104
GAELIC PLAN 2017–2022 CRIDHE CEÒL COIMHEARSNACHD CÀNAN CULTAR CÀIRDEAS CLIÙ PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 AIR ULLACHADH FO EARRANN 3, ACHD NA GÀIDHLIG (ALBA) 2005 CREATED UNDER THE TERMS OF SECTION 3, ACHD NA GÀIDHLIG (ALBA) 2005 Air aontachadh le Bòrd na Gàidhlig, 3 Dàmhair 2017 Approved by Bòrd na Gàidhlig, 3 October 2017

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

CRIDHE

CEÒL

COIMHEARSNACHD

CÀNAN

CULTAR

CÀIRDEAS

CLIÙ

PLANA GÀIDHLIG2017–2022

AIR ULLACHADH FO EARRANN 3, ACHD NA GÀIDHLIG (ALBA) 2005

CREATED UNDER THE TERMS OF SECTION 3, ACHD NA GÀIDHLIG (ALBA) 2005

Air aontachadh le Bòrd na Gàidhlig, 3 Dàmhair 2017Approved by Bòrd na Gàidhlig, 3 October 2017

Page 2: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

FACAL-TOISICH, 4 STRUCTAR A’ PHLANA, 6 1 RO-RÀDH, 10

1.1 Gàidhlig ann an Alba agus ann an Slèite, 10 1.2 Eachdraidh Shabhal Mòr Ostaig, 101.3 Poileasaidh cànain Shabhal Mòr Ostaig, 121.4 Lèirmheas goirid air a’ Phlana 2012-2017, 141.5 Co-chomhairle phoblach, 15 2 DLEASTANASAN BUNAITEACH , 20

2.1 Aithne, 222.1.1 Aithne chorporra, 222.1.2 Soidhnichean, 242.2 Conaltradh, 252.2.1 Conaltradh pearsanta, 25 2.2.2 Fàilteachas, 302.2.3 Fòn, 312.2.4 Conaltradh sgrìobhte, 32 2.2.5 Foirmichean, 33 2.2.6 Modhan gearain, 34 2.3 Luchd-obrach, 35 2.3.1 Trèanadh, 35 2.3.2 Ionnsachadh cànain, 36 2.3.3 Ceannas, 40 2.3.4 Fastadh, 41 2.3.5 Sanasachd, 43 2.4 Foillseachaidhean, 45 2.4.1 Dàimh phoblach agus na meadhanan, 45 2.4.2 Stuth clò-bhuailte, 45 2.4.3 Làrach-lìn, 46 2.4.4 Clò Ostaig, 47 2.5 Luchd-tadhail, 48 2.5.1 Cùrsaichean goirid, 482.5.2 Co-labhairtean, 50 2.5.3 Taisbeanaidhean ealaine, 51 2.6 Dealbhadh cànain, 52 2.6.1 Leasachaidhean, 52 2.6.2 Saoghal na Gàidhlig, 54 2.6.3 Stiùireadh air dealbhadh cànain, 55 2.6.4 Buidhnean co-cheangailte ri Sabhal Mòr Ostaig, 56 2.6.5 Rannsachadh, 58 3 A’ CUIDEACHADH RI BHITH A’ CUR PLANA NÀISEANTA NA GÀIDHLIG AN GNÌOMH, 62

3.1 Ionnsachadh cànain, 62 3.1.1 An dachaigh, 62 3.1.2 Foghlam, 64 3.1.3 Foghlam inbheach, 65

PREFACE, 4 PLAN STRUCTURE, 6 1 INTRODUCTION, 10

1.1 Gaelic in Scotland and in Sleat, 10 1.2 The history of Sabhal Mòr Ostaig, 10 1.3 Sabhal Mòr Ostaig’s Language Policy, 12 1.4 Review of the Gaelic Language Plan 2012-2017, 141.5 Public consultation, 15 2 CORE COMMITMENTS, 20

2.1 Identity, 22 2.1.1 Corporate identity, 22 2.1.2 Signage, 24 2.2 Communication, 252.2.1 Personal communication, 25 2.2.2 Reception, 30 2.2.3 Telephone, 31 2.2.4 Written communication, 32 2.2.5 Forms, 33 2.2.6 Complaints procedure, 34 2.3 Staffing, 35 2.3.1 Training, 35 2.3.2 Language learning, 36 2.3.3 Management, 40 2.3.4 Recruitment, 41 2.3.5 Advertising, 43 2.4 Publications, 45 2.4.1 Public relations and media, 45 2.4.2 Printed material, 452.4.3 Website, 46 2.4.4 Clò Ostaig , 472.5 Visitors, 48 2.5.1 Short courses, 48 2.5.2 Conferences, 50 2.5.3 Art exhibitions, 51 2.6 Language planning, 52 2.6.1 Development, 52 2.6.2 The Gaelic world, 54 2.6.3 Guidance on language planning, 55 2.6.4 Organisations associated with Sabhal Mòr Ostaig, 562.6.5 Research, 58 3 HELPING IMPLEMENT THE NATIONAL PLAN FOR GAELIC, 62

3.1 Language acquisition, 62 3.1.1 The home, 62 3.1.2 Education, 64 3.1.3 Adult education, 65

CLÀR-INNSE | CONTENTS

2

Page 3: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

3.2 Cleachdadh Cànain, 65 3.2.1 Anns a’ choimhearsnachd, 66 3.2.2 Anns an àite-obrach, 67 3.2.3 Anns na meadhanan, 68 3.2.4 Anns na h-ealainean, 69 3.2.5 Ann an turasachd, dualchas is cur-seachadan, 703.3 Inbhe Cànain, 71 3.3.1 Ìomhaigh bhrosnachail, 71 3.3.2 Faicsinneachd na Gàidhlig, 72 3.3.3 Ag ullachadh phlanaichean Gàidhlig, 73 3.4 Corpas Cànain, 74 3.4.1 Cur ri meud corpas na Gàidhlig, 74 3.4.2 Leasachadh buntainneachd is cunbhalachd na Gàidhlig, 75 4 LEASACHADH A’ CHLÀIR-OIDEACHAIDH AN-DIUGH ’S SAN ÀM RI TEACHD, 78 4.1 Co-theagsa agus ro-innleachd acadaimigeach, 784.2 Com-pàirteachasan foghlaim, 80 4.3 Solaradh clàir-oideachaidh agus leasachaidhean, 80 4.4 Rannsachadh, 81 4.5 Solaradh clàir-oideachaidh, 83 4.5.1 Ionnsachadh cànain (inbhich), 83 4.5.2 Ionnsachadh cànain (clann sgoile, an òigridh agus oileanaich), 85 4.5.3 Cùrsaichean goirid Shabhal Mòr Ostaig, 86 4.5.4 Na h-ealainean Gàidhlig, 87 4.5.5 Foghlam àrd-ìre agus for-cheum, 88 4.5.6 Leasachadh Dreuchdail Leantainneach, 89 4.5.7 Foghlam sgoile thràth-bhliadhnaichean agus ro- sgoile Gàidhlig, 90 4.5.8 Trèanadh airson nam meadhanan, 91 4.5.9 Gàidhlig ann an rannsachadh, 92 5 A’ CUR A’ PHLANA AN GNÌOMH, 96

5.1 Clàr-ama, 96 5.2 Foillseachadh a’ phlana, 96 5.3 Ullachadh rianachd airson am plana a chur an gnìomh, 96 5.4 Maoineachadh, 96 5.5 Ath-bhreithneachadh, 97 EÀRR-SGRÌOBHAIDHEAN, 98 1. Structar ceannais Shabhal Mòr Ostaig, 98 2. Sgrìobhainn poileasaidh cànain Shabhal Mòr Ostaig, 100 3. Fiosrachadh greimeachaidh, 103

3.2 Language use, 65 3.2.1 In the community, 66 3.2.2 In the workplace, 67 3.2.3 In the media, 68 3.2.4 In the arts, 69 3.2.5 In tourism, heritage and recreation, 70 3.3 Language status, 71 3.3.1 Positive image, 71 3.3.2 Visibility of Gaelic , 72 3.3.3 Preparing Gaelic language plans, 73 3.4 Language corpus, 74 3.4.1 Expanding the Gaelic corpus , 743.4.2 Developing relevance and consistency of Gaelic, 75 4 PRESENT AND FUTURE CURRICULUM DEVELOPMENT, 78

4.1 Context and academic strategy, 78 4.2 Partnerships, 80 4.3 Curriculum provision and developments, 80 4.4 Research, 81 4.5 Curriculum provision, 83 4.5.1 Language learning (adults), 83 4.5.2 Language learning (school children, young people and students), 854.5.3 Sabhal Mòr Ostaig’s short courses, 86 4.5.4 The Gaelic arts, 87 4.5.5 Higher and post-graduate education, 88 4.5.6 Continuing Professional Development , 89 4.5.7 Gaelic medium, early years and pre-school education, 90 4.5.8 Media training, 91 4.5.9 Gaelic in research, 92 5 IMPLEMENTING THE PLAN, 96

5.1 Timetable, 96 5.2 Publishing the plan, 96 5.3 Administrative arrangements for implementing the plan, 965.4 Funding , 96 5.5 Monitoring, 97 APPENDIXES, 98

1. Sabhal Mòr Ostaig’s management structure, 98 2. Sabhal Mòr Ostaig’s language policy document, 100

3. Contact information, 103

3

Page 4: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

creativepro.com

FACAL-TOISICHPREFACE

Tha e a’ toirt toileachas dhomh a bhith a’ cur an dàrna Plana Gàidhlig a rinneadh leis a’ Cholaiste fa ur comhair. Tha àite sònraichte aig Sabhal Mòr Ostaig ann an saoghal na Gàidhlig mar an t-Ionad Nàiseanta airson Cànan agus Cultar na Gàidhlig agus mar chom-pàirtiche ann an Oilth-igh na Gàidhealtachd is nan Eilean. ’S e ath-bheothachadh na Gàidhlig màthair-adhbhar an t-Sabhail agus tha a’ Ghàidhlig aig cridhe na Colaiste. Tha am plana seo ga fhoillseachadh aig an aon àm ri Ro-innleachd ùr na Colaiste (2017–22) agus ris an treas Plana Nàiseanta Gàidhlig aig Bòrd na Gàidhlig (2017–22), agus tha dlùth-dhàimh eatarra. Mar Ionad Nàiseanta na Gàidhlig agus mar phrìomh ionad ionnsachaidh is cleach-daidh a’ chànain, tha comas againn mòran de dh’amasan a’ Phlana Nàiseanta a lìbhrigeadh. Le luchd-obrach eòlach, ealanta agus le goireasan barraichte, tha sinn làn-uidheamaichte airson a bhith a’ neartachadh suid-heachadh a’ chànain ann am foghlam, sna h-ealainean, sna meadhanan, ann an coimhearsnachdan agus ann an leasachadh eaconamach. Bidh sinn a’ cleachdadh na Gàidhlig mar chànan làitheil an àit’-obrach, mar mheadhan conaltraidh agus mar mheadhan teagaisg, ionnsachaidh, rannsachaidh is

trèanaidh. Tha gach cùrsa a bhios a’ Cholaiste a’ tabhann air a theagasg tron Ghàidhlig, nì a tha gar dèanamh eadar-dhealaichte bho ionad foghlaim treas-ìre sam bith eile san dùthaich. Tha poileasaidh Gàidhlig làidir agus brìoghmhor aig a’ Cholaiste, stèidhichte air feallsanachd agus prionnsapail dealbhadh cànain agus tha bun-structar againn airson am poileasaidh sin a chur an gnìomh. Tha am plana ùr seo a’ soilleireachadh mar a bhios Sabhal Mòr Ostaig a’ cur a’ chànain gu feum mu thràth agus ag innse dè tha dùil againn a dhèanamh sna làithean ri teachd gus togail air ìre follaiseachd is cleachdadh na Gàidhlig. Tha earrann sa phlana a bhios a’ sealltainn mar a tha sinn am beachd na cùrsaichean is na modalan a bhios sinn a’ tairgse ann an Gàidhlig a leudachadh. Ged a tha inbhe nàiseanta is eadar-nàiseanta aig Sabhal Mòr Ostaig, tha sinn a’ creidsinn gu mòr ann an com-pàirtea-chas is co-obrachadh agus bidh sinn ag obair gu dlùth ris an riaghaltas, ri Bòrd na Gàidhlig, ri comhairlean ionadail agus ri ionadan is buidhnean poblach eile gus ar rùintean a choileanadh agus gus am Plana Gàidhlig ùr seo a chur gu buil.

4

Page 5: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

creativepro.com

I have pleasure in presenting this, the second Gaelic Plan produced by the College. Sabhal Mòr Ostaig has a key role in the Gaelic world as the National Centre for Gaelic Language and Culture and as an academic partner in the University of the Highlands and Islands. Language regeneration is Sabhal Mòr’s raison d’ȇtre and Gaelic is at the heart of the College. This plan has been prepared simultaneously with the College’s new Strategic Plan (2017–22) and with Bòrd na Gàidhlig’s third National Gaelic Language Plan (2017–22), and the three documents are interlinked. As the National Centre for Gaelic and the primary centre for language acquisition and usage, Sabhal Mòr Ostaig has the capability to deliver many of the aims of the National Plan. With a highly-experienced and skilled workforce and with unrivalled facilities, we are well-equipped to strengthen the position of the language in education, the arts, the media, within communities and in economic development. We employ Gaelic as the everyday language of the workplace, as the medium of communication and as the medium of teaching, learning, research and training. Each course the College offers is taught in Gaelic, something that differentiates us from any other third-level educational

provider in the country. The College has a strong and robust Gaelic policy based on language-planning principles and guidelines and we have an infrastructure in place which allows that policy to be given effect. This new plan describes how Sabhal Mòr Ostaig deploys the language at present and sets out what we intend to do in the future to enhance the profile and usage of the language. There is a section in the plan that specifies how we intend to extend the courses and modules we already offer. Although Sabhal Mòr Ostaig has a national and international reputation, we recognise the value of partnerships and collaboration and we shall work closely with national and local government, Bòrd na Gàidhlig, and other public bodies and institutions to realise our aspirations and to put this new Gaelic Plan into practice.

An t-Ollamh Boyd Robasdan Prionnsapal na Colaiste

5

Page 6: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

STRUCTAR A’ PHLANA1 RO-RÀDH

Bheir a’ chaibideil seo seachad fiosrachadh mu Achd na Gàidhlig agus mar a chuireas buidhnean poblach rithe le bhith ag ullachadh phlanaichean Gàidhlig. Tarraingidh i dealbh farsaing de Shabhal Mòr Ostaig, de dh’eachdraidh a’ phoileasaidh cànain aige agus de dhleastanasan na Colaiste an-diugh.

2 DLEASTANASAN BUNAITEACH

Cuiridh a’ chaibideil seo an cèill na nì Sabhal Mòr Ostaig gus cleachdadh na Gàidhlig adhartachadh san obair aige. Bheir sin a-steach:

• aithne • conaltradh• luchd-obrach• foillseachaidhean• luchd-tadhail• dealbhadh cànain

3 A’ CUIDEACHADH RI BHITH A’ CUR PLANA NÀISEANTA NA GÀIDHLIG AN GNÌOMH

Seallaidh a’ chaibideil seo mar a chuidicheas Sabhal Mòr Ostaig ri bhith a’ cur Plana Nàiseanta na Gàidhlig an gnìomh. Tha amasan na Colaiste stèidhichte air na ceithir prionnsapail ann an dealbhadh cànain agus ag amas air a’ Ghàidhlig adhartachadh ann an

• ionnsachadh • cleachdadh• inbhe• corpas

4 LEASACHADH A’ CHLÀIR-OIDEACHAIDH AN-DIUGH IS SAN ÀM RI TEACHD

Tha a’ chaibideil seo sònraichte do dh’ionad foghlaim mar a tha Sabhal Mòr Ostaig agus seallaidh i mar a bhios a’ Cholaiste a’ cur ri Plana Nàiseanta na Gàidhlig agus ris an Stiùireadh Reachdail airson Foghlaim Ghàidhlig tron chlàr-oideachaidh aice. Tha uallach air a’ Cholaiste leasachaidhean a dhèanamh air a’ chlàr-oideachaidh aige a bheir na cothroman as fheàrr do luchd-ionnsachaidh na Gàidhlig agus do dhaoine ann am foghlam tro mheadhan na Gàidhlig.

5 A’ CUR A’ PHLANA AN GNÌOMH

Soilleirichidh a’ chaibideil seo mar a thèid Plana Gàidhlig Shabhal Mòr Ostaig a chur an gnìomh agus mar a thèid a mheas sna bliadhnaichean ri teachd.

PLAN STRUCTURE1 INTRODUCTION

This chapter gives an overview of the Gaelic Language Act and how public bodies contribute to it with the preparation of Gaelic language plans. It will also provide a general picture of Sabhal Mòr Ostaig, explaining in detail the history of the College’s language policy and its objectives today.

2 CORE COMMITMENTS

This chapter sets out how Sabhal Mòr Ostaig will increase the use of Gaelic in its work. This includes the following:

• identity • communication• staff• publications• visitors• language planning

3 HELPING IMPLEMENT THE NATIONAL PLAN FOR GAELIC

This chapter demonstrates how Sabhal Mòr Ostaig will help in implementing the National Plan for Gaelic. The targets are based on the four principles of language planning, and Gaelic will be promoted by increasing

• language acquisition • language use• status• corpus

4 PRESENT AND FUTURE CURRICULUM DEVELOPMENTS

This chapter is unique to an educational institution like Sabhal Mòr Ostaig and it demonstrates how Sabhal Mòr Ostaig contributes to the National Plan for Gaelic and the Statutory Guidance on Gaelic EducationGinealach Ùr na Gàidhlig in its curriculum. The College is obliged to develop its curriculum to provide the best learning opportunities to Gaelic learners and students in Gaelic-medium education.

5 IMPLEMENTING THE PLAN

This chapter explains how Sabhal Mòr Ostaig’s Gaelic Language Plan is going to be implemented and how outcomes will be monitored in future.

6

Page 7: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

7

Page 8: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

creativepro.com

8

Page 9: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

1

9

Page 10: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

RO-RÀDHAnn an 2005, fhuair Achd na Gàidhlig (Alba) 2005 làn-aonta ann am Pàrlamaid na h-Alba, leis an amas a bhith ‘securing the status of the Gaelic language as an official language of Scotland commanding equal respect to the English language.’ Fon achd seo, chaidh Bòrd na Gàidhlig a stèidheachadh le uallach airson leasachadh na Gàidhlig ann an Alba air fad. Mar phàirt den dleastanas sin, dh’iarradh am Bòrd air buidhnean poblach planaichean Gàidhlig a sgrìobhadh dhaibh fhèin. Chuir Sabhal Mòr Ostaig a’ chiad phlana Gàidhlig aige air bhog anns a’ Ghearran 2012 agus a-nis, ann an 2017, tha sinn toilichte an dàrna plana againn a thoirt dhan Bhòrd. Tha sinn an dùil gun cuir am plana Gàidhlig seo gu mòr ri amasan Plana Nàiseanta na Gàidhlig agus ri Achd na Gàidhlig fhèin ann a bhith a’ toirt na Gàidhlig air adhart gu nàiseanta.

1.1 GÀIDHLIG ANN AN ALBA AGUS ANN AN SLÈITE

Aig a’ Chunntas-sluaigh ann an 2011, bha 57,375 a dhaoine ann an Alba aig an robh comas bruidhinn na Gàidhlig agus bha 29,681 a dhaoine eile ann aig an robh tomhas de thuigse no de dh’eòlas air a’ chànan. Bha 3,981 neach ann a bhruidhneadh, a leughadh no a thuigeadh a’ Ghàidhlig anns an Eilean Sgitheanach is Loch Aillse – 34% de shluagh na sgìre seo. B’ e Slèite an aon pharaiste anns an Eilean Sgitheanach far an robh an àireamh de luchd-labhairt air èirigh aig an àm, le 344 a dhaoine a bha comasach air a’ Ghàidhlig a bhruidhinn (38.74% den t-sluagh), meudachadh de 33 bho 1991 agus 4 bho 2001. Chan eil teagamh nach e Sabhal Mòr Ostaig a b’ adhbhar dhan àrdachadh sin ann an Slèite nach fhacas ann an eilean sam bith eile. Tha buaidh anabarrach air a bhith aig a’ Cholaiste air beatha, cànan is eaconamaidh na sgìre bho chaidh a stèidheachadh. Tha sin ri fhaicinn anns an dùblachadh a tha air tighinn air an àireamh de dhaoine a tha a-nis a’ fuireach san sgìre agus ann am meud na sgoile a bha a thrì uimhir ann an 1988 ’s a bha e ann an 1972.

1.2 EACHDRAIDH SHABHAL MÒR OSTAIG

Chaidh Sabhal Mòr Ostaig a chur air bhonn ann an 1972 leis an Ridire Iain Noble nach maireann ann an seann sabhal ann an Slèite anns an Eilean Sgitheanach. Goirid às dèidh dha Oighreachd Eilean Iarmain ann an ceann a tuath Shlèite a cheannach, dh’ionnsaich e gun robh sealbh aige air seann sabhal cloiche ann am baile beag air an robh Ostaig, agus chuir e roimhe gun rachadh gnìomhachas ùr a stèidheachadh ann. B’ e an lèirsinn a bh’ aige gun togte ionad nàiseanta Gàidhlig aig Sabhal Mòr Ostaig, a’ chiad ionad Gàidhlig ann an Alba bho thàinig Tighearnas nan Eilean gu crìch anns an t siathamh linn deug. Bha ùidh aig Iain Noble ann an leasachadh eaconamach agus thug eisimpleir nan Eilean Fàrach – .i. an dòigh air an deach leasachadh eaconamach a

INTRODUCTIONThe Gaelic Language (Scotland) Act 2005 was unanimously passed in the Scottish Parliament with the aim of ‘securing the status of the Gaelic language as an official language of Scotland commanding equal respect to the English language.’ Under the act, Bòrd na Gàidhlig was established with a responsibility for Gaelic development throughout Scotland. As part of that responsibility, Bòrd na Gàidhlig was charged with the authority to compel public bodies to prepare language plans. Sabhal Mòr Ostaig published its first Gaelic language plan in February 2012 and now, in 2017, we are delighted to submit our second plan to Bòrd na Gàidhlig. We expect our plan to contribute significantly to the aims of the National Plan for Gaelic and the Gaelic Language Act itself in promoting the Gaelic language on a national level.

1.1 GAELIC IN SCOTLAND AND SLEAT

According to the 2011 Census there were 57,375 Gaelic speakers in Scotland, with a further 29,681 claiming some knowledge and understanding of the language. The Census recorded 3,981 who could speak, read or write Gaelic in Skye and Lochalsh – 34% of the population of the area. Sleat was the only parish in the Isle of Skye which showed a rise in the number of speakers at that time, with 344 individuals able to speak Gaelic (38.74% of the population), an increase of 33 from 1991 and 4 from 2001. There is little doubt that Sabhal Mòr Ostaig has been the major factor in the increase in Sleat which has not been paralleled in any other island. The College has had an immense impact on the life, language and economy of the area since it was established. That is evident from the doubling of the resident population and from the growth in the school roll which trebled between 1972 and 1988.

1.2 THE HISTORY OF SABHAL MÒR OSTAIG

Sabhal Mòr Ostaig was established in 1972 by the late Sir Iain Noble in a farm steading in Sleat on the Isle of Skye. Shortly after purchasing the Isle Ornsay Estate on the north end of Sleat, Sir Iain learned that he owned an old stone barn (sabhal mòr) in the small township of Ostaig and made plans to establish a new business in the building. His vision was to establish a national centre for Gaelic at Sabhal Mòr Ostaig, the first dedicated Gaelic institution in Scotland since the waning of the Lordship of the Isles in the Middle Ages. Iain Noble had a particular interest in economic development and the example of the Faroe Islands – in particular the way in which the islanders interwove economic development and language development – influenced his thoughts greatly.

1

10

Page 11: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

cheangal ri leasachadh cànain an sin – buaidh mhòr air. Ann an stèidheachadh ionad Gàidhlig anns an sgìre, bha e an dòchas gun tigeadh piseach air eaconamaidh na Gàidhealtachd, agus na Gàidheil a’ glacadh misneachd às ùr às a’ chànan agus às a’ chultar aca fhèin.

Bhon chiad latha chun an latha an-diugh, tha Sabhal Mòr Ostaig air a bhith a’ sìor fhàs. Thòisich a’ Cholaiste le clasaichean-oidhche is cùrsaichean goirid agus, ann an 1983, thabhainn i cùrsaichean làn-ùine HNC agus HND airson na ciad uarach. Fo iùil lèirsinn Iain Noble gum biodh Sabhal Mòr Ostaig a’ dèiligeadh ri leasachadh eaconamach agus leasachadh cànain mar-aon, chaidh a’ Cholaiste a chur air chois sa chiad dol-a-mach mar cholaiste malairte, agus i a’ tabhann chùrsaichean ann an gnìomhachas, leasachadh dùthchail agus dràma. Bhon fhìor thoiseach, chaidh gabhail ris gum biodh a’ Cholaiste ag obair tro mheadhan na Gàidhlig mar shàr eisimpleir de ghnìomhachas a chuireadh taic ri ath-bheothachadh a’ chànain. Ann an 1993, chaidh àrainn na Colaiste a leudachadh gu mòr agus chaidh an raon de chuspairean a bhathas a’ teagasg innte a leudachadh aig a’ cheart àm. B’ ann air an aon bhliadhna a thòisich an Cùrsa Telebhisein, agus Sabhal Mòr Ostaig ag oideachadh ginealach ùr de luchd-craolaidh airson a bhith ag obair anns na meadhanan Gàidhlig. Eadar 1993 agus 1997, chaidh a’ Cholaiste an sàs ann an iomairt Oilthigh na Gàidhealtachd agus nan Eilean, iomairt a thàinig gu buil o chionn ghoirid le stèidheachadh oifigeil an oilthighe anns a’ Ghearran 2011. Thòisich cùrsaichean BA aig a’ Cholaiste ann an 1997 agus, an-ath-bhliadhna, chaidh àrainn ùr fhosgladh, Àrainn Chaluim Chille, le trì toglaichean ùra air astar goirid bhon t-seann sabhal. Chaidh an togalach Fàs fhosgladh ann an 2008 air Àrainn Chaluim Chille, le oifisean, stiùideo telebhisein agus ionad cùraim-chloinne na bhroinn. ’S e Ionad Iain Nobail an leasachadh as ùire aig a’ Cholaiste, a’ fosgladh ann an 2015 le tuilleadh sheòmraichean-teagaisg agus oifisean agus le cafaidh Gàidhlig. Tha toglaichean eile agus taighean-còmhnaidh san amharc anns na bliadhnaichean a tha romhainn.

‘S e ionad Gàidhlig ioma-thaobhach a th’ ann an Sabhal Mòr Ostaig, na h-oileanaich a’ sgrùdadh iomadh cuspair eadar-dhealaichte aig gach ìre, agus tha caochladh phròiseact Gàidhlig stèidhichte am broinn na Colaiste. Anns a’ bhliadhna acadaimigich 2016/17, bha 82 oileanach an sàs ann an cùrsaichean làn-ùine air àrainn na Colaiste; 348 a dh’oileanaich ag ionnsachadh air astar; agus 774 a dh’oileanaich air cùrsaichean goirid fad-seachdain tron t-samhradh no aig àm na Càisge air taghadh farsaing de chuspairean eadar Gàidhlig, ceòl tradaiseanta, dannsa, dràma agus cùrsaichean a chaidh a dhèanamh a dh’aon ghnothach. Tha Sabhal Mòr Ostaig, mar a’ phrìomh chom-pàirtiche airson cheumannan Gàidhlig ann an OGE, a’ tabhann ceithir chùrsaichean BA le Urram: Cànan agus Cultar na Gàidhlig, Gàidhlig agus Leasachadh, Gàidhlig agus na Meadhanan, agus Gàidhlig

By establishing a Gaelic centre in the area, he hoped to improve the economy of the Highlands and that Gaels would find new confidence in their language and their culture.

From day one up to the present day, Sabhal Mòr Ostaig has been developing and expanding. The College began by offering evening classes and short courses, and in 1983 full-time HNC and HND courses were offered for the first time. Following Iain Noble’s vision that the College would combine economic development with language development, Sabhal Mòr Ostaig was initially established as a business college offering courses in business, rural development and drama. From the outset, it was understood that the College would be run through the medium of Gaelic as an example of a business that fully supported the revival of the language. In 1993, the College campus was expanded with new buildings, and the range of courses taught was also expanded. In that year, a Diploma in Gaelic Media was offered for the first time and through this Sabhal Mòr Ostaig was central in preparing a new generation of broadcasters trained to work through the medium of Gaelic. Between 1993 and 1997, the College became involved in the campaign to establish the University of the Highlands and Islands, a campaign successfully brought to fruition with the official dedication of the new university in February 2011. The College began offering BA courses in 1997 and the following year saw the opening of a new campus, Àrainn Chaluim Chille, with its three new buildings a short distance from the old barn. The Fàs building was opened in 2008; also at Àrainn Chaluim Chille, this provided new offices, a television studio and child-care facilities. Our most recent development, Ionad Iain Nobail, was opened in 2015 and accommodates extra classrooms and offices and a Gaelic café. Other buildings and residential housing are planned for the coming years.

Sabhal Mòr Ostaig is a multifaceted Gaelic centre, with students studying a range of subjects at all levels, and a variety of Gaelic-development projects have made their home at the College. In the academic year 2016/17, there were 82 full-time students in residence at the College, 265 students studying Gaelic and related subjects as distance learners and 774 students on week-long short courses during the summer and Easter breaks studying a wide choice of subjects including Gaelic, traditional music, dance, drama and tailor-made courses. Sabhal Mòr Ostaig, as the lead partner for UHI’s Gaelic provision, offers four BA degrees with honours: Gaelic Language and Culture, Gaelic and Development, Gaelic and Media Studies, and Gaelic and Traditional Music. In addition, the College offers an MA (Hons) in Gaelic with Education and an MSc in Material Culture and Highland History, and in 2016 four

11

Page 12: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

agus Ceòl Tradaiseanta. A thuilleadh air sin, bithear a’ tabhann MA (le Urram) ann an Gàidhlig le Foghlam agus MSc ann an Cultar Dùthchasach agus Eachdraidh na Gàidhealtachd agus, ann an 2016, bha ceathrar oileanach a’ dèanamh rannsachadh airson PhD aig a’ Cholaiste.

‘S e ionad rannsachaidh agus ionad iomairt a th’ ann an Sabhal Mòr Ostaig, cho math ri ionad foghlaim, agus bidh farsaingeachd de bhuidhnean Gàidhlig a’ dèanamh an dachaigh air àrainn na Colaiste:

• Lèirsinn: companaidh rannsachaidh;

• Soillse: iomairt rannsachaidh a chuireas ri ar n-eòlas air cor na Gàidhlig anns an latha an-diugh;

• Tobar an Dualchais: buidheann a’ gleidheadh iomadh mìle uair de thìde de chlàran-fuaim Gàidhlig is Beurla Gallta ann an cruth didseatach, gan catalogadh agus gan sgaoileadh air-loidhne;

• Faclair na Gàidhlig: buidheann a’ cruthachadh faclair eachdraidheil dhan Ghàidhlig;

• Ainmean-Àite na h-Alba: buidheann nàiseanta a’ rannsachadh cruthan iomchaidh do dh’ainmean- àite Gàidhlig a chleachdar air mapaichean agus air soidhnichean 7c;

• Fàs Mòr: buidheann a’ tabhann cùram-chloinne Gàidhlig do phàistean 0–12 bliadhna a dh’aois;

• Cànan Graphics Studio (CGS): Companaidh na colaiste a’ tabhann sheirbheisean dealbhachaidh agus a’ lìbhrigeadh co-fharpais soirbheachail nam filmichean goirid FilmG.

• Young Films: companaidh a’ cruthachadh fhilmichean agus phrògraman telebhisein a leithid ‘Bannan’;

• Sealladh: Companaidh telebhisein a chruthaicheas phrògraman agus fhilmichean Gàidhlig

• Skye Space: a bhios a’ ruith sheirbheisean agus ghoireasan craolaidh aig Sabhal Mòr Ostaig.

1.3 POILEASAIDH CÀNAIN SHABHAL MÒR OSTAIG

Mar ionad Gàidhlig, bha poileasaidh cànain làidir a-riamh aig Sabhal Mòr Ostaig ach, an toiseach, ’s e fear a bh’ ann a bha ga thuigsinn le muinntir na Colaiste is nach robh sgrìobhte sìos gu foirmeil. Mar a dh’fhàs a’ Cholaiste ceum air cheum, chaidh am poileasaidh a shoilleireachadh agus a chur sìos ann an sgrìobhadh gu mionaideach, an dà chuid mar sgrìobhainn fa leth agus mar eileamaid am broinn phoileasaidhean iomchaidh eile, m.e. am Poileasaidh Fastaidh no Cùmhnant nan Oileanach. Chaidh poileasaidh cànain na Colaiste a sgrìobhadh sìos gu coileanta airson na ciad uarach ann an 2003. Air an ath bhliadhna, chaidh Fo-chomataidh Brosnachaidh na Gàidhlig (BRAG) a chur air bhonn gus am poileasaidh a

students were conducting PhD research based at Sabhal Mòr Ostaig.

Sabhal Mòr Ostaig is a research and enterprise centre, as well as an educational institution, and a wide variety of Gaelic development organisations make their home at the College:

• Lèirsinn: a research company;

• Soillse: a research initiative studying contemporary issues in the Gaelic world;

• Tobar an Dualchais: working to digitise many thousands of hours of Gaelic and Scots recordings, and cataloguing and publishing the recordings online;

• Faclair na Gàidhlig: creating an historical dictionary of the Gaelic language;

• Ainmean-Àite na h-Alba: a national organisation researching the appropriate forms of Gaelic place- names to be used on maps, signage etc.;

• Fàs Mòr: offering Gaelic child-care to children 0–12 years of age;

• Cànan Graphics Studio (CGS): College company offering graphic design services, and delivering award winning short film competition, FilmG;

• Young Films: producing films and TV programmes like ‘Bannan’;

• Sealladh: A TV company creating Gaelic TV programmes and films

• Skye Space: running broadcast services and facilities at Sabhal Mòr Ostaig

1.3 SABHAL MÒR OSTAIG’S LANGUAGE POLICY

As a Gaelic institution, Sabhal Mòr Ostaig has always had a strong, clear language policy but, initially, it was an implicit one understood by College staff but not formally inscribed. As the College gradually expanded, the policy was clarified and eventually set out in writing, both as a stand-alone policy and as an element within other policy documents such as the Employment Policy and the Student Contract. The College’s language policy was written for the first time as a complete, discrete document in 2003. The following year, the Sub-Committee for the Promotion of Gaelic (BRAG) was established with responsibility for its monitoring and implementation. In 2008, however, the newly-appointed Principal of the College, Professor Boyd

12

Page 13: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

bhreithneachadh agus a chur an gnìomh. Ann an 2008, ge-tà, nuair a chaidh an t-Ollamh Boyd Robasdan na phrionnsapal air a’ Cholaiste, stèidhich e comataidh ùr gus poileasaidh na bu mhionaidiche a sgrìobhadh, agus ghabh Bòrd Stiùiridh na Colaiste ris an eagran ùr seo ann an 2010. Chaidh seo na bhun-stèidh don chiad phlana Ghàidhlig againn. Gidheadh, fhad ’s a mhìnicheadh am plana Gàidhlig amasan is dleastanasan gu mionaideach, ann an 2015 chaidh am poileasaidh fhèin a ghiorrachadh gu prìomh phrionnsapail, agus tha e nas so-ruigsinn mar thoradh air sin.

