PLC ile Elektropnomatik Sistemlerin Kontrolu BO - Electrickonelsis.com.tr/pdf/PLC_ile_ELEKTROPNAMATiK_SiSTEMLERiN_KONT… · ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME.....5 ÖĞRENME FAALİYETİ–2

T.C. MLL ETM BAKANLII

MEGEP (MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN

GLENDRLMES PROJES)

ELEKTRK ELEKTRONK TEKNOLOJS

PLC LE ELEKTROPNOMATK SSTEMLERN KONTROL

ANKARA 2007

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller;

Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr).

Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr.

Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir.

rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler.

Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr.

Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.

i

AIKLAMALAR ............................................................................................................... ii GR ..................................................................................................................................1 RENME FAALYET1.................................................................................................3 1. PLC KUMANDALI ELEKTROPNOMATK SSTEMLERN AVANTAJLARI .............3

LME VE DEERLENDRME ...................................................................................5 RENME FAALYET2.................................................................................................6 2. PLC LE ADIMLAYICI (SIRALAYICI) YNTEM.......................................................6

2.1. Sistemin Balang artlarnn Belirlenmesi ..............................................................7 2.2. Temassz Alglama Elemanlarnn Konumlandrlmas...............................................7 2.3. PLC Giri k nitelerinin Balanmas ..................................................................8 UYGULAMA FAALYET ...........................................................................................10 UYGULAMA FAALYET ...........................................................................................17 LME VE DEERLENDRME .................................................................................24 PERFORMANS DEERLENDRME ...........................................................................25

RENME FAALYET3...............................................................................................26 3. PLC LE GRUPLARA AYIRMA (KASKAD) YNTEM.............................................26

3.1. Gruplara Ayrma (Kaskad) Ynteminin zellikleri..................................................26 3.2. Kaskad zm Plan ...............................................................................................26 UYGULAMA FAALYET ...........................................................................................27 UYGULAMA FAALYET ...........................................................................................33 LME VE DEERLENDRME .................................................................................40 PERFORMANS DEERLENDRME ...........................................................................41

RENME FAALYET4...............................................................................................42 4. PLC LE HAFIZALI SIRALAYICI (SET-RESET) YNTEM......................................42

4.1. Hafzal Sralayc Ynteminin zellikleri ...............................................................42 UYGULAMA FAALYET ...........................................................................................43 UYGULAMA FAALYET ...........................................................................................49 LME VE DEERLENDRME .................................................................................56 PERFORMANS DEERLENDRME ...........................................................................57

RENMEME FAALYET5.........................................................................................58 5. PLC PROGRAMINI YAZMAK.....................................................................................58

UYGULAMA FAALYET ...........................................................................................58 UYGULAMA FAALYET ...........................................................................................66 PERFORMANS TEST (YETERLK LME).............................................................72

MODL DEERLENDRME...........................................................................................73 CEVAP ANAHTARLARI .................................................................................................76 NERLEN KAYNAKLAR ..............................................................................................77 KAYNAKA ....................................................................................................................78

NDEKLER

ii

AIKLAMALAR KOD 523 EO 0073 ALAN Elektrik Elektronik Teknolojisi DAL/MESLEK Otomasyon Sistemleri MODLN ADI PLC ile Elektropnomatik Sistemlerin Kontrol MODLN TANIMI Elektropnomatik sistemleri, PLC ile kontrol edebilme bilgi

ve becerilerinin kazandrld renme materyalidir.

SRE 40/32 N KOUL PLC ile nite kontrol modln tamamlam olmak. YETERLK PLC ile Elektropnomatik sistemlerin kontroln yapmak.

MODLN AMACI

Genel Ama Gerekli ortam salandnda, PLC ile

Elektropnomatik sistemin alma ekline uygun PLC programn yapabilecek sistem ile PLC arasndaki balanty kurup hatasz bir ekilde altrabileceksiniz.

Amalar 1. Uygun ortam salandnda yaplacak sisteme uygun

zellikteki PLC ve Elektropnomatik devre elemanlarn doru olarak seebileceksiniz.

2. Sistemdeki Elektropnomatik devre elemanlarna, admlayc (sralayc) yntemine gre istenen almay yaptran PLC programn yazabileceksiniz. Sistemin almasn salayan devre elemanlar ile PLC balantlarn hatasz yapabileceksiniz.

3. Sistemdeki Elektropnomatik devre elemanlarna, kaskad (gruplara ayrma) yntemine gre istenen almay yaptran, PLC programn yazabileceksiniz. Sistemin almasn salayan devre elemanlar ile PLC balantlarn hatasz yapabileceksiniz.

4. Sistemdeki Elektropnomatik devre elemanlarna, hafzal sralayc yntemine gre istenen almay yaptran PLC programn yazabileceksiniz. Sistemin almasn salayan devre elemanlar ile PLC balantlarn hatasz yapabileceksiniz.

5. Teknolojik emas verilen bir Elektropnomatik sisteme, istenen almay yaptran PLC programn yazabileceksiniz. Sistemin almasn salayan devre elemanlar ile PLC balantlarn hatasz yapabileceksiniz.

AIKLAMALAR

iii

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

PLC kataloglar ve Elektropnomatik devre elemanlar kataloglar, Elektropnomatik deney seti, PLC cihaz, bilgisayar, PLC haberleme kablosu, PLC giri ve k elemanlar, el takmlar, lm cihazlar ve i gvenlii ile ilgili ekipmanlar, PLC cihaz ve pnomatik devre elemanlar satan iletmelere gezi, internet ortamnda inceleme ve aratrma yapma

LME VE DEERLENDRME

Her faaliyet sonrasnda, o faaliyetle ilgili lme sorular ve eitli performans testleri ile kendi kendinizi deerlendireceksiniz. retmeniniz, modl sonunda size lme arac (uygulama, soru-cevap)uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek deerlendirecektir.

1

GR Sevgili renci, Gnmzde en iyi, en hzl ve en verimli retimi salamann temel zm olan

endstriyel otomasyon sistemleri, byk hzla gelimekte ve yaygnlamaktadr. Bu durum, bu alanda yetimi nitelikli insan gc ihtiyacn da her geen gn artrmaktadr. lkemizde bu alanda yetimi insan gcnn eksiklii, gelien bilim ve teknolojiye abuk uyum salamamzda ne yazk ki en byk engeldir.

