| محمداكرام انديشمند |

| سعيد نكونام |

ادامه صـ 2

ادامه صـ 3

ادامه صـ 2

پيروزي ملي پوشان فوتبال كشور بة همگان مباركباد!

دوشنبه 26 عقرب 1393 خورشيدى ـ 5693 جمشيدىشمارة پى هم پنجاهم سال دومدور سوم نشراتى

50

اهميت توافق سياسى و حكومت وحدت ملى؛ اصالحات در نظام سياسى يا تقسيم قدرت؟

يگانة اميد پايدارى حكومت وحدت ملى، پابندى| امير بهرامى |رهبران بة توافقات است

طالبان با نام مخالفان سياسى، يك گامجلوتر آورده شدند!

. آ﹡︖ ﹋﹥ ﹡︐﹢ان ﹇﹢ا﹡﹫﹟ را ﹢ل ﹩﹑︵ ﹞﹢﹊﹡رد و

نهال و نخل همه برويند خاك و گل از اى محبت تو چه نخلى كه ز دل ميروئى

اما، رمز و راز اصلى پيروزى و شكست توافقات سياسى و بقاى حكومت وحدت ملى، نه در تقسيم قدرت، بلكه در تحقق اصالحات نظام سياسى از راه اصالح و تعديل قانون اساسى و اصالح نظام انتخاباتى افغانستان نهفته است. اين، اصلى ترين نكتة پيروزى براى هر دو طرف و به خصوص براى تيم اصالحات و همگرايى است كه، اصالح و تعديل نظام سياسى را بخشـــى از اهداف و منشور انتخاباتى خود

ساخته بود. بدون ترديد، توافق بر سر تقرر و توظيف افراد در نهاد ها و ارگانهاى دولتـــى كه در واقع همان تقســـيم قدرت ميان طرفين خواهد بود، اهميت قابل مالحظه در ثبات سياسى و گسترش حاكميت دولتى دارد. وليكن فراموش نبايد كرد كه اين توافق، متضمن ثبات دراز مدت و پايدار سياســـى

توام با توسعة سياسى نيست.

اگر به توافق سياســـى و تشـــكيل دولت وحدت ملى ميان رئيس جمهور و رئيس اجرايى از منظر ثبات پايدار سياسى نگاه شـــود، اين ثبات بـــدون انجام اصالحـــات عميق و

گستردة سياسى محقق نمى شود. افغانســـتان زمانى به ثبات پايدار سياسى مى رسد كه بستر توسعة پايدار سياسى شـــكل بگيرد و دولت به عنوان نهاد اصلى و مسئول، وجيبة خود را در شكل دهى و ايجاد اين بستر به سر برساند. اين بستر چگونه ايجاد مى شود؟ وجيبة

دولت وحدت ملى در شكل دهى آن چيست؟ انجام اصالحات در تمام سطوح نظام سياسى افغانستان، از اصالح و تعديل در قانون اساسى تا اصالح نظام انتخاباتى، ايجاد اصالحات در ســـاختار نهادها و ارگانهاى دولتى و حكومتى در جهت ايجاد يك دولت ســـالم، پاسخگو و قانونمدار از وجايب اصلى حكومت وحدت ملى در پاسخ

به پرســـش مذكور اســـت. اگر حكومت وحدت ملى، به خصوص تيم اصالحات و همگرايى برياست دكتورعبداهللا در تفاهم و همكارى مشترك با رئيس جمهور غنى و تيم تحول و تداوم، موفق به انجـــام چنين اصالحاتى در نظام سياسى شـــود، در واقع اين دولت و رهبران آنها وجايب خود را در جهت ثبات پايدار سياســـى و توسعة پايدار در ســـاير عرصه هاى حيـــات اقتصادى، امنيتـــى، اجتماعى،

فرهنگى و غيره به سر مى رسانند. هر گونه توافق و تقســـيم قدرت بر سر كرسى هاى دولتى بـــدون انجام اصالحات مســـتلزم و متضمن تحول و ثبات دراز مدت و پايدار سياسى، يك توافق ناكام و بى سرانجام خواهد بود. چنين تقســـيم و تركة آرام قدرت مسكن آرام

بخش براى ثبات سياسى در كوتاه مدت است.

نســـتان و به ويـــژه در فرهنگ فغا در فرهنـــگ اهم با همه، ز ا بيش تـــر ن، درا برا قبيله، شـــاهان تبعيد كشـــته، را هم ديگـــر و ند بوده ا دشـــمن بابت، ين ا ز ا نـــد و يا هم كور كرده ا كـــرده و ن درا برا » ا ر لبـــان طا كـــرزى، حامد كـــه ين انبود، تعجب يـــة ما آن قدر ند، مى خوا ناراضى» ا به دور مـــا وقتى كه يك گروه تروريســـتى ر امردم، ر م دا زمـــا نى نشـــا ز ا ملـــى، عا هـــر ز امعناســـت ين ا به نيم، مى خوا سياســـى لـــف مخاا به ر آنان ر كـــه جنايت ضدبشـــرى و مردم خوادولت، را نـــان آ و يم ســـپرده ا موشـــى فرا د باپوزيسيون ا حيث به م، نظا چارچوب در رســـما لبان ز آن جايى كه طا ا ر، يـــن كا ا يم و ده ا جا دابزرگ تريـــن هم نـــد نـــد، مى توا ملى ا ينـــان خا

ملى خيانت جريـــان در يك غنى آقاى دســـتى باشد. بوده بزرگ

ز ا نه تر زيركا غنـــى مى شـــود، ديده چنان چـــه به لبان طا ندن كشـــا پـــى در كـــرزى، مـــد حاروش هـــاى بـــه و ســـت ا ملـــت سرنوشـــت هد دســـت خوا ر، كا ين ا م نجا ا براى گوناگون،

زد.نيروهاى كـــه نى نيا زندا » كه جملـــه ين ا با و، ابه باشند، كرده زخمى يا و كشـــته را ما منيتى افيت معا نوع يك ؛ مى رســـند» عمال شان ا سزاى

لبان طا درصـــدى 80 باالى كالن بخـــش به ا رنى كه ين حساب، كسا ا با ســـت و ده ا نى دا زندانبـــرد هـــم ن ز ميـــدا ا ســـلحه، بـــا تفنـــگ و اد موا و ين ما با يا هم و باشـــند شـــت شده بازداشـــت بازدا حمله ها نجـــام ا ز ا پيش نفجـــارى اســـزا كه رد ندا وجـــود دليلى باشـــند، شـــده نيروهاى ز ا ، آنان هنـــوز هيچ يك ببيننـــد. زيرا

ند. منيتى را نكشـــته و يـــا زخمى نكرده ا البان، كثريـــت طا ســـت كه ا ين حقيقت مســـلم ا اجزا طلب نـــان، آ بر كه رند ندا فـــردى مدعى من حيث نـــان، آ كه مى شـــود باعث ين ا و كند ند، رها نده ا نى كه به كســـى آسيب نرســـا كســـارياســـت با ملى، وحـــدت حكومت و شـــوند

يـــى رها وعـــدة بـــه شـــرف غنى، ا جمهـــورى كند. عمل طالب، نيـــان زندا

هراس با مبارزه بـــراى ، ميدى ها ا نا ين همـــه ا با همين يم، گفته ا آن چـــه همة هنوز ، مـــا ا فگنى، ا

زه يى به ندا ن تـــا ا بد و مى توا يـــان نمى يا جـــا پاهنوز نه، زيـــرا خوش بختا بســـت. ميد ا ، آينـــدهملى وحدت حكومـــت در و م نظا در نى كســـايط شـــرا ز ا درســـتى رند كه درك دا حضـــور به و رند دا ملت دشـــمنان و دوســـتان و كشور نه يا قوم گرا روش هـــاى ين ا به تن هيچ صورت،

نمى دهند. ملت ضد بر ز مهره ســـا و

لفان لبان مخا نى كـــه طا چنان چـــه، در همان آواعبداهللا، عبداهللا دكتر شـــدند، نده خوا سياســـى گفت ملى، وحـــدت حكومت يـــى اجرا رييس ز ا تعريفى ملـــى، وحـــدت حكومت يـــد با كه لبان و ز طا ا يا هم تعريف دوســـت و دشـــمن و

باشد. شـــته دا لبان غيرطاســـت كه ا شـــته دا اعالم بارها هللا عبـــدا دكتـــر مردم روز هر كه ديگر فگنان هراس ا و لبـــان طاهيچ به مى كنند، ندوه آفرينـــى ا و مى كشـــند را لفان سياســـى يا هم مخا ن ما و درا برا صـــورت، نى مى يد با زبا ند كـــه با نى ا نه، بل كه تروريســـتا

شـــود. برخورد آنان با فهمند، كه كرد تاكيـــد نيز تازه گـــى به و بارهـــا و، ايا و شـــود كم توجهى منيتى ا نيروهاى بـــه يد نباشـــود ده دا فرصت فگنان هراس ا به كه ين ا هم را كشـــور منيتى ا نيروهاى بـــا بله مقا ن تـــوا تا

. بند يا ر د ، موضع گيرى ها يـــن ا به مـــرورى با يان، پا در ن، رهبرا موقف گيرى هاى كـــه گفـــت ن مى تواكشور به آنان، ز ا م يك كدا كه مى دهد نشـــان پى در يـــك، م كدا و مى كنند فكـــر ملـــت و با هند مى خوا و نـــد لبان ا طا تقويـــت و يـــى رها

بگيرند؟! بيش تر ماهى آب، آلوده ســـازى

انتقال مســـالت آميز قدرت(7ميزان1393/بيست و نهم تشكيل بر سر سياســـى توافق از پس ســـپتمبر2014) مشـــترك واقع حكومت در يا ملى حكومت وحدت ميان اشـــرف غنى احمدزى و عبداهللا عبداهللا ميســـر و عملى شـــد. اما پرســـش بســـيار مهم به ايـــن نكته بر ميگردد كه كدام يكى از اين دو موضوع، مســـتلزم و متضمـــن موفقيت پايدار در جهـــت تحقق اين توافق اســـت و رمز توانايى و پيروزى حكومت وحدت ملى

دهد: مى تشكيل را تقســـيم آرام قدرت و رضايـــت طرفين، به خصوص رضايت تيـــم اصالحات و همگرايى به رهبرى دكتور عبداهللا از كرسى هاى بدســـت آمده در اين تقسيم و يـــا انجـــام اصالحـــات در دولـــت و نظام سياســـى

؟ ن نستا فغا اشـــايد براى برخى ها، دسترســـى به قدرت سياسى و تقســـيم آرام و بدون درد سر كرسى هاى دولتى و يا هاى در كرسى توظيف رئيس جمهور جديد، قول به دولت، از نشـــانه هاى مهم در بقاى حكومت وحدت ملى و پيروزى در جهت توافقات سياســـى باشد. بروز اختالف و تشنج بر ســـر تقسيم و توظيف كرسى هاى دولتى كه ممكن اســـت پايه هاى اين دولت را تا مرز لرزان بســـازد، ديدگاه تقســـيم فروافتادن، ضعيف و پيـــروزى و شكســـت حكومت آرام قـــدرت را در

دهد. نشان موجه ملى، وحدت

حكومت وحـــدت ملى، تنها راه كار فـــرار از بحران و تجزية افغانســـتان بود و درســـت ترين تصميمى بود كه پس از يك انتخابات شرم آور، رهبران افغانستان، با آن ايـــن حكومت، هيچ راهى براى كنار آمدند. جز ايجاد حاكم ســـازى يكه تازانة تقلب، وجود نداشت، زيرا اگر حكومتـــى بـــه دور از آراى واقعى و بـــر مبناى آراى «گوســـفندى» به ميان مى آمد، كامـــال منفور بود و مى

باشد. پايان نقطة واحد، افغانستانى براى توانست

به اين معنا كه توافق روى تشكيل حكومت وحدت ملى، با حضور دو نامزد رقيب، حكومتى را براى آيندة افغانستان، به ميان آمدنى ســـاخت كه در تاريخ افغانستان، آمار انتخاب

كننده گان آن به اين ســـطح نمى رسيد، اما هنوزكه ماه ها از برگزارى انتخابات، نزديك به دو ماه از آغاز به كار ســـران حكومت وحدت ملى مى گذرد، اما هنوز، حكومت وحدت ملى، به گونة كامل ايجاد نشده است و معلوم نيز كه خشت پايانى ايجاد اين حكومت، چى زمانى گذاشته خواهد شد!؟

كابينه معرفى نشده است، رييسان عمومى و مستقل و واليان سرپرست شده اند، اشرف غنى كه خود تعهد كرده است كه حكومت وحدت ملى را ايجاد مى كند، با وجود ارائة وعدة معرفى كابينه پيش از 45 روز، خبرى از كابينه نيست و گفته مى شود كه مشـــكل هايى در زمينة عدم توافق ميان دو رهبر حكومت وحدت ملى و به ويژه به نحوى پشت پازدن اشرف غنى به وعدة ايجـــاد مكمل حكومت وحدت ملى، نگرانى

هايى را به بار مى آورد مبنى بر اين كه اين حكومت، آيا به طور كامل ايجاد خواهد شد، يا اين كودك نوزاد، پيش از اين كه نيم سالى از عمرش را سپرى كند، به دست آقاى غنى

كشته خواهد شد!

ايجاد مكمل حكومت وحدت ملى، زمانى مى تواند متصور باشد كه توافقات مبنى بر ايجاد اين حكومت، ميان دو نامزد دكترعبداهللا عبداهللا و اشـــرف غنى، همه عملى شوند و هيچ

كس(حتا رييس جمهور غنـــى كه متهم به گرفتن دو و نيم ميليون رأى تقلبى اســـت)، در پى هوش يارى هاى بى مورد، مشكل آفرين و رنجانيدن مردم و كشاندن كشور به لبة بحران نباشد، ورنه ديگر نامى از حكومت وحدت ملى نخواهد ماند و ديگر كرسى رياســـت جمهورى، تكيه گاه آقاى غنى نيز

نخواهد بود.به ياد داريم كـــه از هراس اعتراض هـــاى مردمى و آمدن بحران، حتـــا اعالم نتايج انتخابـــات دور دوم نيز، بدون در نظرداشت تيم مردمى و برندة آراى واقعى مردم(اصالحات و هم گرايى)، از سوى كميسيون انتخابات و... ممكن نشد و اين تنها درنظر گرفتن آراى واقعى مردم بود كه توانســـت متقلبان و كميســـيون انتخابات را مجبور به ايجاد حكومت

وحدت ملى بسازد.شايد اشـــرف غنى، به اين اميد است كه با تعلل، در معرفى كابينه، مى تواند زمينه هاى كنار زدن مردم از قدرت و حاكم

سازى كامل تقلب را فراهم كند، اما بايد داشتن اين سودا در

سر، باعث دردســـرهاى بزرگ براى او خواهد شد و همين مقامى با توافق به دســـت آورده است را نيز از دست خواهد

داد.از آن جايى كه توافق براى ايجاد حكومت وحدت ملى ميان دو تيم انتخاباتى صورت گرفته است، پايدارى اين حكومت نيز، در وحدت ديدگاه ميان سران اين تيم هاست كه همين

اكنون به كرسى هاى رهبرى تكيه زده اند.حكومت وحدت ملى، دست آورد كالن و بهترين راه فرار از بحران براى افغانســـتان بود و بايد به اين دست آورد، همة شـــهروندان و به ويژه رهبران دو تيم كه در جزييات آن به توافق رسيده اند، ارزش بدهند و بايد بدانند كه بناى حكومت وحدت ملى، نخســـت امضاى توافق نامة حكومت وحدت ملى بود و پس از اين هم، عملى ســـازى.جزييات و فرمايش

هاى ايـــن توافقات، مى تواند تعيين كند كـــه اين بنا را آيا تهدابى گذاشته ايم يا نه!

در سوى ديگر، اگر اين توافقات بى ارزش دانسته شود و يا مثال اين كه اشرف غنى بگويد: «حاال ديگر گذشت، رييس

جمهور اســـتم، هرچى كردم مى كنم؛ آن زمان از ترس اين توافق را امضا كرده بودم»، بايـــد اين را به خوبى بداند كه

هنوز همان مردمى كه كميسيون و تيم متقلب، از آنان مى هراسيدند، نفس هايى تازه يى در سينه دارند و بهتر از پيش، مى توانند بســـاط آنانى را كه توافق و تعهد را به سخره مى گيرند، از ميانه برچينند و طرح نوى براى كشور براندازند

يگانه عامل پايدارى حكومت وحدت ملى، اين است كه تهدابى را گذاشته ايم، تا به آخر آن را تكميل كنيم و يگانه عامل از ميان برداشتن حكومت وحدت ملى، همانا پشت پا

زدن به توافقات ايجاد حكومت وحدت ملى است.توافق دروغين، خشـــم آفرين است و بازى با آراى واقعى شهروندان به حساب مى رود. اكنون، سستى و سهل انگارى پرســـش برانگيز اشـــرف غنى، در تكميل پروســـة ايجاد حكومـــت وحدت ملـــى، باعث كاهش نـــرخ افغانى در بازارهاى كشور، حتا بيش تر از زمان انتخابات شده است، نرخ مواد اولى، افزايش يافته، زمينه هاى كار، به شـــدت از ميان رفته است و اين همه، بر مى گردد به اين كه مردم، به آيندة كشور، با ســـهل انگارى هاى خاموشانة اشرف غنى، نااميد اند و از اين مى هراســـند كه تقلب و بى تعهدى، پاى خـــود را به توافق نامة حكومت وحدت ملى باز كند و همه

اميدها، بر باد بروند.

