POSLOVNO PRAVO1. Kako mogu biti organizovani subjekti privrednog
prava? Subjekti privrednog prava mogu biti organizovani u
individualnom organizacionopravnom obliku - preduzetnici ili u
kolektivnom organizacionopravnom obliku - privredna drutva, banke i
druge finansijske organizacije, drutva za osiguranje, berze, javna
preduzea, zadruge, i dr. 2. Definiite pojam - preduzetnik. fiziko
lice koje je registrovano i koje radi sticanja dobiti u vidu
zanimanja obavlja sve zakonom dozvoljene djelatnosti, ukljuujui
umjetnike i stare zanate i poslove domae radinosti. 3. Definiite
privredno drutvo. pravno lice koje osnivaju osnivakim aktom pravna
i/ili fizika lica radi obavljanja djelatnosti u cilju sticanja
dobiti. 4. Objasnite pojam berza. pravno lice organizovano kao
akcionarsko drutvo koje obavlja djelatnost organizovanja trgovine
hartijama od vrijednosti i drugim finansijskim instrumentima na
berzanskom tritu, odnosno na berzanskom i vanberzanskom tritu.
5. Navedi pravne forme privrednih drutava. To su ortako drutvo,
komanditno drutvo, drutvo sa ogranienom odgovornou (DOO) i
akcionarsko drutvo (otvoreno i zatvoreno). 6. Koja je uobiajena je
podjela privrednih drutava? Uobiajena je podjela privrednih drutava
na drutva lica i drutva kapitala
7. Koja drutva spadaju u drutva lica, a koja u drutva kapitala?
U drutva lica spadaju ortako drutvo i komanditno drutvo, a u drutva
kapitala spadaju akcionarsko drutvo i drutvo s ogranienom
odgovornou.Navedi najmanje 2 karakteristike drutva lica. za
postojanje drutva nije bitan kapital, tako da se za ova drutva ne
trai minimalni novani deo osnovnog kapitala (s obzirom na
odgovornost lanova za obaveze drutva); 8.
injenice vezane za linost lanova (ortaka i komplementara) kao to
su smrt, poslovna neposobnost, istupanje iz drutva, iskljuenje,
esto vode prestanku drutva; dominiraju elementi intuitu
personae;
drutvo mora imati najmanje dva lana (ortaka kod ortakog drutva,
odnosno makar jednog komplementara i jednog komanditora kod
komanditnog drutva); lanovi drutva (ortaci, odnosno komplementari)
neogranieno solidarno odgovaraju za obaveze drutva;9. Navedi
najmanje 2 karakteristike drutva kapitala. drutvo svojom imovinom
odgovara za svoje obaveze, dok akcionari, odnosno lanovi ne
odgovaraju za obaveze drutva, ve samo snose rizik poslovanja drutva
do visine svog uloga u drutvo; drutvo kapitala ima osnovni kapital
podijeljen na akcije, odnosno udjele, a zakonom se propisuje
minimalni novani deo osnovnog kapitala; drutvom upravljaju i vode
poslove drutva organi drutva, a ne lanovi/akcionari neposredno;
promjena lanova nema nikakav uticaj na status drutva i prava i
obaveze ostalih lanova/akcionara;
10. Zbog ega je znaajno sjedite privrednog drutva? Znaaj
(odreenja) sejdita je viestruk: za odreivanje nadlenosti sudskih i
upravnih organa u parninom, vanparninom, izvrnom i upravnom
postupku u kome uestvuje privredno drutvo; za odreivanje nadlenosti
u steaju; za odreivanje mjesta sklapanja ugovora ako stranke u
ugovoru nisu navele to mjesto; za odreivanje mjesne nadlenosti
organa za vrenje nadzora nad zakonitou rada privrednog drutva; za
ispunjenje fiskalnih obaveza; za odreivanje mjerodavnog prava koje
e se primeniti na ugovor, prema pravilima meunarodnog privatnog
prava; za odreivanje nacionalnosti privrednog drutva, i dr.
11. Koje djelatnosti privredno drutvo moe obavljati. Privredno
drutvo moe obavljati sve zakonom dozvoljene djelatnosti.Imaju li
lica, koja uloe svoje ugovorene uloge u imovinu drutva, pravo na
vraanje uloga ili na kamatu na ulog u privredno drutvo? Lica koja
uloe svoje ugovorene uloge u imovinu drutva nemaju pravo na vraanje
uloga ili na kamatu na ulog u privredno drutvo. Plaanja privrednog
drutva po osnovu povlaenja i ponitenja akcija ili sticanja
sopstvenih akcija ili udjela, kao i druga plaanja tim licima u
skladu sa ovim zakonom ne smatraju se vraanjem uloga ili plaanjem
kamate na uloge. 13. ta znai solidarna odgovornost? povjerilac ima,
prema svom izboru, pravo da zahtijeva ispunjenje obaveze bilo od
glavnog dunika, bilo od solidarnih dunika (jednog, nekolicine ili
svih), bilo istovremeno od glavnog dunika i solidarnih dunika
(jednog, nekolicine ili svih), ne drei se pri tome reda, jer svi
odgovaraju istovremeno. Svi solidarni dunici nalaze se u istom
poloaju prema poveriocu. Povjerilac moe samo
12.
1
POSLOVNO PRAVOjednom naplatiti svoje potraivanje. Isplatom duga
od strane jednog solidarnog dunika od obaveze se oslobaaju svi
solidarni dunici. Tada, na isplatioca prelaze prava prema ostalim
solidarnim dunicima (pravo regresa).
14. Objasni pojam supsidijarna odgovornost. posebna vrsta
odgovornosti za tue obaveze koja nastaje na autonomnoj osnovi
(ugovorom izmeu privrednog drutvaglavnog dunika i drugog/drugih
lica-supsidijarnih dunika koaj preduzimaju odgovornost za njegove
obaveze). Supsidijarna odgovornost se razlikuje se od solidarne
odgovornosti, prije svega, u redosledu naplate. Ovde je, u prvom
redu odgovorno privredno drutvo, kao glavni dunik. Ako ono isplati
poverioevo potraivanje, ne nastaju dejstva supsidijarne
odgovornosti zato to nema duga. U sluaju da glavni dunik ne namiri
potraivanje poverioca, poverilac e pozvati na odgovornost
supsidijarne dunike radi naplate svog potraivanja. Ako ima vie
supsidijarnih dunika, oni su meu sobom solidarni (poverilac moe
naplatu svog potraivanja traiti od bilo kog supsidijarnog dunika
ili od svih istovremeno i zajedno). 15. ta podrazumijevamo pod
pojmom zastupanje privrednog drutva. Pod zastupanjem privrednog
drutva podrazumeva se vrenje pravnih poslova u pravnom prometu
(zakljuivanje ugovora i preduzimanje drugih pravnih radnji) i
obavljanje raznih procesnih radnji u postupku pred sudovima i
drugim organima, na osnovu ovlaenja za zastupanje, u ime i za raun
privrednog drutva. Na ovaj nain privredno drutvo stupa u
imovinsko-pravne odnose s treim licima, stie prava i preuzima
obaveze iz tih odnosa. 16. Ko moe zakonski zastupati DOO? Zakonski
zastupnik DOO je direktor, odnosno predsednik upravnog odbora
(zavisno od toga da li u strukturi organa drutva postoji direktor
ili upravni odbor).