Birok retim ve hizmet sektrleri, istekleri dorultusunda makine ve tesislerin bakm

gerektirmeyen, uzun mrl, ekonomik, srekli deien taleplere gre kolay ve abuk dntrlebilir olmasn talep etmektedirler. Bu istekleri karlayabilenler ise yeni teknolojileri bilen ve iyi kullanan, dalnda uzman bireyler olmaktadr.

PLC ile Elektropnomatik sistemlerin kontrol, modern endstriyel otomasyon

sistemlerinde nemli bir yere sahiptir. Otomotiv sanayi, tekstil ve kimya sanayi, robot teknolojisi, ambalaj ve paketleme tesisleri, rn ileme bant tesisleri ile otomatik dolum niteleri bu sistemlerin kullanm alanlarndan bazlardr.

Bu modl sonunda edineceiniz bilgi ve beceriler ile birok sektrde kullanlan

Elektropnomatik sistemlerin PLC cihaz ile kontrol ve kumandasn yapabileceksiniz. Yeni Elektropnomatik devreler tasarlayabilecek ve bu devrelerin PLC programlarn yazabileceksiniz. Bylece kurulu sistemlerde uygun deiiklikler yapabilecek veya arzalarn bulabileceksiniz. Dolaysyla ekonomik adan daha iyi hayat standardna eriebilecek, acmasz teknoloji rekabetini yakalayarak yetimi nitelikli meslek eleman ok az olan bu alanda yerinizi alacaksnz.

GR

3

RENME FAALYET1 Uygun ortam salandnda yaplacak sisteme uygun zellikteki PLC ve

Elektropnomatik devre elemanlarn doru olarak seebileceksiniz.

Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr:

eitli marka PLC cihazlar, silindirler, selenoid valfler, temassz alglama elemanlar hakknda bilgiler toplaynz.

Yapacanz sisteme uygun zellikteki PLC ve Elektropnomatik devre elemanlarn seerken dikkat edilmesi gereken noktalar aratrnz.

Veri iletiim hz iin PLCyi bilgisayara balayan kablo (PC/PPI kablosu) zerindeki mini anahtarlar ayarlar nasl yaplr? Aratrnz.

PLC cihaz ile kontrol edilen Elektropnomatik sistemin almasn gzlemleyiniz.

Aratrma ilemleri iin PLC cihaz ve Elektropnomatik devre elemanlarnn satld maazalar geziniz. PLC cihaz ile kontrol edilen Elektropnomatik sistemi kullanan kiilerden n bilgi edininiz. Ayrca nerilen kaynaklarda verilen internet adreslerinden aratrma konularnz ile ilgili bilgiler toplaynz.

1. PLC KUMANDALI ELEKTROPNOMATK SSTEMLERN AVANTAJLARI

Srekli deiiklik gerektiren Elektropnomatik sistemlerde PLC kullanm hem

deiikliin kolay yaplmasn salar hem de zaman kayplarn en aza indirir.

st dzeyde otomasyon saladndan, retim ii daha az aba gerektirir ve maliyeti azaltr.

PLC ile yaplan Elektropnomatik sistemin programlanmas, telefon hatlar kullanlarak ok uzaktan yaplabilir.

Birden fazla Elektropnomatik sistemin tek merkezden kontrol ve kumandasn salar.

PLC ile yaplan Elektropnomatik sistemin simlasyonu (almas) ekran zerinde incelenebilir. Devre altrlmadan, doru alp almad grlebilir. Bylece gvenli alma salanm olur.

AMA

RENME FAALYET1

ARATIRMA

4

Kumanda edilen Elektropnomatik sistemlerin PLC programlar kopyalanp istenilen yere tanabilir. Sistemin tasarm, ierik ve alma zellii istenildiinde evrak zerine aktarlabilir.

PLC kumandal Elektropnomatik sistemlerin arza, bakm ve devre takibi kolaydr.

ekil 1.1: PLC kumandal elektropnomatik sistem prensip emas

( DIP switch ayar : 0100 = 9600 bit / s )

5

LME VE DEERLENDRME OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)

Aadaki sorular, doru ve yanl (D/Y) olarak deerlendiriniz.

1-(........) PLC ile yaplan Elektropnomatik sistemin tek dezavantaj, sistemde yaplacak deiiklerin zor ve pahal olmasdr.

2-(........) PLC kumandal Elektropnomatik sistemlerin kumanda ve kontrol tek merkezden yaplabilir.

3-(........) PLC ile yaplan Elektropnomatik sistemin alp almad ekran zerinde incelenebilir.

4-(........) Giri ve k elemanlar says, PLC seiminde dikkate alnmaldr. Aada verilen oktan semeli testleri deerlendiriniz. 5. Aadakilerden hangisi 9600 bit/slik veri iletiim hz iin PLCyi bilgisayara

balayan kablo zerindeki mini anahtarlarn doru konumudur? A) 1 2 3 4 B) 1 2 3 4 C) 1 2 3 4 D) 1 2 3 4 6. Aada verilen devre elemanlarndan hangisi k elemandr?

A) Manyetik alglayc B) Buton C) Selenoid valf D) Snr anahtar

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek

kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorular, renme faaliyetinin ilgili blmlerine dnerek tekrar inceleyiniz.

Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.

LME VE DEERLENDRME

6

RENME FAALYET2

Sistemdeki Elektropnomatik devre elemanlarna, admlayc (sralayc) yntemine gre istenen almay yaptran PLC programn yazabileceksiniz. Sistemin almasn salayan devre elemanlar ile PLC balantlarn hatasz yapabileceksiniz.

Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr:

Daha nce aldnz PLCye giri, PLC programlama teknikleri ve PLC ile nite kontrol modl bilgi kitaplarnn PLC cihazna giri ve k elemanlarnn balants, kontrol programnn yazlp yklenmesi blmlerine bakarak hatrlama yapnz.