Tha dà amas shoilleir air cùl poileasaidh cànain na Colaiste: gum bithear a’ tabhann foghlam ìre-oilthighe tro mheadhan na Gàidhlig, agus gum bi a’ Cholaiste fhèin na h-eisimpleir de dheagh chleachdadh a thaobh leasachadh cànain mar ghnìomhachas a thèid a ruith tro mheadhan na Gàidhlig. Bidh an dà amas seo a’ tighinn ri chèile ann an co-sheirm gus coimhearsnachd Ghàidhlig cho-obrachail thaiceil a chruthachadh, tè anns am bi a h-uile duine ag obair còmhla airson math na Gàidhlig. Leis gu bheil an dà amas seo ann – a bhith na cholaiste Ghàidhlig a thèid a ruith mar ghnìomhachas Gàidhlig – tha e air leth cudromach gum bi a h-uile duine a’ cleachdadh na Gàidhlig mar chànan nàdarra: anns a’ chlas, air taobh a-muigh a’ chlas, aig an obair agus gu sòisealta, air feadh àrainn na Colaiste. Tha sin a’ ciallachadh gu bheil am poileasaidh cànain againn aig cridhe ar n-obrach agus gur e adhbhar-bith na Colaiste.

Tha am Plana ùr seo na lèirmheas air a’ chiad phlana Ghàidhlig againn, agus cumaidh e ri feallsanachd na Colaiste agus ris na h-amasan aice gus àrainneachd gu tur Gàidhlig a chruthachadh agus a ghleidheadh. Thathas a’ tuigsinn gur e pròsas a th’ ann an dealbhadh cànain, mar sin tha sinn air na h-amasan agus na puingean-gnìomha bhon chiad phlana a leasachadh ann an diofar dhòighean. Tha sinn air an fheadhainn a bha soirbheachail a chumail agus a dhaingneachadh; tha sinn air puingean-gnìomha eadar-dhealaichte a chur ri amasan nach do ràinig sinn mar a bhathas an dùil; tha sinn air amasan agus puingean-gnìomha ùra a chur ris a’ phlana gus an obair leasachadh cànain againn a leudachadh; agus ma bha sinn air a mhothachadh rè cur an gnìomh a’ chiad phlana nach robh amas iomchaidh, tha sinn air a thoirt às no air atharrachadh. Mar ghnìomhachas, tha Sabhal Mòr Ostaig air a bhith gu math adhartach ann a bhith a’ leasachadh comasan Gàidhlig an luchd-obrach, agus a’ brosnachadh cleachdadh na Gàidhlig am measg a luchd-obrach agus a h-oileanach, ach chan eil sin air a bhith gun dùbhlain. Mar thoradh air sin, tha am plana ùr seo a’ coimhead a-rithist air a’ chùis seo le ro-innleachd gu buileach ùr. Tha dleastanas sònraichte againn a bhith a’ brosnachadh cleachdadh na Gàidhlig am measg luchd-obrach agus oileanach agus, rè nam bliadhnaichean, tha na dòighean againn air fàs gus barrachd seilbh a thoirt do dh’oileanaich agus do luchd-obrach ach an gabh iad fhèin pàirt nas

Robertson, established a new committee to write a more detailed policy and the Board of Directors authorised this new version in 2010. This became the foundation of our first Gaelic language plan. However, while the language plan depicted aims and action points in great detail, in 2015 the policy itself was condensed to main principles and is consequently more accessible.

Sabhal Mòr Ostaig’s language policy is founded on two clear aims: that the College delivers university-level education through the medium of Gaelic, and that the College itself serves as an example of good practice in language development as a business run entirely through the medium of Gaelic. These two aims combine to create a supportive, cooperative Gaelic community where all students and staff work together for the good of the language. To meet these dual aims – to be a Gaelic college that runs as a Gaelic business – it is of utmost importance that all members of the College community use Gaelic at every opportunity as the normal language: in class, outwith class, at work and socially, throughout the campus. This means that our language policy is at the heart of our work and is the College’s raison d’être.

This new plan is a review of our first Gaelic language plan and continues the College’s philosophy and aim of creating and maintaining an entirely Gaelic environment. We understand that language planning is a process, so the objectives and action points of the first plan have been developed in various ways. The successful ones have been kept and strengthened; challenging action points have been altered to try new ways of achieving them; and new objectives and action points have been added where appropriate; in the course of implementing the first plan, some points have proven irrelevant and they have been removed or replaced. As a business, Sabhal Mòr Ostaig has been at the forefront in developing the Gaelic skills of its employees and in encouraging Gaelic use among students and staff, but this has not been without its challenges. Consequently, this new plan sets out an entirely new strategy to develop language skills. Sabhal Mòr Ostaig has a special responsibility to encourage the use of Gaelic amongst students and staff and, over the years, our methods have evolved towards empowering students and staff to take part in language development themselves. Sabhal Mòr Ostaig aspires to be a world-leading example of best practice in language development within a business and, for this reason, we are continually strengthening our language policy based on the best international scholarship on language development and the scholarship of our own language-planning experts researching language revival around the world.

13

Page 14: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

motha ann an leasachadh cànain. Tha Sabhal Mòr Ostaig airson a bhith na shàr eisimpleir de dheagh chleachdadh ann an leasachadh cànain am broinn gnìomhachais agus, air an adhbhar seo, tha poileasaidh cànain na Colaiste ga shìor leasachadh, a’ leantainn an stiùiridh sgoileireil eadar-nàiseanta as fheàrr air leasachadh cànain agus nan eòlaichean dealbhadh cànain againn fhìn a bhios a’ sgrùdadh ath-bheothachadh cànain air feadh an t saoghail.

Tha e na adhbhar-moit do mhuinntir Shabhal Mòr Ostaig gur h-ann aigesan a tha am poileasaidh Gàidhlig as treasa ann an Alba. Tha Sabhal Mòr Ostaig na ghnìomhachas a tha ga ruith uile-gu-lèir tro mheadhan na Gàidhlig, a’ lìbhrigeadh sheirbheisean anns a’ Ghàidhlig, a’ cruthachadh coimhearsnachd Ghàidhlig da oileanaich, da luchd-obrach agus da luchd-tadhail.

Chan eil buidheann eile ann a nì an uimhir gus a’ Ghàidhlig a chleachdadh na h-obair làitheil. A thuilleadh air a’ choimhearsnachd bhig air àrainn na Colaiste fhèin, ge-tà, tha lèirsinn Shabhal Mòr Ostaig a’ toirt a-steach dealbh nàiseanta agus, gu dearbh, eadar-nàiseanta. Tron phlana a tha seo, tha e mar amas do Shabhal Mòr Ostaig stiùir ùr-nodha a thoirt do shlighe na Gàidhlig an dà chuid air àrainn na Colaiste agus air feadh an t-saoghail, gus am bi a’ Ghàidhlig aithnichte mar chànan làidir beothail tron 21mh linn.

1.4 LÈIRMHEAS GOIRID AIR A’ PHLANA 2012-2017

Tha sinn moiteil gu bheil sinn air a bhith soirbheachail gu ìre mhòir leis a’ chiad plana Gàidhlig againn agus gu bheil a-nis a’ mhòrchuid de na ghnìomhan sin mar phàirt den bheatha làitheil aig Sabhal Mòr Ostaig. Mar phàirt den chiad plana rinn sinn obair mhòr a thaobh soilleireachaidh ideòlaich don luchd-obrach is oileanaich a bha againn mar-thà, ach gu sònraichte don fheadhainn a thàinig as ùr. Rinn an obair sin diofar mòr air seasamh muinntir na Colaiste ris an amas againn agus air cleachdadh na Gàidhlig gu làitheil. Tha sinn airson seo a chumail a’ dol agus togail air soirbheas a’ gnìomha seo gus gluasad air adhart leis na h-àrd-amasan againn a bhith na dheagh eisimpleir de àite làn-Ghàidhlig. Anns na leanas chithear lèirmheas air na prìomh phuingean leasachaidh nuair a bheir sinn sùil air ais air a’ chiad plana, mar a chaidh leinn, agus na tha sinn a’ dol a dhèanamh san àm ri teachd.

• Tha leasachaidhean mòra eadar a’ chiad plana agus an dàrna plana a thaobh leasachadh na Cille Bige, far an robh sinn sa chiad phlana dìreach a’ tòiseachadh air a’ Ghàidhlig a ghabhail a-steach ann an leasachaidhean, tha i a-nis aig cridhe gach leasachadh.

• Tha seasamh ris a’ Ghàidhlig am measg luchd-obrach air atharrachadh gu mòr leis a’ mhòr-chuid a-nis deònach Gàidhlig ionnsachadh agus a’ dèanamh adhartas.

It is a source of pride for students and staff at Sabhal Mòr Ostaig that we have the strongest language policy in Scotland. Sabhal Mòr Ostaig is a business that runs entirely through the medium of Gaelic, that delivers services through the language and that creates a Gaelic community for its students, staff and visitors.

No other organisation does as much to encourage the daily use of Gaelic. In addition to creating our small Gaelic community on the College campus, Sabhal Mòr Ostaig’s vision for the language is both national and international. In implementing the following plan, it is our aim at Sabhal Mòr Ostaig to usher in a new dawn for Gaelic in the 21st century, both on our campus and around the world, as a vibrant and blossoming language.

1.4 REVIEW OF THE GAELIC LANGUAGE PLAN 2012-2017

We are proud to say that our first Gaelic Plan has been successful and that most of its action points have now become an integral part of every-day life at Sabhal Mòr Ostaig. It was a huge part of our first plan to clarify the philosophy of the college to our students and staff, those who were already at the college, but particularly those new recruits. This work has made an enormous difference to the attitude of people at the college towards our aim and in the daily use of Gaelic. We are aiming to continue this practice and to build on it to move forward with our aspiration to be a good example of an all-Gaelic institution. The following points provide a review of the last plan’s main development points, their success and our aims for this new plan.

• We have made great progress between the first and second plan in terms of the Kilbeg Development. While in our first plan, we only started to consciously include Gaelic in campus developments, it is now at the heart of every development.

• The staff’s attitude towards Gaelic has changed considerably, with the vast majority now eager to learn Gaelic and making progress.

14

Page 15: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

• Tha sgeama charaidean-cànain ag obair glè mhath gus cleachdadh na Gàidhlig agus misneachd a thogail, mar sin thèid seo a sìor mheudachadh.

• Tha dùbhlain fhathast againn gus misneachd agus comasan cànain aig cuid de luchd-obrach a thogail gus am bi iad deònach agus comasach Gàidhlig a chleachdadh leis a’ phoball agus le muinntir na Colaiste. Tha structar ùr ann an ionnsachadh luchd- obrach, ceangal eadar tuarastal is adhartas sa chànan agus dòighean fastaidh gus cuideachadh le sin.

• Tha sinn air diofar dhòighean fheuchainn gus Gàidhlig a thoirt don luchd-obrach, agus ged a bha cuid de dhaoine soirbheachail, bha sinn a’ strì uaireannan meidh cheart a lorg eadar uallaichean obrach agus ùine airson chlasaichean. Thathar a-nis air siostam ùr a chruthachadh airson an dàrna plana gus feabhas a thoirt air seo.

• Anns a’ chiad phlana cha do shoirbhich leinn adhartas sa chànan a cheangal ri ìre tuarastail. Tha sinn a-nis air comhairle laghail fhaighinn bho Bhòrd na Gàidhlig agus tha sinn ag amas air sin a chur an gnìomh tron dàrna plana.

• Cha robh sinn cofhurtail le cùmhnant smachdail do dh’oileanaich a thaobh cleachdadh na Gàidhlig agus tha sinn air ionnsachadh tro na bliadhnaichean gu bheil e ag obair nas fheàrr ma tha barrachd uallach orra fhèin leis a’ chùmhnant. Mar sin chaidh cùmhnant onair a stèidheachadh agus tha an dàrna plana ag amas air barrachd com-pàirteachaidh agus seilbh bho na h-oileanaich air an leasachadh cànain nam measg.

• Tha sinn air seiseanan Gàidhlig a thabhann do bhuidhnean a thig an seo air co-labhairtean, ach chan eil mòran air an tairgse a ghabhail. Nì sinn tuilleadh airson buidhnean a bhrosnachadh gus pàirt a ghabhail sa Ghàidhlig ri linn an dàrna plana.

Anns an fharsaingeachd tha sinn riaraichte leis an adhartas a rinn sinn eadar 2012 is 2017 agus tha sinn air tòrr ionnsachadh rè a’ chiad plana. Tha sinn a-nis a’ dèanamh fiughair ri leasachaidhean an lùib an dàrna plana gus a’ Ghàidhlig a thoirt air adhart gu ìre eile mar chànan làitheil na Colaiste.

• The language buddy scheme has been tremendously successful in promoting the use of Gaelic and increasing confidence, and this will be further developed.

• We continue to find it challenging to increase the confidence and language ability of some staff to the extent that they will use Gaelic with the public and others at the college. A newly developed learning structure, linking language learning with pay scales and recruitment methods will support our ambition.

• We have tried various ways to improve staff language skills, and although some staff have been successful, it has been challenging to find the right balance between workload and class attendance. In this new plan, we have now created a new system which should improve this situation.

• Through the first plan we weren’t successful in linking progress in language learning to pay scales. We have now received legal advice from Bòrd na Gàidhlig, and we are aiming to achieve this through the second plan.

• We have become uncomfortable with a disciplinary contract for students to use Gaelic, and we have learned over the years that it is more effective to give students more responsibility to engage in the contract. Hence, a new honour-based language contract has been developed, and the new plan aims at more student engagement and ownership in their own language development.

• We have offered groups using the college facilities for conferences and events Gaelic language sessions, but the offer has not been taken up by many. As part of our second plan, we aim to further encourage those groups to take part in the Gaelic language.

As a whole we are satisfied with the progress we have made between 2012 and 2017 and we have learned a great deal through the first plan. We are now looking forward to the developments in the second plan to promote Gaelic to another level as the everyday language of the college.

15

Page 16: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

1.5 PUBLIC CONSULTATION

A public consultation is a legal requirement for the development for a Gaelic language plan to ensure the public has the opportunity to comment. A draft of Sabhal Mòr Ostaig’s Gaelic language plan was published on the College website on 30 March, and the consultation was open till 12 May.

A press release was issued inviting the public to comment, and an e-mail was sent out to all College students and staff

1.5 CO-CHOMHAIRLE PHOBLACH

Tha co-chomhairle phoblach riatanach ann a bhith ag ullachadh plana Gàidhlig gus cothrom a thoirt don t-sluagh beachdan a chur a-steach. Chaidh dreach plana Gàidhlig Shabhal Mòr Ostaig fhoillseachadh air làraich-lìn na Colaiste air 30 Màrt agus bha a’ cho-chomhairle phoblach fosgailte gus 12 Cèitean.

Chaidh bràth-naidheachd fhoillseachadh a chuir fàilte air daoine na beachdan aca a chur a-steach, agus chaidh

16

Page 17: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

as well as to other relevant groups. A paper version of the plan was available on request.

Only two replies were received, both of which praised the plan. It was recommended that we included a review of our first plan’s achievements, and this was accepted.

apost-dealain a sgaoileadh gu oileanaich agus gu luchd-obrach na Colaiste a bharrachd air buidhnean iomchaidh eile. Bha dreach pàipeir den phlana ri fhaotainn ma bhathas ga iarraidh.

Cha d’ fhuaras ach dà fhreagairt, ach bha na dhà a’ moladh a’ phlana gu mòr. Chaidh a mholadh gun cuireadh sinn ris a’ phlana cunntas air ciamar a chaidh dhuinn le gnìomhan a’ chiad phlana, agus ghabh sinn ris a’ mholadh sin.

17

Page 18: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

18

Page 19: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

2

19

Page 20: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

DLEASTANASAN BUNAITEACHNa Stiùireadh reachdail air Deasachadh Phlanaichean Gàidhlig, cuiridh Bòrd na Gàidhlig an cèill gu bheil e riatanach airson ath-bheothachadh na Gàidhlig gun cruthaichear an àrainneachd cheart airson a’ Ghàidhlig a chleachdadh gu làitheil. Molaidh Bòrd na Gàidhlig ceithir roinnean cleachdaidh san gabhadh seirbheisean a thoirt seachad anns a’ Ghàidhlig agus san gabhadh a’ Ghàidhlig àbhaisteachadh mar mheadhan conaltraidh. Tha sinn air dà roinn eile, Luchd-tadhail agus Dealbhadh cànain, a chur ri seo, na fhreagras ri obair Shabhal Mòr Ostaig agus na bhios a’ sgaradh a’ phlana seo bhon fheadhainn eile a bhios a’ leantainn stiùireadh a’ Bhùird.

AITHNE:________________________________________

Aithne chorporra Soidhnichean

CONALTRADH:________________________________________

Conaltradh pearsanta Fàilteachas Fòn Conaltradh sgrìobhte Foirmichean Modhan gearain

LUCHD-OBRACH:________________________________________

Trèanadh Ionnsachadh cànain Ceannas Fastadh Sanasachd

FOILLSEACHAIDHEAN:________________________________________

Dàimh phoblach agus na meadhanan Stuth clò-bhuailte Làrach-lìn agus na meadhanan sòisealta Clò Ostaig

LUCHD-TADHAIL:________________________________________

Cùrsaichean goirid Co-labhairtean Taisbeanaidhean ealaine

DEALBHADH CÀNAIN:________________________________________

Leasachaidhean Saoghal na Gàidhlig Stiùireadh air dealbhadh cànain

CORE COMMITMENTS

In its statutory Guidance on Developing Gaelic Language Plans, Bòrd na Gàidhlig states that it is vital for the revitalisation of Gaelic to create a Gaelic environment in which Gaelic is used naturally on a daily basis. Bòrd na Gàidhlig suggests four core areas in which services in Gaelic could be delivered and in which Gaelic could be normalised as a means of communication. To this we have added two areas which specifically reflect Sabhal Mòr Ostaig’s work and thus differentiate this plan from others that follow the Bòrd’s guidance.

IDENTITY:________________________________________

Corporate identity Signage

COMMUNICATION:________________________________________

Personal communication Reception Telephone Written communication Forms Complaints procedure

STAFF:________________________________________

Training Language learning Management Recruitment Advertising

PUBLICATIONS:________________________________________

Public relations and media Printed material Website and social media Clò Ostaig

VISITORS:________________________________________

Short courses Conferences Art exhibitions

LANGUAGE PLANNING:________________________________________

Development The Gaelic world Guidance on Language Planning

2

20

Page 21: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

Buidhnean co-cheangailte ri Sabhal Mòr Ostaig Rannsachadh

Le bhith a’ coileanadh nan gnìomhan anns na roinnean seo shuas, thathas a’ cur ri adhartachadh ìomhaigh is faicsin-neachd na Gàidhlig, cleachdadh na Gàidhlig, ionnsachadh na Gàidhlig agus corpas na Gàidhlig. Thathas ag amas air seirbheisean a thoirt seachad dhan mhòr-shluagh tro mheadhan na Gàidhlig agus le sin a bhith a’ cur an gnìomh Achd na Gàidhlig 2005.

Air na duilleagan a leanas, thathas a’ taisbeanadh amasan Shabhal Mòr Ostaig ceangailte ris na roinnean seo. Airson gach amais, chithear na colbhan a leanas:

1. Amas 2. An suidheachadh an-dràsta3. Prìomh ghnìomhan 4. An neach no roinn an urra riutha5. Ceann-latha an amais

Uair sam bith a mholar cruth dà-chànanach, cuirear prìom-hachas air an eagran Ghàidhlig le bhith ga chur bhos cionn no ron eagran Bheurla, no ann an clò nas motha no nas treasa.

Organisations associated with Sabhal Mòr Ostaig Research

By implementing the tasks in the foregoing areas, we contribute to raising the image and visibility of the Gaelic language, increase its use, promote language learning and develop the language corpus. We aim to deliver services in Gaelic to the public and thereby implement the Gaelic Language (Scotland) Act 2005.

In the following, we demonstrate our aims in connection with these areas. Each target is presented using the follow-ing columns:

1. Target 2. Current situation3. Key actions4. Responsible department5. Target date

Whenever a bilingual format is recommended, priority is placed on Gaelic by writing the Gaelic version above or before the English one, or in a larger or bolder font.

21

Page 22: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

IDENTITY

We recognise the importance of a Gaelic image to Sabhal Mòr Ostaig and we are aiming for a monolingual Gaelic image which will contribute to our identity as National Centre for Gaelic Language and Culture. We want to move forward demonstrating that Gaelic can stand on its own and that people at Sabhal Mòr Ostaig – both staff and stu-dents – wish to normalise Gaelic in the College community. We present a positive, encouraging and strong image in or-der to show that we are proud of our language. We intend to erect monolingual Gaelic signs throughout the campus, except where it is prescribed by law to use English.

2.1 AITHNE

Thathas ag aithneachadh cho cudromach is a tha ìom-haigh Ghàidhlig do Shabhal Mòr Ostaig agus thathas ag amas air ìomhaigh aon-chànanach a chuireas ri dearbh-aithne na Colaiste mar Ionad Nàiseanta Cànan is Cultar na Gàidhlig. Thathas a’ gabhail ceum gus a shealltainn gu bheil a’ Ghàidhlig comasach air a bhith a’ seasamh leatha fhèin agus gu bheil muinntir Shabhal Mòr Ostaig – an dà chuid luchd-obrach agus oileanaich – airson a’ Ghàidhlig àbhaisteachadh am broinn coimhearsnachd na Colaiste. Thathas a’ cruthachadh ìomhaigh dhòchasach bhrosnachail làidir gus a shealltainn gu bheileas moiteil às a’ chànan againn fhèin. Thathas ag amas air soidhnichean aon-chànanach Gàidhlig a chleachdadh ach far e bheil e riatanach a rèir an lagha.

AmasTarget

An suidheachadh an-dràstaCurrent situation

Puingean gnìomha pragtaigeachPractical Actions

Neach an urraResponsible person

Ceann-lathaTarget Date

(a) Bidh abairt-rùin na Colaiste a’ nochdadh gu bheil Sabhal Mòr Ostaig na stèidheachadh foghlaim is na ghnìomhachas làn-Ghàidhlig, agus gur iad am prìomh cheann-uidhe aige gleidheadh agus bro-snachadh agus leudachadh na Gàidhlig.

(a) The College’s mission statement will strongly reflect that Sabhal Mòr Ostaig is an all-Gaelic educational institution and business, and that the College’s prime objective is to defend, support and develop the Gaelic language.

Tha abairt-rùin na Colaiste a’ taisbeanadh gur e àite foghlaim agus gnìom-hachais làn-Ghàidhlig a th’ innte agus ag ainmeachadh gu bheil gleidheadh agus brosnachadh agus leu-dachadh na Gàidhlig nam prìomh cheann-uidhe aige.

The College’s mission statement states it is an all-Gaelic educational institution and business, and that the College’s prime objective is to defend, support and develop the Gaelic language.

Cumail a’ dol le seo agus cleachdadh na h-abairt aig a h-uile cothrom.

Continuing with these actions and re-emphasising our mission at every opportunity.

Bòrd Stiùiridh

Board of Directors

Leantainneach

Ongoing

(b) Bidh margaideachd is sanasachd co-cheangailte ris a’ Cholaiste a’ nochdadh na h abairt-rùin.

(b) Marketing and advertising related to the College will reflect the mission statement.

Suaicheantas na Colaiste: aon-chànanach Gàidhlig.

Ceann-litreach: tha pàipear litreach dà-chànanach le prìomhachas ga thoirt dhan Ghàidhlig.

College logo: monolingual Gaelic.

Letter head: letter paper bilingual; priority given to Gaelic.

A’ leantainn le fiosrachadh aon-chànanach (no dà-chànanach far a bheil sin iomchaidh) agus a’ dèanamh cinnteach nach bi dad a’ nochdadh sa Bheurla a-mhàin.

Continuing monolingual (or bilingual where appropriate) information and avoiding information appearing in English only.

Manaidsear Margaideachd

Marketing Manager

Leantainneach

Ongoing

2.1.1 AITHNE CHORPARRA | CORPORATE IDENTITY

22

Page 23: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

23

Page 24: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

AmasTarget

An suidheachadh an-dràstaCurrent situation

Puingean gnìomha pragtaigeachPractical Actions

Neach an urraResponsible person

Ceann-lathaTarget Date

(a) Bidh a’ Cholaiste ag obair a rèir a’ phrionnsapail gum bi soidhnichean fiosra-chaidh uile sa Ghàidhlig.

(a) The College will operate on the principle that all information signs will be in Gaelic..

Tha soidhnichean fios-rachaidh bho thaobh na Colaiste uile sa Ghàidhlig.

All signs issued by the College are in Gaelic.

Cumaidh sinn a’ dol le seo.

We will continue with this.

Oifigear Leasachaidh Cànain, Manaidsear Aoigheachd

Language Development OfficerHospitality ManagerHead of Estates and Services

Leantainneach

Ongoing

b) Bidh soidhnichean a tha air an taisbeanadh anns a’ Cholaiste a rèir an lagha, m.e. cead dibhe, dà-chà-nanach.

(b) Signs in the College which require to be displayed according to the law e.g. licencing laws, will be bilingual.

Tha a’ mhòr-chuid de shoidhnichean dà-chànanach.

The majority of signs are in Gaelic.

Cumaidh sinn oirnn a’ brosnachadh bhuidhnean oifigeil soidhnichean dà-chànanach a thoirt dhuinn no a cheadachadh.

We will continue to encourage official organisations to provide us with bilingual signs or to allow them.

Ceannard Sheirbheisean is Oighreachdan

Head of Estates and Services

An Dàmhair 2018

October 2018

(c) A bharrachd air sanasan/ postairean bhon taobh a-muigh a nochdas air bòrd-sanais àraidh anns gach togalach, cha nochd sanas no postair sam bith sa Bheurla a-mhàin.

(c) Apart from advertise-ments and posters from outwith the College which will appear on a special notice board in each build-ing, no poster or sign will appear in English only.

Tha sanasan/postairean aig buidhnean bho muigh gu tric sa Bheurla.

Signage from external organisations is often English.

Thèid buidhnean bho muigh a bhrosnachadh gus sanasan a thaisbeanas iad aig a’ Cholaiste a chur ann an dreach dà-chànanach. Bidh sinn a’ tabhann taic le eadar-theangachadh do dhaoine no do bhuidhnean a tha airson postairean dà-chànanach a chur suas anns a’ Cholaiste.

External organisations will be encouraged to produce bilingual signs where they are displayed at the College. We will offer as-sistance with translation to those who wish to do so.

Luchd-obrach an Ion-aid-fàilteOifigear Leasachaidh Cànain

ReceptionistsLanguage Development Officer

Leantainneach

Ongoing

(d) Bidh sanasan èiginn a’ cleachdadh dhealbhan a-mhàin far am bi iad furasta a thuigsinn, no Gàidhlig agus Beurla le chèile.

(d) Health and safety notices will use illustrations only where easily understood, or both Gaelic and English.

Tha a’ mhòr-chuid de shanasan èiginn dà-chànanach no gun chànan.

Most health and safety posters are now bilingual or graphics only.

Cumaidh sinn a’ dol le seo nuair a thèid togalach ùr a thogail agus nuair a thèid soidhnichean ath-dhèanamh.

Nì sinn sgrùdadh agus atharrachaidh sinn na soidhnichean mar as iomchaidh.

We will continue with this in any new buildings and when signs are being replaced.

We will continue to audit and make changes as necessary.

Oifigear Leasachaidh CànainCeannard Sheirbheisean is Oighreachdan

Language Development Officer Head of Estates and Services

Leantainneach

Ongoing

2.1.2 SOIDHNICHEAN| SIGNAGE

24

Page 25: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

2.2 CONALTRADH

’S i a’ Ghàidhlig cànan na Colaiste agus thathas ag obair a dh’ionnsaigh ama sam bi gach neach aig a’ Cholaiste a’ cleachdadh na Gàidhlig mar chànan làitheil àbhaisteach. ’S i àrainneachd Ghàidhlig a tha a’ dèanamh Sabhal Mòr Ostaig sònraichte an coimeas ri ionadan foghlaim eile. Le sin, thathas a’ cur ri àrainneachd ionnsachaidh bhros-nachail do dh’oileanaich, ri cothroman air cleachdadh na Gàidhlig san àite-obrach agus air taobh a-muigh an t-seò-mair-teagaisg, agus thathas ag adhartachadh ìomhaigh na Gàidhlig mar chànan beòthail làidir san latha an-diugh.

AmasTarget

An suidheachadh an-dràstaCurrent situation

Puingean gnìomha pragtaigeachPractical Actions

Neach an urraResponsible person

Ceann-lathaTarget Date

(a) Bithear dùil gun cleachd muinntir na Colaiste a’ Ghàidhlig a-mhàin ri oileanaich a tha air ìre a’ Chùrsa Chomais no a’ Chùrsa Adhartais a ruigsinn agus ri luchd-obrach eile a rèir an comais.

(a) It is expected that College members will speak only Gaelic to students who have attained the level of An Cùrsa Comais or An Cùrsa Adhartais and to other staff members according to their level of proficiency.

Bidh a’ mhòr-chuid de dh’oile-anaich agus de luchd-obrach a’ cleachdadh na Gàidhlig mar chànan làitheil air àrainn na Colaiste, ach thathas ag amas air suidheachadh sam bi gach neach aig a’ Cholaiste a’ conaltradh sa Ghàidhlig a rèir an comais.

Most students and staff speak Gaelic as their everyday language on the College campus, but we’re aiming at a situation in which every person at the College speaks Gaelic in accordance with their level of proficiency.

Trèanadh agus brosnachadh dhan luchd-obrach a thaobh a bhith a’ cuideachadh agus a’ brosnachadh oileanaich le bhith a’ cleachdadh na Gàidhlig.

Sgaoileadh fiosrachadh bho rannsachadh leasachadh cànain don luchd-obrach uile.

Leudachadh air sgeama nan Caraidean Cànain.

Deasachadh plana ionn-sachadh cànain do luchd-obrach.

Training and encouraging staff to help and encourage students to use Gaelic.

Disseminating information from language development research to all staff.

Expanding the Language Buddy scheme.

Preparing a language-learning plan for staff.

Stiùiriche Corporra

Oifigear Leasachaidh CànainLuchd-teagaisg Leasachadh Cànain

Oifigear Leasachaidh Cànain

Oifigear Leasachaidh Cànain Stiùiriche Corporra

Director of Corporate Affairs

Language Development Officer Language Development Teaching Staff

Language Development Officer

Language Development Officer Director of Corporate Affairs

Leantainneach

Leantainneach

Leantainneach

An Lùnastal 2017

Ongoing

Ongoing

Ongoing

August 2017

2.2.1 CONALTRADH PEARSANTA| PERSONAL COMMUNICATION

2.2 COMMUNICATION

Gaelic is the language of the College and we are working towards a situation in which everybody at the College speaks Gaelic as the usual means of communication. This Gaelic environment makes us unique in comparison to other educational institutions. In this way, we contribute to an encouraging learning environment for our students, to opportunities for using the language in the workplace and outwith the classroom, and we promote Gaelic’s image as a strong, vibrant, current language.

e) Bidh teachdaireachdan labhairte èiginn sa Ghàidhlig no dà-chànanach mar as iomchaidh.

(e) Emergency tanoys will be in Gaelic or bilingual as appropriate.

Tha teachdaireachdan èiginn labhairte air a bhith againn sa Ghàidhlig a-mhàin bho 2015 ann an togalach Iain Nobail.

A Gaelic emergency tannoy system has been in place in the Iain Noble building since 2015.

Clàraidh sinn teachdaire-achdan èiginn sa Ghàidhlig no dà-chànanach a rèir prìomh luchd-cleachdaidh an togalaich.

We will record tannoys in Gaelic or bilingually according to the language usage of the tenants in each building.

Ceannard Sheirbheisean is Oighreachdan

Head of Estates and Services

Leantainneach

Ongoing

25

Page 26: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

(b) Nithear cùmhnant onair gach bliadhna eadar a’ Cholaiste agus gach oileanach fa leth a thaobh poileasaidh cànain na Colaiste, gum bi fhios aca gum bi aca ri bhith a’ cleachdadh na Gàidhlig air feadh na Colaiste agus gum faod iad sùileachadh ri àrainneachd làn-Ghàidhlig air feadh na Colaiste.

(b) A strong honour contract will be made each year between the College and each individual student regarding the language policy of the College, advising that they must speak Gaelic on campus and that they can expect an all-Gaelic environment throughout the College.

Chaidh an cùmhnant tùsail a chleachdadh fad 5 bliadhna gus an teachdaireachd a dhaingneachadh. Bidh cuid de na h-oileanaich fhathast a’ bruidhinn sa Bheurla gu tric agus chan eil na comasan cànain aig a h-uile neach-obrach math gu leòr airson a bhith a’ còmhradh riutha sa Ghàidhlig.

The original contract was used over a period of 5 years to reinforce the message. Some students continue to use English frequently and the language skills of some members of staff mean they are unable to converse with them in Gaelic.

Trèanadh air poileasaidh cànain anns an t-seachdain inntrigidh.

Na h-oileanaich a’ sgrìobhadh a’ phlana cànain aca fhèin aig toiseach an dàrna semeastair gach bliadhna.

Brosnachadh oileanaich a bhith a’ cleachdadh na Gàidhlig.

Leudachadh comasan cànain an luchd-obrach uile gus am bi iad comasach a bhith nan deagh eisimpleir do na h-oileanaich.

