Upload
saifuddin-ariapour
View
131
Download
14
Embed Size (px)
DESCRIPTION
ornek
Citation preview
U.Ü.M.M.F Makine Müh. Bölümü Makine Elemanları1 Dersi Yaz Okulu Yıl içi Sınavı
16.07.2007
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Soru1. Cıvatalara ön gerilme kuvvetinin verilme sebepleri nelerdir? Şekil çizerek açıklayınız.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Soru 2.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Soru 3.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Soru 4.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Soru 5.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Süre: 75 dakika, sorular eşit ağırlıktadır. Prof. Dr. Emin Güllü
St60 malzemesinden şekildeki gibi tornalama
yolu ile imal edilmiş olan milin B noktası
55000 Nmm’lik değişken eğilme momenti ile
aynı anda 25 N/mm2 lik sabit burulma
gerilmesine maruz kalmaktadır. Emniyet
katsayısının 1,5 olabilmesi için bu makine
elemanının bu noktasındaki çapının kontrolünü
yapınız. kç=1,65 olarak veriliyor, diğer faktörleri
kendiniz seçiniz.
St42 malzemesinden, genişlikleri 60 ve 45 mm ve
kalınlıkları da 25 ve 12 mm olan iki parça şekilde
gösterildiği gibi kaynak yolu ile birleştirilmiştir.
İşletmede 50 Nm’lik değişken bir eğilme momenti
ile zorlanan ikinci sınıf bu kaynağın, emniyet
katsayısının 3 olabilmesi için kaynak dikiş kalınlığı ne
olmalıdır? ky=0,85; kb=0.90 ve kkç=2,5 alınabilir.
Kaynak uçları temiz olarak elde edilememiştir.
Şekil bir kompresöre ait silindir kapağının
bağlantısını gösteriyor. M12’lik 6 adet 8.8 kalitesinde
ve tornalama yöntemi ile imal edilmiş cıvatanın
kullanıldığı bu bağlantıda hava basıncı 0…4 N/mm2
ve silindir çapı 200 mm dir. Buna göre: Montaj
esnasında cıvataya verilecek ön gerilme kuvvetinin
45000 N olması istendiğine göre cıvata çaplarını
kontrol ediniz. Cıvatalarda yaylanmaya katılan boy
40 mm olarak alınacaktır. Parça rijitliği 700000
N/mm dir.
Bir kasnak 50 mm çapındaki mile uygu kaması ile
bağlanmak istenmektedir. Nakledilen güç 3 kW
devir ise dakikada 2500 ise, kamanın boyu ne
kadar olmalıdır? Daha zayıf olan kasnak
malzemesi GG20 ve emniyet katsayısı 2 olarak
istenmektedir. Milin dönmesi düzgündür.
U.Ü.M.M.F Makine Mühendisliği Bölümü Makine Elemanları1 Dersi Final Sınavı
B G R U B U
12.01.2005
Soru 1.
Soru 2.
Soru 3.
Soru 4.
St60 malzemesinden şekildeki gibi tornalama
yolu ile imal edilmiş olan milin B noktası
55000 Nmm’lik değişken eğilme momenti ile
aynı anda 25 N/mm2 lik sabit burulma
gerilmesine maruz kalmaktadır. Emniyet
katsayısının 1,5 olabilmesi için bu makine
elemanının C noktasındaki çapının kontrolünü
yapınız. kç=1,65 olarak veriliyor diğer faktörleri
seçiniz.
St42 malzemesinden, genişliği 45 mm olan iki parça
Şekilde gösterildiği gibi kaynak yolu ile
birleştirilmiştir. İşletmede 0-50 Nm luk bir titreşimli
değişken bir eğilme momenti ile zorlanan ikinci sınıf
bu kaynağın, emniyet katsayısının 3 olabilmesi için
kaynak dikiş kalınlığını hesaplayınız. ky=0,85; kb=0.90
ve kkç=2,5 alınabilir. Kaynak uçları temiz olarak
elde edilememiştir.
Şekil bir kompresöre ait silindir kapağının
bağlantısını gösteriyor. M12’lik 6 adet 8.8 kalitesinde
ve tornalama yöntemi ile imal edilmiş cıvatanın
kullanıldığı bu bağlantıda hava basıncı 4 N/mm2
ve silindir çapı 200 mm dir. Buna göre: Montaj
esnasında cıvataya verilecek ön gerilme kuvvetinin
45000 N olması istendiğine göre cıvata çaplarını
kontrol ediniz. Cıvatalarda yaylanmaya katılan boy
40 mm olarak alınacaktır. Parça rijitliği 700000
N/mm dir.
Şekildeki mil/dişli çark sıkı geçme bağlantısındaki
geçme toleransları H7/s6 , yüzey pürüzleri milin 4
μm, göbeğin 6 μm dir. Ayrıca KG+KM=2.10-5
mm2/N, sürtünme katsayısı 0,1 dir. Bu bilgilere
göre; maksimum yüzey basıncını ve bu basınçla
iletilebilecek olan momenti hesaplayınız.
U.Ü.M.M.F Makine Mühendisliği Bölümü Makine Elemanları1 Dersi Final Sınavı
B G R U B U
12.01.2005
Soru 5.
Şekildeki gibi yataklanmış düz dişli çark 1000
dev/dakika ile dönerken, C noktasından mile
3250 N luk radyal bir kuvvet tatbik ettiğine
göre, 50 mm çapındaki A yatağında dinamik
yük sayısı 5000 N olan sabit bilyalı yatak
kullanılırsa, bu yatağın ömrü saat olarak ne
olur? B yatağı kaymalı yatak olarak tasarlanmış
olsa burada yağ filmi oluşur mu? Kontrol
ediniz. b/d=1,5 ve yağ viskozitesi 50.10-3 Pas,
yatak boşluğu s=0,041. yatak mil toplam
pürüzlük miktarı 11μm dir.
Soru 6.
Bir kasnak 50 mm çapındaki mile uygu kaması ile
bağlanmak istenmektedir. Moment etki ettiği zaman
kamayı ezmeye çalışan teğetsel kuvvet 6500 N ise
kamanın boyu ne kadar olmalıdır. Daha zayıf olan
kasnak malzemesi GG20 ve emniyet katsayısı 1,5
olarak verilmektedir
Soru 7.
Verilen yay sisteminde 15 mm lik bir çökme elde etmek
için helisel yayın ucuna uygulanması gereken kuvveti
bulunuz. Helisel yayda depolanan enerji kaç Joule dür?
Süre 80 dakika ve soruların değerleri eşittir.
Prof. Dr. Emin Güllü
U.Ü.M.M.F Makine Mühendisliği Bölümü Makine Elemanları1 Dersi Final Sınavı
B G R U B U
…………………………………………………………………………………… 12.01.2005
Soru 1.
Şekil bir kompresöre ait silindir kapağının bağlantısını gösteriyor.
M12’lik 6 adet 6.8 kalitesinde ve tornalama yöntemi ile imal
edilmiş cıvatanın kullanıldığı bu bağlantıda, hava basıncı 4
N/mm2 ve silindir çapı 250 mm dir. Montaj esnasında cıvataya
verilecek ön gerilme kuvvetinin 45000 N olması istendiğine göre
cıvataların çapını ve sızdırmazlık şartının sağlanıp sağlanmadığını
kontrol ediniz. Cıvatalarda yaylanmaya katılan boy 40 mm olarak
alınacaktır. Parça rijitliği 7.105 N/mm dir.?
Soru 2.
Bir kasnak 50 mm çapındaki mile şekildeki gibi
bağlanmak istenmektedir. Mil kasnağa 300 W lık
bir gücü sabit 1750 devir/dakika ile nakletmekte ise
kamanın boyu ne kadar olmalıdır? Mil ve kamaya
nazaran zayıf olan göbeğin malzemesi St34 tür.
Malzemesi St50 olan milin çapı sadece burulma
açısından yeterli midir? Emniyet katsayısı 1,5 olarak
istenmektedir.
Soru 3.
Şekildeki
Soru 4. gibi yataklanmış düz dişli çark 1000 dev/dakika ile
dönerken, C noktasından mile 3000 N luk radyal bir kuvvet tatbik
ettiğine göre, 50 mm çapındaki A yatağında dinamik yük sayısı
5000 N olan sabit bilyalı yatak kullanılırsa, bu yatağın ömrü saat
olarak ne olur? B yatağı kaymalı yatak olarak tasarlanmış olsa,
yatakta yağ filmi oluşur mu ? b/d=1,5
yağ viskozitesi 30.10-3 Pas, yatak boşluğu 0,04 mm ve
yatak ile milin toplam pürüzlülük miktarı11 μm dur.
Soru 5.
Vidalı kriko ödevi ile ilgili olarak aşağıdaki soruları cevaplayınız:
a) Kriko kaç elemandan meydana gelmektedir? Elemanların malzemeleri neler olabilir?
b) Krikodaki hangi elemanlara hangi kontrol hesapları nasıl yapılır?
c) Krikonun çalışma emniyeti ve çalışma gereği olarak, ne gibi tedbirler alınır? …………………………………………………………………………………………………...
Süre: 80 dakika , soruların değeri eşittir.
Prof Dr. Emin GÜLLÜ
Şekildeki mil/dişli çark sıkı geçme bağlantısındaki
geçme toleransları H7/s6 , yüzey pürüzleri milin 4 μm,
göbeğin ise 6 μm dir. bağlantıda KG+KM=2.10-5 mm2/N,
sürtünme katsayısı 0,15 dir. Bu bilgilere göre;
maksimum yüzey basıncını ve bu basınçla iletilebilecek
olan momenti hesaplayınız. )( MG KKpd , dS
)(2,1 tGtM RRd , 2
2
ld
Mp b
U.Ü.M.M.F Makine Mühendisliği Bölümü Makine Elemanları1 Dersi Final Sınavı
B G R U B U
12.01.2005
Soru 1.
Soru 2.
Bir kasnak 50 mm çapındaki mile uygu kaması ile
bağlanmak istenmektedir. Moment etki ettiği zaman
kamayı ezmeye çalışan teğetsel kuvvet 6500 N ise
kamanın boyu ne kadar olmalıdır. Daha zayıf olan
kasnak malzemesi GG20 ve emniyet katsayısı 1,5
olarak verilmektedir.
