УНИВЕРЗИТЕТ „ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ“ – ШТИП

ФАКУЛТЕТ ЗА ПРИРОДНИ И ТЕХНИЧКИ НАУКИ

ИНДУСТРИСКА ЛОГИСТИКА

Семинарски труд по предметот:

Информациони системи

Тема:

Oпшто за информациони системи

Mентор : Изработил :

Проф. Др.Зоран Десподов

Мај ,Кавадарци 2012

Содржина

Стр.

Вовед ........................................................................................................ 3

Поим за информациски систем ........................................................... 6

Елементи и карактеристики на системот

и информациските системи ................................................................ 8

Видови на информациони системи ................................................... 10

Животен циклус на развојниот систем

(System Development Life-Cycle (SDLC)) ............................................ 11

Животниот циклус и фази на развој

на информациски системи .................................................................. 12

Користена литература .......................................................................... 15

2

Вовед

Проектирање на информациони системи (IS) е комплексна креативна

активност која бара систематски приод, методологија соодветни технолошки

способности. За организацијата која го надорадува IS, и ги прати

достигнуањата во технологијата и методологијата на проектирање , не е

соодветно да се залагаат за стандарди кои ќе дефинира цврст пристап,

методи, алатки и документација , не земајќи ги во предвид видот на апликација,

нивото на развојот на IS, карактеристики на корисниците и реални особини на

системи во кои IS работи.

.

Во минатото, развој на софтверски производи беше поддржан од страна

на различни видови на алатки и програмирања. Во првата фаза беа користени

машинските јазици (јазици од 1 генерација), чија читливост беше многу мала и

зависела од хардверот. Во втората фаза се користи асемблер (втора

генерација на јазици), кој исто така зависат од хардверот и тешко е да се

прочита. После 1 и 2 генерација јазици, третата фаза, во употребата влегле

јазиците од 3 генерација (3-ти генерации на јазици (3GL)). Јазиците од 3

генерација, како имашинските јазици и асемблер, се процедурално

ориентирани. Со 3GL јазиците, во употреба влегла и техниката на

структурното програмирање. Важна карактеристика на 3GL е нивната

независност од хардвер.

3

Главната предност на воведување на употребата на јазикот од 3

генерација се зголемува продуктивноста на програмирањето, како и

зголемување на квалитетот и брзината на спроведувањето софтверските

производи. Од друга страна, зголемувањето на продуктивноста предизвикува

менување на перформанси (брзина на работа) на тогашниот софтвер и

функционалност (широка примена) на 3GL. Проблемот со малите перформанси

е решен со воведување во употреба на "моќен" хардвер, а проблемот со

намалената функционалност е решен со техничко поврзување на програми

напишани со помош 3GL, асемблер програми или со натамошно зголемување

на можностите на 3GL.

Сепак, очекувањата дека софтверски производи кои се развиени со

користење на 3GL, ги следи потребите на крајните корисници и хардвер ските

способности во седумдесетите години не се постигнати, што доведува до

феноменот наречен софтверска криза. Главната манифестација на

софтверската криза беше дека очекуваните ефекти од развојот на софтверски

производи брзо изостанува, без оглед на значителното зголемување на

инвестициите во овој сектор, кој е илустрирана со дијаграм. Идентификувањето

е следниот проблем на софтверската криза. Користејќи 3GL програмирање

беше неефикасно и долготрајно. Поголем дел од времето за програмирање е

потрошено на одржување на постојните софтверски производи, што го

блокирало понатамошниот развој на IS.

Тврдењето дека поголемиот дел од програмирање минуваше на времето

на одржување на постоечките софтверски производ, може да биде поддржано

од следниве статистички податоци. Според овие бројки 64% од грешки во

развојот на IS се правилата во текот на анализата на корисникот, барања и

проектирањето на IS, додека останатите 36% од грешки се појави во

имплементација на IS. Од овие 64% од "почетокот" грешки, само 30% се

отстранети пред испорака на софтверот. Покрај тоа, касното откривање и

отклонување на грешките во почетната фаза на развојот на софтверските

производи води кон експоненцијален раст на цената на воведување ,

користење и одржување на производот. На пример, поправањето на стратешки

грешки во фазата на одржување чини 100 пати повеќе отколку кога грешката е

откриена на почетокот на проект. Ова доведе до "неприродна" распределба на

4

финансиски средства, инвестираат во развојот на IS, според кои повеќе од 70%

од вкупните средства вложени во развојот на IS ќе го одржува [Mogin et al.

2000].

