parabanka kredi banka...leriyle iktisadı öğretmek ve her eyden önemlisi korkulan değil sevilen bir iktisat dersi sunmak hedef lenmitir. Ayrıca sadece KPSS soruları değil, kurumların

2014

kpsskpss ve kurum

sınavları için

özgün konular ve

özgün sorulardan oluşan

tek kitap

para-bankakredi

Müfettişlik

Uzmanlık

Denetmenlik

Banka Sınavları

Kontrolörlük

Kaymakamlık

Hakimlik

dilek erdoğan kurumlu

Dilek ERDOĞAN KURUMLU

KPSS PARA-BANKA-KREDİ

ISBN 978-605-364-555-9

Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.

© Pegem Akademi

Bu kitabın basım, yayın ve satış haklarıPegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti’ye aittir.

Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

“Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır.”

2. Baskı: Eylül 2013, Ankara

Yayın-Proje Yönetmeni: Selcan ArslanDizgi-Grafik Tasarım: Cemal İnceoğlu

Kapak Tasarımı: Gürsel AvcıBaskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. Şti.

İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/AYenimahalle/ANKARA

(0312-394 55 90)

Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 13987

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

E-ileti: [email protected]

SUNU

Değerli adaylar;

Toplumda en değerli beşeri sermayemiz olan sizler, yıllarca girdiğiniz sınavlardan sonra yeni bir sınavla daha karşı karşıyasınız. Devlet kurumlarına atanmak, özellikle uzman ve müfettiş olabilmek için önce KPSS barajını geçmeli ve o sınavlara KPSS Alan Bilgisi'nden alacağınız puanlarla başvu-ru hakkı elde etmelisiniz. Zor bir süreçle karşı karşıyasınız fakat bu sürecin sonunda elde edeceğiniz mevkileri düşünürseniz bu güçlüklere çok daha rahat katlanabilirsiniz.

Bu çok önemli olan süreçte, Alan Bilgisi'nde biliyoruz ki hepinizin en büyük korkularından biri "iktisat". Analizleri, formülleri, yorumları... İktisatta her gün yeni bir şey keşfeder; engin bir denizde istediğiniz kadar açılabilirsiniz! Fakat bizim amacımız bu denizde sizi kaybetmek değil güvenli bir yolla sonuca ulaştırmaktır. Bu amaçla hazırlanan kitabımızda size en pratik ve en kolay test yöntem-leriyle iktisadı öğretmek ve her şeyden önemlisi korkulan değil sevilen bir iktisat dersi sunmak hedef-lenmiştir. Ayrıca sadece KPSS soruları değil, kurumların müfettişlik ve uzmanlık sınav soruları da dikkate alınarak KPSS sonrası da kütüphanenizde bulunması gereken bir kitaba dönüştürülmüştür.

KPSS Alan İktisat'ta;

ü Mikro İktisat % 30ü Makro İktisat % 25ü Para-Banka Kredi % 10ü Uluslararası iktisat % 10ü Büyüme ve Kalkınma % 10ü Türkiye Ekonomisi % 10ü İktisadi Doktrinler Tarihi % 5 oranında yer almaktadır.

Kitapla ilgili öneri, eleştiri ya da takdirinizi [email protected] aracılığıyla bizimle paylaşmanızı ister, hepinize başarılar dilerim. Ayrıca kitaplarımın oluşmasında emeği geçen herkese sonsuz teşekkür ederim.

Dilek ERDOĞAN KURUMLU

İÇİNDEKİLER

1. BÖLÜM Para Ekonomisine Giriş

PARANIN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ .....................................................................3

PARANIN FONKSİYONLARI ..................................................................................4

Para Sistemleri .......................................................................................................5

T.C. MERKEZ BANKASI PARA ARZI TANIMLARI .................................................6

PARA ARZINA YÖNELİK YAKLAŞIMLAR .............................................................7

TEST-1 KURUM SORULARI ..................................................................................8

TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ ............................................................9

TEST-2 .................................................................................................................10

TEST-2 ÇÖZÜMLERİ ...........................................................................................12

2. BÖLÜM Kaydi Para Yaratma Süreci ve Para Arzının Belirlenmesi

TİCARİ BANKANIN BİLANÇOSU.........................................................................15

KAYDİ PARA YARATMA SÜRECİ ........................................................................18

Mevduat Yaratılma Sürecinde Sızıntılar..........................................................19

PARA ARZINI BELİRLEYEN FAKTÖRLER ..........................................................21

PARA TABANI - PARA ARZI İLİŞKİSİ ..................................................................24

Para Çarpanı ........................................................................................................25

PARA ARZI EĞRİSİ ..............................................................................................27

TEST-1 KURUM SORULARI ................................................................................28

TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ ..........................................................30

TEST-2 .................................................................................................................32

TEST-2 ÇÖZÜMLERİ ...........................................................................................36

3. BÖLÜM Merkez Bankası

MERKEZ BANKALARI .........................................................................................41

Merkez Bankasının Tarihçesi ..........................................................................42

Merkez Bankasının Fonksiyonları ...................................................................43

Merkez Bankasının Görev ve Yetkileri ............................................................43

Merkez Bankasının Örgütsel Yapısı................................................................45

MERKEZ BANKASININ BAĞIMSIZLIĞI ...............................................................45

T.C. Merkez Bankası Analitik Bilançosu .........................................................46

MERKEZ BANKASINDAKİ PARASAL BÜYÜKLÜKLER ......................................48

Merkez Bankasındaki Gelişmeler ...................................................................51



TEST-2 .................................................................................................................55

TEST-2 ÇÖZÜMLERİ ...........................................................................................58

viPEGEM AKADEMİ

4. BÖLÜM Para Politikası Amaçları ve Araçları

PARA POLİTİKASININ AMAÇLARI ......................................................................63

PARA POLİTİKASININ ARAÇLARI ......................................................................64

Açık Piyasa İşlemleri .......................................................................................64

Zorunlu Rezerv Oranı .....................................................................................65

Reeskont Oranlarının Tespiti ..........................................................................65

Mevduat Faizi Kontrolü ...................................................................................66

Disponibilite Oranı ..........................................................................................66

Kredi Tavanı ....................................................................................................66