Soru 3.
Soru 4.
Şekildeki gibi yataklanmış düz dişli çark 1000
dev/dakika ile dönerken, C noktasından mile 3250 N
luk radyal bir kuvvet tatbik ettiğine göre, 50 mm
çapındaki A yatağında dinamik yük sayısı 5000 N
olan sabit bilyalı yatak kullanılırsa, bu yatağın ömrü
saat olarak ne olur? B yatağı kaymalı yatak olarak
tasarlanmış olsa burada yağ filmi oluşur mu? Kontrol
ediniz. b/d=1,5 ve yağ viskozitesi 50.10-3 Pas, yatak
boşluğu s=0,041. yatak mil toplam pürüzlük miktarı
11μm dir.
Soru 5
Vidali kriko ödevi ile ilgili olarak aşağıdaki soruları cevaplayınız:
a) Kriko kaç elemandan meydana gelmektedir?
b) Krikodaki hangi elemanlara hangi kontrol hesapları yaptınız?
c) Krikonun çalışma emniyeti ve çalışma gereği ne gibi tedbirler aldınız?
Süre 80 dakika ve soruların değerleri eşittir. Prof. Dr. Emin Güllü
Şekildeki mil/dişli çark sıkı geçme bağlantısındaki
geçme toleransları H7/s6 , yüzey pürüzleri milin 4
μm, göbeğin 6 μm dir. Ayrıca KG+KM=2.10-5 mm2/N,
sürtünme katsayısı 0,1 dir. Bu bilgilere göre;
maksimum yüzey basıncını ve bu basınçla
iletilebilecek olan momenti hesaplayınız.
Şekil bir kompresöre ait silindir kapağının bağlantısını
gösteriyor. M12’lik 6 adet 8.8 kalitesinde ve tornalama yöntemi
ile imal edilmiş cıvatanın kullanıldığı bu bağlantıda hava
basıncı 4 N/mm2 ve silindir çapı 200 mm dir. Buna göre:
Montaj esnasında cıvataya verilecek ön gerilme kuvvetinin
45000 N olması istendiğine göre cıvata çaplarını kontrol
ediniz. Cıvatalarda yaylanmaya katılan boy 40 mm olarak
alınacaktır. Parça rijitliği 700000 N/mm dir.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
U. Ü. Müh. Mim. Fak. Tekstil Müh. Böl. Makine Elemanları Dersi
Final Sınav Soruları
28.02.2002 -------- --------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. Şekilde verildiği gibi kaynağı yapılan 8 [mm] kalınlığa sahip parçaların, bu konumunda ve
daha sonra da bu konumuna göre 900 döndürülerek kullanılma durumunda; gerilme yönünden
daha iyi olduğunu gösteriniz.
2. 2500 [W] güç ileten 30 [mm] çaplı bir mil dakikada 1500 devir ile dönmektedir. Bu mil
göbeğe bir uygu kaması ile monte edilmiştir. Gövde malzemesi GG20, mil St33 ve kama 6.8
dir. Kama kesiti b.h.=10.8 [mm2] ve kama uzunluğu l=40 [mm] dir. St 33 için akma gerilmesi
180 [N/mm2] dir. İstenenler:
a) Bu kama bağlantısının şekline çizerek, ezilme kontrolünü momentten meydana gelen
teğetsel kuvveti kullanarak bulunuz.
b) Ezilmenin emniyetle olabileceği en büyük durumundaki kama boyunu hesaplayınız.
3. Düşey konumda iki mil birbirine kardan kaplini ile bağlanacaktır. Döndüren mil
300 [dev/dak] sabit hız ile dönerken, döndürülen milde maksimum ve minimum hızlar
arasındaki farkın 0,069 olması için, miller arasındaki açı kaç derece olmalıdır?
cos
1max2 , cos1min2
4. Mil çapı 19,97 [mm], yatak çapı 20,016 [mm] olan bir hidrodinamik kaymalı yatakta radyal
tepki kuvveti 210 [N] ve kullanılan yağın dinamik viskozitesi 20.10-3 [Pas] dir. b/d oranı 0,75.
Rtm=3 [ m], Rty=4 [ m] olarak verildiğine göre Sommerfeld sayısını hesaplayıp yağ filmi
kalınlığının yeterli olup-olmadığı nı kontrol ediniz.
2
m
o
pS , )1(
2
10 sh
5. 10 [kW] gücündeki bir motordan tahrik alan düz dişli kutusu 900 [dev/dak] ile
dönmektedir. Dişli çarkların verimi 0,98 ve modülleri 3 [mm] olduğuna göre;
a) z1=20 [diş] e sahip olan döndüren dişlide meydana gelen diş kuvvetini bulunuz.
b) ikinci dişli 40 dişe sahip ise, bu milin devri ile bu milde meydana gelen burulma momentini
hesaplayınız.
c) eksenler arası mesafe ne kadardır?
d0=mz, Mb2=Mb1 12i
Not: Sorular eşit ağırlıklı, süre 75 dakikadır.
Başarılar.
U.Ü.M.M. F. Makine Mühendisliği bölümü
MAK 3003 Makine Elemanları 1 Dersi Yıl içi Sınavı
16. 11. 2006
S O R U L A R
1.
Yüzeyi ince torna edilerek şekillendirilmiş olan St 60 çeliğinden bir mil bağlantısında;
750 Nm’ lik bir burulma momenti etki etmektedir. Bu durumda bağlantının
emniyetli olup olmadığını kontrol ediniz
2.
Şekilde bir askı tertibatının bağlantı parçası gösterilmiştir. Parçaya F= -1000 N
...+4000 N luk bir kuvvet etkimektedir. Kaynak bağlantısının dikiş uzunluğu en az ne
kadar olmalıdır? Parçaların kalınlığı 10mm, kaynak kalitesi İİ, malzeme St37 dir.
Mukavemet sınırı için faktörler: ky=0,75 ve kç=2 dir.
3.
İki parça montajda 12000 N luk ön gerilme kuvveti verilerek civara ile bağlanmış ve
bu esnada parçalarda 0,2 mm lik bir kısalma, cıvatalarda ise 0,4 mm lik bir uzama
meydana gelmiştir. Montaj sonrası etki eden işletme kuvvetinden 5000 N u cıvatalara
kalanı da parçalara etki etmektedir. Bu durumda a) Parçalarda kalan ön gerilme
kuvvetini, b) Cıvata bağlantısının işletme halindeki kontrolünü yapınız.
4.
a. Teknikte emniyeti gerektiren sebeplerden olan “Dış kuvvet ve momentler tam
olarak belirli değildir…” ifadesini izah ediniz.
d. Kaynağın tercih sebeplerinden olan; zaman tasarrufunun nedenini yazınız.
b. Cıvatalara neden ön gerilme verilmektedir? İzah ediniz.
c. Hareket vidalarında kare veya trapez vidanın kullanılış sebebini yazınız.
ç. Cıvatalarda kilitlenmenin ve sızdırmazlık şartının pratik olarak anlamı nedir?
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Not: Süre 75 dakika, sorular eşit değerdedir Prof. Dr. Emin Güllü
U.Ü.M.M. F. Makine Mühendisliği bölümü
MAK 3003 Makine Elemanları 1 Dersi Yıl içi Sınavı
16. 11. 2006
A GRUBU
Soru1.
Yüzeyi ince torna edilerek şekillendirilmiş olan St 60 çeliğinden bir mil bağlantısında;
-100….+750 Nm’ lik bir burulma momenti etki etmektedir. Bu durumda bağlantının
emniyetli olup olmadığını kontrol ediniz
Soru 2.
Şekilde bir askı tertibatının bağlantı parçası gösterilmiştir. Parçaya F= 1000 N luk
bir kuvvet etkimektedir. Kaynak bağlantısının dikiş uzunluğu en az ne kadar
olmalıdır? Parçaların kalınlığı 10mm, kaynak kalitesi İİ, malzeme St37 dir.
Mukavemet sınırı için faktörler: ky=0,75 ve kç=2 dir.
Soru 3.
Rijitliği 80000 N/mm olan cıvata ile iki parça sıkılmıştır. Bu esnada cıvata 0,050 mm
uzamış, parçalar ise 0,045 mm kısalmıştır. Parçada kalan ön gerilme kuvvetini sıfır
yapan işletme kuvvetini ve cıvata üzerine etkiyen en büyük kuvveti bulunuz. Bu
durumu ön gerilme üçgeni üzerinde gösteriniz.
Soru 4.
a. Döner bir aks üzerinde sabit bir yükün bulunması halinde tam değişken gerilme
meydana gelmesinin sebebini izah ediniz.
b. Çentik etkisi ne demektir? Bu etkiyi neden dikkate almalıyız?
c. Teknikte emniyeti gerektiren sebeplerden biri olan “ Matematik model tam olarak
kurulamamaktadır…” ifadesini izah ediniz.
ç. Kaynağın tercih sebeplerinden olan; malzeme tasarrufunun nedenini yazınız.
d. Cıvatalarda ve açıları nasıl bulunur? Sürtünme katsayısı =012 olan M12
vidası için gösteriniz.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Not: Süre 75 dakika, sorular eşit değerdedir Prof. Dr. Emin Güllü
Uludağ Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Tekstil Mühendisliği Bölümü
TT515 Makine Elemanları Dersi Arasınavı Soruları
10.11.2003
Soru1.
Soru 2.
Soru3.
S0ru 4.
U.Ü.Müh. Mim. Fak. Tekstil Müh. Bölümü
Şekilde gösterilen St42 malzemesinden mamul
mil üzerinde 7500 N değerinde bir yük taşımakta
ve 1350 dev/dak ile dönüp, 1,5 kW lık bir güç
nakletmektedir. Mil tornalama işlemi ile imal
edilmiştir. kç = 1,49 iken B kesiti için
mukavemet kontrolü yapınız.
Matematik model tam eksiksiz olarak kurulamamaktadır. Makine
elemanları şekil bakımından çubuktan çok defa farklı
olduğundan, mukavemet kanunları uygulamak için belirli bir
matematik modelinin kurulması gerekir. Şekilde kurulan
matematik modeli anlatınız. Şekildeki mil, üzerinde bir dişli çark
taşımakta (dişli çark mile kama ile bağlanmıştır) ve gövdeye
yataklanması rulmanlar ile yapılmıştır.
