Pamilya Ko, Responsibilidad KoKo...Ang isang matatag at masayang pamilya ay mahalaga para sa ... ibaba upang makita kung ano na ang iyong mga ... Pinaplano nila ang kanilang pamilya

Pamilya Ko,

Responsibilidad Ko

Pamilya Ko, Responsibilidad Ko,

Karapatang-Ari 2008

Bureau of Alternative Learning System

KAGAWARAN NG EDUKASYON

Ang modyul na ito ay pag-aari ng Bureau of Alternative Learning System, Kagawaran

ng Edukasyon. Ang alinmang bahagi nito ay hindi maaaring ilathala o kopyahin sa

anumang paraan o anumang anyo nang walang nakasulat na pahintulot ang organisasyon

o ahensiya ng pamahalaang naglathala.

Inilathala sa Pilipinas ng:

Bureau of Alternative Learning Center

Kagawaran ng Edukasyon

3/F Mabini Bldg., DepEd Complex

Meralco Avenue, Pasig City, Philippines

Tel No.: (02) 635-5188 Fax No.: (02) 635-5189

1

Tungkol Saan ang Modyul na Ito?

Ang pamilya ang pinakamaliit na yunit ng lipunan. Naiimpluwensiyahannito ang iyong pag-iisip at pagpapahalaga. Isipin mo ang isang halaman. Kapagito ay naaalagaan at nadidiligan araw-araw, ito ay lalaking malakas at malusog.

Ang mga tao rin ay tulad ng mga halaman. Ang isang matatag at masayangpamilya ay mahalaga para sa tamang paglaki ng isang bata.

Sa isang pamilya, ang mga magulang ang pundasyon ng kabataan. Sila angmga modelo o halimbawang ginagaya at sinusunod ng kanilang mga anak.Kung sila ay mabubuti at matitinong mga magulang, tiyak na ang kanilang mgaanak ay magiging malusog, may tamang pag-iisip at nagtataglay ng iba pangmga kanais-nais na katangian.

Ngunit, lahat ba ng mga magulang ay responsable? Alam ba nila angkanilang mga obligasyon? Napakarami nilang obligasyon kaya kailangangmaging matatag sila sa pagharap sa mga pagsubok at problema.

Ang modyul na ito ay tutulong sa mga magulang na nais matugunan angkanilang mga obligasyon at responsibilidad sa kanilang mga anak. Ang modyulay para rin sa kabataan na balang araw ay magkakaroon ng kanilang sarilingpamilya.

Ito ay may dalawang aralin na tutulong sa iyo upang maintindihan nanglubos ang tungkol sa pamilya at ang pagiging isang responsableng magulang.

Aralin 1 – Ang Pagiging Responsableng Magulang

Aralin 2 – Tamang Pamamalakad ng Tahanan

Anu-ano ang mga Matututuhan Mosa Modyul na Ito?

Ipapakita ng modyul na ito ang kahalagahan ng pagiging mabutingmagulang. Kung ikaw ay may mga anak na, ipapaalala sa iyo ng modyul angiyong mga obligasyon at pananagutan sa iyong mga anak. Tutulungan ka ngmodyul na maging mas mabuting magulang.

Matututuhan mo rin sa modyul ang ilang mga patakaran tungo sa tamangpagpapalakad ng tahanan. Tutulungan ka ng modyul ng tamang pagpaplano ngiyong mga gawain at ang tamang pagbabadyet ng pera.

2

Anu-ano na ang mga Alam Mo?

Bago mo umpisahan ang pag-aaral ng modyul, sagutin ang mga tanong saibaba upang makita kung ano na ang iyong mga nalalaman tungkol sa mgapaksang tatalakayin natin.

A. Tingnan ang mga larawan sa ibaba. Alin ang nagpapakita ng ugali ngmabuting magulang? Lagyan ng tsek (4) ang larawan nanagpapakita ng tamang pag-uugali ng magulang, at lagyan naman ngekis (8) ang nagpapakita ng maling pag-uugali ng magulang.

1. ____________ 2. _____________ 3. _____________

4. ____________ 5. _____________ 6. _____________

B. Tukuyin kung tama o mali ang sumusunod.

1. Kailangan ng mga anak ang pagmamahal upang matulungan silatuwing sila ay may problema. ______

2. Hindi mo kailangang planuhin ang iyong mga gawain kung ikaway isang ina na nasa bahay lamang. ________

3. Ang pagsunod sa isang iskedyul ay nakatutulong sa pagpapadaling mga gawain. _______

3

4. Hindi kailangang planuhin o ibadyet ng pamilya ang mga gastusinnito. _________

5. Ang mga magulang ay parang ilaw na nagsisilbing patnubaypara sa kanilang mga anak. ________

O, kumusta? Sa tingin mo ba’y mataas ang iyong iskor? Upang malamanmo, ihambing ang iyong mga sagot sa Batayan sa Pagwawasto sa pp. 34–35.

Kung tama ang lahat ng sagot mo, magaling! Ito ang nagpapatunay namarami ka nang nalalaman tungkol sa mga paksang tatalakayin sa modyul. Peromaaari mo pa ring pag-aralan ang modyul para balik-aralan ang iyong mganalalaman na. Malay mo, baka may matutunan kang bagong kaalaman mula samodyul.

Kung nakakuha ka naman ng mababang iskor, huwag mabahala.Ipinapakita nito na ang modyul ay para sa iyo. Tutulungan ka nitongmaintindihan ang ilang mahahalagang kaisipan na magagamit mo sa iyong pang-araw-araw na buhay. Kapag pinag-aralan mong mabuti ang modyul na ito,malalaman mong lahat ang mga sagot sa pagsasanay at marami pang iba.Handa ka na ba?

Maaari mo nang umpisahan ang Aralin 1 sa susunod na pahina.

4

ARALIN 1

Ang Pagiging ResponsablengMagulang

Ang pagiging magulang ay isang napakagandang karanasan. Mayroon kangisang taong mamahalin at aalagaan. Ngunit ang pagiging magulang aynangangahulugan din ng pagkakaroon ng mga responsibilidad. Isipin mo angaraw. Kung wala ito, wala ring liwanag at buhay sa lupa. Maihahambing saaraw ang mga magulang. Sila ang nagbibigay ng liwanag sa buhay ng kanilangmga anak. Sila ang gumagalang at nagtuturo ng tamang pag-uugali. Sila rin angnagbibigay ng pagmamahal at ligaya sa kanilang mga anak.

Kung nais mong magkaroon ng masayang pamilya, dapat kang magingisang mabuting magulang. Ang pagiging mabuting magulang aynangangahulugang alam mo ang iyong mga obligasyon at ginagawa mo nangtama ang iyong mga tungkulin. Ang pagiging magulang ay nangangahulugan rinng pagiging mabuting modelo o halimbawa na dapat gayahin o tularan ng iyongmga anak.

Kung hindi matugunan ng mga magulang ang kanilang mga obligasyon,hindi magiging masaya ang kanilang mga anak. Maaaring lumaking hindiresponsable ang kanilang mga anak. Ipapakita ng modyul na ito angkahalagahan ng pagiging mabuting magulang, at tutulungan ka nitong magingisang mabuting magulang. O, kung ikaw ay isa nang mabuting magulang,tutulungan ka ng modyul na maging mas mabuti pang magulang.

5

Subukan Natin Ito

Paano ba maging mabuting magulang? Ang isang mabuting magulang aymarunong magpalaki sa kanyang mga anak sa tamang paraan at kayangmatugunan ang kanilang mga pangangailangan.

A. Tingnan ang mga larawan sa ibaba. Alin sa mga ito ang nagpapakita ngmga halimbawa ng mabubuting mga magulang? Lagyan ng tsek( 4) ang guhit.

1. ____________________ 2. ____________________

3. ____________________ 4. ____________________

5. _____________________

6

B. Isulat ang titik M sa patlang, kung ang pangungusap ay nagpapakitang pagiging mabuting magulang at ang titik H kung hindi naman.