REZERV PİYASASI VE FAİZ ORANLARI ............................................................67



TEST-2 .................................................................................................................72

TEST-2 ÇÖZÜMLERİ ...........................................................................................74

5. BÖLÜM Paranın Makro Ekonomideki Rolü ve Para Politikasının Etkinliği

KLASİKLER ..........................................................................................................79

Miktar Kuramı .................................................................................................80

Cambridge Yaklaşımı ......................................................................................81

KEYNES ...............................................................................................................82

MODERN MİKTAR KURAMI ................................................................................84

PARA PİYASASINDA DENGE .............................................................................86

FAİZ ORANLARININ BELİRLENMESİ .................................................................86

Klasik Faiz Kuramı ..........................................................................................86

Ödünç Verilebilir Fonlar Kuramı ......................................................................87

Keynesyen Faiz Kuramı ..................................................................................88

Neo - Keynesyen Sentez ................................................................................89

Tobin'in Portföy Kuramı ...................................................................................89

NOMİNAL FAİZ VE REEL FAİZ ORANI ...............................................................89



TEST-2 ...............................................................................................................101

TEST-2 ÇÖZÜMLERİ .........................................................................................105

vii PEGEM AKADEMİ

6. BÖLÜM Parasal Aktarım Mekanizmaları

HARCAMA KANALLARI ..................................................................................... 111

Klasikler (Direkt Kanal) .................................................................................112

Keynes (Dolaylı Kanal) .................................................................................112

Monetaristler .................................................................................................113

Yeni Klasikler ................................................................................................114

Yeni Keynesyenler ........................................................................................115

Reel Konjonktür Yaklaşımı ............................................................................116

KONJONKTÜR TEORİLERİ ...............................................................................117

PARA ARZININ FAİZ ORANI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ ......................................117

Likidite Etkisi .................................................................................................117

Gelir Etkisi .....................................................................................................117

Fiyat Etkisi ....................................................................................................117

Fisher Etkisi ..................................................................................................117

TEST-1 KURUM SORULARI ..............................................................................118

TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ ........................................................121

TEST-2 ...............................................................................................................123

TEST-2 ÇÖZÜMLERİ .........................................................................................126

7. BÖLÜM Döviz Kuru ve Döviz Kurunun Belirlenmesine Yönelik Modeller

DÖVİZ KURU .....................................................................................................131

Döviz Kuru Sistemleri ...................................................................................132

Döviz Piyasasında Denge .............................................................................133

DÖVİZ KURUNUN BELİRLENMESİNE YÖNELİK YAKLAŞIMLAR ...................134

Satınalma Gücü Paritesi ...............................................................................135

Faiz Paritesi Şartı .........................................................................................135

Ödemeler Bilançosu Yaklaşımı .....................................................................136

Mali Varlıklar Yaklaşımı .................................................................................136

Parasal Yaklaşım ..........................................................................................136

Portföy Dengesi Yaklaşımı ............................................................................137



TEST-2 ...............................................................................................................142

TEST-2 ÇÖZÜMLERİ .........................................................................................144

viiiPEGEM AKADEMİ

8. BÖLÜM Para Politikasının Yürütülmesinde Hedeflerin Kullanımı

HEDEF KULLANMA STRATEJİSİ ......................................................................149

Faaliyet Hedefi ..............................................................................................149

Ara Hedef ......................................................................................................149

DENGESİZLİKLERDE UYGUN HEDEF SEÇİMİ ...............................................149

Parasal Büyüklüklerin Hedeflenmesi ............................................................151

Döviz Kuru Hedeflemesi ...............................................................................152

Enflasyon Hedeflemesi .................................................................................155

ENFLASYON HEDEFLEMESİNDE TAYLOR KURALI .......................................158

DEZENFLASYONLA İLGİLİ GÖRÜŞLER ..........................................................159



TEST-2 ...............................................................................................................164

TEST-2 ÇÖZÜMLERİ .........................................................................................167

9. BÖLÜM Finansal Piyasalar ve Finansal Araçlar

FİNANSAL PİYASALARIN FONKSİYONLARI ...................................................173

Finansal Piyasaların Yapılanması .................................................................173

PARANIN ZAMAN DEĞERİ ...............................................................................175

Portföy Tercihi ...............................................................................................177

Faiz Oranının Belirlenmesi ...........................................................................178

TAHVİL PİYASASI VE DENGE FAİZ ORANININ DEĞİŞMESİ ..........................179

FAİZ ORANLARININ YAPISI ..............................................................................182

HİSSE SENEDİ DEĞERLEMESİ VE FİYATLARININ BELİRLENMESİ .............183

Markow Bekleyişler .......................................................................................185

Uyumcu Bekleyişler ......................................................................................185

Rasyonel Bekleyişler ....................................................................................185

Etkin Piyasalar Hipotezi ................................................................................185

TÜREV ÜRÜNLER ............................................................................................186



TEST-2 ...............................................................................................................190

TEST-2 ÇÖZÜMLERİ .........................................................................................194

KARMA TEST SORULARI .................................................................................198

KAYNAKÇA ........................................................................................................204

1 PEGEM AKADEMİ

PARA EKONOMİSİNEGİRİŞ

Ø � PARANIN TANIMI ve PARANIN ÖZELLİKLERİ

Ø PARANIN İŞLEVLERİ ve GELİŞİMİ

Ø T.C. MERKEZ BANKASI PARA ARZI TANIMLARI

Ø PARA ARZINA YÖNELİK YAKLAŞIMLAR

“Para her şeyi yapar.” diyen adam, para için her şeyi göze alan adamdır.