17. Navedi lica koja imaju dunosti prema privrednom drutvu?
Dunosti prema privrednom drutvu imaju: svi ortaci ortakog drutva;
svi komplementari komanditnog drutva (ne i komanditori); kontrolni
lanovi DOO, odnosno kontrolni akcionari akcionarskog drutva (lica
koja sama ili zajedno sa drugim licima sa kojima djeluju
zajedno/zajedniko dejlovanje, ostvaruju kontrolni upravljaki uticaj
u drutvu na osnovu kapital uea ili na osnovu posebno zakljuenog
ugovora; ne i ostali lanovi, odnosno akcionari); zastupnici drutva;
lanovi upravnog odbora, lanovi izvrnog odbora, lanovi nadzornog
odbora, lanovi odbora revizora i interni revizor DOO i akcionarskog
drutva; lica koja imaju ugovorna ovlaenja da upravljaju poslovima
privrednog drutva; likvidacioni upravnik privrednog drutva (: lica
koja imaju dunosti prema privrednom drutvu).18. ta predstavljaju
poslovne knjige? Poslovne knjige predstavljaju jednoobrazne
evidencije o stanju i promjenama na imovini, obavezama i kapitalu,
prihodima i rashodima privrednih subjekata (uopte pavnih lica i
preduzetnika).Privredni subjekti poslovne promjene knjie na raunima
propisanim kontnim okvirom. Poslovne knjige su dnevnik, glavna
knjiga i pomone knjige 19. Objasnite pojam dvojnog knjigovodstva.
Dnevnik i glavna knjiga vode se po sistemu dvojnog knjigovodstva.
To znai da se svaka poslovna promjena istovremeno knjii u istom
iznosu na levoj strani (duguje) jednog rauna (konta) i desnoj
strani (potrauje) drugog ili drugih rauna; zbir svih knjienja na
lijevim i desnim stranama razliitih konta mora dati isti iznos i
zbog toga se primjenom sistema dvojnog knjigovodstva odmah pokazuje
da li su knjienja vrena ispravno.
20. ta spada u finasijske izvjetaje Finansijski izvejtaji su:
bilans stanja, bilans uspjeha, izvjetaj o tokovima gotovine,
izvjetaj o promjenama na kapitalu, napomene uz finansijske
izvjetaje, statistiki aneks. Bilans stanja predstavlja pregled
imovine (aktive), obaveza i kapitala (pasive) na odreeni dan. Pod
aktivom se podrazumeva lijeva strana bilansa koja pokazuje imovinu
(zbir svih u drutvo uloenih stvari i prava i gotovine i poslovanjem
tom imovinom stvorene nove imovine). Pod pasivom se podrazumeva
desna strana bilansa koja prikazuje kapital, kao zbir vrijednosti
svih sredstava stavljenih na raspolaganju privrednom drutvu. Dakle,
aktiva pokazuje upotrebu kapitala/konkretne forme u koje su
sredstva uloena (osnovna i obrtna sredstva), a pasiva obavetava o
poreklu sredstava sa kojima privredno drutvo raspolae (sopstveni i
pozajmljeni kapital). Bilans uspeha predstavlja pregled prihoda,
rashoda i rezultata ostvarenih u odreenom vremenskom periodu (dobit
ili gubitak). Dobit postoji ako je vrijednost ukupne aktive
privrednog drutva vea od vrijednosti njegove pasive (koja kod
drutava kapitala ukljuuje i vrijednost osnovnog kapitala). Tada,
skuptina drutva odluuje o upotrebi dobiti (dobit se moe
upotrijebiti za razliite namene, zavisno od potreba drutva i ne
mora se deliti iskljuivo njegovim lanovima). Ukoliko je pasiva vea
od aktive, drutvo iskazuje gubitak.21. Na koji nain za obaveze
drutva odgovaraju njegovi lanovi ortaci? za obaveze drutva
odgovaraju i njegovi lanovi ortaci solidarno cjelokupnom svojom
imovinom (dakle, ne samo onom imovinom koju su unijeli u drutvo
nego i onom imovinom koju nisu unijeli u drutvo), ako sa
povjeriocem nije drukije ugovoreno). ZOPD, za razliku od drutava
kapitala, kod ortakog drutva ne zahtijeva postojanje tzv.
minimalnog novanog dijela osnovnog kapitala (ovo, pre svijega,
usled neograniene solidarne odgovornosti ortaka cjelokupnom svojom
imovinom za obaveze ortakog drutva).
2
POSLOVNO PRAVO22. ta predstavlja ugovor o osnivanju ortakog
drutva? Ugovor o osnivanju ortakog drutva je osnivaki akt i najvii
opti akt drutva. Ugovor o osnivanju ortakog drutva sainjava se u
pismenoj formi i potpisuju ga svi osnivai drutva. Potpisi osnivaa
se ovjeravaju. Ugovor o osnivanju sadri: podatke o osnivaima;
poslovno ime i sejdite drutva; djelatnost drutva; oznaenje vrste i
vrijednosti uloga ortaka; i dr. (odredbe o pravima i obavezama
osnivaa, odnosno ortaka, uslovima i nainu utvrivanja i
rasporeivanja dobiti, poslovoenju i zastupanju, odluivanju ortaka,
izmjenama i dopunama ugovora o osnivanju, reavanju sporova,
prestanku drutva i sl.). Izmjene i dopune ugovora o osnivanju vre
se uz saglasnost svih ortaka drutva, ako tim aktom nije drukije
odreeno (odreenom veinom).
23. ta sve moe initi ulog ortaka u ortako drutvo? Ulog ortaka u
ortako drutvo moe biti u novcu, stvarima, pravima, radu ili
uslugama, koji su izvreni ili treba da budu izvreni. Ulozi ortaka
mogu, ali ne moraju biti jednake vrijednosti. 24. Koliki je udio
jednog ortaka u imovini drutva? Ortak ortakog drutva srazmjerno
svom unijetom ulogu u imovini drutva stie udio u drutvu (udio u
kapitalu, u pravima i obavezama). 25. Kako se donose odluke o
pitanjima koja predstavljaju redovnu djelatnost ortakog drutva?
Odluke o pitanjima koja predstavljaju redovnu djelatnost ortakog
drutva donose se veinom od ukupnog broja glasova ortaka 26. Ko ima
pravo da vodi poslove u ortakom drutvu? Pravo da vode poslove u
ortakom drutva (poslovoenje) imaju svi ortaci. 27. Kako se
rasporeuje dobit meu ortacima drutva? Dobit ortakog drutva
raspodjeljuje se meu ortacima drutva, u skladu s ugovorom o
osnivanju drutva. Pri izraunavanju dijela dobiti koji pripada
ortaku drutva uzima se u obzir uplata uloga koju je ortak drutva
izvrio u toku poslovne godine, srazmjerno vremenu koje je proteklo
od dana uplate.28. Koja su osnovna prava ortaka? Osnovna prava
ortaka su: uee u diobi dobiti drutva; uee u diobi raspodjeli
likvidacione ili steajne mase nakon prestanka drutva a po izmirenju
obaveza drutva; pravo raspolaganja udjelom; pravo preeg sticanja
udjela prilikom prenosa udjela; pravo na uee u donoenju odluka
(vrenje vlasnike funkcije; pravo na naknadu trokova koje je imao u
obavljanju poslova drutva, a koji su bili neophodni s obzirom na
okolnosti poslovanj; pravo na informisanje o radu drutva i stanju
poslovanja drutva; pravo na istupanje iz drutva; i dr. (podnoenje
tube za naknadu tete, pobijanje nezakonitih odluka).
29. Kada dolazi do prestanka svojstva lana ortakog drutva? Do
prestanka svojstva lana ortakog drutva dolazi: istupanjem iz
drutva, iskljuenjem, smru ortaka fizikog lica, otvaranjem steaja
nad nekim od ortaka pravnog lica, prenosom udjela u cjelosti drugom
licu, prestankom ortakog drutva, i dr. Ortak moe da se povue
(dobrovoljno istupi) iz drutva podnoenjem pisanog otkaza o
povlaenju. Pisani otkaz se podnosi najmanje est meseci pre isteka
poslovne godine, osim ako je osnivakim aktom drukije odreeno
(otkazni rok). Pravo na istupanje ne moe se ograniiti niti
iskljuiti.30. Navedi najmanje dva razloga prestanka rada ortakog
drutva. istekom vremena na koje je osnovano ili ispunjenjem cilja
osnivanja, odlukom ortaka o prestanku, neobavljanjem poslova
neprekidno u periodu od dvije godine, sudskom odlukom o prestanku i
nastupanjem bilo kojeg drugog dogaaja odreenog osnivakim aktom ili
ugovorom ortaka drutva koji ima za posljedicu prestanak drutva.