______1. Pinaplano nina G. at Gng. Reyes kung ilan angkanilang magiging mga anak ayon sa kanilangkakayahan.

______2. Mahirap lang sina Lita at Rico. Para kumita ngkaragdagang pera, pinagtatrabaho nila ang kanilangmga menor-de-edad na anak sa pagawaan.

______3. Binabadyet at ginagamit nang tama ni Gng. Santos angpera ng pamilya.

______4. Iniwanan ni G. Corpuz ang kanyang asawa’t mga anak.

______5. Si Luis at ang kanyang asawang si Maria ay mahiligmagpunta sa mga party tuwing gabi. Ginagastos nila angkanilang pera sa sigarilyo at alak sa halip na itabi itopara sa kinabukasan ng kanilang mga anak.

Ihambing ang iyong mga sagot sa Batayan sa Pagwawasto sa pp.35–36.Kung tama ang lahat ng iyong sagot, nagpapatunay ito na may alam ka natungkol sa pagiging mabuting magulang. Magbasa pa at nang lalong matuto.

Kung hindi tama ang ilan sa iyong mga sagot, huwag mabahala. Basahinang modyul upang lalo mong maintindihan ang ating paksa.

Basahin Natin Ito

Pag-aralan ang sumusunod na Komik istrip.

Mga Tauhan:

Lita - edad 26, malapit nang ikasal

Teresa - kapitbahay ni Lita

Pedring - asawa ni Teresa

7

Paano mo maaalagaan ang napakaraming anak kung wala kang sapat na pera parapakainin silang lahat?

Ayon sa mga dalubhasa, ginagampanan ng mabubuting magulang ang mga obligasyong ito.

Pinaplano nila ang kanilangpamilya. Ibig sabihin,hindi sila nagkakaroon ngkahit na ilang anak namaibigan nila. Alam nila naang bawat anak aykailangang mahalin atalagaang mabuti.

Ngayongmagkakaroon na akong sarili kong pamilya,baka matulungan moako. Gusto kongmaintindihan angtungkol sa pagigingmabuting magulang.

Hello, TeresaO, Lita, Saanka pupunta?

Talaga?Congratulations!

Hinihintay ko si Boyet.Kukuha kami ng marriage

license.

Areglado! Makinigka lang atipapaliwanag kosa iyo ang tungkoldito.

8

Dapat matugunan ng mga magulang angmga pangunahing pangangailangan ngkanilang mga anak.

Mahalaga ring mahalin at alagaan nangmabuti ng mga magulang ang kanilang mgaanak.

Bilang isang mabuting magulang, ikawrin ay may obligasyon sa iyong sarili.Dapat mong alagaan ang iyong sariliupang manatiling malusog at malakas.

Oo nga! Dapat ka ringmag-ehersisyo atmagkaroon ngmasayang disposisyon.

tama!

Nangangahuluganba ito ng pagkainnang tama atpagpapahinganang sapat?

Bilang mga magulang, dapat natingtulungan at hikayatin ang ating mga anakna paunlarin ang kanilang mga talento.

Dapat mabigyan ng mga magulang angkanilang mga anak ng sapat na pagkain,maayos na tirahan, mga damit,edukasyon, at iba pa.

MARIPOSAELEMENTARY SCHOOL

9

Ang mga magulang ay dapat dingmagbigay ng magandang kapaligiran natutulong sa paghubog at pag-unlad ngpersonalidad ng kanilang anak. Ibigsabihin, dapat lumaki ang kanilang anaksa isang masayang tahanan.

Kung nakikita mong mahilig ang iyonganak sa isports, suportahan mo siya. Okung nakikita mong mahilig siyangsumayaw, tulungan mo siyang paunlarinang talentong ito.

Dapat ding turuan ng mga magulang angkanilang mga anak na magingresponsableng mamamayan.

Kailangan ng mga bata ang masayangkapaligiran o tahanan at mga mapagmahal atmatulunging magulang. Ang mga ito anghuhubog sa kanilang personalidad.

Kung palaging nakikita ng mga anakna nag-aaway ang kanilang mgamagulang, o kung hindi masaya angtahanan, lalaki silang hindi rin masayaat may mga problemang sikolohikal.

Kung makakikita ang mga bata ng hindimabuting pag-uugali, maaaring tularannila ito.

10

Turuan silang mahalin at igalangang kapaligiran.

Turuan silang igalang ang matatanda . . .

Dapat ding gampanan ng mga magulangang kanilang mga obligasyon sapamayanan, at ituro ang mga ito sakanilang mga anak. Halimbawa, dapatsilang bomoto tuwing eleksiyon.

BALLOTBOX

Dapat silang sumali sa mga gawain sapamayanan.

Ang mga magulang ay dapat mag-impoksa banko o mag-ipon para sa edukasyonat iba pang mga pangangailangan ngkanilang mga anak.

Iyan ay dapat talaganggampanan ng mgamagulang. Dapatnilang planuhin angmga gawain atgastusin.

Isa rin bangobligasyon angpangangalagang pamilya?

11

Kaya talagang masuwerteako kay Pedring!

Dapat nilang bigyang-halaga ang mgaserbisyong hatid ng pamayanan, tuladng mga serbisyong pangkalusugan.

Lubos na mahalaga ito dahil bilang mga magulang, kayo ay isang pangkat o team.Dapat lamang na mahalin, igalang at alagaan ninyo ang isa’t isa. Maging malakaskayo sa harap ng mga problema. Ito ay magpapalakas sa buong pamilya.

Pedring, ipinapaliwanag saakin ng asawa mong si Teresaang mga katangian ng mgamabubuting magulang.

Oo nga’t narinig ko.Pero mukhang maynakalimutan siyangbanggitin.

Mahalaga ring magingmapagmahal atmapag-arugang asawa,at tugunan ang mgapangangailangan ngiyong asawa.

Ano yon?

12

Subukan Natin Ito

Ang pagiging mabuting magulang ay nangangahulugan ng pagtataglay ngmga katangiang nabanggit at pagganap sa mga obligasyong nabasa mo sa mgakomik istrip. Naaala-ala mo ba ang mga katangian at obligasyong ito? Sagutinang mga tanong sa ibaba upang malaman kung naintindihan mo ang mga komikistrip.

1. Dapat bang magmahalan ang mga magulang kahit na mayroon silangmga problema? Bakit o bakit hindi?____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

2. Kung ang isang bata ay lumaki sa isang tahanan kung saan paratingnag-aaway ang mga magulang, ano kaya ang mangyayari sa batangiyon?____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

3. Ang pagiging mabuting magulang ba ay nangangahulugan ng pagtugonsa mga pangunahing pangangailangan ng anak? Bakit o bakit hindi?

___________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

Ihambing ang iyong mga sagot sa Batayan sa Pagwawasto sa pahina 36.Kung mayroon kang mga maling sagot, basahing muli ang komik istrip.

13

Tandaan Natin

Upang maging isang mabuting magulang, tandaan ang iyong mgaobligasyon:

Bilang magulang:

♦ Maging responsable! Planuhin ang iyong pamilya.

Sa iyong sarili:

♦ Alagaan ang iyong sarili. Manatiling malusog at malakas.

Sa iyong asawa:

♦ Mahalin at igalang ang iyong mister o misis.

Sa iyong mga anak:

Ang mga obligasyong ito ay nasasaad sa Konstitusyon ng Pilipinas, angpangunahing batas ng ating bansa:

♦ Tugunan ang mga pangunahing pangangailangan ng iyong mga anak.Halimbawa, siguraduhing mayroon silang sapat na pagkain, mgadamit, gamot, tirahan, atbp.

♦ Mahalin at alagaan ang iyong mga anak. Bigyan sila ng mabutingkapaligiran o tahanan.

♦ Pag-aralin sila upang malinang ang kanilang mga talento at kakayahan.