BENJAMIN FRANKLIN

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2

1

1

-

1

1

-

1

-

20131

çıkmış soru ağacı

PARANIN ORTAYA ÇIKIŞ SÜRECİ

Para, insanlık tarihinin en ilginç mallarından biridir. En yoğun olarak milattan önceki dönemde kullanılan paranın

inek olduğu bilinmektedir. Aslında, İngilizcede parasal anlamına gelen pecuniary sözcügü Latincede inek anla-

mına gelen pecun sözcüğünden türetilmiştir. Elbise, mısır, köleler, bıçaklar ve hatta biranın çeşitli dönemlerde

ve çeşitli yerlerde para olarak kullanıldığına ilişkin belgeler mevcuttur. Bu örneklerin tümünde para olarak

kullanılan nesnelerin reel olarak bir değeri söz konusudur. Ancak bu özellik geçmişte para olarak kullanılmış olan

tüm nesneler için geçerli değildir. Örneğin midye kabuklarının, balina dişlerinin veya ağaçkakan gagalarının

pratik olarak kullanımı çok sınırlı olmasına karşın sıralanan bu nesnelerin tümü insanlık tarihinde para olarak

kullanılmıştır. Tarihin bilinen ilk metal parası, M.Ö yedinci yüzyılda, bugün ülkemizin Ege Bölgesi'nde kalan antik

Lidya'da kullanılmıştır. Lidyalılar tarafından kullanılan bu ilk metal para, altın ve gümüş karışımından yapıl-

mış ve üzerine aslan başı olan bir figür işlenmiştir. Kağıt para, ise ilk kez yedinci yüzyılda Londra kuyum-

cuları tarafından çıkarılmıştır. Kuyumcular işledikleri değerli metalleri saklayabilmek için gerekli güvenli yerlere

sahip olduklarından halk, sahip olduğu madeni sikkeleri, altını ve gümüşü muhafaza etmeleri amacıyla kuyumcu-

lara bırakmaya başlamış, kuyumcular da koruma amacıyla kendilerine bırakılan bu değerli metaller karşılığında

sahiplerine makbuz vermişlerdir. Zaman içerisinde bu makbuzlar birer ödeme aracı olarak elden ele geçmeye

başlamıştır. Kendilerine emanet olarak bırakılan tüm değerli madenlerin aynı anda geri istenmesi olasılığının çok

düşük olduğunu gören kuyumcular, daha fazla makbuzu dolaşıma çıkartmışlar ve böylece günümüzdeki kağıt

paraların ortaya çıkış sürecini de başlatmışlardır.

BAŞARILI İNSANLARIN 6 ALIŞKANLIĞI

1. Para Kazan

2. Çok Para Kazan

3. Daha Fazla Para Kazan

4. Çok Daha Fazla Para Kazan

5. Para Kazanmaya Devam Et

6. 1-5 Adımları Tekrarla

“Okuma Parçası”

1. BÖLÜM PARA EKONOMİSİNE

GİRİŞ

PARANIN TANIMI VE PARANIN ÖZELLİKLERİ

Para: Bir toplumda değişim ya da ödeme aracı olarak kabul edilen, mal ve hizmet

almamızı sağlayan, borçların ödenmesinde genel kabul gören her şeydir. Bir nes-

nenin para olarak değerlendirilebilmesi için o nesnenin toplum tarafından ödeme

ve değişim aracı olarak genel kabul görmesi gerekmektedir.

Para olarak kabul edilecek unsurlar; nakitler (banknot ve bozukluklar) çeke tabi

mevduatlardır. Bunların dışında kalan vadeli mevduat gibi paraya çevrilebilirliği ko-

lay olan varlıklar ise para benzeri (quasi para)’dir.

Servet: Parayı da kapsayan daha geniş bir kavramdır ve stok değişkendir.

Gelir: Belli bir zaman dilimindeki kazancı ifade eder ve akım değişkendir.

Para stok, gelir akım değişkendir.

Paranın Özellikleri

ü Genel kabul görmeli,

ü Standart olmalı (homojen olmalı),

ü Taşınabilmeli,

ü Bölünebilmeli,

ü Dayanıklı olmalı (çabuk deforme olmamalı),

ü Kolay taklit edilmemeli (nadir olmalı),

ü Zaman içerisinde değerini muhafaza edebilmelidir,

ü Para; bir toplumda

değişim ya da ödeme

aracı olarak genel kabul

gören her şeydir ve stok

değişkendir.

ü Gelir; belli bir zaman

dilimindeki kazancı ifade

eder ve akım değişken-

dir.

ü Gelir, paradan daha

geniş bir kavramdır.

HOCA NOTU

4PEGEM AKADEMİ

PARANIN FONKSİYONLARI (İŞLEVLERİ)

Geleneksel İşlev

ü Değişim aracı olma (Mübadele Aracı Olma)

ü Hesap (ölçü) birimi olma

ü Değer muhafaza (saklama) aracı olma

(Tasarruf ve borçlanma–değer ödünç alma)

Çağdaş İşlev

ü İktisat politikası aracı olma

Değişim Aracı Olma

Parayı diğer varlıklardan (bono, tahvil...) ayıran en önemli fonksiyondur. Değişim

aracı olma, satın alınan mal ve hizmetlerin bedelinin ödenmesinde paranın kulla-

nılmasıdır.

Takas ekonomilerinde para kullanılmadığı için işlem maliyetleri yüksektir. Çün-

kü böyle bir ekonomide alışveriş işleminin gerçekleşmesi için öncelikle isteklerin

karşılıklı eşleşmesi gerekmektedir. Oysa paranın kullanıldığı bir ekonomide bu

sorun yaşanmaz. Değişim aracı olarak paranın kullanılması, mal ve hizmetlerin

el değiştirmesi sırasında harcanan zamanı ve değer kaybını ortadan kaldırır. Yani

paranın bu fonksiyonu işlem maliyetlerini azaltan, uzmanlaşmayı kolaylaştıran ve

ekonomide etkinliği arttırandır.

İşlem maliyeti; mal ve hizmetlerin el değiştirmesi, bir aktifin değişim aracına

dönüştürülmesi sırasında harcanan zaman ve değer kaybıdır.

Hesap (Ölçü) Birimi Olma

Tüm mal ve hizmetlerin değerinin parayla ölçülmesi, paranın ekonomik değerinin

ölçümü amacıyla kullanılmasıdır.

Takasa dayalı ekonomilerde paranın olmaması nedeniyle “N” tane mala karşılık

N • (N−1)/2 kadar fiyat mevcuttur. Bu kadar çok fiyat, pratik alışverişi imkansız hale

getirir. Bu sorunu çözmek için ekonomiye parayı dahil etmek gerekir.

