Phat Phap Cho Moi Nguoi - Nhieu Tac Gia - Ly Thu Linh Dich

8/3/2019 Phat Phap Cho Moi Nguoi - Nhieu Tac Gia - Ly Thu Linh Dich

1/196

PHT PHP CHO MI NGINhiu Tc Gi

Diu Ng - M Thanh & Diu Lin - L Thu Linh dchNh Xut Bn Vn Ho Si Gn 2009

---o0o---

Ngunhttp://thuvienhoasen.org

Chuyn sang ebook 24-7-2009Ngi thc hin : Nam Thin [email protected] Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org

Mc Lc1.LI NGI BIN DCHGIO L CN BN

2. PHT PHP CHO TT C MI NGI

Ajaan Lee Dham- madharo3. PHNG PHP RN LUYN TM4. NHN S VT NH CHNG THT S L5.QUAN IM CA C PHT6. NGI NH THC S CA CHNG TA7. CHUN B CHO CI CHT

PHT GIO NG DNG.8. MT I SNG C NGHA9. C KH MI BIT TU10. LI NI D NGHE11. LI CH TI A

12. HNH PHC VN HIN HU TRONG CUC SNG HIN I13. PHNG PHP TH GIN NI LM VIC14. THI GIAN V TIN BC15. I TR CC U NHIM DU HC16. GNG SOI17. V NHN, NH, T...18. HY DP B TNH NNG GIN19. I TR CN GIN
http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Thuyet%20Phap/PG%20Va%20Tuoi%20Tre/http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Thuyet%20Phap/PG%20Va%20Tuoi%20Tre/


2/196

GIA NH & CON CI21. GIA NH V CON CI22. HA HP GIA NH23. TNH THNG YU U I24. QUAN TM N CON CI

25. LM M V HNH THIN26. VT QUA TR NGI27. BN PHN CA CHA M28. MN QU CA LNG BIT N

CC PHNG PHP THIN29. SA SON BA N30. THIN V NGH THUT NU N31. THEO DU CHN THY32. U PHI BI CUC I33. DP BN34. THIN MINH ST TRONG NG DNG

35. PHNG VN THIN S S.N.GOENKA36. PHNG VN TS. BHANTE GUNARATANA37. VIPASSANA V KINH DOANH38. LI KHUYN THIT THC CHO THIN SINH39. LI KHUYN THIT THC CHO THIN SINH (tip theo)

---o0o---

1.LI NGI BIN DCH

c mt thi ti khng bit Pht php l g? Trong k c tui th camnh, Pht php l nhng quyn sch vng, vn vn nhng ch ti khngc c, hoc c c c vn l nhng m t b n, xa l. Ti khng hc hng th tm hiu v Pht gio cng v nhng l . Nhng ri doduyn lnh, ti c nhng o hu quen v khng quen gii thiu nhngquyn sch c c v Pht php. Nhng quyn sch khai tm cho ti, dn ti nhng bc chp chng n vi kho tng Pht php. Ti hiu rarng, c Pht c n hng vn php cho mi ngi ty theo cn c cami ngi.

Gn y mt ngi bn tr mun tng li ti mt b sch v Pht gio m c c ngi khc tng. Ti hi v sao c khng gi li c. C bn nhtr li mt cch rt ng thng rng sch qu cao siu, khng thc t.Khng hiu sao ngi bn tr lm ti bun qu, ti bit c y cng nhti ngy xa, khng bc ti than con ng pha trc qu di. Khnghiu sao cu ni ca c bn tr y, nh git nc lm trn ly, li thi thc ti


3/196

mun tng hp nhng bi php ngn m chng ti dch trong thi gianqua. Nhng bi php thoi c nhng ti rt gn gi vi cuc sng ithng ca mi ngi. Ti mun coi y l mn qu tinh thn ring dnhcho c bn nh , v cho tt c nhng ai cha tng mun c g v Phtgio.

Quyn sch l tp hp ca nhng bi dch vi cc ti v gia nh, v cucsng, v ngh nghip, v nhng gio l cn bn ca c Pht, s ng dngca li Pht dy trong cuc sng cng nh nhng ti v thin nh. Lnna ti xin cm n s hp tc ca chu M Thanh, cho php ti c sdng nhng bi dch ca chu v cc ti nh i Tr Sn Hn, ThinVipassana, v.v Cm n o hu Nguyn Tn Nam - mt ngi bn doduyn lnh trong Pht php dn n- lun rt sn lng c bn tho cachng ti.

Chng ti khng o tng rng vi quyn sch nh ny, chng ti c ththay i quan nim, thnh kin ca bt c mt ai, nhng chng ti c quynhy vng rng bit u ngi bn tr , v n tnh ti chng m c htquyn sch ny, v bit u c y, cng nh nhiu bn c khc, s tmc nim vui trong Pht php. c th chng ti trn y lng bit nv hnh phc.

Xin chn thnh cm n tt c qu o hu chung tay ng gp quynsch c n tay nhiu ngi di dng n tng.

Du c gng, nhng quyn sch chc chn cng khng trnh c sai st.Ngng mong qu n s, qu o hu ch dn nhng ln in sau chon chnh hn.

Nguyn cu ch Pht gia h cho chng con lun c sng trong nh snhca Pht php, trong kip ny v mi mi. Xin hi hng cng c ny ncu huyn tht t, n cha m trong hin kip, v n tt c chng sanh.

Nguyn cho tt c lun thm nhun o php.

Diu Lin L Thu Linh (5/2009)[email protected]

---o0o---


4/196

GIO L CN BN

2. PHT PHP CHO TT C MI NGIAjaan Lee Dham- madharo

Phra Ajaan Lee Dhammadharo (1907-1961) l mt trong nhng v t kheotheo truyn thng tu kh hnh trong rng ca Thi Lan bc nht. Cuc i

Ngi ngn ngi nhng y bin ng. Ni ting l v thy o hnh v ckh nng thn thng, Ngi l ngi u tin em truyn thng tu khhnh ra khi nhng cnh rng thuc lu vc sng M-kng, ha nhpvo x hi hin i ngay trung tm Thi Lan.

Mt nm trc khi mt, Ngi phi nm vin hai thng v bnh tim. Nhn chi ny, Ngi c cho t ghi chp li cuc i Ngi.

___________

Bi Php ny nhc nh cc bn v mt s iu Pht dy, nh mt cch sch tn, khuyn khch cc bn chm ch thc hnh ng theo li Pht dy.

Nhng li dy c gi l Php. Php tn trang cho tm. Php cng lphng tin pht trin cc chc nng ca tm. Bi Php ny da trnPatimokkha (Gii Lut T kheo), ni v nhng bn phn m cc v tng sxut gia theo Pht phi tun gi, nhng chng cng p dng cho hng c s.C s ti gia c th tu tp, gn gi cc gii lut ny rn luyn thnh ngi

tt hn, c th tr thnh tai, mt, chn, tay, trong vic gn gi o php,gip o php c pht trin.

Nhng gii lut ny, p dng cho tt c mi ngi, c th chia lm cc phnchnh nh sau:

Th nht: Anupavado. ng tm li ngi khc. C ngha l ng ni xuv ngi khc, ng xuyn tc, ng ni iu g gy chia r. ng ni saitri v ngi khc, hay khuyn khch ngi khc lm iu . ng trchmc, la mng nhau. Thay v tm li ngi, ta hy t thy li mnh. l gii

lut. Du l hng tu s hay c s u c th gn gi theo gii lut ny bt cni u, bt c lc no.

Th hai: Anupaghato: ng ght b ln nhau. Thng khi chung sng,khng phi mi ngi u c x ging nhau. C ngi bit cch c x kholo, ngi khc li c x th l - ch khng phi l do c , hy nh iu. V th cht cng th, c ngi sing nng, y sinh lc; k khc th yu


5/196

ui, hay bnh hon. V li ni th c ngi kho lo, ngi khng. Ngini nhiu, k li rt kim li; k th ba hoa chuyn trn tri di t,ngi ch thch bn chuyn Pht php; k th thng ni sai, ngi hay ning. c coi l s khng tng ng. Khi iu ny xy ra, tt nhin sc mu thun, xung t mt mc no . Nu c nhng iu ny xy ratrong chng, khi chng ta cng sng trong Php, chng ta khng nn tm. Chng ta cn tha th cho nhau, cn ra sch nhng t vt khi tm ta.V sao? V nu khng, ta s tr thnh ganh t, soi mi, th hn nhau. Hnhng tha th c coi l qu tng ca tm t. N khin ta khng chp giiu chi, khng canh cnh bn lng iu g, khng b th chi gy phin no

l nhng ngi khng mang lng hn th. Du i khi c sai tri, clm li, chng ta vn tha th ln nhau. Chng ta cn nn c lng thngyu, t t, cm thng vi tt c mi ngi quanh ta, cng nhiu cng tt. c gi l anupaghato. l mt phn trong qu trnh tu tp lm ngi

Pht t, du ti gia hay chn thin mn.

Th ba: Patimokkha samvara: Hnh ng nh th no gip ta n gnca vo Nit Bn hn. Ca vo Nit Bn l g? Patimokkha. Mukha cngha l ca vo. Mokkha ngha l gii thot. Hy ngi gn n mingta c n. ng ngi xa qu, ta s kh n c. Ngi gn s giithot trong tm tay, ta c th vi ti thc phm. Ni cch khc, bt chnh ng g gip ta n gn hn vi o php, th ta cn phi hnh ngnh th. Gn vi o php c ngha l i theo con ng o. Ngi c scng c con ng o ca mnh, ging nh hng xut gia c con ngo ca h.

Tuy nhin ngi c s c th thc hnh con ng o ca mnh theo haicch. Cch u tin l gn gi nm gii: khng git hi; khng trm cp;khng t dm y l iu gip ta sng o c; khng ni di; v khngs dng nhng cht lm say. l mt cch sng a ta n gn vi NitBn. Cch sng o th hai i vi ngi c s l gi tm gii lut.

Cn i vi cc sa di v cc v t kheo th phi gi mi hay 227 gii lut.

Ngoi ra, h cng khng c b qua bt c hnh ng tt lnh no m hc th lm c. c gi l acara-gocara-sampanno. ng i ra ngoinhng gii lut , lm tn hi chnh bn thn mnh. Ni cch khc, ng thn, li ni, ca mnh phm vo cc gii lut . ng thn cn vi kc, nhng ngi hnh ng khng kim ch. ng nghe theo nhng ngikhng c phm hnh. ng tm vng bn v h. Hy ngh n nhngthin hu, nhng ngi m hnh ng hp vi nhng iu tt p m ta


6/196

ang mun pht trin. l con ng o. Bt c ai hnh ng nh thc gi l sng theo Patimokkha, gn ngay ca Nit Bn.

Th t Mattauta ca bhattasmim: n ung iu . y chng ta ch nin thc phm vt cht. C ba cch n ung thng thng. Trc ht ltham n. Du bng no, nhng tm cn i. Ming no, khng th nuttri na, nhng tm vn mun n na. c gi l tham n. ng tnh tham n lm ch bn.

Cch th hai l n ung mt cch t ti. Bn nhn lnh nhng g c trong btca mnh, v khng n g ngoi bnh bt. Hay bn ch n nhng g c trcmt, trong tm tay. Khng i hi nhng g xa tm tay. Khng biu l

bng c ch, bng mt, hay bng nt mt rng bn mun n thm na. Ch nnhng g trong da, hay trong bt ca bn. c gi l n ung mt cch

t ti.Cch th ba l n ung tit . l mt cch n ung nn np, tt ptrong o v c ngoi i. Mt v d in hnh l i c Sivali. S lun nung tit . S thng nhn c rt nhiu vt phm cng dng. S cnhiu ca ci. Ca ci c c l nh s tit . i c Sivali lmnh th ny. Khi S c cng dng vi vc, S khng h mc nhng vivc , m S em tng cho ngi khc. Khi c cng dng thc phm,S cng khng dng chng, cho n khi S c th cng dng li cho ai .Bt c t vt dng no m S c nhn - thc phm, qun o, ch , hay

thuc men, khng k t hay nhiu - mt khi thuc s hu ca S, S skhng s dng cho n khi S c th chia s chng vi nhng ngichung quanh. Khi nhn nhiu, S chia s vi nhiu ngi. Khi nhn t, svn c gng chia s. Kt qu em n cho S bao iu li ch. Thn huyu mn s, cc chng qu trng s, n cn vi s. l l do ti sao ngita ni rng s rng ri kt ni thn hu, v xa b bn th. l cng cm i c Visali to nn. Khi ngi qua i v c ti sinh trong mti sng y , sung tc, khng bao gi ngi phi chu i kh. Ngay ckhi ngi i n nhng ni hoang vu, ni kh c thc phm, ngi cng khng

phi chu ng thiu thn, vt v.Cu chuyn ny dy chng ta rng, bt c chng ta c g, ch nn s dngmt phn ba ca ci , v hy cho i hai phn ba cn li. Nhng g c thcho th vt, ta cho chng, nhng g c th chia s vi ngi, ta dnh chongi. Phn m chng ta c th chia s vi bn o, hy cng dng vi tritim trong sng. l ngha ca vic s dng mt cch tit . Chng ta s


7/196

cm thy thn tm nh nhng khi lm c nh th. Khi ti sinh, chng ta skhng phi chu i ngho.

Cch sng ny khng ch lm tt p cho o, m i vi x hi ni chungcng th. l phng tin hu hiu nht chng khng b. N gipchng khng b nh th no? Khi ngi ta khng cn ngho kh, ngi takhng d b khch ng. Nguyn nhn a n khng b l g? Mt phn dongi ta i ngho, khng ni nng ta, khng ai chm sc. Khi , conngi d suy ngh rng, Ti kh, th mi ngi khc cng phi khtheo Cch suy ngh l do con ngi cn ngho i v thiu thn.

Nhng ti sao h i ngho? V cn c nhng ngi ch bit lo cho bnthn. H khng bit chia s vi m ng. Do s ng ngho kh s nigin, s tr thnh khng b.

Nh th khng b l do lng tham lam, ch k, khng bit chia s nhng gta c.

Nu c mi ng, chng ta c th cho chn, v ch n nhng g m ngtin cn li c th mua. c th, ta s c bit bao bn b. S c tnhthng, ha bnh v pht trin. Ti sao? V khi con ngi c n, c nitr ng, c th an tm th ti sao h li phi dn thn vo nhng lp trngchnh tr phc tp?

l l do ti sao c Pht dy chng ta rng tit trong s hng th l

vic tt lnh, cao thng, ng trn qu. Khi chng ta thc hnh c nhth l chng ta sng ng theo tinh thn ca mattauta ca bhattasmim. l chng ta tu ng, thc hnh ng, em li li ch cho bnthn v cho ngi khc.