Me=±3500 Nm lik bir momente maruz kalan köşe
kaynak bağlantısının kaynak dikişinin uzunluğu
istenmektedir. Kaynak edilen parçaların malzemesi
St50, s1=15 mm, s2=10 mm, kaynak 2. kalite ve uçlar
temiz olarak elde edilememiştir.
a) Kesinlikle tespit edilebilen kuvvetler ile
gerilmelere maruz ve kontrol edilebilen şartlar
altında çalışan olağanüstü güvenilir malzemeler
için emniyet katsayısı kaçtır?
b) Uçaklarda ve asansörlerde emniyet katsayısı
kaç olabilir?
c) Üçüncü kalite kaynağın ikinci ve birinci kalite
kaynaktan ne farkı vardır?
d) Alaşımlı ve yüksek karbonlu çelikler nasıl
kaynak edilebilir?
e) Değişken zorlanmalarda en tehlikeli zorlanma
şekli (tam, titreşimli, genel) ile gerilme (çekme,
burulma, kayma) şekli hangisidir? Notlardan şekil
numarası ile belirtiniz.
Süre:1saat,soruların
değerleri eşittir.
BAŞARILAR E.G.
Makine Elemanları Dersi Ara Sınav Soruları
------------------------------------------------------------------------------------------
30.11.2001
1. İşletme yükü Fiş, elastiklik modülü Ec, kesiti Ac, ve uzunluğu lc olan bir cıvatanın dinamik
yüklere karşı ömrünü artırmak için neler yapılabilir? l
EAk , iş
pc
c
işez Fkk
kFkF
2. Rijitliği 100 [N/mm] olan bir milde dengesizliğe sebep olan 10 [kg] kütlesinde bir kasnak
vardır. Bu milin kritik devir sayısını bulunuz.. Yine bu milin emniyetle çalışabileceği kritik
altı ve kritik üstü devirleri bulunuz. m
k0
3. Uygu kaması ile konik geçmenin el ile teknik resimlerini çizerek, moment iletimi
bakımından dayandıkları temel fiziki farkı yazınız.
4. M12 için h=1,75 [mm], d2=10,863 [mm] ve imal edildiği malzemenin sürtünme
katsayısı 16,0 ise bu metrik vida kilitlenme şartını sağlarmı?, gösteriniz.
5. 6.8 kalitesinde M12 bir cıvataya 20000 [N] luk bir ön gerilme verilmiştir. İşletme anında
cıvata-parça sistemine Fiş= -10000 +15000 [N] luk değişken bir kuvvet etkimektedir. Bu
şartlardaki cıvatanın işletme esnasındaki emniyet katsayını hesaplayınız. (kykb/kç)=0,75,
ke=0,5. M12 cıvatanın diş dibi çapı d1=9,853 [mm] dir. S
Ak
g
D
Ak
)(0
6. Şekli verilen yay sisteminde kuvvetin tatbik edildiği tablada 10 [mm] lik bir çökme elde
etmek için F123 kuvveti ne olmalıdır? Bu esnada yaylar ayrı ayrı ne kadar çöker bulunuz.
k1=k2=k3=175 [N/mm].
Fk
Süre: 75 dakika Doç Dr. Emin Güllü
Uludağ Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Tekstil Mühendisliği Bölümü
TT515 Makine Elemanları Dersi Ara Sınavı
21.11.2002
S O R U L A R
1. Döner bir aks üzerinde sabit bir yük (kuvvet) bulunması halinde, elemanın kesitinde
meydana gelen gerilmelerin değişimini şekiller çizerek izah ediniz. Bu hal için kontrol
denklemini çıkartınız.
2. Sabit ve değişken gerilmeler için mukavemet sınırları nelerdir? Bunlar nasıl belirlenir?
Değişken haldeki mukavemet sınırlarına etki eden faktörler nelerdir? Bunlar hesaplarda nasıl
dikkate alınır?
3. Teknikte emniyeti gerektiren sebepler nelerdir? Açıklayınız. Tam değişken eğilme
gerilmesi ile sabit burulma gerilmesinin birlikte etkimesi durumunda emniyet katsayısı
ifadesini yazınız.
4. Bağlama elemanlarını bağın oluşumuna göre sınıflara ayırarak, kaynak bağının yerini tespit
ediniz. Kaynaktaki önemli problemler nelerdir? Bunlar nasıl çözülebilir?
5. Cıvatalarda toplam sıkma momentinin bileşenleri nelerdir? Her ikisinin meydana geldiği
yerleri belirleyiniz. Cıvatanın burulma hesabı hangi momente göre yapılır? Neden?
6. Cıvatalara ön gerilme verilme sebepleri neler olabilir? Şekiller çizerek açıklayınız.
7. 100 mm boyunda, St50 den mamul bir aksın tam ortasında sabit 1000 N luk bir yük vardır.
Bu yük 15 mm çapındaki sabit aks kesiti tarafından iki emniyet ile taşınabilir mi? Kontrol
ediniz.Yüzey faktörü: 0,8 ; boyut faktörü: 0,9 ve çentik faktörü: 1,5 olarak belirlenmiştir.
8. Ön gerilme ile bağlanmış bir cıvataya, pozitif ve sabit bir işletme kuvveti etkidikten sonra
0,1 mm lik bir uzama daha meydana gelerek, montajdaki ile birlikte cıvatadaki uzama 0,5
mm’ ye ulaşmıştır. Sistemin eşdeğer rijitliği 0,50 ve cıvatanın rijitliği 50000 N/mm olduğuna
göre cıvataya gelen maksimum kuvvet ne kadardır?
Süre: 1 saattir.
Doç. Dr. Emin Güllü
Uludağ Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Tekstil Mühendisliği Bölümü
TT515 Makine Elemanları Dersi Final Sınavı
17.01.2003
S O R U L A R
1. St50 den ( 290Ak N/mm2) imal edilmiş bir makine elemanı en büyük 150 N/mm2 ile en
küçük 100 N/mm2’lik değişken eğilme gerilmesine maruz kalmaktadır. Bu gerilme
değerlerine göre gerilme değişiminin şeklini çiziniz. Bu makine elemanının emniyet
katsayısını hesaplayınız. Makine elemanına ait sürekli mukavemet sınırı 95 N/mm2 olarak
bulunmuştur.
2. Sabit ve değişken gerilmeler için mukavemet sınırları nelerdir? Bunlar nasıl belirlenir?
Değişken haldeki mukavemet sınırlarına etki eden faktörler nelerdir? Bunlar hesaplarda nasıl
dikkate alınır?
3. Teknikte emniyeti gerektiren sebepler nelerdir? Açıklayınız. Tam değişken eğilme
gerilmesi ile sabit burulma gerilmesinin birlikte etkimesi durumunda emniyet katsayısı
ifadesini yazınız.
4. Bağlama elemanlarını bağın oluşumuna göre sınıflara ayırarak, kaynak bağının yerini tespit
ediniz. Kaynaktaki önemli problemler nelerdir? Bunlar nasıl çözülebilir?
5. Cıvatalarda toplam sıkma momentinin bileşenleri nelerdir? Her ikisinin meydana geldiği
yerleri belirleyiniz. Cıvatanın burulma hesabı hangi momente göre yapılır? Neden?
6. Cıvatalara ön gerilme verilme sebepleri neler olabilir? Şekiller çizerek açıklayınız.
7. 100 mm boyunda, St50 den mamul bir aksın tam ortasında sabit 1000 N luk bir yük vardır.
Bu yük 15 mm çapındaki sabit aks kesiti tarafından iki emniyet ile taşınabilir mi? Kontrol
ediniz.Yüzey faktörü: 0,8 ; boyut faktörü: 0,9 ve çentik faktörü: 1,5 olarak belirlenmiştir.
8. Ön gerilme ile bağlanmış bir cıvataya, pozitif ve sabit bir işletme kuvveti etkidikten sonra
0,1 mm lik bir uzama daha meydana gelerek, montajdaki ile birlikte cıvatadaki uzama 0,5
mm’ ye ulaşmıştır. Sistemin eşdeğer rijitliği 0,50 ve cıvatanın rijitliği 50000 N/mm olduğuna
göre cıvataya gelen maksimum kuvvet ne kadardır?
Süre: 1 saattir.
Doç. Dr. Emin Güllü
Uludağ Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Tekstil Mühendisliği Bölümü
TT515 Makine Elemanları Dersi “Tek Ders” Sınavı Soruları
04.10.2002
1. 40 [mm] genişliğinde 5 [mm] kalınlığında iki parça yan yana getirilerek alın kaynağı ile
birleştirilecektir. Kaynak ikinci kalite, kaynak malzemesinin akma gerilmesi 45 [N/mm2] dir.
Kaynak dikişe dik 1000 [N] luk bir kuvvetle zorlanmakta olduğuna göre dikişin emniyet
kontrolünü yapınız. Kaynakta uçlar temiz olarak elde edilmiştir.
2. İki parça montajda 12000 [N] luk ön gerilme kuvveti verilerek civara ile bağlanmış ve bu
esnada parçalarda 0,2 [mm]’lik kısalma, cıvatalarda ise 0,4 [mm]’ lik bir uzama meydana
gelmiştir. Montaj sonrası etki eden işletme kuvvetinin 6000 [N]’ u cıvatalara kalanı da
parçalara etki etmektedir. Bu durumda;
a) Parçalarda kalan ön gerilme kuvvetini,
b) İşletme kuvveti etkisiyle sistemde meydana gelen uzamayı,
c) İşletme kuvveti genliğinin, cıvatalarda etkili olan genliğe oranını bulunuz.
3. Uygu kaması yardımıyla bağlanmış mil göbek sisteminde 1000 [Nm]’ lik bir moment
iletilecektir. Uygu kamasının ezeceği göbek malzemesi GG20 (Dökme demir) ve ezmeye
zorladığı alan 150 [mm2] dir. Göbeğin ezilme kontrolünü yapınız. Mil çapı 100 [mm]dir.