Değer Muhafaza (Saklama) Aracı Olma

Paranın satın alma gücünün zaman içinde elde tutulmasını sağlamasıdır. Bu amaç-

la kullanılacak para dışında altın, tahvil, bono, hisse senedi gibi varlıklar olsa da

likiditesi en yüksek varlık para olduğu için, değer saklama aracı olarak en çok

para talep edilir.

Paranın iyi bir değer muhafaza aracı olup olmadığı, o ülkedeki fiyat düzeyine

(enflasyon oranına) bağlıdır. Enflasyon dönemlerinde fiyatların artması, parada

değer kaybı yaratacağı için ekonomik birimler değer muhafaza aracı olarak diğer

varlıkları paraya tercih ederler.

Paranın özellikleri ve fonk-

siyonu:

ü Genel kabul görme

ü Standart olma (Homojen)

ü Taşınabilme

ü Bölünebilme

ü Dayanıklı olma

ü Nadir olma vb...

ü Değişim aracı olma

ü Hesap (ölçü) birimi olma

ü Değer muhafaza aracı

olma

ü İktisat politikası aracı olma

HOCA NOTU

İşlem maliyeti; mal ve

hizmetlerin el değiştirmesi, bir

aktifin değişim aracına dönüş-

türülmesi sırasında harcanan

zaman ve değer kaybıdır.

Değişim aracı olarak ekono-

miye paranın dahil olması,

işlem maliyetlerini azaltır ve

ekonomide etkinliği artırır.

Takas ekonomilerinde paranın

olmaması nedeniyle N tane

mala karşılık ⋅ −N (N 1)

2 kadar

fiyat mevcuttur. Örneğin; 100

tane malın ⋅

=100 99

49502

çeşit fiyatı sözkonusudur.

Takas ekonomisinden

parasal ekonomiye geçişin

nedenleri:

ü İsteklerin karşılıklı eşleş-

memesi

ü Nispi fiyatların

belirlenmesinin güç olması

ü Depolama maliyetlerinin

olması

ü Malın mal cinsinden ifade

edilmesi

ü İşlem maliyetlerinin yüksek

olması vb.

5 PEGEM AKADEMİ

Likidite: Bir varlığın değişim aracına dönüştürülmesindeki nisbi kolaylık ve sürattir. En likit varlık paradır. Paranın likit olma özelliğinin sonuçları, paranın değişim ve ölçü birimi olmasıdır.

Nakit İkamesi: Ekonomideki enflasyonist eğilimler nedeniyle yerli para yerine ya-bancı para kullanımının yaygınlaşmasıdır. Bu durumun tersi ise tersine nakit ika-mesidir. Nakit ikamesinin en uç durumu da dolarizasyondur ki bu artık yerli para yerine resmî olarak yabancı paranın kullanılmasıdır.

KPSS

Aşağıdakilerden hangisi paranın özelliklerinden değildir?

A) Değişim aracı olması

B) Taşınmaya elverişli olması

C) Bölünebilir olması

D) Heterojen olması

E) Değer saklama aracı olması

Paranın heterojen olması demek, örneğin yüzlerce ¨ 50’lik kağıt paranın farklı renkte

ve farklı ölçüde olması demektir. Bu durum kişilerin aldanmasına ve büyük karışıklıklara

neden olur. Para heterojen değil, homojen olmalıdır.

Cevap D

Para Sistemleri

Mal para sistemi

Tek metal sistemi

para sistemisistemi para sistemi

sistemi

Mal Para: Değerli madenlerden veya değeri olan metallerden oluşan para siste-midir. Bu sistemde en büyük sorun, çok ağır olduğu için taşınabilme güçlüğüdür.

İtibari Para: Devlet tarafından yasal ödeme aracı olarak çıkartılmış, değerli bir ma-dene dönüştürülmeyen kâğıt paradır.

“Kötü para, iyi parayı piyasadan kovar” (Gresham Kanunu). Çift metal sis-

teminde "altının değerinde görülen dalgalanmaların yaratacağı istikrarsızlık,

gümüşün değerindeki dalgalanmayla yavaşça giderilir." ifadesi Paraşüt Te-

orisi olarak bilinir.

Likidite: Bir varlığın değişim

aracına dönüştürülmesindeki

nisbi kolaylık ve sürattir. En li-

kit varlık paradır. Paranın likit

olma özelliğinin sonuçları,

paranın değişim ve ölçü birimi

olmasıdır.

Tarihten günümüze kadar

kullanılan para sistemleri:

ü Mal para

ü Çift maden para

ü Altın para

ü Kağıt para

ü İtibari para vb.

Çift metal sisteminde (Bime-

talizm), farklı madenlerden

basılan sikkelerin değerleri

üzerinde yazılı değere eşit

olduğundan sikkeler, mal para

niteliğindedir.

Mal para olarak kullanılan

sikkelerin değerinin düşürül-

mesi sonucu Gresham Yasası

ortaya çıktı. İngiltere'de Maliye

Bakanlığı yapan Sir Thomas

Gresham (1519-1579)'a göre

"Kötü para, iyi parayı piya-

sadan kovar."Kağıt paraların tedavül

zorunluluğu devletin emriyle

sağlandığı için bu paraya emir

parası (fiat money) da denir.

Fiat para, altın esasına

dayanmayan kağıt paradır

ve değeri hükümetin gücüne

bağlıdır.

6PEGEM AKADEMİ

T. C. MB. PARA ARZI TANIMLARI

PARA ARZI TANIMLARI

M1 = Nakitler (Dolaşımdaki para (ufaklık + banknot)) + Vadesiz mevduatlar + Diğer Çek yazılabilir mevduatlar "Dar Tanımlı Para Arzıdır"

M2 = M

1 + Vadeli Mevduatlar

M2Y = M

2 + Döviz Tevdiat Hesapları

M2YR = M

2Y + Repo Hesapları

M3A = M

2 + (Kamu kesimi) Resmi mevduatlar

M3 = M

3A + Merkez Bankasındaki Diğer Mevduatlar

M3Y = M

3 + Döviz Tevdiat Hesapları

M3YR = M

3Y + Repo Hesapları

TC. MB 1 Ocak 2007 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere üç yeni para arzı

tanımı ilan etmiş ve bunları kullanmaya geçmiştir.