Òraidean rannsachaidh air cuspair leasachadh cànain bho eòlaichean taobh a-staigh clàr-ama nan oileanach.

Bidh an cuspair leasachadh cànain a’ sìor leudachadh anns a’ chlàr-oideachaidh aig a h-uile oileanach.

Language-policy training during induction week.

Students will write their own language plan at the beginning of the second semester.

Encourage students to use Gaelic.

Expanding the language ability of all staff so that they are able to be a good example to students.

Research lectures from experts on language development during students’ term-time.

Expanding the subject of language development within the curriculum of all students.

Oifigear Leasachaidh Cànain

Oifigear Leasachaidh Cànain

Luchd-obrach air fad

Stiùiriche Corporra

Stiùiriche an Fhoghlaim

Stiùiriche an Fhoghlaim

Language Development Officer

Language Development Officer

All staff

Director of Corporate Affairs

Director of Studies

Director of Studies

Leantainneach

Leantainneach

Leantainneach

Leantainneach

Leantainneach

Leantainneach

Ongoing

Ongoing

Ongoing

Ongoing

Ongoing

Ongoing

(c) Bidh dleastanasan agus còraichean a thaobh na Gàidhlig aig gach neach aig a’ Cholaiste. Tha soirbheachadh agus cliù na Colaiste mar àite Gàidhlig an urra ris a h-uile duine.

(c) Gaelic rights and responsibilities are incumbent upon everyone at the College. The success and good name of the College as a Gaelic institution are the responsibility of us all.

Tha a’ mhòr-chuid den luchd-obrach agus de na h-oileanaich a’ tuigsinn feallsanachd na Colaiste.

Most of the staff and students understand the College’s philosophy.

Soilleireachd a thaobh feallsanachd agus amas na Colaiste mus tòisich luchd-obrach no oileanaich ùra aig a’ Cholaiste agus tron inntrigeadh.

Clarification of the College’s philosophy and aims before students or staff commence at the College and during induction.

Prionnsapal

Principal

Leantainneach

Ongoing

26

Page 27: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

(e) Bidh a’ chòir aig luchd-obrach agus oileanaich ri bhith a’ sùileachadh ri àrainneachd làn-Ghàidhlig aig a’ Cholaiste.

(e) Staff and students have the right to expect an all-Gaelic environment at the College.

Tha seo a’ tachairt gu ìre mhòir. Bidh suidheachaidhean ann tron t-samhradh nuair a thèid co-labhairtean is cùrsaichean a ruith tro mheadhan na Beurla, ach tha seo riatanach airson ionmhas na Colaiste.

This happens for the most part. In some cases during the summer, conferences and courses are run through the medium of English, but this is essential for the College’s finances.

Brosnachadh oileanaich agus luchd-obrach ann an dòigh in-ghabhalach chàirdeil a bhith a’ cleachdadh na Gàidhlig.

Encourage, in an inclusive and friendly manner, the use of Gaelic by staff and students.

Buidheann Stiùiridh

Management Team

Leantainneach

Ongoing

f) Cha fhrithealaich anns a’ bhiadhlann ach luchd-obrach a bhios deònach a’ Ghàidhlig a chleachdadh ris na h oileanaich agus ri luchd-obrach eile.

(f) Only employees who are willing to use Gaelic with students and with fellow College employees will operate at the servery.

Tha piseach mhòr air tighinn air comasan agus tuigse an luchd-fhrithealaidh. Tha cothrom ann seo a leudachadh, ge-tà.

Great improvement has been made in the understanding and competence of employees in the servery. However, there is room for further improvement.

Comasan agus tuigse cànain a leasachadh am measg luchd-fhrithealaidh.Cùmhnant an luchd-obrach.

Feallsanachd agus fiosra-chadh soilleir aig inntrigeadh.

A’ dèanamh cinnteach gu bheil a h uile neach-obrach dèonach a’ Ghàidhlig a bhruidhinn.

Developing competence and understanding among the servery staff.

Staff contract.

Clarification of philosophy and aims at staff induction.

Ensuring that all members of staff are willing to speak Gaelic.

Oifigear Leasachaidh CànainStiùiriche Corporra

Ceannard a’ Chidsin Language Development OfficerDirector of Corporate Affairs

Language Development OfficerDirector of Corporate Affairs

Head Chef

Leantainneach

Leantainneach

Ongoing

Ongoing

(g) Bidh dùil gum bi Rianachd na Colaiste a’ dèiligeadh ri muinntir na Colaiste tro mheadhan na Gàidhlig.

San fharsaingeachd, bidh conaltradh sam bith ri luchd-obrach tro mheadhan na Gàidhlig.

Tha poileasaidhean na Colaiste uile dà-chànanach.

Comasan cànain an luchd-obrach a leasachadh gus am bi conaltradh na Colaiste air fad tro mheadhan na Gàidhlig a-mhàin.

Poileasaidhean ùra na Colaiste uile a chur sa Ghàidhlig (le lethbhreac dà-chànanach)

Stiùiriche CorporraCeannardan Roinne

Stiùiriche Corporra

An Giblean 2017

Leantainneach

(d) Bidh cùmhnant làidir eadar a’ Cholaiste agus luchd-obrach gum bithear a’ cleachdadh na Gàidhlig a rèir an comasan air feadh na Colaiste.

(d) A strict compact will be made between the College and staff and between the College and students that Gaelic will be used, according to language ability, through-out the College.

Tha cùmhnant an luchd-obrach a’ mìneachadh na leanas: “’S e Colaiste Ghàidhlig a th’ ann an Sabhal Mòr Ostaig agus thathas an dùil gum bi luchd-obrach ag ionnsachadh na Gàidhlig gu fileantachd agus a’ cleachdadh na Gàidhlig mar an cànan làitheil.”

Staff contracts now state that “Sabhal Mòr Ostaig is a Gaelic College and it is expected that staff learn Gaelic to fluency and that they use Gaelic as their everyday language.”

Cumaidh sinn oirnn an teachdaireachd seo a shoilleireachadh ann an agallamhan agus inntrigeadh luchd-obrach.

We will continue to reinforce this message during induction and at interviews.

Oifigear Leasachaidh CànainStiùiriche Corporra

Language Development OfficerDirector of Corporate Affairs

Am Màrt 2018

March 2018

27

Page 28: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

(h) Thèid a h-uile coinneamh taobh a-staigh na Colaiste a chumail tro mheadhan na Gàidhlig.

(h) All internal meetings will be held through the medium of Gaelic.

Thèid coinneamhan roinneil a chumail sa Ghàidhlig ach a-mhàin san Roinn Aoigheachd far a bheil measgachadh de Ghàidhlig agus de Bheurla ga chleachdadh.

Thèid coinneamhan uile an luchd-obrach a chumail sa Ghàidhlig, maille ri coinneamhan fa leth sa Bheurla agus beagan Gàidhlig air an deireadh.

Bidh Neach In-sgrùdaidh na Colaiste ag obair tro mheadhan na Gàidhlig.

Departmental meetings, except the Hospitality Department, are held in Gaelic.

Staff meetings are held in Gaelic, along with separate meetings in English with some Gaelic at the end.

Comasan cànain an luchd-obrach a leasachadh gus an gabh coinneamhan na Roinn Aoigheachd cumail sa Ghàidhlig a-mhàin.

Comasan cànain an luchd-obrach a leasachadh gus am bi e comasach dhan a h-uile duine coinneamhan an luchd-obrach a thuigsinn.

Oidhirp a dhèanamh luchd-cunnraidh aig a bheil Gàidhlig a chleachdadh far a bheil seo comasach a rèir riaghailtean nàiseanta, .i. APUC.

Development of the language competence of all staff to enable the Hospitality Department meetings to be held in Gaelic only.

Development of the language competence of all staff to enable them to follow staff meetings in Gaelic.

Buidheann StiùiridhCeannardan Roinne

Stiùiriche Corporra

Stiùiriche Corporra

Board of DirectorsHeads of Department

Director of Corporate Affairs

Leantainneach

Leantainneach

Leantainneach

Ongoing

Ongoing

(g) It is expected that the College Administration will communicate with the College community through the medium of Gaelic.

Bidh Bòrd Stiùiridh na Colaiste ag obair tro mheadhan na Gàidhlig a-mhàin.

Bidh comataidhean ag obair tro mheadhan na Gàidhlig, ach a-mhàin an Comataidh Sgrùdaidh oir tha eòlaichean bho thaobh a-muigh ann.

Tha pàipearan agus geàrr-chunntasan bho chomataidhean na Colaiste sa Ghàidhlig a-mhàin (ach a’ Chomataidh Sgrùdaidh).

Generally all communication with staff is through the medium of Gaelic.

College policies are all bilingual.

The Board of Directors works through the medium of Gaelic only.

Committees work through the medium of Gaelic, except the Audit Committee where external expertise is required.

Committee papers and minutes, except those of the Audit Committee, are in Gaelic only.

Buill Ghàidhlig a-mhàin a bhith againn air na comataid-hean air fad.

Nì sinn oidhirp buill a lorg aig a bheil Gàidhlig nuair a thig e gu ath-nuadhachadh bhall.

Pàipearan agus geàrr-chunntasan bho chomataid-hean na Colaiste a sgrìob-hadh sa Ghàidhlig a-mhàin.

Development of the staff’s language competence to ensure all communication is through the medium of Gaelic.

All new and amended policies to be made Gaelic only (with a bilingual copy).

Gaelic-speaking members only on all committees.

We will aim to ensure Gaelic membership of all Board committees.

Board papers and minutes will be issued in Gaelic only.

Bòrd Stiùiridh

Bòrd Stiùiridh

Stiùiriche CorporraRùnairean Chomataidhean

Director of Corporate AffairsHeads of Department

Director of Corporate AffairsBoard of Directors

Board of Directors

Director of Corporate Affairs Committee Secretaries

Leantainneach

Leantainneach

Leantainneach

April 2017

Ongoing

Ongoing

Ongoing

Ongoing

28

Page 29: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

The Internal Auditor works through the medium of Gaelic. One member of staff on the External Audit team also works through the medium of Gaelic.

Effort to use Gaelic speaking accountants where possible in accordance with the national rules, i.e. APUC.

Director of Corporate Affairs Ongoing

(I) Bidh Inntrigeadh nan oile-anach ùra a’ soilleireachadh feallsanachd poileasaidh cànain na Colaiste.

(i) Student induction will clarify the College’s philosophy regarding its language policy.

Bidh prògram na seachdain inntrigidh a’ measgachadh thachartasan Gàidhlig agus sheiseanan fiosrachaidh mu chleachdadh na Gàidhlig.

The induction week comprises a mix of Gaelic events and information sessions about language usage.

Cumaidh sinn a’ dol le seo, a’ sìor leudachadh pàirt nan oileanach ann an cruthachadh a’ phrògraim.

We will continue with this and increase students involvement in designing the week’s events.

Oifigear Leasachaidh Cànain

Language Development Officer

Leantainneach

Ongoing

(j) Brosnaichear àrainneachd far am bi daoine deònach faighneachd mura tuig iad rudeigin sa Ghàidhlig.

(j) An environment will be encouraged in which people are comfortable to ask if they don’t understand something in Gaelic.

Gheibh oileanaich agus luchd-obrach am fiosrachadh freagarrach nuair a thòisicheas iad aig a’ Cholaiste.

Students and staff will receive the appropriate information when they start at the College.

Trèanadh do luchd-labhairt nas adhartaiche mar a bhruidhinnear gu freagarrach ri luchd-ionnsachaidh aig an ìre acasan.

Training for fluent and advanced speakers on suitable language use with learners at their level.

Oifigear Leasachaidh Cànain

Language Development Officer

Am Faoilleach 2019

January 2019

29

Page 30: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

2.2.2 FÀILTEACHAS | RECEPTION

AmasTarget

An suidheachadh an-dràstaCurrent situation

Puingean gnìomha pragtaigeachPractical Actions

Neach an urraResponsible person

Ceann-lathaTarget Date

(a) Cuirear fàilte air a h-uile duine sa Ghàidhlig agus bidh taghadh aig an aoigh cumail air no tionndadh gu cànan eile.

(a) Every visitor is greeted in Gaelic. The visitor then has the choice to turn to another language if they wish.

Thèid fàilte a chur air luchd-tadhail sa Ghàidhlig.

Visitors are greeted in Gaelic.

Cumaidh sinn a’ dol le seo, a’ trèanadh luchd-obrach ùr air mothachadh cànain agus air dòighean conaltraidh agus trèanadh dreuchdail gus an tèid a’ Ghàidhlig a chleach-dadh sa chiad àite fad na h-ùine.

Language awareness training, communication training and professional training will be given staff to ensure Gaelic is used as the default all the time.

Manaidsear Aoigheachd

Hospitality Manager

Leantainneach

Ongoing

(b) Bidh e follaiseach do dh’aoighean gur e àite Gàidh-lig a th’ ann agus gum bi fàilte romhpa an cuid Gàidhlig a chleachdadh aig an ìre aca fhèin.

(b) It will be obvious to visitors that Sabhal Mòr Ostaig is a Gaelic environment and that they are welcome to use Gaelic at their own level.

Tha e follaiseach do dhaoine a tha eòlach air Sabhal Mòr Ostaig, ach chan eil do dhaoine eile.

It is obvious to those who currently use the College, but not to others.

Cuiridh sinn an teachdaire-achd gu bheil Gàidhlig againn suas aig prìomh dhoras gach togalaich ann an cruth soidhne no ealaine gus daoine a bhrosnachadh gus Gàidhlig a chleachdadh.

We will encourage people to use Gaelic by erecting signage or artwork stating that we speak Gaelic at the front door of each building in order to encourage people to use it.

Oifigear Leasachaidh Cànain

Language Development Officer

An Dùbhlachd 2018

December 2018

30

Page 31: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

2.2.3 FÒN | TELEPHONE

AmasTarget

An suidheachadh an-dràstaCurrent situation

Puingean gnìomha pragtaigeachPractical Actions

Neach an urraResponsible person

Ceann-lathaTarget Date

(a) Thèid am fòn a fhreagairt sa Ghàidhlig a-mhàin.

(a) The telephone is answered in Gaelic only.

Bidh luchd-obrach a’ freagairt prìomh fhòn na Colaiste anns a’ Ghàidhlig a-mhàin agus gabhaidh iarrtasan freagairt ann an Gàidhlig no ann am Beurla mar as iomchaidh.

Switchboard staff answer the telephone in Gaelic only and are able to deal with enquiries in Gaelic or English as appropriate.

Trèanadh do luchd-obrach an Ionaid-fàilte.

Training for Reception staff.

Ceannard an Ionaid-fàilte

Reception Manager

Leantainneach

Ongoing

(b) Thèid teachdaireachdan fòn dà-chànanach a chleach-dadh a-mhàin.

(b) Only bilingual telephone messages will be recorded.

Tha cuid de theachdaireachdan fòn pearsanta sa Bheurla.

Tha a h-uile teachdaireachd fhèin-obrachail sa Bheurla.

Tha teachdaireachd fòn air taobh a-muigh uairean obrach na Colaiste anns an dà chànan, a’ Ghàidhlig a’ tighinn an toiseach gus prìomhachas a thoirt dhi.

Some personal telephone messages are in English only.

All automated telephone messages are in English.

The message outwith opening hours is bilingual, Gaelic first.

Dèanamh cinnteach gun tèid teachdaireachd iomchaidh (dà-chànanach no Gàidhlig) fhàgail air na fònaichean uile.

Bidh sinn a’ sìor bhrosnachadh OGE gus teachdaireachdan fèin-labhairteach a ghluasad gu dà-chànanach.

Ensuring that the appropriate message (bilingual or Gaelic) is on all telephones.

We will continually encourage UHI to use bilingual voice messages on phone lines.

Oifigear Leasachaidh Cànain Manaidsear ICT

Prionnsapal

Language Development OfficerICT Manager

Principal

Leantainneach

An Sultain 2018Ongoing

Ongoing

September 2018

31

Page 32: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

2.2.4 CONALTRADH SGRÌOBHTE | WRITTEN COMMUNICATION

AmasTarget

An suidheachadh an-dràstaCurrent situation

Puingean gnìomha pragtaigeachPractical Actions

Neach an urraResponsible person

Ceann-lathaTarget Date

Tha conaltradh sgrìobhte am broinn agus taobh a-muigh na Colaiste aon-chànanach Gàidhlig, ach dà-chànanach mas e cùis èiginneach a th’ ann no ma thèid e gu bui-dhinn bho muigh aig nach eil a’ Ghàidhlig.

Written communication within and outwith the College is in Gaelic only, except when it is directed at a party who doesn’t speak Gaelic, in which case it will be bilingual.

Thèid teachdaireachdan puist-d taobh a-staigh na Colaiste a sgaoileadh sa Ghàidhlig a-mhàin, ach mas e cùis slàinte is sàbhailteachd a th’ ann.

Ma thèid fiosrachadh bhon taobh a-muigh a sgaoileadh leis a’ phost-d, cuirear an cuspair agus beagan mìneachaidh air an t-susbaint sa Ghàidhlig aig bàrr a’ phuist-d.

Nuair a thèid conaltradh sgrìobhte a sgaoileadh chun a’ mhòr-shluaigh às leth na Colaiste, bidh e dà-chànanach, co-dhiù airson na ciad uarach, ach far am bithear a’ conaltradh ri buidhnean Gàidhlig.

Thèid teachdaireachdan coitcheann air post-d (a leithid Air Falbh bhon Oifis) a sgaoileadh san dà-chànan, ach Gàidhlig a-mhàin san loidhne cuspair.

Internal e-mails are distributed in Gaelic only unless they are related to health and safety.

When information from outwith the College is forwarded, the subject line and a short explanation on the content will be provided in Gaelic.

Communication on behalf of the College to any member of the public will be written bilingually in the first instance, except when writing to a Gaelic organisation, in which case it will be in Gaelic only.

Automated e-mail messages (i.e. Out of Office) will be written bilingually, but Gaelic only in the subject line.

Comasan cànain an luchd-obrach a leasachadh gus nach bi feum sam bith air conaltradh sgrìobhte dà-chànanach air taobh a-staigh na Colaiste.

Fiosrachadh gu luchd-obrach agus gu oileanaich air an stiùireadh seo.

Thèid teachdaireachdan coitcheann a chlàradh sa Ghàidhlig a-mhàin mar fhreagairt air puist-d bho thaobh a-staigh, agus gu dà-chànanach air puist-d bho a-muigh.

Development of the staff’s language competence to ensure that no bilingual communication is needed within the College.

Instructions on this to students and staff.

Internal “out of office replies” will be in Gaelic only and “external ones in English”

Stiùiriche Corporra

Oifigear Leasachaidh Cànain

Oifigear Leasachaidh Cànain

Director of Corporate Affairs

Language Development Officer

Language Development Officer

Leantainneach

Leantainneach

Leantainneach

Ongoing

Ongoing

Ongoing

32

Page 33: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

AmasTarget

An suidheachadh an-dràstaCurrent situation

Puingean gnìomha pragtaigeachPractical Actions

Neach an urraResponsible person

Ceann-lathaTarget Date

(a) Bidh Rianachd na Colaiste a’ cleachdadh Gàidhlig a-mhàin air foirmichean is fiosrachadh na Colaiste.

(a) College Administration will use only Gaelic on College forms and information.

Tha na foirmichean uile dà-chànanach no sa Ghàidhlig.

All forms are bilingual or Gaelic.

Ag atharrachadh fhoirmi-chean dà-chànanach gu foirmichean aon-chànanach le lethbhreac dà-chànanach air Dràibh-G.

Change bilingual forms to Gaelic forms and keep a bilin-gual copy on the G-drive.

Stiùiriche Corporra

Director of Corporate Affairs

Leantainneach

Ongoing

(b) (i) Uair sam bith a dh’fheumas dreach Beurla de rudeigin a sholaradh, thèid an leughadair a chur gu faidhle ann an cruth dà-chànanach a gheibhear air Dràibh-G na Colaiste, .i. cha tèid a sgaoileadh air an dòigh àbhaistich. (ii) San fharsainge-achd, bhiodh stuth a bha air tighinn a-steach bho thaobh a-muigh na Colaiste na mhura-bhith, mura bi cothrom ann a’ Ghàidhlig a chur air an toiseach. (iii) ’S ann ann an caraichean air leth sònraichte a-mhàin, m.e. gu daoine aig nach robh cothrom air goire-asan coimpiutair na Colaiste, a bhite dùil gun sgaoilte stuth dà-chànanach ann an cruth cruaidh.

(b) (i) Whenever an English version has to be provided, the reader will be directed to a bilingual version of the file situated on the College’s G-Drive, i.e. it will not be disseminated in the usual way. (ii) In general, information from outwith the College would be an exception, if there was no opportunity to provide a Gaelic version first. (iii) Only in very exceptional circumstances, for example to someone unable to access the College’s computing resourc-es, would it be expected that bilingual information would be disseminated in hard copy.

Tha measgachadh ann an-dràsta de phoileasaidhean is foirmichean Gàidhlig, dà-chànanach agus Beurla a-mhàin. Tha lethbhreacan cruaidh san Leabharlann agus san Oifis Rianachd agus tha iad measgaichte cuideachd.

Presently policies and forms are available in Gaelic, bilingually and in English. Hard copies are available in the Library and at the Administration Office, which are also mixed.

Thèid Leabhar-làimhe na Colaiste a sgaoileadh sa Ghàidhlig a mhàin ach gu dà-chànanach gu luchd-obrach aig nach eil Gàidhlig gu leòr gus a thuigsinn. Thèid dreach dà-chànanach a chumail air Dràibh-G.

The College handbook will be distributed in Gaelic only, but bilingually to staff who are not fluent. A bilingual version will be kept on the G drive.

Stiùiriche Corporra

Director of Corporate Affairs

Leantainneach

Ongoing

(c) Bidh poileasaidhean agus modhan obrach na Colaiste (i) ann an cruth Gàidhlig a-mhàin, agus (ii) ann an cruth dà-chànanach. Gheibhear seòrsa (ii) air Dràibh-G na Colaiste a-mhàin.

(c) The College’s policies and procedures will be available in (a) Gaelic only format, and (b) bilingual format. Format (b) will be available on the College’s G-Drive only.

Tha poileasaidhean agus modhan obrach na Colaiste dà-chànanach.

College policies and procedures are bilingual.

Leanaidh sinn oirnn le seo.

This will continue.

Stiùiriche Corporra

Director of Corporate Affairs

Leantainneach

Ongoing

2.2.5 FOIRMICHEAN | FORMS

33

Page 34: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

2.2.6 MODHAN GEARAIN | COMPLAINTS PROCEDURE

AmasTarget

An suidheachadh an-dràstaCurrent situation

Puingean gnìomha pragtaigeachPractical Actions

Neach an urraResponsible person

Ceann-lathaTarget Date

Bidh cothrom aig duine gear-an a thogail sa Ghàidhlig no sa Bheurla a rèir an comasan agus a rèir nan siostaman a tha stèidhichte.

Complaints can be made in Gaelic or English according to competence and systems in place.

TBidh seo a’ tachairt a-cheana.

This is already in practice.

Ri chur ris a’ phoileasaidh.

To be added to the policy.

Stiùiriche Corporra

Director of Corporate Affairs

Leantainneach

Ongoing

34

Page 35: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

2.3 LUCHD-OBRACH

Mar àite-obrach làn-Ghàidhlig, tha Sabhal Mòr Ostaig ag amas air àm nuair a bhios a’ Ghàidhlig aig gach neach-obrach gus an tèid aig a’ Cholaiste air gach seirbheis aice a thoirt seachad anns a’ Ghàidhlig. Chan e dìreach gum bi na comasan aig daoine ach gun dèanar soilleir gu bheileas deònach a’ Ghàidhlig a chleachdadh agus gu bheileas a’ sealltainn seasamh brosnachail do luchd-ionnsachaidh. Leis a’ phoileasaidh fastaidh agus prògram leasachadh sgilean cànain, misneachd agus deòin an luchd-obrach uile, cruthaichear bun-stèidh dhan amas sin.

AmasTarget

An suidheachadh an-dràstaCurrent situation

Puingean gnìomha pragtaigeachPractical Actions

Neach an urraResponsible person

Ceann-lathaTarget Date

(a) Bidh a’ Cholaiste a’ tab-hann trèanadh sa Cholaiste tro mheadhan na Gàidhlig far a bheil e comasach neach-trèanaidh le Gàidhlig fhaighinn.

(a) The College will offer training opportunities through the medium of Gaelic where it is possible to locate a Gaelic-speaking trainer.

Bidh sinn a’ feuchainn ri trèanadh riatanach luchd-obrach a lìbhrigeadh san dà chànan taobh a-staigh na Colaiste.

We try to deliver all compulsory staff training bilingually.

Feuchainn ri barrachd luchd-trèanaidh Gàidhlig fhaighinn.

Try to locate more Gaelic-speaking trainers.

Stiùiriche Corporra

Director of Corporate Affairs

Leantainneach

Ongoing

(b) Mura faighear lorg air cuideigin bho thaobh a-muigh na Colaiste a nì cùrsa trèanaidh tro mheadhan na Gàidhlig, uidheamaichidh a’ Cholaiste duine/daoine sa Cholaiste fhèin gus an cùrsa a lìbhrigeadh tro mheadhan na Gàidhlig air an dàrna turas ma tha sin comasach a thaobh cuspair.

(b) If a trainer cannot be located off-campus who will conduct training courses through the medium of Gaelic, the College will equip an individual/individuals from within the College to conduct the course on the second occasion if appropriate according to subject.

Thachair seo airson dà chùrsa: Co-ionannachd agus Dìon Chloinne.

This has been accomplished in two instances: Equality training and Child Protection training.

Trèanadh air lìbhrigeadh trèanaidh dhreuchdail tro mheadhan na Gàidhlig airson dithis no thriùir den luchd-obrach airson a h-uile trèanaidh far a bheil seo comasach.

Training 2–3 staff on how to deliver professional training through the medium of Gaelic.

Stiùiriche Corporra

Director of Corporate Affairs

Leantainneach

Ongoing

2.3.1 TRÈANADH | TRAINING

STAFFING

As an all-Gaelic work-place we intend to reach a situation in which every member of staff can speak Gaelic so that we can offer all our services in Gaelic. We also intend to show that we are eager to use Gaelic and that we present an encouraging attitude to learners. Our recruitment policy, staff language skill development program, confidence and the enthusiasm of our staff will be the foundation for this target.

35

Page 36: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

2.3.2 IONNSACHADH CÀNAIN | LANGUAGE LEARNING

AmasTarget

An suidheachadh an-dràstaCurrent situation

Puingean gnìomha pragtaigeachPractical Actions

Neach an urraResponsible person

Ceann-lathaTarget Date

(a) Cuirear cuideam air poileasaidh cànain agus air cleachdadh na Gàidhlig air àrainn na Colaiste ann an cùmhnantan luchd-obrach, gus am bi fhios aca gum bithear an dùil gun cleachd iad a’ Ghàidhlig air feadh na Colaiste a rèir an comasan.

(a) Suitable emphasis will be placed in staff contracts on language policy and language use on campus, to inform staff that Gaelic must be used throughout the College, that it is expected that they will speak Gaelic throughout the College according to their skills.

Bidh sinn a’ soilleireachadh amasan na Colaiste mus tòisich neach aig a’ Cholaiste agus ann an luachaidhean obrach bliadhnail.

We define the College’s aims before staff start and in annual appraisals.

Leanaidh sinn oirnn le seo.

Continue this practice.

Stiùiriche Corporra

Director of Corporate Affairs

Leantainneach

Ongoing

(b) Thathas an dùil gum bi luchd-obrach nach eil fileanta a’ leasachadh an cuid cho-masan sa chànan.

(b) It is expected that staff who are not fluent will make an effort to develop their language skills.

Bidh sinn a’ tabhann chlasaichean do luchd-obrach aig diofar ìrean. Bidh sinn a’ brosnachadh luchd-obrach gus Gàidhlig a chleachdadh tro chlasaichean agus tro sgeamannan cànain agus le bhith a’ cruthachadh chothroman bruidhinn.

We offer staff classes for learners at various levels. We encourage staff to speak Gaelic through classes and language schemes and by creating opportunities to converse with others.

Cruthachadh poileasaidh a nì cinnteach gum faigh luchd-obrach nach eil fileanta clasaichean iomchaidh taobh a-staigh nan uairean obrach aca.

Gheibh gach neach-obrach ùr agus làithreach faclair Gàidhlig.

Create a policy that allows non-fluent staff to participate in language development as part of their working week.

New and current staff will receive a Gaelic dictionary.

Stiùiriche Corporra

Director of Corporate Affairs

An Lùnastal 2017

August 2017

(c) Gheibh adhartas anns a’ Ghàidhlig àite ann an luachadh obrach bliadhnail.

(c) Improvement in Gaelic language skills will form part of the annual employment appraisal.

Tha e mar phrìomh àite anns an luachadh luchd-obrach ach chan eil sin iomchaidh do gach neach.

This is a key factor in appraisals but is not appropriate for everyone.

Thèid ceisteachain cànain a chleachdadh mar phàirt den luachadh obrach bhliadhnail.

Thèid ìre tuarastail a cheangal ri ìre adhartas sa Ghàidhlig.

Thèid prìomhachas a chur air adhartas sa chànan don luchd-obrach nach eil fileanta fhathast.

Language questionnaires will be used as part of the annual staff appraisal.

Salary levels will be linked to language proficiency levels.

Priority will be given to improving the language skills of those not yet fluent.

Stiùiriche Corporra

Director of Corporate Affairs

Leantainneach

Am Faoilleach 2018

An Cèitean 2017

Ongoing

January 2018

May 2017

36

Page 37: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

(d) Neach-obrach sam bith a bhios airson modal a dhèan-amh, bidh aca ri suim airgid a phàigheadh (£50) a gheibhear air ais an dèidh na measaid-hean a dhèanamh.

(d) Any member of staff wish-ing to undertake a module can do so by paying a deposit of £50, refundable upon com-pletion of assessments.

Tha sinn soirbheachail leis an sgeama seo.

This is a successful scheme with a good number of staff having undertaken professional development.

Bithear a’ feuchainn ri co-dhiù 10 luchd-obrach a chlàradh air modalan na Colaiste gach bliadhna acadaimigeach.

We will aim to include 10 members of staff on College modules each year.

Stiùiriche Corporra

Director of Corporate Affairs

Leantainneach

Ongoing

(e) Gheibh luchd-obrach a tha ag ionnsachadh aig ìre a’ Chùrsa Inntrigidh cothrom air clasaichean Gàidhlig a fhrithealadh agus duais airson crìoch a chur air gach earrainn.

Tha cothrom aig luchd-obrach nach eil fileanta fhathast air uair de thìde de chlasaichean Gàidhlig aig diofar ìrean.

Thèid clasaichean a theagasg le luchd-teagaisg ma tha beàrnan sa chlàr-ama aca.

Thèid luchd-obrach a bhrosnachadh cùrsaichean a dhèanamh agus gheibh iad 2 uair a thìde de dh’ùine ionnsachaidh gach seachdain rè nan uairean obrach aca.

Chan eil duais airgid no àrdachadh tuarastail ceangailte ri adhartas sa Ghàidhlig.

Tha cuid de luchd-obrach air a bhith a’ frithealadh clasaichean-oidhche na Colaiste airson na coimhearsnachd.

Gheibh luchd-obrach cothrom cùrsa goirid a dhèanamh ma leigeas na h-uallaichean obrach leotha.

Tha luchd-obrach gu tric ro thrang gus clasaichean a fhrithealadh.

Bidh sinn a’ deasachadh dhuilleagan le abairtean a bhios feumail do shuidheachadh obrach sa chidsin.

Dealbhachadh cùrsa ùr stèidhichte air a’ Chùrsa Inntrigidh airson libhrigeadh aghaidh-ri-aghaidh a ghabhas cleachdadh airson chlasaichean san àite-obrach, dà uair a thìde gach seachdain.

Thèid na clasaichean fhighe a-steach dhan chlàr-ama gus am bi iad aig àm freagarrach don luchd-obrach agus don neach-teagaisg.

Brosnachadh luchd-obrach gus an Cùrsa Inntrigidh a dhèanamh agus 4 uair a thìde pàighte a thoirt dhaibh airson seo gach seachdain.

Nuair a chuireas cuideigin crìoch air a’ Chùrsa Inntrigidh, gheibh iad àrdachadh 2 cheuma air an sgèile tuarastail.

Thèid luchd-obrach a bhrosnachadh gus pàirt a ghabhail ann an clasaichean-oidhche anns a’ choimhearsnachd.

Bidh luchd-obrach a’ dèanamh dà chùrsa goirid gun chosgais gach bliadhna gun bhuaidh air na saor-làithean aca.

Dèanamh cinnteach gu bheil luchd-obrach gu leòr anns gach roinn gus am bi cothrom aig a h-uile neach clasaichean a dhèanamh mar a tha còir aca.

Deasaichidh sinn duilleagan de dh’abairtean feumail agus faidhlichean fuaime a rèir feumalachdan an luchd-obrach.

Stiùiriche an Fhoghlaim

Stiùiriche an FhoghlaimOifigear Leasachaidh CànainManaidsear Aoigheachd

Oifigear Leasachaidh CànainManaidsear Aoigheachd

Stiùiriche CorporraCeannardan Roinne

Stiùiriche CorporraCeannardan Roinne

Stiùiriche Corporra Ceannardan Roinne

Manaidsear AoigheachdStiùiriche Corporra

Oifigear Leasachaidh Cànain

An Lùnastal 2017

An Lùnastal 2018

An Lùnastal 2018

Leantainneach

Leantainneach

Am Faoilleach 2018

An Gearran 2019

An Cèitean 2017

(e) Staff who are learning at the Access to Gaelic course level will be allocated time during their working week and will receive an award upon completion of each section of the course.

Non-fluent staff are given the opportunity to attend one hour of Gaelic classes a week.

We plan to adapt An Cùrsa Inntrigidh to a face-to-face format based on the same principles, for use in staff classes with 2 hours of provision a week.

Director of Studies August 2017

37

Page 38: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

Some lecturers are able to deliver staff language classes subject to their own timetables.

Non-fluent staff are encouraged to enrol on An Cùrsa Inntrigidh with 2 hours of study time included within their weekly working hours.

Financial rewards and salary rises are not linked to progress in Gaelic.

Some staff are currently attending our College evening classes for the community.

Staff have the option of attending a Short Course if their workload allows them

Some staff struggle with class attendance due to the nature of their work.

We prepare useful weekly phrase sheets for catering staff.

Improve the timetabling of staff classes to maximise attendance and ensure that an allocated staff tutor is in place.

Non-fluent staff will be encouraged to enrol on An Cùrsa Inntrigidh with 4 hours of study time within their working hours.