♦ Gabayan at turuan silang maging mga responsableng mamamayan.

Sa iyong pamilya:

♦ Planuhin at pangalagaan ang mga gawain at gastusin ng pamilya.

Sa iyong Pamayanan:

♦ Maging isang aktibong miyembro ng pamayanan. Suportahan ang mgaprograma ng pamayanan.

14

Pag-aralan at Suriin Natin Ito

Ngayon, alam mo na ang mga obligasyon na dapat gampanan ngmabuting magulang. Ngunit alam mo ba na ang pagiging mabuting magulang aykinapapalooban din ng pagbuo ng mga desisyon? Sa isang pamilya, ang mgamagulang ang mga gabay. Ito ay isang malaking responsibilidad. Gumagawasila ng mga desisyong nakaaapekto sa buong pamilya. Ano ba ang tamangparaan ng pagbuo ng desisyon? Dapat, pag-isipan mong mabuti angsitwasyon, at pagkatapos ay pag-usapan ito kasama ang iyong mga kapamilya.

Basahin ang mga sitwasyon sa ibaba. Maiintindihan mo rito kung paanobumuo ng desisyon para sa pamilya.

1. Si Joey at ang kanyang asawang siMina ay nakatira sa Maynila kasamaang kanilang mga anak na sinaAngelo at Ted. Kamakailan lamang,na-promote si Joey sa isang mataasna posisyon sa kanilang kompanya.Dahil dito, kailangang lumipat angbuong pamilya sa Davao City.Nagdesisyon sina Joey at Mina nalumipat sa Davao. Ngunit bago nilagawin ito, kinausap muna nila sinaAngelo at Ted at ipinaliwanag sakanila ang desisyong ito.

2. May date si Clarissa ngayong gabi.Siya ay 16 na taong gulang palamang, kaya pinag-usapan muna ngkanyang mga magulang ang tungkoldito. Nais nilang makilala angkanyang ka-date. Gusto din nilangmalaman kung saan sila pupunta atkung anong oras makauuwi siClarissa. Sinabi nila ito kay Clarissa,at pumayag naman siya sa kanilangmga kahilingan.

15

3. Si Elena ang nanay nina Biboy atAngie. Pareho silang nag-aaral saelementarya. Sinisiguro ni Elena nahindi nanonood ng telebisyon angkanyang mga anak hanggang hindinila natatapos ang kanilang mgatakdang-aralin sa paaralan.Ipinaliwanag niya ang desisyongito kina Biboy at Angie atnaintindihan naman nila kung bakitdapat muna nilang gawin angkanilang takdang-aralin bagomanood ng TV. Naipaintindi rin niElena sa kanila na dapat silangmatulog nang maaga.

Pag-isipan Natin Ito

Ano ang napansin mo sa mga sitwasyong iyong nabasa? Ang mga ito aymay pagkakatulad. Tungkol sa pagdedesisyon ang mga ito. Kung nagbasakang mabuti, mapapansin mong kinonsulta ng mga magulang ang kanilang mgaanak bago bumuo ng desisyon. Ipinaliwanag din nila kung bakit ganoon angkanilang napasyahang desisyon.

Kadalasan, ang pagdedesisyon ay may kasamang pagpaplano. Halimbawa,kapag gumawa ka ng mga patakaran sa bahay, pinaplano mo rin ba kung paanoisasagawa ang mga ito? Kung oo, magaling! Makakatulong ito sa madalingpagsunod sa mga nabuong patakaran.

Ngunit tandaan! Bilang magulang, may karapatan kang magdesisyon.Ngunit hindi nangangahulugang maaari mong abusuhin ang karapatang ito.Bilang magulang, dapat mong tandaan na maging makatwiran at makatarungansa ginagawa mong mga desisyon.

16

Subukan Natin Ito

Narito ang ilang mga sitwasyon na nagpapakita ng pagdedesisyon sapamilya. Lagyan ng tsek (4) ang mga sitwasyong nagpapakita ng tamangpagdedesisyon. Lagyan ng ekis (8) ang mga sitwasyon nagpapakita ng di-tamao di-makatwirang pagdedesisyon.

_____ 1. Gustong magbakasyon ni G. Pelaez kasama ang kanyangpamilya. Nagpasya siyang sa Baguio sila pupunta. Hindina niya tinanong ang kanyang asawa’t mgaanak kung saan nila gustong magpunta.

_____ 2. Mag-aaral na sa kolehiyo si Maria sa susunod na taon.Gusto niyang mag-aral ng journalism, ngunit gusto ngkanyang mga magulang na medisina ang pag-aralan niya.Ang kanyang mga magulang ang gumagawa ng desisyonpara sa kanya.

_____ 3. Gusto ng mag-asawang Jun at Claudia na makakuha ngmatataas na grado ang kanilang mga anak sa paaralan.Kaya tinuruan nila ang kanilang mga anak ng tamang paraanng pag-aaral. Nagdesisyon ang buong pamilya na hindi silamanonood ng telebisyon sa gabi, lalo na kapag maypagsusulit ang mga bata sa paaralan.

_____ 4. Pinaplano ni Carol na magtrabaho sa Estados Unidosbilang nars. Ngunit bago siya mag-aplay, kinausapmuna niya ang kanyang asawa at mga anak tungkol sakanyang balak.

_____ 5. Pinag-usapan ng mag-asawang Julie at William angpaghahati-hati ng trabaho sa bahay. Sinigurado nila naang bawat miyembro ng pamilya ay may kanyang sarilinggawain na naaayon sa kanyang kakayahan. Kinausap dinnila ang kanilang mga anak tungkol dito.

Ihambing ang iyong mga sagot sa Batayan sa Pagwawasto sa pahina 37.

17

Tandaan Natin

Natapos mo nang pag-aralan ang Aralin 1. Dito ay natutuhan mo na:

♦ May mga responsibilidad na dapat gampanan ang mga mabubutingmagulang sa kanilang sarili, asawa, mga anak, pamilya at komunidad.

♦ Kasama sa pagiging isang mabuting magulang ang tamangpagdedesisyon.

♦ Kasama sa tamang pagdedesisyon ang

− Pakikipag-usap sa mga kapamilya at pagpapaliwanag tungkolsa desisyong ginawa.

− Pagpaplano kasama ng mga kapamilya.

− Pagiging makatwiran at makatarungan kapag nagdedesisyon.

18

ARALIN 2

Tamang Pamamalakad ng Tahanan

Ang pagkakaroon ng pamilya ay nangangahulugan ng pagkakaroon ngisang tahanan. Ang tahanan ay hindi lamang isang bahay. Ito rin ay lugar kungsaan may pagmamahal, pangangalaga at kaayusan na kailangan ng bawat tao.Samakatuwid, ang pagkakaroon ng tahanan ay nangangahulugan ngpagkakaroon ng lugar kung saan nakatutulog at nakakakain nang tama, atnakatitira kasama ang mga kapamilyang nagmamahal sa iyo.

Ang pagkakaroon ng isang tahanan ay maihahambing sa pagpapatakbo ngisang makina. Ang makina ay dapat lagyan ng langis at alagaan upang hindi itomasira. Gayundin, ang tahanan ay dapat patakbuhin nang maayos para sakapakanan ng mga miyembro nito.

Ano ang ibig sabihin ng tamang pamamalakad? Kasama na rito ang tamangpaggamit ng salapi at pagpaplano ng mga gawain ng pamilya. Ang pananalapi operang ginagamit para sa pamilya ay tinatawag ding badyet ng pamilya.

Ang araling ito ay tutulong sa iyo na:

♦ Planuhin at gamitin nang tama ang badyet ng pamilya

♦ Planuhin ang mga gawain ng pamilya.