M1 = Nakitler + Vadesiz mevduatlar (Yerli + Yabancı Vadesizler)

M2 = M

1 + Vadeli mevduatlar (Yerli + Yabancı Vadeliler)

M3 = M

2 + Repo Hesapları + B tipi likit fonlar

2010 itibariyle M3 para arzı tanımına bankalarca ihraç edilen menkul kıymetler de

eklenmiştir.

M3 = M

2 + Repo Hesapları + Para Piyasası Fonları + İhraç Edilen Menkul Kıymetler

Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’de M3Y para tanımı içinde yer almaz?

A) Banknot B) Ufaklık para

C) Döviz mevduatı D) Resmî mevduat

E) Repo

M3Y para tanımı içerisinde “Repo” yer almaz.

Repo "M2YR" tanımı içinde yer alır.

M2YR = M

2Y + Repo

Cevap E

Aşağıdaki para arzı tanımlarından hangisi bileşenleri gereği sadece pa-

ranın değişim aracı olma özelliğini taşır?

A) M1

B) M2 C) M

2Y D) M

3 E) M

3Y

M1 = Dolaşımdaki para + Vadesiz mevduatlar (Vadesiz tasarruf mevduatı + Vadesiz ticari

mevduat + Vadesiz diğer mevduat + Mevduat sertifikası)

Para arzı tanımlarından M1, bileşenleri gereği sadece paranın değişim aracı olma özel-

liğini taşır. M1 dışındaki para arzı tanımları başta vadeli mevduatlar olmak üzere hemen

nakde çevrilemeyen varlıklar olduğu için, değişim aracı olma özelliği taşımaz.

Cevap A

M1 → Değişim (işlem)amaçlı

para arzı tanımıdır.

M2 → Tasarruf amaçlı para

arzı tanımıdır.

HOCA NOTU

Gelişmiş ekonomilerde M1

değeri, M2 değerinden daha

büyüktür.

Türkiye'de kağıt para basma

tekeli Merkez Bankasına

aittir. Bozuk paralar Hazine

tarafından çıkarılır.

1 Ocak 2007 itibariyle para

arzı tanımları;

M1 = Nakitler + Vadesiz mev-

duatlar (Yerli + Yabancı

Vadesizler)

M2= M

2 = M

1 + Vadeli mevdu-

atlar (Yerli + Yabancı

Vadeliler)

M3= M

3 = M

2 + Repo Hesapları

+ B tipi likit fonlar

HOCA NOTU

7 PEGEM AKADEMİ

PARA ARZINA YÖNELİK YAKLAŞIMLAR

1. Klasik Yaklaşım

En eski ve en çok kullanılan yaklaşımdır. Bunlara göre para olarak kabul edilebi-

lecek unsurlar nakit ve çeke tabi (vadesiz) mevduatlardır. Değişim aracı olma

özelliği gösteren M1’i esas alır çünkü paranın değişim aracı olma fonksiyonu üze-

rinde dururlar.

2. Parasalcı Yaklaşım (Chicago Yaklaşımı)

Öncüleri Friedman ve Meiselman’dır. Bunlara göre para kapsamına nakitler ya-

nında vadeli mevduatlar da dahil edilmelidir. M2 para arzını esas alır.

3. Alternatif Likidite Yaklaşımı

Para arzını daha geniş bir biçimde tanımlar.

a. Gurley - Shaw Yaklaşımı

Bu yaklaşımda para arzı, halkın alternatif likit olarak kabul edebileceği tüm değer-

leri kapsamalıdır. Halkın kullandığı tüm ödeme araçları ve paranın tüm yakın

ikameleri para kapsamında düşünülmelidir.

b. Krediyi İçeren Geniş Görüş (Radcliffe Yaklaşımı)

Bu yaklaşım krediyle parayı aynı anlamda görür. Para arzı, borç veren tüm ku-

rumların verdiği kredi toplamıdır. Bunlarda para arzı yerine çok daha geniş bir kav-

ram olan likidite arzı benimsenmektedir.

c. Holdrop Yaklaşımı

Para arzının birincil likidite (para) ve ikincil likidite (para benzerleri) olarak ay-

rılması gerektiğini savunurlar.

Para arzının dışsal olduğunu savunanlara göre para arzı, para talebin-

den bağımsız olarak kamu otoritelerince belirlenmektedir. Bu durumda makro

ekonomik değişkenlerden bağımsız olan para arzı dışsaldır. Paranın dışsal

olduğunu kabul edenler arasında Klasikler, Ortodoks Keynesgil - Fisher,

Cambridge Okulu - Piqou, Robertson ile ilk dönemlerde Keynes ve Moneta-

rist Okul sayılabilir.

Para arzının içsel olduğunu savunanlara göre para arzı kamu otoritele-

rinden bağımsız olarak para arzı ve para talebi göz önüne alınarak belirlen-

mektedir.

Para Arzına Yönelik Yakla-

şımlar:

ü Klasik Yaklaşım

ü Parasalcı Yaklaşım

(Chicago Yaklaşımı)

ü Alternatif Likidite Yaklaşımı

a) Gurley-Shaw Yaklaşımı

b) Radcliffe Yaklaşımı

c) Holdrop Yaklaşımı

HOCA NOTU

MS

i

0M

MS

i

0M

8PEGEM AKADEMİ

TEST - 1 KURUM SORULARI

1. Aşağıdakilerden hangisi M2 para tanımını ifade eder? (1993 Kaymakamlık)

A) M1 + Vadeli ticari mevduat + Vadeli tasarruf mevduatı + Vadeli diğer mevduat + Mevdu-at sertifikası

B) Dolaşımdaki para + Vadesiz ticari mevduat + Vadesiz tasarruf mevduatı

C) Dolaşımdaki para + Resmi mevduat

D) M1 + Yurtiçi döviz tevdiat hesapları

E) M1 + Resmi mevduat

2. Dolaşımdaki para 100, vadesiz mevduat (res-mi hariç) 50, vadeli mevduat (resmi hariç) 80, resmi mevduat 20 ve döviz mevduatı 70 birim ise T.C. Merkez Bankası para arzı tanımların-dan M3A kaç birimdir? (2004 KPSS)