Sinyal akmas Elektropnomatik sistemlere ne gibi etkiler yapar? Aratrnz.

Otomasyon sistemlerinin kullanld iletmelere giderek gzlemler yapnz. lgili kiilerden bilgi alnz. Gzlem ve edindiiniz bilgileri arkadalarnzla paylanz.

PLC programlama teknikleri ierisinde en kullanl olan programlama tekniini arkadalarnzla tartnz. kan sonucun nedenleri ile birlikte raporunu hazrlaynz.

2. PLC LE ADIMLAYICI (SIRALAYICI) YNTEM

Bu yntemde, set olan her adm, onu takip eden adm tarafndan resetlenir. Yani bir

adm gereklemeden dier bir adma gei mmkn olmaz. Start sinyalinin etkili olabilmesi iin son admn aktif olmas gerekir. Her k sinyali iin bir adm kullanlr. Daha sonra bu admlar, yan yana gelmek suretiyle kumanda zincirini oluturur. ift bobin uyarl hafzal impuls valflerin tercih edilmesi durumunda admlayc(sralayc) yntemi, sinyal akmasn nleyen iyi ve gvenilir bir yntemdir.

Sinyal akmas: Basnl hava silindirinin her iki giriine de ayn zamanlarda basnl hava verilmesi, silindirin hangi yne doru alaca noktasnda kararsz kalmasdr.

RENME FAALYET2

AMA

ARATIRMA

7

A+B+A-B- veya A+B+C+A-B-C- ise sinyal akmas olmaz. HATIRLATMA:

A+ : A silindirinin da hareketini A- : A silindirinin ie hareketini B+ : B silindirinin da hareketini B- : B silindirinin ie hareketini temsil etmektedir.

2.1. Sistemin Balang artlarnn Belirlenmesi PLC kumandal Elektropnomatik sistemlerin tasarm aamasna geilmeden nce

alma evriminin srekli dng hlinde olabilmesi iin balang artlar oluturulmaldr. Yani en son admn tamamlanmas ile alma tekrar baa dnmelidir. Bunun iin almay balatacak kumanda elemannn buton deil, kalc tip anahtar olmas gerekir. Aksi taktirde sistem, tek evrim alr ve durur. Sistemin balang art iin anahtara baslm olmal ve en son adm tamamlanarak bu adma ait sinyal verici eleman uyarlm (A silindiri geri son konumda) olmaldr.

Starteleman

uyarlmsa

lgili sinyal verici

uyarlmsa

Bir nceki admgereklemise

lk adm SET

Bir nceki adm RESET

S1

R1

ekil 2.1

2.2. Temassz Alglama Elemanlarnn Konumlandrlmas

Temassz Alglama: D ortamdan mekanik tetikleme olmakszn fiziksel

byklkleri alglayarak elektrik sinyallerine dntrme iidir. Temassz alglayclar veya snr anahtarlarnn konumlar, sinyal vermeleri istenen

duruma gre yaplmaldr. Bu yzden silindir piston kolunun hareket mesafesi (strok boyu) dikkate alnarak konumlandrlrlar ( ekil 2.2). Bu tip elemanlar, sisteme uygun seilmeli; darbe ve titreimden etkilenmemesi iin iyi monte edilmelidir.

8

ekil 2.2

2.3. PLC Giri k nitelerinin Balanmas

Elektropnomatik sistemlerde giri eleman olarak genellikle temassz alglayclar veya

snr anahtarlar kullanlr. Temassz alglayclarn genelde balant ucu vardr. Bunlardan ikisine, pozitif ve negatif ular balanr. Dier u ise alglama annda pozitif gerilim reten sinyal ucudur (kahverengi:+, mavi:-, siyah: sinyal ucu). Sinyal ucu, PLC cihaznn giri adreslerinden herhangi birisine balanr. Snr anahtarlarnn ise kapal ya da ak kontaklar PLC cihaznn giri adreslerinden herhangi birisine balanr (ekil 2.3).

Elektropnomatik sistemlerde k eleman olarak selenoid valf(ler) ve sinyal

lambalar kullanlr. Selenoid valfler ve sinyal lambalar, PLC cihaznn k adreslerinden herhangi birisine balanr (ekil 2.3).

9

2M.0 .1 .2 .3 .4 .5 .6 .7

.0 .1 .2 .3 .4 .5 PE

GRLER IKILAR PLC

R Mp

Endktif Temassz Alglayclar

Y1 Y2

a0 a1 b0 b1

L+ 1M

L1 N

24V.DC

Start

2M.0 .1 .2 .3 .4 .5 .6 .7

.0 .1 .2 .3 .4 .5 PE

GRLER IKILAR PLC

R Mp

L+ 1M

L1 N

24V.DC

K1

+ -

Y1

K1

ekil 2.3

10

UYGULAMA FAALYET A+B+B-A- eklindeki ardk kumanda zincirinin PLC program yaplacaktr.A ve B

silindirleri ift etkili, valfler ise 5/2 ift bobin uyarl hafzal impuls ynlendirme valfleridir. stenen almay salayan PLC programn admlayc (sralayc) yntemiyle yapnz.

lem Basamaklar neriler Sistemin alma ekline gre ihtiya

duyulan giri-k saysn tespit ediniz. Eer varsa sayc ve zamanlayc saysn

tespit ediniz.

Sistemde kullanlacak giri elemanlar ve k elemanlarnn neler olduunu hatrlaynz. Bu elemanlarn zelliklerini kataloglardan aratrnz.

alma eklinin gerektirdii veri ileme hzn tespit ediniz..

renme faaliyeti-1de gsterilen mini anahtar konumlarna baknz.

Sistemin gerektirdii PLC ve dier donanmlar seiniz.

PLC cihaznn seiminde, giri ve k saylar ile sayc ve zamanlayc saylarnn nemini unutmaynz.

Sistemde kullanlacak Elektropnomatik devre elemanlarn seiniz.

Setiiniz silindirler, selenoid valfler ve temassz alglayclarn sisteminize uygun olduundan emin olunuz. Verilen malzeme listesi ile karlatrnz.

