�อม%ล ได�แก� ป็ระเภทำของข�อม%ล

ป็6ญหาทำ*"เจั�าหน�าทำ*"ป็ระสับในติ�ดติ�อสั!"อสัารก�บผู้%�บร�หาร ค!อ ป็6ญหาทำ*"เจั�าหน�าทำ*"ป็ระสับในติ�ดติ�อสั!"อสัารก�บผู้%�บร�หาร ค!อ1. 1. ได�ร�บคาสั�"งให�ทำางานโดยไม�ทำราบว�างานน�0นม*ความสัาค�ญอย�างไรได�ร�บคาสั�"งให�ทำางานโดยไม�ทำราบว�างานน�0นม*ความสัาค�ญอย�างไร

2. 2. ไม�ทำราบว�างานทำ*"ทำาไป็แล�ว ม*ผู้ลงานเป็'นทำ*"พั(งพัอใจัหร!อไม� ไม�ทำราบว�างานทำ*"ทำาไป็แล�ว ม*ผู้ลงานเป็'นทำ*"พั(งพัอใจัหร!อไม�3. 3. ไม�ม*การแจั�งให�ทำราบถ่(งป็ร�ชี่ญาขององค การไม�ม*การแจั�งให�ทำราบถ่(งป็ร�ชี่ญาขององค การ

เพั!"อให�การทำางานของเจั�าหน�าทำ*"ผู้%�ป็ฏิ�บ�ติ�งานสัอดคล�องก�บสั�"งทำ*"ฝ่=ายบร�หารเพั!"อให�การทำางานของเจั�าหน�าทำ*"ผู้%�ป็ฏิ�บ�ติ�งานสัอดคล�องก�บสั�"งทำ*"ฝ่=ายบร�หาร ติ�องการ อาจัดาเน�นการได�โดยการออกคาสั�"งทำ*" ติ�องการ อาจัดาเน�นการได�โดยการออกคาสั�"งทำ*"

1. 1. ไม�คล,มเคร!อไม�คล,มเคร!อ2. 2. ชี่�ดเจันชี่�ดเจัน

3. 3. ม*รายละเอ*ยดทำ*"เพั*ยงพัอม*รายละเอ*ยดทำ*"เพั*ยงพัอ4. 4. ม*การกาหนดให�ชี่�ดเจันเก*"ยวก�บเวลา และสัถ่านทำ*" ระยะเวลาเร�"มติ�น ม*การกาหนดให�ชี่�ดเจันเก*"ยวก�บเวลา และสัถ่านทำ*" ระยะเวลาเร�"มติ�น

และสั�0นสั,ดและสั�0นสั,ด5. 5. สัอดคล�องก�บหน�าทำ*" ความสัามารถ่ของผู้%�ร�บข�อม%ล สัอดคล�องก�บหน�าทำ*" ความสัามารถ่ของผู้%�ร�บข�อม%ล

6. 6. สัอดคล�องก�บกระบวนการและคาชี่*0แนะติ�าง ๆสัอดคล�องก�บกระบวนการและคาชี่*0แนะติ�างๆ7. 7. สัอดคล�องก�บเป็.าหมายและว�ติถ่,ป็ระสังค ขององค การสัอดคล�องก�บเป็.าหมายและว�ติถ่,ป็ระสังค ขององค การ

21

5. กระบวนการต�ดสั�นใจัในองค์การ

การต�ดสั�นใจั (Decision making)เฮอรเบ�รต ไซ์มอน : ความสัาเร:จัในด�านติ�างๆของ

องค การข(0นอย%�ก�บความสัามารถ่ของผู้%�บร�หารทำ*"จัะติ�ดสั�นอย�างฉลาดและได�ผู้ลด*

แกร� เดสัเลอร (2004) : ได�ให�คาจัาก�ดความของคาว�า “ค์&าต�ดสั�น” ได�แก� การเล!อกทำางเล!อกหน("งจัากหลายๆ ทำาง