When someone completes An Cùrsa Inntrigidh, they will receive a rise of 2 points on the salary scale.

Staff will be encouraged to attend our College evening classes for the community.

Non-fluent staff can attend two weeks of short courses each year without cost and without affecting their annual leave entitlement.

Ensuring resources are such that all staff can attend two classes a week.

We will prepare phrase sheets and sound files that are useful in terms of daily vocabulary for various departments within the College.

Director of StudiesLanguage Development Of-ficer Hospitality Manager

Language Development Officer Hospitality Manager

Director of Corporate AffairsDepartmental Heads

Director of Corporate AffairsDepartmental Heads

Heads of Department Director of Corporate Affairs

Hospitality ManagerDirector of Corporate Affairs

Language Development Officer

August 2018

August 2018

Ongoing

Ongoing

Jan 2018

Feb 2019

May 2017

(f) Gheibh daoine aig ìre a’ Chùrsa Chomais cothrom an cuid Gàidhlig a leasachadh gu ìre fileantachd.

Tha cothrom aig daoine an Cùrsa Adhartais a dhèanamh agus gheibh iad 2 uair a thìde taobh a-staigh uairean obrach.

Tha cothrom aig luchd-obrach an Cùrsa Comais a dhèanamh ach chan fhaigh iad tuarastal.

Gheibh luchd-obrach cothrom cùrsa goirid a dhèanamh gach bliadhna an-asgaidh.

Thèid luchd-obrach a bhros-nachadh an Cùrsa Adhartais a dhèanamh agus gheibh iad 4 uair a thìde pàighte airson sin agus àrdachadh aon cheu-ma air an ìre tuarastail aca.

Cothrom a thoirt do aon neach obrach gach bliadhna an Cùrsa Comais a dhèanamh fhad ’s a gheibh iad leth-phàirt den tuarastal aca.

Gheibh luchd-obrach cothrom air dà chùrsa ghoirid an-as-gaidh gach bliadhna gun bhuaidh air na saor-làithean aca.

Stiùiriche Corporra Ceannardan Roinne

Stiùiriche Corporra

Stiùiriche Corporra Ceannardan Roinne

An Lùnastal 2017

An Iuchar 2018

Leantainneach

(f) Staff at Cùrsa Comais level will be given the opportunity to develop their language skills to fluency.

Staff are able to enrol on the Cùrsa Adhartais with 2 hours study a week.

Staff are able to apply for a place on An Cùrsa Comais but they are not remunerated.

Staff can do one short course free of charge.

Staff are able to enrol on the Cùrsa Adhartais with 4 hours study a week with an incremental rise in their salary.

One member of staff per academic year will be given the opportunity to enrol on An Cùrsa Comais as a full-time student, on a 50% salary.

Staff can attend two short courses, free of charge, with no affect on their annual leave.

Director of Corporate AffairsHeads of Department

Director of Corporate Affairs

Director of Corporate AffairsHeads of Department

August 2017

July 2018

Ongoing

38

Page 39: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

(h) Bidh sinn a’ leudachadh an sgeama caraidean cànain.

Tha caraidean cànain aig cuid mhath de dh’oileanaich is cuid den luchd-obrach nas adhartaiche.

Gheibh gach neach-obrach brosnachadh cunbhalach gus caraid-cànain fhaighinn.

Oifigear Leasachaidh CànainCeannardan Roinne

Leantainneach

(h) Expand the language buddy scheme.

A majority of students and some staff from intermediate level onwards have a language buddy .

Staff will be continually encouraged to sign up to the scheme.

Language Development Officer Heads of Department

Ongoing

(i) Bidh fàilte ro luchd-obrach aig tachartasan Gàidhlig gus an cuid Gàidhlig a thoirt air adhart.

Bidh fàilte ro luchd-obrach aig a’ mhòr-chuid de thachartasan, ach uaireannan tha iad aig ìre ro àrd do luchd-ionnsachaidh aig ìre tòiseachaidh.

Cuiridh sinn air dòigh aon tachartas gach semeastair a bhios freagarrach do luchd-ionnsachaidh aig gach ìre.

Oifigear Leasachaidh Cànain Leantainneach

(i) Staff will be welcome to attend Gaelic events within the College to develop their language skills.

Staff are welcome at most events but sometimes the language level is beyond the abilities of those still in the early stages of their learning.

We will arrange an event for all language levels once a semester.

Language Development Officer

Ongoing

(j) Bidh sinn a’ leasachadh misneachd an luchd-obrach gus Gàidhlig a chleachdadh aig an àite-obrach a rèir an sgilean.

Tha clasaichean Gàidhlig aig luchd-obrach ach, ged a bhios sgilean cànain aca, chan eil misneachd aca an-còmhnaidh gus an cleachdadh.

Dealbhaichidh sinn cùrsa mis-neachd do luchd-obrach ann an co-bhuinn ri eòlaichean.

Oifigear Leasachaidh Cànain Am Màrt 2018

(j) We will encourage staff to use their Gaelic according to their own level of ability within the workplace.

Staff classes are in place but often confidence is a key factor in making the leap from ability to usage.

We will devise a session in language confidence for language use within the College which may be disseminated more broadly.

Language Development Officer

March 2018

(g) Bidh gach neach-obrach a’ lìonadh ceisteachan mu na sgilean agus feumalachdan cànain aca gach luachadh bliadhnail, a thèid a thilleadh gu Oifigear Sgiobachd na Co-laiste ach an tèid in-sgrùdadh cànanach a dhèanamh air.

Chaidh aontachadh ri ceisteachan a chaidh a chleachdadh sa Chèitean 2011 airson na ciad uarach agus chaidh a lìonadh 3 turasan gu ruige seo. ’S e dùbhlan a th’ ann a bhith a’ faighinn a h-uile foirm air ais.

Tha sinn dol a sgaoileadh a’ cheisteachain dà thuras rè a’ phlana agus cumar sùil air adhartas is ìrean tron t-sio-stam luachaidh bhliadhnail.

Stiùiriche CorporraCeannardan RoinneOifigear Leasachaidh Cànain

Leantainneach

(g) Staff will complete annual language proficiency questionnaires that can then be analysed and then compared to previous years.

It was agreed to continue with a staff questionnaire first used in May 2011, which has been completed 3 times since. It is becoming more challenging to have all forms returned.

The College seeks to analyse staff abilities twice throughout the duration of this plan and will also be noting ability and improvement levels as part of the annual appraisal process.

Heads of DepartmentDirector of Corporate Affairs Language Development Officer

Ongoing

39

Page 40: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

2.3.3 CEANNAS | MANAGEMENT

AmasTarget

An suidheachadh an-dràstaCurrent situation

Puingean gnìomha pragtaigeachPractical Actions

Neach an urraResponsible person

Ceann-lathaTarget Date

(a) A thaobh feallsanachd is poileasaidh cànain na Colaiste, bidh dùil ri stiùire-adh làidir bho Phrionnsapal, Stiùirichean agus Ceannardan Roinne na Colaiste.

Tha Prionnsapal, Stiùirichean agus Ceannardan Roinne na Colaiste a’ leantainn feallsanachd is poileasaidh cànain na Colaiste agus ga thaisbeanadh gu follaiseach dhan luchd-obrach agus do na h-oileanaich.

Cumaidh sinn a’ dol le seo gu cunbhalach agus gu moiteil.

Prionnsapal Leantainneach

(a) A Strong leadership is expected from the Principal, Directors and Heads of Department with regard to the philosophy and language policy of the College.

The Principal, Directors and Heads of Department of the College follow the College’s philosophy and policy, and it is important that this is apparent to staff and students.

We will continue to promote and be proud of our mission.

Principal Ongoing

(b) Coinnichidh am Pri-onnsapal ris an Oifigear Leasachaidh Cànain gach semeastair gus suidheachadh na Gàidhlig sa Cholaiste a mheas.

Tha seo a’ tachairt agus tha e air a bhith glè fheumail.

A’ cumail a’ dol le seo. Oifigear Leasachaidh CànainPrionnsapal

Leantainneach

(B) The Principal will meet with the Language Policy Officer each semester to assess Gaelic usage at the College.

This is being carried out and has proved very useful.

Continue current practice. Language Development Officer Principal

Ongoing

(c) Coinnichidh Ceannardan Roinne ris an Oifigear Leasachaidh Cànain gach semeastair gus suidheachadh na Gàidhlig sna roinnean aca fhèin a mheas agus plana gnìomha a chur ri chèile.

Tha seo a’ tachairt agus tha e air a bhith glè fheumail.

A’ cumail a’ dol le seo. Oifigear Leasachaidh CànainCeannardan Roinne

Leantainneach

(c) Heads of Department will meet with the Language Policy Officer each semester to assess Gaelic usage in their own departments and to develop an action plan.

This is being carried out and has proved very useful.

Continue current practice. Language Development Officer Heads of Department

Ongoing

(d) Coinnichidh Riochdairean Comann nan Oileanach ris an Oifigear Leasachaidh Cànain gach semeastair gus suidheachadh na Gàidhlig am measg nan oileanach a mheas agus plana gnìomha a chur ri chèile.

Coinnichidh an t-Oifigear Leasachaidh Cànain ri oileanaich gu neo-fhoirmeil rè na bliadhna acadaimigich agus nuair a thèid tachartasan Gàidhlig a chur air dòigh.

Coinnichidh an t-Oifigear Leasachaidh Cànain agus oileanaich gus co-obrachadh a stèidheachadh agus taic a thoirt dha chèile le tachartasan, puingean practaigeach a thaobh cleachdadh cànain agus cheistean poileasaidh is a’ chùmhnant Ghàidhlig.

Oifigear Leasachaidh CànainRiochdairean Comann nan Oileanach

Sultain 2018

(d) Students Association representatives will meet with the Language Policy Officer each semester to assess Gaelic usage among students and to develop an action plan.

Currently meet up informally during the academic year and when student events are planned.

They will meet in order to establish a working relationship and support each other with events, practical matters about language and policy issues and the language contract.

Language Development OfficerRepresentatives of Comann nan Oileanach

September 2018

40

Page 41: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

2.3.4 FASTADH | RECRUITMENT

AmasTarget

An suidheachadh an-dràstaCurrent situation

Puingean gnìomha pragtaigeachPractical Actions

Neach an urraResponsible person

Ceann-lathaTarget Date

(a) Cuirear poileasaidh fastaidh ri chèile ach am bi a’ Cholaiste ag amas air àm nu-air a bhios (i) a’ Ghàidhlig aig luchd-obrach uile na Colaiste agus (ii) sgilean Gàidhlig aig luchd-obrach mus tòisich iad aig a’ Cholaiste.

Tha a’ Ghàidhlig riatanach sa h uile dreuchd sa Cholaiste aig ìre fastaidh ach do luchd-taic cidsin agus do luchd-glanaidh.

Do luchd-taic cidsin agus luchd-glanaidh, tha Gàidhlig ion-mhiannaichte, agus e riatanach gum bi daoine deònach a h ionnsachadh is a cleachdadh.

Tha Gàidhlig riatanach do mhanaidsearan agus leas-mhanaidsearan anns a h-uile roinn.

Tha a’ mhòr-chuid den luchd-obrach a’ dèanamh adhartas ged a tha bruthadh obrach uaireannan gan cumail air falbh bho chlasaichean.

Thèid mòr-chuideam a chur air na cothroman Gàidhlig ionnsachadh agus a chleachdadh mus tèid luchd-obrach fhastadh.

Thèid feallsanachd na Colaiste a mhìneachadh do thagraichean aig amannan nan agallamhan.

Nithear oidhirp gus luchd-obrach a lorg aig a bheil Gàidhlig aig ìre conaltraidh.

Bithear a’ fastadh luchd-obrach a tha air tòiseachadh air Gàidhlig ionnsachadh agus aig a bheil ùidh mhòr gus fàs fileanta sa Ghàidhlig far a bheil e comasach.

Cumaidh sinn a’ dol le seo.

Nithear leasachadh air an structar obrach agus àireamh an luchd-obrach gus cothrom a thoirt don a h-uile duine dol gu clasaichean.

Cumaidh sinn a’ dol le seo.

Cumaidh sinn a’ dol le seo.

Ceannardan Roinne

Ceannardan RoinneStiùiriche Corporra

Ceannardan RoinneStiùiriche Corporra

Ceannardan RoinneStiùiriche Corporra

Ceannardan RoinneStiùiriche Corporra

Ceannardan RoinneStiùiriche Corporra

Leantainneach

Leantainneach

Leantainneach

Leantainneach

Leantainneach

Leantainneach

(a) A recruitment policy will be created to make the College move towards a situation where (a) all members of staff at the College speak Gaelic, and (b) all members of staff have Gaelic skills before they begin work at the College.

At recruitment Gaelic is essential in all positions except in the kitchen and housekeeping.

Gaelic is desirable for catering and housekeeping roles and it is essential that applicants are willing to learn it.

Gaelic is essential for all management-related roles within the College.

Most staff are improving, although pressure of work sometimes keeps them from classes.

Emphasis will be placed on the opportunities to learn and use Gaelic before employing staff.

College philosophy will be explained to applicants at interview.

Efforts will be made to recruit Gaelic-speaking staff.

Those who have began learning Gaelic and who are interested in becoming fluent will be employed where possible.

This will continue to be the case.

Improve work structures and the number of staff to allow everyone to attend classes.

We will continue with this.

We will continue with this.

Heads of Department

Heads of DepartmentDirector of Corporate Affairs

Heads of DepartmentDirector of Corporate Affairs

Director of Corporate Affairs Heads of Department

Heads of DepartmentDirector of Corporate Affairs

Heads of DepartmentDirector of Corporate Affairs

Ongoing

Ongoing

Ongoing

Ongoing

Ongoing

Ongoing

41

Page 42: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

(b) Thèid adhartas ann an sgilean Gàidhlig aithneachadh aig ìre tuarastail.

Gu ruige seo, chan eil adhartas sa Ghàidhlig ceangailte ri ìre àrdachadh tuarastail, mar a tha sgilean eile.

Thèid ìre na Gàidhlig agus adhartais a mheas mar sgil obrach sam bith eile agus a cheangal ri ìrean àrdachaidh tuarastail.

Stiùiriche Corporra An Dùbhlachd 2018

(b) Improvement in Gaelic language skills will be recognised at salary level.

Language improvement is not currently associated with income like other skills.

Language proficiency/improvement will be associated with incremental pay rises.

Director of Corporate Affairs December 2018

(c) Mura cleachd neach-obrach a’ Ghàidhlig air àrainn na Colaiste gheibh iad tuilleadh brosnachaidh agus bheirear fan comhair feallsan-achd na colaiste.

Tha sinn a’ brosnachadh gach neach obrach gus Gàidhlig a chleachdadh cho math ’s as urrainn dhaibh agus na clasaichean iomchaidh a fhrithealadh.

Bheirear misneachd dhan luchd-obrach agus cuirear air dòigh plana obrach pearsanta gus cleachdadh na Gàidhlig àrdachadh.

Stiùiriche Corporra Ceannardan Roinne

Leantainneach

(c) If an employee does not use Gaelic in the workplace, they will be encouraged to do so and provided an additional session on the College’s philosophy.

We encourage each staff member to use Gaelic as best they can and to attend appropriate classes.

Staff will be encouraged and given a personal languge plan to increase Gaelic usage.

Director of Corporate AffairsHeads of Department

Ongoing

42

Page 43: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

2.3.5 SANASACHD | ADVERTISING

AmasTarget

An suidheachadh an-dràstaCurrent situation

Puingean gnìomha pragtaigeachPractical Actions

Neach an urraResponsible person

Ceann-lathaTarget Date

(a) Bidh margaideachd is sanasachd ceangailte ris a’ Cholaiste a’ nochdadh poile-asaidh cànain na Colaiste gu làidir, ag ùisneachadh cleachdadh na Gàidhlig sa Cholaiste mar adhbhar-cean-naich sònraichte agus mar adhbhar-moit do mhuinntir na Colaiste.

Thathar a’ cur cuideam air àrainneachd làn-Ghàidhlig agus obair-buidhne nuair a bhithear a’ tadhal air sgoiltean/buidhnean.

Tha stuthan fiosrachaidh a gheibh oileanaich mus tig iad dhan Cholaiste a’ soilleireachadh gu bheil cuideam ga chur air cleachdadh na Gàidhlig sa Cholaiste.

Cumaidh sinn a’ dol le seo.

Cumaidh sinn a’ dol le seo.

Manaidsear Margaideachd

Manaidsear Margaideachd Oifigear Leasachaidh Cànain

Leantainneach

Leantainneach

(a) Marketing and adver-tising connected with the College will strongly reflect the language policy of the College, utilising Gaelic use in the College as a unique selling point and as a source of pride to everyone at the College.

Emphasis on the all-Gaelic environment and cooperation when visiting schools and groups.

Emphasis on Gaelic usage at the College in information packs sent to students prior to their arrival.

Continue.

Continue.

Marketing Manager

Marketing ManagerLanguage Development Officer

Ongoing

Ongoing

(b) Sgaoilear feallsanachd poileasaidh cànain na Co-laiste am broinn na Colaiste fhèin air feadh na bliadhna.

Thòisich seo am-bliadhna leis an Oifigear Leasachaidh Cànain a’ tadhal air a h-uile clas agus a’ cumail dheasbadan ri oileanaich.

Cuirear seiseanan air dòigh tràth sa bhliadhna airson fiosrachadh air feallsanachd na Colaiste a dhaingneachadh.

Oifigear Leasachaidh Cànain Manaidsear Margaideachd

Leantainneach

(b) The College’s language policy philosophy will be disseminated on-campus throughout the year.

This practice commenced this year with the Language Development Officer visiting all classes to discuss language issues with students.

Arrange information sessions about the College’s philoso-phy early in the year.

Language Development OfficerMarketing Manager

Ongoing

(c) Cumaidh a’ Cholaiste ris a’ phrionnsapal gum bu chòir do shanasachadh sna pàipearan is eile a bhith sa Ghàidhlig a-mhàin, mar as trice, a rèir feuma.

Tha seo a’ tachairt a-cheana. A’ cumail a’ dol le seo. Manaidsear Margaideachd Leantainneach

(c) The College will support the principle that advertising in newspapers and other media should usually be in Gaelic only, as required

This is practised already. Continue current practice. Marketing Manager Ongoing

(d) Thèid obraichean a shanasachadh sa Ghàidhlig a-mhàin.

Bithear a’ sanasachadh dhreuchdan aig a’ Cholaiste sa Ghàidhlig ach dreuchdan luchd-taic a’ chidsin agus luchd-taic glanaidh. Ged a bhios an fheadhainn seo dà-chànanach, bithear a’ cur cuideam air deòin Gàidhlig ionnsachadh agus a chleachdadh.

Thèid sanasan dà-chànanach a sgaoileadh airson Neach-Ealaine ach ’s e dreuchd shònraichte a tha seo air a maoineachadh le Alba Chruthachail.

A’ cumail a’ dol ag obair a dh’ionnsaigh sgioba Gàidhlig gus nach bi feum air luchd-obrach aig nach eil a’ Ghàidhlig fhastadh.

Sanasan Gàidhlig-a-mhàin airson nan dreuchdan sin a shanasachadh ann an àitean-nan Gàidhlig, .i. oilthighean, buidhnean Gàidhlig agus irisean Gàidhlig.

Ceannard Ghnothaichean Corporra

Oifigear Leasachaidh nan Ealain

Leantainneach

Leantainneach

43

Page 44: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

(d) Job vacancies will be advertised only in Gaelic.

Jobs at Sabhal Mòr Ostaig are advertised in Gaelic except for catering assistants and housekeeping assistants.

Although these appear bilingually, willingness to use and learn Gaelic is emphasised.

Bilingual advertisements will be posted for Artist in residence as this is a special post funded by Creative Scotland.

Continue to work towards a Gaelic speaking staff to avoid recruitment of non-Gaelic-speaking staff.

Gaelic-only advertising to advertise those posts in places such as university Gaelic departments, Gaelic bodies and Gaelic magazines.

Director of Corporate Affairs

Arts Development Officer

Ongoing

Ongoing

(e) Feumar cead a’ Phrionnsa-pail fhaighinn gus a’ Bheurla a chleachdadh ann an sanasachadh ach, fiù ’s le sin, cleachdar barrachd Gàidhlig na Beurla.

Tha na sanasan dà-chànanach airson dreuchdan Roinn na h-Aoigheachd agus Alba Chruthachail aontaichte leis a’ Phrionnsapal.

A’ feuchainn gun sanasan sam bith eile a sgaoileadh san dà chànan.

Ceannard Ghnothaichean Corporra

Leantainneach

(e) Permission must be sought from the Principal if English is to be used in any advertising, and then more Gaelic than English will still be used.

Bilingual advertisements for Hospitality and Creative Scotland posts are currently permitted by the Principal.

Attempt not to post any other advertisements bilingually.

Director of Corporate Affairs Ongoing

44

Page 45: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

2.4 FOILLSEACHAIDHEAN

Thathas mothachail air cho cudromach ’s a tha e gu bheil a’ Ghàidhlig follaiseach ann an stuthan foillsichte agus gum bi faotainneachd na Gàidhlig a’ leudachadh. Le foillseachaidhean sa Ghàidhlig, tha sinn airson inbhe a’ chànain a thogail agus cothrom a thoirt do dhaoine dreachan Gàidhlig a chleachdadh gu làitheil.

2.4.1 DÀIMH PHOBLACH AGUS NA MEADHANAN | PUBLIC RELATIONS AND MEDIA

AmasTarget

An suidheachadh an-dràstaCurrent situation

Puingean gnìomha pragtaigeachPractical Actions

Neach an urraResponsible person

Ceann-lathaTarget Date

Bithear an dùil gum bi Sabhal Mòr Ostaig aithnichte mar Io-nad Nàiseanta airson Cànan agus Cultar na Gàidhlig agus gun tèid ìomhaigh na Colaiste àrdachadh an dà chuid am measg luchd-labhairt na Gàidhlig agus chànanan eile.

Thathar a’ sgaoileadh feallsanachd, amasan agus goireasan na Colaiste air feadh na dùthcha.

Bheirear trèanadh do luchd-obrach na Colaiste ann a bhith a’ dèiligeadh ris na meadhanan.

Barrachd naidheachdan mun Cholaiste sna pàipearan-naidheachd.

Cuiridh sinn pìos do luchd-ionnsachaidh gach seachdain agus artaigil mòr gach seachdain, ann an co-obrachadh ri buidhnean eile, anns An Albannach.

Cumaidh sinn a’ dol le sin.

Cumaidh sinn a’ dol le sin.

Cumaidh sinn a’ dol le sin.

Cumaidh sinn a’ dol le sin .

Manaidsear Margaideachd

Manaidsear Margaideachd

Manaidsear Margaideachd

Am Prionnsapal Oifigear Leasachaidh Cànain

eantainneach

Leantainneach

Leantainneach

Leantainneach

It is expected that Sabhal Mòr Ostaig is recognised as the National Centre for Gaelic Language and Culture and that the College’s image is enhanced among Gaelic speakers and speakers of other languages.

Dissemination of the College’s philosophy, aims and facilities throughout the country.

Training College staff in dealing with the media.

More news about the College in the print media.

Along with other organisations, we submit a weekly article for learners and a longer article for Gaelic speakers in The Scotsman.

Continue current practice.

Continue current practice.

Continue current practice.

Continue current practice.

Marketing Manager

Marketing Manager

Marketing Manager

Principal Language Development Officer

Ongoing

Ongoing

Ongoing

Ongoing

PUBLICATIONS

We recognise the importance of the visibility of the Gaelic language in publications and of expanding the availability of Gaelic publications. Publications in Gaelic increase the status of the language and enable people to use Gaelic versions of material on a daily basis.

2.4.2 STUTH CLÒ-BHUAILTE | PRINTED MATERIAL

AmasTarget

An suidheachadh an-dràstaCurrent situation

Puingean gnìomha pragtaigeachPractical Actions

Neach an urraResponsible person

Ceann-lathaTarget Date

Cuiridh stuth clò-bhuailte ri cliù na Colaiste agus e a’ brosnachadh cleachdadh na Gàidhlig le bhith a’ sanasachd agus a’ sgaoileadh fios sa Ghàidhlig.

Tha sanasan, bileagan fiosrachaidh agus brathan-naidheachd dà-chànanach a’ dol a-mach mar-thà.

A’ cumail a’ dol le seo, ga leudachadh far a bheil e iomchaidh.

Manaidsear Margaideachd eantainneach

Adding to the College’s reputation and promotion of Gaelic usage by advertising and disseminating informa-tion in Gaelic.

Bilingual advertisements, leaflets and press releases are distributed.

Continue current practice and expand where appropriate.

Marketing Manager Ongoing

45

Page 46: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

2.4.3 LÀRACH-LÌN & MEADHANAN SÒISEALTA | WEBSITE & SOCIAL MEDIA

AmasTarget

An suidheachadh an-dràstaCurrent situation

Puingean gnìomha pragtaigeachPractical Actions

Neach an urraResponsible person

Ceann-lathaTarget Date

(a) Air làraich-lìn na Colaiste, thèid feallsanachd na Colaiste a riochdachadh do dh’oileanaich agus do luchd-tadhail mar Ionad Nàiseanta airson Cànan agus Cultar na Gàidhlig aig a bheil gleidheadh agus brosnachadh na Gàidhlig mar phrìomh amas.

Tha làrach-lìn na Colaiste dà-chànanach, a’ Ghàidhlig a’ nochdadh an toiseach, no sa Ghàidhlig a-mhàin far a bheil seo iomchaidh.

Bidh fiosrachadh, naidheachdan ùra agus tachartasan a’ dol suas air an làraich-lìn.

A’ cumail a’ dol le seo, a’ dèanamh leasachaidhean far am bi feum.

Manaidsear Margaideachd Leantainneach

(a) The College’s philosophy will be communicated to students and visitors as the National Centre of Gaelic Language and Culture, which has Gaelic development and usage as its main aim.

The College’s website is bilingual, Gaelic appearing first, or Gaelic only where appropriate.

Information, news and events are published on the website.

Continue current practice and develop where necessary.

Marketing Manager Ongoing

(b) Air na meadhanan sòi-sealta thèid feallsanachd na Colaiste a riochdachadh gu brosnachail agus gu moiteil.

Thèid postaichean air na meadhanan sòisealta a sgrìobhadh dà-chànanach no far a bheil e iomchaidh sa Ghàidhlig a-mhàin.

Cumaidh sinn a’ dol le seo. Manaidsear Margaideachd Leantainneach

(b) The College’s philosophy will be apparent on any social media platforms.

Posts on social media will be bilingual or Gaelic only where appropriate.

This will continue. Marketing Manager Ongoing

(c) Nì sinn deagh eisimpleir de chunbhalachd sa Ghàidhlig le bhith a’ sgrìobhadh teagsaichean air an làraich-lìn agus postaichean air na meadhanan sòisealta a rèir GOC, a’ dearbhadh gu bheil iad ceart a rèir gràmair agus litreachaidh.

Thèid teagsaichean air an làraich-lìn a dhearbhadh, ach chan eil siostam air dòigh airson nam meadhanan sòisealta.

Aontachadh cò a dheasa-icheas postaichean air na meadhanan sòisealta ann an dòigh èifeachdaich.

Aontachadh ri stoidhle agus ìre gràmair airson gach meadhan sòisealta.

Trèanadh do dhaoine a chuireas suas postaichean air na meadhanan sòisealta a’ togail aire do stoidhlichean, ceart-sgrìobhadh agus dèilige-adh ri gearanan mun leithid.

Leasachadh sgilean sgrìob-haidh an luchd-obrach.

Manaidsear Margaideachd

Oifigear Leasachaidh Cànain

Oifigear Leasachaidh Cànain

Stiùiriche Corporra

An Giblean 2017

An Cèitean 2017

Leantainneach

Leantainneach

(c) We will lead by example by ensuring our posts online and on social media are in accordance with GOC, ensuring that grammar and spelling is accurate.

The College will make use of its proofing system for articles on the website but no system is currently in place for online posts.

Agree on who will edit social media posts in an effective manner.

Agree a style and level of grammar required for each type of social media in use.

Training for those who will be posting on behalf of the College so that they are aware of style, orthography and dealing with complaints about such.

Developing the staff’s writing skills.

Marketing Manager

Language Development Officer

Language Development Officer

Director of Corporate Affairs

April 2017

May 2017

Ongoing

Ongoing

46

Page 47: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

(d) Thèid postaichean air duilleagan poblach nam meadhanan sòisealta, m.e. Comann nan Oileanach, a sgrìobhadh sa Ghàidhlig a-mhàin.

Tha measgachadh de Bheurla agus Gàidhlig air duilleagan nam meadhanan sòisealta.

Trèanadh do dh’oileanaich is luchd-obrach air cleachdadh duilleagan poblach na Colaiste air na meadhanan sòisealta.

Oifigear Leasachaidh nan Ealain

Leantainneach

(d) Posts on public social media pages, such as Comann nan Oileanach, will be in Gaelic only.

Currently a mixture of Gaelic and English.

Training for staff and students on the use of public social media pages for the College.

Language Development Officer

September 2017

2.4.4 CLÒ OSTAIG

AmasTarget

An suidheachadh an-dràstaCurrent situation

Puingean gnìomha pragtaigeachPractical Actions

Neach an urraResponsible person

Ceann-lathaTarget Date

Bidh Clò Ostaig na chlò Gàidhlig airson stuth aca-daimigich. Bidh foillseachaid-hean Gàidhlig a’ toirt a-steach measgachadh de stuth Gàidh-lig is Beurla air uairean, mar a bhitheadh airson phàipearan co-labhairt, mar eisimpleir.

Rinneadh 4 tiotalan bho shean nach eil tuilleadh an clò. Tha 5 tiotalan an clò an-dràsta agus aonan sa phìob; agus tha còmhradh a’ dol mu bhith a’ cur aonan de na seann tiotalan an clò uair eile.

A’ cumail a’ dol le seo. Stiùiriche Chlò Ostaig Leantainneach

Clò Ostaig is a Gaelic imprint for academic publishing. Gaelic publishing will include a mixture of Gaelic and English text, as one would expect for example with conference papers.

4 publications are no longer in print. A further 5 are still in print and one other in the pipeline. There is also discussion about republication of one out-of-print title.

Continue current practice. Clò Ostaig Director Ongoing

47

Page 48: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

2.5 LUCHD-TADHAIL

Tha goireasan Shabhal Mòr Ostaig tarraingeach do bhuidhnean air feadh an t-saoghail gus co-labhairtean a chumail ann, ealain a thaisbeanadh no cùrsaichean a fhrithealadh. Chan ann dìreach ceangailte ris a’ Ghàidhlig a bhios gach buidheann, ach bithear a’ gabhail a’ chothruim air a’ Ghàidhlig a dhèanamh follaiseach agus tarraingeach do bhuidhnean mar sin. A bharrachd air sin, thathas airson àrainneachd bhrosnachail a chruthachadh do luchd-ionnsachaidh a thig dhan Cholaiste gu cùrsaichean goirid ge be an e cùrsa Gàidhlig no cùrsa eile a bhios iad a’ frithealadh.

2.5.1 CÙRSAICHEAN GOIRID | SHORT COURSES

AmasTarget

An suidheachadh an-dràstaCurrent situation

Puingean gnìomha pragtaigeachPractical Actions

Neach an urraResponsible Person

Ceann-lathaTarget Date

(a) Bidh cùrsaichean goirid a’ togail aire an luchd-oide agus nan oileanach a thaobh mothachadh agus leasachadh cànain fhad ’s a bhios iad aig a’ Cholaiste, a bharrachd air ionnsachadh cànain.

Bidh luchd-ionnsachaidh air cùrsaichean goirid Gàidhlig a’ sùileachadh ri àrainneachd Ghàidhlig mar as trice, fhad ’s a bhios feadhainn air cùrsaichean eile (m.e. ceòl) a’ sùileachadh ri àrainneachd Bheurla mar as trice.

Bidh sinn a’ soilleireachadh suidheachadh agus feallsanachd na Colaiste do mhuinntir nan cùrsaichean goirid gu moiteil agus gu h in ghabhalach, le bileagan fiosrachaidh ro-làimh agus seisean inntrigidh mus tòisich na cùrsaichean.

Seisean mothachadh cànain air oidhche tron t-seachdain.

Thèid seiseanan cànain a chur air dòigh ma bhios. na h-oileanaich gan iarraidh.

Cumail a’ dol le seo. Ceannard nan Cùrsaichean GoiridOifigear Leasachaidh Cànain

Ceannard nan Cùrsaichean GoiridOifigear Leasachaidh Cànain

Ceannard nan Cùrsaichean GoiridOifigear Leasachaidh Cànain

Ceannard nan Cùrsaichean GoiridOifigear Leasachaidh Cànain

Leantainneach

Leantainneach

Leantainneach

Leantainneach

(a) Tutors and students are made aware of language awareness and language planning as well as language learning while they are at the College.

Gaelic short course students expect a Gaelic experience and a Gaelic speaking environment. This is not necessarily the case with non-language based short course students.

We will explain the philosophy and position of the College in an informative and an inclusive manner before courses begin.

Language awareness session one evening during the week.

Language classes will be arranged if there is a demand for them.

Continue.

Continue.

Continue.

Arrange language taster sessions at lunchtimes or in the evenings.

Short Course ManagerLanguage Development Officer

Short Course ManagerLanguage Development Officer

Short Course ManagerLanguage Development Officer

Short Course ManagerLanguage Development Officer

Ongoing

Ongoing

Ongoing

Ongoing

VISITORS

The College’s facilities attract groups from all over the world to hold conferences, art exhibitions or to attend courses. Not every group has links to the Gaelic language, but we take the opportunity to promote Gaelic to those groups as an attractive and visible language. We create an encouraging environment for learners who visit the College for courses whether in Gaelic or other subjects.

48

Page 49: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

(b) Bidh oileanaich nan Cùr-saichean Goirid a’ faighinn cothrom an cuid Gàidhlig a chleachdadh às dèidh dhaibh fàgail (leudachadh cothroman cleachdaidh, brosnachadh cleachdadh na Gàidhlig).

Thòisich sinn air an sgeama charaidean-cànain a leudachadh gu oileanaich nan Cùrsaichean Goirid ann an 2015.

Cur fiosrachadh mu charaid-ean-cànain gu oileanaich nan Cùrsaichean Goirid aig àm a’ chlàraidh.

Cur fiosrachadh thuca a-rithist aig àm an inntrigidh.

Luchd-teagaisg nan Cùrsai-chean Goirid ag innse mu bhu-annachd charaidean-cànain.