A) 320 B) 250 C) 230 D) 180 E) 150

3. Para arzının kişilerin alternatif likit değerler olarak kabul edebileceği tüm değerleri içer-diğini ileri süren yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir? (2004 KPSS)

A) Klasik yaklaşım

B) Chicago yaklaşımı

C) Gurley ve Shaw yaklaşımı

D) Hoş olmayan Monetarist Aritmetik

E) Dışsal para yaklaşımı

4. Paranın likit olma özelliğinin sonuçları aşağı-dakilerden hangisinde birlikte verilmiştir? (2005 KPSS)

A) Paranın değişim aracı ve ölçü birimi olması

B) Paranın değer saklama aracı ve ölçü birimi olması

C) Paranın değer saklama aracı olması ve gecikmiş ödemelerin yapılmasını sağlaması

D) Paranın değişim aracı ve değer saklama aracı olması

E) Paranın gecikmiş ödemelerin yapılmasını sağlaması ve ölçü birimi olması

5. Döviz kuru ve döviz mevduatları sürekli yükseliyorsa Türkiye’de M3Y para büyüklüğü hangi yönde değişir? (2006 KPSS)

A) Artabilir, aynı kalabilir veya azalabilir çünkü ¨ ile ifade edilen parasal büyüklüklerin değişme yönü belli değildir.

B) Artar çünkü M3Y’yi belirleyen yalnızca döviz mevduatlarıdır.

C) Artar çünkü bu durumda resmi mevduat da yükselir.

D) Azalır çünkü bu durumda vadeli ¨ mevduat-ları düşer.

E) Azalır çünkü dolaşımdaki ¨ miktarı düşer.

6. Aşağıdakilerden hangisi, paranın sadece değişim aracı olma işlevi üzerinde durur? (2009 Milli Emlak, Uzm.)

A) Gurley - Shaw yaklaşımı

B) Chicago yaklaşımı

C) Klasik dikotomi yaklaşımı

D) Monetarist yaklaşım

7. Mal para olarak kullanılan sikkelerin değerinin düşürülmesi sonucu aşağıdakilerden hangisi ortaya çıkmıştır? (2009 Milli Emlak, Uzm.)

A) Say Yasası

B) Mahreçler Yasası

C) Gresham Yasası

D) Tunç Yasası

8. Aşağıdakilerden hangisi paranın kullanıldığı değiş tokuş sistemleriyle karşılaştırıldığında, takas sisteminin dezavantajlarından biridir? (2011 KPSS)

A) İsteklerin karşılıklı olarak çakışma zorunlu-luğunu karşılayamaması

B) Malların değiş tokuş maliyetlerinin zaman içerisinde azalmasını sağlayamaması

C) Değiş tokuşta uzmanlaşmış birimlerin değişim maliyetlerinin azalmasını sağlaya-maması

D) İş bölümünün gelişmesini engellemesi

E) İşlem maliyetlerinin ortadan kaldırılmasını sağlayamaması

9. Paranın kullanılmadığı, malların mallarla değişti-rildiği bir takas ekonomisinde 20 tane mal vardır.

Buna göre, bu ekonomideki göreli fiyat sayısı aşağıdakilerden hangisine eşittir? (2013 KPSS)

A) 19 B) 20 C) 45 D) 190 E) 450

1. A 2. B 3. C 4. A 5. A 6. C 7. C 8. A 9. D

9 PEGEM AKADEMİ

1. Bu soruda eski yıllardaki M2 para arzı tanımı sorul-

maktadır. M2 para arzı tanımında mutlaka yer alması

gereken hesap vadeli mevduatlardır. Çünkü M1 ile

M2 arasındaki fark vadeli mevduatlardan oluşur.

Cevap A

2. M3A = Dolaşımdaki nakitler + Vadesiz mevduatlar

Vadeli mevduatlar + Resmi mevduatlar

= 100 + 50 + 80 + 20

M3A = 250

Cevap B

3. Klasik Yaklaşım: En eski ve en çok kullanılan bu yaklaşımda paranın sadece “Mübadele aracı (deği-şim aracı)” olma fonksiyonu üzerinde durulmuştur. Ödeme aracı olarak kabul edilen tüm değerler para arzına dahil edilir. Bu yaklaşıma göre çek sisteminin gelişmemiş olduğu ülkelerde para arzı sadece teda-vüldeki para (kâğıt ve madeni paralar) kadardır. Çek sisteminin gelişmiş olduğu ülkelerde ise tedavüldeki para ile çek mevduatından (vadesiz ticari ve tasarruf mevduatı) oluşmaktadır. M

1 para arzını esas alırlar.

Chicago Yaklaşımı: M. Friedman ve David Meisel-man gibi Chicago okulu temsilcileri, Klasiklerin para arzı olarak kabul ettikleri, fiilen tedavüldeki para ve vadesiz mevduata ilave olarak vadeli mevduatları da dahil etmektedirler. Yani M

2 para arzını esas alır-

lar.

Gurley - Shaw Yaklaşımı: Bu görüşe göre para arzı kişilerin alternatif likit değerler olarak kabul edebileceği tüm değerleri (fiilen tedavüldeki para, vadesiz mevduat, vadeli mevduat ve çeşitli menkul kıymetler) içermektedir.

Para arzının dışsal olduğunu savunanlara göre para arzı, para talebinden bağımsız olarak kamu otoritelerince belirlenmektedir. Bu durumda makro ekonomik değişkenlerden bağımsız olan para arzı dışsaldır. Paranın dışsal olduğunu kabul edenler ara-sında Klasikler, Ortodoks Keynesgil, Fisher, Camb-ridge Okulu, Piqou, Robertson ile ilk dönemlerde Keynes ve Monetarist Okul sayılabilir.

Para arzının içsel olduğunu savunanlara göre para arzı kamu otoritelerinden bağımsız olarak, para arzı ve para talebi göz önüne alınarak belirlenmekte-dir.

Cevap C

4. Paranın değişim aracı olma ve hesap birimi (ölçü birimi) olması, likit olma özelliğinin sonuçlarıdır.

Cevap A

5. M3Y = M

3 + Yurt içi yerleşiklerine ait Döviz Tevdiat

Hesapları

Döviz kuru ve döviz mevduatlarının sürekli değiştiği durumda M

3Y, artabilir, aynı kalabilir veya azala-

bilir.