เล!อกทำ*"ม*อย%� และให�คาน�ยามของ “การต�ดสั�นใจั” ค!อ กระบวนการในการพั�ฒนาและว�เคราะห ทำางเล!อกติ�างๆ และทำาการเล!อกทำางเล!อกหน("ง

2222

ข+อจั&าก�ดในการต�ดสั�นใจัของผู้*+บร�หารข+อจั&าก�ดในการต�ดสั�นใจัของผู้*+บร�หาร 1. การต�ดสั�นใจั มารต�น แกนนอน (1977) : การติ�ดสั�นใจัของผู้%�บร�หารจัะถ่%กจัาก�ด

ด�วย ม�ติ�ของระบบการวางแผู้นและควบค,ม , ม�ติ�การออกแบบขององค การ และม�ติ�กระบวนการพัฤติ�กรรมภายในองค การ นอกจัากน*0

ย�งอาจัถ่%กจัาก�ดจัากสัถ่านการณ สัภาพัแวดล�อมภายนอกอ*กด�วย

อม�ไต เอทซ์�โอน� (1961) : องค การสัามารถ่จั�ดร%ป็แบบให�อย%�บนฐานของ 2 ป็6จัจั�ย ซึ่("งได�แก� ชี่น�ดของอานาจัทำ*"องค การม*อ�ทำธ์�พัล

เหน!อพัน�กงาน และป็ระเภทำของการทำ*"องค การติ�องการให�พัน�กงานเข�ามาม*สั�วนร�วมมากน�อยเพั*ยงใด

2323

อม�ไต เอทซ์�โอน� : แบ�งป็ระเภทำของอานาจัทำ*"องค การม*อ�ทำธ์�พัลเหน!อพัน�กงาน ค!อ

1. องค การสัามารถ่ใชี่�อานาจัในการบ�งค�บให�พัน�กงานป็ฏิ�บ�ติ�ติามแผู้นการป็ฏิ�บ�ติ�งาน

2. องค การสัามารถ่ใชี่�สั�"งจั%งใจัการป็ฏิ�บ�ติ�งานโดยให�รางว�ลก�บผู้%�ทำางานติามทำ*"องค การคาดหว�ง

3. องค การอาจัใชี่�อานาจัในเชี่�งป็ทำ�สัถ่าน ซึ่("งได�แก� การทำ*"พัน�กงานยอมเชี่!"อฟั6งและป็ฏิ�บ�ติ�ติามคาสั�"ง เน!"องจัากติ�องการเป็'นสั�วนหน("งขององค การน�0น

เม!"อองค การใดก:ติามใชี่�อานาจัในการบ�งค�บ พัน�กงานก:จัะติอบสันองในเชี่�งป็ฏิ�ป็6กษ ซึ่("งก:จัะเป็'นผู้ลให�พัน�กงานห�างเห�นจัากการม*สั�วนร�วมก�บองค การ อานาจัในการให�ป็ระโยชี่น ม�กจัะเป็'นป็6จัจั�ยทำ*"ม*อ�ทำธ์�พัลให�พัน�กงานเข�ามาม*สั�วน

ร�วมโดยไติร�ติรองถ่(งผู้ลป็ระโยชี่น ทำ*"ตินจัะได�ร�บว�าม*มากน�อยเพั*ยงใด และสั,ดทำ�ายค!อ อานาจัในเชี่�งป็ทำ�สัถ่าน

ม�กสั�งผู้ลให�เก�ดความผู้%กพั�นทำางใจัในการเข�ามาม*สั�วนร�วมก�บองค การ และพัน�กงานม�กป็ฏิ�บ�ติ�ติามคาสั�"งด�วยความสัม�ครใจั

2424

2. ระด�บขององค์การ ท�ลค์อต พารสั�นสั : ในองค การม*อย%� 3 ระด�บ

1. ระด�บเทค์น�ค์ : ซึ่("งเป็'นระด�บทำ*"ม*การผู้ล�ติจัร�ง 2. ระด�บการจั�ดการ : ซึ่("งทำาหน�าทำ*"ป็ระสัานงานก�จัการด�าน