Ceannard nan Cùrsaichean Goirid

Oifigear Leasachaidh Cànain

Ceannard nan Cùrsaichean GoiridLuchd-teagaisg

Leantainneach

Leantainneach

Am Màrt 2017

(b) Students will be given the opportunity to use their Gaelic skills once they have left (increasing language-use opportunities, promoting the use of Gaelic).

We extended the Language Buddy Scheme in 2015 to accommodate Short Course students.

Inform them of the scheme at registration time.

Inform them again at induction.

Request that tutors provide useful information throughout the weeks as to the benefits of a Language Buddy.

Short Course Manager

Language Development Officer

Short Course ManagerTeaching staff

Ongoing

Ongoing

March 2017

(c) Bidh Cùrsaichean Goirid a’ brosnachadh iomad-achd agus mothachadh air diofar dhualchainntean agus chultaran agus a’ toirt aire do cheart-sgrìobhadh is gràmar.

Luchd-teagaisg a’ togail mothachadh air diofar dhual-chainntean agus air diofar stoidhlichean sgrìobhaidh.

Bidh luchd-teagaisg a’ tea-gasg a rèir riaghailtean GOC agus a’ togail mothachadh air dòighean diofraichte.

Ceannard nan Cùrsaichean Goirid

Ceannard nan Cùrsaichean Goirid

Am Màrt 2018

Am Màrt 2018

(c) Short Courses will recog-nise diversity and be aware of different dialects and cultures, while ensuring that literacy and grammar is correct

Tutors referring to different dialects and writing styles.

Tutors will always teach according to GOC showing an awareness of other styles.

Short Course Manager

Short Course Manager

March 2018

March 2018

(d) Teagasg brosnachadh na Gàidhlig/sòisio-cànanachas a bharrachd air sgilean cànain.

Tha measgachadh de Bheurla agus Gàidhlig air duilleagan nam meadhanan sòisealta.

Bidh cuspairean sòisio-cà-nanach gam fighe a-steach dhan teagasg.

Ceannard nan Cùrsaichean Goirid

Am Màrt 2018

(d) Teach socio-linguistics and language development in addition to Gaelic skills

Socio-lingiuistic topics will be worked into the teaching.

Short Course Manager March 2018

(e) Bidh cùrsaichean drochaid ag ullachadh oileanaich air a bheil sgilean cànain a dhìth airson cùrsa

Cùrsa drochaid do sgoilearan a tha am beachd tòiseachadh mar oileanaich.

Cruthaichidh sinn cùrsai-chean drochaid air dòigh do dh’oileanaich a thig air a’ Chùrsa Comais no Gàidhlig is Conaltradh.

Stiùiriche an Fhoghlaim Am Màrt 2018

(e) Bridging courses will prepare students who need a boost in language skills for a course.

A bridging course for those who are considering applying for a place as a residential student.

We will create bridging courses for students coming to An Cùrsa Comais or Gàidhlig is Conaltradh.

Director of Studies June 2017

49

Page 50: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

2.5.2 CO-LABHAIRTEAN| CONFERENCES

AmasTarget

An suidheachadh an-dràstaCurrent situation

Puingean gnìomha pragtaigeachPractical Actions

Neach an urraResponsible Person

Ceann-lathaTarget Date

(a) Thèid a’ Cholaiste a riochdachadh mar àite làn-Ghàidhlig do dhuine no do bhuidhinn sam bith a thig a chleachdadh goireasan na Colaiste.

Bidh sinn a’ soilleireachadh suidheachadh is feallsanachd na Colaiste do mhuinntir nan co-labhairtean gu moiteil agus gu h-in-ghabhalach, le bileagan fiosrachaidh ro-làimh agus nuair a bhruidhneas sinn riutha sa chiad dol a-mach.

Leudachadh seo agus brosnachadh bhuidhnean gus seisean cànain no mothachadh cànain a chur anns a’ phrògram aca.

Cuir fios chun an Oifigeir Leasachaidh Cànain mu bhuidhnean a thig gus am bruidhinn i riutha mu fheumalachdan agus ùidhean na buidhne a thaobh na Gàidhlig.

Ceannard Roinn Aoigheachd

Ceannard Roinn Aoigheachd

Leantainneach

An Giblean 2017

(a) The College will be represented as an all-Gaelic institution to any person or group coming to use College resources.

We clearly explain philosophy and position of the College to conference delegates in a proud and inclusive way (information leaflets in advance and on introduction session) and at enquiry level.

Expand on this and encour-age conference organisers to consider including a language awareness session into their programme.

Inform the Language Devel-opment Officer of all groups coming into the College.

Hospitality Manager

Hospitality Manager

Ongoing

April 2017

(b) Thèid tachartasan aig buidhnean agus luchd-tadhail bho thaobh a-muigh na Colaiste a shanasachadh agus a thaisbeanadh anns a’ Cholaiste fhèin tron Ghàidhlig, aig a’ char as lugha le bhith a’ cleachdadh na Gàidhlig os cionn no ri taobh na Beurla ann an sanasan, bileagan fiosrachaidh, clàran-bidhe 7c a thèid a sgaoileadh anns a’ Cholaiste.

Cleachdaidh cuid de bhuidhnean soidhnichean dà-chànanach.

Bithear a’ brosnachadh bhuidhnean aig a’ chiad choinneimh gus soidhnichean co-dhiù dà-chànanach a chleachdadh airson nan tachartasan aca.

Bheirear eadar-theangachadh dhaibh ma bhios sin a dhìth.

Ullaichidh an luchd-fàilteachaidh soidhnichean (sealach) sam bith dhaibh a bhios a dhìth airson sheòmraichean, thachartasan 7c.

Manaidsear Aoigheachd

Manaidsear Aoigheachd

Luchd-fàilteachaidh

An Giblean 2017

An Giblean 2017

An Giblean 2017

(b) Events by groups and visitors from outwith the College will be advertised within the College in Gaelic, at the very least by placing Gaelic above or beside the English in advertisements, information leaflets, menus etc. disseminated throughout the College.

Some external groups use bilingual signage.

Organisations are encour-aged to use at least bilingual signage at their events.

Provide translation service if that is required.

Reception staff will prepare temporary bilingual signage if required for the conference.

Hospitality Manager

Hospitality Manager

Reception Staff

April 2017

April 2017

April 2017

(c) Gheibh buidhnean de luchd-turais a thadhaileas air a’ Cholaiste fiosrachadh mu dhiofar chuspairean ceangailte ris a’ Ghàidhlig mar phàirt den chuairt aca.

Gheibh busaichean luchd-turais cuairt timcheall air a’ Cholaiste agus fiosrachadh farsaing mun àrainn agus a’ chànan.

Ullaichidh sinn taghadh de sheiseanan a ghabhas a-steach cànan, fiosrachadh eachdraidheil agus sòisio-chànanach agus cultarach a thèid fhighe a-steach dhan phrògram nuair a thig busaichean luchd-turais.

Manaidsear MargaideachdOifigear Leasachaidh CànainManaidsear Aoigheachd

Am Màrt 2018

(c) Groups of tourists will be given information about the Gaelic language as part of their tour.

Bus tours get general information about the area and Gaelic.

We will prepare information sessions providing historical, socio-linguistic and cultural information for bus tours.

Marketing ManagerLanguage Development Officer Hospitality Manager

March 2018

50

Page 51: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

(d) Bithear a’ co-obrachadh le SEALL gus bùithtean-obrach Gàidhlig a thabhann rè Fèis an Eilein do luchd-tadhail.

Tha sinn air tòiseachadh air còmhradh ri SEALL gus seo a chur air dòigh.

Cuiridh sinn seiseanan cànain is cultair ri chèile a bhios tarraingeach do luchd-tadhail na Fèise agus luchd-turais.

Oifigear Leasachaidh Cànain An Ògmhios 2017

(d) We will work closely with SEALL in developing Gaelic workshops for use through the Feis an Eilein period

We have begun discussions with SEALL in order to put this into effect.

We will establish attractive language learning and awareness sessions for Fèis an Eilein visitors and tourists.

Language Development officer June 2017

2.5.3 TAISBEANAIDHEAN EALAINE | ART EXHIBITIONS

AmasTarget

An suidheachadh an-dràstaCurrent situation

Puingean gnìomha pragtaigeachPractical Actions

Neach an urraResponsible Person

Ceann-lathaTarget Date

Bidh gach taisbeanadh ealaine sa Cholaiste a rèir feallsanachd na Colaiste.

Tha fiosrachadh mun taisbeanadh dà-chànanach no an Gàidhlig a-mhàin mar as iomchaidh. Uaireannan cha bhi cànan sam bith ann.

Cumaidh sinn a’ dol le sin.

Bidh sinn a’ brosnachadh luchd-ealaine Gàidhlig no mion-chànanach gus taisbea-naidhean a dhèanamh aig a’ Cholaiste.

Oifigear Leasachaidh nan Ealain

Oifigear Leasachaidh nan Ealain

Leantainneach

Leantainneach

All art exhibitions meet the College’s philosophy.

All information about the exhibition has to be bilingual or in Gaelic only as appropriate. Sometimes no language is required.

This will continue.

We will encourage Gaelic or minority-language artists to exhibit at the College.

Arts Development Officer

Arts Development Officer

Ongoing

Ongoing

51

Page 52: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

2.6.1 LEASACHAIDHEAN | DEVELOPMENT

AmasTarget

An suidheachadh an-dràstaCurrent situation

Puingean gnìomha pragtaigeachPractical Actions

Neach an urraResponsible Person

Ceann-lathaTarget Date

(a) Bhon fhìor thoiseach, bidh dealbhadh cànain (a’ gabhail a-steach ionnsachadh, cleachdadh, inbhe agus corpas) an cois dealbhaidh a thaobh leasachaidh, atharrachaidh no leudachaidh sam bith ann an goireasan, àrainn no oighreachd na Colaiste.

Tha a’ Ghàidhlig na prìomh amas aig a’ Cholaiste agus thèid buaidh air a’ Ghàidhlig a mheas gach uair a smaoinichear mu leasachadh sam bith.

Bithear a’ sireadh comhairle bho eòlaichean iomchaidh air buaidh agus fuasglaidhean gus am bi pròiseactan a’ sìor bhrosnachadh na Gàidhlig.

Cumar seisean fiosrachaidh airson oileanach is luchd-obrach, a’ mìneachadh adhartais ann am pròiseactan.

Sgrìobh sinn poileasaidh cànain àraidh airson Ionad Iain Nobail mus deach a thogail.

Thèid ainm thogalaichean is sheòmraichean a mholadh le oileanaich is luchd-obrach ach a thaghadh leis a’ Bhuidhinn Stiùiridh.

Tha sinn air poileasaidh sònrachaidh aontachadh le Urras Taigheadais na Gàidhealtachd a bheir prìomhachas do mhuinntir na Gàidhlig.

Tha togail baile ùr san amharc aig a bheil leasachadh na Gàidhlig aig a’ chridhe.

A’ cumail fios ris an Oifigear Leasachaidh Cànain, ag iarraidh a comhairle mar a bhios iomchaidh.

Cumaidh sinn a’ dol le seo a’ sireadh comhairle bho na h-eòlaichean againn fhìn agus feadhainn eadar-nàiseanta.

Cumaidh sinn a’ dol le seo agus gabhar a-steach beachdan is molaidhean bhuapa.

Gach turas a thèid leasachadh ùr a mholadh, sgrìobhar poileasaidh cànain àraidh airson an leasachaidh, a’ toirt for air mar a bhios an togalach, an luchd-cleachdaidh, an luchd-obrach agus an suidheachadh a’ toirt buaidh air àrainn na Colaiste bho thaobh cànain.

Thèid molaidhean a shireadh air ainm thogalaichean is sheòmraichean bho oileanaich agus luchd-obrach ach a thaghadh leis a’ Bhuidhinn Stiùiridh. Thèid cruth agus litreachadh a dhearbhadh le eòlaichean a leithid Ainmean-Àite na h-Alba.

Cuiridh sinn am poileasaidh sin an gnìomh.

Thèid maoin àraidh a stèidheachadh gus an leasachadh cànain a thoirt gu buil.

Ceannard Oighreachd is Sheirbheisean

Ceannard Oighreachd is Sheirbheisean

Ceannard Oighreachd is Sheirbheisean

Ceannard Oighreachd is SheirbheiseanOifigear Leasachaidh Cànain

Ceannard Oighreachd is Sheirbheisean

Ceannard Oighreachd is Sheirbheisean

Ceannard Oighreachd is Sheirbheisean

Leantainneach

Leantainneach

Leantainneach

Leantainneach

Am Màrt 2017

Leantainneach

An Dùbhlachd 2017

2.6 DEALBHADH CÀNAIN

Mar Ionad Nàiseanta Cànan agus Cultar na Gàidhlig, tha dleastanas aig a’ Cholaiste a bhith a’ cur leasachaidhean sa Ghàidhlig air adhart. Bidh leasachaidhean air àrainn na Colaiste fhèin a’ gabhail a-steach leasachadh cànain. A bharrachd air sin, tha an t-uallach air a’ Cholaiste a bhith a’ co-obrachadh ri buidhnean eile ann an Alba gus leasa-chaidhean cànain a chur air adhart aig ìre nàiseanta.

LANGUAGE PLANNING

As the National Centre for Gaelic Language and Culture we feel obliged to promote language development. All development on our campus includes language development planning. We are furthermore committed to cooperate with other groups in Scotland to promote language development on a national level.

52

Page 53: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

(a) From the outset, lan-guage planning (including status planning, corpus planning, usage planning and acquisition planning) will be inherent in planning relating to development, modification and expansion of the College’s facilities or campus.

Effects on language planning and development is considered at all times when planning estates development at the College.

We work with language-planning experts in devising a suitable policy to encourage Gaelic in any projects.

Information sessions with students and staff to explain the progress of projects are held periodically.

We devised a Gaelic Policy for Ionad Iain Nobail before it was built.

Names for buildings and rooms are suggested by staff and students but decided by the Board of Directors.

We have now agreed an allocations policy with the Highlands Housing Trust to give priority to Gaelic speakers.

The new Gaelic village at Kilbeg will have Gaelic at its heart.

Consult with Language Development Officer regarding College estates development.

Continue with current practice, seeking advice from our own and international experts.

Continue with current practice and ensure views are taken on board.

Ensure language policy is adopted for any new developments as part of the planning process with due regard for impact on language use within buildings, on staff and students and on the College environment as a whole.

Ideas will be sought for names from students and staff but chosen by the Board of Directors. Form and spelling will be checked with experts, e.g. Ainmean-Àite na h-Alba.

Continue to implement the policy.

A Gaelic language fund will be established to enhance language development.

Head of Estates and Services

Head of Estates and Services

Head of Estates and Services

Head of Estates and Services

Head of Estates and ServicesLanguage Development Officer

Head of Estates and Services

Head of Estates and Services

Head of Estates and Services

Ongoing

Ongoing

Ongoing

Ongoing

Ongoing

Am Màrt 2017

Ongoing

An Dùbhlachd 2017

(b) Bhon fhìor thoiseach, bidh dealbhadh cànain (a’ gabhail a-steach ionnsachadh, cleach-dadh, inbhe agus corpas) an cois dealbhadh chùrsaichean sam bith ceangailte ri SMO air an àrainn no air astar.

Bithear a’ meas buaidh air a’ Ghàidhlig gach uair a thèid cùrsa a dhealbhadh no atharrachadh.

Cumaidh sinn oirnn cùrsa-ichean tro mheadhan na Gàidhlig a-mhàin a theagasg rè na bliadhna acadaimigich agus cùrsaichean ceangailte ri cànan is cultar nan Gàidheal rè an t-samhraidh.

Stiùiriche an Fhoghlaim Leantainneach

(b) From the outset, Gaelic language planning ( to include learning, using, status and corpus) will inform the development of courses at Sabhal Mòr Ostaig both on and off site.

The effect on the language is assessed when planning or altering courses.

We will continue to offer Gaelic-medium courses during term-time and cultural and language courses during the summer.

Director of Studies Ongoing

53

Page 54: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

2.6.2 AN SAOGHAL A-MUIGH | THE GAELIC WORLD

AmasTarget

An suidheachadh an-dràstaCurrent situation

Puingean gnìomha pragtaigeachPractical Actions

Neach an urraResponsible Person

Ceann-lathaTarget Date

Bidh Bòrd Stiùiridh na Colaiste a’ togail inbhe na Gàidhlig gu nàiseanta agus gu follaiseach

Thathar a’ dèanamh cinnteach gu bheileas a’ beachdachadh air buaidh a’ chànain bho leasachaidhean sam bith, m.e. A’ Chill Bheag, gnìomhachasan Fàs.

Thathar a’ dèanamh obair choiteachaidh aig ìre nàiseanta airson co-ionannachd cànain eadar a’ Bheurla agus a’ Ghàidhlig.

A’ neartachadh agus a’ foillseachadh obair na Colaiste mar Ionad Nàiseanta Cànan is Cultar na Gàidhlig agus mar dheagh eisimpleir de dh’iomairt mhion-chànain air feadh an t saoghail.

Cumaidh sinn a’ dol le seo, a’ dearbhadh gum bi leasachadh cànain agus leasachadh coimhearsnachd is oighreachd a’ cur taic ri chèile.

Nì sinn piobrachadh aig ìre nàiseanta agus ionadail gus am bi cùmhnantan bhuidhne-an maoineachaidh a’ toirt taic do dh’iomairtean mion-chà-nanach.

Cumaidh sinn a’ dol le seo.

Bòrd StiùiridhBuidheann Stiùiridh

Bòrd Stiùiridh

Bòrd Stiùiridh

Leantainneach

Leantainneach

Leantainneach

The Board of Directors will raise the profile of Gaelic visibly and at national level.

The impact of development of any kind on the language is considered, e.g. Kilbeg Development, business development in FÀS.

Lobbying at a national level is done to achieve equality of Gaelic and English.

Strengthening and promoting our work as National Centre for Gaelic Language and Culture across the world and as a good example of a minority language initiative.

We will continue with thus, ensuring that language development, community development and estates development are joined up.

We will promote at local and national level that funding body contracts take cogni-sance of Gaelic and minority languages.

Continue.

Board of DirectorsManagement Team

Board of Directors

Board of Directors

Ongoing

Ongoing

Ongoing

54

Page 55: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

2.6.3 STIÙIREADH AIR DEALBHADH CÀNAIN | GUIDANCE ON LANGUAGE PLANNING

AmasTarget

An suidheachadh an-dràstaCurrent situation

Puingean gnìomha pragtaigeachPractical Actions

Neach an urraResponsible Person

Ceann-lathaTarget Date

Bidh a h-uile Ceannard Roinne a’ tuigsinn agus a’ cur an gnìomh dealbhadh agus cleachdadh na Gàidhlig sa Cholaiste am measg an luchd-obrach fhèin.

Tha seo a’ tachairt aig gach ìre, agus tha e cudromach cumail a’ dol leis.

Leudachadh Phlanaichean airson Acadamaidh Ghàidhlig (‘Leacag’) a stèidheachadh tro cho-obrachadh ri buidhnean Gàidhlig eile.

Trèanadh agus soilleireachadh air (a) amasan na Colaiste, (b) feallsanachd na Colaiste agus iomairtean cànain, (c) prionnsapail dealbhadh cànain agus (d) brosnachadh cleachdadh na Gàidhlig.

Thèid manaidsearan agus luchd-obrach iomchaidh a bhrosnachadh gus modalan poileasaidh agus leasachadh cànain a dhèanamh.

Bòrd Stiùiridh

Bòrd StiùiridhBuidheann StiùiridhOifigear Leasachaidh Cànain

Ceannard Sheirbheisean Corporra

Leantainneach

Leantainneach

An Lùnastal 2019

Heads of Department will understand and implement language planning and using Gaelic across the College amongst their staff.

This is practised to at every level; important to continue.

Establishing Plans for a Gaelic Academy (‘Leacag’) in cooperation with other Gaelic bodies.

Training and elucidating Heads of Department in (a) the aims of the College, (b) philosophy of the College and language initiatives, (c) language planning principles agus (d) promoting the use of Gaelic.

Managers and staff will be encouraged to enrol on the College’s Gaelic policy and planning module.

Board of Directors

Board of Directors Management TeamLanguage Development Officer

Director of Corporate Affairs

October 2016

August 2019

August 2019

55

Page 56: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

2.6.4 BUIDHNEAN CO-CHEANGAILTE RI SABHAL MÒR OSTAIG | ORGANISATIONS ASSOCIATED WITH SABHAL MÒR OSTAIG

AmasTarget

An suidheachadh an-dràstaCurrent situation

Puingean gnìomha pragtaigeachPractical Actions

Neach an urraResponsible Person

Ceann-lathaTarget Date

Bidh dùil gum bi buidhnean co-cheangailte ris a’ Cholaiste a’ gabhail ri poileasaidh cànain na Colaiste agus gum bi gach buidheann a’ cruthachadh poileasaidh cànain dhi fhèin (le taic bhon Oifigear Leasachaidh Cànain). Mar phàirt de phoileasaidh gach buidhne, bidh dùil gum bi dleastanas fa leth aig luchd-obrach gum bruidhinn iad a’ Ghàidhlig, ma bhios i idir aca, air neo gun ionnsaich iad i, mura bi.

Thathar a’ dèanamh oidhirp gus buidhnean a lorg a bhios a’ cleachdadh Gàidhlig san àite-obrach airson nan oifisean ann an aonadan gnìomhachais ann am Fàs agus Ionad Iain Nobail.

Tha buidhnean ceangailte ris a’ Cholaiste, m.e. ma tha oifisean aca air mhàl an seo, a’ gabhail ri poileasaidh cànain na Colaiste. Mus faigh buidheann cùmhnant màil, gheibh iad fiosrachadh mu fheallsanachd agus poileasaidh cànain SMO, agus tuigidh iad na dleastanasan aca.

Bidh Ceannard Sheirbheisean is Oighreachdan a’ mìneachadh dhaibh gu mionaideach an t-suidheachaidh agus na tha sinn an dùil bhuapa.

Bidh na cùmhnantan màil a’ togail air a’ phoileasaidh cànain.

Bidh an t-Oifigear Leasachaidh Cànain a’ dèanamh inntrigeadh còmhla riutha a thaobh poileasaidh cànain agus cùl-fhiosrachaidh shòisio-chànanaich.

Bidh an t-Oifigear Leasachaidh Cànain a’ toirt taic dhaibh gus poileasaidh cànain a sgrìobhadh a bheir taic dhan Ghàidhlig aig an àite obrach agus anns na raointean obrach aca mar as iomchaidh.

Gheibh luchd-obrach nam buidhnean cothrom pàirt a ghabhail ann an clasaichean luchd-obrach an-asgaidh.

Bheir an t-Oifigear Leasa-chaidh Cànain fiosrachadh dhaibh mu chothroman ionnsachaidh eile.

Tha cothrom aig luchd-obrach nam buidhnean pàirt a ghabhail anns an sgeama charaidean-cànain.

Cumaidh sinn a’ dol le seo.

Cumaidh sinn a’ dol le seo

Cumaidh sinn a’ dol le seo.

Cumaidh sinn a’ dol le seo

Cumaidh sinn a’ dol le seo

Cumaidh sinn a’ dol le seo.

Cumaidh sinn a’ dol le seo.

Cumaidh sinn a’ dol le seo

Cumaidh sinn a’ dol le seo

Ceannard Sheirbheisean is nan Oighreachdan

Ceannard Sheirbheisean is nan Oighreachdan

Ceannard Sheirbheisean is nan Oighreachdan

Ceannard Sheirbheisean is nan Oighreachdan

Oifigear Leasachaidh Cànain

Oifigear Leasachaidh Cànain

Ceannard Sheirbheisean is nan Oighreachdan Oifigear Leasachaidh Cànain

Oifigear Leasachaidh Cànain

Oifigear Leasachaidh Cànain

Leantainneach

Leantainneach

Leantainneach

Leantainneach

Leantainneach

Leantainneach

Leantainneach

Leantainneach

Leantainneach

56

Page 57: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

It is expected that groups connected to the College will adopt the language policy of the College and that each group will create a separate language policy of its own (with support from the Language Policy Officer). As part of each group’s policy, it will be expected, as a separate duty of employment, that each Gaelic speaking employee speaks Gaelic and that each non-Gaelic speaking employee makes a commitment to learn Gaelic.

For example, it will be incumbent upon Fàs Mòr employees to speak Gaelic at all times, both within Fàs Mòr, among work colleagues and outwith the centre with other members of the College community.

The College tries to attract Gaelic speaking organisations and individuals to take up tenancy in the business units in Fàs and in Ionad Iain Nobail.

All tenants are asked to adhere to the Language Policy and detailed information is given out at enquiry stage.

The Head of Estates and Services will go over in detail the requirements of the College on all tenants to adhere to the policy and be proactive in terms of their own Gaelic plans.

All tenancies will include a reference to the College’s language policy. The Language Development Officer provides tenants with an induction process.

The Language Development Officer provides tenants with support in forming their own language policies.

Tenants can attend staff language classes free of charge.

The Language Development Officer provides tenants with information about other learning opportunities.

Tenants are able to sign up to the Language Buddy Scheme.

Continue.

Continue.

Continue.

Continue.

Continue.

Continue.

Continue.

Continue.

Head of Estates and Services

Head of Estates and Services

Head of Estates and Services

Head of Estates and Services

Language Development Officer

Language Development Officer

Head of Estates and Services Language Development Officer

Language Development Officer

Language Development Officer

Ongoing

Ongoing

Ongoing

Ongoing

Ongoing

Ongoing

Ongoing

Ongoing

Ongoing

57

Page 58: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

2.6.5 RANNSACHADH | RESEARCH

AmasTarget

An suidheachadh an-dràstaCurrent situation

Puingean gnìomha pragtaigeachPractical Actions

Neach an urraResponsible Person

Ceann-lathaTarget Date

(a) Thèid obair rannsachaidh nan oileanach fo-cheuma a dhèanamh tro mheadhan na Gàidhlig anns a h-uile suidheachadh, ach far nach eil Gàidhlig aig, mar eisimpleir, neach-agallaimh no far a bheil e do-dhèanta Gàidhlig a chur air às-iomradh à leabhar.

Tha stiùireadh sgrìobhte an lùib mhodalan rannsachaidh a’ dèanamh seo soilleir.

Cumaidh sinn a’ dol le seo airson gach modail agus gach cùrsa iomchaidh.

Luchd-teagaisg nam modalan rannsachaidh

Leantainneach

(a) All research at undergraduate level is carried out through the medium of Gaelic, except when e.g. the interviewed person doesn’t speak Gaelic or where quotes do not translate into Gaelic.

Written guidance on these expectations in connection with all research modules.

This will continue for all relevant courses and modules.

Research module teaching staff

Ongoing

(b) Bithear a’ tomhas na fileantachd sa Ghàidhlig aig duine sam bith a bhios airson for-cheum a dhèanamh aig Sabhal Mòr Ostaig, agus bidh e na chùmhnant orra gum fàs iad fileanta gu leòr gus a bhith a’ conaltradh agus, mas iomchaidh, a bhith a’ sgrìobhadh an tràchdais tro mheadhan na Gàidhlig.

Tha am poileasaidh seo san leabhar-làimhe aig for-cheumnaichean MLitt, MSc agus PhD.

Thèid deuchainn labhairt a dhèanamh le neach-stiùiridh (le comhairle bho Stiùiriche a’ Chùrsa Chomais.)

Gheibh oileanaich rannsachaidh cothrom modalan cànain aig ìre fhreagarraich a dhèanamh fhad ’s a tha iad a’ rannsachadh.

Cumaidh sinn a’ dol le seo.

Cumaidh sinn a’ dol le seo.

Cumaidh sinn a’ dol le seo.

Luchd-teagaisg nam modalan rannsachaidh

Luchd-teagaisg nam modalan rannsachaidh

Oifigear Leasachaidh Cànain

Leantainneach

Leantainneach

Leantainneach

(b) Fluency in Gaelic assessed in those wishing to take a post-graduate degree at SMO, and they agree to become fluent enough to converse in Gaelic and to write their dis-sertation, where appropriate, in Gaelic.

This policy is now in the post-graduate MLitt, MSc and PhD students’ handbook.

Oral exam with the supervisor with guidance from An Cùrsa Comais Course Leader.

Postgraduate students have the opportunity to take language modules.

Continue.

Continue.

Continue.

Research module teaching staff

Research module teaching staff

Language Development Officer

Ongoing

Ongoing

Ongoing

(c) Bidh oileanaich rannsa-chaidh for-cheuma ag obair tro mheadhan na Gàidhlig anns gach suidheachadh air àrainn na Colaiste, agus thathas an dùil gun cleachdar a’ Ghàidhlig ann a bhith a’ dèanamh an rannsachaidh, aig gach cothrom sa choim-hearsnachd air taobh a-muigh na Colaiste mar shanas air obair na Colaiste.

Bithear a’ sanasachadh obair rannsachaidh air àrainn na Colaiste tro mheadhan na Gàidhlig.

Cuiridh an co-òrdanaiche rannsachaidh prògram òraidean agus fiosrachadh rannsachaidh dhan Oifigear Margaideachd.

Cumaidh sinn a’ dol le seo.

Cumaidh sinn a’ dol le seo.

Co-òrdanaiche Rannsachaidh

Co-òrdanaiche Rannsachaidh

Leantainneach

Leantainneach

(c) Post-graduate students will work through the medium of Gaelic in all situations at the College, and it is expected that they will use Gaelic in their research at every opportunity in the wider community as a statement of the College’s work.

We advertise research positions within the College through the medium of Gaelic.

Supplying the Marketing Officer with a programme of lectures and research information.

Continue

Continue.

Research co-ordinator

Research co-ordinator

Ongoing

Ongoing

58

Page 59: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

(d) Bidh luchd-obrach a’ cleachdadh an cuid Gàidhlig anns gach suidheachadh sa Cholaiste ann a bhith a’ bruidhinn air/sgrìobhadh mu dheidhinn rannsachaidh.

Nì sinn seo gu cunbhalach. Cumaidh sinn a’ dol le seo, agus ag amas nas treasa air oileanaich gus an tàladh gu sònraichte dha na tachartasan seo.

Luchd-obrach uile Leantainneach

(d) College staff will use Gaelic when writing/speaking about their research at the College.

This is currently practised. Continue and aim particularly at students to attract them to these events.

Everybody Ongoing

(e) Bithear a’ margaideachd obair rannsachaidh oileanaich agus luchd-obrach SMO tro mheadhan na Gàidhlig aig a h uile cothrom.

Nì sinn seo gu cunbhalach air an làraich-lìn agus air na meadhanan sòisealta a bharrachd air siostaman conaltraidh na Colaiste.

Cumaidh sinn a’ dol le seo. Manaidsear MargaideachdCo-òrdanaiche Rannsachaidh

Leantainneach

(e) Staff and student research will be advertised through the medium of Gaelic at every opportunity.

This is currently practised. Continue. Marketing ManagerResearch co-ordinator

Ongoing

59

Page 60: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

60

Page 61: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

3

61

Page 62: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

3.1.1 DACHAIGH | HOME

AmasTarget

GnìomhAction

Neach an urraResponsible Person

Ceann-lathaTarget Date

(a) Ag ullachadh dhaoine òga gus Gàidhlig a chleachdadh gu sòisealta.

(a) Preparing young people to speak Gaelic socially.

A’ tabhann thachartasan sòisealta tro mheadhan na Gàidhlig, agus a’ brosnachadh cleachdadh na Gàidhlig gu sòisealta.

Offering social events through the medium of Gaelic. Encouraging people to use Gaelic socially.

Oifigear Leasachaidh CànainLanguage Development Officer

Leantainneach

Ongoing

(b) Ag ullachadh dhaoine òga gus Gàidhlig a thaghadh mar chànan an teaghlaich agus, le sin, ag àrdachadh àireamh na cloinne a thogas a’ Ghàidhlig san dachaigh.

(b) Preparing young people to choose Gaelic as the family language and thereby increasing the number of children acquiring Gaelic at home.

Ag àrdachadh mothachadh air cudromachd na Gàidhlig san dachaigh.

Increasing awareness of the importance of Gaelic as the language of the home.

Stiùiriche an Fhoghlaim

Director of Studies

Leantainneach

Ongoing

(c) A’ meudachadh àireamh luchd-ionnsachaidh inbheach na Gàidhlig a bhios a’ fàs fileanta.

(c) Increasing the number of adult learners reaching fluency.

Ag àrdachadh àireamh nan oileanach air a’ Chùrsa Chomais/Chùrsa Adhartais agus ìrean nas àirde.

Increasing the number of students on An Cùrsa Comais/Cùrsa Adhartais and higher levels.

Stiùiriche an FhoghlaimManaidsear Margaideachd

Director of StudiesMarketing Department

Leantainneach

Ongoing

A’ CUIDEACHADH RI BHITH A’ CUR PLANA CÀNAIN NÀISEANTA GÀIDHLIG AN GNÌOMH

Tha Plana Nàiseanta na Gàidhlig a’ togail air ceithir roinne-an Gàidhlig a leasachadh. Mar àite foghlaim, àite-obrach agus àite-còmhnaidh do dhaoine aig a bheil ùidh anns a’ Ghàidhlig, bidh Sabhal Mòr Ostaig gu sònraichte a’ cur ri togail agus cleachdadh cànain. Mar Ionad Nàiseanta Cànan agus Cultar na Gàidhlig, bithear a’ togail inbhe na Gàidhlig agus ag obair air leudachadh corpas a’ chànain.

3.1 IONNSACHADH CÀNAIN

Mar phrìomh ghnìomh airson àireamh luchd-labhairt na Gàidhlig àrdachadh, tha e air leth cudromach cothroman ionnsachaidh a chruthachadh gus am bi e comasach do dh’àireimh mhòir de dhaoine a’ Ghàidhlig a thogail. Tha seo a’ gabhail a-steach ionnsachadh san dachaigh, ionnsachadh ann am foghlam agus ionnsachadh ann am foghlam inbheach. Mar àite ionnsachaidh làn-Ghàidhlig, bidh Sabhal Mòr Ostaig a’ brosnachadh ionnsachadh na Gàidhlig bho ìre tòiseachaidh chun na h-àrd-ìre agus a’

brosnachadh fileantachd am measg luchd-ionnsachaidh.

HELPING IMPLEMENT THE NATIONAL GAELIC LANGUAGE PLAN

The National Plan for Gaelic refers to four areas of language planning to strengthen the Gaelic language. As an educational institution, work place and residence for people with an interest in Gaelic, Sabhal Mòr Ostaig aims to increase language acquisition and usage. Furthermore, as the National Centre for Gaelic Language and Culture, we intend to promote the language’s status and expand its corpus.