-
31. Navedi razliku izmeu komplementara I komanditora.
Komplementar- odgovara neogranieno za obaveze drutva, imaju status
ortaka ortakog drutva. Komplementar komanditnog drutva ne moe
prenijeti cijeli udjel ili dio svog udjela bez saglasnosti svih
komanditora i komplementara. Jedan ili vie komlementara vode
poslove komanditnog drutva. Komanditor- lice snosi rizik do visine
svog ugovorenog uloga. Komanditor komanditnog drutva moe prenijeti
dio svog udjela ili cijeli svoj udio prodajom, poklonom, nasljeem
ili na drugi nain. Komanditor ne moe vriti voenje poslova
drutva.
32.ne moe
Moe li komanditor vriti voenje poslova drutva?
ta mogu uraditi komanditori ako iz drutva istupe svi
komplemenatri, a novi komplementari nisu primljeni? Ako iz
komanditnog drutva istupe svi komplementari a novi komplementari
nisu primljeni u roku od 90 dana od dana istupanja posljednjeg
komplementara, komanditori mogu u daljem roku od 90 dana donijeti
jednoglasno odluku o promjeni pravne forme u drutvo s ogranienom
odgovornou ili akcionarsko drutvo, u skladu sa ovim zakonom.
33.
3
POSLOVNO PRAVOU komsluaju lan DOO moe odgovarati za obaveze
drutva? lan drutva sa ogranienom odgovornou ne odgovara za obaveze
drutva, osim do iznosa neunesenog uloga u imovinu drutva (dakle, za
obaveze DOO odgovara samo onaj lan drutva koji je upisao ulog a
nije ga saglasno zakonu, odnosno osnivakom aktu uplatio, odnosno
unio i to u visini razike uloga koji duguje drutvu).
Koji akt se primjenjuje u sluaju neusklaenosti izmeu osnivakog
akta drutva sa ogranienom odgovornou i ugovora lanova drutva? U
sluaju neusklaenosti izmeu osnivakog akta drutva sa ogranienom
odgovornou i ugovora lanova drutva primjenjuje se osnivaki akt
drutva. Koliko je minimalni iznos novanog dijela osnovnog kapitala?
Novani deo osnovnog kapitala DOO, na dan uplate iznosi najmanje
2.000 KM (dvije hiljade konvertibilnih maraka), od ega se najmanje
polovina uplauje na privremeni raun do registracije drutva, a
ostatak se uplauje na raun drutva u roku od dvije godine od dana
registracije. U kom obliku moe ulog u drutvo sa ogranienom
odgovornou. Ulog u drutvo sa ogranienom odgovornou moe biti novani
ili nenovani, ukljuujui i izvreni rad i pruene usluge drutvu. Kako
se izraava udio lana drutva sa ogranienom odgovornou? Udio se moe
izraziti procentom ili razlomkom i predstavlja odnos ukupne
vrijednosti svih uloga jednog lana u odnosu na uloge drugih lanova
i vrijednost osnovnog kapitala drutva. Koja je obaveza lana drutva
sa ogranienom odgovornou prije nego to ponudi svoj udio ili dio
udjela treem licu? lan drutva sa ogranienom odgovornou prije nego
to ponudi svoj udio ili dio udjela treem licu koje nije lice iz
lana 120. ZOPD, duan je da taj udio ili dio udjela ponudi drutvu.
Ko ini skuptinu drutva sa ogranienom odgovornou lanovi drutva sa
ogranienom odgovornou ine skuptinu. U kojim sluajevima se dri
sjednica skuptine lanova drutva sa ogranienom odgovornou? Sjednica
skuptine lanova drutva sa ogranienom odgovornou saziva se po
potrebi, a obavezno u sluajevima propisanim ovim zakonom, osnivakim
aktom ili ugovorom lanova drutva. Kada se saziva vanredna sjednica
skuptine lanova drutva sa ogranienom odgovornou? Vanredna sjednica
skuptine lanova drutva sa ogranienom odgovornou obavezno se saziva
i kada to u pisanom obliku zahtijevaju lanovi drutva koji imaju ili
zastupaju 10 % glasakih prava, ako osnivakim aktom ili ugovorom
lanova drutva nije odreeno da to pravo imaju i lanovi koji zajedno
imaju i manji procenat glasakih prava. Kako lanovi drutva sa
ogranienom odgovornou biraju direktora ili lanove upravnog odbora?
lanovi drutva sa ogranienom odgovornou biraju direktora ili lanove
upravnog odbora na sjednici skuptine, osim prvog direktora ili
lanova prvog upravnog odbora koji mogu biti odreeni osnivakim
aktom. Kako se bira predsjednik upravnog odbora drutva sa
ogranienom odgovornou? Upravni odbor drutva sa ogranienom
odgovornou ima predsjednika koga biraju lanovi upravnog odbora
veinom od ukupnog broja, ako osnivakim aktom drutva nije odreena
druga veina. Koliko puta godinje se odravaju redovne sjednice
upravnog odbora drutva sa ogranienom odgovornou? Upravni odbor
drutva sa ogranienom odgovornou odrava najmanje etiri redovne
sjednice godinje, od kojih jednu neposredno prije godinje skuptine
lanova drutva. Kako se donose odluke upravnog odbora drutva sa
ogranienom odgovornou? Odluke upravnog odbora drutva sa ogranienom
odgovornou donose se veinom glasova od ukupnog broja lanova odbora.
Na koji nain se bira interni revizor drutva sa ogranienom
odgovornou? Internog revizora i lanove odbora za reviziju bira
skuptina lanova drutva sa ogranienom odgovornou iz reda nezavisnih
lica u smislu ovog zakona. Prvi interni revizor i lanovi odbora za
reviziju odreuju se osnivakim aktom ili posebnim aktom osnivaa.
4
POSLOVNO PRAVONavedi najmanje dva razloga pretanka svojstva lana
drutva sa ogranienom odgovornou? - smru, - prestankom pravnog lica,
- istupanjem (povlaenjem) u skladu sa osnivakim aktom ili ugovorom
lanova drutva, - istupanjem (povlaenjem) uz povredu osnivakog akta
ili ugovora lanova drutva, - istupanjem (povlaenjem) u skladu sa
sudskom odlukom, - iskljuenjem u skladu sa sudskom odlukom, -
iskljuenjem u skladu sa osnivakim aktom ili ugovorom lanova drutva,
- prenosom udjela drugom licu i - u sluaju drugih dogaaja odreenih
osnivakim aktom ili ugovorom lanova drutva koji vode prestanku
svojstva lana drutva. 49. Definiite pojam akcionarsko drutvo.
Akcionarsko drutvo u smislu ovog zakona jeste privredno drutvo koje
osniva jedno ili vie pravnih i/ili fizikih lica u svojstvu
akcionara radi obavljanja odreene djelatnosti, pod zajednikim
poslovnim imenom, iji je osnovni kapital utvren i podijeljen na
akcije.
50.
Objasni pojam akcija Akcije su hartije od vrijednosti koje glase
na dio osnovnog kapitala akcionarskog drutva. Akcije se mogu
izdavati kako u materijalnom obliku, tako i voenjem u elektronskoj
formi. U savremenim uslovima voenje akcija u elektronskoj formi (u
Centralnom registru hartija od vrijednosti), je pravilo
(dematerijalazicija akcija).
51.52.
Kako se vri pretvaranje zatvorenog akcionarskog drutva u
otvoreno akcionarsko drutvo, odnosno otvorenog akcionarskog drutva
u zatvoreno akcionarsko drutvo?