ติ�างๆ 3. ระด�บสัถาบ�น : ซึ่("งป็ระกอบด�วยผู้%�บร�หารระด�บสั%งทำ*"คอย

ด%แลสัอดสั�องการเป็ล*"ยนแป็ลงของสัภาพัแวดล�อมภายนอก และกาหนดเป็.าหมายภาพัรวมขององค การ

3. เวลา ผู้%�บร�หารม*การใชี่�เวลาในการบร�หารงานแติกติ�างก�นในการติ�ดสั�น

ใจั ผู้%�บร�หารในระด�บสั%งม�กจัะใชี่�เวลาในการติ�ดสั�นใจัมากกว�าผู้%�บร�หารในระด�บติ"ากว�า

2525

การต�ดสั�นใจัโดยใช+กล$(ม อ� .แฟรงค์ แฮร�สั�น : สัร,ป็ถ่(งการใชี่�กล,�มชี่�วยติ�ดสั�นใจัว�าม*

ป็ระโยชี่น เน!"องจัากจัะได�ความร% �และข�อม%ลมากข(0นจัากสัมาชี่�กของกล,�ม ทำาให�ม*การมองป็6ญหาอย�างรอบด�านและม*ทำางเล!อกเพั�"มข(0น

สั(วนข+อเสั�ย ค!อ สัมาชี่�กของกล,�มทำ*"ร �วมติ�ดสั�นใจัอาจัถ่%กกดด�นโดยมติ�ของเสั*ยงข�างมาก หร!ออาจัม*สัมาชี่�กบางคนม*อ�ทำธ์�พัลติ�อกล,�ม และเม!"อกล,�มได�ข�อติกลงร�วมก�นเบ!0องติ�นแล�ว อาจัเป็'นการป็ฏิ�เสัธ์ทำางเล!อกอ!"นทำ*"ด*กว�าเพัราะติ�องย(ดถ่!อติามมติ�ทำ*"ได�ติกลง

ก�นไว�

2626

ร*ป์แบบของการต�ดสั�นใจั โดยทำ�"วไป็ เร!"องการติ�ดสั�นใจัม�กให�ความสันใจัในเร!"อง 2 ป็ระการ ค!อ

(Gannon, 1977)- ร*ป์แบบป์ท�สัถาน ซึ่("งเน�นว�าผู้%�บร�หารควรติ�ดสั�นใจัอย�างไร

- ร*ป์แบบเช�งอธ์�บาย โดยศ(กษาว�าผู้%�บร�หารติ�องติ�ดสั�นใจัจัร�งๆ อย�างไร

ค์(าน�ยมท��ใช+ในการต�ดสั�นใจั เจัมสั แอนเดอรสั�น (1944) : แบ�งค�าน�ยมเป็'น 5 ป็ระเภทำ ค!อ

1. ค์(าน�ยมขององค์การ ผู้%�ติ�ดสั�นนโยบายทำ*"เป็'นเจั�าหน�าทำ*"ของร�ฐอาจัได�ร�บอ�ทำธ์�พัลจัากว�ฒนธ์รรมของหน�วยราชี่การทำ*"ตินสั�งก�ดอย%� เชี่�นบาง

หน�วยงานม*ล�กษณะการติ�ดสั�นใจัในเชี่�งอน,ร�กษ หร!อเป็'นหน�วยงานทำ*"ม*หน�วยงานอ!"นเป็'นค%�แข�งในการดาเน�นงานจัาเป็'นทำ*"จัะติ�อง

ด�0นรนแข�งข�นเพั!"อความอย%�รอด 2. ค์(าน�ยมในแวดวงว�ชาช�พ ม�กม*แนวทำางการฝ่Aกฝ่นอบรมมวล

สัมาชี่�กในวงการว�ชี่าชี่*พัของตินให�ม*ค�าน�ยมในการดาเน�นชี่*ว�ติ ทำ*"สัอดคล�องก�บล�กษณะว�ชี่าชี่*พัน�0นๆ เชี่�น อาชี่*พัคร% แพัทำย น�กบ�ญชี่* หร!อน�กกฎหมาย