Th nm, Pantaca sayanasanam: ng lm ngi lng xng. Bt c bnsng u, hy sng tnh lng, an bnh. ng gy chuyn hay, ha theovi nhng ngi khc trong nhm. ng dy vo nhng vn phi tranhci, tr khi l vic chng ng ng. Khi bn tu tp, hiu c bn

phn ca mnh ri, th hy tm ni vng v, yn tnh sng, hnh thin.Nu sng trong chng, th hy thn cn vi cc chng thch tnh lng. Khisng mt mnh, ni vng v, hy l ngi trm lng. Khi sng trongchng, hy l ngi tnh lng. Ch thu nhn nhng g tt p, an lnh mchng bn o c th mang n cho bn. Khi sng mt mnh, ng lngxng, bn rn. Hy trm lng trong hnh ng, li ni v tm . Khi sngvi nhm - d hai hay ba ngi - ng dy vo nhng vic tranh ci, v


8/196

u c tranh ci, khng c an tnh. Hnh ng ca bn lc y kh tht ti, v bn phi no ng. Li ni ca bn s khng c m du. Tm ca bn - y nhng ngh gin hn, on trch - th khng th an bnh. Viu s l nguyn nhn dn ta n bao nghip xu. Khi bn sng trongmt cng ng - khong t 4 n 99 ngi tr ln - bn phi bit chc lmt cng ng ha hp, khng c tranh chp, ci v, khng ai mun lm tnthng hay gy au n cho ai. Cng ng phi ha hp tu tp giilut v Pht php. Mt cng ng c k lut, vn minh, nhm n vic phttrin cho tt c mi thnh vin. l bn phn ca ngi con Pht, phisng theo li Pht dy. c gi l pataca sayanasanam: to ra nithanh vng sng, thn tm c an lc.

Th su, Adhicitte ca ayogo: ng d dui. Hy tinh tn trong vic hnhthin t c nh. Hy thng xuyn nh tm, hnh thin, lm

gng tt cho chng noi theo. Khi tham vn o, hy tm nhng li dy lmth no pht trin ch thin qun. Hy trao i v nhng li ch cavic hnh thin. Thc tp ty sch nhng u nhim trong tm. Lm cnh th, l bn ang i trn con ng tin ti trng thi tm cao thng.

Su xa hn na l khi tm c gii thot khi mi chng ngi, voc nh, khng cn dao ng ln xung. Tm n nh, kin c, mnhm, khng cn g c th lm u nhim n. c gi l adhicitte ca ayogo,nguyn t c tm gii thot. V th ng d dui. Hy lun tu hnh minmt.

Etam buddhanasasanam: Khi bn lm c nhng iu ny, l bn sngtheo li Pht dy. y l nhng li Pht dy, t kim khu Pht. V th ttc chng ta u phi c gng thc hnh nhng li y ni bn thn. Nu

bn thm nhun nhng li dy ny, bng tm chn tht, trn lnh, th dbn cha th gii thot tm hon ton khi kh au, th t nht bn cngang t vun trng, pht trin tm theo ng hng. Nhng hnh ng btthin ca bn s ngy cng bt, v nhng tnh thin m bn cha c c s

pht khi thay vo . Trong khi cc tnh thin bn c, s ngy cng tngtrng, n hoa.

Gi bn c nghe bi Php ny, hy chim nghim v thc hnh. Hyrn luyn bn thn sng ng theo li Pht dy. Lm c nh th ri, th

bn s c hnh phc, thnh vng, tm bn ngy cng tng trng trongli Pht dy.


9/196

Thanissaro Bhikkhu(Chuyn ng t ting Thi)

(http://www.accesstoinsight.org/lib/thai/lee/everyone.html) 4/2009

---o0o---

3. PHNG PHP RN LUYN TM

Leonard Bullen

Leonard A. Bullen l mt trong nhng nh tin phong v hot ng Phtgio ti c. ng l ch tch u tin ca Hi Pht Hc Victoria, cthnh lp vo nm 1953, v ng l ngi u tin trong Ban iu Hnh ca

Hi on Pht gio c. ng cng l ph ch bt ca t Pht gio Metta.ng mt vo nm 1984, hng th 76 tui.

Nhng sch bo ca ng c Buddhist Publication Society xut bn:

K thut Sng (A Technique of Living Wheel No. 226/230) v Hnh ng& Phn ng trong Pht php -trong Nghip v Qu (Action and Reaction in

Buddhist Teaching - in Kamma and Its Fruit - Wheel No. 221/224).

_____________

Khi nghe mt iu g v Pht gio trong bn tin tc hng ngy, bn thngngh n mt tn gio th nhiu hnh tng to ln, c cc thy tu o vng,vi khng kh dy c mi khi nhang. Bn c cm gic tn gio ny khng

phi dnh cho bn, ngoi tr c th y ch l mt bui trnh din ly k, hpdn.

Tuy nhin, chng l Pht gio ch c th thi? Cc tn nhip nh gia khng

chp c cc nh tht s v Pht gio hay sao? Bo ch trnh by cho bnthy nhng ho nhong ca tn gio , hay ch l ci dng v b ngoi?

Chng ta hy nhn r xem Pht gio tht s l g, Pht gio c trnh byrnh r tn gc r, v Pht gio vn hin hu ngay c di cc trang sc bnngoi. Mc d Pht gio, thng thng c xem l mt tn gio, cn bnca Pht gio l trau di, rn luyn tm. Tht s th vi truyn thng ca tu


10/196

vin v nhng yu t v mt o c, Pht gio s hu nhiu c im vingoi hnh m ngi u M thng cho l thuc v tn gio. Tuy vy, Phtgio khng tin vo mt ng thng , v Pht gio cho rng v tr chnh thnh v chuyn vn bng nhng nh lut khng c ch th, v trkhng phi l sng to ca mt ng tri no; Pht gio khng ch trngcu xin, v c Pht l mt v thy, khng phi l thng , v Pht gioxem vic th cng khng phi l mt iu lut bt buc, nhng l cch

by t s bit n i vi c Pht v l phng thc trau di, pht trinthn tm. V th, vi nhng nhn xt nh ni y, Pht gio khng phi lmt tn gio.

Li na, Pht gio hiu rng nim tin khng th ch gi gn trong s tintng vo li ch dy ca c Pht. Mt ngi Pht t khng c tin vo

bt c iu g ch v iu y c c Pht ni ra, hoc v l iu c

ghi trong sch c, hoc v iu y c truyn xung t nhng bc cha ng,hoc v c nhiu ngi tin vo iu y. Pht t c th xem li dy ca cPht nh mt gi thuyt, v truy cu v iu y, nu ng th Pht t hy tintng; ngi Pht t khng nn chp nhn bt c iu g nu nh thy nkhng ng l l. iu ny khng c ngha l mi th u phi c trnh

by mt cch hp l, v c nhng nhn thc nm xa khung knh tri thc vch c th nhn bit bi s pht trin v mt tm linh. Nhng yu t chnhvn l khng nn m qung tin v mi iu trong li dy ca c Pht.

Pht gio l cch sng da trn vic rn luyn tm. Mc ch cao nht l

i trn con ng gii thot khi au kh, v t n Nit Bn, mt trngthi xa hn cp bc ca mt tm tr thng thng, cha c rn luyn.Mc tiu tc thi l nh ngay vo nhng gc r ca au kh trong cucsng hng ngy.

Mi hot ng ca con ngi c ch dn, ngay hay xa hn, tin nhnh phc bng cch ny hay cch khc; hoc gi by t mt vic bngnhng ch tiu cc, tt c hot ng ca con ngi c ch dn t giithot, vt qua nhng vic bt nh , khng hi lng. Bt nh , c th

c xem nh khi im ca hot ng con ngi, v hnh phc l mcch cao c nht.

Bt mn hay bt nh , khi im hot ng con ngi, l im xut phttrong Pht gio; v im ny c by t bng cng thc ca Bn Cu CnBn, yu t ca s bt mn c ch r, nguyn nhn, cch cha, v phngthc cha .


11/196

Cu Cn Bn Th Nht nh sau: Trong i Sng con ngi khng th trnhc s bt mn.

Ngun gc ngha ca cu ny, ch bt mn thng c dch l aukh, bao gm ngha khng ch l ni au, bun phin, v bt mn, nhngmi th u l khng nh , t ni au n th xc v s kh no v tm

bnh, cho n mt mi cht t, chn nn hay ch mt cht tht vng.

i khi li ch cho s bt mn hoc bt nh ; trong vi bi php c thnhng t ny c dng mt cch chnh xc, v lc khc t au kh lic s dng. V l ny, chng ti s dng c hai t au kh v bt mnhay bt nh tu vo ni dung ca bi php thoi.

Trong vi bi dch t bn gc, th sanh l kh, bnh l kh, gi l kh, v

sung sng l kh. Trong bn ting Anh, cu cui cng khng c ngha g;nhng nu chng ta sa li l s tha mn khng c nh th c l dhiu hn, v mi tha mn u v thng, v mt tri ca s sung sng,tha mn thng l au kh, v t nhn thc ny, ch khng c nh cl ng l hn.

By gi c Pht dy rng s bt mn hoc au kh l vic khng th trnhkhi, trong i sng con ngi c ci ng; v i sng c ci ng cnc gii thch. Tm li, kinh in dy rng bn ng c xem l mt linhhn c nh, bt bin, y l mt iu khng c thc.

Trung tm ct li ca mi sinh vt khng phi l mt linh hn bt bin, ml dng sng cuc sng, mt ngun nng lng lun thay i, v pht giyk tip khng bao gi ging nh pht giy va tri qua. Ci ng, c xemnh mt linh hn bt dit, v y l o tng ca bn ng, ni au kh nht

bt ngun t ni y. Cui cng khi ci o tng v Ti c chuyn hoth y l s gic ng, trng thi ny cao nht, v nm xa hn ci v trtng i m chng ta bit. Ni trng thi cao nht ny, au kh b d p tt;khi bt c mt ci g v ng cn tn ti, cho d ch l mt o tng nh,au kh vn cn hin din.

V vy, chng ta phi hiu rng Cu Cn Bn Th Nht khng c ngha lau kh khng th trnh c; n ch c ngha l trong cuc sng ni cing ng tr, ta khng th trnh khi au kh, v nu nh o tng ci ngcn, th au kh vn tip din.


12/196

By gi chng ta ni n Cu Cn Bn Th hai, nh sau: Nguyn nhn caau kh (bt nh ) l ham mun.

Nu bn trt t trn sn nh trn t v b bm mnh, bn ni nguyn nhnci au m bn ang phi chu ng l v sn nh trn trt. iu ny ng,v nu ni vt bm ca bn l do ham mun m ra th chc l khng ngri.

Nhng cu hai khng ni n trng hp c nhn, hoc nguyn nhn tcthi. Cu hai mun ni n sc mnh hp nht gn gi ngun sng l sham mun cho chnh bn thn; v ngun sng ny o tng v ci ng cha ng nhng iu kin cho au kh, trong khi sn nh trn trt ch lmt c hi cho au kh xut hin.

V bn cht ca th gii m chng ta ang sng, tht l iu khng tng khimun cha au kh bng cch loi b ht nhng c hi c th mang li aukh; cng nh khng th nh vo nguyn nhn hay c s chnh ca cikh.

V th Cu Ba cn bn l: Gii thot s t c bng cch tiu dit hammun.S ham mun ca ci ng l gi cht ly i sng; dng sng thc hinhu m chng ta gi l ng; v ch v ci si m ca ng m s bt nh vau kh xut hin. Khi dit tr c s nm gi si m v ng, gc r ca

au kh cng b tiu dit.

Mc ch cao nht ca thc t p trong Pht gio l tiu dit bn ng.Chnh ngay ni ny s hiu lm xut hin, v l iu t nhin; nhng mtkhi nhn thy rng tiu dit ci ng l hu dit si m th s hiu lm ny s

bin mt. Khi si m c ty tr, thc ti xut hin; nh vy tiu dit si ml thc ti hin hin. Khi si m v ci ng vn tip tc che ti thc ti thta khng ti no tm thy n.

Gi y khi si m b tiu di t th thc ti ny l g. Thc ti cao tt l

Khng Duyn Khi, cng c gi l Khng Sanh, Khng Ci Ngun,Khng Pha Ln. Vi cch thc din t khng y , khng chnh xc,chng ta c th tm din t n nh mt trng thi kh quan tch cc. lni c hnh phc v t do, hon ton thot khi au kh v n rt khc bitvi trng thi hin hu tm thng v khng th no c din t bng lini. Trng thi Khng Duyn Khi c th c ch dn t n imcao tt ch bng cch ni v nhng iu m trng thi khng c.


13/196

Trong cc bi php Pht gio, Khng Duyn Khi thng c gii thch ltm khng cn tham, sn, si. y cng ni n s hon ho ca cc c tnhi nghch, v tha, t bi, v tr tu.

t n trng thi Khng Duyn Khi l mc ch cao tt ca tt c thc t pni Pht gio, v cng tng ng nh s gii thot rt ro khi au khv s bt nh . S vic ny a chng ta n vi cu cui cng ca bnCu Ni Cn Bn.

---o0o---

Cu Cn Bn Th T: Con ng gii thot l Bt Chnh o.

Con ng c tm yu t sau y:

Hiu bit ng, s hiu bit v bn cht chn tht ca hin hu

Suy ngh ng, ngh khng cn vng vo nhc dc, s xu xa, v c c.

Ni li chn tht, khng ba t, ni xu, ni li cc cn th l, v khng ninhm.

Hnh ng chn chnh, trnh vic st hi, trm cp, v t dm.

Cuc sng chn chnh, ngh nghip khng lm hi n cc chng sinh.

C gng chn chnh, hoc c gng tiu dit kit s ni tm thc v nuidng nhng phm cht tt p.

Tm thc chn chnh, s hon ho ca chnh nim.

T duy chn chnh, nui dng tm thc qua vic thin nh.

By gi bn thy trong Con ng Bt Chnh o, quan trng l n khngc tnh cht tn gio; n ging nh khoa tm l o c.

Nhng con ngi phng ng cng nh phng Ty, ni chung, gingnh s i hi phin din bng cch ny hay cch khc t nht mt bnngoi nhng ci khng quan trng li c xem l cn thit.

Trong khi nhng c im phin din trong thc tp Pht gio cn c thayi ty vo hon cnh xung quanh, nhng c tnh quan trng, khng thay


14/196

i ca thc tp c tm tt trong bng ch dn ca Bt Chnh o, cPht dy v Trung o, con ng trung dung gia nhng trng thi ccoan.

Mc d tht bt tin khi ni v nhng kha cnh khc ca Bt Chnh onh l tm cp bc, khng nn xem l nhng cp bc ring bit, phi lmtng chng. Ngc li, mi cp bc phi c thc tp cng lc vi nhngcp bc khc, v c l s tt hn nu ta nhn n nh tm ln ranh ca mtcon ng hn l tm cp bc ni tip nhau.