LANGUAGE ACQUISITION

To increase the number of Gaelic speakers, our main objective is to create learning opportunities to enable a large number of people to learn Gaelic. This includes learning at home, in education and in adult education. As an all-Gaelic place of learning, Sabhal Mòr Ostaig promotes Gaelic learning from beginners’ to higher levels

3

62

Page 63: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

(d) A’ tabhann cùram chloinne Gàidhlig.

(d) Offering Gaelic-medium child care.

A’ cumail taic ris an ionad cùraim chloinne Ghàidhlig le seirbheisean ionmhais agus leasachadh cànain don luchd-obrach gus am bi e nas saoire don luchd-cleachdaidh.

Supporting the Gaelic child care unit by providing finance services and staff development opportunities to lower the cost for the users.

Stiùiriche Corporra

Head of Corporate Affairs

Leantainneach

Ongoing

(e) Ag ullachadh inbhich gus Gàidhlig a bhruidhinn san teaghlach.

(e) Preparing adults to speak Gaelic within the family.

A’ togail mothachadh air cudromachd na Gàidhlig san dachaigh taobh a-staigh a’ churraicealaim agus taobh a-muigh.

Increasing awareness of the importance of Gaelic as the language of the home and outwith the home.

Stiùiriche an Fhoghlaim

Director of Studies

Leantainneach

Ongoing

(f) Ag àrdachadh fiosrachadh mu chudromachd na Gàidhlig san dachaigh.

(f) Increasing information about the importance of Gaelic in the home.

A’ rannsachadh cudromachd na Gàidhlig san dachaigh agus a’ foillseachadh an fhiosrachaidh.

Researching the importance of Gaelic in the home and publishing the information.

Stiùiriche an Fhoghlaim

Director of Studies

Leantainneach

Ongoing

(g) Ag àrdachadh àireamh nan dachaig-hean Gàidhlig an lùib leasachadh na Cille Bige.

(g) Increasing the number of homes in which Gaelic is spoken in connection with the Kilbeg Development.

A’ planadh buaidh gach leasachaidh air a’ Ghàidhlig agus a’ cruthachadh phoileasaidhean a chuireas taic ri cleachdadh na Gàidhlig anns na dachaighean.

Planning the influence on the Gaelic language of each development and creating policies supporting the use of Gaelic in the home.

Ceannard Sheirbheisean is Oighreachdan

Head of Estates and Services

Leantainneach

Ongoing

63

Page 64: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

3.1.2 FOGHLAM | EDUCATION

AmasTarget

GnìomhAction

Neach an urraResponsible Person

Ceann-lathaTarget Date

(a) A’ cruthachadh àireamh de dh’fhile-antaich sa Ghàidhlig gach bliadhna.

(a) Creating a number of fluent Gaelic speakers each year.

A’ sìor àrdachadh àireamh nan oileanach air a’ Chùrsa Chomais/Cùrsa Adhartais agus ìrean nas àirde.

A’ cruthachadh chùrsaichean drochaid gus barrachd oileanach ullachadh airson a’ Chùrsa Chomais.

Continuously increasing the number of students of An Cùrsa Comais/Cùrsa Adhartais and higher levels.

Creating bridging courses to prepare more students for An Cùrsa Comais.

Stiùiriche an FhoghlaimManaidsear Margaideachd

Director of StudiesMarketing Manager

Leantainneach

2017

Ongoing

2017

(b) A’ meudachadh gabhailteachd is faotainneachd foghlam tro mheadhan na Gàidhlig.

(b) Expanding the availability and accessibility of Gaelic-medium education.

Ag àrdachadh àireamh nan oileanach air cùrsaichean teagaisg bun-sgoile is àrd-sgoile tro mheadhan na Gàidhlig.

A’ tabhann cùrsa teagaisg airson thidsearan bun-sgoile, àrd-sgoile agus foghlam nan tràth-bhliadhnaichean.

A’ cruthachadh chùrsaichean ceangailte ri obair Ghàidhlig, cùram chloinne agus gnìomhachas.

Increasing the number of students on teacher training courses for Gaelic primary and secondary schools.

Offering a teaching course for primary and secondary teachers through the medium of Gaelic.

Creating courses preparing for Gaelic jobs, childcare and business.

Stiùiriche an Fhoghlaim

Director of Studies

Leantainneach

2017

2020

Ongoing

2017

2020

(c) Foghlam aig àrd-ìre: a’ cruthachadh fhileantach Gàidhlig aig àrd-ìre acadaimigich aig am bi tuigse air suidheachadh a’ chànain.

(c) Higher Education: creating fluent Gaelic speakers in higher education with an understanding of the language’s situation.

A’ tabhann chùrsaichean mar a leanas: Dioploma ann an Gàidhlig agus Cuspairean co-cheangailte, Dioploma anns na Meadhanan; Ceumannan (le Urram) ann an Cànan is Cultar, Gàidhlig agus Leasachadh, Gàidhlig agus Ceòl Tradaiseanta, Gàidhlig agus na Meadhanan; agus for-cheumannan MSc ann an Cultar Dùthchasach agus Eachdraidh na Gàidhealtachd – uile tro mheadhan na Gàidhlig.

Offering a wide range of subjects at HE level through the medium of Gaelic.

Stiùiriche an Fhoghlaim

Director of Studies

Leantainneach

Ongoing

(d) Foghlam aig ìre adhartaich: a’ cruthachadh luchd-labhairt na Gàidhlig agus le sin bun-stèidh do thuilleadh ionnsachaidh agus do chleachdadh na Gàidhlig gu làitheil.

(d) Further Education: Creating Gaelic speakers and a basis for further learn-ing and daily Gaelic usage.

A’ tabhann chùrsaichean tro mheadhan na Gàidhlig mar a leanas: Cùrsaichean Goirid agus An Cùrsa Inntrigidh.

Offering a courses at FE level through the medium of Gaelic: Short Courses and An Cùrsa Inntrigidh (Access to Gaelic).

Stiùiriche an Fhoghlaim

Director of Studies

Leantainneach

Ongoing

64

Page 65: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

3.1.3 FOGHLAM INBHEACH | ADULT EDUCATION

AmasTarget

GnìomhAction

Neach an urraResponsible Person

Ceann-lathaTarget Date

(a) A’ cruthachadh luchd-labhairt na Gàidhlig agus le sin bun-stèidh do thuilleadh ionnsachaidh agus do chleachdadh na Gàidhlig gu làitheil.

(a) Creating Gaelic speakers and a basis for further learning and daily Gaelic usage.

A’ tabhann chùrsaichean goirid, chùrsaichean air astar, chùrsaichean pàirt-ùine agus chùrsaichean leasachaidh phroifeiseanta leantainnich do dh’inbhich.

Offering short courses, distance learning courses, part-time courses and continuing professional development courses for adults.

Stiùiriche an Fhoghlaim

Director of Studies

Leantainneach

Ongoing

(b) A’ cruthachadh luchd-obrach a bhios comasach an cuid obrach a dhèanamh tro mheadhan na Gàidhlig agus seirbheisean a thoirt seachad dhan mhòr-shluagh sa Ghàidhlig.

(b) Creating staff who are able to work through the medium of Gaelic and to provide services to the public in Gaelic.

A’ tabhann chlasaichean Gàidhlig aig gach ìre don luchd-obrach uile.

Offering Gaelic classes to all staff at each level.

Stiùiriche Corporra

Head of Corporate Affairs

Leantainneach

Ongoing

(c) Ag àrdachadh àireamh an luchd-teagaisg.

(c) Increasing the number of teaching staff.

A’ trèanadh luchd-oideachaidh gus tuilleadh chothroman ionnsachaidh a thabhann.

Training tutorial staff in order to offer more learning opportunities.

Stiùiriche an Fhoghlaim

Director of Studies

Leantainneach

Ongoing

3.2 CLEACHDADH CÀNAIN

Thathas mothachail gu bheil an àireamh a bhios comasach air a’ Ghàidhlig a bhruidhinn eadar-dhealaichte bhon àireimh a bhios a’ cleachdadh na Gàidhlig ann an da-rìribh bho latha gu latha. Gus seasmhachd a thoirt dhan Ghàidhlig mar chànan làitheil san latha an-diugh, feumar an àireamh de dhaoine a chleachdas a’ Ghàidhlig bho latha gu latha àrdachadh agus roinnean cleachdadh na Gàidhlig a leudachadh. Mar àite ionnsachaidh agus àite obrach làn-Ghàidhlig, bidh a’ Cholaiste a’ cruthachadh shuidheachaidhean sòisealta, acadaimigeach agus proifeiseanta anns am faigh daoine cothroman air agus brosnachadh gus Gàidhlig a chleachdadh.

LANGUAGE USE

We recognise that the number of people who are able to speak Gaelic differs from the number of those who use Gaelic on a daily basis. To ensure sustainability for Gaelic as an everyday language of today, it is essential to raise the number of people who use Gaelic on a daily basis and to expand domains of Gaelic usage. As an all-Gaelic educational institution and an all-Gaelic workplace, we create social, academic and professional situations in which people have the opportunity to use Gaelic.

(e) A’ togail ùidh chloinne ann an dreuchdan anns na meadhanan.

(e) Raising the interest of children in media professions.

A’ tabhann cùrsa anns na meadhanan do chloinn na h-àrd-sgoile.

Offering a media course to high school pupils.

Stiùiriche an Fhoghlaim

Director of Studies

Leantainneach

Ongoing

65

Page 66: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

3.2.1 ANNS A’ CHOIMHEARSNACHD | COMMUNITY

AmasTarget

GnìomhAction

Neach an urraResponsible Person

Ceann-lathaTarget Date

(a) A’ meudachadh àireamh nan daoine sa choimhearsnachd a chleachdas a’ Ghàidhlig.

(a) Increasing the number of people in the community who use Gaelic.

A’ tarraing muinntir na coimhearsnachd agus gam brosnachadh gus Gàidhlig a chleachdadh ann an tachartasan Gàidhlig.

Bidh luchd-obrach a’ fàs cleachdte ri bhith a’ cleachdadh na Gàidhlig air taobh a-muigh na Colaiste.

A’ co-obrachadh le gnìomhachasan anns an sgìre gus cleachdadh na Gàidhlig a bhrosnachadh.

Attracting people from the community with events and encouraging them to use Gaelic.

Enabling staff to get used to speaking Gaelic outwith the College.

Co-operating with local businesses to encourage the use of Gaelic.

Oifigear Leasachaidh CànainManaidsear Margaideachd

Language Development OfficerMarketing Manager

Leantainneach

Ongoing

(b) Bidh oileanaich a’ cleachdadh na Gàidhlig mar chànan làitheil anns na clasaichean agus air taobh a-muigh nan clasaichean gu sòisealta.

(b) Students speaking Gaelic as daily language in class and socially.

Ag obair gu dlùth leis na h-oileanaich gus cleachdadh na Gàidhlig a bhrosnachadh fad na h-ùine.

Working closely with the students to encourage people to speak Gaelic all the time.

Oifigear Leasachaidh Cànain

Language Development Officer

Leantainneach

Ongoing

(c) Bidh luchd-obrach a’ cleachdadh na Gàidhlig mar chànan làitheil aig an obair agus gu sòisealta.

(c) Staff speaking Gaelic as daily language at work and socially.

A’ cleachdadh poileasaidh cànain gus cleachdadh na Gàidhlig a bhrosnachadh fad na h-ùine.

Language policy to encourage people to speak Gaelic all the time.

Oifigear Leasachaidh CànainCeannard Ghnothaichean Corporra

Language Development OfficerHead of Corporate Affairs

Leantainneach

Ongoing

(d) A’ meudachadh roinnean cleach-daidh.

(d) Expanding domains of use.

A’ tabhann chùrsaichean agus chur-seachadan air diofar chuspairean do luchd-ionnsachaidh agus fileantaich.

A’ cur air dòigh thachartasan dà-chànanach agus Gàidhlig anns a’ choimhearsnachd.

Offering courses and events on various subjects to learners and fluent speakers.

Organising Gaelilc and bilingual events in the community.

Oifigear Leasachaidh Cànain

Oifigear Leasachaidh CànainManaidsear Margaideachd

Language Development Officer

Language Development OfficerMarketing Manager

Leantainneach

Ongoing

(e) A’ meudachadh an àireimh de dhaoine anns a’ choimhearsnachd aig a bheil Gàidhlig.

(e) Increasing the number of community members who speak Gaelic.

Ag àrdachadh àireamh nan oileanach air cùrsaichean oidhche don choimhearsnachd.

Increasing the number of students on community evening courses.

Stiùiriche an Fhoghlaim

Director of Studies

Leantainneach

Ongoing

(f) Ag àrdachadh an fhiosrachaidh a tha ann mu chleachdadh na Gàidhlig anns a’ choimhearsnachd.

(f) Increasing the information available about language use in the community.

A’ dèanamh rannsachadh air cleachdadh cànain anns a’ choimhearsnachd agus a’ cur nan toraidhean am follais.

Researching language use in the community and acting on the results.

Stiùiriche an Fhoghlaim

Director of Studies

Leantainneach

Ongoing

66

Page 67: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

3.2.2 ANNS AN ÀITE-OBRACH | WORKPLACE

AmasTarget

GnìomhAction

Neach an urraResponsible Person

Ceann-lathaTarget Date

(a) A’ sìor leudachadh cleachdadh na Gàidhlig mar chànan obrach na Colaiste.

(a) Promoting the use of Gaelic as the everyday language at work within the College.

Ag obair gu dlùth leis an luchd-obrach gus cleachdadh na Gàidhlig a bhrosnachadh fad na h-ùine.

A’ stèidheachadh prògram charaidean-cànain do gach neach-obrach a tha ag iarraidh pàirt a ghabhail.

A’ cur thachartasan sòisealta anns an àite obrach air dòigh.

Working closely with staff to encourage habitual Gaelic usage.

Language Buddy programme available to all staff.

Gaelic social events at the workplace.

Oifigear Leasachaidh Cànain

Language Development Officer

Leantainneach

Leantainneach

Ongoing

Ongoing

(b) A’ sìor àrdachadh àireamh an luchd-obrach aig a bheil Gàidhlig.

(b) Continuously increasing the number of staff who speak Gaelic.

A’ leasachadh poileasaidh fastaidh agus cothroman ionnsachaidh.

Developing recruitment policy and language learning opportunities.

Ceannard Gnothaichean Corporra

Head of Corporate Affairs

Leantainneach

Ongoing

(c) Ag adhartachadh mothachadh cànain am measg an luchd-obrach.

(c) Increasing language awareness among the staff.

Trèanadh mothachadh cànain dhan a h-uile neach-obrach.

Language awareness training for all staff.

Oifigear Leasachaidh Cànain

Language Development Officer

Leantainneach

Ongoing

(d) Ag àrdachadh misneachd an luchd-obrach gus na sgilean cànain aca a chleachdadh.

(d) Building confidence of staff to use their language skills.

Ag obair còmhla ri eòlaichean gus cùrsa misneachd a ruith do luchd-obrach.

Developing a confidence course with experts in the field.

Ceannard Gnothaichean Corporra

Head of Corporate Affairs

2018

2018

67

Page 68: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

3.2.3 ANNS NA MEADHANAN | MEDIA

AmasTarget

GnìomhAction

Neach an urraResponsible Person

Ceann-lathaTarget Date

(a) Ag adhartachadh cleachdadh agus faicsinneachd na Gàidhlig air an Eadar-lìon.

(a) Increasing use and visibility of Gaelic on the Internet.

Làrach-lìn na Colaiste uile-gu-lèir dà-chànanach no sa Ghàidhlig a-mhàin far a bheil seo iomchaidh.

A’ dèanamh cheanglaichean ri làraichean-lìn aig ionadan foghlaim thall thairis.

A’ cur bhrathan dà-chànanach/Gàidhlig air na meadhanan sòisealta ceangailte ris a’ Cholaiste.

The College’s website is bilingual, or Gaelic only where appropriate.

Links to websites of educational institutions abroad.

Posting in Gaelic or bilingually on social media connected with the College.

Manaidsear Margaideachd

Marketing Manager

Leantainneach

Ongoing

(b) A’ togail Ìomhaigh na Colaiste am measg nam meadhanan gu lèir.

(b) Increasing the College’s image in the media.

A’ sgaoileadh fiosrachadh air BBC ALBA, STV, BBC Radio nan Gàidheal agus stèiseanan rèidio eile.

Broadcasting more information on BBC ALBA, STV, BBC Rèidio nan Gàidheal and other radio stations.

Manaidsear Margaideachd

Marketing Manager

Leantainneach

Ongoing

(c) A’ cruthachadh/daingneachadh cheanglaichean eadar a’ Cholaiste agus na meadhanan.

(c) Creating and strengthening links between the College and the media.

A’ tàladh chompanaidhean Tbh/rèidio a chlàradh bhon Cholaiste/a chleachdadh nan goireasan.

Attracting TV and radio companies to record at the College or use its facilities

Manaidsear Margaideachd

Marketing Manager

Leantainneach

Ongoing

(d) Pàipearan-naidheachd.

(d) Newspapers.

Brathan-naidheachd agus sanasan dà-chànanach/ Gàidhlig.

Cur ri susbaint Ghàidhlig ann am pàipearan-naidheachd

Bilingual/Gaelic press releases and advertising.

Contributing to Gaelic content in newspapers.

Manaidsear Margaideachd Am PrionnsapalOifigear Leasachaidh Cànain

Marketing ManagerPrincipalLanguage Development Officer

Leantainneach

Ongoing

68

Page 69: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

3.2.4 ANNS NA H-EALAINEAN | THE ARTS

AmasTarget

GnìomhAction

Neach an urraResponsible Person

Ceann-lathaTarget Date

(a) Ag àrdachadh faicsinneachd na Gàidhlig sna h ealainean.

(a) Increasing visibility of Gaelic in the arts.

A’ dèanamh mìneachadh, bhileagan agus margaideachd ceangailte ri taisbeanaidhean dà-chànanach/Gàidhlig.

Gaelic/bilingual information, leaflets and marketing connected to art exhibitions.

Oifigear Leasachaidh nan Ealain

Arts Development Officer

Leantainneach

Ongoing

(b) A’ leasachadh nan ealain.

(b) Development of the arts.

A’ dèanamh thachartasan, bhùithtean-obrach ealaine tro mheadhan na Gàidhlig dhan choimhearsnachd/do dh’oileanaich.

Gaelic events and arts workshops for the community and students.

Oifigear Leasachaidh nan Ealain

Arts Development Officer

Leantainneach

Ongoing

(c) Ag adhartachadh cleachdadh na Gàidhlig anns na h ealainean.

(c) Increasing Gaelic usage in the arts.

Bidh luchd-ealaine lèirsinne air mhuinntireas ag ionnsachadh agus a’ cleachdadh na Gàidhlig a rèir an comasan.

Bidh an sgrìobhadair air mhuinntireas fileanta sa Ghàidhlig agus a’ foillseachadh litreachas sa Ghàidhlig.

Bidh bùithtean-obrach sgrìobhaidh sa Ghàidhlig.

Bidh an neach-dràma air mhuinntireas a’ cruthachadh dràma sa Ghàidhlig ann an co-obrachadh ri oileanaich agus muinntir na coimhearsnachd.

Bidh an ceòladair air mhuinntireas a’ teagasg ceòl tro mheadhan na Gàidhlig agus a’ cruthachadh ceòl Gàidhlig.

Visual artists in residence to use Gaelic according to their ability.

Writer in residence fluent in Gaelic and publishing literature in Gaelic.

Writing workshops in Gaelic.

Dramatist in residence creating Gaelic drama in cooperation with students and community.

Musician in residence teaching music through the medium of Gaelic and creating Gaelic music.

Oifigear Leasachaidh nan Ealain

Arts Development Officer

Leantainneach

Ongoing

(d) A’ leudachadh nan ealain Gàidhlig.

(d) Expanding the Gaelic arts.

A’ co-obrachadh ri buidhnean nàiseanta gus na h ealainean Gàidhlig a leasachadh.

Cooperation with national bodies to expand the Gaelic arts.

Oifigear Leasachaidh nan Ealain

Arts Development Officer

Leantainneach

Ongoing

(e) A’ meudachadh rannsachadh sna h-ealainean Gàidhlig.

(e) Increasing research in the Gaelic arts.

A’ co-obrachadh ri oilthighean gus obair rannsachaidh sna h-ealainean Gàidhlig a leasachadh.

Cooperation with universities to expand research in the Gaelic arts.

Oifigear Leasachaidh nan Ealain

Arts Development Officer

Leantainneach

Ongoing

69

Page 70: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

3.2.5 ANN AN TURASACHD, DUALCHAS IS CUR-SEACHADAN | TOURISM, HERITAGE AND RECREATION

AmasTarget

GnìomhAction

Neach an urraResponsible Person

Ceann-lathaTarget Date

(a) A’ brosnachadh luchd-tadhail gus a’ Ghàidhlig a chleachdadh.

(a) Encouraging visitors to use Gaelic.

Soidhneadh Gàidhlig/dà-chànanach air àrainn na Colaiste.

Fàilteachas Gàidhlig agus àrainneachd bhrosnachail dhan Ghàidhlig.

Bilingual/Gaelic signage on the College campus.

Gaelic hospitality and an encouraging Gaelic environment.

Manaidsear Aoigheachd

Hospitality Manager

Leantainneach

Ongoing

(b) A’ cur thachartasan agus chur-seachadan tro mheadhan na Gàidhlig air dòigh gus cleachdadh na Gàidhlig a bhrosnachadh gu sòisealta mar chànan làitheil am measg dhaoine, gu h àraidh daoine òga.

(b) Events and recreation through the medium of Gaelic to promote Gaelic usage socially as an everyday language, especially among young people.

A’ cruthachadh thachartasan Gàidhlig gu cunbhalach gach seachdain, cuid dhiubh fosgailte dhan choimhearsnachd.

A’ brosnachadh dhaoine òga gus tachartasan Gàidhlig a chur air dòigh.

Creating regular weekly Gaelic event, some open to the community.

Encouraging young people to organise Gaelic events.

Oifigear Leasachaidh Cànain

Language Development Officer

Leantainneach

Ongoing

(c) A’ taisbeanadh na Gàidhlig do luchd-turais.

(c) Advertising Gaelic to visitors.

A’ cur sheiseanan mothachadh cànain agus blasad cànain do luchd-turais air dòigh tro mhìosan an t-samhraidh, do bhuidhnean agus daoine fa-leth.

Organising Gaelic awareness and language sessions to visitors – groups and individuals – through the summer months.

Oifigear Leasachaidh Cànain

Language Development Officer

2018

2018

70

Page 71: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

3.3 INBHE CÀNAIN

Thathas mothachail air cho cudromach is a tha inbhe na Gàidhlig airson àireamh luchd-labhairt a thogail agus cothroman cleachdaidh a leudachadh. Mar Ionad Nàiseanta Cànan agus Cultar na Gàidhlig, thathas ag amas air inbhe na Gàidhlig a thogail. Togar beachdan dhaoine air a’ chànan agus misneachd luchd-labhairt a rèir cho tric is a chithear agus a chluinnear a’ Ghàidhlig an seo.

LANGUAGE STATUS

We recognise the importance of language status to increase the number of speakers and to expand the opportunities to use Gaelic. As the National Centre for Gaelic Language and Culture we seek to increase the status of Gaelic by improving people’s attitude towards Gaelic, increase the speakers’ confidence by increasing the visibility and audibility of Gaelic on campus.

3.3.1 ÌOMHAIGH BHROSNACHAIL | POSITIVE IMAGE

AmasTarget

GnìomhAction

Neach an urraResponsible Person

Ceann-lathaTarget Date

(a) Ìomhaigh mar chànan beothail làidir.

(a) Image as strong, vibrant language.

A’ brosnachadh na Gàidhlig am measg na h-òigridh nam beatha làitheil, cur-seachadan agus spòrs.

Promoting Gaelic among young people in their everyday lives, recreation and sports.

Oifigear Leasachaidh Cànain

Language Development Officer

Leantainneach

Ongoing

(b) Ìomhaigh mar chànan luachmhor acadaimigeach.

(b) Image as valuable academic language.

A’ brosnachadh na Gàidhlig am measg acadaimigeach mar chànan foillseachaidh agus teagaisg.

Promoting Gaelic among academics as language for publishing and teaching.

Stiùiriche an Fhoghlaim

Director of Studies

Leantainneach

Ongoing

(c) Ìomhaigh mar chànan obrach.

(c) Image as work language.

A’ dèanamh na Gàidhlig riatanach airson na h-obrach.

Making Gaelic an essential work requirement.

Stiùiriche Corporra

Head of Corporate Affairs

Leantainneach

Ongoing

(d) A’ togail mothachadh cànain.

(d) Increasing language awareness.

Trèanadh ann am mothachadh cànain do gach neach-obrach.

A’ fighe mothachadh cànain a-steach dhan churraicealam aig gach ìre de na cùrsaichean.

Language awareness training for all staff.

Language awareness as part of the curriculum for all students.

Oifigear Leasachaidh Cànain

Stiùiriche an Fhoghlaim

Language Development Officer

Director of Studies

Leantainneach

Leantainneach

Ongoing

Ongoing

(e) A’ togail moit.

(e) Increasing pride.

A’ brosnachadh dhaoine a bhith moiteil às a’ Ghàidhlig.

Encouraging people to be proud of Gaelic.

Stiùiriche an FhoghlaimOifigear Leasachaidh Cànain

Director of StudiesLanguage Development Officer

Leantainneach

Ongoing

(f) Prìomhachas aig a’ Ghàidhlig.

(f) Prioritising Gaelic.

Prìomhachas aig a’ Ghàidhlig air a’ Bheurla air àrainn na Colaiste, ga taisbeanadh ann am poileasaidhean agus planaichean leasachaidh.

Priority of Gaelic over English on the College campus reflected in policies and development plans.

Stiùiriche CorporraCeannard Sheirbheisean is nan Oighreachdan

Head of Corporate Affairs Head of Estates and Services

Leantainneach

Ongoing

71

Page 72: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

3.3.2 FAICSINNEACHD NA GÀIDHLIG | VISIBILITY OF GAELIC

AmasTarget

GnìomhAction

Neach an urraResponsible Person

Ceann-lathaTarget Date

(a) Soidhnichean.

(a) Signage.

Soidhnichean Gàidhlig; soidhnichean èiginn dà-chànanach mura dèan dealbh an gnothach.

Gaelic signs; bilingual health and safety notices where illustrations not sufficient.

Ceannard Sheirbheisean is nan Oigh-reachdan

Head of Estates and Services

Leantainneach

Ongoing

(b) Ion-chlaisneachd.

(b) Audibility.

A’ brosnachadh an luchd-obrach agus nan oileanach a bhith a’ cleachdadh na Gàidhlig fad na h-ùine.

A’ brosnachadh luchd-tadhail agus na coimhearsnachd a bhith a’ cleachdadh na Gàidhlig.

A’ cluich Radio nan Gàidheal no BBC ALBA ann an àiteachan poblach anns na togalaichean.

Promoting staff and students to speak Gaelic all the time.

Encouraging visitors and community to use Gaelic.

Playing Radio nan Gàidheal or BBC ALBA in public places in the buildings.

Oifigear Leasachaidh Cànain

Language Development Officer

Leantainneach

Ongoing

(c) Sanasachd.

(b) Audibility.

Sanasachd Gàidhlig no dà-chànanach.

Gaelic or bilingual advertising.

Manaidsear Margaideachd

Marketing Department

Leantainneach

Ongoing

(d) Foillseachadh.

(d) Publishing.

Bileagan, ro-sheallaidhean, fiosrachadh Gàidhlig no dà-chànanach.

Ag àrdachadh àireamh nam foillseachaidhean acadaimigeach sa Ghàidhlig.

Gaelic or bilingual leaflets, prospectuses and information. Increasing the number of academic publications in Gaelic.

Manaidsear Margaideachd

Stiùiriche an Fhoghlaim

Marketing Manager

Director of Studies

Leantainneach

Leantainneach

Ongoing

Ongoing

(e) Làrach-lìn.

(e) Website.

Làrach-lìn uile-gu-lèir dà-chànanach le prìomhachas ga thoirt dhan Ghàidhlig no sa Ghàidhlig a-mhàin far a bheil seo iomchaidh.

The College’s website is bilingual, or Gaelic only, where appropriate.

Manaidsear Margaideachd

Marketing Manager

Leantainneach

Ongoing

72

Page 73: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

3.3.3 AG ULLACHADH PHLANAICHEAN GÀIDHLIG | PREPARING GAELIC LANGUAGE PLANS

AmasTarget

GnìomhAction

Neach an urraResponsible Person

Ceann-lathaTarget Date

(a) Ag ullachadh plana Gàidhlig.

(a) Preparing Gaelic language plan.

Togaidh a’ Cholaiste ìomhaigh na Gàidhlig le bhith a’ cur ris an àireimh de na tha ann de phlanaichean Gàidhlig.

Raising the profile of Gaelic by adding to the number of existing Gaelic language plans.

Oifigear Leasachaidh Cànain

Language Development Officer

Leantainneach

Ongoing

(b) A’ cur taic ri buidhnean eile a bhios ag ullachadh phlanaichean Gàidhlig.

(b) Assisting other organisations who prepare Gaelic language plans.

Bheir a’ Cholaiste comhairle do bhuidhnean eile a bhios ag ullachadh phlanaichean Gàidhlig.

Advising other organisations on preparing Gaelic language plans.

Oifigear Leasachaidh Cànain

Language Development Officer

Leantainneach

Ongoing

73

Page 74: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

3.4 CORPAS CÀNAIN

Mar Ionad Nàiseanta Cànan is Cultar na Gàidhlig, tha dleastanas aig a’ Cholaiste pàirt mhòr a ghabhail ann an neartachadh corpas na Gàidhlig. Mar àite ionnsachaidh, cuiridh a’ Cholaiste cudrom air leudachadh sgaoileadh briathrachais agus gràmair rianail.

LANGUAGE CORPUS

As the National Centre for Gaelic Language and Culture we are obliged to play a large part in strengthening the corpus of Gaelic. As an educational institution, we place emphasis on expanding the lexicon and promoting correct grammatical usage.

3.4.1 A’ CUR RI MEUD CORPAS NA GÀIDHLIG | EXPANDING GAELIC CORPUS

AmasTarget

GnìomhAction

Neach an urraResponsible Person

Ceann-lathaTarget Date

(a) Soidhnichean.

(a) Signage.

A’ cur suas shoidhnichean Gàidhlig/dà-chànanach air feadh na Colaiste.

A’ brosnachadh bhuidhnean sa choimhearsnachd gus soidhnichean dà-chànanach a chleachdadh.

A’ cur taic ri buidhnean eile a thaobh cruth nan soidhnichean dà-chànanach.

Mounting Gaelic/bilingual signs across the campus.

Encouraging community to use bilingual signs.

Assisting other public bodies with the production of bilingual signs

Ceannard Sheirbheisean is nan Oigh-reachdan

Oifigear Leasachaidh CànainCeannard Sheirbheisean is nan Oigh-reachdan

Head of Estates and Services

Language Development OfficerHead of Estates and Services

Leantainneach

Ongoing

(b) Aithisgean.

(b) Reports.

A’ cruthachadh aithisgean Gàidhlig/dà-chànanach.

Producing Gaelic/bilingual reports.

Stiùiriche Corporra

Head of Corporate Affairs

Leantainneach

Ongoing

(c) Rannsachaidhean.

(c) Research.

A’ cur ri rannsachadh air a’ Ghàidhlig.

A’ cur ri rannsachadh tro mheadhan na Gàidhlig.

Increase Gaelic-related research.

Increase research through the medium of Gaelic.

Stiùiriche an Fhoghlaim

Stiùiriche an Fhoghlaim

Director of Studies

Director of Studies

Leantainneach

Leantainneach

Ongoing

Ongoing

(d) Foillseachaidhean.

(d) Publications.

A’ cur ri foillseachaidhean acadaimigeach sa Ghàidhlig.

A’ cur ri foillseachaidhean corporra sa Ghàidhlig.

Increase Gaelic academic publications.

Increase Gaelic corporate publications.

Stiùiriche an Fhoghlaim

Stiùiriche an Fhoghlaim

Director of Studies

Director of Studies

Leantainneach

Leantainneach

Ongoing

Ongoing

74

Page 75: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

3.4.2 A’ LEASACHADH BUNTAINNEACHD AGUS CUNBHALACHD NA GÀIDHLIG | DEVELOPING RELEVANCE AND CONSISTENCY OF GAELIC

Amas Target

GnìomhAction

Neach an urraResponsible Person

Ceann-lathaTarget date

(a) A’ cleachdadh litreachadh is gràmar rianail.

(a) Promoting consistent spelling and grammar.

A’ teagasg mothachadh agus riaghailtean gràmair is litreachaidh.

A’ meas obair acadamigeach a rèir riaghailtean.

Teaching an awareness of and rules of grammar and spelling.

Assessing academic work according to rules.

Stiùiriche an Fhoghlaim

Director of Studies

Leantainneach

Ongoing

(b) A’ leasachadh litreachadh is gràmar.

(b) Developing spelling and grammar.

A’ co-obrachadh ri buidhnean eile a dh’ionnsaigh riaghailtean litreachaidh rianail agus ciallach.

Cooperating with other bodies towards consistent and clear spelling and grammar rules.

Stiùiriche an Fhoghlaim

Director of Studies

Leantainneach

Ongoing

(c) A’ leudachadh briathrachas acadaimigeach.

(c) Expanding academic vocabulary

A’ co-obrachadh ri buidhnean eile a dh’ionnsaigh briathrachais acadaimigich chunbhalaich.

Cooperating with other bodies towards a consistent and clear academic vocabulary.

Stiùiriche an Fhoghlaim

Director of Studies

Leantainneach

Ongoing

(d) A’ leudachadh briathrachas làitheil.

(d) Expanding everyday vocabulary

A’ brosnachadh cleachdadh na Gàidhlig ann an suidheachaidhean làitheil.

Promoting Gaelic usage in everyday situations.

Oifigear Leasachaidh Cànain

Language Development Officer

Leantainneach

Ongoing

(e) A’ cruinneachadh briathrachas.

e) Compiling lexicon

A’ leudachadh stòr-dàta briathrachais.

Expanding the vocabulary database.

Stiùiriche an Fhoghlaim

Director of Studies

Leantainneach

Ongoing

75

Page 76: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

creativepro.com

76

Page 77: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

4

77

Page 78: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

LEASACHADH AIR A’ CHLÀR-OIDEACHAIDH LÀITHREACH AGUS SAN ÙINE RI TEACHD

4.1 CO-THEAGSA AGUS RO-INNLEACHD ACADAIMIGEACH

Bheir an earrann seo seachad co-theagsa agus barrachd mìneachaidh air a’ chlàr-oideachaidh, a’ coimhead air amasan agus ro-innleachd acadaimigeach na Colaiste le bhith a’ toirt iomradh air a’ churraicealam an-dràsta agus na planaichean, geallaidhean agus targaidean a tha san amharc. Gheibhear tuilleadh fiosrachaidh mu eachdraidh, feallsanachd agus leasachaidhean acadaimigeach ann an Caibideil 1.