Verilen kontrol probleminin alma eklini tanmlaynz.

Sisteme ait taslan izimini yaparak, i elemanlarnn yerlerini gsteriniz.

Sistemin almas iin gerekli program belirleyiniz.

Sistemin pnomatik ve elektrik emasn iziniz. Elektropnomatik Sistemler modl kitabndan yararlanabilirsiniz.

Ak emas( yol-adm diyagram) ile sistemin alrln kontrol ediniz.

Ak emasnn iyi okunmas, alma sistemine en uygun zm getireceini unutmaynz.

Elektrik emasn ladder diyagrama aktarnz.

PLC Programlama Teknikleri modl kitabndaki ilgili blme baknz.

Program yaznz. PLC Programlama Teknikleri modl kitabndaki ilgili blme baknz.

Sistem elemanlarnn balant emalarn inceleyiniz.

Kataloglara veya eleman zerindeki ekil ve yazlara baknz.

Sistem elemanlarnn PLC cihaz ve birbirleri ile balant ekillerini tespit ediniz.

Kullandnz Elektropnomatik devre elemanlarnn balant ular ile PLC cihaz giri k terminallerini inceleyiniz.

UYGULAMA FAALYET

11

Sistem elemanlarnn aralarndaki balantlar kurunuz.

Enerji kontroln yaptktan sonra Elektropnomatik devre elemanlarnn balant ularn, PLC cihaz giri k terminallerinin uygun blmlerine balaynz.

Devrenize enerji vermeden nce balantlarn doru olduundan emin olunuz.

letkenleriniz, ilgili terminallere doru ve salam balanm m? Kontroln yapnz. Simlasyonunu yaparak devrenizi test ediniz.

Malzeme Listesi Malzemenin ad Adedi Malzemenin zellikleri 1 PLC cihaz 1 S7 200 2 Silindir 2 ift etkili 3 5/2 ift bobinli valf 2 Hafzal impuls 4 Temassz alglayc 4 Kapasitif 5 Start butonu 2 Ani temasl 6 AC g kayna 1 AC 220 V 7 DC g kayna 1 DC 24 V, 1A 8 Kompresr 1 Uygun kapasitede 9 Balant kablolar Deiik uzunlukta

Tablo 2.1: Devrede kullanlacak malzeme listesi

Y2

35 35

B A

Y3 Y4

b0a0 a1

0.1

1.1 2.1

1.0 2.0

b1

1 1

4 2 4 2 Y1

ekil 2.4: Pnomatik devre emas

12

a0 a1 b0 b1

K1 K3 K2 K4

+24 V

0 V

ekil 2.5: Kumanda sisteminin temassz alglayclarla gerekletirilmesi

ekil 2.6: Elektrik devre emas

SET(Kurma) Butonunun Grevi: Elektrik enerjisinin kesilmesi durumunda, sistemi balang artlarna getirmektir. Dikkat edilirse 1.admdaki K1 rlesinin aktif olabilmesi, son adm olan K4 rlesinin enerjili olmasna baldr. Elektrik kesilmesinde K4 rlesinin 1.admdaki konta alr. SET butonuna baslrsa K4 rlesi enerjilenir ve 1.admdaki kontan kapatr. Start butonuna basldnda sistem tekrar almaya balar.

13

tdsfvxer ekil 2.1: Pnomatik devre emas e emas

1 2 3 4 5:1 a1

b1

b0

A+ B+ B- A-

A=1.0

B=2.0

a0

l ekil 2.7: Sistem ak ( yol-adm ) diyagramghghu9tgf

2M.0 .1 .2 .3 .4 .5 .6 .7

.0 .1 .2 .3 .4 .5 PE

GRLER IKILAR PLC

R Mp

Start

Kapasitif Temassz Alglayclar

Y1 Y2 Y3 Y4

a0 a1 b0 b1

L+ 1M

L1 N

24V.DC

Set

ekil 2.8: Giri ve k elemanlarnn PLC cihazna balantlar

14

GRLER IKILAR

Ad Adresi Aklama Ad Adresi Aklama

St. I0.0 Start (balatma) butonu Y1 Q0.0 Y1 valf bobini (A+)

a0 I0.1 A silindiri geri son konum alglayc Y2 Q0.1 Y2 valf bobini (A-)

a1 I0.2 A silindiri ileri son konum alglayc

Y3 Q0.2 Y3 valf bobini (B+)

b0 I0.3 B silindiri geri son konum alglayc

Y4 Q0.3 Y4 valf bobini (B-)

b1 I0.4 B silindiri ileri son konum alglayc

Set I0.5 Kurma butonu

Tablo 2.2: Giri ve k elemanlarnn PLCde balandklar adres tablosu

Sistemin balang artlar;

Start eleman uyarlm olmal (I0.0)

lgili sinyal verici eleman, uyarlm olmal (I0.1)

Bir nceki adm, gereklemi olmal (Q0.1)

Bir nceki adm, reset edilmi olmal (Q0.1) olduuna gre;

Sistemin PLC program ladder (kontak) ve STL (deyim, komut) yntemiyle aadaki

gibi yaplr: NETWORK 1: almay balatma ve A+ hareketi

j

I0.0 I0.1 Q0.1 Q0.0S1

Q0.1

R1

LD I0.0 A I0.1

A Q0.1 S Q0.0, 1 R Q0.1, 1

15

NETWORK 2: B+ hareketinin balatlmas ve bir nceki admn reset edilmesi

Q0.0 I0.2 Q0.2S1

Q0.0

R1

LD Q0.0 A I0.2

S Q0.2, 1 R Q0.0, 1

NETWORK 3: B- hareketinin balatlmas ve bir nceki admn reset edilmesi

Q0.2 I0.4 Q0.3S1

Q0.2

R1

LD Q0.2 A I0.4

S Q0.3, 1 R Q0.2, 1

NETWORK 4: A- hareketinin balatlmas ve bir nceki admn reset edilmesi

Q0.3 I0.3 Q0.1S1

Q0.3

R1

LD Q0.3 A I0.3 O I0.5

S Q0.1, 1 R Q0.3, 1

I0.5

NETWORK 5:Programn bitirilmesi (bu komut MicroWIN 32 programnda kullanlmaz)

MEND END

Programn bitirilmesi (son adm), btn rneklerde ayn olduu iin sonraki rneklerde kullanlmamtr. e

16

Hatrlatma: Program PLCye yklemek iin;

1. PLCdeki konum anahtar(switch) TERM durumunda iken bu simgeyi

kullanarak STOP konumuna alnz.