Bc th nht ca con ng, hiu bit ng, quan trng nht l thy mivic nh n l hoc t nht, th lm mi vic vi tnh cch khng trntrnh, hoc t la di. Ngha l, hiu bit ng bt u bng s yu thch trtu, yu bn cht t nhin ca s hin hu, v nh th y c coi nh l

bc u ca con ng thc tp; nhng khi n cui con ng, s tc tnh thng v tr tu.

Trong khi Chnh Kin c th c xem nh s thu hiu hon ho ni PhtPhp, n da vo s hiu bit ba c im chnh yu trong th gii tngi ca v tr, thi gian, hnh th v vt cht. Ba c im ny c th tm ttnh sau:

1. V thng: Tt c mi th trong th gii tng i ny lun thay i lintc.

2. Bt nh : Trong mt mc no ca au kh v bt nh dnh linvi cuc sng c bn ng, hoc lin h ti nhng gii hn kinh nghim cnhn trong th gii tng i.

3. V ng: Khng c thc th - khng l con ngi hay bt c chng sanhno - khng s hu mt linh hn hay bn ng thng hng, khng thay i.Mi mt chng sanh c mt dng sinh lc lun thay i, s thay i tythuc vo hin tng tinh thn v vt cht, ging nh mt dng sng luntri chy v khng bao gi ng yn mt ch d ch trong tch tc.

Nh vy, bn ng, khng phi l mt thc th tnh lng m l mt dng thayi lin tc. Khi nim nng ng v s hin hu l mt ngh su xa tiu

biu trong Pht gio; trong cuc sng khng c bt c vt g l tnh lng,cuc sng l mt dng tri chy lin tc m ta cn phi hc bit cch bitheo dng.


15/196

Mt khi nim khc ca Chnh kin l nhn thc rng v tr c tin trnhca n vi nn tng nhn v qu, vi hnh ng v s phn khng, lin tckhng c nh v n u ging nhau trong th gii o c, tinh thn v vtcht. Ty vo hnh ng tt m ngi to tc c lc hng c s sungsng, v c lc v hnh ng xu c m k to tc phi chu au kh.

Cc nh hng tt hay xu ngha l, hnh phc v au kh l kt qu canhng hnh ng to tc thng thng kt qu khng theo lin saunhn to tc; thng c s chm tr trong vn thi gian, kt qu ca hnh

phc v au kh ch xut hin khi nhn duyn y . Kt qu c th khngxut hin trong hin ti. V nh vy, ci cht thng thng l mt s thng

bng v mt hng phc, nu nh qu tt cha xut hin kp thi; vng thi cng l mt s thng bng v mt chu kh, nu nh au kh lkt qu khng th trnh khi.

Sau khi cht, thn th tan hoi, d nhin, dng sinh lc vn cn tip tc,khng phi trong dng ca mt linh hn bt bin, m l trong dng ca dngnng lc lun thay i. Tc thi sau khi cht, mt chng sinh mi bt ucuc sng trong dng i; nhng chng sinh ny khng nht thit phi lmt ngi, v trong tch tc s u thai c th xy ra mt tng hin hukhc. Tuy vy, chng sinh mi hin hu vn phi chu ng mt nhhng trc tip t chng sinh va mi qua i.

Nh vy, chng sinh mi ny hin hu l s tip tc khng ngng ngh ca

chng sinh kia, m dng i va t on. Chng sinh mi tha hng phnphc c cn li ca chng sinh cht, v nh vy, phn phc smang li cho chng sinh mi ny s sung sng trong tng lai. ng thi,chng sinh ny cng phi chu lun phn c bo cn li ca k kia, v nhvy, s phi chu ng s au kh no trong tng lai.

Tm li, trong ngha ca s lin tc, chng sinh mi ging nh chng sinh cht. Cng nh vy ch trong ngha ca s lin tc mt ng gikhng khc vi cu thanh nin lc tr, cu thanh nin khng khc vi a bcon lc trc, v a b con khng khc vi a b mi sanh khi xa . Ctnh ca ng gi vi cu thanh nin, vi a b con, v a tr s sanh, chl mt s lin tc ; khng c c tnh no khc.

Tt c mi vt trong v tr thay i ngy ny sang ngy khc, t pht nyti pht khc, nh vy mt chng sinh lc ny ch khc vi chng sinh lcsau cht xu thi ; C tnh duy nht l s lin tc. Cng nh vy, mt chng


16/196

sinh c ti sinh th khc vi chng sinh va cht kia; nhng do s lin tcm c tnh hm nay vn khng khc c tnh lc trc.

Nhng li ging dy ny l iu cn bn ca pht php bn cht tht vbn ng l mt o gic, quy lut nhn qu trong phm vi o c, v s tisinh ca nhng nng lng trong i sng nhng khng cn mi ngi

phi chp nhn bt c iu g nu cm thy khng ng l vi bn thn.Chp nhn bt c li ging dy no cng khng quan trng; quan trng l sc gng khng ngng ngh nhn thy mi vt nh n l, khng trn trnh,khng t la di.

Dn bi ngn gn ca bi php coi nh kh y vi Chnh kin dn u.Bc k tip, suy ngh hoc mc ch chn chnh, gii thot cc kh nng trithc khi nhng yu t xc cm c hi, nh tham dc, c , v hnh ng

bo tn, lm bt li cho nhng quyt nh sng sut, khng thin v.Chnh ng, Chnh mng, v Chnh nghip to nn mt phn ca con ngo c, chng gip cho nhng nhim ca tm thc b nm di s iukhin v khng cho n tri ln to thnh nhng hnh ng c hi. Tuyvy, nhng nhim ny khng th b tiu dit hon ton ch nh vo s oc, v nh vy nhng bc khc ca con ng cn c p dng tyra nhng nhim ca tm thc mt cch sch s hon ton.

By gi bc k tip Chnh tinh tin chng ta bc vo phm vi ca tm

l thc tin, Chnh tinh tin trong bi ny ngha l s c gng ca ch.Cng c ngha l, bc th su trn con ng trau di bn thn, luyn tp ch phng nga v khc phc nhng trng thi tm thc c th lm cntr s pht trin tm linh, v bi dng cng nh khuyn khch nhng trngthi tm thc c th mang li s pht trin v tinh thn.

Bc th by trn ng cng l mn tm l thc tin; bc ny gi lChnh nim, v n bao gm s pht trin ti a ni kh nng bnh thngca s ch tm. S pht trin v mt ch tm s hiu bit lan rng vmnh m -- tm thc dn d c th phn bit mi vt v thy r mi vt nhn l.

Hot ng c bn ca bc th by, Chnh nim, l pht trin s ch tm vbn cht khng thc ca bn ng. Tuy vy, cn phi lin tc ci thin khnng ch tm bnh thng, v nh vy, tm thc c trang b tt hn i din vi nhng vn cng thng trong sinh hot hng ngy ni thgian.


17/196

Phng cch ca c Pht, s ch tm bao gm s pht trin v kh nngtp trung, to nn chnh nim lin tc trong tt c nhng ngh cht xuthin, tt c nhng ch c tht ra, tt c nhng hnh ng lm, vici nhn bung x, khng tham m, khng thin v, v khng m lm.

Chnh nim c nhiu cch p dng trong sinh hot hng ngy. Th d, chnhnim c th c s dng c mt ci nhn thu o, s hiu bit r rng,ca nhng ng lc nm sau cc hot ng, v s hiu bit r rng v nglc ny l mt iu tht quan trng.

Chnh nh, bc cui cng trong tm cp bc, trau di tm thc nhngtrng thi cao hn n lc hp th mi th trong chnh nim nhng trngthi tm thc cao tt ny c s dng thng nht, thanh tnh ho, v lmmnh m tm thc t n s gii thot, sng sut.

Khi t c gii thot th o gic v bn ng, vi nhng tham m, au khcng c chuyn ho v b dp tt hon ton.

S hiu bit xuyn sut l mc ch ti hu ca tt c cc thc tp Pht gio,v vi s sng sut , s hiu bit v bn cht thc ca i sng cng shin din, tt bc ca s hiu bit v Khng Duyn Khi. Khng DuynKhi l s dp tt bn ng, khng hn l khng hin hu hoc hy dit, biv s tiu dit bn ng ch l s tiu dit si m. Mi s miu t v KhngDuyn Khi u tht bi, bi v n nm xa hn th gii ch ngha, v ngh;

v cch duy nht bit v Khng Duyn Khi l thc hnh Bt Chnh ot u n cui.

Nh vy, y l nguyn gc ca Pht gio; y l Pht gio ca Bt Chnho, ca con ng a n gii thot, thot khi bn ng v t n shiu bit thu o v thc ti.

M Thanh(Theo Buddhist Publication Society (BPS) Bodhi Leaves BL 42)

---o0o---

4. NHN S VT NH CHNG THT S L

Ajahn Chah


18/196

Ajahn Chah (1919-1992) l v thin s ngi Thi rt c tin knh. Ccbi thuyt php ca Ngi rt thng thong, r rng, dt khot - s dt khotca v chng thc c gio l ca c Pht. Ngi l ngi c nhiunh hng su m i vi nhiu thin s ngi M.

_______________

c Pht dy chng ta nhn bt c iu g xut hin trc mt cng phinhn bit rng: s vt khng trng tn. sinh, chng s dit. Dit ri,chng s sinh tr li. Sinh tr li ri, chng s mt i. Nhng mt ngi vminh, khng c hng dn, khng mun nhn s vt nh th. Khi hnhthin, c nh, chng ta mun c nh th mi, khng mun c g quy

ph, lm gin on. Nhng suy ngh nh vy l thiu thc t. c Phtmun chng ta trc ht nhn vo s vt v bit rng nhng th ny l gi

to; ri chng ta mi tht s c c s an bnh. Khi khng bit nh th,chng ta tr thnh ngi s hu ca chng v ci by ca ng tng s xuthin. V th chng ta phi tr li t gc ngn, tm hiu xem chng xy ranh th no. Chng ta phi hiu cc s vt tht s nh chng l, cch s vttc ng n tm v tm phn ng nh th no; c th chng ta mi cc bnh an. l nhng g chng ta cn phi qun st. Nu chng takhng mun s vt xy ra theo cch ca chng, th chng ta khng c cs bnh an. Du chng ta c c gng lm khc i, nhng s vt vn xy ranh th; th l bn cht ca chng.

Ni mt cch n gin, l chn l. V thng, kh v v ng l bn chtca s vt. Chng khng c g khc hn th, nhng chng ta to cho s vtnhiu ngha hn chng tht s l.

Tht s khng kh pht trin tr tu. N c ngha l qun st ngun gcv tm hiu bn cht ca s vt. Khi tm xao ng, bn cn phi nhn rarng: iu ny khng ko di mi. N v thng! Khi tm an tnh, ng

bt u ngh, i, tht l an lc! V iu cng khng chc chn.

Khi c ai hi, Bn thch n th g nht? ng qu bn tm tr li cu

hi . Nu bn tr li rng, bn tht s thch mn g , th c g quan trngu? Th suy ngh xem - nu bn n mn mi ngy, bn c cn thch nnhiu nh vy khng? C l s c lc bn phi ku ln rng i, li mn nyna!

Bn c hiu iu khng? C th cui cng bn s pht chn v chnh cith m bn thch. bi v l s vt i thay, v y l iu bn cn phi


19/196

bit. Khoi lc khng trng tn. Bt hnh cng khng trng tn. Tnh yukhng bn chc. Thanh tnh cng khng chc chn. Lo u khng chc chn.Tt c mi th, tuyt i l khng chc chn. V th nu c bt c iu gxy ra, chng ta u hiu nh th, th chng ta s khng b chng ch ng.Tt c mi vic u khng chc chn, khng c g l ngoi l, v v thngl bn cht ca chng. V thng c ngha l s vt khng c nh haytrng tn, v ni mt cch n gin, chn l ny chnh l Pht php.

Anica, v thng, l chn l. Chn l c mt chng ta nhn chn ra n,nhng chng ta thng khng nhn k, nhn r n. c Pht ni: Nhng aithy Php l thy Ta. Nu chng ta nhn ra v thng, tnh cht khngchc chn, trong tt c cc php, th tm nhm chn, bung x s pht sinh:i, th cng ch c th! , ra vy! Tht s cng chng c g quan trng qu,cng ch c vy! Tm tr nn rt chc chn v iu : N ch c chng

y! Sau khi nhn thc c nh th, chng ta khng cn phi lm iu gqu kh khn trong cng phu thin qun ca mnh. Bt c iu g chng tai mt, tm s ni: Ch c th! v tm dng li. Chm dt mi chuyn.Chng ta s nhn ra rng tt c cc hin tng u gi to; khng c g chcchn hay thng hng, m ng ra tt c mi th khng ngng thay i vc c tnh ca v thng, kh v v ng. N ging nh mt tri banh st c nung trong l la. Phn no ca tri banh st khng nng? Hyth s n i, nu bn mun. S pha trn, n nng. S pha di, cng nng.S hai bn, cng nng. Ti sao n nng? V nguyn tri banh st nng khp ni. Hiu c nh th, chng ta s khng s n. Khi tm bn khingh: Ci ny tht tt! Ti rt thch! c g ti c n! th ng dnhcho nhng t tng mt s tin cy no; ng coi chng quan trng qu.

N l mt tri banh st nng y. Nu bn s vo phn no ca tri banh,nu bn c cm n ln, bn s chu nhiu au n, da ca bn s phng rp,chy mu.

Chng ta cn phi lun qun tng v iu ny: i, ng, nm, ngi. Ngayc khi chng ta ang trong nh v sinh, hay ang i u , khi chng taang n hay ang bi tit cc cht thi t n, chng ta cn phi nhn thy

rng tt c nhng g ta tri nghim u khng chc chn, u v thng mcng l kh v v ng. S vt khng c nh, v thng th khng chc chnv khng tht. Tt c u l th, khng c ngoi l no - cng ging nh tri

banh st nng - u c ni no ta s vo m khng b phng. Tt c mithnh phn ca n u nng, v th chng ta khng tm cch s vo n.


20/196

y khng phi l iu g kh khn m khng luyn tp c. Th d cham thng dy con khng c chi vi la: ng n gn la! Rt nguyhim! Con s b phng! a tr c th khng tin hay khng hiu cha mmun ni g. Nhng nu em chm vo la ch mt ln v b phng, sau cha m khng cn cn phi gii thch iu g hay c gng kim ch em na.