Tha an clàr-oideachaidh co-fhillte ri prìomh amas agus ro-innleachd na Colaiste a bhith na sàr ionad nàiseanta airson cànan agus cultar na Gàidhlig, le gleidheadh agus ath-bheothachadh na Gàidhlig aig cridhe gach cùise. ‘S e feallsanachd agus poileasaidh Shabhal Mòr Ostaig a bhith a’ tabhann chùrsaichean a tha dearbhte agus air an teisteanachadh gu nàiseanta agus a thèid a lìbhrigeadh aig na h-ìrean deagh-ghnè as àirde agus a bheir cothrom do dh’oileanaich air teisteanasan aithnichte a chosnadh. Tha cudrom ga chur air cothrom a bhith aig oileanaich air fileantachd a ruigsinn agus air a bhith a’ cleachdadh na Gàidhlig ann an raointean eadar-dhealaichte, le prògraman a bhios a’ toirt cothrom air adhartas gu tuilleadh foghlaim, rannsachaidh no gu dreuchd.

Mar a chithear san dealbh fodha, tha feallsanachd aontaichte aig Sabhal Mòr Ostaig a thaobh ullachadh a chlàir-oideachaidh, le foghlam, rannsachadh, cultar agus leasachadh ag eadar-obrachadh agus a’ neartachadh càch-a-chèile. Tha ro-innleachd acadaimigeach na Colaiste air a ceangal ri plana Gàidhlig Oilthigh na Gàidhealtachd is nan Eilean (OGE) agus ri ro-innleachdan foghlaim eile aig OGE. Tha na h-amasan agus fo-amasan acadaimigeach agus rannsachaidh air an stèidheachadh ann am Plana Ro-innleachd Shabhal Mòr Ostaig (2017–2022). A thuilleadh air seo, bheir ro-innleachd agus clàr-oideachaidh na Colaiste làn-mhothachadh do phrionnsabalan, prìomhachasan agus toraidhean Phlana Cànain Nàiseanta na Gàidhlig (2017–2022).

PRESENT AND FUTURE CURRICULUM DEVELOPMENTS

4.1 CONTEXT AND ACADEMIC STRATEGY

This section provides context and further explanation of the curriculum and relates to the College’s aims and academic strategy, and considers present curriculum provision and future plans, commitments and targets. Further information on the history, rationale and academic developments is to be found in Chapter 1.

Curriculum provision is closely integrated with the primary aim and strategy of the College to be a national centre of excellence for the Gaelic language and culture, with the maintenance and revitalisation of Gaelic of foremost consideration in all matters. It is Sabhal Mòr Ostaig’s philosophy and policy to offer courses that are validated and nationally certificated and are delivered to the highest quality standards, providing students with the opportunity to gain recognised qualifications. It is considered important that students have the opportunity to attain fluency and to have the ability to use Gaelic in different situations, with programmes offered which give the opportunity to progress to more advanced levels of education, research or to employment.

As seen from the diagram below, Sabhal Mòr Ostaig has adopted an integrated and holistic approach to its curriculum provision, with education, research, culture and development fully interacting and strengthening each other. The College’s academic strategy is linked to the Gaelic plan of the University of the Highlands and Islands (UHI) and to UHI’s other academic strategies. The academic and research aims and objectives are founded on Sabhal Mòr Ostaig’s Strategic Plan (2017–2022). In addition, the College’s strategy and curriculum give full cognizance to the principles, priorities and planned outcomes of the National Gaelic Language Plan (2017–2022).

4

78

Page 79: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

PLANA CÀNAIN NÀISEANTA GÀIDHLIGNational Gaelic Language Plan

PLANA RO-INNLEACHD SMO

SMO Strategic Plan

SABHAL MÒR OSTAIG

LEASACHADHDevelopment

CULTARCulture

RANNSACHADHResearch

FOGHLAMEducation

79

Page 80: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

4.2 COM-PÀIRTICHEAN FOGHLAIM

Bidh Sabhal Mòr Ostaig a’ cur luach mòr air an iomadh com-pàirteachadh ri ionadan foghlaim, le buidhnean agus le coimhearsnachdan Gàidhlig. Tha Sabhal Mòr Ostaig na cholaiste com-pàirteachaidh ann an OGE agus na phrìomh cholaiste com-pàirteachaidh ann a bhith a’ stiùireadh agus a’ lìbhrigeadh fo-cheumannan is for-cheumannan Gàidhlig OGE, a’ co-obrachadh gu dlùth ri Colaisde a’ Chaisteil agus ri ionadan eile ann an OGE ann a bhith a’ toirt chothroman am feabhas air foghlam Gàidhlig a leudachadh. Tha dàimh shònraichte aig Sabhal Mòr Ostaig ri Ionad Chaluim Chille Ìle.

Tha aontaidhean sònraichte cuideachd aig Sabhal Mòr Ostaig le Conservatoire Rìoghail na h-Alba (RCS), Oilthigh Dhùn Èideann, Oilthigh Obar Dheathain agus Colaiste Newbattle Abbey. Gu h-eadar-nàiseanta, tha aonta co-obrachaidh aig Sabhal Mòr Ostaig le trì oilthighean ann an Canada agus dà oilthigh ann an Èirinn, cho math ri oilthigh anns na Stàitean Aonaichte. Tha aonta co-obrachaidh aig a’ Cholaiste le Comhairle na Gàidhealtachd cuideachd. Tha a’ Cholaiste air a bhith an sàs thar nam bliadhnaichean ann an grunn phròiseactan le sgoiltean is ùghdarrasan ionadail. Tha deagh chothroman airson com-pàirteachadh a bhrosnachadh an lùib iomairtean ùra Riaghaltas na h-Alba a leithid Leasachadh an Luchd-obrach Òig. Tha ceanglaichean làidir aig a’ Cholaiste cuideachd ri coimhearsnachdan buidhnean ionadail a leithid Taigh Chearsabhagh ann an Uibhist a Tuath agus choimhearsnachdan an ceann an ear-thuath an eilein, agus bidh i a’ sìor leudachadh cheanglaichean ri sgìrean air feadh na Gàidhealtachd. 4.3 AG ULLACHADH CLÀR-OIDEACHAIDH AGUS LEASACHAIDHEAN

Mar phàirt chudromach de dh’fhoghlam adhartach (FE) na Colaiste, bidh Sabhal Mòr Ostaig a’ tabhann a’ Chùrsa Inntrigidh a tha ri fhaotainn tro fhoghlam air astar agus a bheir cothrom adhartais do dh’oileanaich gu foghlam àrd-ìre. A bharrachd air sin, tha cùrsaichean goirid ann an Gàidhlig, ceòl agus cuspairean eile gan tabhann aig àm na Càisge agus rè an t-samhraidh.

A thaobh foghlaim àrd-ire (HE), bidh Sabhal Mòr Ostaig, a’ phrìomh cholaiste com-pàirteachaidh airson ceumannan Gàidhlig OGE, a’ tabhann nan cùrsaichean làn-thìde a leanas – cùrsaichean tro mheadhan na Gàidhlig a bheir cothrom do dh’oileanaich air fileantachd, cho math ri sgrùdadh chuspairean spèisealta:

• CertHE An Cùrsa Comais (dian-chùrsa Gàidhlig); CertHE Gàidhlig is Conaltradh (do luchd-adhartach); agus CertHE An Cùrsa Adhartais (cùrsa air astar co-ionann ris a’ Chùrsa Chomais)

• DipHE ann an Gàidhlig agus Cuspairean Co-cheangailte

4.2 PARTNERSHIPS

Sabhal Mòr Ostaig greatly values the various collaborations with educational institutions, with organisations and with Gaelic-speaking communities. Sabhal Mòr Ostaig is a partner college within the University of the Highlands and Islands and is the responsible partner college for the management and delivery of UHI’s Gaelic undergraduate and postgraduate provision, closely co-operating with Lews Castle College and other UHI centres in progressing opportunities to expand Gaelic education. Sabhal Mòr Ostaig has a particularly strong association with Ionad Chaluim Chille Ìle, the Gaelic centre for language and culture on Islay.

Sabhal Mòr Ostaig also has special agreements with the Royal Conservatoire of Scotland (RCS), University of Edinburgh, University of Aberdeen and Newbattle Abbey College. Internationally, Sabhal Mòr Ostaig has memoranda of understanding with 3 universities in Canada and 2 universities in Ireland, as well as with a university in the USA. The College also has a memorandum of understanding with the Highland Council. For a number of years, the College has been engaged in projects and various initiatives in partnership with schools and local authorities. Scottish Government initiatives, such as Developing the Young Workforce (DYW), offer opportunities for the enhancement of such partnerships and collaborations. The College also has strong links with local communities and development groups, e.g. Taigh Chearsabhaigh in North Uist and communities in north-east Skye, and continues to extend its links with areas throughout the Highlands and Islands.

4.3 CURRICULUM PROVISION AND DEVELOPMENTS

As an important part of the College’s Further Education provision Sabhal Mòr Ostaig offers An Cùrsa Inntrigidh, a beginners’ Gaelic course available through distance learning, providing progression opportunities for students to Higher Education (HE). In addition, short courses in Gaelic, music and other subjects are offered at Easter and throughout the summer.

In relation to HE provision, Sabhal Mòr Ostaig is the lead partner for UHI’s Gaelic provision and offers the following full-time Gaelic-medium courses – providing students with an opportunity to gain fluency in the language, as well as further specialist study:

• CertHE An Cùrsa Comais (intensive Gaelic language course); CertHE Gaelic and Communication (for more advanced speakers); and CertHE An Cùrsa Adhartais (distance-learning course equivalent to An Cùrsa Comais)

• DipHE in Gaelic and Related Studies

80

Page 81: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

• BA/BA le Urram Cànan agus Cultar na Gàidhlig

• BA/BA le Urram Gàidhlig agus Leasachadh

• BA/BA le Urram Gàidhlig is Ceòl Tradaiseanta

• BA/BA le Urram Gàidhlig agus na Meadhanan

Mar ullachadh airson dreuchd teagaisg bun-sgoile (teagasg tro mheadhan na Gàidhlig) no a bhith a’ teagasg Gàidhlig aig ìre àrd-sgoile, thèid BA le Urram ann an Gàidhlig agus Foghlam a thabhann bhon t-Sultain 2017. A thuilleadh air seo, tha a’ Cholaiste an dùil cùrsaichean tro mheadhan na Gàidhlig a dhealbh airson Thràth-bhliadhnaichean agus Cùraim Chloinne, air am bonntachadh air rannsachadh bhon mhargaid.

Aig ìre fhor-cheuma, bidh Sabhal Mòr Ostaig a’ lìbhrigeadh air astar an MSc Cultar Dùthchasach agus Eachdraidh na Gàidhealtachd agus modal ann an Sgilean Deasachaidh. Tha cothrom aig oileanaich air tuilleadh cheumannan rannsachaidh agus dotaireachd (PhD) a thoirt a-mach tro Shabhal Mòr Ostaig/OGE.

A bharrachd air na cùrsaichean seo, bidh Sabhal Mòr Ostaig a’ lìbhrigeadh Dioplòma anns na Meadhanan Gàidhlig a bhios ag ullachadh oileanaich airson dreuchd anns na meadhanan craolaidh. Tha an cùrsa seo a’ toirt cothrom do dh’oileanaich air bliadhna shlàn anns a’ ghnìomhachas.

Thathas an dùil ri àrdachadh air àireamhan nan oileanach a bhios a’ dèanamh for-cheum, le leudachadh air cùrsaichean agus modalan aig an ìre seo. Cuideachd, thathas an dùil ceum rannsachaidh a dhealbh a bhiodh mar ullachadh do dh’oileanaich a bha a’ miannachadh PhD a dhèanamh.

Bho chaidh Sabhal Mòr Ostaig a stèidheachadh ann an 1973, tha a’ Cholaiste air a bhith a’ cur mòran luacha anns na h-ealainean Gàidhlig agus bha dreuchd an sgrìobhaiche air mhuinntireas air tè de na ciad dreuchdan a chaidh a chur air bhonn. Chaidh dreuchdan sgrìobhaiche, neach-ciùil agus neach-ealaine a chur air chois tro chom-pàirteachadh ri Alba Chruthachail agus tha neach-dràma air mhuinntireas air fhastadh an co-bhuinn ri Conservatoire Rìoghail na h-Alba. Chaidh dreuchd Oifigear Leasachaidh nan Ealain a stèidheachadh bho chionn ghoirid agus bithear a’ cur air adhart grunn leasachaidhean air na h ealainean Gàidhlig mar phàirt de ro-innleachd na Colaiste.

4.4 RANNSACHADH

Tha rannsachadh agus obair sgoileireil gam meas air leth cudromach aig Sabhal Mòr Ostaig air sgàth na chuireas iad ri eòlas sònraichte, teagasg aig ìre oilthighe agus foghlam don mhòr-shluagh mu nàdar agus luach a’ chànain is a’ chultair. Tha feallsanachd làidir rannsachaidh am measg luchd-obrach agus oileanach agus tha cothroman leasachaidh gam brosnachadh agus gan

• BA/BA Hons Gaelic Language and Culture

• BA/BA Hons Gaelic and Development

• BA/BA Hons Gaelic and Traditional Music

• BA/BA Hons Gaelic and Media Studies

As preparation for a career in Gaelic-medium primary teaching or in teaching Gaelic as a subject at secondary level, it is proposed to offer the BA Hons in Gaelic and Education from September 2017. In addition, the College intends to develop Gaelic-medium provision for Early Years (Learning) and Childcare, based on market research.

At postgraduate level, Sabhal Mòr Ostaig delivers the MSc in Material Culture and Gàidhealtachd History through distance learning and a module in Editing Skills. Students also have the opportunity to gain further postgraduate research degrees and doctoral degrees (PhD) through SMO/UHI.

In addition to these courses, Sabhal Mòr Ostaig delivers a Diploma in Gaelic Media, which prepares students for a career in the broadcast media. This course offers students the opportunity to have a full year’s attachment in the industry.

It is planned to enhance postgraduate student numbers by increasing the number of courses and modules available at this level. Furthermore, it is proposed to develop a research-training programme as preparation for students intending to undertake PhD study.

Since its founding in 1973, the College has held the Gaelic arts in high regard and the role of writer in residence was one of the first posts to be established. In recent years, through a collaboration with Creative Scotland, the posts of writer, musician and artist in residence have been established. A dramatist in residence has also been engaged jointly between SMO and the Royal Conservatoire of Scotland (RCS). An Arts Development Officer post was also established and a number of initiatives are planned in line with the College’s Gaelic arts strategy.

4.4 RESEARCH

Within Sabhal Mòr Ostaig, research and scholarly activity are very important for their contribution to specialist knowledge, university-level teaching and wider public education about the nature and value of Gaelic language and culture. A strong research ethos already exists amongst staff and students and development opportunities are promoted and supported. The SMO Research Strategy

81

Page 82: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

taiceachadh. Tha Ro-innleachd Rannsachaidh na Colaiste a’ mìneachadh nam prìomh thoraidhean agus planaichean leasachaidh airson 2017–2022. Tha brosnachadh obair rannsachaidh am measg luchd-obrach air a chomharradh mar phrìomhachas agus sgrùdadh Frèam Sàr-Rannsachaidh (REF) san amharc ann an 2021.

Tha Soillse, Lìonradh Rannsachaidh Nàiseanta airson Gleidheadh agus Ath-bheothachadh na Gàidhlig – a tha na chom-pàirteachas eadar Oilthigh na Gàidhealtachd agus nan Eilean, Oilthigh Obar Dheathain, Oilthigh Ghlaschu agus Oilthigh Dhùn Èideann – air a bhith fìor chudromach ann a bhith a’ leasachadh ginealach ùr de luchd-rannsachaidh agus a’ leudachadh eòlas sòisio-chànanach na Gàidhlig tro rannsachadh co-cheangailte ri foghlam Gàidhlig, cleachdadh na Gàidhlig agus dealbhadh cànain.

Tha grunn phròiseactan rannsachaidh nàiseanta eile stèidhichte aig Sabhal Mòr Ostaig a leithid Faclair na Gàidhlig, Tobar an Dualchais agus Ainmean-Àite na h-Alba. Tha cothroman air ceumannan rannsachaidh aig ìre fhor-cheuma, an dà chuid ceumannan air an teagasg agus ceumannan rannsachaidh, stèidhichte aig a’ Cholaiste ann an co-bhuinn ri Oilthigh na Gàidhealtachd is nan Eilean agus air an dearbhadh le Oilthigh Obar Dheathain. Tha OGE an-dràsta a’ sireadh chumhachdan gus ceumannan rannsachaidh a bhuileachadh gus ceumannan den leithid sin a dhearbhadh san àm ri teachd.

describes the main outcomes and development plans for the period 2017–2022. Promoting reasearch work amongst is seen as a priority in view of the Research Excellence Framework assessment (REF) in 2021.

Soillse, the National Research Network for the Maintenance and Revitalisation of Gaelic – a partnership of the UHI, Aberdeen University, Glasgow University and Edinburgh University – has been very important in developing a new generation of researchers and in extending collaboration in Gaelic socio-linguistics in Scotland, and in promoting research in Gaelic education, language use and language planning.

Sabhal Mòr Ostaig is home to a number of other national research projects, including Faclair na Gàidhlig, Tobar an Dualchais and Ainmean-Àite na h-Alba. Sabhal Mòr Ostaig provides a number of taught and research-based postgraduate degree opportunities, delivered in partnership with the University of the Highlands and Islands and validated by the University of Aberdeen. UHI is currently seeking research degree awarding powers in order to validate such awards in future.

82

Page 83: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

4.5 AG ULLACHADH CLÀR-OIDEACHAIDH| CURRICULUM PROVISION

4.5.1 IONNSACHADH CÀNAIN (INBHICH) | LANGUAGE LEARNING (ADULTS)

Plana Nàiseanta na Gàidhlig (PNG) / Ro-innleachd SMO (RI SMO)National Gaelic Language Plan (NGLP) / SMO Strategic Plan (SMO SP)

GnìomhActivity

Solar agus goireasan a th’ againnExisting Provision and Resources

Solar agus goireasan ri teachdFuture Provision and targets

AdhbharRationale

ÙineTimescale

Amas PNG - Leudachadh ionnsachadh na Gàidhlig.

Prìomhachas PNG - An dèidh sgoile agus ionnsachadh inbheach.

Prìomhachas PNG -Goireasan agus taic ionnsachaidh.

RI SMO - Aig cridhe leasachaidhean ionnsachadh cànain do dh’inbhi

Leudaich ionnsachadh cànain bho thùs gu fileantachd, aghaidh ri aghaidh no tro fhoghlam air astar.

Tha SMO a’ tabhann cùrsa ionnsachaidh air astar (An Cùrsa Inntrigidh - ACI). Tha cothroman adhartais an lùib a’ chùrsa seo gu foghlam adhartach (HE). Tha cùrsaichean luchd-tòise-achaidh, le goireasan ACI, air a bhith gan tabhann ann an dà làraich.

Tha a’ Cholaiste a’ tabhann 5 cùrsaichean fo-cheuma agus cùrsa for-cheuma tro mheadhan na Gàidhlig (faic 4.3 agus 4.5.5).

Tha SMO a’ tabhann chùr-saichean goirid Gàidhlig fad seachdain aig diofar ìrean agus chùrsaichean cànain don choimhearsnachd (faic 4.5.3).

Tha SMO air cùrsa Litear-rachd Ghàidhlig do dh’In-bhich (LGI) a leasachadh agus a chur an sàs.

Leasaich àireamhan, goireasan agus co-throman ionnsachaidh is adhartachaidh sa Ghàidhlig.

Leasaich cùrsa Gàidhlig ùr aig ìre Foghlaim Adhartaich airson a lìbhrigeadh air an làraich, a’ cur ghoireasan ionnsachaidh a tha ann gu feum.

Stèidhich prògram trèa-naidh le teisteanas do dh’oidean Gàidhlig.

Leasaich agus leudaich cùrsaichean goirid agus clasaichean oidhche (faic 4.5.3).

Solaraich prògram Gàidhlig do dh’inbhich ann an coimhearsnach-dan eile.

Leudachadh goire-asan is àireamhan luchd-ionnsachaidh.

Leudachadh chothro-man ionnsachaidh do dh’inbhich.

Leudachadh àireamh de dh’oidean airson chùrsaichean air an làraich agus air astar.

Leudachadh chothro-man ionnsachaidh do dh’inbhich.

Leudachadh chothro-man ionnsachaidh do dh’inbhich agus neartachadh sgilean Gàidhlig.

Seisean 2017/18is air adhart

Seisean 2017/18

Seisean 2017/18

Seisean 2017/18 is air adhart

Seisean 2017/18 is air adhart

NGLP Aim - Increasing the learning of Gaelic.

NGLP Priority Area - Post-school and adult Gaelic learning.

NGLP Priority Area -Resources and support for learning.

SMO SP - To be at the forefront of language learning developments for adults.

Increase language learning from ab initio to advanced level, either through face-to-face or distance learning.

SMO offers a beginners’ course through distance learning (An Cùrsa Inn-trigidh - ACI). This course provides progression oppor-tunities to more advanced provision (HE).

Beginners’ courses, utilising learning resources from ACI, have also been offered as on-site courses in two different locations.

The College offers 5 undergraduate and one postgraduate course through Gaelic medium (see 4.3 and 4.5.5).

Develop numbers, resources and Gaelic learning and progression opportunities.

Develop a new FE language course for on-site delivery, utilising existing learning resources.

Establish a certificated training programme for Gaelic tutors.

Increasing the resources and numbers learning the language.

Provide increased opportunities for learning Gaelic.

Increased pool of trained tutors for on-site and distance delivery.

Session 2017/18onwards

Session 2017/18

Session 2017/18

83

Page 84: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

SMO offers week-long Gaelic short courses at various levels and Gaelic language evening classes for the local community (see 4.5.3).

SMO has developed and piloted a Gaelic Adult Literacies course (GAL).

Develop and expand short course and evening provision (see 4.5.3).

Deliver the GAL programme in other communities.

Increase in adult learning opportunities.

Expand adult learning opportunities and extend Gaelic skills.

Session 2017/18 onwards

Session 2017/18 onwards

84

Page 85: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

4.5.2 IONNSACHADH IS CLEACHDADH CÀNAIN (CLANN SGOILE, AN ÒIGRIDH AGUS OILEANAICH) LANGUAGE LEARNING AND USE (CHILDREN, YOUNG PEOPLE AND STUDENTS)

Plana Nàiseanta na Gàidhlig (PNG) / Ro-innleachd SMO (RI SMO)National Gaelic Language Plan (NGLP) / SMO Strategic Plan (SMO SP)

GnìomhActivity

Solar agus goireasan a th’ againnExisting Provision and Resources

Solar agus goireasan ri teachdFuture Provision and targets

AdhbharRationale

ÙineTimescale

Amas PNG - Leudaich cleachdadh na Gàidhlig.

Prìomhachas PNG - Iomairtean a bhios a’ brosnachadh na Gàidhlig am measg dhaoine òga.

Prìomh ghealltanas PNG - Leasaich dòighean airson roghainnean agus comp-pàirteachais ann an tachartasan, spòrs agus sna meadhanan a leudachadh do dhaoine òga.

Soilleirich ‘Slighe an Neach-ionnsachaidh’ gus am bi slighean adhartais soilleir do bhuidhnean agus daoine a dh’fhaodadh a bhith nan luchd-ionnsachaidh san àm ri teachd.

Lìbhrig cùrsaichean drochaid agus solar cànain eile airson an cànan a bhrosnachadh am measg sgoilearan, dhaoine òga agus oileanach.

Tha a’ Cholaiste a’ liubhairt raon de chùrsaichean Gàidhlig do sgoilearan.

Cùrsaichean le taic Bhòrd na Gàidhlig.

Tha SMO air ceanglaichean làidir a dhèanamh ri àrd-sgoiltean agus ri pròiseactan òigridh eile anns a’ Ghàidhealtachd (a leithid Lasair anns an Eilean Sgitheanach).

Tha SMO air prògraman Sgoiltean Samhraidh Nàiseanta a liubhairt do dh’oileanaich Ghàidhlig/Cheiltis à oilthighean eile agus air prògraman inntrigidh Foghlam Adhartach SMO.

Leudaich àireamhan oile-anach is chùrsaichean seachdain do dheugaire-an aig SMO agus ann an coimhearsnachdan Gàidhlig eile.

Barrachd co-obra-chaidh le sgoiltean a thaobh Curraicealam airson Sàr-mhaitheis, a’ tairgsinn sgilean ann an cuspairean a leithid nam meadhanan ùra agus Tràth-ionnsachadh agus Cùram-chloinne.

Co-obraich le ionadan Foghlaim Adhartaich eile airson cothroman ionnsachadh cànain a bharrachd a thabhann tro SMO.

Leudachadh raointean cleachdaidh (foghlam, suidheachaidhean sòisealta) agus neartaich comasan cànain.

Mar a tha sgrìobhte gu h-àrd.

Luchd-ionnsachaidh a’ leasachadh is a’ cleachdadh sgilean cànain ann an suidheachaidhean bogaidh aig SMO agus ann an coimhearsnachdan Gàidhlig eile.

Seisean 2017/18 air adhart

Seisean 2017/18air adhart

Seisean 2017/18 air adhart

NGLP Aim - Increasing the use of Gaelic.

NGLP Priority Area - Initiatives which promote the use of Gaelic by young people.

NGLP Key Commitment - Develop initiatives to increase the range of and participation in attractive activities, sports and digital and new media for young people.

Clarify the ‘Learner Journey’ so that progression pathways are clear to target groups and to learners of the future.

Delivery of Gaelic bridging courses and other language provision for school children, young people and students.

The College delivers a range of Gaelic courses for pupils.

Courses are supported by Bòrd na Gàidhlig.

SMO has developed strong links with secondary schools and with other youth projects within the Gàidhealtachd (e.g. Lasair Project in Skye).

SMO has delivered National Summer School programmes for Gaelic/Celtic Studies students from other universities and has piloted induction programmes for SMO HE students.

Further week-long courses for teenagers delivered at the College or in other Gaelic communities.

Further co-operation with schools in relation to Curriculum for Excellence, offering skills in areas such as Gaelic media and Early Learning and Childcare.

Work with other HE institutions in offering language learning opportunities through SMO.

Extending domains of language usage (education, social situations) and improving language abilities.

As above.

Learners developing and using language skills in immersion situations at SMO and within other Gaelic communities.

Session 2017/18 onwards

Session 2017/18onwards

Session 2017/18 onwards

85

Page 86: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

4.5.3 CÙRSAICHEAN GOIRID SMO/SOLAR FOGHLAIM ADHARTAICH | SABHAL MÒR OSTAIG’S SHORT COURSES/FURTHER EDUCATION (FE) PROVISION

Plana Nàiseanta na Gàidhlig (PNG) / Ro-innleachd SMO (RI SMO)National Gaelic Language Plan (NGLP) / SMO Strategic Plan (SMO SP)

GnìomhActivity

Solar agus goireasan a th’ againnExisting Provision and Resources

Solar agus goireasan ri teachdFuture Provision and targets

AdhbharRationale

ÙineTimescale

Prìomhachas PNG - Iomairtean a tha a’ brosnachadh cleachdadh na Gàidhlig aig an taigh is anns na coimhearsnachdan.

RI SMO - Cruthachadh chothroman ionnsa-chaidh agus neartachadh sgilean cànain ann an caochladh raointean far a bheil ùidh.

Àrdachadh àireamh is àiteachan airson chùrsaichean goirid agus foghlaim adhartaich eile.

Cùrsaichean goirid fad seachdain ann an Gàidhlig is ceòl aig àm na Càisge agus as t-samhradh airson luchd-tòiseachaidh gu ìrean adhartach.

Prògram de chlasaichean oidhche gan tabhann ann an Gàidhlig (grunn ìrean) agus òrain Ghàidhlig, taobh a-muigh prògram nan cùrsaichean goirid.

An Cùrsa Inntrigidh ga thabhann air astar (faic 4.5.1).

Àrdachadh anns an àireimh de chùrsaichean goirid gan tabhann ann an coimhearsnachdan is ionadan foghlaim eile (faic 4.5.1).

Cothroman ùra do dh’inbhich is iad a’ clàradh airson Adult Achievement Awards (AAA).

Cùrsaichean goirid ann an cuspairean ùra gan leasachadh - cultar dùthchasach, sgrìobhadh cruthachail agus sgilean còmhraidh sa Ghàidhlig.

Cùrsaichean goirid gan tabhann aig amannan eile den bhliadhna.

Cothroman ionnsachaidh a bharrachd do dh’inbhich ann an coimhearsnachdan is ionadan.

Cumail taic ri cosnaidhean is sgilean agus ionnsachadh inbheach ga aithneachadh.

Leudachadh solar nan cùrsaichean goirid.

Freagairt ri iarrtasan airson cùrsaichean goirid SMO agus chùrsaichean sònraichte is chùrsaichean do bhuidhnean.

Seisean 2017/18 air adhart

2017 (air adhart)

2017 (air adhart)

2017 (air adhart)

NGLP Priority Area - Initiatives which promote the use of Gaelic in the home and within com-munities.

SMO SP - Creating learning opportunities and strengthening language skills in different areas where there is an interest.

Increasing the number and the venues of short courses and other FE provision.

Week-long short courses in Gaelic and music, delivered at Easter and throughout the summer, catering for beginners up to advanced levels.

Programme of on-site evening classes offered in Gaelic language (various levels) and in Gaelic song, outwith the short course programme.

An Cùrsa Inntrigidh offered as supported distance learning (see 4.5.1).

Increase in the number of short courses offered within other communities and educational centres (see 4.5.1).

Offer new opportunities for adult learners to register for Adult Achievement Awards (AAA).

Short courses in new subject areas to be developed, e.g. material culture, creative writing and conversational skills in Gaelic.

Short courses to be offered at other times throughout the year.

Increase in adult learning opportunities created in different communities and centres.

Supporting employability and skills and recognising the individual’s learning achievement.

Expand range of short course provision.

Meet demand for SMO’s short courses provision and for other tailor-made and group provision.

Session 2017/18 Onwards

2017 (onwards)

2017 (onwards)

2017 (onwards)

86

Page 87: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

4.5.4 NA H-EALAINEAN GHÀIDHLIG | GAELIC ARTS

Plana Nàiseanta na Gàidhlig (PNG) / Ro-innleachd SMO (RI SMO)National Gaelic Language Plan (NGLP) / SMO Strategic Plan (SMO SP)

GnìomhActivity

Solar agus goireasan a th’ againnExisting Provision and Resources

Solar agus goireasan ri teachdFuture Provision and targets

AdhbharRationale

ÙineTimescale

Prìomhachas PNG – A’ Ghàidhlig sna h-ealainean, foillseachadh agus sna gnìomhachasan cruthachail.

RI SMO – Dealbhaich ro-innleachd ealainean thar-cholaiste, agus cothroman a bharrachd do dh’oileanaich is don choimhearsnachd na lùib.

Dealbhaich agus cuir an sàs ro-innleachd ealainean Gàidhlig nas coileanta agus cothroman a bharrachd airson a’ Ghàidhlig a neartachadh sna h-ealainean, agus barrachd trèanaidh is co-obrachaidh na lùib.

Tha ro-innleachd ealainean aig a’ Cholaiste a-cheana agus tha Oifigear Leasachaidh nan Ealain air fhastadh. Tha ceathrar luchd-ealaine air mhuinntireas stèidhichte aig SMO an lùib prògram co-obrachaidh le Alba Chruthachail.

Tha sgoiltean samhraidh ann an dràma agus teagasg sgilean dràma gan tabhann an co-bhuinn ri Conservatoire Rìoghail na h-Alba.

MA Ionnsachadh agus Teagasg (na h-Ealainean Gàidhlig) ga thabhann an co-bhuinn ri Conservatoire Rìoghail na h-Alba.

Bithear a’ leasachadh ro-innleachd ùr airson nan ealain Gàidhlig, a’ togail air na h-iomairtean gu ruige seo agus air com-pàirteachadh ri caochladh bhuidhnean agus ri Alba Chruthachail.

Thèid bùithtean-obrach ann an dràma is na h-ealainean eile a thabhann cho math ri cùrsaichean goirid a thèid a dhealbhadh is a liubhairt ann an sgoiltean is coimhearsnachdan.

Bithear a’ dealbhadh agus a’ tabhann cùrsa fo-cheuma dràma an co-bhuinn ri Conservatoire Rìoghail na h-Alba.

Leudachadh nan ealain Gàidhlig aig ìrean ionadail, nàiseanta agus eadar-nàiseanta.

Barrachd chothroman do dhaoine òga is coimhearsnachdan a dhol an sàs anns na h-ealainean Gàidhlig.

Leudachadh chothroman airson teisteanas adhartach dràma fhaighinn tro mheadhan na Gàidhlig.

2017/18

2017/18

Seisean 2019/20

NGLP Priority Area – Gaelic in the arts, publishing and creative industries.

SMO SP – Design a College-wide arts strategy, offering enhanced opportunities for students and the community.

Design and implementation of a more holistic Gaelic arts strategy which creates enhanced opportunities for development of Gaelic in the arts and for further training and collaboration.

The College has an arts strategy and employs an Arts Development Officer. SMO has four artists in residence, under a programme of collaboration with Creative Scotland.

Summer schools in drama and in teaching drama skills are offered in Gaelic in collaboration with the Royal Conservatoire of Scotland (RCS).

MA Learning and Teaching (Gaelic Arts) is offered in partnership with RCS.

New Gaelic arts strategy to be developed, building on initiatives to date and on further collaborations with various organisations and with Creative Scotland.

Drama and other arts workshops to be offered, as well as short courses to be developed and delivered in schools and in communities.

An undergraduate drama course to be developed and offered in partnership with RCS.

Enhance Gaelic arts provision, at local, national and international levels.

Enhanced opportunities for young Gaels and communities to participate in Gaelic arts.

Extend opportunities to gain an advanced qualification in drama, through Gaelic medium.