4. Diskli kaplin 2.5 [kW] lık bir gücü dakikada 2500 devir ile iletmektedir. Diskleri 7 [adet]
boşluklu monte edilmiş olan cıvatalar sıkmakta ve 180 [mm]’ lik bir daire üzerinde
bulunmaktadırlar. Kaplin yüzeyleri arasındaki sürtünme katsayısı 0,2 olduğuna göre:
a) Cıvatalara verilmesi gerekli olan ön gerilme kuvvetini bulunuz.
b) b) 4.8 kalitesinde M12 lik (d1=10 [mm]) olan bu cıvatalara montaj esnasında 185
[Nmm]’ lik bir sıkma momenti etkidiğine göre cıvataların çap kontrolünü yapınız.
5. İki ucundaki kaymalı yataklarla yataklanmış olan 300 mm uzunluğundaki aks tam
ortasındaki 1000 N luk bir yükü dakikada 2000 devir ile dönerek taşımaktadır. Yatak çapı
20,018 [mm] ve mil çapı 19,988 [mm] dir. Yatak boy/çap oranı 1,5 ve milin akma gerilmesi
190 [N/mm2] dir.
a) Bu yatakların Sommerfeld sayısı uygun değerde midir? Kontrol ediniz. Yağın
viskozitesi 30.10-3 [Pas] dir.
b) b) Aksta kaymalı yatak yerine dinamik yük sayısı 1800 [N] olan bilyalı rulmanlı yatak
kullanılırsa, yatağın ömrü kaç [milyon devir] olur?
c) Aksın çapı yeterlimidir? Kontrol ediniz.
Not: Her soru için şekil çizilecek ilgili büyüklükler üzerinde gösterilecektir.
.
Süre: 75 dakika dır.
Doç. Dr. Emin Güllü
U. Ü. M. M. F Tekstil Mühendisliği Bölümü Makine Elemanları Dersi
Kredili Ön Lisans ve Lisans Yönetmeliğinin 36. Maddesi Gereği Ek Sınavı
19.02.2003
Sorular
1. Akma gerilmesi 290 N/mm2 olan bir makine elemanı 155 N/mm2 değerinde tam
değişken eğilme gerilmesi ile 55 N/mm2 lik sabit burulma gerilmesine zorlanmaktadır.
Gerilme değişimlerinin şekillerini çizerek 2 emniyet katsayısı için bu makine elemanının
gerilme kontrolünü yapınız..
200D N/mm2 , 6,0ç
by
k
kk
2. Kesiti 5 45 mm2 olan iki parça köşe kaynağı ile 50 mm lik bindirme yapılarak alt ve üst
kenarlarından birleştirilmiştir. İşletmede sabit 5000 N luk bir kuvvetle çekmeye zorlanan
ikinci sınıf bu kaynağın şeklini çizerek, emniyet katsayısının 2 olması için kaynak dikişinin
kontrolünü yapınız. Parçaların akma gerilmesi 290 N/mm2 dir.
3. Montajda bir cıvataya 2753 N lık bir ön gerilme verilmiş ve bu esnada cıvatalar 0,03 mm
uzamış, parçalar ise 0,01 mm kısalmıştır. Parçalarda 555 N luk ön gerilme kuvveti kalması
istendiğine göre:
a) Ön gerilme üçgenini çizerek sisteme etkimekte olan işletme kuvvetini
b) Bu durumdaki cıvata ile parçaların şekil değişimlerini bulunuz.
4. Çapı 55 mm, boyu 555 mm olan ve ağırlığı ihmal edilen bir mile tam ortasında bulunan 55
kg lık bir kasnak tarafından 155 N luk bir merkezkaç kuvveti tatbik edilmekte ve bunun etkisi
ile mil δ kadar çökmektedir. Şekil çizerek, işletme devri 1555 dev/dak için milin rezonans
kontrolünü yapınız. 00 )3,12,1()8,07,0( .
E=2,1.105 N/mm2 , 64
4dI
,
EI
Fl
48
3
, m
k0
5. Rijitliği 25 N/mm olan bir yaprak yay ile rijitliği 35 N/mm olan helisel yayı paralel monte
ederek, sisteme 755 N luk bir kuvvet etki ettiğinde:
a) Yay karakteristiğini çizerek, toplam çökmeyi bulunuz.
b) Bu esnada yaprak yayda ve helisel yayda biriken enerjiyi bulunuz.
Süre 60 dakika’ dır. Doç.Dr. Emin Güllü.
U. Ü. M. M. F Tekstil Mühendisliği Bölümü Makine Elemanları Final Sınav Soruları
17.01.2003
1. St50 den ( 290Ak N/mm2) imal edilmiş bir makine elemanı en büyük 150 N/mm2 ile en
küçük 100 N/mm2'lik değişken eğilme gerilmesine maruz kalmaktadır. Bu gerilme değerlerine
göre elemanın gerilme-zaman değişimini çiziniz ve bu makine elemanının emniyet katsayısını
hesaplayınız. Makine elemanına ait sürekli mukavemet sınırı 95 N/mm2 olarak bulunmuştur.
2. Kalınlığı 5 mm ve genişliği 30 mm malzemesi St50 olan iki parça alın kaynağı ile
birleştirilmiş ve kaynak işleminde uçlar temiz olarak elde edilememiştir. Sabit 8500 N luk bir
kuvvetle çekmeye zorlanan ikinci sınıf bu kaynağın şeklini (boyutları ve kuvveti değerleriyle
birlikte) çizerek, emniyet katsayısının 2,5 olması için kaynak dikişinin kontrolünü yapınız.
3. Silindirik bir basınçlı kap’a ait kapak çevresinde bulunan 4 adet cıvata ile tutturulmuştur.
Montajda her bir cıvataya 1750 N lık bir ön gerilme verilmiş ve bu esnada cıvatalar 0,03 mm
uzamış, parçalarda 0,01 mm kısalmıştır. Silindire basınç tatbik edildiğinde kapağa gelen
toplam sabit kuvvet 4000 N olarak hesaplanmıştır. Bu durumda cıvata ve parçaların uzama ve
kısalmaları ne olmuştur?
4. Bir mile üzerinde bulunan 10 kg kütleli kasmak tarafından 150 N luk bir kuvvet tatbik
etmekte ve bunun etkisiyle mil 0,3 mm çökmektedir. Milin rezonans açısından daha uygun
olan bölgede çalışması için hangi devirde çalıştırılması gerekir?
m
k0 , pratikte emniyetle çalışılabilecek bölgeler: 00 )3,12,1()8,07,0(
5. Bir kasnak 50 mm çapındaki mile uygu kaması ile bağlanmak istenmektedir. Moment etki
ettiği zaman kamayı ezmeye çalışan teğetsel kuvvet 6500 N ise kamanın boyu ne kadar
olmalıdır. Daha zayıf olan kasnak malzemesi GG20, kama yüksekliği 5 mm ve emniyet
katsayısı 1,5 olarak verilmektedir. em
dp
hld
Mp
4
6. Üzerinde helisel dişli taşıyan ve dakikada 999 devirle dönen bir mil A ve B uçlarından
rulmanlı yatak ile yataklanmıştır. A yatağı hareketli B yatağı ise sabit olarak monte edilmiştir.
Helisel dişliden oluşan eksenel kuvvet 560 N ve yine helisel dişliden oluşan radyal kuvvetten
her bir yatağa tepki olarak 500 N luk radyal yük düşmektedir. Bu durumda A yatağının ömrü
kaç saattir. Yataklarda kullanılacak bilyalı rulmanların dinamik yük sayısı 5000 N, katsayılar
ise x=0,56 ve y=1,9 dur.
610
60)( h
eş
nL
F
CL
7. Döndüren mildeki 30 Nm’lik döndürme momentini iletecek olan rijit kaplinde 6 adet
cıvatanın oluşturduğu toplam sürtünme momenti 800 Nmm olduğuna göre cıvataların dizili
olduğu çapın boyutunu hesaplayınız. Zd
FM c
öns2
8. 357 N radyal yük alan radyal kaymalı yataktaki mil çapı 19,56 mm, yatak çapı da 20,16
mm dir. Yatak genişliği /çap oranının 1 olması halinde Sommerfeld sayısının uygun olup
olmadığını kontrol ediniz. Yatağın açısal hızı 150 1/s ve kullanılan yağın dinamik viskozitesi
40.10-3 Pas’ tır.
bd
Fp r
m , d
dD ,
2
m
o
pS
Süre 1 saattir....................Doç.Dr. Emin Güllü.
U. Ü. M. M. F Tekstil Mühendisliği Bölümü Makine Elemanları Ek Sınavı
21.06.2004
S o r u l a r
1. St50 den imal edilmiş bir makine elemanı en büyük 150 N/mm2 ile en küçük 100
N/mm2'lik değişken eğilme gerilmesine maruz kalmaktadır. Bu gerilme değerlerine göre
elemanın gerilme-zaman değişimini çiziniz ve bu makine elemanının emniyet katsayısını
hesaplayınız. Makine elemanına ait sürekli mukavemet sınırı 95 N/mm2 olarak bulunmuştur.
2. Kalınlığı 5 mm ve genişliği 30 mm malzemesi St70 olan iki parça alın kaynağı ile
birleştirilmiştir. Sabit 8500 N luk bir kuvvetle çekmeye zorlanan ikinci sınıf bu kaynağın
şeklini çizerek, emniyet katsayısının 2,5 olması için kaynak dikişinin kontrolünü yapınız.
3. Silindirik bir basınçlı kap’a ait kapak çevresinde bulunan 4 adet cıvata ile sıkılmıştır.
Montajda her bir cıvataya 1750 N lık bir ön gerilme verilmiş ve bu esnada cıvatalar 0,03 mm
uzamış, parçalarda 0,01 mm kısalmıştır. Silindire basınç tatbik edildiğinde kapağa gelen
toplam sabit kuvvet 4000 N ise, cıvata ve parçaların toplam şekil değişimini bulunuz.
4. Bir mile üzerinde bulunan 10 kg kütleli kasmak tarafından 150 N luk bir kuvvet tatbik
etmekte ve bunun etkisiyle mil 0,3 mm çökmektedir. Milin rezonans açısından daha uygun
olan bölgede çalışması için hangi devirde çalıştırılması gerekir?