2. Ekranda yer alan bu simgeyi kullanarak program PLCye ykleyiniz.

3. PLCdeki konum anahtar(switch) TERM durumunda iken bu simgeyi

kullanarak RUN konumuna alnz.

Program PLCye ykledikten sonra simlasyon yapp programnzn doruluunu test

etmeyi unutmaynz.

17

UYGULAMA FAALYET

A+B+B-C+C-A- eklindeki ardk kumanda zincirinin PLC program yaplacaktr. A, B ve C silindirleri ift etkili, valfler ise 5/2 ift bobin uyarl, hafzal impuls ynlendirme valfleridir. stenen almay salayan PLC programn, admlayc (sralayc) yntemiyle yapnz.

lem Basamaklar neriler

Sistemin alma ekline gre ihtiya duyulan giri k saysn tespit ediniz.

Eer varsa sayc ve zamanlayc saysn tespit ediniz.







Sisteme ait taslan izimini yaparak i elemanlarnn yerlerini gsteriniz.




Ak emasnn iyi okunmasnn, alma sistemine en uygun zm getireceini unutmaynz.








UYGULAMA FAALYET

18


Enerji kontroln yaptktan sonra, Elektropnomatik devre elemanlarnn balant ularn,PLC cihaz giri k terminallerinin uygun blmlerine balaynz.Sistem besleme gerilimini ilgili yerlere dikkatli olarak balaynz.



Malzeme Listesi

Malzemenin ad Adedi Malzemenin zellikleri 1 PLC cihaz 1 S7 200 2 Silindir 3 ift etkili 3 5/2 ift bobinli valf 3 Hafzal impuls 4 Temassz alglayc 6 ndktif 5 Start butonu 2 Ani temasl 6 AC g kayna 1 AC 220 V 7 DC g kayna 1 DC 24 V, 1A 8 Kompresr 1 Uygun kapasitede 9 Balant kablolar - Deiik uzunlukta


Y1 Y2

3535 35

2

B A C

Y3 Y4 Y5 Y6

b0 b1 c0a0 a1

1 11

4 4 2 2 4

0.1

1.1 2.1

1.0 2.0

3.1

3.0

c1


19

a0 a1 b0 b1 c0 c1

K1 K3 K2 K4 K5 K6

+24 V

0 V



20

1 2 3 4 5 6 7:1

a1

c0

c1

b0

b1

A+ B+ B- C+ C- A-

A=1.0

B=2.0

C=3.0

a0

ekil 2.12: Sistem ak ( yol-adm ) diyagram

2M.0 .1 .2 .3 .4 .5 .6 .7

.0 .1 .2 .3 .4 .5 PE

GRLER IKILAR PLC

R Mp

Start


a0 a1 b0 b1

L+ 1M

L1 N

24V.DC Y1 Y2 Y3 Y4 Y5 Y6

Set c0 c1


21

GRLER IKILAR









Y5 Q0.4 Y5 valf bobini (C+)

c0 I0.5 C silindiri geri son konum alglayc

Y6 Q0.5 Y6 valf bobini (C-)

c1 I0.6 C silindiri ileri son konum alglayc



Sistemin balang artlar:

Start eleman, uyarlm olmal (I0.0).

Bir nceki adm, gereklemi olmal (Q0.1).

lgili sinyal verici eleman, uyarlm olmal (I0.1).

Bir nceki adm reset edilmi olmal (Q0.1) olduuna gre:

Sistemin PLC program ladder (kontak) ve STL (deyim,komut) yntemiyle aadaki gibi yaplr:

22

NETWORK 1: almay balatma ve A+ hareketi

Q0.1 I0.1 Q0.0S1

Q0.1

R1

LD I0.0 A Q0.1

A I0.1 S Q0.0, 1 R Q0.1, 1

I0.0

NETWORK 2: B+ hareketinin balatlmas ve bir nceki admn reset edilmesi

Q0.0 I0.2 Q0.2S1

Q0.0

R1

LD Q0.0 A I0.2

S Q0.2, 1 R Q0.0, 1

NETWORK 3: B- hareketinin balatlmas ve bir nceki admn reset edilmesi

Q0.2 I0.4 Q0.3S1

Q0.2

R1

LD Q0.2 A I0.4

S Q0.3, 1 R Q0.2, 1

NETWORK 4: C+ hareketinin balatlmas ve bir nceki admn reset edilmesi

Q0.3 I0.3 Q0.4S1

Q0.3

R1

LD Q0.3 A I0.3

S Q0.4, 1 R Q0.3, 1

23

NETWORK 5: C- hareketinin balatlmas ve bir nceki admn reset edilmesi

Q0.4 I0.6 Q0.5S1

Q0.4

R1

LD Q0.4 A I0.6

S Q0.5, 1 R Q0.4, 1

NETWORK 6: A- hareketinin balatlmas ve bir nceki admn reset edilmesi

Q0.5 I0.5 Q0.1S1

Q0.5

R1

LD Q0.5 A I0.5 O I0.7

S Q0.1, 1 R Q0.5, 1

I0.7

Program PLCye ykledikten sonra simlasyon yapp programnzn doruluunu test etmeyi unutmaynz.

24

LME VE DEERLENDRME OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)

Aadaki sorular, doru ve yanl (D/Y) olarak deerlendiriniz.

1-(........) PLC cihazlarnn seiminde, giri ve k saylar dikkate alnmaldr.

2-(........) Ayn silindire kumanda eden iki temassz alglayc arasndaki mesafe, silindir strok boyundan fazla olmaldr.

3-(........) Yol-adm diyagramlar, valflerin konumlarn gsteren emalardr.

4-(........) Admlayc ynteminde bir alma adm set edilirken ondan bir nceki adm reset edilmelidir.