به اندازة مهـــم و ارزش مند بودن آراى مردم، حكومت وحدت ملى، اهميت دارد. زيـــرا، چى بخواهيم و چى نخواهيـــم، بزرگ ترين موج مردم، در تيم اصالحات و بدبختانه و دادنـــد و رأى داشـــتند هم گرايى، حضور انكار شـــدند، در عوض اين آراى تقلبى بود كه تعيين كرد تا مردم جـــدا از تصميم اصلى، نيمى از تصميم را كه همان نيـــم نقش در حكومت وحدت ملى اســـت،

باشند. داشته

از سوى حامد كرزى، ناراضى»، كه «برادران تركيب رييس جمهور پيشـــين به طالبان مســـلح و هراس افگن، سياست احســـاس برانگيزانه، مراتب، به مى شد، گفته اشـــرف غنى تازه گى، به بود كه تركيب از مدارانه تر قرار مخاطب را طالبان روزها، اين آن، از احمدزى، داده است. غنى در يك نشســـت، طالبان هراس افگن را مخالفان سياســـى خواند. مخالف سياسى، به معناى

در تركيب، ايـــن اصلى ادعاى كـــه نظام هايـــى مى آن در مردم ساالرى با اســـت معادل شـــود، واژه اپوزيســـيون؛ واژة گروه برخالف كـــه يى گروه هاى بـــه طالبـــان، مى گفته دولت مخالف شـــود كه بـــا روش هاى مدنـــى و با اســـتفاده از به مدنى، آزادى هـــاى نادرســـت برنامه هـــاى منتقدانه واكنش دولت،

عين در و بدهد نشان

بدارد. يه را ا بديل، براى را يـــى برنامه ها حال، هراس شناسى، گروه پوزيســـيون ا ترازوى در اگر نمى هيـــچ روى به بدهيم، ر قـــرا را لـــب طا افگن همـــان يـــا سياســـى لفـــان مخا لبـــان، طا نـــد تواز ، در نخســـت، بيش تر ا پوزيســـيون باشـــند. زيرا اهراس گروه باشند، سياســـى گروه لبان طا كه ين ا

هســـتند. فراطى گرا ا و فگنى ا

2

دوشنبه 26 عقرب 1393 خورشيدى ـ 5693 جمشيدىشمارة پى هم پنجاهم سال دومدور سوم نشراتى

اشـــرف غنى احمدزى، در جريان چند هفتة محدودى كه از كارش در رياســـت جمهورى حكومت وحدت ملى نگذشته اســـت كه نزديك به ده ها فرمان داده است و وعده هاى زمان

بندى شده سپرده است كه به يقين؛ اين توانايى را ندارد كه به آن وعده هـــا وفا كند و يا زير دســـتان، آن فرمان ها را عملى

بسازند.به عنوان مثال، پس از آغاز كارش آقاى غنى به عنوان رييس جمهور حكومت وحدت ملى، دســـتور داد تا الى يك هفته، پرونده كابل بانك را بررسى كنند و دارايى هاى ربوده شده را بازگردانند. اين در حالى اســـت كه همين حاال و چندين بار پيش تر از اين، پوليس نشـــان داده و اعتراف كرده اســـت كه

توانايى بازداشت برخى عامالن كابل بانك را ندارد.از جانب ديگر، در همين مثال، ديده مى شود كه رييس جمهور در پى اغوا افگنى و سرگرم ســـازى افكار عامه اســـت، زيرا مشـــكل هاى كالنى را تيم تحول و تـــداوم، براى حكومت وحدت ملى به ميان آورده اســـت كه يكى از اين مشكل ها، مصرف بودجة دولتـــى، در كاروزارهاى انتخاباتى آقاى غنى

است.در حالى كه وحيد عمر يكى از مســـووالن پيشين دولت، در جريـــان كمپين هـــاى انتخاباتى گفته بود كه شـــصت درصد بودجـــة كمپين غنى را وزارت ماليه تاديـــه مى كند، امروز و حاالها ديده مى شود كه خزانة دولت، به پايان رسيده است و مامورانـــى كه معاش بخورنميرى داشـــتند، آن را نيز ديگر به

ساده گى نمى توانند به دست بياورند.همين حـــاال خزانة دولـــت تهى از دار و ندار اســـت و رييس جمهور غنى، براى كشاندن افكار مردم به سويى ديگر، فرمان

هاى پى هم صادر مى كند، ولى در بارة تهى شدن خزانة دولت، ســـكوت مى كند و مى شود دانست كه زير نيم كاسه، كاسه يى

نهان است.اگر چى دكتر عبداهللا، در نشســـت شوراى وزيران به وزارت ماليه دستور داد تا گزارشـــش را پيرامون چى گونه گى صفر شـــدن خزانة دولت ارايه كند، اما حمايت غنى از عمرزاخيل

وال، كه شـــريك انتخاباتى اش و تازه گى ها به عنوان مشاور مالى رييس جمهور نيز گماشـــته شده است، باعث مى شود كه رازهاى صفرشدن بودجة دولت، هم چنان پنهان بماند و كسى

از اين موضوع نپرسد.فرمان هاى رييس جمهور، به بهانه هاى مختلف، براى اين صادر شده روان اســـت كه مردم سرگرم شوند و كمك هاى جامعة جهانى، دوباره آغاز شود و زمينه هاى پركردن خالى مالى به دســـت بيايد و پس از آن، همان خاموشـــى پيشين و كاهش

فرمان ها بازگردند.از جانـــب ديگر، افزايش فرمان هـــا و وعده ها و بى توجهى به آنان همانند فرمان بررســـى دوبارة پروندة كابل بانك و تعميل چند گانه آن باعث مى شـــود كه شـــهروندان و زيردستان، با صدور اين فرمان ها، عـــادت كنند و خاصيتى در اين فرمان ها

نمانده باشد.يكى ديگر از فرمان ها و وعده ها، اين بود كه اشـــرف غنى در روز معلم گفت: « براى معلمين تا شش ماه آينده زمين توزيع مى كنيم و معاش هاى شـــان را افزايش مى دهيم» او نيز دستور داد كه تمامى زمين هاى غصب شـــدة معارف، تا اين زمان، از

چنگ غاصبان بازگشت داده شوند.اين در حالى است كه افزايش معاش باشد كنار، معلمان هنوز

همان معاش هاى عادى كنونى خويش را دريافت نكرده اند.در ضمن، توزيع زمين و افزايـــش معاش هاى معلمان، وعده

هايى بوده اســـت كه بارها از سوى حامد كرزى كه به مراتب كم تر از آقاى غنى وعده مى داد، ارايه شـــده بود و اندكى هم به آن توجه نشـــد. به گونه يى كه اگر يـــك افغانى در معاش معلمان افزايش آمد، يك و نيـــم افغانى در نرخ مواد اوليه و ســـوخت، افزايش به عمل آمد و نهايتا زيان معلمان بيش تر از پيش شـــد. از جانب ديگر، مبارزه با غاصبـــان زمين همانند مبارزه با فاسدان، بايد از مشاوران رياست جمهورى و تاجران مافيايى آغاز شود. كه مسلما، اين كار، از دست آقاى غنى بر نمى آيد. با مرورى بر اين فرمان ها، بايد اين توصيه را به آقاى غنى كرد كه بايـــد برابر با زورى در بازو دارد و توانى كه در عمل كردن ممكن اســـت در وجودش باشد، وعده بسپارد؛ نه ايـــن كه از خـــود، بازيچـــه و از فرمان هايش، بـــراى مردم

تعويذهاى بى تأثير درست كند.از جانب ديگر، براى حل مشـــكل نبود پول در خزانة دولت، بايد آقاى غنى، دست به كار شـــود و وزارت ماليه را وظيفه بســـپارد تا اگر واقعـــا اين پـــول را در كمپين هاى آقاى غنى مصـــرف نكرده اســـت، توضيح عادالنه بدهـــد. در غير آن، خاموشى غنى در اين مورد، خود اثبات اين مساله است كه او، نمى خواهد از اين راز سر به مهرش، پرده بردارد و مردم يقين خواهند كرد كه واقعا همـــة خزانه در كمپين وى، به مصرف

رسيده است.

﹑م ﹫وزی

فرمان هاى پى هم؛ يا فيرهاى هوايى؟!اهميت توافق سياسى و حكومت وحدت ملى ...

طالبان با نام مخالفان سياسى ...

اما، رمز و راز اصلى پيروزى و شكست توافقات سياسى و بقاى حكومت وحدت ملى، نه در تقسيم قدرت، بلكه در تحقق اصالحات نظام سياسى از راه اصالح و تعديل قانون اساسى و اصالح نظام انتخاباتى افغانستان نهفته است. اين، اصلى ترين نكتة پيروزى براى هر دو طرف و به خصوص براى تيم اصالحات و همگرايى است كه، اصالح و تعديل نظام سياسى را بخشـــى از اهداف و منشور انتخاباتى خود

ساخته بود. بدون ترديد، توافق بر سر تقرر و توظيف افراد در نهاد ها و ارگانهاى دولتـــى كه در واقع همان تقســـيم قدرت ميان طرفين خواهد بود، اهميت قابل مالحظه در ثبات سياسى و گسترش حاكميت دولتى دارد. وليكن فراموش نبايد كرد كه اين توافق، متضمن ثبات دراز مدت و پايدار سياســـى

توام با توسعة سياسى نيست.

اگر به توافق سياســـى و تشـــكيل دولت وحدت ملى ميان رئيس جمهور و رئيس اجرايى از منظر ثبات پايدار سياسى نگاه شـــود، اين ثبات بـــدون انجام اصالحـــات عميق و

گستردة سياسى محقق نمى شود. افغانســـتان زمانى به ثبات پايدار سياسى مى رسد كه بستر توسعة پايدار سياسى شـــكل بگيرد و دولت به عنوان نهاد اصلى و مسئول، وجيبة خود را در شكل دهى و ايجاد اين بستر به سر برساند. اين بستر چگونه ايجاد مى شود؟ وجيبة

دولت وحدت ملى در شكل دهى آن چيست؟ انجام اصالحات در تمام سطوح نظام سياسى افغانستان، از اصالح و تعديل در قانون اساسى تا اصالح نظام انتخاباتى، ايجاد اصالحات در ســـاختار نهادها و ارگانهاى دولتى و حكومتى در جهت ايجاد يك دولت ســـالم، پاسخگو و قانونمدار از وجايب اصلى حكومت وحدت ملى در پاسخ

به پرســـش مذكور اســـت. اگر حكومت وحدت ملى، به خصوص تيم اصالحات و همگرايى برياست دكتورعبداهللا در تفاهم و همكارى مشترك با رئيس جمهور غنى و تيم تحول و تداوم، موفق به انجـــام چنين اصالحاتى در نظام سياسى شـــود، در واقع اين دولت و رهبران آنها وجايب خود را در جهت ثبات پايدار سياســـى و توسعة پايدار در ســـاير عرصه هاى حيـــات اقتصادى، امنيتـــى، اجتماعى،

فرهنگى و غيره به سر مى رسانند. هر گونه توافق و تقســـيم قدرت بر سر كرسى هاى دولتى بـــدون انجام اصالحات مســـتلزم و متضمن تحول و ثبات دراز مدت و پايدار سياسى، يك توافق ناكام و بى سرانجام خواهد بود. چنين تقســـيم و تركة آرام قدرت مسكن آرام

بخش براى ثبات سياسى در كوتاه مدت است.

نســـتان و به ويـــژه در فرهنگ فغا در فرهنـــگ اهم با همه، ز ا بيش تـــر ن، درا برا قبيله، شـــاهان تبعيد كشـــته، را هم ديگـــر و ند بوده ا دشـــمن بابت، ين ا ز ا نـــد و يا هم كور كرده ا كـــرده و ن درا برا » ا ر لبـــان طا كـــرزى، حامد كـــه ين انبود، تعجب يـــة ما آن قدر ند، مى خوا ناراضى» ا به دور مـــا وقتى كه يك گروه تروريســـتى ر امردم، ر م دا زمـــا نى نشـــا ز ا ملـــى، عا هـــر ز امعناســـت ين ا به نيم، مى خوا سياســـى لـــف مخاا به ر آنان ر كـــه جنايت ضدبشـــرى و مردم خوادولت، را نـــان آ و يم ســـپرده ا موشـــى فرا د باپوزيسيون ا حيث به م، نظا چارچوب در رســـما لبان ز آن جايى كه طا ا ر، يـــن كا ا يم و ده ا جا دابزرگ تريـــن هم نـــد نـــد، مى توا ملى ا ينـــان خا

ملى خيانت جريـــان در يك غنى آقاى دســـتى باشد. بوده بزرگ

ز ا نه تر زيركا غنـــى مى شـــود، ديده چنان چـــه به لبان طا ندن كشـــا پـــى در كـــرزى، مـــد حاروش هـــاى بـــه و ســـت ا ملـــت سرنوشـــت هد دســـت خوا ر، كا ين ا م نجا ا براى گوناگون،

زد.نيروهاى كـــه نى نيا زندا » كه جملـــه ين ا با و، ابه باشند، كرده زخمى يا و كشـــته را ما منيتى افيت معا نوع يك ؛ مى رســـند» عمال شان ا سزاى

لبان طا درصـــدى 80 باالى كالن بخـــش به ا رنى كه ين حساب، كسا ا با ســـت و ده ا نى دا زندانبـــرد هـــم ن ز ميـــدا ا ســـلحه، بـــا تفنـــگ و اد موا و ين ما با يا هم و باشـــند شـــت شده بازداشـــت بازدا حمله ها نجـــام ا ز ا پيش نفجـــارى اســـزا كه رد ندا وجـــود دليلى باشـــند، شـــده نيروهاى ز ا ، آنان هنـــوز هيچ يك ببيننـــد. زيرا

ند. منيتى را نكشـــته و يـــا زخمى نكرده ا البان، كثريـــت طا ســـت كه ا ين حقيقت مســـلم ا اجزا طلب نـــان، آ بر كه رند ندا فـــردى مدعى من حيث نـــان، آ كه مى شـــود باعث ين ا و كند ند، رها نده ا نى كه به كســـى آسيب نرســـا كســـارياســـت با ملى، وحـــدت حكومت و شـــوند

يـــى رها وعـــدة بـــه شـــرف غنى، ا جمهـــورى كند. عمل طالب، نيـــان زندا

هراس با مبارزه بـــراى ، ميدى ها ا نا ين همـــه ا با همين يم، گفته ا آن چـــه همة هنوز ، مـــا ا فگنى، ا

زه يى به ندا ن تـــا ا بد و مى توا يـــان نمى يا جـــا پاهنوز نه، زيـــرا خوش بختا بســـت. ميد ا ، آينـــدهملى وحدت حكومـــت در و م نظا در نى كســـايط شـــرا ز ا درســـتى رند كه درك دا حضـــور به و رند دا ملت دشـــمنان و دوســـتان و كشور نه يا قوم گرا روش هـــاى ين ا به تن هيچ صورت،

نمى دهند. ملت ضد بر ز مهره ســـا و

لفان لبان مخا نى كـــه طا چنان چـــه، در همان آواعبداهللا، عبداهللا دكتر شـــدند، نده خوا سياســـى گفت ملى، وحـــدت حكومت يـــى اجرا رييس ز ا تعريفى ملـــى، وحـــدت حكومت يـــد با كه لبان و ز طا ا يا هم تعريف دوســـت و دشـــمن و

باشد. شـــته دا لبان غيرطاســـت كه ا شـــته دا اعالم بارها هللا عبـــدا دكتـــر مردم روز هر كه ديگر فگنان هراس ا و لبـــان طاهيچ به مى كنند، ندوه آفرينـــى ا و مى كشـــند را لفان سياســـى يا هم مخا ن ما و درا برا صـــورت، نى مى يد با زبا ند كـــه با نى ا نه، بل كه تروريســـتا

شـــود. برخورد آنان با فهمند، كه كرد تاكيـــد نيز تازه گـــى به و بارهـــا و، ايا و شـــود كم توجهى منيتى ا نيروهاى بـــه يد نباشـــود ده دا فرصت فگنان هراس ا به كه ين ا هم را كشـــور منيتى ا نيروهاى بـــا بله مقا ن تـــوا تا

. بند يا ر د ، موضع گيرى ها يـــن ا به مـــرورى با يان، پا در ن، رهبرا موقف گيرى هاى كـــه گفـــت ن مى تواكشور به آنان، ز ا م يك كدا كه مى دهد نشـــان پى در يـــك، م كدا و مى كنند فكـــر ملـــت و با هند مى خوا و نـــد لبان ا طا تقويـــت و يـــى رها

بگيرند؟! بيش تر ماهى آب، آلوده ســـازى

انتقال مســـالت آميز قدرت(7ميزان1393/بيست و نهم تشكيل بر سر سياســـى توافق از پس ســـپتمبر2014) مشـــترك واقع حكومت در يا ملى حكومت وحدت ميان اشـــرف غنى احمدزى و عبداهللا عبداهللا ميســـر و عملى شـــد. اما پرســـش بســـيار مهم به ايـــن نكته بر ميگردد كه كدام يكى از اين دو موضوع، مســـتلزم و متضمـــن موفقيت پايدار در جهـــت تحقق اين توافق اســـت و رمز توانايى و پيروزى حكومت وحدت ملى

دهد: مى تشكيل را تقســـيم آرام قدرت و رضايـــت طرفين، به خصوص رضايت تيـــم اصالحات و همگرايى به رهبرى دكتور عبداهللا از كرسى هاى بدســـت آمده در اين تقسيم و يـــا انجـــام اصالحـــات در دولـــت و نظام سياســـى