5. Bir kasnak 50 mm çapındaki mile uygu kaması ile bağlanmak istenmektedir. Moment etki
ettiği zaman kamayı ezmeye çalışan teğetsel kuvvet 6500 N ise kamanın boyu ne kadar
olmalıdır. Mil ve kamadan daha zayıf olan kasnak malzemesi GG20, emniyet katsayısı 1,5
olarak verilmektedir.
6. Üzerinde helisel dişli taşıyan ve dakikada 999 devirle dönen bir mil A ve B uçlarından
rulmanlı yatak ile yataklanmıştır. A yatağı hareketli B yatağı ise sabit olarak monte edilmiştir.
Helisel dişliden oluşan eksenel kuvvet 560 N ve yine helisel dişliden oluşan radyal kuvvetten
her bir yatağa tepki olarak 500 N luk radyal yük düşmektedir. Bu durumda A yatağının ömrü
kaç saattir. Yataklarda kullanılacak bilyalı rulmanların dinamik yük sayısı 5000 N, katsayılar
ise x=0,56 ve y=1,9 dur.
7. Döndüren mildeki 30 Nm’lik döndürme momentini iletecek olan rijit kaplinde 6 adet
cıvatanın oluşturduğu toplam sürtünme momenti 800 Nmm olduğuna göre cıvataların dizili
olduğu çapın boyutunu hesaplayınız.
8. 357 N radyal yük alan radyal kaymalı yataktaki mil çapı 19,56 mm, yatak çapı da 20,16
mm dir. Yatak genişliği /çap oranının 1 olması halinde Sommerfeld sayısının uygun olup
olmadığını kontrol ediniz. Yatağın açısal hızı 150 1/s ve kullanılan yağın dinamik viskozitesi
40.10-3 Pas’ tır.
Süre: 1 saat 15 dakikadır.
Doç.Dr. Emin Güllü.
………………………………………………
U. Ü. M. M. F Tekstil Mühendisliği Bölümü
TEK 3003 Makine Elemanları Dersi
Yaz Okulu Ara Sınav Soruları
………………………………………………
20.07.2004
…………………………………………………………………………………………………...
1. St50 den mamul bir mil 0-250 N/mm2 arasında değişen eğilme gerilmesi ile 50 N/mm2 lik
sabit burulma gerilmesiyle zorlanmaktadır. Bu makine elemanının 30 mm lik mil çapının 25
mm ye düştüğü yerde çap kontrolü yapılacaktır. Mil tornalama ile imal edilmiş ve emniyet
katsayısı 2 olarak istenmektedir.
…………………………………………………………………………………………………...
2. Kalınlığı 5 mm olan iki parça, köşe kaynağı ile bindirme yapılarak, alt ve üst kenarlarından
birleştirilmiştir. İşletmede ±5000 N luk bir kuvvetle çekmeye zorlanan ikinci sınıf bu
kaynağın parça genişliğini bulunuz. Kaynak edilebilir bir malzemeyi kendiniz seçiniz.
Kaynak uçları temiz ve emniyet katsayısı 3 tür.
…………………………………………………………………………………………………...
3. Montajda M20 lik her bir cıvataya 2750 N lık bir ön gerilme verilmiş ve bu esnada
cıvatalar 0,2 mm uzamış, parçalar ise 0,1 mm kısalmıştır. Titreşimli işletme kuvveti etkidiği
halde dahi parçalarda 500 N luk bir ön gerilme kuvveti kalması istendiğine göre: ön gerilme
üçgenini çizerek, 6.8 kalitesindeki haddeleme usulü ile imal edilmiş olan bu cıvatanın işletme
durumundaki çap kontrolünü yapınız.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Süre: 50 dakika ve .sorular eşit değerlidir. Yazılar okunaklı, işlemler takip edilebilir
olmalıdır. Aksi takdirde sorumluluk öğrenciye aittir.
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Dr. Emin Güllü
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
U. Ü. Müh. Mim. Fak. Tekstil Müh. Böl. Makine Elemanları Dersi
Bütünleme Sınav Soruları
08.02.2002 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. Şekil 1’ deki gibi alın kaynağı yapılan 8 [mm] kalınlığa sahip parçaların, bu konumunda
mı, yoksa bu konumuna göre 900 döndürülerek kullanılma durumunda mı, bileşik gerilme
yönünden daha iyidir hesaplayarak gösteriniz?
Şekil 1. Kaynak probleminin değerleri Şekil 2. Kaymalı yatak problemi için boyutlar.
2. 2,5 [kW] güç ileten 35 [mm] çaplı bir mil, dakikada 1750 devir ile dönmektedir. Bu mil
göbeğe bir uygu kaması ile monte edilmiştir. Gövde malzemesi GG20, mil malzemesi St33 ve
kama malzemesi de 4.6 dır. Kama kesiti b.h.=10.8 [mm2] ve kama uzunluğu l=40 [mm] dir. St
33 malzemesi için akma gerilmesi 180 [N/mm2] olduğuna göre; bu kama bağlantısının şekline
çizerek, göbeğin ezilme ve kamanın da kesilme kontrolünü (momentten meydana gelen
teğetsel kuvveti kullanarak) yapınız. Ezilmeye ve kesilmeye karşı emniyet katsayısı S=2 dir.
3. Düşey konumda iki mil birbirine kardan kaplini ile bağlanacaktır. Döndüren mil 900
[dev/dak] sabit hız ile dönerken, döndürülen milde maksimum ve minimum hızlar arasındaki
oranın 1,1 olması için, miller arasındaki açı kaç derece olmalıdır?
cos
1max2 , cos1min2
4. Şekil 2 de verilen hidrodinamik B kaymalı yatağının mil çapı 19,97 [mm], yatak çapı
20,016 [mm] ve kullanılan yağın dinamik viskozitesi 20.10-3 [Pas] dir. Yatak genişlik çap
oranı b/d=1, Rtm=3 [ m], Rty=4 [ m] olarak verildiğine göre; Sommerfeld sayısını
hesaplayıp yağ filmi kalınlığının yeterli olup olmadığını kontrol ediniz. Mil dakikada 2225
devir ile dönmekte ve o anda sahip olduğu izafi eksantriklik 0,67 dir. Yatak malzemesinin
ezilme emniyeti pem=1[N/mm2] dir.
2
m
o
pS , )1(
2
10 sh
5. 15 [kW] gücündeki bir motordan tahrik alan tek kademeli düz dişli kutusunun giriş mili
dakikada 900 devir ile dönmektedir. Dişli çarkların verimi 0,975 ve modülleri 3 [mm]
olduğuna göre;
a) z1=21 [diş]’ e sahip olan döndüren dişlide meydana gelen (ve kavrama doğrultusunda
etkiyen) Fn diş kuvvetini bulunuz.
b) İkinci dişli 63 dişe sahip ise, bu milin devri ile bu milde meydana gelen burulma
momentini ve eksenler arası mesafeyi hesaplayınız.
d0=mz, Mb2= 12i Mb1
Not: Sorular eşit ağırlıklı, süre 75 dakikadır................................................................Başarılar.
U. Ü. Müh. Mim. Fak. Tekstil Müh. Böl. Makine Elemanları Dersi
7. Yıl Sonu Tek Ders ve Kredili Sistem Ek Sınav Soruları
17.09.2003
1. 222 mm boyunda, St50 den mamul bir aksın tam ortasında sabit 555 N luk bir yük vardır.
Bu yük 15 mm çapındaki sabit aks kesiti tarafından taşınabilir mi? Kontrol ediniz.Yüzey
faktörü: 0,85 ; boyut faktörü: 0,95 ve çentik faktörü: 1,25 olarak belirlenmiştir. Emniyet
katsayısı ise 2 dir. Aks dakikada 987 devir ile dönmektedir.
2. 2,5 kW güç ileten bir mil, dakikada 1500 devir ile dönmektedir. Bu mil göbeğe bir kama ile
monte edilmiştir. Gövde malzemesi GG20, mil malzemesi St37 ve kama malzemesi de 4.6
dır. Kama kesiti çap 35 mm için bxh.=10x8 mm2 ve kama uzunluğu l=40 mm dir. Kamanın
eğimi 3o, kama ile göbek malzemeleri arasındaki çakma esnasında meydana gelen sürtünme
kuvveti 150 N ve sürtünme katsayısı ise 0,15 tir.
a) Kamanın ezilme kontrolünü yapınız
b) Kamayı çakma kuvvetini bulunuz.
c) Kilitlenme şartını kontrol ediniz.
3. Düşey konumda iki mil birbirine kardan kaplini ile bağlanacaktır. Döndüren mil 300
devir/dakika sabit hız ile dönerken, döndürülen milde maksimum ve minimum hızlar
arasındaki farkın 30 olması için, miller arasındaki açı kaç derece olmalıdır?
4. Şekilde verilen A kaymalı yatağının mil çapı 19,97 mm, yatak çapı 20,016 mm ve
kullanılan yağın dinamik viskozitesi 20.10-3 Pas dir. Yatak genişlik çap oranı b/d =1,5 ve
Rtm=3 m, Rty=4 m olarak verildiğine göre Sommerfeld sayısını hesaplayıp yağ filmi
kalınlığının yeterli olup olmadığını kontrol ediniz. Mil dakikada 1875 devir ile dönmekte ve o
anda sahip olduğu izafi eksantriklik 0,7 dir. F= 10000 N, a=175 be b=875 mm dir.
5. 10 kW gücündeki bir motordan tahrik alan tek kademeli düz dişli kutusu 900 dev/dak ile
dönmektedir. Dişli çarkların verimi 0,98 ve modülleri 3 mm olduğuna göre;
a) z1=20 dişe sahip olan döndüren dişlide meydana gelen diş kuvvetini hesaplayıp, 8 mm çaplı
bu milde sebep olduğu sehimin emniyet kontrolünü yapınız.
b) İkinci dişli 40 dişe sahip ise, bu milin devri ile bu milde meydana gelen burulma
momentini hesaplayınız.
c) Eksenler arası mesafe ne kadardır?
Not: Sorular eşit ağırlıklı, süre 75 dakikadır. Doç. Dr. Emin Güllü
Uludağ Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Tekstil Mühendisliği Bölümü
TEK3003 Makine Elemanları Dersi Af sınavı Soruları
16.06.2006
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Soru1.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Soru 2.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Soru3.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
S0ru 4.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Süre bir saat, soruların değeri eşittir.