19

Ang pagpapatakbo ng tahanan ay isang malaking responsibilidad. Hindilamang ito kinapapalooban ng pamamalakad ng badyet at mga gawain ngpamilya, kasama rin dito ang pagkakaroon ng mga tuntunin at patakaran satahanan. Nangangahulugan rin ito ng pagdisiplina sa mga bata at kung paanonaipapatupad ang mga tuntunin at patakaran sa pamilya. Dapat nating tandaanna hindi ito katulad ng diktadura. Ang isang tahanang mabuti ang pamamalakaday isang masayang tahanan.

Basahin Natin Ito

Ang mag-asawang Mario at Carol Gomez ay may dalawang anak na sinaNina, pitong taong gulang, at Baby Martin, isang taong gulang. Nagtatrabahobilang klerk sa opisina si G. Gomez. Kumikita siya ng P7,000 bawat buwan. SiCarol naman ay gumagawa at nagtitinda ng mga cake sa kanyang mgakapitbahay. Sa pamamagitan nito, kumikita siya ng P6,000 sa isang buwan.Samakatuwid, kumikita ang mag-asawa ng P13,000 bawat buwan.

Siyempre, may mga gastos ang kanilang pamilya. Ang mga gastos ay angmga pinaggagamitan ng pera ng pamilya. Kailangan nilang gumawa ng badyetat gamitin nang mabuti ang kanilang pera. Nasa listahan sa ibaba ang mgagastos ng kanilang pamilya sa buwan ng Oktubre.

Mga gastos:

Pagkain P3,000.00Renta ng bahay 4,500.00Damit 500.00Kuryente 600.00Tubig 200.00Pamasahe 300.00Iba pa 200.00

Kabuuan P9,300.00

Nakikita mo na ang kabuuang gastos ng pamilya ay P9,300. Kung ito ayibabawas natin sa kanilang kabuuang kita na P13,000 sa isang buwan, maymatitirang P3,700. Ang halagang ito ay maaaring ipunin sa banko, o itabi parasa mga di-inaasahang gastos.

20

Alamin Natin

Hindi lahat ng badyet ay magkakatulad. Iba’t ibang halaga ang kita ngbawat pamilya. Kaya para mapalakad nang tama ang pera ng pamilya,kailangan mong malaman ang dalawang bagay. Una, magkano ang kinikita ngpamilya sa isang buwan. Pangalawa, magkano ang kabuuang gastos ng pamilyasa isang buwan. Pagkatapos ay dapat mong kuwentahin kung sapat ba angkinikita ng pamilya para sa kanilang mga gastusin.

Siguraduhin din na may perang naitatabi para ipunin sa bangko.Mahalagang mag-ipon para sa kinabukasan ng pamilya. Siyempre, kapag ikaway may pamilya, dapat mong isipin ang pangangailangan nila. Maaari mongplanuhin ang mga gastos ng iyong pamilya sa hinaharap. Kasama na rito angmga gastos para sa edukasyon sa kolehiyo ng iyong mga anak, mga gastospangkalusugan o medikal, at perang maaaring kailangan mo sa pagbili ng iba’tibang mga gamit.

Tandaan na ang naipong pera ay maaaring gamitin sa pagdating ng mga di-inaasahang pangyayari o emergency. Hindi mo alam kung kailan maymagkakasakit sa iyong pamilya. Kaya tiyakin mong may perang nakalaan pararito. Ang isa pang paraan ng pagpaplano para sa ganitong pangyayari ay angpagkuha ng health care insurance.

Subukan Natin Ito

Tingnan natin kung kaya mong magbadyet para sa isang pamilya. Ito anglistahan ng mga gastos ng pamilyang Santos sa buwang ito. Si G. Santos aykumikita ng P7,000 sa isang buwan bilang magsasaka. Alamin mo kungmagkano ang kabuuang gastos ng pamilya at kung may matitira silang ipon sabuwang ito.

21

Mga gastosPagkain P 3,000.00Mga pagkumpuni sa bahay 300.00Kuryente 500.00Tubig 100.00Mga gamit sa bahay 500.00Iba pa 300.00

Kabuuan P _____________Ipon P _____________

Upang malaman kung tama ang iyong mga sagot, sumangguni sa Batayansa Pagwawasto sa pahina 37. Ulitin ang pagsasanay kung may mali kangsagot.

Basahin Natin Ito

May iba pang pakinabang sa pagpaplano at pamamalakad ng pera ngpamilya. Karamihan ng mga pamilya ay may mga gastusin maliban pa sa mgapangunahing pangangailangan. At siyempre, may mga bagay na gusto mongbilhin para sa iyong sarili o kaya’y para sa iyong pamilya.

Ang pag-aaral sa badyet ay makatutulong sa iyo upang malaman kungkaya mo bang gumastos pa para sa iba pang bagay. Pag-aralan ang halimbawasa ibaba.

Sabihin nating gusto ng iyong pamilyang magbakasyon ngayong tag-init(summer). Ang pamasahe papunta sa beach ay P2,000. Kasama na rito angpamasaheng papunta at pabalik. Ang bayad naman sa renta ng isang cottage omaliit na bahay sa beach ay P500 bawat gabi. Balak ninyong manatili roon ngdalawang gabi, kaya gagastos kayo ng P1,000 para sa renta. Ang pagkain atiba pang gastos ay tinatantiyang aabot sa P3,000. May sapat kayang pera angpamilya para sa bakasyong ito? Alamin natin.

Una, tingnan ang buwanang badyet ng pamilya. Ang iyong kabuuanggastos sa buwan na ito ay P8,000. May kinikita namang P16,000 ang iyongpamilya. Samakatwid, may natitira kayong ipon na P8,000.

P16,000 - kita o sweldo 8,000 - gastos 8,000 - ipon

–

22

Ngayon ay pag-aralan ang listahan sa ibaba. Ito ang magagastos ninyo sapinaplanong bakasyon.

Pamasahe – P 2,000.00Renta ng cottage – 1,000.00Pagkain at iba pang gastos – 3,000.00Kabuuan P 6,000.00

Kung itutuloy ninyo ang bakasyon, maaaring kunin mula sa ipon anggagastusin para dito.

P8,000.00 - iponP6,000.00 - gastos sa bakasyonP2,000.00

Kung magbabakasyon ang iyong pamilya, may matitirang P2,000 sainyong ipon.

Sapat ba ang inyong pera para kayo ay magbakasyon? Ang desisyong itoay dapat pagpasyahan ng buong pamilya. Kung wala kayong ibang gastusin sabuwang ito, bakit hindi magbakasyon? Ito ay isang mabuting paraan upangmagsama-sama at magkaroon ng kaunting kasiyahan ang pamilya.

Ngunit kung may ibang pagkakagastusan, maari ninyong isaisang-tabimuna ang planong magbakasyon. Marahil, makakapagbakasyon kayo kunghigit nang malaki ang ipon ng pamilya.

Maaaring magkaroon kayo ng ibang desisyon batay sa ibat’ibangsitwasyon. Tandaan lamang na maging responsable sa pagbuo ng mgadesisyon para sa pamilya. Maaaring bumili o gumastos para sa ibang bagaykung may pera para rito. Kung wala, sa ibang araw na lamang bumili ogumastos, kapag may malaki nang ipon ang pamilya.

Alamin Natin

Laging tandaan na maging responsable sa iyong paggastos. Iwasan angbiglaang pamimili, o paggastos. Ito ay ang pagbili nang hindi iniisip ang badyetng pamilya. Bago bumili o gumastos para sa isang bagay, tanungin ang sarili.

♦ Kailangan ko ba talaga itong bagay na bibilhin ko?

23

♦ Kailangan ba talaga ito ng pamilya ko?

♦ May sapat ba kaming pera para rito?

Ngunit paminsan-minsan, maari ring bumili ng mga karagdagang gamit namakapagbibigay ng kasiyahan sa iyo o sa iyong pamilya. Ngunit bago kabumili, tiyakin lamang na may sapat na pera para rito.