Definii pojam akcije. Akcije su hartije od vrijednosti koje
glase na dio osnovnog kapitala akcionarskog drutva. Akcije se mogu
izdavati kako u materijalnom obliku, tako i voenjem u elektronskoj
formi. U savremenim uslovima voenje akcija u elektronskoj formi (u
Centralnom registru hartija od vrijednosti), je pravilo
(dematerijalazicija akcija). Akcije koje daju ista lanska prava u
akcionarskom drutvu ine istu klasu (rod) akcija. Razliite klase
postoje samo ako akcije daju razliita prava. Razliite klase su samo
tzv. obine (redovne) akcije (koje uvek ine jednu klasu) i
preferencijalne akcije (moe biti vie klasa preferencijalnih
akcija). 53. Navedi razlike izmeu obinih i povlatenih akcija.
Akcionarsko drutvo mora imati bar jednu obinu akciju . Obine akcije
daju akcionarima ista prava, a akcionar prava ostvaruje zavisno od
broja akcija koje posjeduje (pravo glasa, dividenda, uee u
raspodjeli likvidacionog vika). Obine akcije ne mogu se pretvoriti
u preferencijalne akcije ili druge hartije od vrijednosti. Obine
akcije akcionarskog drutva predstavljaju uvijek jednu klasu akcija.
Povlaene (preferencijalne) akcije akcionarskog drutva mogu biti
podijeljene u dvije ili vie klasa sa razliitim pravima (razliite
stope dividendi ili razliita participativna ili kumulativna prava
na dividende ili razliita prava na isplatu imovine drutva pri
likvidaciji). Preferencijalne (povlaene) akcije su akcije koje
njenim imaocima daju odreena povlaena prava u odnosu na imaoce
obinih akcija (u pogledu prvenstva isplate dividende, naplate kod
likvidacije drutva). Preferencijalne akcije mogu dati i pravo
pretvaranja tih akcija u obine akcije ili u drugu klasu
preferencijalnih akcija, kao i pravo prodaje tih akcija
akcionarskom drutvu, i dr. Preferencijalne akcije ne daju pravo
glasa na skuptini akcionara (pravo glasa imaju samo obine akcije).
Obine akcije akcionarskog drutva imaju istu nominalnu
vrijednost.Povlaene akcije akcionarskog drutva iste klase imaju
istu nominalnu vrijednost. Akcionarsko drutvo moe izdavati samo
akcije na ime. 54. Koje prednosti imaju preferencijalne u odnosu na
obine akcije? Prava akcionara sa povlaenim akcijama ukljuuju
naroito prednost u odnosu na obine akcije u pogledu prvenstva
isplate dividende (koja kod povlaenih akcija moe biti
participativna i kumulativna u skladu sa zakonom kojim se ureuje
trite hartija od vrijednosti) i kod prvenstva naplate prilikom
likvidacije drutva.
55.
Kako se odreuje broj odobrenih obinih akcija i broj odobrenih
povlaenih akcija svake klase? Broj odobrenih obinih akcija i broj
odobrenih povlaenih akcija svake klase odreuju se osnivakim aktom
akcionarskog drutva. Broj odobrenih akcija akcionarskog drutva ne
moe da bude vei od 50 % od broja izdatih obinih akcija u vrijeme
kada je ovaj broj odreen osnivakim aktom drutva. Akcionarsko drutvo
moe da izda sve ili samo dio svojih odobrenih obinih akcija, a
odobrene povlaene akcije bilo koje klase moe da ne izda, da izda
dio ili sve.
56.
Kako se mogu izdavati akcije otvorenog akcionarskog drutva?
5
POSLOVNO PRAVOAkcije otvorenog akcionarskog drutva pri poveanju
osnovnog kapitala mogu se izdavati putem privatne (zatvorene)
emisije i javne (otvorene) emisije. Privatna emisija akcija je
emisija namijenjena postojeim akcionarima i imaocima varanata i
zamjenljivih obveznica i/ili ogranienom broju institucionalnih
investitora kojima takav status utvrdi Komisija za hartije od
vrijednosti, u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se ureuje
trite hartija od vrijednosti. Javna emisija iz stava je emisija u
kojoj se upis i uplata akcija vri na osnovu javne ponude neodreenom
broju lica.
57.
Na koji nain se moe smanjiti osnovni kapital otvorenog
akcionarskog drutva? Odluku o smanjenju osnovnog kapitala otvorenog
akcionarskog drutva ponitenjem sopstvenih akcija kao i ponitenjem
akcija po drugim osnovima utvrenim osnivakim aktom drutva, donosi
skuptina akcionara. Odlukom o smanjenju osnovnog kapitala otvorenog
akcionarskog drutva utvruje se obim, cilj, vrsta i nain sprovoenja
smanjenja osnovnog kapitala. Odlukom o smanjenju osnovnog kapitala
otvorenog akcionarskog drutva mijenja se osnivaki akt. 58. Navedi
prava akcionara u skuptini drutva. Pravo uea u radu skuptine drutva
Pravo glasa u skuptini Pravo na dividendu Pravo raspolaganja
akcijama 59. Objasni princip proporcionalnosti kod glasanja
akcionara u skuptini drutva. Osnovni princip kod glasanja u
skuptini je princip proporcionalnosti. To znai da akcionari glasaju
srazmjerno nominalnoj (ili raunovodstvenoj vrijednosti, kod akcija
bez nominalne vrijednosti), pri emu svaka obina akcija daje pravo
na jedan glas, jer obine akcije (jednog akcionarskog drutva) imaju
istu nominalnu vrijednost .
60.
Objasni pojam dividenda Dividenda je, dakle, deo dobiti koje
drutvo ostvari koji se, po odluci nadlenog organa akcionarskog
drtva, distrubuira akcionarima, saglasno broju, vrsti i nominalnoj
vrijednosti akcija koje posjeduju (dividenda se ne moe plaati iz
osnovnog kapitala). Pravo na dividendu je pravo akcionara na uee u
raspodjeli dobiti drutva. Dividenda se plaa svim akcionarima
srazmjerno nominalnoj vrijednosti akcija, odnosno srazmjerno
raunovodstvenoj vrijednosti posjedovanih akcija Dividenda je, rekli
smo, udio akcionara u godinjoj dobiti drutva koja je raspoloiva za
raspodjelu. Dividenda se moe plaati u novcu, ali i u akcijama ili u
drugim hartijama od vrijednosti drutva ili akcijama tog drutva u
drugim drutvima kao i u drugoj imovini (moe i mjeovito, u akcijama
i novcu, npr.), osim ako osnivakim aktom drutva nije drukije
odreeno.
61.
Navedi organe akcionarskih drutava. Organi akcionarskih drutava
su skuptina, upravni odbor, odnosno direktor i nadzorni organ. Svi
ovi organi nisu u svakom sluaju obavezni u zavisnosti prvenstveno o
vrsti akcionarskog drutva tj. da li se radi o zatvorenom ili o
otvorenom akcionarskom drutvu; takoe zavisi od toga da li se radi o
kotiranom ili nekotiranom drutvu.
62.
Kada se saziva godinja skuptina? Skuptina akcionara saziva se i
odrava jednom godinje (godinja skuptina) najkasnije u roku od 90
dana od dana podnoenja finansijskih izvjetaja nadlenom organu za
svaku poslovnu godinu u skladu sa raunovodstvenim propisima ili est
mjeseci nakon zavretka poslovne godine. Godinja skuptina odrava se
na dan i u vrijeme utvreno osnivakim aktom, odnosno odlukom
upravnog odbora u skladu sa ovim zakonom i osnivakim aktom. Godinja
skuptina akcionara odrava se u sjeditu drutva, ako osnivakim aktom
akcionarskog drutva nije drukije odreeno.
63.
Na iji zahtjev se moe sazvati vanredna skuptinu akcionara?
Akcionarsko drutvo moe sazvati i vanrednu skuptinu akcionara, i to:
na zahtjev 1/3 lanova upravnog odbora ili bilo kog drugog lica koje
je ovlaeno osnivakim aktom da sazove vanrednu skuptinu, na zahtjev
likvidatora drutva, ako je drutvo u likvidaciji i po pisanom
zahtjevu akcionara sa najmanje 10 % akcija sa pravom glasa o
pitanju predloenom za vanrednu skuptinu.