Khng cn bit l tm b cun ht, b ch ng bi iu g n mc no,bn cn phi lun nhc nh n. iu y khng trng tn! iu y khngbn chc! Th d, bn c mt ci ly, v ngh rng n rt p. Chic ly nyp lm sao! Ti phi ct k i, khng c n b. Lc bn phi tnhc nh mnh, Nhng n khng bn chc. Bn c th dng n ungnc, ly xung, ri l tay ng n b i.

Du chic ly khng b hm nay, th ngy mai, n cng s b. Nu n khng

b ngy mai, th ngy hm sau na. Bn khng nn t lng tin ca mnhvo nhng vt d b.

V thng l chnh Php. S vt khng vng bn hay thc c. Khng c gv chng l tht, ch c chn l ny l tht. Bn c ng khng? iu chcchn nht l: c sinh ra, bn phi gi, phi bnh v cht. Thc t lchc chn, thng hng, v s tht thng hng da trn chn l v vthng. Qun st s vt tht thu o bng con mt ca khng thng hng,khng chc chn, mt s chuyn ha s xy ra thnh thng hng, v chcchn, lc ta khng cn phi bn tm v s vt na.

Cc v t ca c Pht thc tnh nh chn l v v thng. T s thctnh , h tr nn nhm chn, bung x i vi s vt, hay nibbida. Snhm chn ny khng phi l do c mu thun, bt mn. Nu c s bt mn,th thc s khng phi l nhm chn, khng th a n con ng o.

Nibbida khng phi ging nh s chn i theo th gian thng tnh. Th d,sng trong gia nh, khi khng c thun tho vi nhau, chng ta c th btu ngh l mnh ang tr nn nhm chn mi th ging nh gio php dy. Tuy nhin khng phi th; ch l do cc phin no, u nhim ca taang ln mnh, lm tri tim ta au n. Ti tht chn ngn ti s r b ttc! l s nhm chn do phin no, u nhim to ra. Khi s phin no,tht vng i vi nhng vic xy ra khng theo ta mun tr nn qu scchu ng ca ta.

Ging nh cch ta suy ngh v metta, tm t. Ta ngh rng ta phi c tm ti vi tt c chng sanh. V th ta t nh mnh, Ti khng c c lng


21/196

sn hn i vi ai. Ti phi c lng bi mn. Tht vy, tt c mi chng sanhu ng thng. Ri bn bt u thng yu tt c, v kt cc l a ntham m, dnh mc. Hy cn thn v iu ! khng phi l th tnhyu thng ta vn thng ni n. khng phi l lng t bi trong chnh

php. l tm t pha ln vi lng ch k. Chng ta i hi, mong i mts p tr, m li gi l t bi. S chn i thng thng ca chng tacng th, i, ti tht chn ngn tt c, ti mun trn khi ni ny! chl tm u nhim nng n. khng phi l s nhm chn hay x b; ch l tadng cng mt tn gi chng. khng phi l con ng o ca cPht. ng ra th s nhm chn khng c mu thun, xung t, khng c c n bt c ai. Bn khng than phin hay li m bn nhn mi th utrng khng.

C ngha l lc tm bn rng rang. N khng cn bm vu vo iu g.

iu khng c ngha l th gii ny khng cn c ngi, c vt, khngc g c. Vn cn c ngi, c s vt, c tm rng rang. Nhng tm ta nhnchng vi thc rng, chng khng bn chc. Vn php c tip nhn nhchng l, thun theo dng chy t nhin ca sinh dit.

Th d, bn c th c mt chic bnh. Bn c th thy rng n p, nhng tchnh n, n ch c mt mt cch t nhin. N khng c g ni; ch c

bn l ngi c tnh cm v n, l ngi s sng hay cht v n. Nu bnthch hay khng thch n, n cng khng b nh hng. l chuyn ca

bn. N nh nh, nhng bn l ngi c tnh cm thch hay khng thch, ri

bm vu vo chng. Chng ta so snh tt xu v th ny, th n. Tt lmtm xao ng. Xu cng xao ng tm. C hai u l u nhim.

Chng ta khng cn phi chy i u c; chng ta ch cn suy gm, quntng iu ny. l cch tm vn hnh. Khi chng ta khng thch g, itng ca s khng a thch khng b nh hng g c; n cng vn ch ln. Khi chng ta a thch g, n cng khng b nh hng bi s a thch, m cng vn l n. Tt c ch l chng ta t lm kh mnh thi.

Bn cho l iu g tt, iu khc v i hn, nhng ch l do bn tsuy ngh ra. Nu bn c chnh nim, bn s thc c rng tt c vn phpu bnh ng.

Mt th d d hiu l vi n. Chng ta thng cm thy rng loi nny hay loi n kia rt ngon. Khi chng ta nhn thy nhng a n nytrn bn, trng chng rt hp dn; nhng mt khi mi th vo bao t, th


22/196

li l chuyn khc. Chng ta nhn cc da n v ni, Ci ny l choti. Ci kia l cho anh. Ci n l ca c ta. Nhng sau khi chng ta nri, v bi tit ra, c l khng c ai i tranh ginh nhng th v ni: yl ca ti. l ca anh. C ng vy khng? Lc bn c cn mun shu hay tham m chng khng?

l ni mt cch vn tt v n gin. Nu bn thy r rng nh th vitm kin nh, th vn php u bnh ng. Khi chng ta cn ham mun vsuy ngh theo cch ca ti v ca anh, th chng ta s i n xung t.Khi chng ta nhn mi th bnh ng, nh nhau, th chng ta khng coichng thuc v ai chng ch l cc duyn hin hu nh chng l.

Khi chng ta nhn thc rng vn vt l mt php, tt c u c cng bncht, chng ta s khng cn bm vu, s bung b chng xung. Chng ta

nhn thy chng trng khng v chng ta khng thng hay ght chng;chng ta c thanh tnh. C li ni rng, Nit bn l hnh phc tithng; nit bn l ci khng ti thng.

Hy lng nghe k iu ny. Hnh phc th gian khng phi l hnh phcti thng, tuyt i. Nhng g chng ta coi nh trng khng, khng phi ls trng khng ti thng. Nu n l s trng khng ti thng, th s chmdt mi ham mun v bm vu. Nu n l hnh phc ti thng th s cc an bnh. Nhng th an bnh chng ta c bit th vn l cha tithng. Th hnh phc chng ta bit th cng cha l ti thng. Khi chng

ta t n Nit bn, th lc s trng khng l ti thng. Hnh phc l tithng. c s chuyn ha. Tnh cch ca hnh phc c chuyn hathnh an bnh. C hnh phc nhng chng ta khng gn cho n mt nghac bit g. Cng c c kh au. Nhng khi nhng iu ny xy ra, ta coichng nh nhau. Gi tr ca chng nh nhau.

Nhng tnh cm yu hay ght cng ging nhau. Nhng khi chng pht khitrong ta, ta khng coi chng l ging nhau. Nu iu g d chu, ta thc shnh phc vi n. Nu kh chu, ta mun trn trnh n. Nn i vi chngta, chng khng ging nhau, nhng s tht l chng thc s ging nhau.Chng ta phi luyn tp nh th ny: chng ging nhau v chng khng bnchc v v thng.

Ging nh th d v n. Chng ta cho rng loi n ny ngon, loi kiatuyt vi, loi n d. Nhng khi chng ta n, ri bi tit ra, chng u


23/196

ging nhau. Lc bn khng nghe ai than phin rng, Sao ti c tqu! Lc tm ta khng b chng li cun.

Nu ta khng thc s chng nghim chn l v v thng, kh au v vng, th khng th chm dt c kh au. Nu c chnh nim, ta c thchng nghim chn l ny trong tng giy pht. Chng hin hu ni thn vtm, v ta c th nhn ra chng. l lc ta c th tm c s bnh an.

(Trch dch theo Vn Php Sinh Dit Everything Arises, Everything FallsAway, NXB Shambhala 2005.)

---o0o---

5.QUAN IM CA C PHT

Sokei Shigetsu Sasaki

Ngi Sokei Shigetsu Sakaki, mt trong nhng thin s Nht Bn ntruyn o t rt sm M, v hin c cuc i mnh gii thiu vThin n ng (Sudden Awakening Zen) cho ngi M. Thin s bt uthuyt ging Manhattan t nhng nm 1930. Khi thin s Sokei chun b

sang M hong php, mt ngi bn hi ng,Lm sao ng gio hunc nhng k khng bit g ? Ngi Sokei tr li: Ti gio hun hbng s Im lng. Thin s mt vo thng 5 nm 1945.

Bi ny trch trong The Zen Eye (Con Mt Thin) l tng hp cc bi gingv Thin ca Thin s.

Trong Dighannikaya (Trng B Kinh), c knh lu i nht ca Pht gio,c ni v quan im ca c Pht nim tin ca chnh Ngi.

c Pht trong nhng ngy cui i, khong 80 tui, i v thnh Kusinara,ni Pht s nhp Nit Bn. mnh t kh cn , Ngi khng th gic 1250 t li vi Ngi, v th Ngi khuyn h gii tn v t i kim

sng. Sau Ngi i n vng cy sala Kusinara vi Ananda, v ttrung thnh ca Ngi.

Ngi Ananda bn hi c Pht, Bch Th Tn, Th Tn sp nhp NitBn, sao Th Tn khng t hp cc t li ging cho h nghe bi Phpcui cng?.c Pht tr li: Ta ni cho h nghe tt c Php ca ta, v ni cho h


24/196

nghe tt c nhng kinh nghim ta tri qua. Nhng nu h khng c kinhnghim t thn, th h khng th nghe ng li ca ta. Ta Gic Ng, ta t o. H cng phi lm nh ta. Ta khng mun ni vi h v nhng kinhnghim ca ring ta h gi mi bn mnh, cho li ch ca ring ta. C lnta ni vi h v kinh nghim ca mnh v th l . Sao phi t hi h li lm mt i thi gian tu tp t Gic Ng ca h? Nhng li ta ni h hiu, ta ni sao phi lp li ln na?

Nu bn kinh nghim v vn g , th khi ngi khc ni v kinhnghim ca h, bn s hiu ngay. Nhng nu bn cha tng kinh qua mtiu g , th du ngi khc c ni bao nhiu li, bn cng s kh thuhiu.

Trong Pht gio, hnh gi phi t mnh tu tp, t mnh thc hnh khai

sng tr tu, t gii p cho mnh nhng thc mc v cuc i, thinnhin, v tr. Cn u th gi ni v k khc.

V th, ngi ta cho rng Pht gio c thi ch k, ch lo tu cho ringmnh - khng n nhng au kh ca ngi khc. V kt ti cc nh slun sng n dt trong cc ni rng ni ho lnh, khng n cuc sng th gii bn ngoi.

Ngy nay, Nht mt s tu s Pht gio cng bt chc theo Thin Chagio dy kinh in cho tr con vo ngy Ch Nht. S khc vn duy tr

truyn thng c - khng c nhng hot ng bn ngoi x hi.

Tng phi ca ti, Thin tng, rt th ng. Chng ti bn rn vi vic tuhc gic ng mnh trc, ri nu cn th gi sau , chng ti mi gipngi khc nh mt cch bo n c Pht Thch Ca Mu Ni. Chng ticoi vic tu truyn Pht gio nh l mt cch bo n v c ungngun sa ca Php.

Ging nh a b ang i, hnh gi c ung ngun sa o lut t vThy ca mnh. Hnh gi t nui dng thn tm mnh nhu th, v t m

mt ra nhn thy c nhng lut chn tht ca v tr, thin nhin v conngi. Nh th khi bc chn vo i, hnh gi khng cm thy s hi, biri, khng thy nghi ngi cuc i mnh ang sng. Hnh gi y t tin.i vi hnh gi hnh nh th gii bn ngoi khng c bng ti v th gii

bn trong th r rng, phn minh. Chng ta mang n Thy, v Thy GicNg c Pht Ca Mu Ni, v th hnh gi phi lm g bo n Thy.Truyn php cho ngi khc cng l mt cch bo n -khng phi v


25/196

nhng mc ch khc nh tin bc, danh li - hnh gi ch bo n trong khnng ca mnh. Nu khng c nhn duyn bo n, hnh gi cng ch chchng n. V th, nu c ai n vi ti, ti s da vo nhn duyn m

bo n cho Pht.

Chng ta hy vng c th truyn tha nhng iu Pht dy c lu di - quanhng kip ngi v cn xa hn na trong tng lai. Nhng chng ta khngth to ra s gic ng cho ngi khc. Ti khng th n gim cho bn. ikhi chng ta bn khon khng bit phi lm g, truyn dy iu g, ku giPht t nh th no - nhng tt c nhng s lo u u l v ch. Hnh gich cn qun tng v thc hnh, v nu c th gi th hnh gi bo n thmcht na. Nu khng c nhn duyn th ch vic ch i. mi chnh lquan nim ca cc bc thy cng nh ca ngi tu hc chn chnh. Khngcn thit phi lm g hn th na. Khng cn thit phi qung co v s

Gic ng ca chnh mnh, ca qu thy. Khng cn phi ch trch ai hay chbai ch ny, ch kia. Hnh gi ch cn gi tm mnh cho sng. Nu v thyc c lng tin ng n v c kh nng gip bn hiu c o mt cchchn chnh, l tt c nhng g bn cn - ri bn s i n ch thi.

(Trch Dch theo The Zen Eye, NXB Weatherhill)

---o0o---

6. NGI NH THC S CA CHNG TA

Ajahn Chah Subatto

Ajahn Chah Subatto (1918-1992) a tu theo dng thin Theravada. Thin s sng mt cuc i n gin trong rng Thi Lan hn 70 nm.

Ngay chnh c Pht, vi bao cng c tch t t v lng kip, cngkhng trnh khi ci cht. Cui i, Ngi t b thn ny, thot khi gnhnng xc thn. Ta cng nn t bng lng vi bao nhiu nm nng da vo

thn mnh. Ta cn thy .

Ta c th so snh thn mnh vi vt dng trong nh m ta xi bao nhiunm - ly, chn, mung, na, v.v... Khi mi c sm v chng sch bng,nhng gi, sau khi c s dng qu lu, chng bt u h hao. C cist m, ci lc mt, nhng ci cn li th c k; khng gi nguyn hnh th

ban u, v l c tnh ca chng. Thn th ca ta cng th. N lun lun


26/196

bin i k t lc ta cho i, ri ln ln, trng thnh, v gi i. Ta phichp nhn iu . c Pht bo mi duyn hp, d l duyn hp bn trong, thn, hay ngoi, tt c u khng phi l ng - c tnh ca chng l vthng, lun bin i. Hy qun chiu t duy ny cho n khi ta tht rrng.