5-(........) Program PLC cihazna yklemek iin PLCnin RUN konumunda olmas gerekir.

Cevalarnz cevap anahtar ile karlatrnz.

LME VE DEERLENDRME

25

PERFORMANS DEERLENDRME

Modl ile kazandnz yeterlii aadaki ltlere gre deerlendiriniz. Tabloda listelenen davranlar gzlemlediyseniz EVET, gzlemlemediyseniz HAYIR

stununda bulunan kutucua iareti koyunuz.

DEERLENDRME LTLER Evet Hayr 1 Elemanlarn seimini doru yapabildiniz mi? 2 Program editrde hatasz yazabildiniz mi? 3 Program aktarmn yapabildiniz mi?

4 Simlasyonu gerekletirebildiniz mi?

5 Giri-k elemanlarn hatasz balayabildiniz mi?

6 gvenlii kurallarna ve alma disiplinine uydunuz mu?

7 Verilen srede almay gerekletirebildiniz mi?

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek

kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorular, renme faaliyetinin ilgili blmlerine dnerek tekrar inceleyiniz. Yaplan deerlendirme sonunda, HAYIR eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz uygulamalar tekrar ediniz. Kendinizi yeterli gryorsanz dier faaliyete geiniz.


26

RENME FAALYET3

Sistemdeki Elektropnomatik devre elemanlarna, kaskad (gruplara ayrma) yntemine gre istenen almay yaptran, PLC programn yazabileceksiniz. Sistemin almasn salayan devre elemanlar ile PLC balantlarn hatasz yapabileceksiniz.

3. PLC LE GRUPLARA AYIRMA (KASKAD) YNTEM

Herhangi bir anda sadece tek bir k hattnda enerji olup, dier hatlarn enerjisiz

kalmas istenilen Elektropnomatik sistemlerde kullanlan yntemdir. Bylece sinyal akmas ihtimali ortadan kalkar.

3.1. Gruplara Ayrma (Kaskad) Ynteminin zellikleri

Silindirler hareket sralarna gre gruplara ayrlrlar. Gruplara ayrrken bir grup

ierisinde ayn silindirin iki hareketinin olmamasna dikkat edilmelidir. Kumanda zincirinde srekli olarak sadece bir grup aktiftir. Bir alma grubu set yapldnda, ondan nceki grup reset yaplmaldr. Her grup, bir yardmc (ayrc) rle ile kumanda edilir. Sistemdeki hat says, grup saysna eittir. alma denkleminden yardmc rle says tespit edilir.

Yardmc (ayrc) rle says = Grup says

A+B+B-A- eklindeki alma,gruplara ayrlrsa: I.Grup II.Grup A+B+ / B-A-

(2 adet yardmc rle)

A+B+B-C+C-A- eklindeki alma,gruplara ayrlrsa: I.Grup II.Grup III.Grup A+B+ / B-C+ / C-A-

(3 adet yardmc rle)

3.2. Kaskad zm Plan zm planlar, oluturulan gruplar dikkate alnarak kartlr. Planda sistemin

balang artlar, bir grubun almasndan, dier bir gruba ait almaya geii salayan temassz alglayclar( ilgili grubun almasn sona erdiren ve bir sonraki grubu altran sinyal verici elemanlar) ,kullanlacak yardmc rleler ve selenoid valflerin durumlar gsterilir. Bu plann oluturulmas programn yazmnda kolaylk salayacaktr.

Kaskad zm plan rnei, uygulamalarda gsterilmitir.

RENME FAALYET3

AMA

27

UYGULAMA FAALYET A+B+B-A- eklindeki ardk kumanda zincirinin PLC program yaplacaktr. A ve B

silindirleri ift etkili, valfler ise 5/2 ift bobin uyarl, hafzal impuls ynlendirme valfleridir. stenen almay salayan PLC programn, gruplara ayrma (kaskad) yntemiyle yapnz.














Ak emasnn iyi okunmasnn, alma sistemine en uygun zm getireceini unutmaynz.







Kullandnz Elektropnomatik devre elemanlarnn balant ular ile PLC cihaz giri-k terminallerini inceleyiniz.


Enerji kontroln yaptktan sonra Elektropnomatik devre elemanlarnn balant ularn, PLC cihaz giri k terminallerinin uygun blmlerine balaynz. Sistem besleme gerilimini ilgili yerlere dikkatli olarak balaynz.

UYGULAMA FAALYET

28



Malzeme Listesi

Malzemenin ad Adedi Malzemenin zellikleri 1 PLC cihaz 1 S7 200 2 Silindir 2 ift etkili 3 5/2 ift bobinli valf 2 Hafzal impuls 4 Temassz alglayc 4 Manyetik(reed kontak) 5 Start butonu 1 Ani temasl 6 AC g kayna 1 AC 220 V 7 DC g kayna 1 DC 24 V, 1A 8 Kompresr 1 Uygun kapasitede 9 Balant kablolar - Deiik uzunlukta


Y 2

35 35

B A

Y 3 Y 4

b0a 0 a 1

0 . 1

1 . 1 2 . 1

1 . 0 2 .0

Y 1

b1

1 1

4 2 4 2


a0 a1 b0 b1

K1 K3 K2 K4

+24 V

0 V


29


1 2 3 4 5:1 a1

b1

b0

A+ B+ B- A-

A=1.0

B=2.0

a0


30

2M.0 .1 .2 .3 .4 .5 .6 .7

.0 .1 .2 .3 .4 .5 PE

GRLER IKILAR PLC

R Mp

Manyetik Temassz Alglayclar

Y1 Y2 Y3 Y4

a0 a1 b0 b1

L+ 1M

L1 N

24V.DC

Start


GRLER IKILAR










31

A+B+B-A- eklindeki alma,gruplara ayrlrsa: I.Grup II.Grup A+B+ / B-A-

(2 adet yardmc rle)

alma iin gerekli kaskad zm plan yledir:

A+ B+

a1 b1

B- A-

b0 a0

Start M0.2

a0

Y1 Y3 Y4 Y2

M0.2M0.1

M0.1 = A+B+ alma grubuna kumanda eder. M0.2 = B-A- alma grubuna kumanda eder. zm planndan da grld gibi 2 alma grubu vardr.Bir grup

almasndan,dier bir gruba ait almaya geii salayan temassz alglayclar,zm plannda kaln ve alt izili olarak yazlmtr.Bunlar ilgili grubun almasn sona erdiren ve bir sonraki grubu altran sinyal verici elemanlardr.