؟ ن نستا فغا اشـــايد براى برخى ها، دسترســـى به قدرت سياسى و تقســـيم آرام و بدون درد سر كرسى هاى دولتى و يا هاى در كرسى توظيف رئيس جمهور جديد، قول به دولت، از نشـــانه هاى مهم در بقاى حكومت وحدت ملى و پيروزى در جهت توافقات سياســـى باشد. بروز اختالف و تشنج بر ســـر تقسيم و توظيف كرسى هاى دولتى كه ممكن اســـت پايه هاى اين دولت را تا مرز لرزان بســـازد، ديدگاه تقســـيم فروافتادن، ضعيف و پيـــروزى و شكســـت حكومت آرام قـــدرت را در

دهد. نشان موجه ملى، وحدت

حكومت وحـــدت ملى، تنها راه كار فـــرار از بحران و تجزية افغانســـتان بود و درســـت ترين تصميمى بود كه پس از يك انتخابات شرم آور، رهبران افغانستان، با آن ايـــن حكومت، هيچ راهى براى كنار آمدند. جز ايجاد حاكم ســـازى يكه تازانة تقلب، وجود نداشت، زيرا اگر حكومتـــى بـــه دور از آراى واقعى و بـــر مبناى آراى «گوســـفندى» به ميان مى آمد، كامـــال منفور بود و مى

باشد. پايان نقطة واحد، افغانستانى براى توانست

به اين معنا كه توافق روى تشكيل حكومت وحدت ملى، با حضور دو نامزد رقيب، حكومتى را براى آيندة افغانستان، به ميان آمدنى ســـاخت كه در تاريخ افغانستان، آمار انتخاب كننده گان آن به اين ســـطح نمى رسيد، اما هنوزكه ماه ها از برگزارى انتخابات، نزديك به دو ماه از آغاز به كار ســـران حكومت وحدت ملى مى گذرد، اما هنوز، حكومت وحدت ملى، به گونة كامل ايجاد نشده است و معلوم نيز كه خشت پايانى ايجاد اين حكومت، چى زمانى گذاشته خواهد شد!؟

كابينه معرفى نشده است، رييسان عمومى و مستقل و واليان سرپرست شده اند، اشرف غنى كه خود تعهد كرده است كه حكومت وحدت ملى را ايجاد مى كند، با وجود ارائة وعدة معرفى كابينه پيش از 45 روز، خبرى از كابينه نيست و گفته مى شود كه مشـــكل هايى در زمينة عدم توافق ميان دو رهبر حكومت وحدت ملى و به ويژه به نحوى پشت پازدن اشرف غنى به وعدة ايجـــاد مكمل حكومت وحدت ملى، نگرانى هايى را به بار مى آورد مبنى بر اين كه اين حكومت، آيا به طور كامل ايجاد خواهد شد، يا اين كودك نوزاد، پيش از اين كه نيم سالى از عمرش را سپرى كند، به دست آقاى غنى

كشته خواهد شد!

ايجاد مكمل حكومت وحدت ملى، زمانى مى تواند متصور باشد كه توافقات مبنى بر ايجاد اين حكومت، ميان دو نامزد دكترعبداهللا عبداهللا و اشـــرف غنى، همه عملى شوند و هيچ كس(حتا رييس جمهور غنـــى كه متهم به گرفتن دو و نيم ميليون رأى تقلبى اســـت)، در پى هوش يارى هاى بى مورد، مشكل آفرين و رنجانيدن مردم و كشاندن كشور به لبة بحران نباشد، ورنه ديگر نامى از حكومت وحدت ملى نخواهد ماند و ديگر كرسى رياســـت جمهورى، تكيه گاه آقاى غنى نيز

نخواهد بود.به ياد داريم كـــه از هراس اعتراض هـــاى مردمى و آمدن بحران، حتـــا اعالم نتايج انتخابـــات دور دوم نيز، بدون در نظرداشت تيم مردمى و برندة آراى واقعى مردم(اصالحات و هم گرايى)، از سوى كميسيون انتخابات و... ممكن نشد و اين تنها درنظر گرفتن آراى واقعى مردم بود كه توانســـت متقلبان و كميســـيون انتخابات را مجبور به ايجاد حكومت

وحدت ملى بسازد.شايد اشـــرف غنى، به اين اميد است كه با تعلل، در معرفى كابينه، مى تواند زمينه هاى كنار زدن مردم از قدرت و حاكم

سازى كامل تقلب را فراهم كند، اما بايد داشتن اين سودا در

سر، باعث دردســـرهاى بزرگ براى او خواهد شد و همين مقامى با توافق به دســـت آورده است را نيز از دست خواهد

داد.از آن جايى كه توافق براى ايجاد حكومت وحدت ملى ميان دو تيم انتخاباتى صورت گرفته است، پايدارى اين حكومت نيز، در وحدت ديدگاه ميان سران اين تيم هاست كه همين

اكنون به كرسى هاى رهبرى تكيه زده اند.حكومت وحدت ملى، دست آورد كالن و بهترين راه فرار از بحران براى افغانســـتان بود و بايد به اين دست آورد، همة شـــهروندان و به ويژه رهبران دو تيم كه در جزييات آن به توافق رسيده اند، ارزش بدهند و بايد بدانند كه بناى حكومت وحدت ملى، نخســـت امضاى توافق نامة حكومت وحدت ملى بود و پس از اين هم، عملى ســـازى.جزييات و فرمايش هاى ايـــن توافقات، مى تواند تعيين كند كـــه اين بنا را آيا

تهدابى گذاشته ايم يا نه!در سوى ديگر، اگر اين توافقات بى ارزش دانسته شود و يا مثال اين كه اشرف غنى بگويد: «حاال ديگر گذشت، رييس جمهور اســـتم، هرچى كردم مى كنم؛ آن زمان از ترس اين توافق را امضا كرده بودم»، بايـــد اين را به خوبى بداند كه

هنوز همان مردمى كه كميسيون و تيم متقلب، از آنان مى هراسيدند، نفس هايى تازه يى در سينه دارند و بهتر از پيش، مى توانند بســـاط آنانى را كه توافق و تعهد را به سخره مى گيرند، از ميانه برچينند و طرح نوى براى كشور براندازند

يگانه عامل پايدارى حكومت وحدت ملى، اين است كه تهدابى را گذاشته ايم، تا به آخر آن را تكميل كنيم و يگانه عامل از ميان برداشتن حكومت وحدت ملى، همانا پشت پا

زدن به توافقات ايجاد حكومت وحدت ملى است.توافق دروغين، خشـــم آفرين است و بازى با آراى واقعى شهروندان به حساب مى رود. اكنون، سستى و سهل انگارى پرســـش برانگيز اشـــرف غنى، در تكميل پروســـة ايجاد حكومـــت وحدت ملـــى، باعث كاهش نـــرخ افغانى در بازارهاى كشور، حتا بيش تر از زمان انتخابات شده است، نرخ مواد اولى، افزايش يافته، زمينه هاى كار، به شـــدت از ميان رفته است و اين همه، بر مى گردد به اين كه مردم، به آيندة كشور، با ســـهل انگارى هاى خاموشانة اشرف غنى، نااميد اند و از اين مى هراســـند كه تقلب و بى تعهدى، پاى خـــود را به توافق نامة حكومت وحدت ملى باز كند و همه

اميدها، بر باد بروند.

به اندازة مهـــم و ارزش مند بودن آراى مردم، حكومت وحدت ملى، اهميت دارد. زيـــرا، چى بخواهيم و چى نخواهيـــم، بزرگ ترين موج مردم، در تيم اصالحات و بدبختانه و دادنـــد و رأى داشـــتند هم گرايى، حضور انكار شـــدند، در عوض اين آراى تقلبى بود كه تعيين كرد تا مردم جـــدا از تصميم اصلى، نيمى از تصميم را كه همان نيـــم نقش در حكومت وحدت ملى اســـت،

باشند. داشته

3ادامه دارد ...

دوشنبه 26 عقرب 1393 خورشيدى ـ 5693 جمشيدىشمارة پى هم پنجاهم سال دومدور سوم نشراتى

پيشگفتار برگردان: الكساندر برنز در اواخر ســـال 1836 از طرف ايرل اكلند گورنرجنرال هند دستور مى گيرد تا "ماموريت كابل" را به عهده گيرد. موصـــوف در راس هيئتى بتاريخ 26 نومبر با كشـــتى از بمبئى حركت كرده و بتاريخ 13 دســـمبر وارد خشكه در سند مى شود. در روز نو سال 1837 به تاتا رسيده و بتاريـــخ 18 جنورى به حيدرآباد مى رســـد. بتاريخ اول مارچ به ميتانى رسيده، بتاريخ 30 مارچ از خيرپور حركت نموده و به رورى بكهر پيشـــروى مى كند. اتك را در ماه

اگست عبور نموده و وارد پشاور ميشود.

در ماه سپتمبر به ننگرهار رسيده، بتاريخ 20 سپتمبر 1837 وارد شـــهر كابل شده، با شـــكوه و جالل بزرگ توسط اكبرخان پسر امير دوست محمد مورد پذيرائى قرار گرفته و داخل باالحصار ميشـــود. پس از هفت مـــاه بودوباش، بتاريخ 26 اپريل 1838 شـــهر كابل را ترك نموده، بتاريخ 30 اپريل به جالل آباد رسيده، مورد پذيرائى گرم اكبرخان قرار گرفته، از طريق درياى كابل به پشاور برگشته، بتاريخ 17 جون وارد الهور شـــده و به اينترتيب، ماموريت او در

كابل به پايان ميرسد.

اين گزارش يا اثر او بنام "كابل" در سال 1841 در لندن به نشر مى رسد... اما براى شناخت بهتر از مفهوم "كابل" در آن زمان بهتر اســـت، برداشـــت او از "كابل" را خدمت دوســـتان ارايه كنم كه ضميمة اثر موصوف بوده و بعدا به اصل اثر بر گرديم كه فكر مى شـــود پـــس از "گزارش سلطنت كابل" توسط الفنســـتون، با اعتبار ترين ماخذ در

مورد امارت كابل در آنزمان باشد:

ياد داشت هاى در بارة كابلدر صحبت در بارة كابل، من به سلطنت وسيعى اشاره نمى كنم كه زمانى از مشـــهد تـــا دهلى و از بحر تا كشـــمير گسترش داشت. من فقط از قلمروى كوچك و شگوفانى ســـخن مى گويم كه اطراف پايتخت آن سلطنت متالشى شده را در بر مى گيرد. كابل بحيث يك شهر، اهميت خود را بيشتر از موقعيت آن مى گيرد كه محور تجارت است، نسبت به اينكه مهد حكومت باشد؛ اين موضوع با پيروزى انقالب هاى رابطه دارد كه صلح عمومى در افغانستان را از بين برده اســـت. با درنظرداشـــت مفاد اين موقعيت ممتاز، فقط چند محل ديگر در شـــرق امتياز چنين ميتروپوليس (ابرشهر) را دارند. با وجوديكه امتياز سياسى كابل نسبت به امتياز تجارتى آن كمتر اســـت، با آنهم (به علت ارتباط) با اين ابرشهرها افزايش يافته است، زيرا كابل ارتباطات سريع و منظمى با ممالك همجوار داشـــته و با معلومات درستى تامين مى شـــود كه در آنها چه مى گذرد. كابل در مقايسه با منابع وافر ســـرزمين هاى بيگانه، نـــه داراى ثروت و نه داراى توليدات فراوان هند و يا حتى بخارا است، اما داراى يـــك نژاد يا مردمانى اســـت كه به مراتب ســـخت تر از باشـــندگان هر يك از اين مناطق بوده و براى 8 يا 9 سده

حاكمان كابل را توانا ســـاخته تا بـــاالى ممالك اطراف حاكميت داشته باشند. يك رئيس پس از رئيس ديگرى از كوهها پائين شده، از پيروزى لذت برده و ثروت و عوايد سرزمين هاى اشـــغالى را جايزة شجاعت و پيروزى خود

ساخته است.

دوســـت محمد خان حاكم فعلى كابل فقط چند سال قبل لقب امير را نصيب خود ســـاخت. قلمـــرو او دربرگيرندة مملكتى (مناطقى) است از هندوكش تا جنوب غزنى و از باميان تا كوههاى خيبر. بخش شرقى يا جالل آباد افزودى جديدى در قلمرو او بـــوده و عوايد رئيس را از 18 به 24 لك روپيه در سال افزايش داده است. قلمرو او به حكومت هاى جداگانه و در بين پســـران او تقسيم شده است – يك سياست كه بيشتر عاقالنه است نسبت به اينكه متداول باشد. برادر او اميرخان كه حاكـــم غزنى بود، فوت نموده و آن ناحيه نيز توسط يكى از اعضاى خانوادة او اداره مى شود. تقســـيمات قرار زير اســـت: - ميرافضل خان پسر بزرگ حاكم زرمت، يك ناحية زراعتى در شـــرق غزنى؛ محمد اكبرخان سردار پسر محبوب او حاكم جالل آباد و رئيس غلجى ها مى باشـــد؛ اكرم خان در راس باميان، بهسود و هزاره هاى كه خراجگذار كابـــل اند؛ حيدرخان غزنى را دارد؛ پسر اميرخان رئيس كوهستان دراين اواخر از غزنى اخراج شـــد تا راه را براى پســـر امير باز كند؛ وقتى پسران ديگر كالن شـــوند، احتماال برادرزاده بازهم برطرف مى شـــود. خود امير كابل را اداره مى كنـــد، جائيكه او اكثرا مسكون بوده و برادر خود نواب جبارخان را دارد. او يك قطعة 45 تـــوپ دارد كه اكثريت آنها قابل اســـتفاده اند؛ حدود 2500 "جزالچى" يا پياده نظام، مجهز با يك تفنگ فتيلة كالن كه با يك تكيه (قنداق) استفاده مى شود؛ 12 يا 13 هزار اســـپ كه يك- دوازدهم آنهـــا قزلباش ها اند. حدود 9 هزار اينها بسيار موثر و كارا اند. 3 هزار سوار اسپ هاى حكومتى بوده و در زير يك سيستم افزودن نيروهاى نظامى بنام "حملة" پرداخت مى شـــوند كه در افغانستان نو بوده و درآن دوست محمد خان يك بخش بزرگ نيروى خود را براى دروغ گفتن در نظر مى گيرد. چنين اســـت گزارش مختصر وســـايل تعرضى و دفاعى موجود رئيس

كابل.

بصورت طبيعى ميتوان فرض كرد كه توجه و حسادت ملل اطـــراف بطرف يك مملكـــت داراى چنين موقعيت مهم مانند كابل جلب مى شود؛ رئيس كابل با وجود اينكه براى ادامة اشغالگرى هاى خارجى در يك مقياس بزرگ بسيار ضعيف اســـت، اما آنقدر قوت كافـــى دارد تا در مقابل حمالت تمام كسانيكه در اطراف او هستند، مقاومت كرده و طبيعت دشـــوار مملكت او براى سربازانش يك نيروى ميدهد كه او را از هر گونه خطرى رها مى سازد. جنگ با سيكه ها كه يك ملت بسيار قدرتمند است و تا زمانى ادامه خواهد يافت كه توسط روســـاى موجود اداره مى شوند، بصورت نمونه ياد آورى گرديد؛ اما كمپاين در هر جهت ديگر شـــايد منجر به پيروزى مشابه نشـــود، زيرا در اينجا دشـــمنى مذهبى مســـلمانان را انگيزه مى دهد تا به مقابل دشمنان دين خود بجنگند. بصورت واضح ديده مى شود كه رئيس كابل هيچ تصور دايمى در بارة اشـــغال سيكه ها در جلگه پشاور ندارد، توجه افغان ها احتماال به آن جهت برگردد، از ترس حاكم پنجاب كه شـــايد بدنبال اشـــغال كابل باشـــد؛ با آنهم شـــانس كم پيـــروزى دايمى براى نيروهاى ســـيكه درايـــن بخش ها وجـــود دارد. موقعيت دوست محمد خان خطرناك اســـت، زيرا او را وادار مى ســـازد كه منابع خويش را در تداركات دفاعى به مصرف برســـاند كه اين موضوع قـــدرت او را لنـــگان نموده و نارضائيتى پيـــروان او را افزايش مى دهد، عوائيدى كه در هيچ زمانى او نمى تواند بصورت آزاد پاداش دهد. توقف دشـــمنى با ســـيكه ها مى تواند او را از اين حالت خراب نجات دهد، با وجوديكه ايـــن امر مى تواند با اين ضررها همراه باشـــد: تعداد زياد قبايل مســـلمان باشندة كوههاى افغانســـتان شـــرقى كه تا وادى اندوس امتداد دارد و حاال حاكم كابل را بحيث قهرمان اسالم ميدانند، شايد بسادگى او را بحيث يك حاكم خـــود خواهى تصور كنند كه در جستجوى بزرگنمائى شـــخصى بوده و تب و تاب آنها را

بحيث كمك كنندة او كاهش ميدهد. دوست محمد خان از هيچ طرفى به استثناى شرق، حريف ديگرى ندارد.

موقعيت نظامى كابل طورى اســـت كه اگر حاكم شـــهر يكمقدار ثبات و يك اندازه پول در دســـت داشته باشد، هميشه مى تواند صاحب ســـربازان خوب باشد، با احتمال اينكه خدمت به مفاد تمويـــل كننده خواهد بود. در زمان شاه سابق مفاد پول پرداخته شده به دولت رسيد. در شرايط موجود، در اختيار قدرتى خواهد افتاد كه پيشروى كند و اين براى حاكم كابل هيچ نفـــوذ كوچكى در اين بخش

آسيا نخواهد داد.