Cc b phn trong c th ta ang b hoi dit, l saccadhamma. S tht vthn th l saccadhamma, v l gio l bt bin ca c Pht. c Phtdy ta phi chm sc cho thn th, sng ho hp vi n, trong bt chon cnh no. c Pht dy rng d thn ta c b giam cm, nhng ng tm hn ta cng b tri buc theo n. Gi y khi c th ca ta bt u suyyu, hoi dit vi tui tc, hy chp nhn iu , nhng ch tm ta cng

b hy hoi, suy yu theo. Hy tch bit thn v tm. Hy tng thm scmnh cho tm bng cch nhn ra tnh cch v thng ca mi vt. c Th

Tn dy l bn cht ca thn. Khng th lm g khc hn. Sinh ra, lnln, gi, bnh ri cht. l s tht tuyt i m ta phi chp nhn. Hyqun chiu thn ny vi tr tu v nhn chn s tht.

Ta khng nn lo u, v y khng phi l cn nh tht s ca ta. y ch lmt ch tm tr. Tt c mi th trong cn nh ny s bin mt. Nu ta nhn

bit iu , tm ta s c an lc.

Ta sng mt thi gian di. Mt c nhn bao nhiu cnh vt, mu sc,tai nghe c bao m thanh, v ta c bao nhiu l kinh nghim sng.

Vng, tt c tm li cng ch l th - ch l kinh nghim. Ta thng thcbao nhiu ming ngon, v ming ngon cng ch l ming ngon, khng c ghn. Ming d, cng ch l ming d. Tt c ch c th. Nu mt cnhn bao cnh p, th cnh p cng ch l cnh p, cng nh ngc li.Tai nghe bao iu nhc du dng, th cng ch th. M ting ng chi taith cng ch c th.

c Pht dy rng, giu, ngho, gi, tr, con ngi hay ng vt, khng cg trn th gian ny c th gi nguyn hnh th ca mnh trong mt thi giandi; mi vt u thay i v bin hoi. l mt kha cnh cuc i m takhng th lm g thay i c. Tuy nhin c Pht cng dy iu chng tac th lm c l qun chiu thn v tm nhn ra tnh v ng ca chng, thy rng khng phi thn cng chng phi tm l ci ti hay ci cati. Chng ch l phng tin vt cht. Ging nh ngi nh ny: trn danhxng l ca ta, nhng ta khng th mang n i theo u c.


27/196

Cng th i vi ca ci, s hu, ngi thn ca ta - tt c l ca ta cng chtrn danh xng, chng khng thc s thuc v ta, chng thuc v thinnhin. S tht khng ch dnh ring cho ta, m cho tt c mi ngi,ngay c ng Gic Ng v cc t ca Ngi cng th. H ch khc chngta ch bit chp nhn s vt nh chng l nh th. H nhn bit rngkhng th c cch no khc hn.

c Pht dy ta phi qun st li thn ny t gt chn ln ti tn nh u,ri tr li gt chn. Hy qun st thn. Ta thy c nhng g? C g thc ssch s trong khng? C g lu bn khng? C thn ta ang thoi ha dnv c Pht dy ta phi nhn bit rng n khng thuc v ta. Thn phihoi, l iu t nhin v tt c mi th do duyn hp u phi thay i.u c th khc hn. Tht ra khng c g sai khi thn bin i nh th. Thtra khng phi thn to ra phin no cho ta, m chnh l nhng s suy ngh

sai lm, u m ca ta lm ta phin no. Khi ta nhn ci ng ra sai, th chcchn phi c s o ln.

S ch tm ca ta cng kin nh c th i u vi nhng cm gic aun dy khi, ta cng thy mt nhoi. Khi bt u cm thy mi mt, hydng mi suy ngh, tm c th nh tnh, v chuyn s ch tm vo hith. Hy thm nim: Nam m - Nam m. Hy bung b ngoi cnh. ngngh tng n con ci, ngi thn ta, ng ngh ti g ht. Hy bung b.Hy iu tm v mt ch, v tm nh tnh tr ng vo hi th. Hy hi th l i tng duy nht ca tri thc. Hy tp trung cho n khi tm dn

tr nn tnh lng, cho n khi mi cm th u khng cn l tr ngi, v nitm tr nn sng sut, y tnh thc. Khi cc cm gic au n kh chuc dy khi th chng cng t tan lng.

S tht l ta khng th tm ra t Ng u. Ch c cc cm th dy khi, riqua i, ri dy khi, theo bn cht ca chng. l bn cht ca vn vt,nhng ta c bt chng phi thng hng. Tht l kh di.

Hy bung x, hy bung b mi th- tr tr tu. Trong khi thin nh, nutrong tm ta dy ln nhng ci thy, nhng ci nghe, th ng chng dndt ta theo chng. Hy bung b chng. ng bm vu vo g c. Ch trtrong s tnh thc trong tinh thn bt nh nguyn. ng lo lng v qu khhay cho tng lai. Hy ngi yn v ta s n c ni khng c s tin ti,hay thoi lui, khng c s ngng ngh, khng c g bm vu, nm bt. Tisao? Bi v khng cn c ci ng, khng c ci ti hay ci ca ti na.Tt c u lng.


28/196

c Pht dy chng ta phi bung x ht mi th bng cch , khngmang theo th g vi chng ta. Mun t o, hy bung x.

Hnh php l con ng a ta thot khi vng lun hi sinh t, l vic taphi t mnh thc hin. V th hy c gng bung b v hc hi php. Hydc mi tm lc vo vic tu tp thin nh. ng lo u v ngi thn ca ta.Hin ti h l h, trong tng lai h s ging nh ta thi. Khng c ai trnth gii ny thot ra khi s phn . c Pht dy chng ta bung b mivt c tnh cch v thng. Nu bung b c chng, ta s thy c stht. Nu khng, ta s mi b u minh che m. Ch c nh th v i vi aicng th. V th ng nn lo u v ng bm vu g.

l cng vic ta phi t gnh vc, khng ai c th lm thay cho ta. Trchnhim duy nht ca ta hin thi l qun st tm v mang li an bnh cho tm.

Hy mi th khc cho ngi khc lo. Hnh th, m thanh, hng thm,mi v - hy chng cho ngi khc quan tm. Hy b chng li ng sauv lo thc hin cng vic ca ta, lm trn trch v ca ta. Bt c vng tngno dy khi trong tm ta - d l lng s au n, s cht, lo lng cho ngithn hay g i na - hy ni vi chng, ng quy ph ti. Cc ngikhng cn l mi quan tm ca ti na. Hy tip tc t nh nh th khi tathy cc vng tng pht sinh.

c mun c sng tht lu lm ta au kh. Nhng c rng ta c chtngay hay cht nhanh chng cng khng phi l ng. Cc duyn nghip

khng ty theo chng ta, chng c lut l ring ca chng. Ta c th tim, lm sch p cho thn trong mt khong thi gian ngn, nh c gi trt son, nh mng tay, nhng khi tui gi n, mi ngi c khc g nhau. l bn cht ca thn, ta khng th lm khc c. Nhng ci chng ta cth lm l pht trin tm, thanh tnh ha tm.

Ngay khi va c sinh ra, chng ta cht. Sinh v t ch l mt. Gingnh mt thn cy: khi c r, phi c cc cnh non. Khi c cc cnh non, phic r. Ta khng th c th ny, m khng c th kia. Tht bun ci khichng kin cnh con ngi au kh tt cng, s hi, tht thn, bun thmkhi c ngi thn cht v mng vui, hnh phc lc h c sinh ra. Tht ratheo ti ngh, nu cn khc ta khc lc sinh ra i. V sinh thc ra l t, vt l sinh, r l cnh l, cnh l l r, nu cn khc hy khc t lc bt r,khc lc mi cho i. Hy nhn cho r: khng c sinh, khng c t, chngta c th hiu iu khng?


29/196

Ta khng cn phi lo u v bt c iu g, v y khng phi l cn nh thcs ca ta, n ch l mt chn tm dng. Du mun, du khng, ta c mt trong ci i, vy hy qun chiu v bn cht ca cuc i. Tt c mi vthin hu y pht hin ti, u s bin mt, hy dit. Hy qun st thn ta.C b phn no cn gi nguyn hnh th lc ban u? Da ta c ging nhxa khng? V tc? i thay ri phi khng? Nhng ci xa c, bini u? l lut t nhin, l bn cht ca s vt. Khi duyn hp tan,chng bin mt. Khng c g trn th gii ny ng ta da vo - l mtvng lun hi khng dt ca phin no, kh au, sung sng v au n.Khng bao gi c s bnh an.

(Theo Our Real Home, Tricycle 1997)

---o0o---

7. CHUN B CHO CI CHT

Sri Swami Rama

Swami Rama (1925 1996): c sinh ra min Bc n trong mt gianh ngi B La Mn, mt ngi lng nh c tn l Toli, trong vng HyM Lp Sn. T nh Ngi c gio dc theo truyn thng Himalayas,l t ca Ngi Madhavanada Saraswati. Di s hng dn ca S

ph, Ngi i du hnh t tu vin ny n tu vin khc v c th gio

vi nhiu v thnh, minh s, k c v i s ca Ngi, ngi sng trong mtvng ho lnh ca Ty Tng. Sau nhiu nm tu tp trong cc hang ng Hy M Lp Sn, theo li khuyn ca s ph mnh, Ngi n cc ncTy phng hong php, c bit l M v u chu.

Ci cht cng t nhin nh s sng, cng y mu nhim v huyn diu nhs sng.

Chng ta cn hiu v ci Cht bit Sng, ngc li ta phi thng sut vs Sng, hiu v ci Cht. Cht khng phi l s co chung ca cuc i,

n ch l s gin on ca mt dng chy. Ci Cht ging nh l mt bn, mt trm dng, mt ni chng ta xung tu chun b cho mt chuyni khc.

Ni th khng phi lm gim ngha ca vn sinh t. Chng ta sng nh th no, ni cch khc i l s chn la chuyn tu chng ta

bc chn ln, s quyt nh tm trng ca chng ta khi ti bn, s l hnh


30/196

trang cho chuyn i sp ti ca chng ta. C th chng ta chn mt contu bn thu, c k, thay v mt con tu sch bng, ti tn. C th chng ta chn mt chuyn tu y th vui cm d, vi cc c gi nhy, cc trchi, vi bao mi mc ca tin ti v danh vng. Chng ta s au kh bit

bao khi phi ri chuyn tu , nu nh ta b dnh mc vo cc th vuihng th sc dc. Mt khc c th chng ta chn mt chuyn tu ch taqua bao nhiu cnh thin nhin p bn ng, mt chuyn tu m khi

bn, chng ta khoan khoi ng dy t gi n khng quyn luyn.

---o0o---

ng dnh mc

Ch c thn xc, ci o che cho tm thc chng ta khi sng i, l b hy

hoi. Tm thc ta khng h b hy hoi.Lm sao khng bun khi chng ta phi mt i nhng g mnh yu thch cii. Khi ngi thn ta mt, hy thng xt, nhng ng nhng au khv s mt mt ko di n sut cuc i. Qu au kh l u m. V s mtmt, ci cht l iu khng th trnh khi. V th, nhiu tn gio, nhiu tpqun vn ha ra thi gian dnh cho tang ch. Th d, ngi Do Thi tlng thng tic ngi cht bng cch trong nh sut by ngy, h khngra ng tr khi c vic khn cp. H khng co ru, khng ct tc hay mc mi. H cn khng c ngi trn gh hay mang giy. Trong by ngy

ny, h chim nghim v s au kh ca mnh.

Chng ta au kh v s ra i ca ngi thn v lo s cho chnh ci cht camnh. Kip con ngi l mt vng lun hi ca n v i, ca sinh v t. Smt mt thn xc khng phi l tt c. Tm vn tn ti, v th au kh kodi qu hn nh l u m. Nu ta qu coi trng s mt mt, th ci cht l mtni m nh ln lao, khng khip i vi ta. V ta ngh ci Cht l s tncng ca tt c. L ni kh au khn t. Nhng nu chng ta bit bung bnhng g qua, mt, du l ca ci vt cht, hay thn bng, quynthuc, v ch ch trng vo s trng tn ca Tm thc th ci Cht khngcn ng s na. ch l mt ng r, mt s thay o. Hy thng xt,nhng ch ko di qu lu ni au kh. Li khuyn ny c th p dng chott c mi th mt mt khc: tnh yu, hnh phc gia nh, cng vic lm,

bn b, nh ca... Hy au kh, nhng ri bc ti.

S cht, ni au kh v cht chc gy ra do ta bm vu vo nhng th bnngoi chng ta nh thn xc, danh vng. Ta lun tm cch s hu ca ci,


31/196

tnh cm... trong i nh mt cch ph nhn ci Cht, trn trnh phii mt vi thc ti l cuc i ny ch tm b. S dnh mc, ci ngh lchng ta khng th sng thiu nhng th cng lm cho ci Cht tr nnthm khng khip. Trong khi tnh cch v thng sn c trong vn vt, trongmi tng quan tnh cm cng lm cho s thay i, mt mt l iu khngth trnh khi. S thay i, s hy hoi, mt mt... khng lm con ngithc tnh, tri li cn lm h thm s. H s s mt mt ca thn xc, ttng, ca ci, tng quan tnh cm. Cha kha gii thot khi nhng khau ny l bung b mi dnh mc.

Thuyt T Diu ca c Pht dy chng ta rng chnh lng hammun khin chng ta s hi, kh au, ngi khng ham mun s khng aukh, bt s hi.

---o0o---Bm Vu Vo Ngoi Cnh

T khi cn nh, chng ta c hun tp l Hnh phc c o lngbng nhng ca ci, nhng tng quan tnh cm m ta c th s hu c.Nn khi vt cht b nh mt, lin h tnh cm thay i, con ngi tr nnkh au. Chng ta gn cht mnh vi nhng hnh nh, tnh cm no ,nn chng ta au kh khi mt chng. Chng ta ngh thn xc ny l ta nnta au n khi n bnh hon, gi nua hoc khi nhn ngi khc bnh hon,

gi nua, chng ta cng thy au kh.

au kh l du hiu ca s mt thng bng trong i sng. S au kh khimt mt ca ci vt cht, thay i tnh cm, h hoi c th, ni vi ta iug? C th n gin l bn cht ca cuc i. Chng ta c mt ci i,u tranh, ginh git t c nhng g ta ngh l ta cn c, v au khtrn con ng tm kim chng. Ht chuyn. Nhng tht v ngha nu cuci ch c th. Nu bn cm thy au chn, ci au bo cho bn bit chn

bn b nhim trng, bn c ch rng vai ri ni: ", i l vy m. C chn,th phi au". Nu th, s nhim trng s lan trn c th, lm chng ta mtmng sng. Nh th tht v l. Con ngi s bit ci au bo hiu mt b

phn no b thng tn, cn c cha tr. Con ngi s bit ci au lmt vn cn c gii quyt. Cng th, nhng au kh trong cuc i cl l du hiu cnh bo vi chng ta rng cch chng ta cm nhn v ca civt cht, lin h tnh cm, t duy, thn th... khng ng.