Prof. Dr. Emin Güllü
Şekilde gösterilen St42 malzemeden mamul mil
üzerinde 7500 N değerinde bir yük taşımakta ve 2000
dev/dak ile dönüp, 15 kW lık bir güç nakletmektedir.
Mil tornalama işlemi ile imal edilmiştir. kç = 1,49 ve
S=1,75 iken en tehlikeli kesit için mukavemet kontrolü
yapınız.
Emniyet katsayısı gereklerinden bir tanesi de “Matematik model tam
eksiksiz olarak kurulamamaktadır. Makine elemanları şekil
bakımından çubuktan çok defa farklı olduğundan, mukavemet
kanunlarını uygulamak için belirli bir matematik modelinin kurulması
gerekir” şeklindedir. Bununla ilgili olarak şekilde kurulan matematik
modeli anlatınız. Şekildeki mil, üzerinde bir dişli çark taşımakta (dişli
çark mile kama ile bağlanmıştır) ve mil gövdeye rulmanlar ile
yataklanmıştır.
Me = ± 3500 Nm lik bir momente maruz kalan köşe kaynak
bağlantısının kaynak dikişinin uzunluğu istenmektedir. Kaynak
edilen parçaların malzemesi St50, s1=15 mm, s2=10 mm,
kaynak 2. kalite ve uçlar temiz olarak elde edilememiştir.
ky=1.0, kç=2.0, kb=1.0 ve S=2,5 olarak verilmektedir.
Verilen yay sisteminde 15 mm lik bir çökme elde etmek için helisel
yayın ucuna uygulanması gereken çekme kuvveti ne olmalıdır?
a) Yaprak yayda depolanan enerji kaç Joule dür? Yay
malzemesinin kayma modülü 8,3.104 N/mm2, yay iç çapı 27 mm,
yay tel çapı 3 mm ve etkili sargı sayısı 10 dur.
b) Teorik olarak helisel yayın gerilme kontrolünü yapınız.
U.Ü. Müh. Mim. Fak. Tekstil Müh. Bölümü
Makine Elemanları Dersi Yaz Okulu Final Sınavı Soruları
24.08.2001
Soru1. 180 [Nm] lik momenti iletebilecek şekilde boyutlandırılmış ve konikliği 1/10 olan bir
konik geçmede, konik mil ile göbek arasındaki sürtünme katsayısının hangi değerinde göbek
kendiliğinden çözülür? Bağlantıyı çözülmeye karşı emniyete alacak civatanın çapını
hesaplayınız. Ortalama çap d0=30 [mm], civataya öngerilme verilirken gereken esas sıkma
momenti 15 [Nm] olarak ölçülmüştür.
Soru2. Rijitliği 80000 [N/mm] olan cıvata ile iki parça sıkılmıştır. Bu esnada cıvata 0,050
[mm] uzamış, parçalar ise 0,045 [mm] kısalmıştır. Parçada kalan öngerilme kuvvetini sıfır
yapan işletme kuvvetini ve cıvata üzerine etkiyen enbüyük kuvveti bulunuz. Bu durumu
öngerilme üçgeni üzerinde gösteriniz. İşletme kuvveti sonrası rijitlikleri tekrar hesaplayıp,
sonucu yorumlayınız.
Soru3. Düşey düzlemde iki mil kardan kaplini ile bağlanacaktır. Döndüren mil 1000
[dev/dak] sabit hız ile dönerken, döndüren milde en büyük ve en küçük hızlar arasındaki
oranın en fazla 1,071 olabilmesi için miller arasındaki açı ne kadar olabilir? Bu hızları ve
oranlarını bulunuz.
Soru4. 4000 [dev/dak] ile dönen bir mil bir ucundan sabit bilyalı rulmanla yataklanmıştır. Bu
şekilde ömrü 4000 [saat] tir. Mil devri 6000 [dev/dak] ya ve yatağa gelen kuvvet de iki katına
çıkarsa bu yatağın ömrü kaç saat olur? Yataktaki radyal yük 1453 [N] ve kullanılan rulman
radyal yükün ençok %10 u kadar eksenel yük taşıyabilmekte ise yatağın dinamik yük sayısı
ne olmalıdır? x=0.6 ve y=1,2
Soru5. Yarıçapları arasındaki oranı ri/rd=0,5 olacak ve Ms=100 [Nm]’lik moment
nakledebilecek şekilde tasarlanan basit sürtünmeli kavramanın yüzeyleri arasındaki ortalama
basınçın 0,5 [N/mm2] olması için boyutları (Di, Dd, d) ve basıncı oluşturan eksenel kuvvet
nekadar olmalıdır? Kavramanın kaymaya karşı emniyeti k0=1,2 ve malzemeleri arası
sürtünme katsayısı =0,15 dir. Kavramayı taşıyan milin akma gerilmesi 145 [N/mm2] ve
emniyet katsayısı S=2 dir
Soruların puvanları eşit ve süre 75 dakikadır. Başarılar.
Doç. Dr. Emin Güllü
Uludağ Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Tekstil Mühendisliği Bölümü
TT515 Makine Elemanları Dersi Final Sınavı soruları
29.Ocak.2004
…………………………………………………………………………………………………...
1.
…………………………………………………………………………………………………...
2. Ön gerilme ile bağlanmış bir cıvataya montaj sonrası, pozitif (ve sabit) bir işletme
kuvveti etkidikten sonra 0,1 mm lik bir uzama daha meydana gelerek, montajdaki ile
birlikte cıvatadaki uzama 0,5 mm’ ye ulaşmıştır. Sistemin eşdeğer rijitliği 0,50 ve
cıvatanın rijitliği 50000 N/mm olduğuna göre cıvataya gelen maksimum kuvvet ne
kadardır?
…………………………………………………………………………………………………
3. Rijitliği 25 N/mm olan bir yaprak yay ile rijitliği 100 N/mm olan helisel yay, seri
monte edilmiştir. Şekli çizerek, sisteme 750 N luk bir kuvvet etki ettiğinde, helisel
yayda biriken enerjiyi joule cinsinden bulunuz.
……………………………………………………………………………………………….......
4. Birinci sorudaki A yatağı için: Yatak çapı 30,018 [mm] ve mil çapı 29,988 [mm] dir.
Yatak boy/çap oranı 1,5 tur.
a. Bu yatağın Sommerfeld sayısı uygun değerde midir? Kontrol ediniz. Yağın
viskozitesi 30.10-3 [Pas] dir.
b. Aksta kaymalı yatak yerine dinamik yük sayısı 1800 [N] olan bilyalı rulmanlı yatak
kullanılırsa, A yatağının ömrü kaç [milyon devir] olurdu?
…………………………………………………………………………………………………...
Süre: 70 dakika ve soruların değerleri eşittir. Başarılar.
Doç. Dr. Emin Güllü
Not: Birimleri unutmayınız. Yazılar okunaklı ve işlemler takip edilebilir olmalıdır. (Çok
küçük ve silik yazmayınız). Aksi taktirde sorumluluk öğrenciye aittir.
Malzemesi 34CrNiMo6 olan şekildeki aks
tornalama işlemi ile imal edilmiş ve dakikada
2753 dev/dak ile dönmektedir. Çentik faktörü B
noktası için 1,45 ; E için 2,5 ve C için ise 1,55
dir. Yüzey ve boyut faktörlerini kendiniz
seçerek, en tehlikeli kesiti belirleyiniz. Emniyet
katsayısı 1 alınacaktır.
Uludağ Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Tekstil Mühendisliği Bölümü
TT515 Makine Elemanları Dersi Final Sınavı
29.Ocak.2004
SORULAR
…………………………………………………………….
1.
…………………………………………………………………………………………………...
2. Ön gerilme ile bağlanmış bir cıvataya montaj sonrası, pozitif ve sabit bir işletme
kuvveti etkidikten sonra 0,1 mm lik bir uzama daha meydana gelerek, montajdaki ile
birlikte cıvatadaki uzama 0,5 mm’ ye ulaşmıştır. Sistemin eşdeğer rijitliği 0,50 ve
cıvatanın rijitliği 50000 N/mm olduğuna göre cıvataya gelen maksimum kuvvet ne
kadardır?
…………………………………………………………………………………………………
3. Rijitliği 25 N/mm olan bir yaprak yay ile rijitliği 35 N/mm olan helisel yay paralel
monte edilerek, sisteme 750 N luk bir kuvvet etki ettiğinde, yaprak ve helisel yayda
biriken enerjiyi bulunuz
………………………………………………………………………………………………...
4. Birinci sorudaki A yatağı için: Yatak çapı 30,018 [mm] ve mil çapı 29,988 [mm] dir.
Yatak boy/çap oranı 1,5 tur.
a. Bu yatağın Sommerfeld sayısı uygun değerde midir? Kontrol ediniz. Yağın
viskozitesi 30.10-3 [Pas] dir.
b. Aksta kaymalı yatak yerine dinamik yük sayısı 1800 [N] olan bilyalı rulmanlı yatak
kullanılırsa, yatağın ömrü kaç [milyon devir] olur?
…………………………………………………………………………………………………...
Süre: 75 dakika ve soruların değerleri eşittir. Başarılar.
Doç. Dr. Emin Güllü
Malzemesi St42 olan şekildeki aks tornalama
işlemi ile imal edilmiş ve dakikada 2753 dev/dak
ile dönmektedir. Çentik faktörü B noktası için
1,49 ; E için 2,5 ve C için ise 1,48 dir. Yüzey ve
boyut faktörlerini kendiniz belirleyerek, en
tehlikeli kesite göre çap kontrolü yapınız.
Emniyet katsayısı 1,5 alınacaktır.
Uludağ Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Tekstil Mühendisliği Bölümü
TT515 Makine Elemanları Dersi Yaz Okulu Final Sınavı Soruları
04.09.2002
1. 40 [mm] genişliğinde 5 [mm] kalınlığında iki parça yan yana getirilerek alın kaynağı ile
birleştirilecektir. Kaynak üçüncü kalite, kaynak malzemesinin akma gerilmesi 80 [N/mm2]
dir. Kaynak dikişe dik 100 [N] luk bir kuvvetle zorlanmakta olduğuna göre dikişin emniyet
kontrolünü yapınız. Kaynakta uçlar temiz olarak elde edilememiştir.