Графички приказ на феноменот “софтверска криза”

Зголемување на трошоците за одржување на неефикасно програмирање

доведоа до големи доцнења во реализацијата на IS проекти. Според некои

податоци, големи проекти во САД во 1985 година "каснеле" 30 до 45 месеци.

Во согласност со горенаведените факти, на крајот се идентификувани

следниве причини за софтвер криза:

1. Дизајнирање на IS без соодветна примена на методологија води кон лош

проект, присуството на бројни грешки и надминување на определениоот

временски рок во однос на крајот на проектот;

2. Недостатокот на софтверски алатки, кои ќе поддржат проектирање на IS

или автоматизирале постапки на со доволно ниво на стручно знаење.

Ова исто така доведува до ниско-квалитетни проекти поради тешкотиите

во управувањето со проекти, фрагментирана и неконзистентна

документација на деловите од проектот;

3. Недостаток на соодветни софтверски алатки за развој на IS апликации,

што доведува до неефикасна имплементација и одржување на IS.

Сите овие причини доведоа до овие претходно опишани ефекти.

Решението на софтверската криза е, според тоа, се бара во отстранување на

овие три причини. Тоа доведе до формализација на методологии и техники, на

5

дизајн на IS и појава на CASE производи и четвртата генерација јазици (4th

Generation languages (4GL)), во знак на поддршка на соодветните техники и

методологии.

Поим за информациски систем

Методологијата на развој на информациски системи (IS) треба да биде

општо применлив систем на било кој вид, или во "општиот систем". Бара

прецизно да се дефинира она што значи терминот IS, она што се неговите

функции, и она каква е позицијата во системот во кој тфункционира. Поради

овие причини потребно е да се почне од следниве општите концепти и

дефиниции.

Системот е множество на објекти и нивните врски (меѓусебно поврзани

објекти). Објектите на системот се опишани од страна на неговите својства,

наречен атрибути.

Објектите на системот се поврзани со предмети надвор од неговите

граници, и оние со други "дополнително" и така натаму. Границите на системот

дефинират множество на објекти кои ќе бидат разгледувани. Затоа е потребно

да се утврдат границите на системот, да се изолират објектите на интерес од

страна на "надворешната средина" на систем. Ефектот на надворешната

средина на системот наречен "влез" и влијание врз надворешната средина на

системот "излез" на истиот. На системот на сликата може да претставува

оперативен систем, мрежата на патишта или улици, систем за дистрибуција на

електрична енергија, движење на документи во рамките на деловен систем,

движењето на материјал за да биде обработен, и така натаму. Објекти во

системот може да бидат многу различни, и врските помеѓу објекти во системот

и ефектот на надворешната средина на системот се остварува на три начини:

преку размена на материјали, енергија или информации.

6

Општ приказ на системот

Терминот информација во секојдневниот јазик, значи нотификацијата,

објаснувања за пренос на знаења. За поимот на информации се заеднички

следниве дефиниции:

"Информацијата е капацитетот на зголемени знаење" [I. Wilson, 1975];

"Информацијата е нешто што ја укинува или намалува двосмисленоста" [N

Winer 1979].

Од гледна точка на управување и донесување на одлуки, информацијата

може да се смета како било вид на знаењето или пораки што може да се

користат да се подобри управувањето во некој систем. Ако се поврзе

дефиницијата на поимовите систем и информација, може да се изведе

следната општа дефиниција на информациониот систем:

Информационен систем (Eng. Information System) е систем кој во врска

помеѓу објектите, и врска на системот со околината кој остварува размена на

информациите.

Исто така, информационите системи се составен дел на управување

("одржување на саканата организација ") на еден систем. Од оваа гледна точка,

може да се додаде атрибутот "управувачки" и се дефинира управувачки IS како

што е системот за пренос, чување и обработување на податоци

трансформирајќи ги во информации потребни за управувањето.

Податоци и информации, во секојдневниот јазик се користат како синоними.

Сепак, за прецизно разграничување на концептите за кои се говори, потребно е

и ова два термина прецизно да се дефинирани и разграничени.

7

Податок е кодирана претстава за некој од реалниот свет, тој е носител на

информациите и служи за формирање на технички информации, така што тие

можат да бидат зачувани или да се префрлуваат.

Информација е размислен податок за појавата на кој податок приражува.

Крајната интерпретација на некој податок дава самиот примателот

(човекот), со користење на различни процедури за обработка на податоци..

Основната функција на IS е зачувување и пренос на податоци за корисниците

на системот и неговата околина, и нејзината обработка во информациите што

се бараат од страна на корисникот.

Знаењето е изградено врз основа на новите информации кои се градат на

постојните знаење.

Истите податоци може да се толкува поинаку од страна на различни луѓе во

зависност од своето знаење.