64.
Kada se obavezno saziva vanredna skuptina akcionarskog drutva?
Skuptina akcionarskog drutva obavezno se saziva bez odgaanja, ako
se prilikom izrade finansijskih izvjetaja ili u drugim sluajevima
utvrdi da akcionarsko drutvo posluje sa gubitkom koji ne prelazi
iznos od 50 % osnovnog kapitala.
65.
Koliko najmanje, akoliko najvie lanova moe brojati upravbi odbor
u otvorenom akcionarskom drutvu? Broj lanova upravnog odbora
otvorenog akcionarskog drutva utvruje se osnivakim aktom. U
otvorenom akcionarskom drutvu upravni odbor ima najmanje tri lana a
najvie 15 lanova.
66.
Ako su glasovi upravnog odbora akcionarskog drutva pri
odluivanju jednako podijeljeni, iji glas je odluujui?
6
POSLOVNO PRAVOAko su glasovi upravnog odbora akcionarskog drutva
pri odluivanju jednako podijeljeni, odluujui je glas predsjednika,
osim ako osnivakim aktom ili statutom akcionarskog drutva nije
drugaije odreeno. 67. Ko bira lanove izvrnog odbora akcionarskog
drutva? Upravni odbor bira lanove izvrnog odbora. Izvrni odbor bira
se iz reda lica koja su lanovi upravnog odbora ili drugih lica, s
tim da lanovi ovog odbora ine manje od polovine lanova upravnog
odbora.
68.
U kom akcionarskom drutvu se Osnivakim aktom ili statutom
otvorenog akcionarskog drutva se mora odrediti da drutvo ima
internu reviziju i odbor za reviziju? Osnivakim aktom ili statutom
otvorenog akcionarskog drutva moe se odrediti, a kod otvorenog
akcionarskog drutva ije su akcije uvrtene na slubeno berzansko
trite, mora se odrediti da drutvo ima internu reviziju i odbor za
reviziju. Osnivakim aktom ili statutom zatvorenog akcionarskog
drutva moe se odrediti da drutvo ima internog revizora ili odbor za
reviziju.
69.
Kako se bira nezavisni revizor otvorenog akcionarskog drutva?
Nezavisni revizor otvorenog akcionarskog drutva bira se na redovnoj
godinjoj skuptini akcionara tekue godine za reviziju finansijskih
izvjetaja za narednu poslovnu godinu.Nezavisni revizor akcionarskog
drutva moe biti biran na period odreen u skladu sa zakonom kojim se
ureuje raunovodstvo i revizija.
70.
Kada nadleni sud moe naloiti prestanak drutva po zahtjevu
manjinskih akcionara?
Po zahtjevu manjinskih akcionara koji u akcionarskom drutvu
posjeduju najmanje 20 % akcija osnovnog kapitala drutva nadleni sud
moe naloiti prestanak drutva ili druge mjere, ako: - lanovi
upravnog odbora drutva ne mogu da vode poslove drutva, zbog podjele
ili drugih razloga, a akcionari drutva ne mogu da prekinu blokadu,
tako da se poslovi drutva ne mogu vie voditi u interesu akcionara
drutva, - su akcionari blokirani u odluivanju i na najmanje dvije
uzastopne godinje skuptine ne uspiju da izaberu lanove upravnog
odbora drutva, tako da se poslovi drutva ne mogu voditi u interesu
drutva, - lanovi upravnog odbora drutva, kao i lanovi drugih organa
drutva djeluju protivzakonito ili nepoteno prema akcionarima koji
podnose takav zahtjev i - se imovina drutva rasipa i umanjuje. 71.
Na koje naine se mogu povezati privredna drutva? Povezana privredna
drutva (putem kapitala, ugovora, mjeovita) organizuju se kao
koncern, holding, grupa drutava ili drugi oblik organizovanja u
skladu sa ovim zakonom. Privredna drutva mogu se povezivati
ugovorom i u druge oblike udruivanja (konzorcijum, klaster,
poslovna unija, poslovni sistem, pul i dr.), da bi olakala i
promovisala obavljanje privrednih djelatnosti koje ine njihovu
djelatnost, ali tako da lanice iz toga ne ostvaruju dobit.
72.
Navedi razliku izmeu vertikalnog I horizontalnog koncerna.
Vertikalni koncern (koncern sa elementima dominacije) postoji kad
se kontrolno (matino) drutvo i jedno ili vie podreenih (zavisnih)
drutava grupiu pod jedinstvenu upravu matinog drutva. Pretpostavka
zavisnosti je da matino drutvo ima u zavisnom drutvu veinsko uee.
Ovaj koncern moe nastati na dva naina: zakljuenjem ugovora i
faktikim putem (odgovarajuim kapital ueem). Horizontalni koncern
(koncern sa elementima jednakosti) postoji kad, drutva koja nisu
zavisna jedna od drugih, se stavljaju pod jedinstvenu upravu a da
time ne postanu zavisna jedna od drugog, ime formiraju koncern sa
elementima koordinacije (jednakosti). Ovaj koncern nastaje na
ugovornoj osnovi. 8. REORGANIZACIJA PRIVREDNOG DRUTVA - statusne
promjene i promjena pravne forme-nema pitanja 73. Steaj objasni
pojam Steaj je institut kolektivnog namirenja povjerilaca prodajom
cjelokupne imovine steajnog dunika, ime on prestaje da postoji kao
pravni subjekt. 74. Kada se na nad steajnim dunikom/subjektom
provodi steajni postupak? Steaj se sprovodi nad steajnim
dunikom/subjektom steaja koji je nesposoban za plaanje
(insolventnost). 75. Kada kaemo da je steajni dunik plateno
nesposoban? Steajni dunik je plateno nesposoban ukoliko nije u
stanju izvravati svoje dospjele i potraivane obaveze plaanja.
Smatra se da je steajni dunik plateno nesposoban ako 60 dana
neprekidno ne izmiruje svoje dospjele novane obaveze. 76. Ko
stvarno sprovodi steajni postupak?
7
POSLOVNO PRAVOSteajni postupak sprovodi stvarno nadleni sud na
ijem se podruju nalazi sjedite ili prebivalite steajnog dunika. 77.
Ko su uesnici u steajnom postupku? Uesnici u steajnom postupku su
steajni dunik/subjekt steaja (moe biti svaki privredni subjekt,
prema tome i svaki oblik privrednog drutva); steajni povjerilac
(lice koje na dan pokretanja steajnog postupka ima neobezbeeno
potraivanje prema steajnom duniku, a svojstvo stranke u steajnom
postupku stie od dana kada je prijava njegovog potraivanja
primljena u steajnom sudu); u steajnom postupku mogu da uestvuju i
tzv. trea lica (solidarni dunici, jemci i sl.). 78. Navedi organe
steajnog postupka Organi steajnog postupka su: steajni sudija,
privremeni steajni upravnik, steajni upravnik, skuptina
povjerilaca, privremeni odbor povjerilaca i odbor povjerilaca. 79.
Koje poslove obavlja steajni sudija? Steajni sudija vodi i upravlja
steajnim postupkom od podnoenja predloga za otvaranje do zavretka
steajnog postupka i pri tom vri prava i obaveze u skladu sa
odredbama ovog zakona; imenuje vjetaka u steajnom postupku,
privremenog steajnog upravnika, lanove privremenog odbora
povjerilaca i steajnog upravnika i vri pravni nadzor nad radom
privremenog steajnog upravnika i steajnog upravnika u skladu sa
odredbama ovog zakona. 80. Koja su ovlatenja i obaveze steajnog
upravnika? Steajni upravnik je ovlaten i obavezan bez odlaganja ui
u posjed imovine koja spada u steajnu masu, upravljati njome, po
mogunosti nastaviti poslovanje do izvjetajnog roita, ako to ne teti
steajne povjerioce, i unoviti je u skladu sa odlukom skuptine
poverilaca. Ukoliko je tipino za poslovanje i potrebno za njegov
nastavak, on je takoe ovlaten i prije odluke skuptine poverilaca u
tekuem poslovanju unoviti pojedine predmete, naroito robu. Steajni
upravnik moe na osnovu izvrnog reenja o otvaranju steajnog postupka
zahtjevati izruenje stvari koje se nalaze u posjedu steajnog dunika
kao i poslovnu dokumentaciju, ak i kad se ona nalazi u posjedu
treih. 81. Kada se saziva skuptina povjerilaca? Steajni sudija
saziva skuptinu povjerilaca. Sazivanje prve skuptine povjerilaca
vri se u okviru odluke o otvaranju steajnog postupka. Dalje
skuptine povjerilaca se moraju sazvati ako to zatrai steajni
upravnik, odbor povjerilaca ili najmanje pet povjerilaca koji
zajedno zastupaju najmanje petinu prijavljenih iznosa potraivanja.