2. İki parça montajda 24000 [N] luk ön gerilme kuvveti verilerek civara ile bağlanmış ve bu
esnada parçalarda 0,2 [mm], cıvatalarda ise 0,4 [mm] lik bir uzama meydana gelmiştir.
Montaj sonrası etki eden işletme kuvvetinden 6000 [N] u cıvatalara kalanı da parçalara etki
etmektedir. Bu durumda a) Parçalarda kalan ön gerilme kuvvetini, b) İşletme kuvveti etkisiyle
sistemde meydana gelen uzamayı, c) İşletme kuvveti genliğinin, cıvatalarda etkili olan genliğe
oranını bulunuz.
3. Uygu kaması yardımıyla bağlanmış mil göbek sisteminde 100 [Nm] lik bir moment
iletilecektir. Uygu kamasının ezeceği göbek malzemesi GG20 (Dökme demir) ve ezmeye
zorladığı alan 150 [mm2] dir. Göbeğin ezilme kontrolünü yapınız. Mil çapı 100 [mm]dir.
4. Diskli kaplin 3 [kW] lık bir gücü dakikada 3000 devir ile iletmektedir. Diskleri 5 [adet]
boşluklu monte edilmiş olan cıvata sıkmakta ve 180 [mm] lik bir daire üzerinde
bulunmaktadırlar. Kaplin yüzeyleri arasındaki sürtünme katsayısı 0,20 olduğuna göre: a)
Cıvatalara verilmesi gerekli ön gerilme kuvvetini bulunuz. b) 8.8 kalitesinde M12 lik (d1=10
[mm])olan bu cıvatalara montaj esnasında 185 [Nmm] lik bir sıkma momenti etkidiğine göre
cıvataların çap kontrolünü yapınız.
5. İki ucundaki kaymalı yataklarla yataklanmış olan 300 mm uzunluğundaki aks tam
ortasındaki 2000 N luk bir yükü dakikada 2000 devir ile dönerek taşımaktadır. Yatak çapı
20,018 [mm] ve mil çapı 19,988 [mm] dir. Yatak boy/çap oranı 1,5 ve milin akma gerilmesi
190 [N/mm2] dir. a) Bu yatakların Sommerfeld sayısı uygun değerde midir? Kontrol ediniz.
Yağın viskozitesi 30.10-3 [Pas] dir. b) Aksta kaymalı yatak yerine dinamik yük sayısı 800 [N]
olan bilyalı rulmanlı yatak kullanılırsa, yatağın ömrü kaç [milyon devir] olur? c) Aksın çapı
yeterlimidir? Kontrol ediniz.
Not: 1) Her soru için şekil çizilecek ilgili büyüklükler üzerinde gösterilecektir.
2) Yazılar okunaklı olacak ve cevaplar birbirini takip edecektir.
3), Kağıt tamamen dolmadan yeni kağıt istenmeyecektir.
Süre: 75 dakika dır.
Doç. Dr. Emin Güllü
ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ
MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 2003-2004 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI
YAZ OKULU MAK3004 MAKİNE ELEMANLARI II DERSİ FİNAL SINAVI
11.08.2004
SORULAR
1) Diş çapı 1210 mm, iç çapı 810 mm olarak imal edilmiş olan diskli rijit kaplinde
dakikada 1179 devirde 5 kW lık güç, ön gerilme verilmiş 5 cıvata yardımıyla yüzeyler
arasında sürtünme oluşturularak iletilmektedir. μ=0,14 dür. Kaplinin Md=Ms olacak
şekilde boyutlandırılması istenirse, yüzeyler arasında sürtünme kuvveti oluşturan
cıvataları sadece ön gerilme kuvvetine göre boyutlandırınız.
2) Kayış kasnak mekanizmasında küçük kasnağın çapı 90 mm dir. Mekanizmada 4 adet
1600 mm uzunluğunda SPZ kayış kullanılmaktadır. Kayış kasnak mekanizması tahrik
grubu A olan günde 12 saat çalışan yük asansöründe kullanılmaktadır. Mekanizmanın
giriş devir sayısı 1450 dev/dak ve çevrim oranı 3±0,2 dir.
a) Mekanizmada eksenler arası mesafeyi hesaplayınız.
b) Mekanizmanın, kayış sarım açısını ve eğilme frekansını bulunuz.
c) Mekanizmanın naklettiği güç kaç Watt’ dır.
3) Pinyon diş sayısı z1=22 diş, çark ise z2=91 diş ve modülü m=3,5 mm olan düz dişli
çark mekanizması, yapı gereği 185 mm’lik eksenler arasına yerleştirilmek
istenmektedir. Giriş devir sayısı 1453 dev/dak olan ve 700 W lık bir güç ileten bu
mekanizmanın
a) Profil kaydırma işlemini yaparak, profil kaydırma sonucu sıfır dişliye göre dişli
kuvvetlerindeki değişimi hesaplayınız.
b) Dişli mekanizması 450 mm lik yataklar arası mesafesinin tam ortasında olduğuna
göre büyük dişlinin 35 mm’lik mil çapının yeterliliğini kontrol ediniz
……………………………………………………………………………………...
Not: Birimleri unutmayınız. Yazılar okunaklı ve işlemler takip edilebilir olmalıdır.
Süre: 75 dakikadır. Başarılar.
………………………………………………………………………………………
Dr. Erol Solmaz -Dr. Emin Güllü
U.Ü. M. M. F. Makine Müh. Böl. Makine Elemanları1 Dersi Yaz Okulu Final Sınav Soruları
08.08.2005
Soru 1. --------------------------------------------------------------------------------------------------------
Soru 2. --------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ön gerilmeli bir cıvata bağlantısında parça rijitliği cıvata rijitliğinin iki katıdır. Sızdırmazlığın kaybolmasına yol
açan işletme kuvvetini, ön gerilme kuvveti cinsinden bulunuz.
Soru 3. --------------------------------------------------------------------------------------------------------
Soru 6. --------------------------------------------------------------------------------------------------------
Soru 4. -------------------------------------------------------------------------------------------------------
Soru 5. -------------------------------------------------------------------------------------------------------
Soru 7---------------------------------------------------------------------------------------------------------
357 N radyal yük alan radyal kaymalı yatağın mil çapı 19,56 mm, yatak çapı da 20,16 mm dir. Yatağın genişliği
ile çapının eşit olması halinde:
a) Yağ filminin teşekkül edip etmediğini kontrol ediniz. Yatağın açısal hızı 150 1/s ve kullanılan yağın dinamik
viskozitesi 40.10-3 Pas’ tır.
b) Aynı yatakta rulmanlı yatak kullanılmak istenirse, 350 saatlik yatak ömrü için dinamik yük sayısı ne
olmalıdır?
Şekildeki bir yaprak ve iki helisel yaydan meydana
gelen sistemin A noktasının sehimini bulunuz
Şekildeki mil sisteminin eğilme için kritik açısal hızını hesaplayınız.
Mil ağırlığı hesaba katılacak ve disk ile mil tek bir kütle şeklinde,
milin ortasından tesir ediyormuş gibi düşünülecektir. Mil ve disk
malzemeleri çeliktir. Özgül ağırlık 78 N/dm3, yer çekim ivmesi 9,81
m/s2 alınacaktır.
Şekilde mile kaynakla bağlanmış bir
pinyon dişlisi gösterilmiştir. Bağlantının
357 dev/dak da iletebileceği maksimum
gücü bulunuz. Verilenler: Kaynak birinci
kalite, istenen emniyet 3, mil çapı 60 mm
ve kaynak kalınlığı 4 mm dir.
Şekilde bir dişli mekanizmasına ait küçük dişli
çarkın (pinyon) mile uygu kaması (feder) ile
bağlantısı gösterilmiştir. Bağlantının gerilme
kontrolünü yapınız. konstrüksiyonla ilgili
büyüklükler: Mil çapı 50 mm, mil malzemesi St50,
Mb = 2000 Nmm, dişli çark malzemesi St70, Uygu
kaması malzemesi ise St50 dir.
Şekildeki sıkı geçme bağlantısında geçme toleransları H7/s6;
milin yüzey pürüzü 4 m, göbeğin 6 m, yardımcı faktörler
toplamı KG+KM=2.10-5 mm2/N ve sürtünme katsayısı 0,1
olduğuna göre:
a) Maksimum yüzey basıncını,
b) Bu basınçla iletilebilecek momenti hesaplayınız.
Soruların değeri eşit, süre 75 dakikadır. Prof. Dr. Emin Güllü
U.Ü.M.M.F. Tekstil Mühendisliği Bölümü TEK 3003 Makine Elemanları Yıl İçi Sınavı
SORULAR 02.12.2005
Şekil 1.
Şekil 2.
Şekil 3.
Şekil 4.
Soru 2. Bir mile kaynakla bağlanmış bir zincir dişlisi
Şekil 2 de gösterilmiştir. Zincir dişlisine döndürme
momentinden dolayı etkiyen teğetsel kuvvet Fu, milde
ilave eğilme gerilmeleri meydana getirmektedir. Köşe
kaynağının kalınlığı a=5 mm dir. Konstrüksiyona ait
büyüklükler: Mil çapı d=40 mm, dişli çark göbek
genişliği b=65 mm, yataklar arası mesafe l=120 mm,
güç N=20 kW, devir sayısı n= 275 dev/dak, çevre
kuvveti Fu= 4000 N, mil ve dişli çark malzemesi St 50,
kaynak kalitesi 2 dir. Kaynağın emniyet katsayısı
kaçtır?
Soru 3. Şekil 3 de gösterilen cıvataya Fiş = 0…5000 N luk
titreşimli bir yük etki etmektedir. Boyutlar şekilde verilmiştir.
Cıvata 2000 N luk bir ön gerilme kuvveti ile sıkılmıştır. Buna
göre: a) Cıvatanın şaft kısmına etkiyen maksimum gerilme,
bunun akma sınırına oranı, minimum gerilme ve gerilme
genliğinin büyüklüğü ne kadardır? b) Gerekli ön gerilmeyi
verebilmek için somuna tatbiki gereken moment kadardır?