32/196

Chng ta b l thuc vo ca ci vt cht, con ngi, tnh cm, thn th.Chng ta tng chng chnh l ta, v bm vu vo chng. Khi chng b hhoi, hay mt mt, chng ta cm thy au kh. Chnh s bm vu ny, cngvi u m, l nguyn do a n s s cht. Cng bm vu, ta cng s cht.Ai bit bung x - bit rng khng c g thuc v mnh, bit rng thn chngta ch l mt phng tin - ngi y c gii thot khi s s hi.

Th no l s bm vu hay ng ha ta vi iu g ? Bm vu c ngha lchng ta ngh rng chng ta cn c iu g hin hu. l s chpng. Ni cch khc l ta ngh, "Ti l ngi quan trng, nn ti cn c chicxe ny. Chic xe ny l ca ti, lm ch chic xe ny chng t l ti giu c,thnh cng i, chic xe ny gip ti xc nh bn ng ca mnh". Hay"Ti cn ngi ph n/ngi n ng ny bn ti. Khng c ngi , tis khng th c hnh phc vi ai khc. Nu ngi b ti, ti s cht mt,

cuc i ti s mt ht ngha". Ngi ta cn bm vu vo c mt t duyno . Th d, trong vn ha M, t nh ngi ta gio dc con ci lphi c th ny, th kia mi l c mt cuc sng xng ng, mt cuc sngthnh cng. Mu cuc i l sinh ra, ln ln c mt gia nh hnh phc,sng trong nhng ngi nh gch trng, bao bc bi nhng vng ro bnghoa, c nhng a con thnh t. c vng ca mi ngi l lm sao tuc nhng cn nh rng ln, c c hai chic xe, c c cn nh th hai,th ba nhng ni ngh dng (resort), v c hu tr sm. Nhng cvng ny c x hi mm cho h, gy mm trong h, v khi h khngt c nhng iu ny, h tr nn rt khn kh. H ngh l cuc i

bc i h.

l do chng ta ng ha mnh vi ngoi vt. Ta t v ra mnh, tng ha mnh vi nhng mu ngi sng trong cc ngi nh sch s, sangtrng v c mt cuc sng hon ho. Ta ngh mi chnh l ta. Nhng stht khng phi th. ng bm vu vo cc hnh nh ny. Hy sng nhcuc i dn dt, a y chng ta vi nhng thng trm ca n.

Cng th, khi sn si, chng ta ngh, "Ti gin". Ni rng, "Ti gin" l t

ng ha mnh vi tnh cm gin, l ngh rng tnh cm l chng ta. Tnhcm khng phi l chng ta. L con ngi, chng ta c kh nng gin d, ccm th gin nhng tt c cc cm th khng phi l chng ta. Cng th,thn chng ta khng phi l chng ta. Chng ta c thn. Chng ch l

phng tin. Ta ni: Ti cao thc su. Tc en. Da trng". Nhng khng phi l chng ta. Vy m c ai ch g v dng v b ngoi ca ta, thta thy au kh. Chng ta hang s khi nhn ra c th ca chng ta tr nn


33/196

gi nua, chm chp. Hu ht chng ta u bm vu vo thn, ng ha thnny vi ta. Do ta tr nn s hi khi ngh n mt thn, tc l mt i c thv s hin hu ca mnh. Bao gi cn cha thc tnh, chng ta cn s hici cht. Chng ta cn l n l ca s s hi.

Cng th, ai cng bm vu vo ca ci vt cht, nh ca, qun o, n trang,tin bc, ngi cng s mt chng. V h t ng ha vi chng, nghrng chng mang n cho h s hnh din, ngha trong cuc sng. Li cngi bm vu vo ngi khc. H ng ha tnh cm gn b vi h. H sci cht s cp mt i tnh cm . H s ci cht ca ngi h thngcng v l do .

gii thot khi nhng kh au, ta ng bm vu vo thn, ca ci vt chthay ngi khc. Ta cn phi nh r iu ny. Vic gim bt dn, ri i n

ch dt b hn nhng bm vu , khng c ngha l chng ta phi quaylng li vi cuc i, t b ht nhng nim vui trong cuc sng, lm chocuc i chng ta ngho nn, mt ngha sng. Tri li l khc. Khi khngvng mc, bm vu vo th g, cuc i ta s thm ngha, s hnh phchn. Ta s bit cho, bit nhn v ci m hn vi tt c. Bm vu c ngha lnm cht, gi ly, khng bung th. Nn khi ci Cht n, tt c nhng snm gi s b ging ra khi tay ta. Cng nm cht, s ging co, x ri cngd di. Ni au cng bi phn. Nu chng ta i qua cuc i vi hai bn taym rng, khng nm gi, th du ci Cht c n, chng ta cng s ung dungt ti, khng luyn tic, nu ko g.

Tuy nhin, khng phi t dng mt bui sng thc dy l chng ta c thbung x ht mi vng mc. Cn phi tu tp c i. Cn phi thc tnhtng giy pht mi lm c vic v c bit bao quyn r, cm d trongcuc i chng ta li ri vo s dnh mc.

---o0o---

Ng Vo i

Cht c phi l s tn cng ca cuc i? C phi t thn l ma vng nptrong bng ti, rnh m bt chp ph chp chng ta khng bo trc?

Theo trit l ng phng, Cht khng phi l s tn cng ca i sng. Cth ta ngng hot ng, cc duyn hp (trong khng gian v thi gian) tanr. Nhng tm thc khng mt. Hiu nh th th ci Cht khng qu en ti,khng khip. Ci Cht cng t nhin nh s Sng, cng diu k v tt p


34/196

nh nhau. T cng nh Sinh u dn n s sng, s pht trin. Nhn dikha cnh , con ngi do duyn hp (trong khng gian v thi gian) vmt nhn duyn no . Ging nh khi trng trt ngoi ng, phi i nglc, ng ni gieo mm, cy ht. Nhng khi xong vic ri, khng c l dog nn n ngoi rung. Ri n giai on ch i cho ht ny mm, lnln. Lc la chn, cy cao, ta li ra ng v mt mc ch khc, mtthi im khc. Cuc i con ngi cng th. Chng ta sinh ra sa son,

bn phn cho mt mnh t vo mt thi im no , ri li ra i, ch khin ma gt hi li tr v.

Ngi ta c th ni v cuc i con ngi nh mt cn duyn, mt nnglc, mt kt hp ca khng gian, thi gian. Ngun nng lc khng th bhy dit, n ch c th c lun chuyn. Con ngi n mt khong thigian, khng gian no , ri li ra i, n mt ni khc. Trit l phng

ng cho rng nghip lc ca con ngi dn dt h i t ni ny n nikhc, v mc ch ny hay mc ch khc, trong khong thi gian ny haykhong thi gian khc.

D t, d nhiu, Cht vn l mi e da ca chng ta. Giy pht t gi cuci l giy pht trng i, khi con ngi chiu ri li tt c nhng g xyra trong cuc i mnh trong giy pht cui: tt c tnh cm, k nim, viclm ca c mt i ngi c c ng li, to thnh mt lc dn dt ta i.

Nng lc mnh m n ni n c th to hnh cho cuc i mi ca ta.Chng ta sng nh th no cho ti gi trc khi ra i rt quan trng.

Th so snh ci cht v gic ng. Sut ngy ta lm g s tc ng n gicng ca ta. Nu ta ln ging ng vi bao hi tic, s hi, bt mn... th gicng ca ta s bt n, v chc chn chng s nh hng n c ngy hm sau.

Nhng c vng cha c tha mn ca ngy hm trc s m nh ngyk tip. Hay ng hn mt ngy mi b nh mt v nhng hi tng cangy va qua.

Tri li nu ta i vo gic ng vi mt tm lng thoi mi, t ti, th ngyhm sau s l mt ngy mi n ch chng ta. Hy sng trn vn cho ngyhm nay v ng vng mc. Ngy mai l chuyn ca ngy mai. Mi ngyc nhim v v mc ch ring ca n. Cng vy, con ngi sng mtcuc i nh th no th s nh hng n giy pht lm chung ca h thy. Nu cuc i mt ngi ch ton sng bng s hi, m nh th giy phtlm chung s s hi cn tng gp vn ln. Mt ngi sng cuc sng vl li, th ci cht cng n mt cch v l li. Mt ngi khng lm ch i


35/196

mnh, sng khng c mc ch th ci cht cng khng th lng trcc.

Tri li, mt ngi sng cuc i n np, k lut, khng bm vu vo g,s ra i mt cch thong th. Nh mt ngi khch bit n lc phi chiatay. Mc ch ca cuc i h t. H thn nhin ra i, bit rng thc ti bn trong h vnh hng, khng h b nh hng hay dao ng bi ngikhc, bi vt cht ca cuc i m h sp gi t.

Sng hay Cht cng nm trn vng chuyn ca bnh xe lun hi. Ht vngny li n vng kia, ni tip nhau, khng ngng...

(Trch dch t SACRED JOURNEY:LIVING PURPOSEFULLY AND DYING GRACEFULLY)

---o0o---

PHT GIO NG DNG.

8. MT I SNG C NGHALama Zopa Rinpoche

Lama Zopa Rinpoche sinh nm 1946 Thami, trong vng ni Everest caNepal, khng xa hang Lawudo, l ni m bc tin bi ca Ngi, Lama

Thubten Yeshe, thin nh trong sut 20 nm cui i. Lama ZopaRinpoche l v lnh o tm linh ca T Chc Bo Tn Truyn Thng iTha (Foundation for the Preservation of the Mahayana Tradition) v coi

sc mi hot ng ni .

Lama Zopa Rinpoche l mt v thy kh knh dy v con ng gii thotcho hng ngn ngi, v c trn trm ngi tr thnh tu s.Mi ngy hy tu tp hnh B tt. Ngi i khng th nhn thy c tmbn, ci h c th thy c l s th hin ca hnh ng v li ni nithn bn. Hy canh gi chng nh th bn l ngi gc ca, ngi bo v,

hay nh th bn l cha m chm sc cho con, hoc l ngi thy v tm bnchnh l t ca mnh.

Lama Zopa Rinpoche

Mt iu rt quan trng m chng ta trong lc c thn ngi nn rngthc hnh, l: rng tu tp c an bnh trong tm tr


36/196

iu hin nhin l hnh phc khng ty thuc vo nhng iu kin bnngoi. Chng ta c th trc nghim c iu ny ngay trong cuc sng hinti.

Hnh phc ca chng ta ty thuc khng nhng t nhng iu kin bnngoi m cn cn n nhng iu kin bn trong. Nu nhng iu kin

bn ngoi c th cho chng ta mt hnh phc min vin, th nhng ngigiu c chc hn c nhiu an lc; v nhng ai khng giu s khng sungsng hay hnh phc. Nhng cuc sng cho thy rng: c bao ngi sngrt hnh phc nhng chng giu; trong khi bao k giu sang li au kh.

Chng hn n , c rt nhiu nh thng thi, nhiu o s cao thm, vbao Pht t sng mt cuc i rt khim nhng nhng y an lc. Lc mh hnh phc nht l lc m h t b s chy theo ci tm lng xng ln

xn. S t b ng mn, gin d, si m, bm vu, v...v... Cng xa lnh nhngth ny th trong tm h cng an lc.

Nhng o s ni ting nh Naropa ca n v Milarapa ca Ty Tng,chng c g ht nhng tm hn h trn y an lc. H t b ci tm lngxng, nguyn nhn ca nhng au kh.

Chnh s gii thot, gic ng em hnh phc li cho h. Nh Milarapa,c lc nhn n c nhiu ngy, sng trong hang , nhng vn c xem lngi hnh phc nht trn gian. Bi v ng t b ba th c: tham, sn,

si; v do c an lc, hnh phc. Khi m ci tm lng xng ln xnkhng cn na, th hnh phc, an lc hin hu.

Nu hnh phc ty thuc vo nhng iu kin bn ngoi th nhng ncgiu c nh M chc hnh phc lm lm. Bao ngi c gng bt chc Mquc v ngh rng giu nh th mi hnh phc. Ring ti nhn thy rng titm c an lc ni nhng quc gia thin v tm linh nh n v Nepal.

nhng quc gia ny, ngi ta d tm c an lc. V n l mt nctm linh, nn ta d tm c s bnh an ni tinh thn. Khi m bn nhn thy

nhng x hi vt cht v nhng ngi sng trong x hi , tinh thn bn rtd b dao ng. Khi m vt cht bnh trng th con ngi cng lc cng

bn rn v nhiu vn bt u xut hin. Con ngi khng cn thi gian ngh ngi, ngi ta bn rn, lo lng, v bt an. Nu hnh phc hon tonty thuc vo nhng yu t bn ngoi, th nhng t nc d n d mc nhThy S hay M thc s c an lc, hnh phc; h khng ci nhau,


37/196

nh nhau, v khng c bo ng. Nhng s thc khng phi vy. Nh thc ngha l c iu g thiu st.

Chng t rng h s st trong vic tm kim hnh phc.

V phng din vt cht, nhng nc u, M l hng u th gii, nhngc bit bao l vn ang tip tc hy hoi s an lnh v hnh phc ca h.

H thiu st ci g? Tha, l s trau di bn tm.

H lo chy theo nhng th bn ngoi v qun mt bn tm, qun trau dimt tinh thn. Nhng nc Ty phng tin trin rt nhanh v mt vt cht;nhng v mi lo bn ngoi m h qun hn s pht trin v mt tm linh.

S pht trin vt cht t n khng phi l khng tt, nhng s pht trin vtm linh cn quan trng gp my ln. Hn na s pht trin v mt bn tmc hiu qu kin to hnh phc lu di hn ht. Bn khng th no tm can lc khi m bn tm bn b b qun. Khi m lng t c tng trng th

bn d tm c s an bnh trong tm hn. Lm sao c th so snh c sgiu c vt cht vi lng t bi bc i, s yu thng, nhn ni, s dit tr

bo ng, v s t b ci tm lng xng ln xn. Cho d bn c mt ni kimcng cng khng th no so snh c vi s bnh an trong tm hn. K shu nhiu chu bu vn b chi phi bi sn hn, tham lam... Nu c ai mng h, tc th h ni gin v mun chi li hay nh li. Mt ngi bit

tu tp th khng phn ng nh th. H s t ni: "K kia mng mnh lmmnh bun kh, v nu mnh mng li h th h cng s bun, s kh nhmnh. V bit tu tp t tm, nn khng mng chi li." Nu bit ngh nhth th s khng lm ai au kh. Khi m bn b ca ti ni hay lm iu gm ti khng thch, s kh chu v bc bi bt u ni ln trong lng, timun ni li lm cho h au; nhng ti t ch li v t ngm, "Ti v hu mun trnh au kh v mong hnh phc. Th th ti khng nn ni haylm nhng iu gy bun phin cho h. l ti tu." Nh ngh nh th, cngin lin tan bin nh bt nc bong bng. Ban u bong bng ta nh lmt khi rn chc, nhng thnh lnh n tan bin. Lc u ta nh lchng ta khng th thay i c quan nim, nhng nu bit p dng

phng php ng cch, th cn gin tc khc tan bin nh bt bong bngnc. u cn iu g m tc gin na.