82. Koji povjerioci imaju pravo glasa? Pravo glasa u skuptini
povjerilaca imaju povjerioci koji su prijavili svoja potraivanja, a
koje nije osporio steajni upravnik ili koji od povjerilaca sa
pravom glasa.
83. Kako se donose odluke na skuptini povjerilaca?Odluke se
donose apsolutnom veinom prisutnih povjerilaca, s tim da suma
iznosa potraivanja povjerilaca koji su glasali za odluku mora biti
vea od polovine sume iznosa potraivanja prisutnih povjerilaca. 84.
Koje grupe povjerilaca moraju biti zastupljene u skuptini
povjerilaca? U odboru povjerilaca moraju biti zastupljene sljedee
grupe povjerilaca: steajni povjerioci sa najviim potraivanjima,
steajni povjerioci sa malim potraivanjima, predstavnici radnika
steajnog dunika i razluni povjerioci. Za lanove odbora mogu biti
postavljene i osobe koje nisu povjerioci ako bi svojim strunim
znanjem mogle doprinijeti radu odbora. 85. Ko moe izabrati odbor
povjerilaca? Skuptina povjerilaca moe iz kruga povjerilaca izabrati
odbor povjerilaca. Radi zatite interesa povjerilaca steajni sudija
moe do izbora odbora povjerilaca, ukoliko je potrebno, postaviti
privremeni odbor povjerilaca. lanove privremenog odbora skuptina
povjerilaca moe promijeniti. 86. Koja su prava i obaveze odbora
povjerilaca? Odbor povjerilaca je duan podravati i nadzirati
steajnog upravnika u njegovom poslovodstvu. Odbor ima pravo
zahtijevati od steajnog upravnika podnoenje izvjetaja i polaganje
rauna, kao i pravo da vri neposredne kontrole. Odluke odbora
povjerilaca donose se prostom veinom glasova prisutnih lanova.
Odbor povjerilaca na sjednicama odluuje o pitanjima koja su vezana
za njihovu oblast aktivnosti. Steajni sudija po slubenoj dunosti
saziva prvu sjednicu odbora povjerilaca na prijedlog steajnog
upravnika ili veine lanova odbora povjerilaca. lanovi odbora
povjerilaca na prvoj sjednici biraju predsjednika. 87. Kada odbor
povjerilaca moe sazvati sjednicu? Odbor povjerilaca moe odrati
sjednicu ako je prisutna veina ukupnog broja lanova odbora. Odluke
se donose veinom glasova prisutnih lanova, a ako su glasovi
podijeljeni, odluuje steajni sudija. Odbor povjerilaca moe da odlui
da odri sjednicu odbora povjerilaca bez prisustva steajnog
upravnika 88. Ko je ovlaten za pokretanje steajnog postupka?
8
POSLOVNO PRAVOSteajni postupak se pokree pismenim prijedlogom.
Za podnoenje prijedloga su ovlateni steajni dunik i svaki onaj
povjerilac koji ima pravni interes za sprovoenje steajnog postupka.
Povjerilac je duan u prijedlogu prilaganjem odgovarajue
dokumentacije uiniti vjerovatnim svoje potraivanje i platenu
nesposobnost steajnog dunika. 89. Ako je steajni dunik pravno lice,
u kom roku je u sluaju nastupanja platene nesposobnosti duan bez
odlaganja podnijeti prijedlog za otvaranje steajnog postupka?
Ukoliko je steajni dunik pravno lice, organ ovlaten za
zastupanje je u sluaju nastupanja platene nesposobnosti duan bez
odlaganja podnijeti prijedlog za otvaranje steajnog postupka.
Prijedlog se mora podnijeti u roku od 30 dana od dana nastupanja
platene nesposobnosti.90. Koje su posljedice pokretanja steajnog
postupka po status steajnog dunika, organa i zaposlenih steajnog
dunika? Posledice pokretanja steajnog postupka po status steajnog
dunika, organa i zaposlenih steajnog dunika su viestruke: prestaje
poslovna sposobnost i ograniava se pravna sposobnost steajnog
dunika; pravni posao raspolaganja stvarima i pravima koja ulaze u
steajnu masu, koji je steajni dunik zakljuio posle pokretanja
steajnog postupka, ne proizvodi pravno dejstvo, osim u sluaju
raspolaganja za koja vae opta pravila pouzdanja u javne knjige, a
druga strana ima pravo da zahtjeva vraanje protivinidbe iz steajne
mase kao steajni poverilac; punomoja koja je dao steajni dunik, a
koja se odnose na imovinu koja ulazi u steajnu masu, prestaju
pokretanjem steajnog postupka; prestaju prava direktora, zastupnika
i punomonika, kao i organa upravljanja i nadzornih organa steajnog
dunika i ta prava prelaze na steajnog upravnika; pokretanje
steajnog postupka je razlog za otkaz ugovora o radu koji je steajni
dunik zakljuio sa zaposlenima a steajni upravnik odluuje o otkazu
ugovora o radu i moe, pored zaposlenih kojima nije dat otkaz
ugovora o radu, da zaposli potreban broj lica radi okonanja
zapoetih poslova ili radi voenja steajnog postupka uz saglasnost
steajnog sudije; uz poslovno ime steajnog dunika, pri potpisivanju,
dodaje se oznaka "u steaju", sa naznaenjem novog rauna preko kojeg
se vri poslovanje steajnog dunika; otvara se novi raun preko kojeg
e se vriti poslovanje steajnog dunika a gase se svi dotadanji rauni
steajnog dunika; prestaju prava lica koja su bila ovlaena da
raspolau sredstvima sa rauna steajnog dunika; i dr. 91. Koje su
posljedice pokretanja steajnog postupka na potraivanja? Posledice
pokretanja steajnog postupka na potraivanja, takoe, su viestruke:
prvo, danom pokretanja steajnog postupka, sva potraivanja
poverilaca prema steajnom duniku, koja nisu dospela, smatraju se
dospelim; drugo, nenovana potraivanja konvertuju se u novana; tree,
potraivanja prema steajnom duniku koja imaju za predmet povremena
davanja, postaju jednokratna (novana) potraivanja; etvrto, za
neobezbeena potraivanja, obraunavanje ugovorenih kamata prestaje
danom podnoenja predloga za pokretanje steajnog postupka, a za
obezbeena potraivanja obraunava se kamata, ako je ugovorena, ali
samo do visine vrijednosti imovine koja slui za obezbeenje
potraivanja; peto, prijavljivanjem potraivanja prekida se
zastarelost potraivanja koje postoji prema steajnom duniku, dok se
zastarelost potraivanja steajnog dunika prema njegovim dunicima
prekida danom pokretanja steajnog postupka (ne tee godinu dana); i
dr. (potraivanja pod odlonim uslovom namiruju se iz steajne mase
ako odloni uslov nastupi do pravosnanosti reenja o glavnoj diobi
steajne mase, a ukoliko odloni uslov ne nastupi do tada, gase se, a
sredstva se rasporeuju na ostale poverioce, srazmjerno visini
njihovih potraivanja. Potraivanja vezana za raskidni uslov namiruju
se ako poverioci takvih potraivanja prue obezbeenje da e vratiti
primljeno ako nastupi raskidni uslov, do pravnosnanosti reenja o
konanoj diobi steajne mase). 92. Koja imovina ulazi u steajnu masu?