مناطق كوهستانى هندوكش در شمال كابل هم براى رئيس كابل مشـــكالتى بوجود آورده تا قدرت خود را گسترش دهد و هم براى ديگران كه بـــاالى او حمله كنند. حاكم كندز مير مراد بيگ هيچ احســـاس دوستى قلبى با دوست محمـــد خان ندارد. اين امر از ترس قدرت او بر مى خيزد؛ زيرا اگر رئيس كابل در جاى ديگرى مصروف نباشـــد، بدون شـــك باالى او تهاجم پيروزمند خواهد كرد. مراد بيگ بيشـــتر در تاخت و تاز (چپاو) بهتر است تا جنگ. او ممكن است يك "چپاو" باالى باميان بعمل آورد، اما انتقام گيـــرى براى او ويرانگر خواهد بود. دولت هاى مســـتقل ازبيك در غرب كندز و بلخ مانند سرپل، شبرغان و ميمنه، كمترين اتحاد يا تفاهمى در بين يكديگر نداشـــته و بحيث اولين شـــكار در اختيار قدرتى قرار خواهند گرفت كه به آنها حمله كند. بخارا در شمال به علت موقعيت دور آن در دشـــت ها و خصوصيات تجارتى و مذهبى كه دارد، نگه داشته شده اســـت. حاكم آن در اين اواخر يك نماينده به كابـــل فرســـتاده تا رئيـــس كابل را بخاطـــر جنگ هاى پيروزمندش با سيكه ها مباركباد گويد. مير كندز احتماال و بدون اشـــتباه، شرارتى را از اتحاد آن دو استنباط كرده كه او را در بيـــن دو قدرتى قرار خواهـــد داد كه هر يك به تنهائـــى مى تواند او را از بين ببرد، امـــا توانائى آنها براى انجام چنين كارى، وقتى با وابستگى هاى خانوادگى يكجا شـــوند، بدون شك و ترديد است. لذا مراد بيگ تنفر خود از ايجاد اين اتحاد را اوال بواسطه تهديد دستگيرى نماينده و بعدا بواسطه مسدود ساختن راه كاروان ابراز كرده است؛ اما ســـوئ ظن هاى او از بين رفته و يا حداقل براى مدتى آرام شده و تبادل تحفه ها و بيانات دوستانه در بين روساى

كابل و كندز صورت گرفته است.

كندهار در غرب، در اختيار برادران رئيس كابل است كه به او احترام ابراز مى كنند، با وجوديكه آنرا در تمام اوقات به نمايش نمى گذارند. چند ســـال قبل وقتى شـــاه شجاع الملك در جســـتجوى اعـــادة امپراتورى از دســـت رفتة خويش بـــه كندهار نزديك مى شـــود. رئيس كابل فورا مرزهاى خويش را ترك كرده، با برادرانش يكجا شده و با بدست آوردن يك پيروزى، هم آنها و هم خود را نجات مى دهد. منافع مشترك باعث تحميل اين اقدامات گرديد؛ برخورد و روية روســـاى كندهار و كابل در مسايلى كه به رفاه عمومى خانواده مربوط مى شـــود، با يكديگر تطابق دارد. آنها خـــود را پائين تر از اميـــر ميدانند: آنها در پى مشـــورة او بحيث بزرگ خانوادة خويـــش بوده و وقتيكه مشوره داده شـــود، آنرا اطاعت مى كنند. با آنهم قضيه در مســـايل مربوط به روابط آنها با دولـــت هاى بيگانه چنين نيســـت. موضعگيرى به مقابل غرب، آنهـــا را از هرات و پارس به مخاطره مى اندازد؛ دراين زمان هشدار آنها باعث شـــده (حتى اگر در واقعيت هم در پى ناچيز شمردن برادر خويش در كابل نباشند)، برخالف تمايالت درونى خود،

حداقل در پى يك اتحادى با پارس باشند.

با آنهم اين يك ناراحتى موقتى بوده و ممكن اســـت يك توافق بر ســـر مســـئله هرات ميسر شـــود: درغيرآن، خود كندهار نيز شـــايد ســـقوط كند و از طريق آن منافع كابل شديدا صدمه ببيند. قزلباش ها يا جناح پارسيان مسكون در كابل با احساس موجود خود نميتواند يك وسيلة بيهوده در دست هاى شـــاه {پارس} براى تضعيف استقالل افغان ها در پايتخت خودشان باشند. دوســـت محمد دراين اواخر پرداخـــت براى اين مردان را كاهـــش داده و بازتاب آنرا

ميتوان در تشـــويق ايشان در دربار باز طورى مشاهده كرد كه هيچيك از آنها در جنگ هاى او كشـــته نشده اند؛ اما نياز او براى تمايل شايد اشتباه بوده و از اميدهاى مايوسانه براى تقاضاى تشـــويق سرچشـــمه گرفته باشد. او در تمام حوادث نگاه به اصل بزرگ سياسى را از دست داده است – يعنى كشـــانيدن از حيطة قدرت اين مردان براى آسيب رســـاندن به او، قبـــل از اينكه او آنهـــا را توهين كند. در جنـــوب، رئيس كابل هيـــچ چيزى براى تـــرس ندارد – مملكتى كه كوهستانى و در اكثر بخش ها لخت و بيحاصل است، در اختيار قبايل وحشى افغان قرار دارد كه تمام آنها مســـتقل از يكديگر انـــد؛ اگر آنها نتواننـــد قوت خود را افزايش دهند، دقيقا نمى توانند در بين دشمنان او چيز قابل

شمارى بحساب آيند.

وقتى سلطنت هاى بزرگ كابل و پارس در كنار هم بودند، يك تعامل معمول در بين ملل همســـايه در بين آنها وجود داشـــت. تمايل براى جلوگيرى از تجاوز سيكه ها در اين اواخر باعث شـــد تا روساى افغانســـتان در پى تجديد اين تعامل باشـــند، اما هيچ وقتى احساسات در بين افغان ها و پارس ها صميمى نبوده اســـت؛ هر گونـــه نزديكى براى همدردى با يكديگر، با درنظرداشـــت تفاوت عقيدة آنها بايد اجبارى و غيرطبيعى باشـــد. هـــر گونه رابطه در زمان حاضر اينگونه است، در حاليكه پارس بحيث يك سلطنت وجود دارد و افغانســـتان به اميرنشين هاى كوچك تجزيه شده است؛ هنوز اعمال نادر در خاطرة افغان ها تازه بوده و بعضى انديشـــه هاى مبهم شكوه پارســـيان در آغاز يك ســـلطنت جديد كه در مقابل روســـاى افغانستان قرار مى گيرد، باعث ترس و عجله در اضطراب آنها براى فرونشانى خشم شاه {پارس} مى شـــود. تعصب رئيس كابل براى دسترســـى به اين هدف با نگرانى (حقيقى يا نمايشـــى) او براى جنگ با دشمنان كافر او (سيكه ها) تسريع مى شود؛ اما قرار معلوم او فراموش كرده كه آنها را در بين هموطنان خود دشمنان بزرگتر خود معرفى كند. اين نيز دقيقا معلوم بود كه قدرت پارس مســـتحكم بوده و سرانجام براى او و تمام روســـاى حاكم بر كابل كشـــنده مى باشد. افغان ها توســـط كسانى اشغال شده كه آنها فكر مى كردند كمك كننده بوده است: زيرا باوجوديكه هر رياست يك حاكم دارد، مملكت بدون سر است؛ حســـادت طبيعى و نفرت ديرينه كه باعث تقســـيم قدرت شـــده، آنرا يك سرزمين غيراشغال شده نشان داده و سقوط آنرا شتاب كرده است. اشـــخاص عالقمند از روســـاى افغان خواســـتار اين خط سياسى شدند. پارس منافع آنرا ديد كه مى تواند داخل اين سرزمين شود؛ با مشورة ديگران، بسرعت به صداى ايشان با وعده هاى فراوان پاسخ داد كه عين مشاوران، خود عاليم مطلوب و مدارا خوانده شـــدند. با آنهم، شيوة تماس كه به گونة آقا و رعيت بوده و موجب شـــك و ترديد دوست

محمد خان مى گردد.

اگر تمام توجه به يك نقطه هدايت شود، هيچ چيزى بجز از يك حاكميت ســـالم نمى تواند اشتياق خود خواهانه و توطئه هاى ناراضيان را خورد و خمير سازد. دوست محمد خان در 11 سال گذشته نيرو جمع آورى كرده؛ اما افزايش قدرت او موجـــب توجه و نگرانى هاى شـــده كه دراين اواخر باعث كاهش شـــهرت او شده است. شاهان پارس و بخارا شـــايد او را بخاطر پيروزى در مقابل كافران تبريكى بدهند و ممكن است صادقانه هم باشد؛ اما او اين پيروزى را به بهاى گزافى خريده است – با سهمى از اموال رعيت و بازرگانان، با وجوديكـــه اين دو طبقه به نياز اقدامات او اعتراف كرده و حتى با وجد و ســـرور به پيروزى او اشاره مـــى كنند. جنگ ها بدون پول و افزايش مخارج و ماليات پيش برده نمى شود. از سرگيرى بعضى زمين هاى كه براى خيريه (وقـــف) داده بود كـــه وارث نداشـــت، انقضاى جاگيرهاى حاجى خان و كســـان ديگرى كه از او ناراض بودنـــد، يكجا با قرضه ها و جريمه هاى كه بعضا داوطلبانه گرفته شده بود و كاهش در مدد معاش ها وسايلى اند كه امير براى افزايش ارتش خود اســـتفاده كرده كه هنوزهم براى مملكت او بســـيار بزرگ اســـت. شواهد پيروزى در كمپاين او در كندهار و پشاور شايد او را هنوز متوجه مشكاالتش

نساخته باشد، اما از آنجائيكه برگشت ها...

حكومت وحـــدت ملى، تنها راه كار فـــرار از بحران و تجزية افغانســـتان بود و درســـت ترين تصميمى بود كه پس از يك انتخابات شرم آور، رهبران افغانستان، با آن ايـــن حكومت، هيچ راهى براى كنار آمدند. جز ايجاد حاكم ســـازى يكه تازانة تقلب، وجود نداشت، زيرا اگر حكومتـــى بـــه دور از آراى واقعى و بـــر مبناى آراى «گوســـفندى» به ميان مى آمد، كامـــال منفور بود و مى

باشد. پايان نقطة واحد، افغانستانى براى توانست

يگانة اميد پايدارى حكومت وحدت ملى، پابندى ...

به اين معنا كه توافق روى تشكيل حكومت وحدت ملى، با حضور دو نامزد رقيب، حكومتى را براى آيندة افغانستان، به ميان آمدنى ســـاخت كه در تاريخ افغانستان، آمار انتخاب

كننده گان آن به اين ســـطح نمى رسيد، اما هنوزكه ماه ها از برگزارى انتخابات، نزديك به دو ماه از آغاز به كار ســـران حكومت وحدت ملى مى گذرد، اما هنوز، حكومت وحدت ملى، به گونة كامل ايجاد نشده است و معلوم نيز كه خشت پايانى ايجاد اين حكومت، چى زمانى گذاشته خواهد شد!؟

كابينه معرفى نشده است، رييسان عمومى و مستقل و واليان سرپرست شده اند، اشرف غنى كه خود تعهد كرده است كه حكومت وحدت ملى را ايجاد مى كند، با وجود ارائة وعدة معرفى كابينه پيش از 45 روز، خبرى از كابينه نيست و گفته مى شود كه مشـــكل هايى در زمينة عدم توافق ميان دو رهبر حكومت وحدت ملى و به ويژه به نحوى پشت پازدن اشرف غنى به وعدة ايجـــاد مكمل حكومت وحدت ملى، نگرانى

هايى را به بار مى آورد مبنى بر اين كه اين حكومت، آيا به طور كامل ايجاد خواهد شد، يا اين كودك نوزاد، پيش از اين كه نيم سالى از عمرش را سپرى كند، به دست آقاى غنى

كشته خواهد شد!

ايجاد مكمل حكومت وحدت ملى، زمانى مى تواند متصور باشد كه توافقات مبنى بر ايجاد اين حكومت، ميان دو نامزد دكترعبداهللا عبداهللا و اشـــرف غنى، همه عملى شوند و هيچ كس(حتا رييس جمهور غنـــى كه متهم به گرفتن دو و نيم ميليون رأى تقلبى اســـت)، در پى هوش يارى هاى بى مورد، مشكل آفرين و رنجانيدن مردم و كشاندن كشور به لبة بحران نباشد، ورنه ديگر نامى از حكومت وحدت ملى نخواهد ماند و ديگر كرسى رياســـت جمهورى، تكيه گاه آقاى غنى نيز

نخواهد بود.به ياد داريم كـــه از هراس اعتراض هـــاى مردمى و آمدن بحران، حتـــا اعالم نتايج انتخابـــات دور دوم نيز، بدون در نظرداشت تيم مردمى و برندة آراى واقعى مردم(اصالحات و هم گرايى)، از سوى كميسيون انتخابات و... ممكن نشد و اين تنها درنظر گرفتن آراى واقعى مردم بود كه توانســـت متقلبان و كميســـيون انتخابات را مجبور به ايجاد حكومت

وحدت ملى بسازد.شايد اشـــرف غنى، به اين اميد است كه با تعلل، در معرفى كابينه، مى تواند زمينه هاى كنار زدن مردم از قدرت و حاكم

سازى كامل تقلب را فراهم كند، اما بايد داشتن اين سودا در

سر، باعث دردســـرهاى بزرگ براى او خواهد شد و همين مقامى با توافق به دســـت آورده است را نيز از دست خواهد

داد.از آن جايى كه توافق براى ايجاد حكومت وحدت ملى ميان دو تيم انتخاباتى صورت گرفته است، پايدارى اين حكومت نيز، در وحدت ديدگاه ميان سران اين تيم هاست كه همين

اكنون به كرسى هاى رهبرى تكيه زده اند.حكومت وحدت ملى، دست آورد كالن و بهترين راه فرار از بحران براى افغانســـتان بود و بايد به اين دست آورد، همة شـــهروندان و به ويژه رهبران دو تيم كه در جزييات آن به توافق رسيده اند، ارزش بدهند و بايد بدانند كه بناى حكومت وحدت ملى، نخســـت امضاى توافق نامة حكومت وحدت ملى بود و پس از اين هم، عملى ســـازى.جزييات و فرمايش هاى ايـــن توافقات، مى تواند تعيين كند كـــه اين بنا را آيا

تهدابى گذاشته ايم يا نه!در سوى ديگر، اگر اين توافقات بى ارزش دانسته شود و يا مثال اين كه اشرف غنى بگويد: «حاال ديگر گذشت، رييس جمهور اســـتم، هرچى كردم مى كنم؛ آن زمان از ترس اين توافق را امضا كرده بودم»، بايـــد اين را به خوبى بداند كه

هنوز همان مردمى كه كميسيون و تيم متقلب، از آنان مى هراسيدند، نفس هايى تازه يى در سينه دارند و بهتر از پيش، مى توانند بســـاط آنانى را كه توافق و تعهد را به سخره مى گيرند، از ميانه برچينند و طرح نوى براى كشور براندازند

يگانه عامل پايدارى حكومت وحدت ملى، اين است كه تهدابى را گذاشته ايم، تا به آخر آن را تكميل كنيم و يگانه عامل از ميان برداشتن حكومت وحدت ملى، همانا پشت پا

زدن به توافقات ايجاد حكومت وحدت ملى است.توافق دروغين، خشـــم آفرين است و بازى با آراى واقعى شهروندان به حساب مى رود. اكنون، سستى و سهل انگارى پرســـش برانگيز اشـــرف غنى، در تكميل پروســـة ايجاد حكومـــت وحدت ملـــى، باعث كاهش نـــرخ افغانى در بازارهاى كشور، حتا بيش تر از زمان انتخابات شده است، نرخ مواد اولى، افزايش يافته، زمينه هاى كار، به شـــدت از ميان رفته است و اين همه، بر مى گردد به اين كه مردم، به آيندة كشور، با ســـهل انگارى هاى خاموشانة اشرف غنى، نااميد اند و از اين مى هراســـند كه تقلب و بى تعهدى، پاى خـــود را به توافق نامة حكومت وحدت ملى باز كند و همه

اميدها، بر باد بروند.