Елементи и карактеристики на системот и информациските системи

Тие можат да се разликуваат од следниве елементи на системот и да ги

дефинира нејзините главни карактеристики:

1. Потсистеми или компоненти кои припаѓаат на системот;

2. Границите, се дефинираат со степен и опсег на системот;

3. Околина е сè што е надвор од системот, но сепак во однос на

системот;

4. Влезови се елементи кои влеваат во системот од околината;

5. Излези се елементи кои го напуштаат системот;

6. Интерфејсот е врска помеѓу системот и неговата околина;

7. Ограничувања, кои ги сочинуваат внатрешните и надворешните

фактори кои го детерминираат и ограничуваат функционирањето на

системот;

8. Карактеристики кои ја опишуваат организацијата, интеракција,

меѓузависност и интеграција.

8

Организационата структура на системот, или хиерархиски односи, кои се

одредени со формалната комуникација и управување со ланец (на пример,

институција, компанија). Интеракција на начин на кој индивидуалните

компоненти работат заедно со други компоненти (на пример за јавни набавки

за производство, производство со продажба). Меѓусебната зависност покажува

дека еден подсистем зависи од друг (влез) за да може да функционира, додека

интеграционата мерка на поврзување со компонентите.

За информациониот систем може да се издвојат основните елементи и

дефинирани нивните главни карактеристики: (1) системи за известување

односно информациони системи, (2) системи за управување со информациите

релевантни за организацијата итимот, (3) Системи за управување со содржини

на човековите активности [Checkland, 1980].

Терминот информациски систем вклучува системи кои се поддржани од

страна на компјутерот, т.е компјутер ("компјутеризирани", "компјутер") и

системи кои не се потпираат на компјутери, но обработуваат информации.

Целта на IS е да се соберат и да се обезбедат информации за корисниците во

еден или повеќе деловни на системот, и може да се нарече организациски IS.

Корисници на информациски системи што управуваат со работниците

(вработените, кадар), клиентите и други. За управување со информации е

направено без оглед на видот на системот се состои од : собирање на

податоци, снимање и меморијата, обработка на податоци, складирање и

пронаоѓање, и прикажување на информации во соодветните форма.

Информацискиот систем е потсистем на работниот систем. Се состои од

внесување на влезни податоци и излезни информации, процеси обработка на

податоци за вистинската вредност за системот) и извршители (луѓе, програми,

компјутери). Работните системи составени од материјалот влез и излез

(суровини, енергија, производи) и протокот на информации (пораки,

документи). На влезот на работниот систем е начин за излез од секој друг

работен систем. Работниот системи содржи процеси (на пример, третман,

преработка, производство) и повратни информации (на пример споредба

планирање и извршување), складирање на податоци (информации), директори

(луѓе, машини, алати, суровини), складирање на материјалите, ... .

9

Информационен систем определува следниве карактеристики: комплекс

на животната средина, што е тешко целосно да се дефинира, комплексен

интерфејс спрема околината, која вклучува различни влезови и излези, на

сложени односи помеѓу влезови и излези (структурни и алгоритамски), и голем

обем и сложеност на податоците. Проблемите на инженеринг, изградба и

одржување на IS се надвор од важноста за еден работен систем.

Информацијата стана управувачки ресурс или еднакви вредности како што се

сопственост (средства), човечки ресурси или капитал. Информацискиот систем

содржи /претставува знаење организација која го поддржува. IS и

апликацијата се покажува преку потреба за одржување на конкурентноста

или постигнувањето на помпетентен престижот на работниот систем. Работни

системи во кои IS се применува се високо зависни за целосно располагање IS

низ времето.

Видови на информациони системи

Може да разликува следните видови на информациони системи:

1. Трансакциски информациони системи (TIS) [Transaction

Processing System (TPS), синоним Data Procesing System], кој е

наменет за снимање и процесирање на информации за бизнис

трансакции;

2. Менаџмент на информациони системи (UIS) [Management

Information System (MIS)], чија задача е да се поддржат

функциите за управување врз основа на докажано математички

/ статистички методи;

3. Систем за поддршка на одлучувања (SPO) [Decision Support

System (DSS)], која се користи за да се одлучи врз основа на

неструктурирани податоци од различни извори;

4. Извршни информациски системи [Executive Information System

(EIS)], која претставува подваријанта на IS за извршниот

директор;

5. Експертски системи (ES) [Expert System (ES)], или системи со

вградени знаење, размислувањ и симулации;

10

6. Системи за автоматизација на канцеларијата [Office Automation

Systems (ОАS)];

7. Системи за групна поддршка [Група за поддршка на

системотGroup Support System, Groupware (GSS)].