Bn nn tp kin nhn, ng cho cn gin bc ln, nh rng cn gin lmcho tm tr bt an, hy hoi s thanh bnh ca chnh bn v lun c nhngngi chung quanh cng b v ly. Cn gin lm mt chng ta xu i.


38/196

Khng cn bit bn p nh th no, mt khi cn gin xut hin th cho dc im trang kho n u, bn cng khng th che giu c s xu x,hn hc trn gng mt. Bn c th nhn din c s gin d trn khunmt mi ngi. Bn s s hi khi m phi i din vi mt k ang sn hn.Khun mt h l v d tn, l phn nh ca s tc gin t bn trong. l mt nng lng c nhng rung ng rt xu, chng ta nn t b n. Vsn hn lm cho mi ngi bt an v mt hnh phc. S thc hnh ngchnh php, s thin nh em li li ch cho mi ngi. S thin nh gipcho chng ta v mi ngi chung quanh c an lc. Mt hnh ng ngtheo chnh php lm li ch cho mnh, cho ngi. Nh ti ni trn, snhn ni qu gi gp triu ln ni kim cng. Lm sao c c s bnh anca tm hn nu ch lo gp nht kim cng? Bn cn c th b nguy himn tnh mng nu c qu nhiu kim cng. Khng th no chng ta c thso snh c s tt lnh ca bn tm vi s sung mn v vt cht.

Mi ngi trong chng ta u mun an vui, hnh phc; do chng ta phithc hnh chnh php. Thc hnh chnh php cho ng ngha khng phi ltng kinh nhiu, l ly lun lun v mc o trng. Thc hnh chnh php llm tng trng tm hn, lm cho ci tm c trong sch hn... Chng tac rt nhiu nhng nhn t xu bn trong nh: tm lng xng ln xn, si m,ngu dt, sn hn... v nhng nhn t tt bn trong nh: tnh thng, lng bci, v.v... Chng ta ai ai cng c sn nhng nhn t tt cng nh xu. Thchnh chnh php l lm tng trng nhng ci tt, dit tr nhng ci xu.y l mt cch thc hnh chnh php m ta nn tu tp. C rt nhiu cp

bc au kh, v vy chng ta cn s bo v ti a cho chnh mnh. Chnhphp nh l mt si dy thng c qung ra cho ai ang sp ri vo vcthm. Chnh php bo v v gi gn mt ngi, khng cho h ri vo nhngth gii au kh - th gii ca a ngc, ng qu v sc sanh. Hn na,chnh php bo gip chng ta khng ri vo ba ng c khi chng ta cntrong vng sinh t lun hi. Chnh php gip chng ta phn bit c chnht v bo v chng ta cho n lc chng ta t gii thot, c gic ngthnh Pht; v s an lc ti thng l y. Ci cht c tip ni mt giaion gi l "trung m" (Bardo-Ty Tng), sau giai on ny chng ta thc

sanh mt trong su th gii - Th sanh, sng, cht, giai on trung m, vu thai. y l mt chu k khng ngng ngh, chng ta chy quanh, lp ilp li nhng kinh nghim bun vui ln ln, v nhn thc sai lm.

Khi chng ta thc hnh chnh php, chnh php bo v v dn dt chng takhi nhng lm ln tai hi khi ta cn trong vng sinh t. Chnh php cnhiu trnh , v lun dn dt, bo v nhng ai thc hnh nghim chnh. C


39/196

th v tm tr ca chng ta lun lm chng ta au kh. Ti sao nh vy? Biv tm tr chng ta cha c gii thot khi v minh. V khi cn v minhth tm tr v c th u chu nh hng ln nhau. C th chng ta "kh" khi

b nng qu, lnh qu, i kht, sanh, bnh, gi, cht, v.v...

Cn c thn, th chng ta cn cha thot c nhng ni kh ny. Nhnght ging au kh nm sn trong mi chng ta. S lun hi sinh t cachng ta l do ni thn ny, tm ny. Thn v Tm ny lun lm chng ta lolng v khng bao gi cho chng ta yn tnh. Thn v Tm cng thm VMinh, v bt u t l Nghip c to ra, ri Nghip li dn dtchng ta i trong vng lun hi.

Lun hi l mt vng trn nh bnh xe. N quay nh th no? Nhng hpth, thn v tm, tip tc t kip sng ny sang kip sng khc. Nhng kt

tp ca kip trc v kip sau lin tc, khng gin on. Chng to ra mtvng trn tip ni, ging nh l ngi i xe p vy.

Bn ng cng th. N dt chng ta chy quanh t kip sng ny sang kipsng k tip; u thai tr li theo nghip lc gieo. Ci nghip m ta tora ni thn v tm. Da vo nhng d kin hun tp m ta th thai ni cingi, sc vt, tri hay a ngc... Nhng hp th a dn chng ta i chngkhc no con nga ch ngi ci n.

T v th n nay, tri qua bao nhiu kip sng, chng ta khng tu tp

t gii thot khi nhng phin no, nghip lc. Do , thn v tm chng talc no cng trong vng au kh, lun lp i lp li nhng li lm vp

phi. Nu chng ta thot c phin no th khng khi no chng ta li lpli nhng au kh tri qua.

Mt khi m gii thot c khi vng sinh t, tc l kh au chm dt. Khikhng phi tr li mang thn sinh t th u cn phi c nh ca, qun o,thc n, v nhng nhu cu cn thit khc.

u c l do g lo lng, sm sa, gp nht ca ci, chy theo danh li

c c trm b qun o, mc vo nhng dp khc nhau, c c trm igiy, lm vic u tt mt ti v...v...

Khng c thn th u c nhng vn ny.

Nhng v c thn ny m phi lao tm, lao lc sut cuc i, t lc "mangthn" cho n lc "b thn"; cng ch lo c by nhiu.


40/196

Lt ma Tsong Khapa, mt o s Ty Tng, c tn sng nh B tt VnTh S Li (Manjushri), v B tt ca Tr Tu, trn bc ng tu tp cvit nh sau: "Nu mt ngi khng bao gi ngh n s tin ha trong vnglun hi, th khng khi no h c th ct t c gc r ca sinh t."

V nh mt ngi hay bnh v n nhng thc n khng hp vi th tng cah; nu anh ta khng chu trnh, m c n hn tp th cho d cung bao nhiu thuc cng s khng khi bnh.

Cng nh vy, nu chng ta khng chu tm hiu ng i nc bc cavng lun hi, th lm sao chng ta c th t c Nit Bn.

Mun chng t Nit Bn phi ct gc sinh t. Mun thnh cng trong vicct gc sinh t th phi bit tu tp theo chnh php. C ngha l chng ta

phi nhn din c s vn hnh ca vng lun hi, nhng nguyn nhn no a chng ta vo vng sinh t. Nh hiu r ngn ngnh, chng ta c ththc hin c nhng iu cn thit thot vng sinh t.

Lt ma Tsong Khapa tm tt nh sau: "Ti l mt o s thc tp nh vy c gii thot; v ti yu cu tt c nhng ai ang trn ng gii thotnn thc tp y nh vy." V o s ny gii thot v khuyn chng ta nnthc tp nh ngi.

iu quan trng trc tin l chng ta phi c c mun c thot khi

lun hi; k n l nhn din lut tin ha trong vng sinh t v cui cngth ct gc sinh t.

hiu r v s tin ha ca chu trnh sinh t, chng ta phi hiu cn k vmi hai mt xch, v nhng cn nguyn ca chng ph thuc ln nhau.

Mi hai mt xch ny l nguyn nhn dn chng ta chy quanh vng sinht. Trong qu kh, v V Minh che y, chng ta tch ly Nghip ri thsanh ra thn ny. Trong cn hp hi, mt tch tc trc khi la i, chng tacn bm vu, khng mun b ci thn, khng mun cht ... Khi sang qua

thn trung m, v k n l vo bo thai m. Trng ln dn v nhng cmgic bt u tng trng. Sau , l s xc chm, phn ng ca nhng cmth xut hin. Th l s u thai bt u... cho n lc chng ta gi... vnhng g cn li ch l kinh nghim ca ci cht.

Trong cuc sng hin ti khng c an lnh; t lc sanh ra cho n lc cht,chng ta lun lun phi chu au kh: au n lc cho i, khng hi lng


41/196

vi hon cnh, gp cnh tri ngang, c nhiu lo lng, s phi xa la ngithn, s mt ca, s bnh hon, s tui gi v s cht.

Tt c nhng vn ny l u t ni nghip lc m ra. Nghip c c lt v minh. Bi th ci gc r ca vng sinh t u bt u t V Minh. Sv minh bt u bng ci "TA. Ci bn ng ny khng c tht. Nhng v vminh, chng ta xem n l tht, l tht hin hu. V Minh l nguyn nhn catt c kh au. Chng ta ch c Nit Bn khi m ph b c V Minh -gc r ca sinh t. Nu khng nh c gc V Minh, th s khng c Nit

bn. Mun c Nit Bn phi nh gc sinh t, do chng ta phi thchnh theo Chnh php. Mt khi gc sinh t c ct t th Nit Bn hintin. Nhng m mt khi t c gii thot, ta phi ngh n nhng chngsinh khc, trong c cha m, anh ch em trong nhiu i nhiu kip cachng ta.

Khng c mt chng sanh no khng t t vi chng ta d trong kip nyhay kip khc. Ngay trong hin ti, t nhiu hnh phc ca chng ta u tythuc vo s t t ca nhng ngi chung quanh. Khng hn ch c loingi, m cn c nhng chng sanh khc b git v chng ta, v mt s cnlm vic cc nhc cho chng ta c sung sng. Chng hn mun cla go, mt s cn trng b git, mt s ngi phi lm vic di nh nnggay gt, v...v... Do s sung sng hng ngy ca chng ta lun ty thucvo s t t ca cc chng sanh khc. c lm ngi, y l c hi chng ta tr nhng n . Nhng con vt th ngu dt v khng hiu chnh

php. Chng ta lm ngi c c c hi hc tp v khi t gic ng thchng ta gip nhng chng sanh ny c gii thot. Chng ta nn suyngm nh sau: "Ti nn rng tu tp t o gii thot lm li ch chochng sanh. Chng sanh t t vi ti, v gip ti rt nhiu. Nhngchng sanh ny ang au kh, trong bit u li chng c cha m nhiui nhiu kip ca ti. L con, ti phi c bn phn gip ... Con ngchnh php l tm t. V tm t rng ln l tm B Tt, vi ngh munthnh Pht chng sanh thot kh. V y l tm t m chng ta nn

pht trin.

M Thanh dch

(Bi ging ny c Nicholas Ribush v Glenn H. Mullin ghi li Tushitavo ngy 4, thng 7, nm 1979).

---o0o---


42/196

9. C KH MI BIT TU

Upasika Kee Nanayon

C s Upasika Kee Nanayon, sinh nm 1901, l mt trong nhng v n

ging s ni ting Thi thi hin i. B xy mt trung tm tu tp chon tu/c s trn mt ngn i tnh Rajburi, pha ty Bangkok, ni b

sng cho n lc mt vo nm 1978. Cc bi ging ca b c i cThanissaro dch ra ting Anh, trong quyn Thanh Tnh V Gin n(Pure and Simple, NXB Wisdom Publications).

Nhng ngi nm bnh tht may mn v h c c hi khng phi lm gngoi vic qun st ci au, ni bt rt. Tm h khng vng bn g khc,khng cn phi i u, lm g. H c c hi lun qun st ci au - v

lun bung ci au .Qun st s thay i, s bt rt v v ng tng (trong Pht gio, l ba dun ca s hin hu - anicca, dukkha v anatta - thng c bit nh l vthng, kh v v ng) khi chng k cn bn bn khi bn ang nm bnh y, l rt hu ch. Ch cn nh ng ngh bn l ci au. Ch cn nhn cchin tng t nhin ca cc s kin sinh tm l khi chng khi ln ri quai. Chng khng phi l bn. Chng cng khng thc l ca bn. Thc s,

bn u c quyn kim sot i vi chng.

Hy qun st chng! Tht ra bn kim sot c chng ti u? Bt k thnbn ang c bnh g, iu khng quan trng. Quan trng l ci bnh trongtm. Thng thng ta khng n s kin l ta c bnh trong tm cccn bnh ca u nhim, tham luyn. Chng ta thng ch n nhng cn

bnh ni thn, lo s tt c mi chuyn khng khip c th xy n cho thn.Cc loi thuc ta dng cha bnh cho thn ch c th tm thi tr hon bnn t hnh ca ta. Ngay chnh nhng ngi trong qu kh khng c bnhhon g cng khng cn vi chng ta na. Cui cng th tt c mi ngiu phi b thn ny. Khi tip tc qun tng nh th, bn s thy s thtca v thng, kh v v ng mt cch trung thc ngay ni bn thn, v bns tr nn ngy cng nhm chn vi mi th, tng bc tng bc.

Bn phi qun st ci au ca mnh tht k lng thy rng tht ra khngphi bn l ci au. Cn bnh khng phi ca bn. l cn bnh cathn, cn bnh ca mt hnh th vt l. Hnh th vt l v s kin tm linh

phi thay i, bn phi ch tm vo chng khi chng xut hin, qun st,theo di tng b phn nh nht ca chng. Mt s hiu bit tng tn v


43/196

c tnh ca cc hnh th vt l v din bin tm linh s gii thot bn khinhng kh au, cng thng.

C nhng ngi, khi h ang khe mnh, an nhin, bng t ngt qua im khng bit iu g xy ra cho h. Tm h hon ton m mt v chuyng ang xy ra. iu cn t hn ngi nm bnh trn ging c th dngci au ca h nh l mt phng tin tu tp v pht trin tm nhmchn, khng bm vu. Bn khng cn phi s hi ci au. Nu n ang ,c n -nhng ng tm phi au n theo n.

V th khi au bnh, bn hy t coi mnh may mn. Nm , i mt vi cnbnh, bn c c hi thc tp thin minh st trong tng pht giy. Khngquan trng l bn ang nh hay nm vin. ng tm bn phi quan tmn vic bn ang u. Bn khng phi gn mnh vo mt ni chn no.