Sistemin balang art iin start butonu uyarlm,bir nceki (B-A-)adm sinyali

mevcut (M0.2) ve en son adm bitiren sinyal verici eleman uyarlmsa (a0) balang artlar salanm olacaktr.


gibi yaplr:

NETWORK 1: Birinci grup ayrc yardmc rlenin SET,bir nceki grubun RESET edilmesi.

LD I0.0 A M0.2

A I0.1 S M0.1, 1 R M0.2, 1

I0.0 I0.1M0.2 M0.1

S1

M0.2

R1

32

NETWORK 2: Birinci grup iindeki A+ hareketinin gerekletirilmesi

LD M0.1 = Q0.0

M0.1 Q0.0

NETWORK 3: Birinci grup iindeki B+ hareketinin gerekletirilmesi

LD M0.1A I0.2

= Q0.2

M0.1 Q0.2I0.2

NETWORK 4: kinci grubun SET, birinci grubun RESET edilmesi

LD M 0.1 A I0.4

S M 0.2, 1 R M 0.1, 1

M 0.1 I0.4 M 0.2

S1

M 0.1

R1

NETWORK 5: kinci grup iindeki B- hareketinin gerekletirilmesi

LD M0.2 = Q0.3

M0.2 Q0.3

NETWORK 6: kinci grup iindeki A- hareketinin gerekletirilmesi

LD M0.2A I0.3 = Q0.1

M0.2 Q0.1 I0.3

Program PLCye ykledikten sonra simlasyon yapp, programnzn doruluunu test etmeyi unutmaynz.

33

UYGULAMA FAALYET A+B+B-C+C-A- eklindeki ardk kumanda zincirinin PLC program yaplacaktr.A

ve B silindirleri ift etkili , valfler ise 5/2 ift bobin uyarl, hafzal impuls ynlendirme valfleridir.stenen almay salayan PLC programn,gruplara ayrma (kaskad) yntemiyle yapnz.


duyulan giri k saysn tespit ediniz. Eer varsa sayc ve zamanlayc saysn

tespit ediniz.

Sistemde kullanlacak giri elemanlar ve k elemanlarnn neler olduunu hatrlaynz.Bu elemanlarn zelliklerini kataloglardan aratrnz.




Setiiniz silindirler,selenoid valfler ve temassz alglayclarn sisteminize uygun olduundan emin olunuz.Verilen malzeme listesi ile karlatrnz.






Ak emasnn iyi okunmas, alma sistemine en uygun zm getireceini unutmaynz.









Enerji kontroln yaptktan sonra, Elektropnomatik devre elemanlarnn balant ularn, PLC cihaz giri k terminallerinin uygun blmlerine balaynz. Sistem besleme gerilimini ilgili yerlere dikkatli olarak balaynz.

UYGULAMA FAALYET

34


letkenleriniz ilgili terminallere doru ve salam balanm m? Kontroln yapnz. Simlasyonunu yaparak devrenizi test ediniz.

Malzeme Listesi

Malzemenin ad Adedi Malzemenin zellikleri 1 PLC cihaz 1 S7 200 2 Silindir 3 ift etkili 3 5/2 ift bobinli valf 3 Hafzal impuls 4 Temassz alglayc 6 ndktif 5 Start butonu 2 Ani temasl 6 AC g kayna 1 AC 220 V 7 DC g kayna 1 DC 24 V, 1A 8 Kompresr 1 Uygun kapasitede 9 Balant kablolar - Deiik uzunlukta

Tablo 3. 3: Devrede kullanlacak malzeme listesi

Y1 Y2

3535 35

2

B A C

Y3 Y4 Y5 Y6

b0 b1 c0a0 a1

1 11

4 4 2 2 4

0.1

1.1 2.1

1.0 2.0

3.1

3.0

c1


35

a0 a1 b0 b1 c0 c1

K1 K3 K2 K4 K5 K6

+24 V

0 V



36

1 2 3 4 5 6 7:1

a1

c0

c1

b0

b1

A+ B+ B- C+ C- A-

a0 A=1.0

B=2.0

C=3.0


2M.0 .1 .2 .3 .4 .5 .6 .7

.0 .1 .2 .3 .4 .5 PE

GRLER IKILAR PLC

R Mp

Start


a0 a1 b0 b1

L+ 1M

L1 N

24V.DC Y1 Y2 Y3 Y4 Y5 Y6

Set c0 c1


37

GRLER IKILAR









Y5 Q0.4 Y5 valf bobini (C+)


Y6 Q0.5 Y6 valf bobini (C-)

c1 I0.6 C silindiri ileri son konum alglayc



A+B+B-C+C-A- eklindeki alma, gruplara ayrlrsa; I.Grup II.Grup III.Grup A+B+ / B-C+ / C-A- (3 adet yardmc rle)

alma iin gerekli kaskad zm plann:

A+ B+

a1 b1

B- C+

b0 c1

C- A-

c0 a0

Start M0.3

a0

Y1 Y3 Y4 Y5 Y6 Y2

M0.3M0.2M0.1

M0.1 = A+B+ alma grubuna kumanda eder. M0.2 = B-C+ alma grubuna kumanda eder.

38

M0.3 = C-A- alma grubuna kumanda eder. zm planndan da grld gibi 3 alma grubu vardr.Bir grup

almasndan,dier bir gruba ait almaya geii salayan temassz alglayclar,zm plannda kaln ve alt izili olarak yazlmtr. Bunlar, ilgili grubun almasn sona erdiren ve bir sonraki grubu altran sinyal verici elemanlardr.

Sistemin balang art iin start butonu uyarlm,bir nceki (C-A-)adm sinyali



gibi yaplr: NETWORK 1: Birinci grup ayrc yardmc rlenin SET,bir nceki grubun RESET

edilmesi.