Pag-aralan at Suriin Natin Ito

Ang mga pamilya ay mayroon ding mga pang-araw-araw na gawain nadapat planuhin. Ano kaya ang mangyayari kung ikaw ay uuwi at makikita mongwala nang pagkain? O kaya’y buong gabing maglalaro ang mga bata at hindi namatutulog? O walang nakapagluto o nakapaglinis ng bahay dahil walangpanahon para rito? Ang mga ito ay ang mga sitwasyong nais nating iwanan saating mga pamilya upang maiwasan ang mga ito, kailangan nating magplano ogumawa ng iskedyul.

May kasabihang “Ang oras ay ginto.” Ano ang ibig sabihin nito?Ipinapahiwatig ng kasabihang ito na dapat nating gamitin nang tama angpanahon. Lahat ng iyong ginagawa ay dapat maging produktibo, pakinabang oibubungang mabuti.

Tingnan ang iskedyul sa ibaba na nagpapakita ng gawain ng isangmaybahay.

Mga gawain ni Gng. Moran, maybahay OraUmaga Gumising at ayusin ang kama 5:30 – Maligo at magsipilyo 5:45 – Magluto ng almusal 6:00 – Kumain ng almusal kasama ang pamilya 6:30 – Maghugas ng mga pinggan 7:00 – Maglinis ng bahay 7:15 – Maglaba 8:30 – Magpahinga 10:00 – Magluto ng pananghalian 11:00 –

24

Kung pag-aaralan mong mabuti ang iskedyul, makikita mong naplano nangmabuti ang oras ni Gng. Moran. Mayroon siyang iskedyul para sa lahat ngkanyang mga gawain. Mapapansin ding iba’t iba ang kanyang mga gawain.Karamihan ay para sa kanyang pamilya, tulad ng paglilinis ng bahay, paglulutoat paglalaba. Mayroon ding mga gawain kung saan kasama niya ang kanyangpamilya, tulad ng pagkain nang sama-sama at pagtulong sa pag-aaral ngkanyang mga anak. Mayroon din siyang panahon para lamang sa kanyangasawa. At siyempre, may panahon siya para sa kanyang sarili, kapag siya’ynagbabasa at nagpapahinga.

Hindi sinasayang ni Gng. Moran ang kanyang panahon. Balansyado atmay prayoridad ang kanyang mga gawain. Mayroon siyang panahon para sasarili, sa pamilya, at para sa mga gawaing-bahay. Ito ang dapat mong tularankung nais mong ayusin at planuhin ang iyong mga gawain. Bakit hindi mosubukang gumawa ng iskedyul para sa sarili?

Basahin Natin Ito

Kapag nagpaplano ka ng iyong iskedyul para sa isang araw, isipin ang mgagawaing karaniwan mong ginagawa. Makatutulong kung pagsasamahin mo angilang mga gawain. Tukuyin kung alin sa mga ito ang pinakamatagal na gawin,alin ang pinakamahalaga at alin ang hindi gaanong mahalaga.

Ayusin ang mga ito upang magawa mong lahat sa isang araw. Ngunitpaano kung masyadong marami ang iyong mga gawain? Marahil, maari monggawin ang ilan sa mga ito sa ibang araw. Sa gayon, magagawa mo ang mgabagay na mahahalaga o kaya’y nangangailangan ng iyong panahon.

Hapon Kumain ng pananghalian Maghugas ng mga pinggan Magpahinga Magbasa Makipaglaro sa anak na sanggol Ayusin ang halamanan Ihanda ang hapunanGabi Kumain ng hapunan kasama ang pamilya Maghugas ng mga pinggan Tulungan ang mga bata sa kanilang mga takdang-aralin Magpahinga kasama si mister Matulog

25

Pag-aralan ang iskedyul ni Mang Renato. Sigurado akong makatutulong itosa iyo.

Isang Linggo sa Buhay ni Mang Renato

Si Mang Renato ay isang abalang tao. Isa siyang magsasaka. Ngunitmayroon din siyang ibang gawain. Kamakailan lang, siya at ang kanyangpamilya ay nagdesisyong mag-alaga ng mga manok upang maragdagan angkanilang kita. Kaya kailangang gumawa si Mang Renato ng kulungan ngmanok. Ngayong linggo, kailangan siyang magpunta sa pamilihan upang bilhinang mga kailangang kasangkapan.

Kailangan ding pumunta ni Mang Renato sa bayan para bumili ng mgapagkain at pataba ng manok. Maliban dito, nagpapatulong ang kanyang kapatidna si Aling Rosa sa pagkumpuni ng kanyang bahay. Isa ring aktibongmiyembro si Mang Renato ng Kooperatiba ng mga Magsasaka, nanagpupulong tuwing Biyernes.

Si Mang Renato ay mabuti ring ama at asawa. Nais niyang magampananang kanyang mga gawain at magkaroon din ng panahon para sa kanyangpamilya. Kaya hiniling ni Mang Renato sa kanyang asawang si Aling Nilda natulungan siyang planuhin ang kanyang mga gawain para sa linggong ito.Tingnan mo ang kanilang nagawang iskedyul.

26

Makikita natin sa iskedyul ni Mang Renato na ang malaking bahagi ngkanyang panahon ay naiuukol sa kanyang trabaho bilang magsasaka. Ngunithindi niya kinakaligtaang magkaroon din ng oras para sa kanyang pamilya, mgaanak at maging sa kanyang sarili.

11:00 n.u. -12:00 n.t.

Umuwi atkumain ngpananghalian





12:00 - 1:30n.h.

Magpahinga Magpahinga Magpahinga Magpahinga Magpahinga

1:30 - 2:30n.h.

Bumili ng mgagamit para sakulungan ngmanok

Bumili ngpagkain ngmanok, atbp.

Bumili ng mgamanok at ilipatang mga ito sabagongkooperatiba

Bumisita sakapatid attumulong sapagkumpunisa kanyangbahay

Dumalo samiting ngKooperatibang mgaMagsasaka

2:30 - 4:00n.h.

Umpisahan angpagpapatayong kooperatiba

4:00 - 5:00n.h.

Umigib ngtubig

Umigib ngtubig

Umigib ngtubig

Umigib ngtubig

Umigib ngtubig

5:00 - 6:00n.h.

Magpakainng mga baboy

Magpakain ngmga baboy atmanok


6:00 - 7:00n.g.

Kumain nghapunan

Kumain nghapunan

Kumain nghapunan

Kumain nghapunan

Kumain nghapunan

7:00 - 8:00n.g.

Magpahingakasama ngpamilya,tulungan angmga bata sakanilangtakdang-aralin





8:00 Matulog Matulog Matulog Matulog Matulog

Oras Lunes Martes Miyerkules Huwebes Biyernes

4:00 - 4:30n.u.

Gumising,kumain atmaghanda sapagpunta sabukid





4:30 - 5:30n.u.

Magpakain ngmga baboy





5:00 - 11:00n.u.

Magtrabahosa bukid

Magtrabahosa bukid

Magtrabahosa bukid

Magtrabahosa bukid

Magtrabahosa bukid



Magtayo ngkooperatiba Nasa bahay

27

Alamin Natin

Kapag gumagawa ng iskedyul, tandaang mag-prioritize. Ang ibig sabihinnito ay bigyan ng halaga ang mga gawaing lubos na nangangailan ng iyongatensyon. Halimbawa, kung mayroon kang deadline na dapat sundin,siguraduhing unahing gawin ang mahahalagang bagay.

Bilang isang magulang, ang pagpaplano ng iyong iskedyul ay isa lamang saiyong mga responsibilidad. Dahil ikaw ang gabay ng iyong mga anak, dapatmo rin silang tulungang planuhin ang kanilang mga gawain.

Tandaan Natin

Upang magawa mo ang lahat ng dapat mong gawin sa isang araw,kailangan mong planuhin ang iyong mga gawain. Mahalaga ito sa pamamalakadng isang tahanan. Tandaan parati na:

♦ Gumawa ng listahan ng iyong mga pang-araw-araw na gawain,

♦ gumawa ng iskedyul para sa mga ito

♦ Unahin ang mahahalagang gawain, at

♦ Sundin ang iyong iskedyul hangga’t maaari.