Steajna masa je celokupna imovina steajnog dunika u zemlji i
inostranstvu na dan pokretanja steajnog postupka, kao i imovina
koju steajni dunik stekne tokom steajnog postupka. 93. Koji je rok
za prijavu potraivanja? Reenjem o pokretanju steajnog postupka
odreuje se (i) rok za prijavu potraivanja (ne moe biti dui od 60
dana od dana objavljivanja oglasa o pokretanju steajnog postupka) i
pozivaju se poverioci da prijave svoja potraivanja. 94. Kako se
naziva lice koje ima pravo na izdvajanje stvari koja ne pripada
steajnom duniku? Izluni poverilac je lice koje ima pravo da trai da
se odreena stvar, koja mu pripada a koja se nalazi kod steajnog
dunika po nekom pravnom osnovu, izdvoji (izlui) iz steajne mase.
Izluiti se mogu pokretne i nepokretne stvari koje se mogu
identifikovati, koje ne pripadaju steajnom duniku a koje se nalaze
kod njega po nekom pravnom osnovu (ugovor o zakupu, posluzi i sl.),
dok one stvarnopravno pripadaju izlunom poveriocu (vlasnik,
zakupodavac, poslugodavac, ostavodavac, i sl.). 95. ta predstavlja
razluno pravo? Razluno pravo u steajnom postupku je pravo odvojenog
namirenja razlunog poverioca iz posebne steajne mase. Otvaranje
steajnog postupka ne utie na pravo odvojenog namirenja razlunog
poverioca iz imovine steajnog dunika. To je pravo prioritetnog
privilegovanog namirenja, koje je obezbeeno pravom hipoteke ili
zaloge ili nekim drugim odgovarajuim pravom. Razluni poverioci su
privilegovani poverioci steajnog dunika, jer namiruju svoja
potraivanja bez obzira na tok i rezultate steajnog postupka.
Razluni poverilac nije steajni poverilac, ve zahvaljujui svom
razlunom pravu kojim je blagovremeno obezbeeno potraivanje iz nekog
obligacionog odnosa namiruje se prema pravilima koja bi vaila i da
dunik nije pao pod steaj.
9
POSLOVNO PRAVO96. Kada se pristupa prodaji steajne mase?
Unovavanju steajne mase pristupa se na osnovu zakljuaka o unovenju
steajne mase koji donosi steajni sudija (mogu prigovor steajnog
upravnika ili odbora poverilaca). Prodaja imovine vri se, po
pravilu, javnim nadmetanjem, a izuzetno i javnim prikupljanjem
ponuda ili neposrednom pogodbom (ako je to odbreno od odbora
poverilaca). 97. Objasni pojam: steajni redovi. Sistem steajnih
redova znai postojanje hijerarhije redova prilikom namirenja
steajnih poverilaca (red stariji po rangu ima prioritet namirenja,
pa tek kad se on namiri ide se u sledei red namirenja; unutar istog
reda namirenja, pak, vlada sistem srazmjernosti (namirenje
srazmjerno visini potraivanja). Steajni redovi su rasporeeni na
sledei naiin: u prvi isplatni red spadaju potraivanja po osnovu
trokova steajnog postupka (sudski trokovi, trokovi zakupa posle
pokretanja steajnog postupka, nagrade i naknade steajnom upravniku,
kao i drugi izdaci za koje je zakonom predvieno da se namiruju kao
trokovi steajnog postupka); u drugi isplatni red spadaju,
neisplaene neto zarade zaposlenih kod steajnog dunika u iznosu
minimalnih zarada za poslednju godinu pre pokretanja steajnog
postupka i neisplaeni doprinosi za penzijsko i invalidsko
osiguranje zaposlenih za poslednje dve godine pre pokretanja
steajnog postupka; trei isplatni red ine, potraivanja po osnovu
javnih prihoda dospelih u poslednja tri meseca pre pokretanja
steajnog postupka, osim doprinosa za penzijsko i invalidsko
osiguranje zaposlenih; i, etvrti isplatni red predstavljaju,
potraivanja ostalih steajnig poverilaca. 98. ta ini ine steajnu
masu koja se deli steajnim poveriocima? Novana sredstva steajnog
dunika na dan pokretanja steajnog postupka, novana sredstva
dobijena nastavljanjem zapoetih poslova i novana sredstva ostvarena
unovenjem stvari i prava steajnog dunika, kao i potraivanja
steajnog dunika naplaena u toku steajnog postupka, ine steajnu masu
koja se deli steajnim poveriocima (diobna masa). 99. Objasni pojam
Reorganizacija privrednog drutvoa/steajnog dunika koje je
nesposobno za plaanje. Reorganizacija predstavlja institut steajnog
prava koji se sprovodi nad privrednim drutvom/steajnim dunikom koje
je nesposobno za plaanje, kada su ispunjeni uslovi za otvaranje
steajnog postupka a sa ciljem njegovog spaavanja, na osnovu
poslovnopravnog aranmana sa poveriocima koji se naziva plan
reorganizacije a koji prihvata sud. NISU POSTOJALA PITANJA A DANAS
SMO OZNACILI ZUTIM ODGOVORE
9.2.2. Sadrina plana reorganizacije
Plan reorganizacije, koji se sainjava u pismenoj formi, sadri:
kratak uvod, u kojem su uopteno objanjeni djelatnost koju steajni
dunik obavlja i okolnosti koje su dovele do finansijskih tekoa;
popis mera i sredstava za realizaciju plana, kao i detaljan opis
mera koje je potrebno preduzeti i nain na koji e se reorganizacija
sprovesti; visinu novanih iznosa ili imovinu koja e sluiti za
potpuno ili delimino namirenje potraivanja i vremensku dinamiku
plaanja; opis postupka prodaje imovine i namenu prihoda od prodaje;
rokove za izvrenje plana reorganizacije; spisak lanova organa
upravljanja i iznos njihovih naknada; spisak strunjaka koji e biti
angaovani i iznos naknada za njihov rad, kao i iznos naknade za rad
steajnog upravnika; godinje finansijske izvjetaje za prethodnih pet
godina; finansijske projekcije, ukljuujui projektovani bilans
uspeha, bilans stanja i izvjetaj o novanim tokovima za narednih pet
godina; datum poetka primene plana reorganizacije; i dr.9.2.3. Mere
za realizaciju plana reorganizacije
Steajnim planom naroito se moe :ostaviti steajnom duniku svu ili
dio njegove imovine radi nastavljanja poslovanja steajnog dunika,
prenijeti dio ili svu imovinu steajnog dunika na jedno ili vie ve
postojeih lica ili lica koja e tek biti osnovana, steajnog dunika
pripojiti drugom licu ili spojiti s jednim ili vie lica, prodati
svu ili dio imovine steajnog dunika, sa ili bez razlunih prava,
raspodijeliti svu ili dio imovine steajnog dunika izmeu
povjerilaca, izvriti pretvaranje potraivanja u uloge, odrediti nain
namirenja steajnih povjerilaca, namiriti ili izmijeniti razluna
prava, smanjiti ili odgoditi isplatu obaveza steajnog dunika,
obaveze steajnog dunika pretvoriti u kredit, preuzeti jemstvo ili
dati drugo osiguranje za ispunjenje obaveza steajnog dunika, 10
POSLOVNO PRAVO urediti odgovornost steajnog dunika nakon
zavretka steajnog postupka, izdati nove akcije i sl. Mere za
realizaciju plana reorganizacije su: zadravanje celokupne imovine
iz steajne mase ili njenog dijela; prodaja imovine iz steajne mase
ili prenos takve imovine na ime namirenja potraivanja; zatvaranje
neprofitabilnih pogona ili promjena djelatnosti; raskid ili izmjena
optereenih ili nepovoljnih ugovora ili zakupa; odlaganje otplate
dugova ili obezbeivanje otplate u ratama; izmjena rokova
dospelosti, kamatnih stopa ili drugih uslova zajma ili instrumenata
obezbeenja; oprost dugova u celini ili delimino; izvrenje ili
izmjena zalonog prava; pretvaranje neobezbeenih zajmova u obezbeene
zajmove; davanje u zalog neoptereene imovine; pretvaranje duga u
akcijski kapital; uzimanje novog kredita; pribavljanje nove
investicije; osporavanje i ponitenje potraivanja koja nisu pravno
valjana; namirenje dospelih potraivanja; otputanje zaposlenih;
ustupanje neoptereene imovine na ime namirenja potraivanja;
spajanje ili pripajanje dva ili vie pravnih lica; i dr. 9.2.4.