Ch cn nm ly c hi qun st cc hin tng n ri i.Ta khng th ngn cn ni au hay nim vui, ta khng th cm tm phnon s vic, hnh thnh t duy, nhng ta c th s dng chng theo mthng khc. Nu tm dn nhn cho ci au v ni, Ti au, ta phi xemxt s gn p k lng, qun st n cho n khi bn nhn ra c ci saica n: ci au khng tht s l ta. N ch l mt cm gic pht khi riqua i, ch c th.

Qun st bt c nhng g pht khi - mt cm gic, mt cm xc, mt t

tng - v ri hy n qua i m khng chp, khng bm vu vo . Btu bng cch thc tp kim ch tm, ch tm ghi nhn, qun st nhng biuhin ca s cng thng, n au. Tip tc thc tp cho n khi tm c thduy tr thi trong trng thi trng khng r rng ca tm. Nu bn cth thc hnh vin mn iu , th s gii thot cui cng ca ci au sxy ra ngay ti , ngay ti ni ci tm trng rng.

Hy gi chnh nim v ci au ngay ni m trng thi ch l mt cmgic trong thn. N c th l ci au thn, nhng khng cn thit phi lci au ca tm. Trc ht hy bo v tm, hy bung b mi th, rihng vo bn trong tm ci phn su thm, tn cng nht ca chnh nimv tr ngay ti . Ta khng cn phi lin can n ci au bn ngoi, ngaynu nh chng dng nh qu sc chu ng ca ta. Hy tm cho cnhng kha cnh su thm ca tm, lc ta c th mi th khc qua mt

bn.


44/196

Nu ci au l loi bn c th qun st, th hy c gng qun st n. Tm s trng thi trung tnh bnh thng, an tnh vi tnh khng bn trong n,qun st ci au khi n chuyn i, ri qua i. Nu qu sc au n, thquay li, tr vo bn trong, v nu bn khng th kim sot cn au, th thams khi dy chen ngay vo, vi mun xua ui ci au tm s d chu.V n c chng cht, ni tip nhau, khin tm trong trng thi hong loncng cc. Nu ci au t ngt, cao , lp tc quay tr li, tp trung sch vo tm. Ta khng mun dy da vi thn v ci au. Tp trung trvo im su thm ca chnh nim. t n ch bn c th thy c trngthi tm thanh tnh, khng au n theo ci au thn, v duy tr trng thitm lun sng sut.

Mt khi tm lun sng sut, th du thn ang au n bao nhiu, cngch l cc hin tng tm sinh l. Tuy nhin tm khng lin can. N mi

th sang mt bn. N bung x.

Bn phi tip tc thc tp nh th khng ngng ngh. Khi no ci au khiln, khng k mc au, ng gn p cho n l g hay dnh cho n mt ngha no. Ngay nu nh c s d chu pht khi, cng ng bm vo s dchu . C tip tc bung n i, th tm cng c nh nhng thot khimi bm vu hay chp vo ng trong tng pht giy. Bn phi lun dn htsc chnh nim v nng lc vo s thc tp ny.

Bn phi coi nh mnh may mn c nm bnh y, qun st v ci

au, v bn c c hi pht trin n con ng hon ton tnh thc, tc tri kin v bung x tt c. Khng ai c c hi tt hn nhng g bnhin ang c. Mt ngi nm bnh trn ging c c hi pht trin trikin vi tng hi th vo ra. iu chng t bn khng ung ph kipngi ca mnh, bn bit th, v bn ang thc hnh nhng li dy ca cPht cho n bn c th t c s hiu bit r rng v bn cht chnthc ca s vt.

Ngi ta thung suy gm v s chng qua ca cuc i khi n lin h nngi khc, khi ai b bnh, hay cht, nhng h rt t khi suy gm v schng qua ca cuc i chnh mnh. Hoc nu c, th vic cng ch xy ratrong thong chc, sau h qun ngay tt c, li hon ton nh mt mnhtrong nhng vn khc. H khng em nhng s tht ny vo bn trong suy gm v nhng s v thng ang xy ra vi chnh h trong tng phtgiy.


45/196

Thin qun khng phi l mt vic m bn c th ly mt hay hai thng ngh d mt kha tu chuyn su. khng phi l s thc hnh ng. Nkhng th so snh vi nhng g bn ang lm hin gi, qun st ci au cngy mi ngy v c m, tr lc ng. Khi ci au tht trm trng, n cngtt hn cho s hnh thin ca bn v n cho bn c hi bit mt ln chott c v thng l g, cng thng, kh au l nh th no, s bt lc ca bnra lm sao.

Thin qun khng phi l vic bn i n lc cht hay sp cht mi btu. l vic bn ch phi tip tc thc hnh, tip tc minh st. Khi cn

bnh thuyn gim, bn cng phi minh st n. Khi n tr nng, bn cngminh st n. Bn c tip tc pht trin tri kin nh th, tm s ch ngc s tm ti, v minh ca n. Ni cch khc, nhng th nh tham dc,u nhim s khng cn dm phin rn n tm nh chng vn thng lm

trong qu kh.

Khi tm tr nn thc tnh vi mi th, bc k tip l qun st tm mt cchkho lo xem n tr nn trng rng nh th no, xuyn sut cho n khikhng cn t tng no by tr g, khng c sinh, khng c dit, khng c

bin i g c.

V th hy ch tm vo, qun st ngay ni y, ngay ni tm, ngay ni thc,v hy ch c ci bit ca vic bung b ci bit (the knowing that lets goof knowing). iu ny c ngha l bn s bung b cho n ch tm thc

khng cn t tn, dn nhn hiu cho chnh n. S khng cn phn bit tt,xu hay bt c th g. Tnh nh nguyn cng khng cn nh hng g.

Nhng v iu ny nm mt mc su hn, bn cn phi chc rng snhn thc ca bn tht sc bn, tinh xo. Phi chc chn rng s nhn thc

bn nhy ny c duy tr lin tc. Bn s nhn ra rng bn khng cn bmvu vo cc nhn hiu, cc ngha; cc suy ngh v tt hay xu u ngngli.

Do c Pht dy chng ta nn xem vn php nh khng, nh trng rng, l cch chng ta nn nhn s vt. Php bo ngay y, trong thn v tmca ta, ch l ta khng nhn ra c hay nhn mt cch sai lc. Nu chngta nhn s vt vi con mt ca chnh nim v tr tu, th cn g c th khinta kh au? Ti sao li phi s au, s cht? Nu ta c th hiu rng chnhs bm vu khin ta kh au, th tt c vic ta cn lm l bung b, v ta sthy c s gii thot khi kh au s xy ra nh th no ngay trc mtta.


46/196

(Dch theo Tough Teachings To Ease The Mind,Tricycle Spring 2005)

---o0o---

10. LI NI D NGHE

Allan Lokos

Allan Lokos l mt gio s a tn gio, mt ngi dy thin v mt tc gi.ng l ngi ng sng lp v l gim c ca Cng ng Ha bnh VTn Gio, ng thi cng l ngi sng lp v l thy iu hnh ca TrungTm Thin Cng ng thnh ph New York.

Thc hnh gii lut v li ni ca ngi c s, chng ta c th bit ni ng

thi, ng vic.

Nhiu nm v trc, khi mi bt u tin theo Pht gio, ti rt ngc nhin lvic thc hnh i ng, ni li d nghe, rt c coi trng. c Pht xemvic chng ta tip xc, trao i, ni nng vi nhau rt quan trng n ni

Ngi t chng ngang tm vi nhng yu t quan trng khc nh chnhkin, chnh t duy, chnh mng, chnh nim, l nhng tr ct trong BtChnh o.

c Pht thy rng chng ta lun phi tham gia vo cc mi tng quan, btu bng mi tng quan quan trng nht: l mi tng quan vi chnh bnthn. Khi ngi thin, chng ta c th nhn ra cch chng ta t ni vi mnhnh th no i khi vi lng t bi, i khi y phn xt hay thiu kinnhn. Li ni ca chng ta l mt phng tin y sc mnh, qua chngta c th mang n hnh phc hay to ra kh au.

Chnh ng bt u bng vic kim ch khng ni di, khng ni li xuyntc, th tc hay cc cn. Chng ta khng nn dng li ni xc phm, chngi, khim nh hay thm c, m cng khng nn tham gia vo nhng cu

chuyn phim, mng lung hay ngi l i mch. Thc hnh c nh th, tach cn nhng li chn tht, t t, nh nhng, hu ch v c ngha. Li nica chng ta s lm cho ngi nghe cm thy c an i, khuyn khch,

phn chn, v chng ta s l nim vui i vi mi ngi chung quanh.

Ct li ca chnh ng l ni li chn tht, ngha l ta cn trnh c nhng lini di m ta ngh l v hi. Chng ta cn nhn ra tnh cht gi di qua


47/196

nhng hnh thc nh phng i, v cn c, hay t thi phng mnh. Cc loit ng ny thng pht khi t ni lo s rng t bn thn chng ta cha tt l iu khng bao gi ng. S chn tht phi bt u t ni bn thnchng ta, v th thc hnh chnh ng phi bt u bng vic chn tht vichnh mnh.

c Pht khuyn chng ta khng nn ngi l i mch (gossip), v Ngi bitrt r nhng hu qu tai hi m t ng ny c th mang n. Chuyn k cmt ngi sau khi thy nhng tai hi ca vic mnh ngi l i mch chuynngi hng xm, n cu cu mt v o s. V o s bo ngi rach mua mt con g mang v cho ng, nhng khi i trn ng hy nh bht cc lng g. Khi ngi n tr v vi con g tri lng, v o s bo ngta i nht li nhng lng m ng th bay i. Ngi tr li rng iu kh th thc hin v hin gi c l m lng g bay khp xm lng. V

o s gt g ng , v ngi kia hiu ra rng: chng ta kh th ly li limnh ni. Nh thi s Thin Basho vit:

Chung cha lng,M ting ngn cn vang khp i hoa.

Ngi l i mch (m tiu) l ni v mt ngi ang vng mt. Khng kl ni xu hay tt. Nu chng ta cn ni v mt ngi khng c mt, hy niv h nh th h ang c mt. Mt hay hai ln trong nm, ti thng dnhra mt khong thi gian nht nh - mt tun hay mt thng - ti thc hnh

khng ni v bt c ai khng c mt. Ti nhn thy l mnh mt hn, vcng thy tht phn chn. Mi ln nh th, ti nhn thy rng hiu qu cavic thc hnh chnh nim ny cn mi trong ti nhiu tun l, hay i khinhiu thng sau . Khi ti bt u mun ni v ai , hnh nh c mt tingci bo ng trong tm: ng ni chuyn ngi.

Mt li khuyn v li tru chc Ch nn lm! Vic tru chc (teasing) lcno cng l nhm vo mt ai , v thng gy tn thng cho ngi nhiu hn ta tng. Ni ngn gn l vic tru chc, a ct gy ra au kh.Chng ta nn dng nng lc m ta ph phm vo vic chc gho to ramt li khen chn thnh.

Chnh ng thng i km vi mt k nng giao tip khc l s lng nghe.Du li ni c vng v n u, ngi ni vn c gng chuyn t mt iug . Con ght cha lm!, cu ni ca mt a tr ang trong cn gind, thc s c ngha g? T ngy bn c i, bn khng cn thi gian


48/196

dnh cho ti na, cu ni ca mt ngi bn c hm g? Nhng lihn gin nhm chuyn ti mt c mun c quan tm n nhiu hn.Khi chng ta thc tp lng nghe, hy dnh thi gian th, nh th chng tac th trnh khng phn ng theo hon cnh khin kh au pht sinh, thayvo hy phn ng vi lng bi mn i vi nhng g cha ng bn trongnhng li cc cn . Chng ta c th v v a tr bng tnh thng camnh hay khng nh vi bn ta rng anh/ch y vn quan trng i vi ta vta s dnh nhiu thi gian cho h hn.

Nhiu lc chnh s im lng thanh cao (noble silence) l li ni tt p nht.Vi nm trc ti c hng dn mt o trng hng tun. Mt quy c cao trng l khng ai c c kin v nhng iu m mt thnh vin khctrong o trng ni trong lc tho lun. Ngay c nhng li by t s ng, hay ng cm nh Ti ng vi anh X, hay Em ti cng c hon

cnh nh th. Tt c nhng g chng ti cn lm l lng nghe. Vi thigian, chng ti nhn ra tm mnh thng bn rn chun b phn ng trongkhi chng ti ng rng mnh ang lng nghe. Khi bit rng chng ta khng

phi phn ng thay i cch m chng ti lng nghe.

C ln, mt ph n tr gia nhp o trng ca chng ti, v trong lc tholun, c tm s rng chng c va mt do bnh ung th khi ch mi 37 tui.

Nhng tun l tip theo, khi c ni c vn cn st si. i khi chng ticng mun khc khi lng nghe c, nhng khng th ni li no. Phi chngkin mt ngi tri tt c lng ra tm s v thy rng ngi y ang rt

au kh, nhng khng c by t phn ng g, l mt cm gic tht l lng.

Nhng mt ngy kia, c gi cho chng ti bit c gia nhp o trng vc tm thy ni nhm chng ti iu m c khng tm c nhng nhm

bn khc. Chng ti c tri nghim v by t ni n au ca mnh mkhng phn on hay a ra nhng gii php tm thi. Chng ti c mtv c, lm chng nhn cho ni bun kh ca c, bao bc c bng s cmthng m thm. Tht s s c mt ca ta cho mt ai l mn qu ln nhtm ta c th trao tng cho h. i khi ngi ta cn by t tnh cm bun b,

v s im lng thanh cao c th thc s rt qu gi.Ngy nay khi ni n chnh ng, chng ta cng phi ngh n mt kha cnhm thi c Pht khng hin hu l: th in t (email). Khi in thoitr nn ph bin, hu ht chng ta tr thnh nhng ngi b thi quen vitth. Nhng ngi m t lu b qun thi quen vit nhng l th su lng,


49/196

gi li c trang b vi kh nng k thut tun ra bao l th in t. Vth hy chnh nim khi vit.

Bc quan trng nht pht trin chnh ng l suy ngh trc khi ni (hayvit). l chnh nim v li ni. Mt s iu khc cng c th lm tt hnnhng mi lin h ca chng ta bn cnh s pht trin ca chnh ng. S imlng thanh cao mang n cho ta, v nhng ngi quanh ta, khong khnggian m chng ta cn c th ni li d nghe. Khi chng ta c th ni nngkho lo, cn trng hn, th bn ng ci ng y t bi, y tnh thng cata - s d dng hin l. V th trc khi ni, hy dng li, th, v th nghxem iu mnh ni c tt hn l s im lng.

(Dch theo Skillful Speech, tp ch Tricycle, Winter 2008)

---o0o---11. LI CH TI A

Danai Ch

Documents

Phat Phap Cho Moi Nguoi - Nhieu Tac Gia - Ly Thu Linh Dich