Cevap A

6. Klasik dikotomi yaklaşımı M1 para arzını esas alan,

paranın sadece değişim aracı olma işlevi üzerinde duran yaklaşımdır.

Cevap C

7. Mal para olarak kullanılan sikkelerin değerinin düşü-rülmesi sonucu Gresham Yasası ortaya çıkmıştır.

Gresham Yasası: Kötü para iyi parayı piyasadan kovar.

Cevap C

8. Paranın söz konusu olmadığı, mal ve hizmetlerin diğer mal ve hizmetlerle değiştirildiği takas ekono-misinde, isteklerin karşılıklı olarak eşleşmesi sorunu önemli bir dezavantajdır.

Örneğin:

Bir iktisat hocasını ele alalım ve bu hocanın yapabile-ceği en iyi işin iktisat öğretmek olduğunu düşünelim. Takasa dayalı bir sistemde bu hocamız acıktığında, sevdiği yemekleri pişiren bir lokanta bulmak ister. Lokantayı bulur ama önemli olan bu lokantacının da karşılığında iktisat öğrenmek istemesidir. “Öğrenci-lerinin sevmediği iktisadı lokantacı mı sevecek-tir?” Tabi burada önemli olan bu tür bir araştırmanın son derece güç olması ve vakit almasıdır.

İşlem maliyetlerinin yüksek olduğu takasa dayalı bir ekonomide, mal değiş + tokuşunun gerçekleştirilmesi için “isteklerin karşılıklı eşleşmesi” gerekmektedir. İnsanların elerindeki mal ve hizmetleri istedikleri bir mal ya da hizmetle değiştirebilmeleri için karşı tarafın da aynı istekle olması gerekir. Bu durum ise takas ekonomisinin dezavantajlarından biridir.

Cevap A

9. Tüm mal ve hizmetlerin değerinin parayla ölçülmesi, paranın ekonomik değerinin ölçümü amacıyla kulla-nılmasıdır.

Paranın olmadığı, malın malla değiştirildiği takas eko-nomisinde, para kullanılmadığı için N tane mala karşı-

lık ( )N N 1

2

⋅ − kadar fiyat vardır.

Soruda 20 tane (N) mal olduğu için;

( )N N 1 20 19

2 2

− ⋅= = 190 göreli fiyat sayısı mevcuttur.

Takas ekonomisinde görülen bu kadar çok fiyat, pra-tik alışverişi imkânsız hale getirmektedir. Bu sorunu çözmek için ekonomiye parayı dahil etmek gerekir.

Cevap D

TEST - 1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ

10PEGEM AKADEMİ

1. Paranın değer biriktirme, tasarruf aracı olma fonksiyonunu yerine getirebilmesi için aşağı-dakilerden hangisi gerekli olur?

A) Paranın değerinin azalması gerekir.

B) Paranın değerinin istikrarlı olması gerekir.

C) Para arzı içinde dolaşımdaki para miktarının artması gerekir.

D) Para arzı içinde resmi mevduatlar miktarı-nın artması gerekir.

E) Faiz oranlarının sabit olması gerekir.

2. Mal ve hizmetlerin el değiştirmesi sırasında harcanan zamanı ortadan kaldırması nedeniy-le ekonomide etkinliğin artmasını sağlayan ve işlem maliyetlerini minimize eden paranın fonksiyonu, aşağıdakilerden hangisidir?

A) Değişim aracı olması

B) Tasarruf aracı olması

C) Hesap birimi olması

D) Değer muhafaza aracı olması

E) Finansal araç olması

3. İstendiği anda bankadan çekilebilen ve nakde dönüştürülebilen mevduatlara ne ad verilir?

A) Vadeli mevduat

B) Tahvil

C) Resmi mevduat

D) Çeke tabi mevduat

E) Hisse senetleri

TEST - 2

4. Para ile gelir arasındaki temel fark aşağıdaki-lerden hangisidir?

A) Para, belli bir zaman dilimindeki kazancı ifade eder, stok değişkendir; gelir, parayı da kapsayan daha geniş bir kavramdır, akım değişkendir.

B) Gelir, belli bir zaman dilimindeki kazancı ifade eder, stok değişkendir; para geliri de kapsayan daha geniş bir kavramdır.

C) Para, bir toplumda değişim ya da ödeme aracı olarak genel kabul gören her şeydir, stok değişkendir; gelir, belli bir zaman dili-mindeki kazancı ifade eder, akım değişken-dir.

D) Para, bir toplumda değişim ya da ödeme aracı olarak genel kabul gören her şeydir, akım değişkendir; gelir, belli bir zaman dili-mindeki kazancı ifade eder, stok değişken-dir.

E) Para, her şeyi kapsayan geniş bir kavram-dır, stok değişkendir; gelir, bir tür ödeme aracıdır ve akım değişkendir.

5. Değerli madenlere bağlı olarak çalışan ödeme sistemlerinde yaşanan sorun aşağıdakilerden hangisidir?

A) Mal olarak kullanım değerinin önemli olması

B) Değerli madenden yapılan paraların kullanı-mının kolay olması

C) Sahteciliğin artması

D) Paraya güven duygusunun artması

E) Değerli madenden yapılan paranın çok ağır olması ve taşıma güçlüğü yaratması

6. Takasa dayalı bir ekonomide bir yazarın herhangi bir mağazaya gidip kendi kitabı karşılığında takım elbise istemesi ve mağaza sahibinin de bu yazarın kitabını almaya istekli olması durumunda harcanan süre, aşağıdaki maliyetlerden hangisine örnektir?

A) İşlem maliyeti

B) Fırsat maliyeti

C) Marjinal maliyet

D) Toplam maliyet

E) Ortalama maliyet

11 PEGEM AKADEMİ

7.

I. Bankalardaki vadesiz mevduat

II. Bankalardaki resmi mevduat

III. Bankalardaki vadeli mevduat

IV. Dolaşımdaki nakitler

Yukarıdakilerden hangileri dar anlamda M1 para arzı tanımı içinde yer alır?