2727

3. ค์(าน�ยมสั(วนบ$ค์ค์ล หล*กเล*"ยงไม�พั�นทำ*"จัะใชี่�ค�าน�ยมสั�วนติ�วในการป็กป็.อง ค,�มครอง หร!อสั�งเสัร�ม แม�ค�าน�ยมสั�วนบ,คคลเป็'นเร!"องสัาค�ญ แติ�การติ�ดสั�นใจัในเร!"องใดๆ ก:ม�ได�หมายความว�าจัะติ�องเก�ดข(0นจัากค�าน�ยม

สั�วนบ,คคลเสัมอไป็ 4. ค์(าน�ยมในนโยบาย การติ�ดสั�นนโยบายใดๆ ม�กจัะได�ร�บอ�ทำธ์�พัล

จัากค�าน�ยมขององค การ ค�าน�ยมในแวดวงว�ชี่าชี่*พัและค�าน�ยมสั�วนบ,คคลก:ติาม ผู้%�บร�หารอาจัติ�ดสั�นใจัโดยคาน(งถ่(งป็ระโยชี่น สัาธ์ารณะ ความเชี่!"อทำ*"

เห:นว�าเป็'นเร!"องทำ*"ถ่%กติ�อง การติ�ดสั�นนโยบายด�งกล�าวอาจัข�ดหร!อแย�งก�บค�าน�ยมอ!"นๆ

5. ค์(าน�ยมในอ$ดมค์ต� เป็'นค�าน�ยมทำ*"เก*"ยวข�องก�บความเชี่!"อในแนวทำางการดาเน�นการของสั�งคม และเป็'นติ�วกาหนดทำ�ศทำางชี่*0นาการ

ดาเน�นชี่*ว�ติของผู้%�ทำ*"ม*ความเชี่!"อในค�าน�ยมด�งกล�าว

28

6. ภาวะผู้*+น&าภายในองค์การ

แกร�� เดสัเลอร (2004) : ภาวะผู้*+น&า ค!อ การม*อ�ทำธ์�พัลให�ผู้%�อ!"นทำางานให�ด�วยความเติ:มใจัเพั!"อให�บรรล,ว�ติถ่,ป็ระสังค ขององค การ ซึ่("งผู้%�นาติ�องอาศ�ยความ

สัามารถ่และค,ณล�กษณะในการโน�มน�าว ชี่�กจั%ง หร!อเป็ล*"ยนแป็ลงการกระทำาของบ,คคลหร!อกล,�ม ให�สัามารถ่ร�วมก�นทำางาน เพั!"อให�บรรล,ว�ติถ่,ป็ระสังค ของ

องค การได�การศ(กษาเก*"ยวก�บภาวะผู้%�นาสัามารถ่แบ�งได�เป็'น 3 แนวค�ด ด�งน*0

1 ) การศ(กษาค,ณล�กษณะและทำ�กษะของผู้%�นา (The Traits and Skill of Leadership)

2) การศ(กษาพัฤติ�กรรมของผู้%�นา (Behaviors of Leadership)3) การศ(กษาภาวะผู้%�นาติามทำฤษฎ*สัถ่านการณ (Situation

Theories of Leadership หร!อ Contingency Theories)

2929

แนวค์�ดท��เก��ยวก�บภาวะผู้*+น&า

1. ทฤษฎี�การศ์-กษาค์$ณล�กษณะและท�กษะของผู้*+น&า ค!อ การแสัวงหาค,ณล�กษณะของผู้%�นาทำ�0งหลายในโลกว�า ม*ล�กษณะ

ทำ*"เหม!อนก�นป็ระการใด ล�กษณะทำ*"ไม�เป็ล*"ยนแป็ลงของบ,คคล ซึ่("งสัามารถ่โน�มน�าวให�ผู้%�อ!"นทำาติามในสั�"งทำ*"ติ�องการ สัาหร�บทำ�กษะได�แก�

ความสัามารถ่ทำ*"จัะทำาบางสั�"งบางอย�างได�อย�างม*ป็ระสั�ทำธ์�ผู้ล ค์$ณล�กษณะและท�กษะ 6 ป์ระการ ได+แก(