Konstrüksiyona ait değerler: Cıvata M8, kalitesi 10.9 ve
Eçelik=2,1.105 N/mm2 dir. Sıkılan parçalar GG25 ve
Ed.demir=0,85.105 N/mm2 dir. d0=12 mm, µ=0,1 ve D0=18 mm.
Soru 4. Şekil 4 deki kasnak göbeği 40 mm çapındaki mile,
konik geçme ile tespit edilmiştir. Bağlantının n = 750 d/d da
N=5 kW lık bir güç iletmesi gerekmektedir. Momentin
emniyetli bir şekilde iletebilmesi için k0’ın değerinin 1,5
olması gerekmektedir. Buna göre: a) Yüzeyde oluşan
basıncı bulunuz. b) Mil ile gövde arasındaki basıncı
meydana getirmek için gereken sıkma kuvveti ne kadardır?
c) Bağlantıyı çözmek için gereken kuvvet ne kadardır?
Konstrüksiyonla ilgili değerler: Mil: St50; Koniklik=1/10,
Göbek:GG20, ve sürtünme katsayısı µ=0,15 ve milin konik
kısmının uzunluğu l=50 mm dir.
Soru 1. Şekil 1 de üzerine rulmanlı yatak takılacak faturalı bir
mil gösterilmiştir. St50 den yapılmış olan mil, üzerine takılı
kayış-kasnak mekanizması nedeniyle tam değişken eğilme
zorlanmasına maruzdur. İnce torna edilmiş milin emniyet
katsayısının 2 olabilmesi için müsaade edilebilecek maksimum
eğilme gerilmesi ne kadar olabilir? Çentik faktörünün değeri 2
alınabilir.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Sorular eşit değerde, süre 75 dakikadır. Prof. Dr. E.Güllü
U.Ü.M.M. F. Tekstil Mühendisliği Bölümü
TEK3003 Makine Elemanları Dersi
Final Sınavı
15. 01. 2007
S O R U L A R
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. Küçük çapı 30 mm, büyük çapı 35 mm, koni açısı 2˚ olan bir konik geçmede:
a) Konik geçmenin uzunluğunu,
b) Sürtünme katsayısının minimum değerini,
c) Yüzey emniyet basıncı 75 N/mm2 olması halinde, temas yüzeyindeki maksimum normal
kuvveti bulunuz.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
4. Şekildeki mil üzerinden yataklara radyal 1250 N
eksenel de 500 N kuvvet gelmektedir. A-B mesafesi
900 mm ve kuvvet ile A yatağı arası 300 mm dir.
Boyutları aynı olan A ve B rulmanlı yataklarının saat
cinsinden ömür hesabını yapınız. Mil dakikada 1250
devir ile dönmektedir. Dinamik yük sayısı 25000 N,
X=0,56 ve Y=1,6 alınacaktır
2. Verilen yay sisteminde toplam 15 mm lik
sehim için gerekli kuvveti bularak, yay
karakteristiğini ölçekli olarak çiziniz.
1. Ön gerilmeli cıvatalarla bağlanmış kapak konstrüksiyonun
da ön gerilme üçgeni şekildeki gibidir. Her bir aralık için
kuvvetler 100 N, uzunluklar 10-2 mm dir. İşletme kuvveti 150
N dur.
a) İş kuvvetinden dolayı cıvataya gelen ek kuvveti (İşletme
kuvveti değişmemek kaydıyla) yarıya indirmek için ne
yaparsınız? Cıvatanın rijitliğindeki değişimi hesaplayınız.
b) Yaptığınız değişiklikten dolayı cıvatalara etkiyen en büyük
kuvvetteki değişimi bulunuz.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Süre: 1 saattir. Prof. Dr. Emin Güllü
U.Ü.M.M. F. Tekstil Mühendisliği Bölümü TEK3003 Makine Elemanları Dersi Yıl içi Sınavı
17. 11. 2006
Soru 1.
St50 den tornalama yoluyla imal edilmiş 40 mm çapında düz bir mil maksimum 150 N/mm2
ile minimum -50 N/mm2'lik genel değişken eğilme gerilmesi ile 30 N/mm2 lik tam değişken
burulma gerilmesine maruz kalmaktadır. S=2 emniyet katsayısı için bu makine elemanının
gerilme kontrolünü yapınız
Soru 2.
Dinamik zorlanmaya maruz ön gerilmeli bir aks bağlantısında; eksenel yönde etkiyen kuvvet;
Fön= 38000 N luk ön gerilme kuvveti ile işletme kuvveti etkidiği zaman Fmax = 46000 N
arasında değişmektedir. Aks St 60 çeliğinden yapılmış olup yüzeyi ince torna edilmiştir. En
ince yerde çubuk 25 mm, faturalardaki geçiş yarıçapları nedeniyle çentik faktörü kç = 1,7 dir.
Bu durumda bağlantının emniyetli olup olmadığını kontrol ediniz.
Soru 3.
Şekilde bir askı tertibatının bağlantı parçası gösterilmiştir. Parçaya F= 10000 N luk bir
kuvvet etkimektedir. Kaynak bağlantısının dikiş uzunluğu en az ne kadar olmalıdır? s=10
mm, kaynak kalitesi İİ, malzeme St 37. Mukavemet sınırı faktörleri: ky=0,75 ve kç=2 ve S=2
dir.
Soru 4.
a. Döner bir aks üzerinde sabit bir yükün bulunmasında tam değişken gerilme
meydana gelmesinin sebebini izah ediniz.
b. Değişken gerilmelerde(genel, tam, titreşimli) en tehlikeli değişme şekli hangisidir?
c. Kaynak işleminde kalite ayırımı (1.kalite, 2.kalite, 3.kalite) nasıl yapılmaktadır?
ç. Kaynağın tercih sebeplerinden olan; malzeme ve hazırlık tasarrufunun (ekonomiklik)
nedenini yazınız
d. Çentik etkisi ne demektir? Bu etkiyi neden dikkate almalıyız?
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Süre: 1 saattir. Prof. Dr. Emin Güllü
U. Ü. M. M. F Tekstil Müh. Bölümü Makine Elemanları 17.01.2003 Final Sınavı
CEVAP ANAHTARI
C1. Verilenler: 150max N/mm2, 100min N/mm2, 290Ak N/mm2, 95
D N/mm2.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
C2. Verilenler: s=8 mm, l=30 mm, Fç=8500 N, S=2,5.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
C3.
2/85)5.230.(5
8500mmN
A
F
k
ç
2/8,925,2
290.8,0 mmN
Sk Ak
kç
85<92,8 olduğu için emniyetlidir.
33,5833303,0
1750
c
ön
c
Fk
N/mm
17500001,0
1750
c
ön
p
Fk
N/mm
24,017500033,58333
33,58333
pc
c
ekk
kk
2404
4000.24,0 işez FkF N
00428,033,233333
1000
33,58333
240'
pc
iş
c
z
kk
F
k
F mm
07428,000428,003,0 cctop mm
0572,000428,001,0 pptop mm
1252
100150
2
minmax
o N/mm2
252
100150
2
minmax
g N/mm2
S
Ak
g
D
Ak
o
* denkleminden
S
29025
95
290125
S 1,44 olarak bulunur.
4. 5003,0
150
Fk N/mm
5000010.10
50030
m
k 223,6 1/s
Düzgün çalışma için 0)3,12,1( olmalıdır.
O halde 5,2796,223.25,125,1 0 1/s olmalıdır.
Ya da 26695,279.30.30
n dev/dak.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
5. 162502
50.650
2 dt M
dF Nmm
33,1335,1
200
50..5
16250.44
Sp
lhld
Mp k
em
d N/mm2
875,4100.33,133
65000l mm
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
6.
610
60)( h
eş
nL
F
CL
Buradan 11874999.60
10.)
560
5000(
.60
10.)(
63
6
nF
CL
eş
h
saat
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
7.
300002
.2
c
stop
c
öns
dFZ
dFM olur. Buradan
800
30000.2cd 75 mm
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
8.
8925,020.20
357
bd
Fp r
m N/mm2
00156,086,19
86,1989,19
d
dD
36,0
150.10
10.40
)00156,0.(8925,0
6
3
22
mo
pS
U. Ü. M. M. F Tekstil Müh. Bölümü Makine Elemanları 17.01.2003 Final Sınavı
CEVAP ANAHTARI
C1. Verilenler: 150max N/mm2, 100min N/mm2, 290Ak N/mm2, 95
D N/mm2.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
C2. Verilenler: s=8 mm, l=30 mm, Fç=8500 N, S=2,5.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
C3.
2/85)5.230.(5
8500mmN
A
F
k
ç
2/8,925,2
290.8,0 mmN
Sk Ak
kç
85<92,8 olduğu için emniyetlidir.
33,5833303,0
1750
c
ön
c
Fk
N/mm
17500001,0
1750
c
ön
p
Fk
N/mm
24,017500033,58333
33,58333
pc
c
ekk
kk
2404
4000.24,0 işez FkF N
00428,033,233333
1000
33,58333
240'
pc
iş
c
z
kk
F
k
F mm
07428,000428,003,0 cctop mm
0572,000428,001,0 pptop mm
1252
100150
2
minmax
o N/mm2
252
100150
2
minmax
g N/mm2
S
Ak
g
D
Ak
o
* denkleminden
S
29025
95
290125
S 1,44 olarak bulunur.
4. 5003,0
150
Fk N/mm
5000010.10
50030
m
k 223,6 1/s
Düzgün çalışma için 0)3,12,1( olmalıdır.
O halde 5,2796,223.25,125,1 0 1/s olmalıdır.
Ya da 26695,279.30.30
n dev/dak.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
5. 162502
50.650
2 dt M
dF Nmm
33,1335,1
200
50..5
16250.44
Sp
lhld
Mp k
em
d N/mm2
875,4100.33,133
65000l mm
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
6.
610
60)( h
eş
nL
F
CL
Buradan 11874999.60
10.)
560
5000(
.60
10.)(
63
6
nF
CL
eş
h
saat
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
7.
300002
.2
c
stop
c
öns
dFZ
dFM olur. Buradan
800
30000.2cd 75 mm
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
8.
8925,020.20
357
bd
Fp r
m N/mm2
00156,086,19
86,1989,19
d
dD
36,0
150.10
10.40
)00156,0.(8925,0
6
3
22
mo
pS