... او را درمانـــده و خـــم نموده، تجربـــة او در حد افراط خطرناك بوده است. مواظبتى كه او باالى تمام شاخة ادارة خويش برقرار كرد، پيروزى او مستند است. تمام هدف او پول است؛ او با تمام دانشى كه مى تواند آنرا بدست بياورد، در جســـتجوى آن اســـت. او درآمد كامل خود را توسعه ميدهد، با وجوديكه خانوادة او در مقياس 5000 روپيه در هر ماه نگهدارى مى شود. قوة درك دوست محمد سريع است؛ دانش او در مورد شخصيت ها بسيار بزرگ بوده و او را نمى توان براى مـــدت طوالنى فريب داد. او بـــه هر فردى كه شكايت مى كند، گوش فرا ميدهد و آنهم با مدارا و حوصلة كه نســـبت به انصاف و عدالت او فوق العاده قابل تحسين است. او حتى در مسايل داراى خصلت پوچ و بيهوده بازهم از قانون (شرع) پيروى مى كند؛ اما نيازمندى هاى او تصاميم او را در مســـايل بزرگ لكه دار ساخته است، با وجوديكه اينها فقط ثروتمند ها و تعداد كم رعيت او را متاثر ســـاخته، كارهاى او باعث عدم رضائيت همگان نشـــده است. هيچ چيزى نمى تواند نشان دهندة برترى يك مرد بيشتر از توانائى او در مديريت تمام جوانب او باشد، طوريكه او با قدرت و

منابع چنان لنگان انجام مى دهد. حوصله و تاخير او حاكى از جاه طلبى او است؛ از آنجائيكه يك اقدام عجوالنه مى تواند براى او كشنده باشد، احتياط او فوق العاده بوده و ترديد او به آسانى ميتواند به اندازة ناتوانى تحريك شود، با وجوديكه بازتاب خـــودى مى تواند اعتماد بخـــود را بياورد. صلح با همسايگان شرقى او يقينا ميتواند باعث دوامدار شدن قدرت امير شـــده و او را قادر ســـازد تا ارتش و مصارف خود را كاهش دهد، اما از آنجائيكه شـــهرت او بيشتر از قدرتش شـــده، ممكن اســـت در طمع غلبه بر همسايگان غربى اش نسبت به دوستى با آنها باشد. اگر او كمتر سختگير مى بود، چنانچه قبل از تماس با ســـيكه ها چنين بود، ممكن بود كه قدرت خود را تحكيم كنـــد. صرفنظر از اينكه جنگ هاى مذهبى و حكومت او از يك روحية قوى ارتدوكسى بوجود

آمده و يا از جاه طلبى، پرسشى است كه بايد حل شود.وضع جناح ها و سياست كه امير دنبال كرده، اثرات منحصر

به فردى باالى قيمت ها و ذخيرة مملكت داشته است. مقدار غلة اخذ شده توســـط يك سرباز در زمان هاى قبلى بحيث پرداخت (تاديه) يا توسط يك مالك از زمين هايش بدون تغير مانده است؛ اما قحطى پول به حدى است كه ارزش غله به يكسوم و غالبا به نيم كاهش يافته است. اين وضع در رابطه به زمين هاى كابل، زمانى غيرمعمول و حتى شرم پنداشته مى شد؛ اما حاال ممكن است از 6 تا 7 سال خريدارى شده و در هر جا براى فروش اســـت. افغان ها در جريان سلطنت و به هنگام خدمت ايشان به پشاور، سند، كشمير و واليات ديگر رفته و با خود اندوخته هاى خود را مى آوردند. حاال چنين فرصت هاى در اختيار شـــان وجود ندارد: حاال كوهدامن، جالل آباد و لغمان همان سند و كشمير ايشان است؛ شكايت فقر و نيازمندى نســـبت به ســـابق بسيارعام شـــده است، با وجوديكه حاال تداركات را ميتوان با يك قيمت بسيار كمتر نسبت به جريان ســـلطنت خريدارى كرد. در زمان شاهان،

باشندگان قلمروهاى اطراف شهر، حكومت را به مبارزه مى خواستند؛ تاريخ تذكرات افتخارآميزى از مقاومت هاى دارد كه آنها به مقابل بابر، نادر و اشغالگران ديگر نشان داده اند. اما حاال استقالل آنها بدون مبارزه شكسته شده و سه يا چهار هزار خانوادة كوهســـتان از مملكت فرار كرده و در بلخ و وادى اكسوس (آمو) در جســـتجوى خانه اند. با آنهم هيچ گونه شواهدى وجود ندارد كه اين مهاجرت باعث كاهش مقدار غله شده باشـــد، با وجوديكه كوهستان قسما ذخيره كنندة شـــهر است، زيرا حاال صنعت بزرگتر مشخص كنندة زراعت پيشگان نسبت به سابق است. با يك عايدى 80 تا 90 لك روپيه كه (من فهميدم) مقدار درآمد شهزادگان سدوزى بوده، آنها از مجمموعه هاى كوچكى غافل مى شدند كه مى توانستند از چنين رعيت مشكلزا حاصل كنند؛ اما با يك عايد 24 يا 25 لك روپيه و با دشمنان خارجى كه بايد با آنها مقابله شود، نياز به يك قدرت بزرگتر در حكومت داخلى داشته و منجر به اطاعت شده، با وجوديكه رعيت زياد مطيع نمى باشند. اثرات آن هميچنان مى تواند اين باشـــد كه چه چيزى در هر

حكومت جستجو مى شود،

به اندازة مهـــم و ارزش مند بودن آراى مردم، حكومت وحدت ملى، اهميت دارد. زيـــرا، چى بخواهيم و چى نخواهيـــم، بزرگ ترين موج مردم، در تيم اصالحات و بدبختانه و دادنـــد و رأى داشـــتند هم گرايى، حضور انكار شـــدند، در عوض اين آراى تقلبى بود كه تعيين كرد تا مردم جـــدا از تصميم اصلى، نيمى از تصميم را كه همان نيـــم نقش در حكومت وحدت ملى اســـت،

باشند. داشته

مأمــــوريت كابـــل

پيشگفتار برگردان: الكساندر برنز در اواخر ســـال 1836 از طرف ايرل اكلند گورنرجنرال هند دستور مى گيرد تا "ماموريت كابل" را به عهده گيرد. موصـــوف در راس هيئتى بتاريخ 26 نومبر با كشـــتى از بمبئى حركت كرده و بتاريخ 13 دســـمبر وارد خشكه در سند مى شود. در روز نو سال 1837 به تاتا رسيده و بتاريـــخ 18 جنورى به حيدرآباد مى رســـد. بتاريخ اول مارچ به ميتانى رسيده، بتاريخ 30 مارچ از خيرپور حركت نموده و به رورى بكهر پيشـــروى مى كند. اتك را در ماه

اگست عبور نموده و وارد پشاور ميشود.

در ماه سپتمبر به ننگرهار رسيده، بتاريخ 20 سپتمبر 1837 وارد شـــهر كابل شده، با شـــكوه و جالل بزرگ توسط اكبرخان پسر امير دوست محمد مورد پذيرائى قرار گرفته و داخل باالحصار ميشـــود. پس از هفت مـــاه بودوباش، بتاريخ 26 اپريل 1838 شـــهر كابل را ترك نموده، بتاريخ 30 اپريل به جالل آباد رسيده، مورد پذيرائى گرم اكبرخان قرار گرفته، از طريق درياى كابل به پشاور برگشته، بتاريخ 17 جون وارد الهور شـــده و به اينترتيب، ماموريت او در

كابل به پايان ميرسد.

اين گزارش يا اثر او بنام "كابل" در سال 1841 در لندن به نشر مى رسد... اما براى شناخت بهتر از مفهوم "كابل" در آن زمان بهتر اســـت، برداشـــت او از "كابل" را خدمت دوســـتان ارايه كنم كه ضميمة اثر موصوف بوده و بعدا به اصل اثر بر گرديم كه فكر مى شـــود پـــس از "گزارش سلطنت كابل" توسط الفنســـتون، با اعتبار ترين ماخذ در

مورد امارت كابل در آنزمان باشد:

ياد داشت هاى در بارة كابلدر صحبت در بارة كابل، من به سلطنت وسيعى اشاره نمى كنم كه زمانى از مشـــهد تـــا دهلى و از بحر تا كشـــمير گسترش داشت. من فقط از قلمروى كوچك و شگوفانى ســـخن مى گويم كه اطراف پايتخت آن سلطنت متالشى شده را در بر مى گيرد. كابل بحيث يك شهر، اهميت خود را بيشتر از موقعيت آن مى گيرد كه محور تجارت است، نسبت به اينكه مهد حكومت باشد؛ اين موضوع با پيروزى انقالب هاى رابطه دارد كه صلح عمومى در افغانستان را از بين برده اســـت. با درنظرداشـــت مفاد اين موقعيت ممتاز، فقط چند محل ديگر در شـــرق امتياز چنين ميتروپوليس (ابرشهر) را دارند. با وجوديكه امتياز سياسى كابل نسبت به امتياز تجارتى آن كمتر اســـت، با آنهم (به علت ارتباط) با اين ابرشهرها افزايش يافته است، زيرا كابل ارتباطات سريع و منظمى با ممالك همجوار داشـــته و با معلومات درستى تامين مى شـــود كه در آنها چه مى گذرد. كابل در مقايسه با منابع وافر ســـرزمين هاى بيگانه، نـــه داراى ثروت و نه داراى توليدات فراوان هند و يا حتى بخارا است، اما داراى يـــك نژاد يا مردمانى اســـت كه به مراتب ســـخت تر از باشـــندگان هر يك از اين مناطق بوده و براى 8 يا 9 سده

حاكمان كابل را توانا ســـاخته تا بـــاالى ممالك اطراف حاكميت داشته باشند. يك رئيس پس از رئيس ديگرى از كوهها پائين شده، از پيروزى لذت برده و ثروت و عوايد سرزمين هاى اشـــغالى را جايزة شجاعت و پيروزى خود

ساخته است.

دوســـت محمد خان حاكم فعلى كابل فقط چند سال قبل لقب امير را نصيب خود ســـاخت. قلمـــرو او دربرگيرندة مملكتى (مناطقى) است از هندوكش تا جنوب غزنى و از باميان تا كوههاى خيبر. بخش شرقى يا جالل آباد افزودى جديدى در قلمرو او بـــوده و عوايد رئيس را از 18 به 24 لك روپيه در سال افزايش داده است. قلمرو او به حكومت هاى جداگانه و در بين پســـران او تقسيم شده است – يك سياست كه بيشتر عاقالنه است نسبت به اينكه متداول باشد. برادر او اميرخان كه حاكـــم غزنى بود، فوت نموده و آن ناحيه نيز توسط يكى از اعضاى خانوادة او اداره مى شود. تقســـيمات قرار زير اســـت: - ميرافضل خان پسر بزرگ حاكم زرمت، يك ناحية زراعتى در شـــرق غزنى؛ محمد اكبرخان سردار پسر محبوب او حاكم جالل آباد و رئيس غلجى ها مى باشـــد؛ اكرم خان در راس باميان، بهسود و هزاره هاى كه خراجگذار كابـــل اند؛ حيدرخان غزنى را دارد؛ پسر اميرخان رئيس كوهستان دراين اواخر از غزنى اخراج شـــد تا راه را براى پســـر امير باز كند؛ وقتى پسران ديگر كالن شـــوند، احتماال برادرزاده بازهم برطرف مى شـــود. خود امير كابل را اداره مى كنـــد، جائيكه او اكثرا مسكون بوده و برادر خود نواب جبارخان را دارد. او يك قطعة 45 تـــوپ دارد كه اكثريت آنها قابل اســـتفاده اند؛ حدود 2500 "جزالچى" يا پياده نظام، مجهز با يك تفنگ فتيلة كالن كه با يك تكيه (قنداق) استفاده مى شود؛ 12 يا 13 هزار اســـپ كه يك- دوازدهم آنهـــا قزلباش ها اند. حدود 9 هزار اينها بسيار موثر و كارا اند. 3 هزار سوار اسپ هاى حكومتى بوده و در زير يك سيستم افزودن نيروهاى نظامى بنام "حملة" پرداخت مى شـــوند كه در افغانستان نو بوده و درآن دوست محمد خان يك بخش بزرگ نيروى خود را براى دروغ گفتن در نظر مى گيرد. چنين اســـت گزارش مختصر وســـايل تعرضى و دفاعى موجود رئيس

كابل.

بصورت طبيعى ميتوان فرض كرد كه توجه و حسادت ملل اطـــراف بطرف يك مملكـــت داراى چنين موقعيت مهم مانند كابل جلب مى شود؛ رئيس كابل با وجود اينكه براى ادامة اشغالگرى هاى خارجى در يك مقياس بزرگ بسيار ضعيف اســـت، اما آنقدر قوت كافـــى دارد تا در مقابل حمالت تمام كسانيكه در اطراف او هستند، مقاومت كرده و طبيعت دشـــوار مملكت او براى سربازانش يك نيروى ميدهد كه او را از هر گونه خطرى رها مى سازد. جنگ با سيكه ها كه يك ملت بسيار قدرتمند است و تا زمانى ادامه خواهد يافت كه توسط روســـاى موجود اداره مى شوند، بصورت نمونه ياد آورى گرديد؛ اما كمپاين در هر جهت ديگر شـــايد منجر به پيروزى مشابه نشـــود، زيرا در اينجا دشـــمنى مذهبى مســـلمانان را انگيزه مى دهد تا به مقابل دشمنان دين خود بجنگند. بصورت واضح ديده مى شود كه رئيس كابل هيچ تصور دايمى در بارة اشـــغال سيكه ها در جلگه پشاور ندارد، توجه افغان ها احتماال به آن جهت برگردد، از ترس حاكم پنجاب كه شـــايد بدنبال اشـــغال كابل باشـــد؛ با آنهم شـــانس كم پيـــروزى دايمى براى نيروهاى ســـيكه درايـــن بخش ها وجـــود دارد. موقعيت دوست محمد خان خطرناك اســـت، زيرا او را وادار مى ســـازد كه منابع خويش را در تداركات دفاعى به مصرف برســـاند كه اين موضوع قـــدرت او را لنـــگان نموده و نارضائيتى پيـــروان او را افزايش مى دهد، عوائيدى كه در هيچ زمانى او نمى تواند بصورت آزاد پاداش دهد. توقف دشـــمنى با ســـيكه ها مى تواند او را از اين حالت خراب نجات دهد، با وجوديكه ايـــن امر مى تواند با اين ضررها همراه باشـــد: تعداد زياد قبايل مســـلمان باشندة كوههاى افغانســـتان شـــرقى كه تا وادى اندوس امتداد دارد و حاال حاكم كابل را بحيث قهرمان اسالم ميدانند، شايد بسادگى او را بحيث يك حاكم خـــود خواهى تصور كنند كه در جستجوى بزرگنمائى شـــخصى بوده و تب و تاب آنها را

بحيث كمك كنندة او كاهش ميدهد. دوست محمد خان از هيچ طرفى به استثناى شرق، حريف ديگرى ندارد.

موقعيت نظامى كابل طورى اســـت كه اگر حاكم شـــهر يكمقدار ثبات و يك اندازه پول در دســـت داشته باشد، هميشه مى تواند صاحب ســـربازان خوب باشد، با احتمال اينكه خدمت به مفاد تمويـــل كننده خواهد بود. در زمان شاه سابق مفاد پول پرداخته شده به دولت رسيد. در شرايط موجود، در اختيار قدرتى خواهد افتاد كه پيشروى كند و اين براى حاكم كابل هيچ نفـــوذ كوچكى در اين بخش

آسيا نخواهد داد.

مناطق كوهستانى هندوكش در شمال كابل هم براى رئيس كابل مشـــكالتى بوجود آورده تا قدرت خود را گسترش دهد و هم براى ديگران كه بـــاالى او حمله كنند. حاكم كندز مير مراد بيگ هيچ احســـاس دوستى قلبى با دوست محمـــد خان ندارد. اين امر از ترس قدرت او بر مى خيزد؛ زيرا اگر رئيس كابل در جاى ديگرى مصروف نباشـــد، بدون شـــك باالى او تهاجم پيروزمند خواهد كرد. مراد بيگ بيشـــتر در تاخت و تاز (چپاو) بهتر است تا جنگ. او ممكن است يك "چپاو" باالى باميان بعمل آورد، اما انتقام گيـــرى براى او ويرانگر خواهد بود. دولت هاى مســـتقل ازبيك در غرب كندز و بلخ مانند سرپل، شبرغان و ميمنه، كمترين اتحاد يا تفاهمى در بين يكديگر نداشـــته و بحيث اولين شـــكار در اختيار قدرتى قرار خواهند گرفت كه به آنها حمله كند. بخارا در شمال به علت موقعيت دور آن در دشـــت ها و خصوصيات تجارتى و مذهبى كه دارد، نگه داشته شده اســـت. حاكم آن در اين اواخر يك نماينده به كابـــل فرســـتاده تا رئيـــس كابل را بخاطـــر جنگ هاى پيروزمندش با سيكه ها مباركباد گويد. مير كندز احتماال و بدون اشـــتباه، شرارتى را از اتحاد آن دو استنباط كرده كه او را در بيـــن دو قدرتى قرار خواهـــد داد كه هر يك به تنهائـــى مى تواند او را از بين ببرد، امـــا توانائى آنها براى انجام چنين كارى، وقتى با وابستگى هاى خانوادگى يكجا شـــوند، بدون شك و ترديد است. لذا مراد بيگ تنفر خود از ايجاد اين اتحاد را اوال بواسطه تهديد دستگيرى نماينده و بعدا بواسطه مسدود ساختن راه كاروان ابراز كرده است؛ اما ســـوئ ظن هاى او از بين رفته و يا حداقل براى مدتى آرام شده و تبادل تحفه ها و بيانات دوستانه در بين روساى

كابل و كندز صورت گرفته است.

كندهار در غرب، در اختيار برادران رئيس كابل است كه به او احترام ابراز مى كنند، با وجوديكه آنرا در تمام اوقات به نمايش نمى گذارند. چند ســـال قبل وقتى شـــاه شجاع الملك در جســـتجوى اعـــادة امپراتورى از دســـت رفتة خويش بـــه كندهار نزديك مى شـــود. رئيس كابل فورا مرزهاى خويش را ترك كرده، با برادرانش يكجا شده و با بدست آوردن يك پيروزى، هم آنها و هم خود را نجات مى دهد. منافع مشترك باعث تحميل اين اقدامات گرديد؛ برخورد و روية روســـاى كندهار و كابل در مسايلى كه به رفاه عمومى خانواده مربوط مى شـــود، با يكديگر تطابق دارد. آنها خـــود را پائين تر از اميـــر ميدانند: آنها در پى مشـــورة او بحيث بزرگ خانوادة خويـــش بوده و وقتيكه مشوره داده شـــود، آنرا اطاعت مى كنند. با آنهم قضيه در مســـايل مربوط به روابط آنها با دولـــت هاى بيگانه چنين نيســـت. موضعگيرى به مقابل غرب، آنهـــا را از هرات و پارس به مخاطره مى اندازد؛ دراين زمان هشدار آنها باعث شـــده (حتى اگر در واقعيت هم در پى ناچيز شمردن برادر خويش در كابل نباشند)، برخالف تمايالت درونى خود،

حداقل در پى يك اتحادى با پارس باشند.

