Upload
marialetizia
View
1.400
Download
28
Embed Size (px)
Citation preview
Il titolo
Che cos’è il Satyricon?
Una nuova Odissea?
Il romanzo greco
Le novelle milesie(1)
Le novelle milesie (2)LA MATRONA
DI EFESO
La satira menippea
La forma prosimetrica
La forma prosimetrica:la teatralità
LINKhttp://books.google.it/books?
id=3n8eAAAAIAAJ&pg=PA96&dq=satyricon+petronio&lr=&as_brr=3&ei=4qL5SqQ6h-TJBJiRqJ0P#v=onepage&q=satyricon%20petronio&f=false
Chi è l’autore del Satyricon? Tacito, Annales, XVI, 18-19De C. Petronio pauca supra repetenda sunt. Nam illi dies per somnum,
nox officiis et oblectamentis uitae transigebatur; utque alios industria, ita hunc ignauia ad famam protulerat, habebaturque non ganeo et profligator, ut plerique sua haurientium, sed erudito luxu. Ac dicta factaque eius quanto solutiora et quandam sui neglegentiam praeferentia, tanto gratius in speciem simplicitatis accipiebantur. Proconsul tamen Bithyniae et mox consul uigentem se ac parem negotiis ostendit. Dein reuolutus ad uitia seu uitiorum imitatione inter paucos familiarium Neroni adsumptus est, elegantiae arbiter, dum nihil amoenum et molle adfluentia putat, nisi quod ei Petronius adprobauisset. Vnde inuidia Tigellini quasi aduersus aemulum et scientia uoluptatum potiorem. Ergo crudelitatem principis, cui ceterae libidines cedebant, adgreditur, amicitiam Scaeuini Petronio, obiectans, corrupto ad indicium seruo ademptaque defensione et maiore parte familiae in uincla rapta.
Tacito, XVI, 19Forte illis diebus Campaniam petiverat Caesar, et Cumas usque
progressus Petronius illic attinebatur; nec tulit ultra timoris aut spei moras. neque tamen praeceps vitam expulit, sed incisas venas, ut libitum, obligatas aperire rursum et adloqui amicos, non per seria aut quibus gloriam constantiae peteret. audiebatque referentis nihil de immortalitate animae et sapientium placitis, sed levia carmina et facilis versus. servorum alios largitione, quosdam verberibus adfecit. iniit epulas, somno indulsit, ut quamquam coacta mors fortuitae similis esset. ne codicillis quidem, quod plerique pereuntium, Neronem aut Tigellinum aut quem alium potentium adulatus est, sed flagitia principis sub nominibus exoletorum feminarumque et novitatem cuiusque stupri perscripsit atque obsignata misit Neroni. fregitque anulum ne mox usui esset ad facienda pericula.
La vitaSi era acquistato con l’ignavia la notorietà che di
solito si acquista con la vita operosaRaffinato gaudenteEnergico, però, e all’altezza dei suoi compitiAmmesso tra i pochi intimi dell’imperatore, fu da
lui considerato arbitro del buon gustoL’invidia di Tigellino lo fece cadere in disgraziaMentre si recava in Campania seguendo
l’imperatore, ricevette l’ordine di fermarsiNon volendo affrontare le incognite della
situazione, decise di incidersi le vene senza attendere la condanna ufficiale
La morteIl ritratto di Tacito presuppone la letteratura idealizzante
degli exitus vir.inl.:non è un vero e proprio documento storico
Rovesciamento dei termini: antitesi della morte socratico-stoica:
Non discute di argomenti filosofici attinenti alla morte, ma fa recitare versi frivoli
Dà premi e punizioni ai serviNon adula l’imperatore, anzi scrive un elenco delle sue
nefandezze, lo sigilla, glielo manda e rompe il sigilloCionostante, la morte narrata da Tacito si confà
perfettamente al personaggio, tanto da costituire una sorta di exemplum
Il rritratto di Petronio, dunque sia pure costruito dall’autore secondo uno schema precostituito, doveva essere aderente alla realtà dell’uomo
Se volessimo immaginare un ritratto dell’autore del Satyricon, “nessuno potrebbe riuscire più adatto di questo tacitiano” (Marchesi)