Subukan Natin Ito

1. Si Yasmin, 20 taong gulang, ay nagtatrabaho bilang saleslady satindahan. Nasa ibaba ang kanyang mga gawain. Ilagay ang mga ito satamang kahon sa talahanayan. Pansinin mong ang isa sa mga gawaingnakalista ay dalawang ulit makikita sa talaan.

Mga Gawain:

♦ Umuwi at kumain ng hapunan

♦ Mag-almusal at magbihis

♦ Kumain ng tanghalian

♦ Magtrabaho sa tindahan

♦ Matulog

♦ Manood ng TV o magbasa ng libro

28

2. Nalaman ni Yasmin na kailangang niyang bisitahin ang kanyang tiyo nauuwi sa probinsiya sa susunod na araw. Nais niyang magpadala ngilang bagay para sa kanyang mga magulang sa probinsiya. Alin sa mgagawain sa Blg. 1 ang dapat niyang ipagpaliban upang makapunta sabahay ng kanyang tiyo? O dapat bang walang baguhin si Yasmin sakanyang naunang iskedyul at huwag nang bisitahin ang kanyang tiyo?Ipaliwanag ang iyong sagot.

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

3. Ano ang dapat gawin ni Yasmin upang hindi na niya kailanganingipagpaliban ang alinman sa kanyang mga gawain at makapunta pa rinsa kanyang tiyo?

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

Pagkatapos mong sagutin ang mga tanong, sumangguni sa Batayan saPagwawasto sa pahina 38.

Binabati kita! Natapos mo nang pag-aralan ang buong modyul. Nawili kaba sa pag-aaral nito? Sa tingin mo ba’y makatutulong ito sa iyo? Basahin sasusunod na pahina ang buod ng mahahalagang kaalaman sa modyul upangmatulungan kang matandaan ang mga ito.

Oras Gawain7:00 – 8:00 n.u.8:00 – 12:00 n.t.12:00 – 1:00 n.h.1:00 – 5:00 n.h.5:00 n.h. – 6:30 n.g6:30 – 8:00 n.g.8:00

29

Ibuod Natin

Napag-aralan mo sa modyul na ito na:

♦ Upang magkaroon ng masayang pamilya, dapat ay maging isangmabuting magulang. Ang mga magulang ang gumagabay sa kanilangmga anak. Sila ang mga modelo na tinutularan ng kanilang mga anak.Ginagampanan ng mabuting magulang ang kanyang mga tungkulin oobligasyon.

♦ Ang pagiging mabuting magulang ay nangangahulugan din ngkaalaman sa pagbuo ng mga tamang desisyon para sa pamilya. Sapaggawa ng desisyon, dapat lamang na:

— Kausapin ang iyong mga kapamilya

— Isali ang mga kapamilya sa pagpaplano

— Magkaroon ng desisyong makatwiran at makatarungan

♦ Ang isang masayang pamilya ay nangangahulugan din ng masayangtahanan. Ang isang masayang tahanan may maayos na pamamalakad.Ayusin ang pamamalakad ng badyet at mga gawain ng pamilya.

Anu-ano ang mga Natutuhan Mo?

A. Anu-ano ang mga gawain ng isang mabuting magulang? Lagyan ng tsek(4) ang mga gawain ng mabuting magulang, at lagyan ng ekis (8) ang mgagawain ng di-mabuting magulang.

_____ 1. Tinuturuan ng tamang pag-uugali ang mga anak.

_____ 2. Nakikipagbarkada at nakikipag-inuman buong araw.

_____ 3. Ibinibigay sa mga anak ang kanilang mga pangangailangantulad ng pagkain, damit, edukasyon at isang maayos natirahan.

_____ 4. Ginagastos ang mga perang naiipon sa sugal.

_____ 5. Tinutulungan ang mga anak sa kanilang pag-aaral atmga takdang-aralin.

30

_____ 6. Tinuturuan ang mga anak ng gawaing-bahay.

_____ 7. Nakikinig sa mga problema ng mga anak.

_____ 8. Inaalagaan ang mga anak lalo na kapag sila ay maysakit.

_____ 9. Hindi na binibigyan ng pansin ang mgapangangailangan ng asawa.

_____ 10. Hindi pinagpaplanuhan ang bilang ng mga anak.

B. Sagutin ang sumusunod na tanong.

1. Bakit kailangang bigyan ng mga magulang ng maayos na tahanan omabuting kapaligiran ang kanilang mga anak?

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

2. Bilang mag-asawa, dapat bang mahalin at igalang ng mga magulangang isa’t isa? Bakit?

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

3. Bakit dapat planuhin ng mga magulang kung ilan ang kanilangmagiging anak?

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

4. Bakit dapat makatwiran at walang kinikilingan ang desisyon ng mgamagulang?

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

31

5. Dapat bang pakinggan ng mga magulang ang opinyon ng kanilang mgaanak kapag sila ay nagdedesisyon?

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

C. Tulungan sina G. at Gng. Corpuz na ayusin ang kanilang badyet.

Kumikita si G. Corpuz ng P10,000 sa isang buwan. Buwan-buwan,gumagastos ang pamilya para sa sumusunod:

Pagkain P 3,000.00Tubig 200.00Kuryente 500.00Pamasahe 400.00Renta ng bahay 2,000.00Iba pa 500.00

1. Ano ang kabuuang halaga ng kanilang mga gastos?

a. P5,000.00 b. P7,000.00 c. P6,600.00 d. P7,600.00

2. Magkano ang natitirang ipon?

a. P2,000.00 b. P3,400.00 c. P2,400.00 d. wala

3. Matagal nang gustong bumili ng electric fan nina G. at Gng. Corpuz.Ito ay nagkakahalaga ng P850. Dapat ba silang bumili ng electric fanngayong buwan? Bakit o bakit hindi?

____________________________________________________

____________________________________________________

____________________________________________________

D. Sagutin ang mga tanong ayon sa sitwasyong ito:

Si Dory ay isang abalang ina. Mayroon siyang tatlong anak. SinaBoboy at Amy ay pumapasok sa paaralan sa umaga samantalang angsanggol na si Jojo ay naiiwan sa bahay. Nagsasaka naman mula sa umagahanggang hapon ang kanyang asawang si Melchor. Si Dory ang gumagawang mga gawaing bahay kaya palagi siyang pagod. Minsan, nakakaligtaanniyang gawin ang ibang gawain dahil mahilig siyang manood ng telebisyon.

32

Maliban sa mga gawaing-bahay, binabantayan din ni Dory ang kanilangmaliit na negosyo. Nag-aalaga sila ng mga baboy. Minsan, nalilimutan dingpakainin ni Dory ang mga baboy kapag masyado siyang abala.

1. Tulungan si Dory na gumawa ng iskedyul. Ilagay sa talaan angkanyang mga gawain ayon sa tamang pagkakasunud-sunod.

a. magluto ng almusal k. makipaglaro kay Jojob. magpakain ang mga baboy l. tulungan ang mga batangc. matulog maghanda sa pagpasok sad. kumain ng agahan paaralane. manood ng telebisyon m. tulungan ang mga bata saf. pakainin ang sanggol kanilang mga takdang-araling. magluto ng pananghalian n. maligoh. gawin ang mga gawaing-bahay ng. magpahinga kasama si misteri. magluto ng hapunan o. magbasaj. pakainin ang sanggol

Mga GawainOras

4:00

4:30

5:00

7:00

8:00

9:00

10:00

11:00

12:00

1:00

2:00

3:00

4:00

5:00

33

2. Pagkatapos mong gawin ang iskedyul ni Dory, sagutin angsumusunod:

a. Maayos ba ang pagkakaplano ng iskedyul ni Dory? Ipaliwanagang iyong sagot.