با آنهم اين يك ناراحتى موقتى بوده و ممكن اســـت يك توافق بر ســـر مســـئله هرات ميسر شـــود: درغيرآن، خود كندهار نيز شـــايد ســـقوط كند و از طريق آن منافع كابل شديدا صدمه ببيند. قزلباش ها يا جناح پارسيان مسكون در كابل با احساس موجود خود نميتواند يك وسيلة بيهوده در دست هاى شـــاه {پارس} براى تضعيف استقالل افغان ها در پايتخت خودشان باشند. دوســـت محمد دراين اواخر پرداخـــت براى اين مردان را كاهـــش داده و بازتاب آنرا

ميتوان در تشـــويق ايشان در دربار باز طورى مشاهده كرد كه هيچيك از آنها در جنگ هاى او كشـــته نشده اند؛ اما نياز او براى تمايل شايد اشتباه بوده و از اميدهاى مايوسانه براى تقاضاى تشـــويق سرچشـــمه گرفته باشد. او در تمام حوادث نگاه به اصل بزرگ سياسى را از دست داده است – يعنى كشـــانيدن از حيطة قدرت اين مردان براى آسيب رســـاندن به او، قبـــل از اينكه او آنهـــا را توهين كند. در جنـــوب، رئيس كابل هيـــچ چيزى براى تـــرس ندارد – مملكتى كه كوهستانى و در اكثر بخش ها لخت و بيحاصل است، در اختيار قبايل وحشى افغان قرار دارد كه تمام آنها مســـتقل از يكديگر انـــد؛ اگر آنها نتواننـــد قوت خود را افزايش دهند، دقيقا نمى توانند در بين دشمنان او چيز قابل

شمارى بحساب آيند.

وقتى سلطنت هاى بزرگ كابل و پارس در كنار هم بودند، يك تعامل معمول در بين ملل همســـايه در بين آنها وجود داشـــت. تمايل براى جلوگيرى از تجاوز سيكه ها در اين اواخر باعث شـــد تا روساى افغانســـتان در پى تجديد اين تعامل باشـــند، اما هيچ وقتى احساسات در بين افغان ها و پارس ها صميمى نبوده اســـت؛ هر گونـــه نزديكى براى همدردى با يكديگر، با درنظرداشـــت تفاوت عقيدة آنها بايد اجبارى و غيرطبيعى باشـــد. هـــر گونه رابطه در زمان حاضر اينگونه است، در حاليكه پارس بحيث يك سلطنت وجود دارد و افغانســـتان به اميرنشين هاى كوچك تجزيه شده است؛ هنوز اعمال نادر در خاطرة افغان ها تازه بوده و بعضى انديشـــه هاى مبهم شكوه پارســـيان در آغاز يك ســـلطنت جديد كه در مقابل روســـاى افغانستان قرار مى گيرد، باعث ترس و عجله در اضطراب آنها براى فرونشانى خشم شاه {پارس} مى شـــود. تعصب رئيس كابل براى دسترســـى به اين هدف با نگرانى (حقيقى يا نمايشـــى) او براى جنگ با دشمنان كافر او (سيكه ها) تسريع مى شود؛ اما قرار معلوم او فراموش كرده كه آنها را در بين هموطنان خود دشمنان بزرگتر خود معرفى كند. اين نيز دقيقا معلوم بود كه قدرت پارس مســـتحكم بوده و سرانجام براى او و تمام روســـاى حاكم بر كابل كشـــنده مى باشد. افغان ها توســـط كسانى اشغال شده كه آنها فكر مى كردند كمك كننده بوده است: زيرا باوجوديكه هر رياست يك حاكم دارد، مملكت بدون سر است؛ حســـادت طبيعى و نفرت ديرينه كه باعث تقســـيم قدرت شـــده، آنرا يك سرزمين غيراشغال شده نشان داده و سقوط آنرا شتاب كرده است. اشـــخاص عالقمند از روســـاى افغان خواســـتار اين خط سياسى شدند. پارس منافع آنرا ديد كه مى تواند داخل اين سرزمين شود؛ با مشورة ديگران، بسرعت به صداى ايشان با وعده هاى فراوان پاسخ داد كه عين مشاوران، خود عاليم مطلوب و مدارا خوانده شـــدند. با آنهم، شيوة تماس كه به گونة آقا و رعيت بوده و موجب شـــك و ترديد دوست

محمد خان مى گردد.

اگر تمام توجه به يك نقطه هدايت شود، هيچ چيزى بجز از يك حاكميت ســـالم نمى تواند اشتياق خود خواهانه و توطئه هاى ناراضيان را خورد و خمير سازد. دوست محمد خان در 11 سال گذشته نيرو جمع آورى كرده؛ اما افزايش قدرت او موجـــب توجه و نگرانى هاى شـــده كه دراين اواخر باعث كاهش شـــهرت او شده است. شاهان پارس و بخارا شـــايد او را بخاطر پيروزى در مقابل كافران تبريكى بدهند و ممكن است صادقانه هم باشد؛ اما او اين پيروزى را به بهاى گزافى خريده است – با سهمى از اموال رعيت و بازرگانان، با وجوديكـــه اين دو طبقه به نياز اقدامات او اعتراف كرده و حتى با وجد و ســـرور به پيروزى او اشاره مـــى كنند. جنگ ها بدون پول و افزايش مخارج و ماليات پيش برده نمى شود. از سرگيرى بعضى زمين هاى كه براى خيريه (وقـــف) داده بود كـــه وارث نداشـــت، انقضاى جاگيرهاى حاجى خان و كســـان ديگرى كه از او ناراض بودنـــد، يكجا با قرضه ها و جريمه هاى كه بعضا داوطلبانه گرفته شده بود و كاهش در مدد معاش ها وسايلى اند كه امير براى افزايش ارتش خود اســـتفاده كرده كه هنوزهم براى مملكت او بســـيار بزرگ اســـت. شواهد پيروزى در كمپاين او در كندهار و پشاور شايد او را هنوز متوجه مشكاالتش

نساخته باشد، اما از آنجائيكه برگشت ها...

... او را درمانـــده و خـــم نموده، تجربـــة او در حد افراط خطرناك بوده است. مواظبتى كه او باالى تمام شاخة ادارة خويش برقرار كرد، پيروزى او مستند است. تمام هدف او پول است؛ او با تمام دانشى كه مى تواند آنرا بدست بياورد، در جســـتجوى آن اســـت. او درآمد كامل خود را توسعه ميدهد، با وجوديكه خانوادة او در مقياس 5000 روپيه در هر ماه نگهدارى مى شود. قوة درك دوست محمد سريع است؛ دانش او در مورد شخصيت ها بسيار بزرگ بوده و او را نمى توان براى مـــدت طوالنى فريب داد. او بـــه هر فردى كه شكايت مى كند، گوش فرا ميدهد و آنهم با مدارا و حوصلة كه نســـبت به انصاف و عدالت او فوق العاده قابل تحسين است. او حتى در مسايل داراى خصلت پوچ و بيهوده بازهم از قانون (شرع) پيروى مى كند؛ اما نيازمندى هاى او تصاميم او را در مســـايل بزرگ لكه دار ساخته است، با وجوديكه اينها فقط ثروتمند ها و تعداد كم رعيت او را متاثر ســـاخته، كارهاى او باعث عدم رضائيت همگان نشـــده است. هيچ چيزى نمى تواند نشان دهندة برترى يك مرد بيشتر از توانائى او در مديريت تمام جوانب او باشد، طوريكه او با قدرت و

منابع چنان لنگان انجام مى دهد. حوصله و تاخير او حاكى از جاه طلبى او است؛ از آنجائيكه يك اقدام عجوالنه مى تواند براى او كشنده باشد، احتياط او فوق العاده بوده و ترديد او به آسانى ميتواند به اندازة ناتوانى تحريك شود، با وجوديكه بازتاب خـــودى مى تواند اعتماد بخـــود را بياورد. صلح با همسايگان شرقى او يقينا ميتواند باعث دوامدار شدن قدرت امير شـــده و او را قادر ســـازد تا ارتش و مصارف خود را كاهش دهد، اما از آنجائيكه شـــهرت او بيشتر از قدرتش شـــده، ممكن اســـت در طمع غلبه بر همسايگان غربى اش نسبت به دوستى با آنها باشد. اگر او كمتر سختگير مى بود، چنانچه قبل از تماس با ســـيكه ها چنين بود، ممكن بود كه قدرت خود را تحكيم كنـــد. صرفنظر از اينكه جنگ هاى مذهبى و حكومت او از يك روحية قوى ارتدوكسى بوجود

آمده و يا از جاه طلبى، پرسشى است كه بايد حل شود.وضع جناح ها و سياست كه امير دنبال كرده، اثرات منحصر

به فردى باالى قيمت ها و ذخيرة مملكت داشته است. مقدار غلة اخذ شده توســـط يك سرباز در زمان هاى قبلى بحيث پرداخت (تاديه) يا توسط يك مالك از زمين هايش بدون تغير مانده است؛ اما قحطى پول به حدى است كه ارزش غله به يكسوم و غالبا به نيم كاهش يافته است. اين وضع در رابطه به زمين هاى كابل، زمانى غيرمعمول و حتى شرم پنداشته مى شد؛ اما حاال ممكن است از 6 تا 7 سال خريدارى شده و در هر جا براى فروش اســـت. افغان ها در جريان سلطنت و به هنگام خدمت ايشان به پشاور، سند، كشمير و واليات ديگر رفته و با خود اندوخته هاى خود را مى آوردند. حاال چنين فرصت هاى در اختيار شـــان وجود ندارد: حاال كوهدامن، جالل آباد و لغمان همان سند و كشمير ايشان است؛ شكايت فقر و نيازمندى نســـبت به ســـابق بسيارعام شـــده است، با وجوديكه حاال تداركات را ميتوان با يك قيمت بسيار كمتر نسبت به جريان ســـلطنت خريدارى كرد. در زمان شاهان،

باشندگان قلمروهاى اطراف شهر، حكومت را به مبارزه مى خواستند؛ تاريخ تذكرات افتخارآميزى از مقاومت هاى دارد كه آنها به مقابل بابر، نادر و اشغالگران ديگر نشان داده اند. اما حاال استقالل آنها بدون مبارزه شكسته شده و سه يا چهار هزار خانوادة كوهســـتان از مملكت فرار كرده و در بلخ و وادى اكسوس (آمو) در جســـتجوى خانه اند. با آنهم هيچ گونه شواهدى وجود ندارد كه اين مهاجرت باعث كاهش مقدار غله شده باشـــد، با وجوديكه كوهستان قسما ذخيره كنندة شـــهر است، زيرا حاال صنعت بزرگتر مشخص كنندة زراعت پيشگان نسبت به سابق است. با يك عايدى 80 تا 90 لك روپيه كه (من فهميدم) مقدار درآمد شهزادگان سدوزى بوده، آنها از مجمموعه هاى كوچكى غافل مى شدند كه مى توانستند از چنين رعيت مشكلزا حاصل كنند؛ اما با يك عايد 24 يا 25 لك روپيه و با دشمنان خارجى كه بايد با آنها مقابله شود، نياز به يك قدرت بزرگتر در حكومت داخلى داشته و منجر به اطاعت شده، با وجوديكه رعيت زياد مطيع نمى باشند. اثرات آن هميچنان مى تواند اين باشـــد كه چه چيزى در هر

حكومت جستجو مى شود،

4

دوشنبه 26 عقرب 1393 خورشيدى ـ 5693 جمشيدىشمارة پى هم پنجاهم سال دومدور سوم نشراتى

محمد شريف سعيدىاز شاعر به دخترش هداجان:

به جهان جز تو مرا ماية خرسندى نيستكه در آن غير توام صبحى و لبخندى نيست

خنده هايت شكر و حرف زدنهايت شيرجز لب كوچك تو در دو جهان قندى نيست

تو گل تازة روييده به يك زندانىكه به دور تو به جز گزمة خرسندى نيست

يك گل تازه و صد داست بزرگ است اينجااين ستمباره زمين، اليق لبخندى نيست...

كيستى؟ اهل كجايى؟ چه زبانى دارى؟ زير اين تيره افق با تو همانندى نيست

وطنت سوخته ابرى ست سر كوه سياهبلخ و غزنين و هرى، كابل وهلمندى نيست

وطنت غار فالطون شده، در آتش آنوهم و ديوار و شبح هست و خردمندى نيست

پدرت بسته به زنجير خيال است و جنونمثل او در دو جهان هيچ كسى بندى نيست

شوكران ريخته غربت به دهانش، سخنشفارسى نيست، درى نيست، سمرقندى نيست

مادرت لهجة آلودة تهران دارداز درى در دهنش واژه گك چندى نيست

دهن كوچك تو گنج درى ميشد، حيفكه دگر گنج و ترا روزن پيوندى نيست

مرغ دريايى من! شهر سليمان گم شديونس و ماهى او نيز در اين دندى نيست

پدر و مادر و فرزند، همه گم شده ايمهيچ كس نيست پدر، مادر و فرزندى نيست!

��ن �ر�ی �ی

از هادى ميران

اگر چه از بلنداى غزل افتاده اى مهمان! هنوزم ميوزد ياد تو مثل عطر آب و نان

هواى خانه ام را تازه كن از برگ چشمانت

كه بر خط جداييها نشيند نقطة پايان

به سنگر ميرود تا جنگجوى چشمهاى توتمام برج و باروى خيالم ميشود ويران

فشارم ميرود باال كه زرتشت خياالتت

از آتش ميزند بيرون و در مه ميشود پنهان

مرا از نوبهار باورم تا ميبرد بيرونقرارم ميدهد در صحن شب در معرض باران

لباس باورم سرد است، يك لبخند كافى نيست

بيا نزديكتر تا جان بگيرد ريشة ايمان

من و تو تكه هاى بيصداى يك جنون هستيمجسارت كن بتاب از خاور انديشة «ميران»

زر��ت �یاال��

منير سپاس

پاييــــــز خويش را چو بهارينه ام هنــــوزاز ريشة طراوت سبزينــــــه ام هنـــــوز

در انتـــــظار ديدن خوش قامت كـــــــسىدر زير گرد و خـــــاك چو آيينه ام هنــوز

گرچه شغاد چاه به هر گــــام من كنـــــــد

آن رهروم زنور كه بى كينــــه ام هنــــوز

استوره هاى كهنه نفــــــس تازه ام كـــندمن دوستدار رستم و تهمينه ام هــنــــــوز

توسن سـوار خاطـــــرة كودكى منـــم

با يادهاى هر شـب آديــــــنه ام هــــــنوز

با ناله هاى خويش گهى گنگ و بيصــــدا يك دفـــــــــتر فتــادة ديرينه ام هـنوز

ر ر��م و �����ه ام ��وز �ن دو�تدا

دو شعر از رستم عجمى

اما تلف شديم؛ گناهى نداشتيمشب پشت شب سحر شد و ماهى نداشتيم

رستم شديم و آخر شهنامه خوش نبودمرديم لحظه لحظه و چاهى نداشتيم

چون رود آمديم به هر پستيى فرودچون آبشار، جز دره راهى نداشتيم

ميخواستيم مرد بمانيم همچو كوه پنداشتيم و پشت و پناهى نداشتيم

كوه است كوه و نيست پناهيش غير خويشما نيز غير باد پناهى نداشتيم

ما را بهانه ديدن آيينه خانه بودمحض رضاى آينه، آهى نداشتيم

همدل شديم تا دل مان داورى كند دلها ز سنگ بود... الهى نداشتيم

كارى به جز دعا كه نيامخت مان پدرجز لشكر اميد، سپاهى نداشتيم...

ر��م �د�م و آ�� ��نا� �وش ��ود

دو شعر از روح االمين امينى

حواشى دهنم در حوالى نفستچه قدر حظ كنم از بوى عالى نفست

توان اين كه نهادن قدم در اين تن نيستبنفشه كاشته ام روى قالى نفست

تو دور ميشوى و بوى يار مى آيدوزيده است نسيم از شمالى نفست

على الطلوع نشاپور سر نخواهد زدمگر كه سر بزند از ليالى نفست

بگو به خفتن بغداد و شامگاه هراتكه خفته است دلى در حوالى نفست

گاه �ات شام

صالح محمد خليق

عزيز من، خدا حافظ! سفر در پيش رو دارمسفر اين بار از سوى تو اما سوى تو دارم

سفر از بلخ تا قونيه و از خود به سوى خودترا در «كعبة عشاق» با تو جستجو دارم

نيت كردم كه بگزارم نماز عشق را سويتكه امشب با حضور قلبم، از اشكم وضو دارم

از آن درياى بى پايان بگو كادو چه ات آرم؟كه من در چانته ام تنها و تنها يك سبو دارم

بچرخى دور من، من هم بچرخم دورت از شادىچو فردا از سفر آيم، همين را آرزو دارم

از ب�خ � �و��ه

من هم از مرگ حصه اى دارمبا تو از گريه قصه اى دارم

زخمهايم نشان شمشيراندگرگهاى قبيله ام پيراند

رد زنجير روى پاى من است لرزشى كهنه در صداى من است

كوه در كوه بيشه در بيشه دشمنى از قديم بى ريشه

در كمين كمان كشان ماندهآرش قصه بى نشان مانده

مردهاى قبيله را كشتندهم چراغ و فتيله كشتند

دست مهر مرا قلم كردندپرچم خويش را علم كردند

پاسخ دوستيم كينة شانخون من بود و هست خينة شان

اين چنين بود و اين چنين ماندهسهم ما از زمين همين مانده

الغرض يكه يكه جان داديمتن به تقدير آسمان داديم

* * *اينك اين ما و كوه و نعره زدنزخم صدساله ييست روى بدن

آرش ��ه �ی �شان ما�ده

گلى كه از گريبانت سر بر آورده استهر روز رنگى دارد

روزى شقايق و روزى برفروزى فيروزة نيشابور و روزى بيجادة بلخليك هر روز با همان عطر معشوقه گى ات!