A) I, II ve III

B) I ve IV

C) IV ve V

D) I ve III

E) Yalnız V

8. Aşağıdakilerden hangisi tarihte ilk çağlardan günümüze kadar kullanılan para sistemlerin-den biri değildir?

A) Mal para sistemi

B) Altın para sistemi

C) Kâğıt para sistemi

D) Çok taraflı para sistemi

E) Çift metal para sistemi

9. “Gresham Kanunu” aşağıdakilerden hangisi-dir?

A) Her arz kendi talebini yaratır.

B) Kötü para iyi parayı piyasadan kovar.

C) İyi para kötü parayı piyasadan kovar.

D) Bir malın tüketim miktarı arttıkça o maldan elde edilen toplam fayda artar ancak marji-nal fayda azalır.

E) İyi ürün kötü hasılat; kötü ürün iyi hasılattır.

10. Herhangi bir ekonomide ulusal paranın iyi bir yatırım aracı olup olmadığı aşağıdaki değiş-kenlerden hangisi tarafından en iyi biçimde saptanabilir?

A) Faiz oranı

B) Enflasyon oranı

C) Büyüme oranı

D) Bütçe dengesi

E) Döviz kurları

11. Aşağıdakilerden hangisinin likiditesi daha düşüktür?

A) Çek

B) Kredi kartı

C) Ufaklık para

D) Vadesiz mevduatlar

E) Vadeli mevduatlar

12. Emisyon hacminden bankaların kasaların-da bulunan ¨ miktarının çıkarılması ile elde edilen parasal büyüklük aşağıdakilerden hangisidir?

A) Reeskont oranı

B) Zorunlu rezerv

C) Nakit ikamesi

D) Tersine nakit ikamesi

E) Dolaşımdaki nakit miktarı

13. Bankalar tarafından ihraç edilen menkul kıymetler aşağıdaki para arzı tanımlarının hangisi içinde yer alır?

A) M1 B) M2 C) M2Y D) M2YR E) M3

14. Aşağıdakilerden hangisi paranın özelliklerin-den değildir?

A) Bölünebilir olma

B) Standart olma

C) Nadir olma

D) Farklı olma

E) Dayanıklı olma

15. Aşağıdakilerden hangisi paranın mübadele aracı olma fonksiyonu üzerinde duran, M

1

para arzını esas alan, en eski ve en çok kulla-nılan para arzına yönelik yaklaşımdır?

A) Chicago yaklaşımı

B) Parasalcı yaklaşım

C) Klasik yaklaşım

D) Gurley-Shaw yaklaşımı

E) Radcliffe yaklaşımı

1. B 2. A 3. D 4. C 5. E 6. A 7. B 8. D 9. B 10. B 11. E 12. E 13. E 14. D 15. C

12PEGEM AKADEMİ

1. Paranın değer biriktirme aracı fonksiyonunu yerine getirebilmesi için, paranın değerinin istikrarlı olması gerekir.

Cevap B

2. Paranın değişim aracı olması, mal ve hizmetlerin el değiştirmesi sırasında harcanan zamanı ortadan kaldırır, işlem maliyetlerini azaltır ve ekonomide et-kinliği artırır.

Cevap A

3. Çeke tabi mevduatlar, para çeşidi niteliğinde isten-diği anda bankadan çekilebilen ve nakde dönüştürü-lebilen mevduatlardır.

Cevap D

4. Para; stok değişkendir, toplumda ödeme aracı ola-rak genel kabul görendir. Gelir ise belli bir zaman dilimindeki kazancı ifade eden akım değişkendir ve paradan daha geniş bir kavramdır.

Cevap C

5. Değerli madenlere bağlı çalışan mal para dönem-lerinde yaşanan sorun, paranın çok ağır olması ve taşıma güçlüğü yaratmasıdır.

Cevap E

6. İşlem maliyeti; mal ve hizmetlerin el değiştirmesi, bir aktifin değişim aracına dönüştürülmesi sırasında harcanan zaman ve değer kaybıdır.

Cevap A

7. M1 = Dolaşımdaki nakitler + Bankalardaki vadesiz

mevduatlar + Merkez Bankasındaki mevduat

Cevap B

8. Tarihte ilk çağlardan günümüze kadar kullanılan para sistemleri içinde mal para, itibari para, kağıt para, çift metal para sistemi (altın para, gümüş para) vb. yer alır. Çok taraflı para sistemi yer almaz.

Cevap D

TEST - 2 ÇÖZÜMLERİ

9. Say Kanunu: “Her arz kendi talebini yaratır.”

Gresham Kanunu: “Kötü para, iyi parayı piyasadan kovar.”

Cevap B

10. Paranın iyi bir değer biriktirme aracı olması ya da paranın iyi bir yatırım aracı olup olmadığı en iyi biçimde enflasyon oranına göre saptanır. Çünkü enflasyon oranı yüksek olan bir ülkede, para sürekli değer kaybedeceği için iyi bir yatırım aracı değildir.

Cevap B

11. Para çeşidi çek, ufaklık para, kredi kartı ve vadesiz mevduatlara göre, vadeli mevduatların likiditesi daha düşüktür. Ayrıca vadeli mevduatlar para çeşidi değil para benzeridir.

Cevap E

12. Emisyon hacminden, bankaların kasalarında bulu-nan ¨ miktarının çıkarılması ile elde edilen parasal büyüklük dolaşımdaki nakitlerdir.

Cevap E

13. Resmi mevduatlar M3A içinde yer alır.

M3A = M

2 + Resmi Mevduat

Cevap E

14. Paranın özellikleri

ü Bölünebilmeli.

ü Taşınabilmeli.

ü Genel kabul görmeli.

ü Çabuk deforme olmamalı.

ü Nadir olmalı.

ü Standart olmalı (homojenlik) yani farklı olma-malıdır.

Cevap D

15. Klasik yaklaşım; en eski ve en çok kullanılan, para-nın sadece mübadele (değişim) fonksiyonu üze-rinde duran ve M

1 para arzını esas alan yaklaşımdır.

Cevap C

Documents

parabanka kredi banka...leriyle iktisadı öğretmek ve her eyden önemlisi korkulan değil sevilen bir iktisat dersi sunmak hedef lenmitir. Ayrıca sadece KPSS soruları değil, kurumların