2017/18

2017/18

Session 2019/20

87

Page 88: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

4.5.5 FOGHLAM ÀRD-ÌRE AGUS FOR-CHEUMA | HIGHER (HE) AND POSTGRADUATE (PG) EDUCATION

Plana Nàiseanta na Gàidhlig (PNG) / Ro-innleachd SMO (RI SMO)National Gaelic Language Plan (NGLP) / SMO Strategic Plan (SMO SP)

GnìomhActivity

Solar agus goireasan a th’ againnExisting Provision and Resources

Solar agus goireasan ri teachdFuture Provision and targets

AdhbharRationale

ÙineTimescale

Leudaich foghlam àrd-ìre agus for-cheuma anns a’ Ghàidhlig agus tro mheadhan na Gàidhlig.

Tha SMO a’ tabhann nan cùrsaichean ceuma a leanas, air am barantachadh le UHI, agus gan liubhairt tro mheadhan na Gàidhlig:BA/BA Urram Cànan is Cultar, BA/BA Urram Gàidhlig is na Meadhanan, BA/BA Urram Gàidhlig is Leasachadh,BA/BA Urram Gàidhlig agus Ceòl Tradaiseanta.

Tha an cùrsa for-cheuma MSc Cultar Dùthchasach agus Eachdraidh na Gàidhealtachd ga liubhairt pàirt-ùine, tro ionnsachadh air astar.

PgCert ann Cultar is Dualchas na h-Alba ga thabhann an com-pàirteachas ri Oilthigh Dhùn Èideann.

Feumar aonta UHI agus barantas GTCS fhaighinn airson a’ chùrsa BA (Ur-ram) Gàidhlig agus Fogh-lam (Gàidhlig/prògram Foghlaim tro Mheadhan na Gàidhlig).

Dealbhaich agus dearb-haich PDA ann an Sgile-an Eadar-theangachaidh an co-bhuinn ri Scottish Qualifications Authority (SQA). Ga thabhann bhon t-Sultain 2017 (faic 4.5.6).

Leasaich modalan/prò-gram ann an Rianachd Gnìomhachais.

Ath-sgrùdaich agus ath-dhearbhaich solar fo-cheuma (àrd-ìre) tro UHI (a leithid Cùrsa nam Meadhanan), agus moda-lan ùra rin dealbhadh.

Freagairt ri dìth thid-searan Gàidhlig agus foghlam tro mheadhan na Gàidhlig.

Teisteanasan adhartach (àrd-ìre) ann an cuspaire-an dreuchdail ùra.

Teisteanasan adhartach ann an cuspairean dreuchdail ùra.

Cothrom airson solar a leudachadh agus sùil a chumail air leasachaid-hean ùra.

Ri liubhairt seisean 2017/18

Seisean 2017/18

Seisean 2018/19

Seisean 2017/18 air adhart

Extend higher and postgraduate provision in Gaelic and through Gaelic medium.

SMO offers the following degree-level courses, validated by UHI, and delivered through the medium of Gaelic: BA/BA Hons in Gaelic Language and Culture,BA/BA Hons in Gaelic and Media Studies,BA/BA Hons in Gaelic and Development,BA/BA Hons in Gaelic and Traditional Music.

At postgraduate level, the MSc Material Culture and Highland History is delivered part-time, through distance learning.

Pg Cert in Scottish Culture and Heritage is offered in partnership with the University of Edinburgh.

Gain UHI approval and GTCS accreditation for the BA (Hons) in Gaelic and Education (Gaelic/ GME Initial Teacher Education programme).

Develop and validate PDA in Translation Skills in partnership with the Scottish Qualifications Authority (SQA). Delivery from September 2017 (see 4.5.6).

Develop Business Administration modules/programme.

Revise and reapprove existing undergraduate (HE) provision through UHI (e.g. Media Studies), including addition of new modules.

Meets identified need for Gaelic and GME teachers.

Offer advanced (HE) qualifications in new vocational areas.

As above.

Opportunity to extend existing provision and keep abreast of new developments.

AY 20171st delivery inSession 2017/18

Session 2017/18

Session 2018/19

Session 2017/18 onwards

88

Page 89: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

4.5.6 LEASACHADH DREUCHDAIL LEANTAINNEACH (LDL) | CAREER-LONG PROFESSIONAL LEARNING (CLPL)

Plana Nàiseanta na Gàidhlig (PNG) / Ro-innleachd SMO (RI SMO)National Gaelic Language Plan (NGLP) / SMO Strategic Plan (SMO SP)

GnìomhActivity

Solar agus goireasan a th’ againnExisting Provision and Resources

Solar agus goireasan ri teachdFuture Provision and targets

AdhbharRationale

ÙineTimescale

RI SMO - Dealbhaich leasachadh dreuchdail leantainneach a rèir na margaidh.

Leudaich cùrsaichean sònraichte a rèir feumannan SMO, coimhearsnachd na Gàidhlig agus chom-pàirtichean is bhuidhnean eile.

STREAP – LDL do thidsearan agus luchd-foghlaim barantaichte ann am foghlam tro mheadhan na Gàidhlig, ga thabhann le SMO an com-pàirteachas ri Oilthigh Obar Dheathain.

Sgilean Sgrìobhaidh Gàidhlig – ga thabhann mar chùrsa air-loidhne.

Modal for-cheuma ann an Sgilean Deasachaidh ga thabhann tro ionnsachadh air-loidhne.

Cùrsaichean goirid a bharrachd ann an sgilean cànain san àite-obrach agus leasachadh dreuchdail leantainneach rin dealbhadh.

PDA ann an Sgilean Eadar-theangachaidh gan leasachadh an co-bhuinn ri SQA (faic 4.5.5).

A’ toirt inbhe agus cleachdadh na Gàidhlig san àite-obrach am meud.

A’ toirt àireamhan phroifeiseantach le Gàidhlig am meud.

Leasachadh litearrachd agus sgilean obrach.

Seisean 2017/18 air adhart

Seisean 2017/18

SMO SP - Develop career-long professional learning in line with marketplace needs.

Increase provision of specialised courses to meet needs of SMO, the Gaelic community and of other partners and external agencies.

STREAP – CLPL for Gaelic-medium teachers and fully-qualified educationalists, offered by SMO in partnership with the University of Aberdeen.

Sgilean Sgrìobhaidh Gàidhlig (‘Gaelic writing skill’s’) offered as an on-line course.

Postgraduate module in Editing Skills offered through on-line learning.

Additional short courses in language skills in the workplace and professional development courses for managers to be developed.

PDA in Translation Skills being developed in partnership with the SQA (see 4.5.5).

To increase the status and use of Gaelic in the workplace. Increase number of Gaelic-speaking professionals

Increasing literacy and employability skills.

Session 2016/17 onwards

Session 2017/18

89

Page 90: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

4.5.7 TRÈANADH THIDSEARAN AGUS SOLAR THRÀTH-BHLIADHNAICHEAN RO-SGOILE | TEACHER EDUCATION, EARLY YEARS AND PRE-SCHOOL PROVISION

Plana Nàiseanta na Gàidhlig (PNG) / Ro-innleachd SMO (RI SMO)National Gaelic Language Plan (NGLP) / SMO Strategic Plan (SMO SP)

GnìomhActivity

Solar agus goireasan a th’ againnExisting Provision and Resources

Solar agus goireasan ri teachdFuture Provision and targets

AdhbharRationale

ÙineTimescale

Prìomhachas PNG - Gàidhlig anns na Tràth-bhliadhnaichean agus Cùram-chloinne.

Prìomhachas PNG - Foghlam tro mheadhan na Gàidhlig ann am bun-sgoiltean is àrd-sgoil-tean.

RI SMO - SMO na phrìomh ionad an lùib trèanaidh agus iomair-tean foghlaim Ghàidhlig aig a h-uile ìre.

Leasaich ro-innleachd foghlaim Ghàidhlig, anns a bheil trèanadh thar-roinn airson thràth-bhliadhnaichean, ITE agus LDL.

SMO a’ tabhann MA/MA Urram Gàidhlig is Foghlam an co-bhuinn ri Oilthigh Obar Dheathain.

Cùrsa STREAP ga thabhann mar sholar LDL do thidsearan an sàs ann am foghlam tro mheadhan na Gàidhlig.

Ionad cùraim-chloinne Fàs Mòr stèidhichte aig SMO. SMO ga rioch-dachadh air a’ Bhòrd Stiùiridh.

Leasachadh agus liubhairt BA (Urram) Gàidhlig is Foghlam.

Cùrsa STREAP ri ùrachadh is ri ath-dhearbhadh.

Leasachadh solar tro mheadhan na Gàidhlig sna Tràth-bhliadhnaichean (ionnsachadh) agus Cùram-chloinne stèidhichte air feum agus sgrùdadh margaidh.

Freagairt ri dìth nàiseanta thidsearan Gàidhlig is thidsearan tro mheadhan na Gàidhlig.

Cùrsaichean LDL sònraichte do thidsearan gan tabhann fhathast.

A’ cur ri trèanadh luchd-obrach tràth-bhliadhnaichean le Gàidhlig is teisteanasan iomchaidh.

Seisean 2017/18 air adhart

Seisean 2017/18

Seisean 2018/19

NGLP Priority Area - Gaelic in Early Learning and Childcare (ELC).

NGLP Priority Area - Gaelic-medium education in primary and secondary schools.

SMO SP - SMO to play a lead role in training and in Gaelic education initiatives at all levels.

Develop Gaelic education strategy, encompassing cross sector training for ELC, ITE and CLPL.

SMO offers the MA/MA Hons Gaelic with Education in partnership with the University of Aberdeen.

STREAP course offered as CPD provision for teachers engaged in Gaelic-medium education.

The Fàs Mòr childcare unit is based at SMO. SMO is represented on the Board of Directors.

Development and delivery of BA (Hons) Gaelic and Education.

STREAP course to be revised and revalidated.

Develop Gaelic-medium provision for Early Years (Learning) and Childcare based on needs and market research.

Meet the national demand for more GME and Gaelic-language teachers.

Offer specialist CPD courses for teachers.

Augment the supply of suitably qualified early years GM practitioners.

Session 2017/18 onwards

Session 2017/18

Session 2018/19

90

Page 91: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

4.5.8 TRÈANADH SNA MEADHANAN | MEDIA TRAINING

Plana Nàiseanta na Gàidhlig (PNG) / Ro-innleachd SMO (RI SMO)National Gaelic Language Plan (NGLP) / SMO Strategic Plan (SMO SP)

GnìomhActivity

Solar agus goireasan a th’ againnExisting Provision and Resources

Solar agus goireasan ri teachdFuture Provision and targets

AdhbharRationale

ÙineTimescale

Prìomhachas PNG - Gàidhlig sna meadhanan tradaiseanta is ùra.

RI SMO - Cuir ro-inn-leachd nam meadhanan an sàs aig a’ Cholaiste.

Leudaich cothroman trèanaidh sna meadhanan Gàidhlig agus leasaich sgilean airson nam meadhanan.

SMO a’ tabhann Dioplòma sna Meadhanan Gàidhlig an com-pàirteachas ri buidhnean craolaidh agus luchd nam meadhanan.

Tha NPA ann an Riochdachadh Telebhisein ga thabhann do sgoilearan ann an àrd-sgoiltean ann an sgìre Chomhairle na Gàidhealtachd.

Ro-innleachd trèanaidh sna meadhanan ga dealbhadh is ga cur an sàs.

Skye Space ga stiùireadh leis a’ Cholaiste - goireasan stiùidio craolaidh is clàraidh ùr-nodha.

SMO a’ cumail taic ri agus ag ùrachadh ghoireasan airson Dioplòma sna Meadhanan Gàidhlig a liubhairt.

Leudaich cùrsaichean goirid airson nam meadhanan an com-pàirteachas ri buidhnean eile.

Lìbhrig barrachd chothroman trèanaidh do luchd-ionnsachaidh is proifeiseantaich sna meadhanan.

Freagairt ri iarrtasan anns na meadhanan Gàidhlig airson barrachd sgilean a tha a’ sìor dhol am meud.

Freagairt ri prìomha-chasan an lùib Leasa-chadh an Luchd-obrach Òig aig Riaghaltas na h-Alba.

Leudachadh sgile-an obrach anns na meadhanan.

Seisean 2017/18air adhart

Seisean 2017/18air adhart

Seisean 2016/17 air adhart

NGLP Priority Area - Gaelic in traditional and new media.

SMO SP - Implement the College’s media strategy.

Extend Gaelic media training opportunities and develop skills for the media.

SMO offers a Diploma in Gaelic Media in partner-ship with broadcasters and media personnel.

A PDA in Television Production is offered to senior pupils within secondary schools in Highland Council.

Media training strategy being developed and implemented.

Skye Space run by the College - a state-of-the-art broadcast and recording studio.

Continue to support and up-grade resources for the delivery of the Diploma in Gaelic Media.

Increase short course provision in skills for the media in partnership with others.

Deliver more training opportunities to learners and professionals in the media.

Meeting the increasing need for enhancing skills in the Gaelic media.

Meeting Scottish Gov-ernment priorities for Developing the Young Workforce (DYD).

Developing work skills in the media.

Session 2017/18onwards

Session 2017/18onwards

Session 2016/17onwards

91

Page 92: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

4.5.9 GÀIDHLIG AN LÙIB SGRÙDAIDHEAN IS RANNSACHAIDH | GAELIC IN SURVEY AND RESEARCH

Plana Nàiseanta na Gàidhlig (PNG) / Ro-innleachd SMO (RI SMO)National Gaelic Language Plan (NGLP) / SMO Strategic Plan (SMO SP)

GnìomhActivity

Solar agus goireasan a th’ againnExisting Provision and Resources

Solar agus goireasan ri teachdFuture Provision and targets

AdhbharRationale

ÙineTimescale

RI SMO - Co-obraich le oilthighean, buidhnean agus a’ choimhears-nachd.

Co-obraich le buidhnean is oilthighean airson rannsachadh na Gàidhlig agus sgilean luchd-obrach a leasachadh.

Tha Soillse, Lìonradh Nàiseanta Rannsachaidh airson a’ Ghàidhlig a Ghlèidheadh agus Ath-bheothachadh stèidhichte aig SMO.

Tha luchd-obrach SMO a’ cosnadh cliù rannsachaidh nàiseanta is eadar-nàiseanta tro an cuid fhoillseachaidhean agus obair sgoileireil eile.

Tha pròiseactan is co-labhairtean mòra a’ cur ri inbhe na Colaiste mar shàr ionad rannsachaidh. Chaidh tòraidhean air leth a chosnadh an lùib Research Excellence Framework (REF 2014).

Cuir an ro-innleachd rannsachaidh ùr (2017–22) aig SMO an sàs, anns a bheil barrachd chothroman airson sgilean rannsachaidh an luchd-obrach a leasachadh.

Brosnaich pròiseactan rannsachaidh a tha stèidhichte aig a’ Cholaiste.

Cùm taic ri rannsachadh for-cheuma co-cheangailte ris a’ Ghàidhlig.

Leudaich goireasan sònraichte leabharlainn ann an cuspairean co-cheangailte ris a’ Ghàidhlig.

Dèan ullachadh airson REF 2021.

A’ cur ri bun-structar rannsachaidh na Colaiste.

Rannsachadh a’ cur ri eòlas poblach is foghlaim air a’ Ghàidhlig is a cultar.

Cruthachadh ginealach ùr de luchd-rannsachaidh.

Leasachadh àrainn ionnsachaidh is rannsachaidh.

Gleidheadh is leudachadh sàr chliù rannsachaidh SMO.

2017/18 air adhart

2017/18 air adhart

2017 air adhart

2017 air adhart

2017–20 air adhart

SMO SP - Collaborate with universities, organisations and the community.

Collaborate with organisations and universities to enhance Gaelic research and to develop staff skills.

Soillse, the National Research Network for the Maintenance and Revitalisation of Gaelic, is based at SMO.

SMO staff continue to gain national and international research recognition through publications and other scholarly activities.

Major projects and conferences continue to enhance the status of the College as a centre of excellence for research. Outstanding results achieved in the Research Excellence Framework (REF 2014).

Implement SMO’s revised Implement new research strategy (2017–22), offering further opportunities for staff to develop their research skills.

Continue to promote research projects based at the College.

Support postgraduate study related to Gaelic.

Expand specialist Gaelic-related library holdings.

Prepare for REF 2021.

Further augment the College’s research infrastructure.

Research to contribute to public and academic knowledge of Gaelic language and culture.

Towards the creation of a new generation of researchers.

Further develop learning and research environment.

Maintain and enhance SMO’s excellent research standing.

2017/18 onwards

2017/18 onwards

2017 onwards

2017 onwards

From 2017–20

92

Page 93: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

93

Page 94: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

94

Page 95: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

creativepro.com

5

95

Page 96: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

A’ CUR A’ PHLANA AN GNÌOMH5.1 CLÀR-AMA

Bidh am plana seo a’ ruith gu foirmeil fad 5 bliadhna bho 2017. Ann an Caibideil 2 agus 3, tha cinn-latha nan tar-gaidean air an cur sìos airson nan dleastanasan àraidh.

5.2 FOILLSEACHADH A’ PHLANA

• Foillsichidh Sabhal Mòr Ostaig am plana gu dà-chànanach an dà chuid air an làraich-lìn aige agus ann an clò

• Bidh lethbhreacan rim faotainn air àrainn na Colaiste

• Thèid lethbhreacan didseatach a sgaoileadh gu buidhnean poblach air a’ Ghàidhealtachd

• Thèid lethbhreacan didseatach a sgaoileadh gu ionadan foghlaim ann an Alba

• Thèid lethbhreacan didseatach a sgaoileadh gu buidhnean Gàidhlig

• Thèid lethbhreacan a sgaoileadh gu buidhnean aig am bi ùidh ann

• Bidh am plana ri fhaotainn air làraich-lìn na Colaiste

• Cuirear brath-naidheachd a-mach nuair a thèid am plana fhoillseachadh

5.3 ULLACHADH RIANACHD AIRSON AM PLANA A CHUR AN GNÌOMH

Tha plana cànain Shabhal Mòr Ostaig air aontachadh aig ìre Bòrd Stiùiridh agus Buidheann Stiùiridh na Colaiste. Tha uallach air Prionnsapal na Colaiste a dhèanamh cinnteach gum bi e comasach na puingean gnìomha agus na h-amasan, mar a nochdas iad ann an Caibideil 2, 3 agus 4, a choileanadh.

Bidh am plana ri fhaighinn air làraich-lìn na Colaiste. Mìnichear do thagraichean agus dhan luchd-obrach dè a’ bhuaidh a bhios aig a’ phlana orrasan.

Thèid plana gnìomha aontachadh airson gach roinne, a’ togail air na h-amasan ann an Caibideilean 2 agus 3, agus thèid am plana ath-bhreithneachadh aig coinneamhan Bòrd Stiùiridh na Colaiste.

5.4 MAOINEACHADH

Thèid gu leòr den obair seo a ghoireasachadh tro bhuid-seatan na Colaiste seach gu bheileas an sàs ann an tòrr den obair a-cheana.

IMPLEMENTING THE PLAN

5.1 TIMETABLE

This plan will formally remain in force for 5 years from 2017. Specific dates are set out for each target in Chapters 2 and 3.

5.2 PUBLISHING THE PLAN

• Sabhal Mòr Ostaig will publish the plan bilingually in print and digitally on its website

• Copies will be available on the College campus

• Electronic copies will be distributed to public bodies in the Highlands

• Electronic copies will be distributed to educational institutions in Scotland

• Electronic copies will be distributed to Gaelic bodies

• Copies will be distributed to bodies who show interest in the plan

• The plan will be available on the College’s website

• A press release will be made when the plan is published

5.3 ADMINISTRATIVE ARRANGEMENTS FOR IMPLEMENTING THE PLAN

The Sabhal Mòr Ostaig Gaelic language plan has been approved by the College’s Board of Directors and Management Team. The Principal takes responsibility for ensuring the delivery of our commitments as they appear in Chapters 2, 3 and 4.

The plan will be available on the College website. Applicants and staff will be advised of the plan’s impact on them.

An action plan will be developed for each department which will reflect the targets set out in Chapters 2 and 3. The plan will be monitored by the Board of Directors.

5.4 FUNDING

A large part of this work will be funded internally through the College budget, as a great deal of this work is being carried out already.

5

96

Page 97: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

5.5 ATH-BHREITHNEACHADH

Tha plana Gàidhlig Shabhal Mòr Ostaig a’ còmhdachach nam bliadhnaichean 2012–2017. Thathas air Oifigear Leasachaidh Cànain fhastadh a bheir stiùireadh do dh’oileanaich agus luchd-obrach gus am plana a chur an gnìomh còmhla ri poileasaidh cànain na Colaiste. Bheir am Prionnsapal agus Ceannardan Roinne na Colaiste a h-uile taic dhan Oifigear Leasachaidh Cànain gus na h-amasan a ruigsinn, air caochladh dhòigh:

• Bidh an t-Oifigear Leasachaidh Cànain a’ coinneachadh ri Ceannardan Roinne gach semeastar

• Bidh an t-Oifigear Leasachaidh Cànain a’ coinneachadh ris a’ Phrionnsapal gach semeastar

• Bidh an t-Oifigear Leasachaidh Cànain a’ cumail chòmhraidhean ris na h-oileanaich gach semeastar

• Nì an t-Oifigear Leasachaidh Cànain aithisgean dhan Bhòrd Stiùiridh/Bhuidhinn Stiùiridh

• Sgrùdaidhean leis an Oifigear Leasachaidh Cànain

• Ceisteachain bhon Oifigear Leasachaidh Cànain

• Nì an t-Oifigear Leasachaidh Cànain aithisg bhliadhnail do BhnG

5.5 MONITORING

Our plan covers the yeas 2012–2017. We have employed a Language Development Officer who will support students and staff in implementing this plan in accordance with our language policy. The Principal and Heads of Department will support the Language Development Officer to achieve these goals, in various ways:

• The Language Development Officer will meet with Heads of Department each semester.

• The Language Development Officer will meet with the Principal each semester.

• The Language Development Officer will hold discussions with students each semester

• The Language Development Officer will compile reports for the Management Team/Board of Directors

• Surveys by the Language Development Officer

• Questionnaires from the Language Development Officer

• The Language Development Officer will a compile an annual report for Bòrd na Gàidhlig

97

Page 98: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

EÀRR-SGRÌOBHADH 1:

STRUCTAR MANAIDSEARACHD SHABHAL MÒR OSTAIG

APPENDIX 1:

SABHAL MÒR OSTAIG’S MANAGEMENT STRUCTURE

BÒRD STIÙIRIDH NA COLAISTECollege Board of Directors

PRIONNSAPAL NA COLAISTECollege Principal

RÙNAIRE A’ PHRIONNSAPAILPA to the Principal

IAR-PRIONNSAPAL /STIÙIRICHE AN FHOGHLAIMVice Principal/Director of Studies

STIÙIRICHE AN IONMHAIS IS PLANAIDHDirector of Finance and Planning

TEAGASG Teaching

RANNSACHADHResearch

FOGHLAM FAD-BEATHALifelong Learning

CÙRSAICHEAN GOIRIDLifelong Learning

TAIC FOGHLAIMLifelong Learning

CUNNTASACHD IS IONMHASAccounts and Finance

ICT

PRÒISEACTANProjects

LEASACHADH OIGHREACHDEstates Development

SEIRBHEISEANServices

LEASACHADH LUCHD-OBRACHStaff Development

GNOTHAICHEAN CORPORRACorporate Affairs

SGIOBACHDHR

AOIGHEACHDHospitality

MARGAIDEACHDMarketing

STIÙIRICHE LEASACHAIDH IS NAN EALAINDirector of Arts and Development

STIÙIRICHE CORPORRADirector of Corporate Affairs

LUCHD-EALAINE (CEÒL, SGRÌOBHADH, DRÀMA, EALAINEAN)Artists in Residence

98

Page 99: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

99

Page 100: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

POILEASAIDH CÀNAINRO-RÀDH

’S e àite-obrach agus àite ionnsachaidh làn-Ghàidhlig a th’ ann an Sabhal Mòr Ostaig agus tha gleidheadh agus brosnachadh na Gàidhlig aig cridhe gach gnothaich ceangailte ris a’ Cholaiste.

Tha cleachdadh na Gàidhlig agus gleidheadh àrainneachd Gàidhlig an urra ris gach neach aig SMO, agus bu chòir do dh’oileanaich agus luchd-obrach a‘ Ghàidhlig a bhruidhinn a rèir an cuid chomasan cho tric is a ghabhas.

Bidh luchd-obrach na Colaiste a’ cleachdadh na Gàidhlig air an àrainn agus nuair a bhios iad a’ riochdachadh na Colaiste ann an àiteachan eile.

Bidh am poileasaidh seo a’ bualadh air luchd-obrach, air làraich na colaiste agus air astar, air oileanaich, agus air buidhnean a bhios a’ cleachdadh togalaichean na Colaiste air mhàl.

PRIONNSAPALANGLEIDHEADH ÀRAINNEACHD GÀIDHLIG

Bidh còir aig gach neach aig a’ Cholaiste a bhith ann an àrainneachd Ghàidhlig, agus tha dleastanasan aig gach neach a’ Ghàidhlig a chleachdadh agus a bhrosnachadh. Tha soirbheachadh agus cliù na Colaiste mar àite Gàidhlig an urra rinn uile.

FARSAINGEACHD

Mar bhun-stèidh a’ phoileasaidh, cha chleachd muinntir na Colaiste ach a’ Ghàidhlig ri oileanach a tha air ìre a’ Chùrsa Chomais no a’ Chùrsa Adhartais a ruigsinn agus ri luchd-obrach.

FEALLSANACHD

A thaobh feallsanachd is poileasaidh cànain na Colaiste, bithear an dùil ri stiùireadh làidir bho Bhòrd Stiùiridh, bhon Phrionnsapal, bho Stiùirichean agus bho Cheannardan Roinne na Colaiste.

Cuiridh a’ Cholaiste cuideam air sgaoileadh feallsanachd poileasaidh cànain na Colaiste.

Thèid a’ Cholaiste a riochdachadh mar àite làn-Ghàidhlig do dhuine no do bhuidhinn sam bith a thig a chleachdadh goireasan na Colaiste.

Bidh a’ Cholaiste a’ cumail ris na riaghailtean ann an Gnàthachas Litreachaidh na Gàidhlig.

LANGUAGE POLICY INTRODUCTION

Sabhal Mòr Ostaig is a Gaelic-medium educational institution and workplace and the preservation and promotion of Gaelic is fundamental to all that goes on at the College.

Gaelic usage and protection of the Gaelic environment is the responsibility of everyone at SMO, and students and staff should speak Gaelic as often as possible according to their abilities.

College staff will speak Gaelic on campus and when representing the College elsewhere.

This policy covers staff, working on campus and remotely, students, and organisations who rent college premises.

PRINCIPLESPRESERVING A GAELIC ENVIRONMENT

Each person at the College has the right to be in a Gaelic environment, and each one has a responsibility to speak and promote Gaelic. The success and reputation of the College as a Gaelic environment depends on all of us.

REACH

As a cornerstone of this policy, members of College staff will speak only Gaelic with students who have reached the level of An Cùrsa Comais or An Cùrsa Adhartais and with other staff.

PHILOSOPHY

Strong leadership is expected from the Board of Directors, Principal, Directors and Heads of Department as regards the College’s language philosophy and policy.

The College will emphasise the dissemination of its Gaelic language policy philosophy.

The College will be represented as an all-Gaelic institution to all persons or groups who use College resources.

The College will adhere to the Gaelic Orthographic Conventions.

100

Page 101: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

BUIDHNEAN AIG A’ CHOLAISTE

Bidh buidhnean a tha a’ cleachdadh togalaichean na Colaiste a’ gabhail ri poileasaidh cànain na Colaiste agus bidh gach buidheann a’ cruthachadh poileasaidh cànain dhi fhèin (le taic bhon Oifigear Leasachaidh Chànain). Bidh poileasaidhean nam buidhnean a’ gluasad a dh’ionnsaigh prionnsapalan poileasaidh cànain na Colaiste. Mar phàirt de phoileasaidh gach buidhne, bithear an dùil gum bi dleastanas fa leth aig luchd-obrach gum bruidhinn iad a’ Ghàidhlig, ma bhios i idir aca, air neo gun ionnsaich iad i, mura bi.

TEAGASG

Bidh an teagasg air cùrsaichean làn-thìde tro mheadhan na Gàidhlig a-mhàin agus bidh sin agus na goireasan teagaisg Gàidhlig nan deagh eisimpleir do na h-oileanaich.

FASTADH IS TRÈANADH

Bithear a’ fastadh luchd-obrach a bhios comasach air obair tro mheadhan na Gàidhlig. Ma thèid neach fhastadh a tha fhathast ag ionnsachadh, bithear an dùil gum bi seasamh fàbharach aca dhan Ghàidhlig agus a h-ath-bheothachadh agus gun dèan iad gach oidhirp fàs fileanta anns a’ Ghàidhlig.

Thèid adhartas sa Ghàidhlig a mheas gu cunbhalach san luachadh bhliadhnail.

Nì a’ Cholaiste a h-uile oidhirp gus trèanadh a thabhann tro mheadhan na Gàidhlig.

Bidh sanasachadh sna pàipearan is eile sa Ghàidhlig a-mhàin, air neo dà-chànanach ma bhios feum air.

SOIDHNICHEAN

Cha bhi ach soidhnichean Gàidhlig gan cleachdadh air àrainn na Colaiste air neo dà-chànanach ma tha feum orra.

LEASACHADH

Thèid buaidh air a’ chànain a ghabhail a-steach aig toiseach gnothaich nuair a thèid planaichean ùra a chur ri chèile airson na Colaiste agus thèid comhairle a shireadh bhon Oifigear Leasachaidh Cànain agus eòlaichean leasachadh cànain mar a bhios iomchaidh.

UALLACH

Tha e an urra ris a h-uile neach aig a’ Cholaiste am

ORGANISATIONS CONNECTED WITH THE COLLEGE

Organisations using the College’s premises will adhere to the language policy and all organisations will create their own language policy (with assistance from the Language Development Officer). The organisations’ policies will move towards articulation with the principles of the College’s language policy. As part of each organisation’s policy, it is expected that there will be an onus on their staff to speak Gaelic if they can, or that they learn it if they cannot.

TEACHING

Full-time courses will be taught entirely through the medium of Gaelic, and teaching and teaching materials will be an example of good practice to students.

RECRUITMENT AND TRAINING

Staff who can work through the medium of Gaelic will be employed. If a person is employed who is still learning, it is expected that they will have a positive attitude towards Gaelic and its revival and that they will make every effort to attain fluency in Gaelic.

Progress in Gaelic will be reviewed as a matter of course during annual appraisals.

The College will make every effort to offer training through the medium of Gaelic.

Media advertising will be in Gaelic only or bilingual if necessary.

SIGNAGE

Signage on the College campus will be in Gaelic only or bilingual where necessary.

DEVELOPMENT

When new plans are being devised for College development, their impact on the language will be considered from the outset, and advice will be sought from the Language Development Officer and from language planning experts.

RESPONSIBILITY

It is the responsibility of everyone at the College to

101

Page 102: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

poileasaidh seo a chur an gnìomh agus daoine eile a bhrosnachadh seo a dhèanamh.

’S e dleastanas an Oifigeir Leasachaidh Cànain a bhith a’ toirt taic do mhuinntir na Colaiste, agus iad a’ cur poileasaidh na Colaiste an gnìomh; a bhith measadh adhartas ann an coileanadh a’ phoileasaidh; agus a bhith a’ moladh leasachaidhean anns a’ phoileasaidh dhan Phrionnsapal, mar as iomchaidh.

RO-INNLEACHD

Tha am plana cànain a’ toirt stiùireadh air mar a thathar an dùil am poileasaidh seo a chur an gnìomh.

ATH-SGRÙDADH

Thèid am poileasaidh seo ath-sgrùdadh gach dà bhliadhna.

implement this policy and to encourage others to do so.

It is the responsibility of the Language Development Officer to support the College community to implement the language policy; to assess progress in fulfilling the policy; and to suggest amendments to the policy to the Principal, as appropriate.

STRATEGY

The Gaelic Language Plan provides guidance on how this policy will be implemented.

REVIEW

This policy will be reviewed every two years.

102

Page 103: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

GAELIC PLAN 2017–2022

EÀRR-SGRÌOBHADH 3:

FIOSRACHADH GREIMEACHAIDHFaodar ceistean, molaidhean is gearanan mu ullachadh, lìbhrigeadh agus sgrùdadh plana Gàidhlig agus poileasaidh cànain Shabhal Mòr Ostaig a chur gu:

Janni DiezOifigear Leasachaidh CànainSabhal Mòr OstaigSlèiteAn t-Eilean SgitheanachIV44 8RQ

Faodar ceistean, molaidhean is gearanan mu rud sam bith eile a chur gu:

Nicola NicThòmaisStiùiriche CorporraSabhal Mòr OstaigSlèiteAn t-Eilean SgitheanachIV44 8RQ

APPENDIX 3:

CONTACT INFORMATION

Questions, comments and complaints on the preparation, delivery and monitoring of Sabhal Mòr Ostaig’s Gaelic language plan and policy can be sent to:

Janni DiezLanguage Development OfficerSabhal Mòr OstaigSleatIsle of SkyeIV44 8RQ

Any other questions, comments and complaints can be sent to:

Nicola NicThòmaisHead of Corporate AffairsSabhal Mòr OstaigSleatIsle of SkyeIV44 8RQ

01471 888301 [email protected]

[email protected] 888440

103

Page 104: PLANA GÀIDHLIG 2017–2022 - smo.uhi.ac.uk lan 2017–2022 cridhe ceÒl coimhearsnachd cÀnan cultar cÀirdeas cliÙ plana gÀidhlig 2017–2022 air ullachadh fo earrann 3, achd na

PLANA GÀIDHLIG 2017–2022

Sabhal Mòr Ostaig, Ionad Nàiseanta Cànan is Cultar na Gàidhlig • National Centre for Gaelic Language & CultureSlèite, An t-Eilean Sgitheanach, Alba IV44 8RQ • +44 (0)1471 888000 • [email protected] • www.smo.uhi.ac.uk

Tha Sabhal Mòr Ostaig na chompanaidh earranta clàraichte ann an Alba, àireamh 361752. Oifis chlàraichte Colaiste Ghàidhlig na h-Alba, An Teanga, Slèite, An t-Eilean Sgitheanach, IV44 8RQ. Àireamh Carthannas Albannach Clàraichte SC002578.

Sabhal Mòr Ostaig is a company limited by guarantee, registered in Scotland, number 361752 and having its Registered Office at Colaiste Ghàidhlig na h-Alba, Teangue, Sleat, Isle of Skye, IV44 8RQ. Registered charity no: SC002578.

Dealbhte le CGS (Cànan Graphics Studio) | www.canan.co.uk