�ی جادۀ ب�خ

متصدى صفحه: صالح محمد خليق

5

دوشنبه 26 عقرب 1393 خورشيدى ـ 5693 جمشيدىشمارة پى هم پنجاهم سال دومدور سوم نشراتى

بخش نخست

مأمــــوريت كابـــل

پيشگفتار برگردان: الكساندر برنز در اواخر ســـال 1836 از طرف ايرل اكلند گورنرجنرال هند دستور مى گيرد تا "ماموريت كابل" را به عهده گيرد. موصـــوف در راس هيئتى بتاريخ 26 نومبر با كشـــتى از بمبئى حركت كرده و بتاريخ 13 دســـمبر وارد خشكه در سند مى شود. در روز نو سال 1837 به تاتا رسيده و بتاريـــخ 18 جنورى به حيدرآباد مى رســـد. بتاريخ اول مارچ به ميتانى رسيده، بتاريخ 30 مارچ از خيرپور حركت نموده و به رورى بكهر پيشـــروى مى كند. اتك را در ماه

اگست عبور نموده و وارد پشاور ميشود.

در ماه سپتمبر به ننگرهار رسيده، بتاريخ 20 سپتمبر 1837 وارد شـــهر كابل شده، با شـــكوه و جالل بزرگ توسط اكبرخان پسر امير دوست محمد مورد پذيرائى قرار گرفته و داخل باالحصار ميشـــود. پس از هفت مـــاه بودوباش، بتاريخ 26 اپريل 1838 شـــهر كابل را ترك نموده، بتاريخ 30 اپريل به جالل آباد رسيده، مورد پذيرائى گرم اكبرخان قرار گرفته، از طريق درياى كابل به پشاور برگشته، بتاريخ 17 جون وارد الهور شـــده و به اينترتيب، ماموريت او در

كابل به پايان ميرسد.

اين گزارش يا اثر او بنام "كابل" در سال 1841 در لندن به نشر مى رسد... اما براى شناخت بهتر از مفهوم "كابل" در آن زمان بهتر اســـت، برداشـــت او از "كابل" را خدمت دوســـتان ارايه كنم كه ضميمة اثر موصوف بوده و بعدا به اصل اثر بر گرديم كه فكر مى شـــود پـــس از "گزارش سلطنت كابل" توسط الفنســـتون، با اعتبار ترين ماخذ در

مورد امارت كابل در آنزمان باشد:

ياد داشت هاى در بارة كابلدر صحبت در بارة كابل، من به سلطنت وسيعى اشاره نمى كنم كه زمانى از مشـــهد تـــا دهلى و از بحر تا كشـــمير گسترش داشت. من فقط از قلمروى كوچك و شگوفانى ســـخن مى گويم كه اطراف پايتخت آن سلطنت متالشى شده را در بر مى گيرد. كابل بحيث يك شهر، اهميت خود را بيشتر از موقعيت آن مى گيرد كه محور تجارت است، نسبت به اينكه مهد حكومت باشد؛ اين موضوع با پيروزى انقالب هاى رابطه دارد كه صلح عمومى در افغانستان را از بين برده اســـت. با درنظرداشـــت مفاد اين موقعيت ممتاز، فقط چند محل ديگر در شـــرق امتياز چنين ميتروپوليس (ابرشهر) را دارند. با وجوديكه امتياز سياسى كابل نسبت به امتياز تجارتى آن كمتر اســـت، با آنهم (به علت ارتباط) با اين ابرشهرها افزايش يافته است، زيرا كابل ارتباطات سريع و منظمى با ممالك همجوار داشـــته و با معلومات درستى تامين مى شـــود كه در آنها چه مى گذرد. كابل در مقايسه با منابع وافر ســـرزمين هاى بيگانه، نـــه داراى ثروت و نه داراى توليدات فراوان هند و يا حتى بخارا است، اما داراى يـــك نژاد يا مردمانى اســـت كه به مراتب ســـخت تر از باشـــندگان هر يك از اين مناطق بوده و براى 8 يا 9 سده

حاكمان كابل را توانا ســـاخته تا بـــاالى ممالك اطراف حاكميت داشته باشند. يك رئيس پس از رئيس ديگرى از كوهها پائين شده، از پيروزى لذت برده و ثروت و عوايد سرزمين هاى اشـــغالى را جايزة شجاعت و پيروزى خود

ساخته است.

دوســـت محمد خان حاكم فعلى كابل فقط چند سال قبل لقب امير را نصيب خود ســـاخت. قلمـــرو او دربرگيرندة مملكتى (مناطقى) است از هندوكش تا جنوب غزنى و از باميان تا كوههاى خيبر. بخش شرقى يا جالل آباد افزودى جديدى در قلمرو او بـــوده و عوايد رئيس را از 18 به 24 لك روپيه در سال افزايش داده است. قلمرو او به حكومت هاى جداگانه و در بين پســـران او تقسيم شده است – يك سياست كه بيشتر عاقالنه است نسبت به اينكه متداول باشد. برادر او اميرخان كه حاكـــم غزنى بود، فوت نموده و آن ناحيه نيز توسط يكى از اعضاى خانوادة او اداره مى شود. تقســـيمات قرار زير اســـت: - ميرافضل خان پسر بزرگ حاكم زرمت، يك ناحية زراعتى در شـــرق غزنى؛ محمد اكبرخان سردار پسر محبوب او حاكم جالل آباد و رئيس غلجى ها مى باشـــد؛ اكرم خان در راس باميان، بهسود و هزاره هاى كه خراجگذار كابـــل اند؛ حيدرخان غزنى را دارد؛ پسر اميرخان رئيس كوهستان دراين اواخر از غزنى اخراج شـــد تا راه را براى پســـر امير باز كند؛ وقتى پسران ديگر كالن شـــوند، احتماال برادرزاده بازهم برطرف مى شـــود. خود امير كابل را اداره مى كنـــد، جائيكه او اكثرا مسكون بوده و برادر خود نواب جبارخان را دارد. او يك قطعة 45 تـــوپ دارد كه اكثريت آنها قابل اســـتفاده اند؛ حدود 2500 "جزالچى" يا پياده نظام، مجهز با يك تفنگ فتيلة كالن كه با يك تكيه (قنداق) استفاده مى شود؛ 12 يا 13 هزار اســـپ كه يك- دوازدهم آنهـــا قزلباش ها اند. حدود 9 هزار اينها بسيار موثر و كارا اند. 3 هزار سوار اسپ هاى حكومتى بوده و در زير يك سيستم افزودن نيروهاى نظامى بنام "حملة" پرداخت مى شـــوند كه در افغانستان نو بوده و درآن دوست محمد خان يك بخش بزرگ نيروى خود را براى دروغ گفتن در نظر مى گيرد. چنين اســـت گزارش مختصر وســـايل تعرضى و دفاعى موجود رئيس

كابل.

بصورت طبيعى ميتوان فرض كرد كه توجه و حسادت ملل اطـــراف بطرف يك مملكـــت داراى چنين موقعيت مهم مانند كابل جلب مى شود؛ رئيس كابل با وجود اينكه براى ادامة اشغالگرى هاى خارجى در يك مقياس بزرگ بسيار ضعيف اســـت، اما آنقدر قوت كافـــى دارد تا در مقابل حمالت تمام كسانيكه در اطراف او هستند، مقاومت كرده و طبيعت دشـــوار مملكت او براى سربازانش يك نيروى ميدهد كه او را از هر گونه خطرى رها مى سازد. جنگ با سيكه ها كه يك ملت بسيار قدرتمند است و تا زمانى ادامه خواهد يافت كه توسط روســـاى موجود اداره مى شوند، بصورت نمونه ياد آورى گرديد؛ اما كمپاين در هر جهت ديگر شـــايد منجر به پيروزى مشابه نشـــود، زيرا در اينجا دشـــمنى مذهبى مســـلمانان را انگيزه مى دهد تا به مقابل دشمنان دين خود بجنگند. بصورت واضح ديده مى شود كه رئيس كابل هيچ تصور دايمى در بارة اشـــغال سيكه ها در جلگه پشاور ندارد، توجه افغان ها احتماال به آن جهت برگردد، از ترس حاكم پنجاب كه شـــايد بدنبال اشـــغال كابل باشـــد؛ با آنهم شـــانس كم پيـــروزى دايمى براى نيروهاى ســـيكه درايـــن بخش ها وجـــود دارد. موقعيت دوست محمد خان خطرناك اســـت، زيرا او را وادار مى ســـازد كه منابع خويش را در تداركات دفاعى به مصرف برســـاند كه اين موضوع قـــدرت او را لنـــگان نموده و نارضائيتى پيـــروان او را افزايش مى دهد، عوائيدى كه در هيچ زمانى او نمى تواند بصورت آزاد پاداش دهد. توقف دشـــمنى با ســـيكه ها مى تواند او را از اين حالت خراب نجات دهد، با وجوديكه ايـــن امر مى تواند با اين ضررها همراه باشـــد: تعداد زياد قبايل مســـلمان باشندة كوههاى افغانســـتان شـــرقى كه تا وادى اندوس امتداد دارد و حاال حاكم كابل را بحيث قهرمان اسالم ميدانند، شايد بسادگى او را بحيث يك حاكم خـــود خواهى تصور كنند كه در جستجوى بزرگنمائى شـــخصى بوده و تب و تاب آنها را

بحيث كمك كنندة او كاهش ميدهد. دوست محمد خان از هيچ طرفى به استثناى شرق، حريف ديگرى ندارد.

موقعيت نظامى كابل طورى اســـت كه اگر حاكم شـــهر يكمقدار ثبات و يك اندازه پول در دســـت داشته باشد، هميشه مى تواند صاحب ســـربازان خوب باشد، با احتمال اينكه خدمت به مفاد تمويـــل كننده خواهد بود. در زمان شاه سابق مفاد پول پرداخته شده به دولت رسيد. در شرايط موجود، در اختيار قدرتى خواهد افتاد كه پيشروى كند و اين براى حاكم كابل هيچ نفـــوذ كوچكى در اين بخش

آسيا نخواهد داد.

مناطق كوهستانى هندوكش در شمال كابل هم براى رئيس كابل مشـــكالتى بوجود آورده تا قدرت خود را گسترش دهد و هم براى ديگران كه بـــاالى او حمله كنند. حاكم كندز مير مراد بيگ هيچ احســـاس دوستى قلبى با دوست محمـــد خان ندارد. اين امر از ترس قدرت او بر مى خيزد؛ زيرا اگر رئيس كابل در جاى ديگرى مصروف نباشـــد، بدون شـــك باالى او تهاجم پيروزمند خواهد كرد. مراد بيگ بيشـــتر در تاخت و تاز (چپاو) بهتر است تا جنگ. او ممكن است يك "چپاو" باالى باميان بعمل آورد، اما انتقام گيـــرى براى او ويرانگر خواهد بود. دولت هاى مســـتقل ازبيك در غرب كندز و بلخ مانند سرپل، شبرغان و ميمنه، كمترين اتحاد يا تفاهمى در بين يكديگر نداشـــته و بحيث اولين شـــكار در اختيار قدرتى قرار خواهند گرفت كه به آنها حمله كند. بخارا در شمال به علت موقعيت دور آن در دشـــت ها و خصوصيات تجارتى و مذهبى كه دارد، نگه داشته شده اســـت. حاكم آن در اين اواخر يك نماينده به كابـــل فرســـتاده تا رئيـــس كابل را بخاطـــر جنگ هاى پيروزمندش با سيكه ها مباركباد گويد. مير كندز احتماال و بدون اشـــتباه، شرارتى را از اتحاد آن دو استنباط كرده كه او را در بيـــن دو قدرتى قرار خواهـــد داد كه هر يك به تنهائـــى مى تواند او را از بين ببرد، امـــا توانائى آنها براى انجام چنين كارى، وقتى با وابستگى هاى خانوادگى يكجا شـــوند، بدون شك و ترديد است. لذا مراد بيگ تنفر خود از ايجاد اين اتحاد را اوال بواسطه تهديد دستگيرى نماينده و بعدا بواسطه مسدود ساختن راه كاروان ابراز كرده است؛ اما ســـوئ ظن هاى او از بين رفته و يا حداقل براى مدتى آرام شده و تبادل تحفه ها و بيانات دوستانه در بين روساى

كابل و كندز صورت گرفته است.

كندهار در غرب، در اختيار برادران رئيس كابل است كه به او احترام ابراز مى كنند، با وجوديكه آنرا در تمام اوقات به نمايش نمى گذارند. چند ســـال قبل وقتى شـــاه شجاع الملك در جســـتجوى اعـــادة امپراتورى از دســـت رفتة خويش بـــه كندهار نزديك مى شـــود. رئيس كابل فورا مرزهاى خويش را ترك كرده، با برادرانش يكجا شده و با بدست آوردن يك پيروزى، هم آنها و هم خود را نجات مى دهد. منافع مشترك باعث تحميل اين اقدامات گرديد؛ برخورد و روية روســـاى كندهار و كابل در مسايلى كه به رفاه عمومى خانواده مربوط مى شـــود، با يكديگر تطابق دارد. آنها خـــود را پائين تر از اميـــر ميدانند: آنها در پى مشـــورة او بحيث بزرگ خانوادة خويـــش بوده و وقتيكه مشوره داده شـــود، آنرا اطاعت مى كنند. با آنهم قضيه در مســـايل مربوط به روابط آنها با دولـــت هاى بيگانه چنين نيســـت. موضعگيرى به مقابل غرب، آنهـــا را از هرات و پارس به مخاطره مى اندازد؛ دراين زمان هشدار آنها باعث شـــده (حتى اگر در واقعيت هم در پى ناچيز شمردن برادر خويش در كابل نباشند)، برخالف تمايالت درونى خود،

حداقل در پى يك اتحادى با پارس باشند.

با آنهم اين يك ناراحتى موقتى بوده و ممكن اســـت يك توافق بر ســـر مســـئله هرات ميسر شـــود: درغيرآن، خود كندهار نيز شـــايد ســـقوط كند و از طريق آن منافع كابل شديدا صدمه ببيند. قزلباش ها يا جناح پارسيان مسكون در كابل با احساس موجود خود نميتواند يك وسيلة بيهوده در دست هاى شـــاه {پارس} براى تضعيف استقالل افغان ها در پايتخت خودشان باشند. دوســـت محمد دراين اواخر پرداخـــت براى اين مردان را كاهـــش داده و بازتاب آنرا

ميتوان در تشـــويق ايشان در دربار باز طورى مشاهده كرد كه هيچيك از آنها در جنگ هاى او كشـــته نشده اند؛ اما نياز او براى تمايل شايد اشتباه بوده و از اميدهاى مايوسانه براى تقاضاى تشـــويق سرچشـــمه گرفته باشد. او در تمام حوادث نگاه به اصل بزرگ سياسى را از دست داده است – يعنى كشـــانيدن از حيطة قدرت اين مردان براى آسيب رســـاندن به او، قبـــل از اينكه او آنهـــا را توهين كند. در جنـــوب، رئيس كابل هيـــچ چيزى براى تـــرس ندارد – مملكتى كه كوهستانى و در اكثر بخش ها لخت و بيحاصل است، در اختيار قبايل وحشى افغان قرار دارد كه تمام آنها مســـتقل از يكديگر انـــد؛ اگر آنها نتواننـــد قوت خود را افزايش دهند، دقيقا نمى توانند در بين دشمنان او چيز قابل

شمارى بحساب آيند.

وقتى سلطنت هاى بزرگ كابل و پارس در كنار هم بودند، يك تعامل معمول در بين ملل همســـايه در بين آنها وجود داشـــت. تمايل براى جلوگيرى از تجاوز سيكه ها در اين اواخر باعث شـــد تا روساى افغانســـتان در پى تجديد اين تعامل باشـــند، اما هيچ وقتى احساسات در بين افغان ها و پارس ها صميمى نبوده اســـت؛ هر گونـــه نزديكى براى همدردى با يكديگر، با درنظرداشـــت تفاوت عقيدة آنها بايد اجبارى و غيرطبيعى باشـــد. هـــر گونه رابطه در زمان حاضر اينگونه است، در حاليكه پارس بحيث يك سلطنت وجود دارد و افغانســـتان به اميرنشين هاى كوچك تجزيه شده است؛ هنوز اعمال نادر در خاطرة افغان ها تازه بوده و بعضى انديشـــه هاى مبهم شكوه پارســـيان در آغاز يك ســـلطنت جديد كه در مقابل روســـاى افغانستان قرار مى گيرد، باعث ترس و عجله در اضطراب آنها براى فرونشانى خشم شاه {پارس} مى شـــود. تعصب رئيس كابل براى دسترســـى به اين هدف با نگرانى (حقيقى يا نمايشـــى) او براى جنگ با دشمنان كافر او (سيكه ها) تسريع مى شود؛ اما قرار معلوم او فراموش كرده كه آنها را در بين هموطنان خود دشمنان بزرگتر خود معرفى كند. اين نيز دقيقا معلوم بود كه قدرت پارس مســـتحكم بوده و سرانجام براى او و تمام روســـاى حاكم بر كابل كشـــنده مى باشد. افغان ها توســـط كسانى اشغال شده كه آنها فكر مى كردند كمك كننده بوده است: زيرا باوجوديكه هر رياست يك حاكم دارد، مملكت بدون سر است؛ حســـادت طبيعى و نفرت ديرينه كه باعث تقســـيم قدرت شـــده، آنرا يك سرزمين غيراشغال شده نشان داده و سقوط آنرا شتاب كرده است. اشـــخاص عالقمند از روســـاى افغان خواســـتار اين خط سياسى شدند. پارس منافع آنرا ديد كه مى تواند داخل اين سرزمين شود؛ با مشورة ديگران، بسرعت به صداى ايشان با وعده هاى فراوان پاسخ داد كه عين مشاوران، خود عاليم مطلوب و مدارا خوانده شـــدند. با آنهم، شيوة تماس كه به گونة آقا و رعيت بوده و موجب شـــك و ترديد دوست

محمد خان مى گردد.