Postupak donoenja plana reorganizacije
Steajni dunik moe steajni plan podnijeti zajedno s predlogom
otvaranja steajnog postupka. Nakon otvaranja steajnog postupka
steajni plan imaju pravo steajnom sudu podnijeti steajni upravnik i
steajni dunik. Nee se uzeti u obzir plan koji se podnose sudu nakon
zavrnog roita. Ako je na skuptini povjerilaca steajnom upravniku
naloena izrada steajnog plana, on je duan taj plan podnijeti
steajnom sudu u roku od 30 dana od dana odravanja skuptine
povjerilaca. Sud moe produiti rok za podnoenje plana za jo 30 dana
pod odreenim okolnostima. Sa steajnim upravnikom u izradi plana
savjetodavno sarauje odbor povjerilaca, ako je osnovan, i dunik
pojedinac.9.2.4.1. Osnova za sprovoenje plana reorganizacije
Osnova za sprovoenje sadri odredbe o tome kako e se planom
izmijeniti pravni poloaj steajnog dunika i drugih uesnika u
postupku.Plan ukljuuje opis naina, vremena i iznosa do kog
povjerioci s osiguranim pravima i druge vrste povjerilaca trebaju
biti isplaeni ili namireni na neki drugi nain, konverzije
potraivanja povjerilaca u kapital steajnog dunika, novog zaduivanja
dunika i vrste garancija koje e biti ponuene svakoj od kategorija
povjerilaca i novih investitora, kao i naina na koji e oni biti
isplaeni u cijelosti ili zatieni od teta koje mogu biti rezultat
primjene plana, stepena do kog se duniku moe oprostiti njegov dug;
naina kompenzacije koji se nudi svim kategorijama te razlika u
smislu raspodjele u sluaju likvidacije dunika; finansijskih
prognoza i vrsta mjera koje trebaju da se preduzmu da bi se
povratila profitabilnost preduzea dunika; naina izvrenja
reorganizacija, posebno u vezi s organizacionim, upravljakim,
finansijskim, tehnikim mjerama i mjerama za smanjenje broja
zaposlenih; izvora finansiranja i finansijskog plana za primjenu
steajnog plana, ukljuujui poveanje osnovnog kapitala i duga, kao i
drugih mjera koje su preduzete u skladu sa ovim zakonom. 9.2.4.2.
Razvrstavanje uesnika u steajnom planu
Uesnici u steajnom planu razvrstavaju se pri utvrivanju njihovih
prava u grupe. Povjerioci s razliitim pravnim poloajem razvrstavaju
se u steajnom planu u posebne grupe. Kod toga treba razlikovati:1.
2. 3. prestaju povjerioce s pravom odvojenog namirenja, ako plan
zadire i u njihova prava, steajne povjerioce koji nisu nieg
isplatnog reda, steajne povjerioce pojedinih niih isplatnih redova,
ako njihova potraivanja ne prema Zakonu o steaju. 11
POSLOVNO PRAVO
Povjerioci istog pravnog poloaja mogu se svrstati u grupe prema
istovrsnosti privrednih interesa. Takvo razvrstavanje mora da se
temelji na valjanim razlozima. U planu e se navesti kriterijumi za
razvrstavanje. Posebnu grupu inie zaposleni ako sudjeluju kao
steajni povjerioci s potraivanjima koja nisu neznatna. Posebne
grupe mogu da se oblikuju od povjerilaca s malim potraivanjima.
9.3. LikvidacijaSvrha i predmet likvidacionog
postupkaLikvidacioni postupak se sprovodi nad pravnim licima. On
slui potpunom namirenju svih povjerilaca pravnog lica unovenjem
njegove imovine. Nakon sprovedene likvidacije i namirenja
povjerilaca, preostala imovina pravnog lica dijeli se lanovima
srazmjereno njihovom ueu u vlasnitvu.
Likvidacioni postupak se sprovodi u sljedeim sluajevima: 1. ako
je pravnom licu izreena mjera zabrane obavljanja djelatnosti zbog
neispunjavanja uslova za obavljanje djelatnosti, a u roku odreenom
u izreenoj mjeri ne ispuni te uslove, odnosno ne promijeni
djelatnost; 2. ako su prestali postojati prirodni i drugi uslovi za
obavljanje djelatnosti; 3. ako je istekao rok za koji je pravno
lice osnovano; 4. ako se pravosnanom odlukom suda utvrdi nitavost
upisa u registar; 5. odlukom skuptine, odnosno lanova; 6. ako
pravno lice nije organizovano u skladu sa zakonom; 7. u drugim
sluajevima utvrenim zakonom. 9.3.1. Pokretanje postupka
Prijedlog za pokretanje likvidacionog postupka mogu podnijeti:
organ ovlaten za zastupanje, osniva odnosno ovlateni lan pravnog
lica, sud koji vodi registar, drugi subjekti odreeni zakonom. Uz
obrazloen prijedlog predlaga je duan dostaviti potrebnu
dokumentaciju. Organi likvidacionog postupka su: likvidacioni
sudija i likvidacioni upravnik (likvidator).
12
POSLOVNO PRAVO 9.3.2. Otvaranje likvidacionog postupka i
imenovanje likvidacionog upravnika Nakon to razmotri prijedlog za
pokretanje likvidacionog postupka i utvrdi osnovanost istog, sud
donosi rjeenje o otvaranju likvidacionog postupka i imenovanju
likvidacionog upravnika. Rjeenje iz prethodnog stava objavljuje se
u "Slubenom glasniku Republike Srpske". Likvidacionog upravnika
imenuje likvidacioni sudija. Za likvidacionog upravnika moe se
imenovati lice koje raspolae potrebnom strunou i potrebnim
iskustvom. 9.3.4. Dunosti i prava likvidacionog upravnika
Likvidacioni upravnik je duan odmah nakon stupanja na dunost
izvriti popis imovine, sainiti bilans stanja i popis povjerilaca.
Likvidacioni upravnik je duan pred nadlenim sudom zajamiti tanost i
potpunost podataka. Likvidacioni upravnik je duan bez odlaganja
uzeti u posjed imovinu pravnog lica i ovlaten je i obavezan na
unovavanje imovine. Prava treih lica na predmetima i pravima
imovine se moraju uzeti u obzir. Ukoliko su ispunjene pretpostavke
za sprovoenje steajnog postupka, likvidacioni upravnik je duan u
roku od 15 dana podnijeti prijedlog za otvaranje steajnog postupka.
Likvidacioni upravnik odgovara za sve tete koje povjeriocima ili
lanovima pravnog lica nastanu zbog zakanjelog podnoenja prijedloga.
Iz likvidacione mase likvidacioni upravnik je duan prvo izmiriti
trokove likvidacionog postupka. Naknada trokova likvidacionog
upravnika i nagrada za rad odreuje se u skladu sa lanom 237 Zakona
o steajnom postupku. 9.3.5. Dioba Ukoliko su potraivanja
povjerilaca za koje ne postoji izvrni naslov sporna, likvidacioni
upravnik tog povjerioca upuuje da pokrene parnicu u roku od 15 dana
radi dokazivanja osnovanosti potraivanja.
Nakon izmirenja trokova postupka, likvidacioni upravnik izmiruje
potraivanja povjerilaca.
13