1. ผู้%�นาติ�องม*แรงป็รารถ่นาทำางานให�ป็ระสับความสัาเร:จั2. ผู้%�นาม*แรงจั%งใจัให�นา3. ผู้%�นาม*ความซึ่!"อสั�ติย และม*เก*ยรติ�4. ผู้%�นาม*ความม�"นใจัตินเอง5. ผู้%�นาม*ความสัามารถ่ในการเร*ยนร% �6. ผู้%�นาม*ความร% �ด�านธ์,รก�จั

3030

2. ทฤษฎี�การศ์-กษาพฤต�กรรมของผู้*+น&า ค!อ การแสัวงหาพัฤติ�กรรมทำ*"คล�ายก�นของผู้%�นาทำ�0งหลาย เชี่�น

- ผู้%�นาทำ*"ม*พัฤติ�กรรมให�ความสัาค�ญก�บงาน - ผู้%�นาทำ*"ม*พัฤติ�กรรมให�ความสัาค�ญก�บคน

การศ(กษาของ น�กว�ชาการท��มหาว�ทยาล�ยแห(งร�ฐโอไฮโอ (1953) : ค�นพับพัฤติ�กรรมผู้%�นา

2 แบบ ค!อ พัฤติ�กรรมทำ*"ม,�งความสัาเร:จัของงาน และพัฤติ�กรรมทำ*"ม,�งไป็สั%�ความสั�มพั�นธ์ ทำ*"ด*ในการทำางาน

การศ์-กษาภาวะผู้*+น&าท��มหาว�ทยาล�ยม�ช�แกน (1947) : เสันอพัฤติ�กรรมทำ*"ม,�งเน�นคนงาน และม,�งเน�นการผู้ล�ติ

มหาว�ทยาล�ยไอโอวาได+ศ์-กษาภาวะผู้*+น&าออกเป์>น 3 ร*ป์แบบ : 1) ผู้%�นาแบบเผู้ด:จัการ 2) ผู้%�นาแบบป็ระชี่าธ์�ป็ไติย และ 3) ผู้%�นาแบบ

ป็ล�อยเสัร*

3131

3. การศ์-กษาภาวะผู้*+น&าตามทฤษฏี�สัถานการณ ให�ความสัาค�ญติ�อป็6จัจั�ยสัถ่านการณ ติ�างๆ ทำ*"กาหนดความสัาเร:จัของ

ผู้%�นาติ�างๆ ในองค การ พ�ทยา บวรว�ฒนา (2541) : ได�ยกติ�วอย�างกล,�มทำฤษฎ*น*0ไว� 5

ทำฤษฏิ* ได�แก�- ทำฤษฏิ*ผู้%�นาแบบป็ระชี่าธ์�ป็ไติยและเผู้ด:จัการ- ทำฤษฏิ*ผู้%�นาแบบคาน(งถ่(งเป็.าหมายของคนงาน- ทำฤษฏิ*วงจัรชี่*ว�ติกาหนดผู้%�นา- ทำฤษฎ*การเพั�"มความสัามารถ่ของผู้%�นาในการติ�ดสั�นใจั- ทำฤษฏิ*ผู้%�นาติามสัถ่านการณ ของ ฟัDดเลอร (1967)

3232

สั��งท��น(าสันใจั จัะทำราบได�อย�างไรว�าผู้%�นาป็ระเภทำใด ? ค!อผู้%�นาทำ*"ด*

ทำ*"สั,ดทำ*"องค การติ�องการ แติ�ละองค การอาจัม*ความติ�องการผู้%�นาทำ*"ม*ล�กษณะ

ค,ณสัมบ�ติ� หร!อพัฤติ�กรรมแติกติ�างก�นไป็ติาม สัถ่านการณ ซึ่("งเป็'นไป็ติามทำฤษฏิ*ด�านสัถานการณ

3333

จับการนาเสันอ บทำทำ*" จับการนาเสันอ บทำทำ*"๕๕