اگر تمام توجه به يك نقطه هدايت شود، هيچ چيزى بجز از يك حاكميت ســـالم نمى تواند اشتياق خود خواهانه و توطئه هاى ناراضيان را خورد و خمير سازد. دوست محمد خان در 11 سال گذشته نيرو جمع آورى كرده؛ اما افزايش قدرت او موجـــب توجه و نگرانى هاى شـــده كه دراين اواخر باعث كاهش شـــهرت او شده است. شاهان پارس و بخارا شـــايد او را بخاطر پيروزى در مقابل كافران تبريكى بدهند و ممكن است صادقانه هم باشد؛ اما او اين پيروزى را به بهاى گزافى خريده است – با سهمى از اموال رعيت و بازرگانان، با وجوديكـــه اين دو طبقه به نياز اقدامات او اعتراف كرده و حتى با وجد و ســـرور به پيروزى او اشاره مـــى كنند. جنگ ها بدون پول و افزايش مخارج و ماليات پيش برده نمى شود. از سرگيرى بعضى زمين هاى كه براى خيريه (وقـــف) داده بود كـــه وارث نداشـــت، انقضاى جاگيرهاى حاجى خان و كســـان ديگرى كه از او ناراض بودنـــد، يكجا با قرضه ها و جريمه هاى كه بعضا داوطلبانه گرفته شده بود و كاهش در مدد معاش ها وسايلى اند كه امير براى افزايش ارتش خود اســـتفاده كرده كه هنوزهم براى مملكت او بســـيار بزرگ اســـت. شواهد پيروزى در كمپاين او در كندهار و پشاور شايد او را هنوز متوجه مشكاالتش

نساخته باشد، اما از آنجائيكه برگشت ها...

... او را درمانـــده و خـــم نموده، تجربـــة او در حد افراط خطرناك بوده است. مواظبتى كه او باالى تمام شاخة ادارة خويش برقرار كرد، پيروزى او مستند است. تمام هدف او پول است؛ او با تمام دانشى كه مى تواند آنرا بدست بياورد، در جســـتجوى آن اســـت. او درآمد كامل خود را توسعه ميدهد، با وجوديكه خانوادة او در مقياس 5000 روپيه در هر ماه نگهدارى مى شود. قوة درك دوست محمد سريع است؛ دانش او در مورد شخصيت ها بسيار بزرگ بوده و او را نمى توان براى مـــدت طوالنى فريب داد. او بـــه هر فردى كه شكايت مى كند، گوش فرا ميدهد و آنهم با مدارا و حوصلة كه نســـبت به انصاف و عدالت او فوق العاده قابل تحسين است. او حتى در مسايل داراى خصلت پوچ و بيهوده بازهم از قانون (شرع) پيروى مى كند؛ اما نيازمندى هاى او تصاميم او را در مســـايل بزرگ لكه دار ساخته است، با وجوديكه اينها فقط ثروتمند ها و تعداد كم رعيت او را متاثر ســـاخته، كارهاى او باعث عدم رضائيت همگان نشـــده است. هيچ چيزى نمى تواند نشان دهندة برترى يك مرد بيشتر از توانائى او در مديريت تمام جوانب او باشد، طوريكه او با قدرت و

منابع چنان لنگان انجام مى دهد. حوصله و تاخير او حاكى از جاه طلبى او است؛ از آنجائيكه يك اقدام عجوالنه مى تواند براى او كشنده باشد، احتياط او فوق العاده بوده و ترديد او به آسانى ميتواند به اندازة ناتوانى تحريك شود، با وجوديكه بازتاب خـــودى مى تواند اعتماد بخـــود را بياورد. صلح با همسايگان شرقى او يقينا ميتواند باعث دوامدار شدن قدرت امير شـــده و او را قادر ســـازد تا ارتش و مصارف خود را كاهش دهد، اما از آنجائيكه شـــهرت او بيشتر از قدرتش شـــده، ممكن اســـت در طمع غلبه بر همسايگان غربى اش نسبت به دوستى با آنها باشد. اگر او كمتر سختگير مى بود، چنانچه قبل از تماس با ســـيكه ها چنين بود، ممكن بود كه قدرت خود را تحكيم كنـــد. صرفنظر از اينكه جنگ هاى مذهبى و حكومت او از يك روحية قوى ارتدوكسى بوجود

آمده و يا از جاه طلبى، پرسشى است كه بايد حل شود.وضع جناح ها و سياست كه امير دنبال كرده، اثرات منحصر

به فردى باالى قيمت ها و ذخيرة مملكت داشته است. مقدار غلة اخذ شده توســـط يك سرباز در زمان هاى قبلى بحيث پرداخت (تاديه) يا توسط يك مالك از زمين هايش بدون تغير مانده است؛ اما قحطى پول به حدى است كه ارزش غله به يكسوم و غالبا به نيم كاهش يافته است. اين وضع در رابطه به زمين هاى كابل، زمانى غيرمعمول و حتى شرم پنداشته مى شد؛ اما حاال ممكن است از 6 تا 7 سال خريدارى شده و در هر جا براى فروش اســـت. افغان ها در جريان سلطنت و به هنگام خدمت ايشان به پشاور، سند، كشمير و واليات ديگر رفته و با خود اندوخته هاى خود را مى آوردند. حاال چنين فرصت هاى در اختيار شـــان وجود ندارد: حاال كوهدامن، جالل آباد و لغمان همان سند و كشمير ايشان است؛ شكايت فقر و نيازمندى نســـبت به ســـابق بسيارعام شـــده است، با وجوديكه حاال تداركات را ميتوان با يك قيمت بسيار كمتر نسبت به جريان ســـلطنت خريدارى كرد. در زمان شاهان،

باشندگان قلمروهاى اطراف شهر، حكومت را به مبارزه مى خواستند؛ تاريخ تذكرات افتخارآميزى از مقاومت هاى دارد كه آنها به مقابل بابر، نادر و اشغالگران ديگر نشان داده اند. اما حاال استقالل آنها بدون مبارزه شكسته شده و سه يا چهار هزار خانوادة كوهســـتان از مملكت فرار كرده و در بلخ و وادى اكسوس (آمو) در جســـتجوى خانه اند. با آنهم هيچ گونه شواهدى وجود ندارد كه اين مهاجرت باعث كاهش مقدار غله شده باشـــد، با وجوديكه كوهستان قسما ذخيره كنندة شـــهر است، زيرا حاال صنعت بزرگتر مشخص كنندة زراعت پيشگان نسبت به سابق است. با يك عايدى 80 تا 90 لك روپيه كه (من فهميدم) مقدار درآمد شهزادگان سدوزى بوده، آنها از مجمموعه هاى كوچكى غافل مى شدند كه مى توانستند از چنين رعيت مشكلزا حاصل كنند؛ اما با يك عايد 24 يا 25 لك روپيه و با دشمنان خارجى كه بايد با آنها مقابله شود، نياز به يك قدرت بزرگتر در حكومت داخلى داشته و منجر به اطاعت شده، با وجوديكه رعيت زياد مطيع نمى باشند. اثرات آن هميچنان مى تواند اين باشـــد كه چه چيزى در هر

حكومت جستجو مى شود،

| نويســـنده: الكســـاندر برنز || برگردان: دكتـــور لعل زاد |

ادامه صـ 3

weekly

0786865006

pirozi.weekly@gmail.com

پار گرافيك

www.facebook.com/piroozi نشانى فيسبوك:

طراحى:

دوشنبه 26 عقرب 1393 خورشيدى ـ 5693 جمشيدىشمارة پى هم پنجاهم سال دومدور سوم نشراتى

لت و كوب خبرنگارانيك گام حكومت بة سوى طالبانى شدن؟!

| مصفطا بهنام |

نت م خشـــو قا ر ا و ر ما آ ، خير ا ى ها ه مـــا ر دو يت ها ال و ر د متـــى ن حكو ال و مســـو ى هـــان ال و مســـو و ســـت ا فته يا يش ا فز ا ، يتخت پاو نمى كنند ز بـــا ن با ز ، مت حكو يـــه ى پا بلندو لت ز ا . هند نمى د ن نشـــا مهمـــى كنـــش ا وشـــيد ر خو ن يو يز تلو ر نـــگا خبر يـــك ب كو ، فته گر ملى منيـــت ا به ط بو مر د ا فر ا ســـط توق ا قنـــد و ميـــل بـــا ب كـــو و لـــت تـــا قب متعا بـــه و ر نـــگا خبر و د ف شـــينكو كالى بر صا ز شـــهبا يد شـــد ب كـــو و لـــت ن آبه صى خصو ن يـــو يز تلو يك ل و مســـو ير مدن ال و مسو شـــى مو خا و ، ز كند ر د ر و خا م نان بيا نـــد ا مى تو هســـته گى آ به ، يـــك جه ر دن خفقـــا و ق ختنـــا ا كميـــت حا ز غـــا آ گـــر

. شد بايت عا ر و ن بيا ى د ا ز آ بـــه ن نســـتا فغا ا تعهد

ز ا ، ى ند و شـــهر و نى مد ى ى ها د ا ز آ ن د كركـــه ســـت ا مـــى نظا ســـى سا ا ى بنيه هـــاو ملى ن ا ر هـــم كا و ن نســـتا فغا ا ن ا ند و شـــهر

. هند ا مى خو ا ر ن آ ن نســـتا فغا ا لمللـــى بين اها ر با ، ن بيا ى د ا ز آ ، شـــته گذ ل ســـا 1 3 ر دا ر يى ســـيب ها ، آ ر كشو ط نقا ز ا خـــى بر ر دس ا هر يگر د و ن لبـــا طا ، د بـــو ه شـــد متقبل ي د ر كا ، ى د ا ز آ يـــن ا ى گلـــو به ن فگنـــا انيـــز ه گا ه گا و نـــد د بو شـــته ا گذ نينـــى خوبـــر د ر كا يـــن ا ن د ا د ر فشـــا ز ا مـــت حكور د ما ا ، د نمى كر يـــغ ر د ن ا ر نگا خبر ى گلـــو ، پســـين هفته ى و د ر د ه يژ و بـــه و ه ما يك بيش ، ن ا ر نـــگا خبر و ن بيا ى د ا ز آ ن يبـــا گرو ه ر پا ن متيـــا حكو ســـت د به ، همه ز ا تـــر گفته كه يى ن جا آ ز ا و ســـت ا ه شـــد نين خوست ا پيد ش ر بها ز ا ســـت نكو كه لى ســـا ند ابه ا ر ر مو ا م مـــا ز ، ى نو مـــت حكو ه ز تـــا و يش ا فز ا نى هـــا ا نگر ، ســـت ا فتـــه گر ســـت دمشـــكل و ها د ا ى د و ر يـــن ا كـــه نـــد فته ا يار د ن بيـــا ى د ا ز آ ن جـــا بـــه ينى هـــا فر آكه شـــد نبا ى ر ه بـــا و ند ا ر بهـــا ، ن نســـتا فغا اه د ر و آ ر با به ا ر ن آ ملى ت حد و مـــت حكو

. شد بار بـــه كا ز غـــا آ ز ا پيـــش حتـــا نى هـــا ا نگرد جو و ه ر با ين ا ر د ملـــى ت حد و مـــت حكوبه ه و گر و تيـــم ن فال گر ا مثال كه شـــت ا دتيم ر د كـــه خشـــمى ين ا با ، ســـد بر ت ر قدنى مد ى ى ها د ا ز آ ه ى يند آ ، ســـت پا بر ن نا آ

؟ د مى شو چى ى جـــا ، بـــه نى ها ا نگر ن همـــا ، نيـــز ينـــك اين ا يـــن بيش تر و ســـت ا قـــى با ن شـــا د خوكه د بو ه شـــد ز غا آ نـــى ما ز ز ا نى هـــا ا نگرن هما ر د ن ها يو يز تلو ز ا يكـــى به خى هـــا برن نشـــا عمال و ند د بو ختـــه تا نيـــز ن هـــا ما زن لفا مخا ن يبـــا گر ز ا ســـر كه نـــد د بو ه د ا د ( مســـتقيم غير يا و مســـتقيم ) ، ن بيـــا ى د ا ز آ

. ند ر و مى آ ن و بير

ى ا بر ، قعيت ا و بـــه گـــر ا ، يد جد مـــت حكوى د ا ز آ ع و مشـــر نا و مســـتقيم غير عيـــت ممنو ، ســـت نبسته ا كمـــر يشـــه ند ا و ن بيـــا ى هـــابـــر نت ها خشـــو بـــر ا بر ر د يـــد با كـــى ند ان مال عا و هد د ن نشـــا كنش ا و ، ن ا ر نـــگا خبرن د نى كر ا ند ز و ى ر كنا بر بـــا ا ر نت ها خشـــو

. ند سا بر ن ل شـــا عما ا ى ا سز به ، ن شا ، نـــى همه گا ى ى هـــا مند ر و با ، ن آ غيـــر ر در د ســـد نخســـتين كه د بو هـــد ا خو هميـــن ى د ا ز آ مه ى ا د ا و سعه تو و ش گســـتر بر ا برنـــه ى بد ز ا بخشـــى ، ن نســـتا فغا ا ر د ن بيـــا

. ســـت ا نى كنو مت حكو همين ر فتا ش ر و خو بهتـــر صر عنا كـــه يـــد گفت بار د نيـــز نـــى مد ى ى هـــا د ا ز آ بـــر ا بر ر دنفس ما ا ، نـــد ر ا د د جو و نـــى كنو مـــت حكوقلبى ن لفـــا مخا ز ا نـــى كال بخـــش ر حضـــوى گل ها كـــه د مى شـــو عث با ، ن بيا ى د ا ز آد شـــو ه د ا د ب آ به مينه ز ين ا ر د ى بيش تـــرنند بما قـــى با يى ال با ســـطح ر د نى ها ا نگر و

. شـــد نبا ر هكا بد ى ا به صد شـــى و گوى عضـــا ا همـــه ى كـــه ســـت ا يـــن ا بهتـــر يگر د ر كنـــا ر د ، ملـــى ت حـــد و مـــت حكوو ق حقو به ، ن ا ند و شـــهر نى مد ى ى ها د ا ز آيـــل قا مـــت حر ، يشـــه ند ا و ن بيـــا ى د ا ز آا ر ت عا طال ا بـــه ســـى ست ر د حق ، ند شـــوتنها نـــه و ند ر ا بد س پا ند و شـــهر هر ى ا بـــربيش تر ى نت ها خشـــو ع قـــو و ز ا كـــه يـــن ايش ما فر بـــا بر ا بر بل كه ، كننـــد ى گيـــر جلوســـعه ى تو و شـــد ر مينه ى ز ، نى نو قا ى هـــا

. كنند هم ا فر ا ر نه ها ســـا ر ، پســـين ل ســـا 1 3 ى نا ز ا ر د ر د ن بيا ى د ا ز آشـــته ا د كه يى نشـــيب ها و ز ا فـــر ر كنـــا ر دگ ر بز مـــل عا و د ر و ســـت آ د يك ، ســـت احيه ى و ر و ســـت ا نـــى كنو ى فت هـــا پيش رمهيا ا ر ى ند و شـــهر ر فكا ا ش ر و پر و د نتقـــا املى گ ر بز يه ى ما ســـر يك و ست ا خته ســـاهمين بـــه . د و مـــى ر ب حســـا به ى د فـــر و و مت ز حكو ا نى گر كســـا ا كه ســـت ا طر خا ، د ر و ســـت آ د ين ا با ، مت حكو ز ا ن و بير يا ، مى كند ا ر شـــكا آ يا و ن پنها شـــمنى د م عال اهم و ملى يه ى ما ســـر بـــه هم نـــد ا بد يـــد باه د كر نت خيا ر كشـــو ين ا ن ا ند و شهر ى د فرو د ر ا ند ا ر حق ين ا ، ى و ر هيچ به و ســـت اى ى ها د ا ز آ و ق حقـــو كه ين ا ى ا بـــر يد بابـــه ، ســـت ا ه د كـــر نقـــض ا ر ن ا ند و شـــهر

. د شو ت ا ز مجا و ه شـــد ه ند كشا ه گا د ا دبر نت ها بر خشـــو ا بر ر د ن د ا ن د نشـــا كنش ا و ، ن بيـــا ى د ا ز آ د ســـو بـــه و ن ا ر نـــگا خبرملى ت حـــد و مت كـــه حكو ســـت ا نى مو ز آز و پير يـــد با ، شـــد با مند ر و با ن آ بـــه گـــر اش مو خا ه ى ر با ر د ها ا چر ســـخ پا و يد آ ر بدشـــن و ر و ضح ا و ر طو بـــه ا ر ن ن شـــا ند ما

. د ر ا بد ئه ا ر ا