Нивоа на управување на IE се прикажани во табелата

Информациони

системи

Информација,

кога

Корисници, кој Управување

Трансакциони Обработка на

податоци, дневно

Ниско

раководство

оперативно

Управувачки Збирна,

периодично

Средно

раководство

Тактичко

За поддршка на

одлучување

Синтетизирани

“ad hoc”

Високо

раководство

Стратегиско (што

ако)

Животен циклус на развојниот систем

(System Development Life-Cycle (SDLC))

Името на развојниот животниот циклус зависи од контекстот во кој тој се

користи. Може да да се екстрахира од следниот однос на животниот циклус: од

животниот циклус на IS, на животниот циклус на развој на софтвер и

животниот циклус на развој на апликации. Плаќањето на животниот циклус

обезбедува конзистентен и стандардизиран начин на развојот на IS. Целта на

следење на животниот развоен циклус овозможува правилно планирање,

извршување и следење на развојот на проектот.

Животниот циклус ги дефинира фазите и задачите (активности), што

значи дека треба да се направи за време на развојот, без оглед на големината

11

на системот кој се гради. Секоја поединечна активност произведува резултат

множество на резултати. Циклусот обезбедува "контролни точки" за следење

на напредокот, евалуација на резултатите и донесува одлуки за следните

чекори. Проектот ќе трае преку фазите на животниот циклус.

Пример: За животниот циклус на развој на софтвер може да се

дефинира следните фази и задачи:

• Анализа на потребите и дизајнот (Requestments Analysis and

Specification);

• Концептуален / системски дизајн (Konceptual / System Design);

• Детален / програмски дизајн (Detailed/Program Design);

• Имплементација / кодирање (Implementation/Coding);

• Поединечно и интегрално тестирање (Unit/Integration Testing);

• Тестирање на системот (System Testing);

• Испорака на систем (System Delivery).

Животниот циклус и фази на развој на информациски системи

За животниот циклус на развој на IS потребно е да се дефинира

посложена фаза.

Стратешко планирање на развој на IS започнува со снимањето на

условите (прва стратегија). Придонесува за утврдување на бизнис целите,

идентификување на проблемите и идеи, утврдување на начини на решавање

на нив, и дефинирање на барањата поставени врз системот. Вклучува

физибилити студии и јасна анализа на проблематичните области и утврдување

на (границата) на проектот. Планирање на проектот се состои од развивање на

план за работа, определување на кадар за управување со проекти и

12

мониторинг на проектот. Работната цел е создавање главен проект за

компјутеризација.

Детална анализа е детална анализа што се одредуваат границите на

проектот и барањата на бизнис. Изведување на детална анализа на

постоечките системи, и на деловните проблеми и барања. Спецификацијата

бара детален опис на условите за IS, се обликува, така што дизајнерите се

разберат меѓусебно. Таа претставува модел за идните системи.

Обликување на системот, или дизајн (моделирање) IS е поглед на

дизајнерот за иднината . Се користи за донесување на одлуки за тоа како да

се изгради систем. Содржи дизајнирани неопходни решенија. Постојат

решенија, кои не може да бидат дизајнирани.

Изработка (имплементација) подразбира внесување на бази на

податоци (BP) , процес на кодирање (функција) на новиот IS, и се прави по

изборот на компјутерската платформа. Тестирање е проверка на вградени

компоненти. Интеграција и проверка на системот се поврзува со здружување на

делови и проверка на целината, за да се докаже дека системот работи (што е

соодветно дизајнирано), и да го направи она што се бара (да е направен

вистинскиот систем кој ги исполнува условите на корисниците).

Дијаграм за животниот циклус и фазата на развој на IS

13

Воведување во примената на системот претставува трансфер на

работни активности и конверзија на податоците од стариот во новиот систем.

Одржување се состои од промени во системот за да ги подобри своите

перформанси (перформанси),подобрувања или прилагодување на начинот на

употреба. Одржување и поддршка вклучува добавувачи на опрема, технички

персонал за поддршка на корисниците на информативниот систем за време на

своето користење, одржување и план за развој.

Нов развоен циклус се врши по разгледувањето на целиот систем и се

заклучува дека се потребни големи промени поради промени во работниот или

промена во делови или целини. Нов развоен циклус, често претставува еден

нов проект. На сликата се наведени типични фази на развој животниот циклус

на софтверот, без нагласување дали да се работи со дискретни и / или

секвенцијален активности.

Животниот циклус на развивање на софтвер

14

Користена литература

Литературата која беше искористена за изработка на оввој семинарски труд е

превземена од пребарувања на веб страната www.google.com .

15