________________________________________________

________________________________________________

________________________________________________

b. Kung gusto niyang pumunta sa health center kasama si Jojongayong hapon, may panahon ba siya para gawin ito? Kungwala, ano ang dapat niyang gawin?

________________________________________________

________________________________________________

________________________________________________

34

Batayan sa Pagwawasto

A. Anu-ano na ang mga Alam Mo? (pp. 2-3)

1. 4- Dapat suportahan ng mabuting magulang ang mga interes atedukasyon ng kanyang mga anak. Sa larawan, ipinapakita natinuturuan ng isang ama na magbasa ang kanyang anak.

2. 8 - Isa itong halimbawa ng pagiging di-mabuting magulang. Sahalip na sigawan ang mga anak, dapat na matuto ang mgamagulang na pagsabihan ang kanilang mga anak sa mahinahongparaan.

3. 8 - Ito rin ay halimbawa ng pagiging di-mabuting magulang. Hindidapat saktan ng mga magulang ang kanilang mga anak. Dapatnilang disiplinahin ang mga ito sa paraang mapagmahal atmahinahong paraan.

4. 4 - Ang mabuting magulang ay mapagmahal at mapag-aruga.Ipinapakita sa larawan ang isang ina na inaalagaan ang kanyanganak.

5. 4 - Binibigyan ng mabuting magulang ang mga anak ng masayangkapaligiran. Naglalaan din sila ng panahon para makasama angkanilang mga anak. Ang larawan ay nagpapakita ng isangmasayang pamilya.

6. 8 - Isa itong halimbawa ng pagiging di-mabuting magulang. Hindidapat pilitin ng mga magulang ang kanilang mga anak namagtrabaho lalo na kung ang gawain ay lubos na nakakapagod omahirap. Ang bata sa larawan ay bata pa para sa ganoongtrabaho. Maaari siyang masaktan sa trabahong iyon.

B. 1. Tama. Kailangan ng mga anak ang pagmamahal lalo na kungsila ay may problema. Kailangan nila ang pang-unawa ng kanilangmga magulang.

2. Mali. Dapat mong planuhin ang iyong mga gawain at ang iyongoras kung ikaw ay isang maybahay. Makatutulong ito sa maayosna pamamahala ng iyong tahanan.

35

3. Tama. Kung may iskedyul kang sinusunod, maisasagawa mo angmaraming gawain dahil organisado ka.

4. Mali. Kailangang planuhin ng pamilya ang kanilang mga gastos.Dapat magkakaroon sila ng badyet na kanilang susundin. Kunghindi sila magpaplano, maaaring maubos ang kanilang pera okaya’y gumastos sila nang sobra. Ang pagbabadyet aynakatutulong din sa pamilya upang makaipon o makapag-impoksa bangko.

5. Tama. Ginagabayan ng mga magulang ang kanilang mga anakhabang sila ay bata pa. Tinuturuan nila ang kanilang mga anak ngmga tamang pag-uugali at ang binibigyan din sila ng pagmamahal.

B. Aralin 1

Subukan Natin Ito (pp.5–6)

A. 1. 4 - Ito ay halimbawa ng pagiging mabuting magulang.Tinuturuan ng mga magulang ang kanilang mga anak natumulong sa mga gawaing-bahay. Tulong-tulong nanagtatrabaho ang mga magulang at mga anak. Ito ay isangmasayang pamilya.

2. Hindi pinagplanuhan ng mga magulang sa larawang ito angkanilang pamilya. Masyadong marami ang kanilang mga anak,kaya hindi nila mapakain nang sapat silang lahat. Hindi nilamatugunan ang lahat ng mga pangangailangan ng mga bata.Ang mabubuting magulang ay nakapagbibigay ng sapat attamang sustento para sa kanilang mga anak.

3. Ang magulang sa larawan ay isang di-mabuting magulang.Sinasaktan niya ang kanyang anak. Hindi dapat saktan opaluin ng mga magulang ang kanilang mga anak.

4. 4 - Ang ina sa larawan ay isang mabuting magulang.Inaalagaan niya ang kanyang anak na may sakit. Ang isangmabuting magulang ay mapagmahal at mapagkalinga.

5. 4 - Sila ay mabubuting mga magulang. Itinuturo nila sakanilang mga anak ang kahalagahan ng pagdadasal.Tinuturuan nila ang kanilang mga anak na mahalin at igalangang Diyos.

36

B. 1. M - Ang pagpaplano ng bilang ng mga anak ay tanda ngpagiging mabuting magulang.

2. H - Ang mga magulang ang dapat na nagtatrabaho para sapamilya. Sila ang dapat na tumutugon sa mgapangangailangan ng kanilang anak. Hindi nila dapat pilitingmagtrabaho ang kanilang mga anak.

3. M - Ang pagiging mabuting magulang aynangangahulugangmaayos ang pamamalakad ng pera ng pamilya.

4. H - Dapat na mahalin ng mga magulang ang kanilang mgaanak at tugunan ang kanilang mga pangangailangan.Minamahal din ng isang mabuting magulang ang kanyangasawa. Sa larawan nilayasan ng ama ang kanyang pamilya.

5. H - Dapat unahin ng mga magulang ang mga pangangailanganng kanilang mga anak. Dapat nilang bigyan ng pagmamahal atatensyon ang kanilang mga anak, at gamitin ang pera ngpamilya para sa mga pangunahing pangangailangan ng mgabata.

Subukan Natin Ito (pahina12)

1. Oo, dapat mahalin ng mga magulang ang isa’t isa kahit na sila aymay mga problema. May pananagutan ang mga magulang sa isa’tisa. Dapat nilang bigyan ang isa’t isa ng suporta sa panahon ngpangangailangan. Ang pagharap sa mga suliranin aynangangailangan ng lalong malaking pagmamahal.

2. Kinakailangan ng bata na lumaki sa kapaligiran o tahanangmasaya at matatag. Nakaaapekto ang kanyang kapaligiran sakanyang personalidad at ugali. Kung palagi niyang nakikitang nag-aaway ang kanyang mga magulang, siya ay magiging malungkot.Maaari siyang maging marahas, kulang sa tiwala sa sarili, o mayproblemang sikolohikal.

3. Oo. Ang pagiging mabuting magulang ay nangangahulugangnaibibigay mo sa iyong mga anak ang kanilang mga pangunahingpangangailangan. Ang mga ito ay pagkain, mga damit, edukasyon,gamot at tirahan. Ang mabuting magulang ay dapat ringmakapagbigay ng pagmamahal sa kanyang mga anak.

37

Subukan Natin Ito (pahina16)

1. 8 - Dapat komunsulta si G. Pelaez sa kanyang pamilya kapag siyaay nagdedesisyon para sa kanila. Dapat niyang tanungin sila kungsaan nila gustong magbakasyon.

2. 8 - Dapat na suportahan ng mga magulang ang mga hilig at interesng kanilang mga anak. Gusto ni Maria na mag-aral upang magingisang manunulat, ngunit ibang kurso ang pinili ng kanyang mgamagulang. Dapat ay pag-usapan nila ang bagay na ito atmagdesisyon nang sama-sama.

3. 4 - Nagdedesisyon ang mabubuting magulang kasama angkanilang mga anak. Sa halimbawang ito, kinausap nina Jun atClaudia ang kanilang mga anak tungkol sa pagkakaroon ngmabuting ugali sa pag-aaral. Nagdesisyon ang buong pamilyana hindi na sila manonood ng telebisyon sa gabi.

4. 4 - Sa halimbawang ito, pinag-uusapan ng buong pamilya angkanilang mga plano para sa kinabukasan. Hindi nagpaplano nangmag-isa si Carol.

5. 4 - Sa halimbawang ito, gumawa ng desisyon ang mga magulangtungkol sa mga gawaing-bahay at ipinaliwanag nila ito sa kanilangmga anak.

C. Aralin 2

Subukan Natin Ito (pp. 20–21)

Ang badyet ng pamilyang Santos

Mga gastos:

Pagkain P 3,000.00Pagkukumpuni sa bahay 300.00Kuryente 500.00Tubig 100.00Mga gamit sa bahay 500.00Iba pa 300.00

Kabuuan P 4,700.00

Ipon P 2,300.00

38

Subukan Natin Ito (pp. 27–28)

1.

2. Dapat ay bisitahin ni Yasmin ang kanyang tiyo dahil may kailangansiyang ipadala para sa kanyang mga magulang. Ito ay isangmahalagang gawain na dapat niyang unahin.

Upang mabisita niya ang kanyang tiyo, maaari niyang ipagpalibanang panonood ng TV o pagbabasa ng libro at sa halip ay gamitinang oras para makipagkita sa kanyang tiyo. Ang isa pang maaariniyang gawin ay huwag nang mananghalian. Ngunit hindi itoinirerekomenda dahil mahalaga rin na siya ay kumain ngpananghalian.

3. Maraming maaaring gawin ni Yasmin. Una, maaari niyang bilisanang pagkain ng pananghalian upang makipagkita sa kanyang tiyomula 12:00 hanggang 1:00 ng tanghali. Pangalawa, maaari niyanggawin ito mula 5:00 hanggang 6:30 (kung kailan siya umuuwi atnaghahapunan), o mula 6:30 hanggang 8:00 (kung kailan siyananonood ng TV o nagbabasa ng libro). Maaari niyang bilisanang mga gawaing ito o kaya’y ipagliban sa ibang panahon paramakapunta siya sa kanyang tiyo. Maaari ring matulog nang lagpassa 8:00 si Yasmin para mabisita muna niya ang kanyang tiyo.

(Maaaring may ibang sagot ang mag-aaral maliban sa mganakasulat sa itaas. Ang mga ito ay maaari ring tama kungmabibigyan ng matinong katwiran o paliwanag ng mag-aaral.)

Oras Gawain 7:00 – 8:00 n.u. Mag-almusal at magbihis 800 – 12:00 n.t. Magtrabaho sa tindahan 12:00 n. t. – 1:00 n.h. Kumain ng tanghalian 1:00 – 5:00 n.h. Magtrabaho sa tindahan 5:00 n.h. – 6:30 n.g. Umuwi at kumain ng hapunan 6:30 – 8:00 n.g. Manood ng TV o magbasa ng l8:00 Matulog

39

D. Anu-ano ang mga Natutuhan Mo? (pp. 29–31)

A. 1. 4 - Tinuturuan ng mabubuting magulang ang kanilang mgaanak ng tamang pag-uugali at pag-iisip. Nararapat lamang naturuan sila ng tamang ugali.

2. 8 - Hindi mabuti ang hindi pagbibigay ng atensiyon sa mgaanak. Hindi dapat sayangin ng magulang ang kanyang buongoras sa pakikipagbarkada at pag-iinom.

3. 4 - Ibinibigay ng mabubuting magulang ang mgapangunahing pangangailangang ito sa kanilang mga anak.

4. 8 - Hindi mabuti ang hindi pagtugon sa mga pangunahingpangangailangan ng mga anak. Kapag winawaldas mo angpera sa pagsusugal sa halip na gamitin ito para sa pamilya,ikaw ay isang di-mabuting magulang.

5. 4 - Sinusuportahan ng mabubuting magulang ang pag-aaralng kanilang mga anak.

6. 4 - Tinuturuan din ng mabubuting magulang kung paanomaging responsable sa bahay ang kanilang mga anak.

7. 4 - Ang mabubuting magulang ang mga gabay ng kanilangmga anak. Dapat nilang mahalin at suportahan ang kanilangmga anak, lalo na kung sila ay may mga problema.

8. 4 - Inaalagaan ng mabubuting magulang ang kalusugan atkapakanan ng kanilang mga anak.

9. 8 - May pananagutan din ang mabubuting magulang sa isa’tisa. Dapat silang magmahalan at igalang ang isa’t isa.

10. 8 - Ito ay halimbawa ng pagiging di-mabuting magulang.Pinaplano ng mabubuting magulang ang kanilang pamilya.

B. 1. Dapat na makapagbigay ang mga magulang ng mabutingkapaligiran para sa kanilang mga anak, dahil ito aymakakaapekto sa kanilang personalidad. Kung lumaki angisang bata sa isang masaya at matatag na tahanan, siya aymagkakaroon ng mabuting personalidad.

2. May obligasyon ang mabubuting magulang sa isa’t isa. Dapatnilang mahalin at igalang ang bawat isa. Dapat bigyan ngpansin ng mag-asawa ang pangangailangan ng bawat isa paramaging masaya ang kanilang pamilya.

40

3. Dapat planuhin ng mabubuting magulang ang kanilangpamilya. Dapat nilang planuhin kung ilang ang kanilangmagiging mga anak ayon sa kanilang kakayahan. Sa gayon,makakaya nilang tugunan ang mga pangangailangan ngkanilang mga anak.

4. Oo. Kapag nagdedesisyon, dapat na pakinggan ng mgamagulang ang opinyon ng kanilang mga anak. Angpagdedesisyon ay gawain ng buong pamilya, dahilmaaapektuhan ang buong pamilya ng anumang desisyonna napagpasyahan. Dapat isaisip ng mga magulang ang mgadamdamin ng kanilang mga anak tungkol sa isyu.

C. 1. Kabuuang gastos — c. P6,600.00

2. Ipon — c. P3,400.00

3. May ipon na P3,400 sina G. at Gng. Corpuz. Maaari silangbumili ng electic fan na nagkakahalaga ng P850.00. Angmatitira nilang ipon ay P2,550.

D. Ang iskedyul ni Dory (pp. 32–33)

Nakikita mo na ang mga gawain ni Dory ay nakaayos upangmagampanan ang lahat ng mga ito sa isang araw. Ngunit angiskedyul na ito ay hindi permanente o fixed. Maaaring itongmagbago bawat araw. Maaari rin itong baguhin ayon sa bilang nggawaing dapat maisagawa.

Gawain OrMagluto ng almusal 5:30 – Kumain 6:00 – Pakainin ang sanggol 6:30 – Tulungan ang mga bata sa pagpasok sa paaralan 6:45 – Magpakain ng ang mga baboy 7:30 – Gawin ang mga gawaing-bahay 7:45 – Maligo 9:30 – Magluto ng pananghalian 10:00 – Kumain at pakainin ang sanggol 11:00 – Magpahinga 12:00 – Makipaglaro kay Jojo 2:00 – Magbasa 3:00 – Manood ng telebisyon 4:00 – Magpakain ng mga baboy 4:30 – Maligo 5:00 – Magluto ng hapunan 5:30 – Kumain at pakainin ang sanggol 6:30 – Tulungan ang mga bata sa kanilang takdang-aralin 7:30 – Magpahinga kasama si mister 9:00 – Matulog 9:30

41

1. Magaling ang pagkaplano sa iskedyul ni Dory. Maaariniyang maisagawa ang kanyang mga gawain sa isang araw.Maaari ring niyang baguhin ang kanyang schedule kungmayroon siyang mahalagang bagay na dapat gawin.

2. Kung gustong pumunta ni Dory sa health center sa haponkasama si Jojo, maaari niya itong gawin sa pamamagitan ngpagbabago ng kanyang iskedyul. Sa halip na magbasa atmanood ng telebisyon mula 3:00 hanggang 4:30, maaarisiyang pumunta sa health center. Posible ito kungmahalagang pumunta siya sa health center. Kung hindi, maaariring sa ibang araw, umaga o hapon, na lang siya magpunta.

Documents

Pamilya Ko, Responsibilidad KoKo...Ang isang matatag at masayang pamilya ay mahalaga para sa ... ibaba upang makita kung ano na ang iyong mga ... Pinaplano nila ang kanilang pamilya