LD I0.0 A M 0.3

A I0.1 S M 0.1, 1 R M 0.3, 1

I0.0 I0.1M0.3 M 0.1

S1

M 0.3

R1

NETWORK 2: Birinci grup iindeki A+ hareketinin gerekletirilmesi

LD M0.1 = Q0.0

M0.1 Q0.0

NETWORK 3: Birinci grup iindeki B+ hareketinin gerekletirilmesi

LD M0.1A I0.2

= Q0.2

M0.1 Q0.2I0.2


LD M 0.1 A I0.4

S M 0.2, 1 R M 0.1, 1

M 0.1 I0.4 M 0.2

S1

M 0.1

R1

39

NETWORK 5: kinci grup iindeki B- hareketinin gerekletirilmesi

LD M0.2 = Q0.3

M0.2 Q0.3

NETWORK 6: kinci grup iindeki C+ hareketinin gerekletirilmesi

LD M0.2A I0.3

= Q0.3

M0.2 Q0.4 I0.3

NETWORK 7: nc grubun SET, ikinci grubun RESET edilmesi

LD M 0.2 A I0.6 O I0.7

S M 0.3, 1 R M 0.2, 1

M 0.2 I0.6 M 0.3

S1

M 0.2

R1

I0.7

NETWORK 8: nc grup iindeki C- hareketinin gerekletirilmesi

LD M0.3 = Q0.5

M0.3 Q0.5

NETWORK 9: nc grup iindeki A- hareketinin gerekletirilmesi

LD M0.3A I0.5

= Q0.1

M0.3 Q0.1I0.5


40

LME VE DEERLENDRME Aadaki sorular, doru ve yanl (D/Y) olarak deerlendiriniz.

1-(........) Bir devrede sinyal akmas olmamas iin silindirler mutlaka ktklar sra ile ieri girmelidirler.

2-(........) Kaskad yntemine gre gruplandrma yaplrken, bir grup iersinde bir silindire ait iki farkl hareket bulunabilir.

3-(........) Kaskad yntemi, herhangi bir anda tek bir k hattnda enerji olup, dier hatlarn enerjisiz kalmas istenilen Elektropnomatik sistemlerde kullanlan

yntemdir.

4-(........) Kaskad ynteminde yardmc rle says, grup saysndan bir fazladr. 5-(........) A+A-B+C+C-B- eklindeki almann gruplar, A+ / A- / B+,C+ / C-,B- dir.

LME VE DEERLENDRME

41




DEERLENDRME LTLER Evet Hayir

1 Elemanlarn seimini doru yapabildiniz mi? 2 Program editrde hatasz yazabildiniz mi? 3 Program aktarmn yapabildiniz mi? 4 Simlasyonu gerekletirebildiniz mi? 5 Giri-k elemanlarn hatasz balayabildiniz mi? 6 gvenlii kurallarna ve alma disiplinine uydunuz mu? 7 Verilen srede almay gerekletirebildiniz mi?

DEERLENDRME




42

RENME FAALYET4

Sistemdeki Elektropnomatik devre elemanlarna, hafzal sralayc yntemine gre istenen almay yaptran PLC programn yazabileceksiniz. Sistemin almasn salayan devre elemanlar ile PLC balantlarn hatasz yapabileceksiniz.

PLC ile hafza ilemleri hakknda internet ortamndan bilg toplaynz. Edindiiniz bilgileri arkadalarnzla tartnz.

4. PLC LE HAFIZALI SIRALAYICI (SET-RESET) YNTEM

lem devam ettii srece her kademe devrede kalr ve ilem bittiinde

resetlenir(sfrlanr).Start (balang) sinyalinin hafzaya alnmas gereken Elektropnomatik devrelerde kullanlr. rnein ilk kan silindir en son olarak geri gelecekse, son adma kadar ilgili valf bobinin aktif kalmas gereklidir. Sinyal akmasnn nlendii yntemlerden biridir.

4.1. Hafzal Sralayc Ynteminin zellikleri

Bu yntemde, her bir silindir hareketine karlk bir yardmc rle kullanlmaldr.

Yardmc rle says, adm saysna eittir. rnein (A+ B+ B- A-) eklindeki ardk kumanda zincirinde 4 adm olduundan, kumanda devresinde 4 adet rle kullanlr. Bir admdan dier bir adma geite bir nceki admn gerekletirilip gereklemedii sorgulanmaldr. Tm rleler, en son admla birlikte reset edilir. Rle says, adm saysna eittir.

Yardmc rle says = Adm says

RENME FAALYET4

AMA

ARATIRMA

43

UYGULAMA FAALYET A+B+B-A- eklindeki ardk kumanda zincirinin PLC program yaplacaktr.A ve B

silindirleri ift etkili , valfler ise 5/2 tek bobin uyarl, yay geri dnl ynlendirme valfleridir.stenen almay salayan PLC programn, hafzal sralayc (set-reset) yntemiyle yapnz.














Ak emasnn, silindirlerin ne zaman ve hangi alglayclar tarafndan uyarlarak, durumlarn belirlediini unutmaynz.








UYGULAMA FAALYET

44





Malzeme Listesi

Malzemenin ad Adedi Malzemenin zellikleri 1 PLC cihaz 1 S7 200 2 Silindir 2 ift etkili 3 5/2 tek bobinli valf 2 Yay geri dnl 4 Temassz alglayc 4 ndktif 5 Start butonu 1 Ani temasl 6 AC g kayna 1 AC 220 V 7 DC g kayna 1 DC 24 V, 1A 8 Kompresr 1 Uygun kapasitede 9 Balant kablolar - Deiik uzunlukta


Y1

35 35

2

B A

Y2

b0a0 a1

1

4 4 2

0.1

1.1 2.1

1.0 2.0

1

b1


45

a0 a1 b0 b1

K1 K3 K2 K4

+24 V

0 V



1 2 3 4 5:1 a1

b1

b0

A+ B+ B- A-

A=1.0

B=2.0

a0


46

2M.0 .1 .2 .3 .4 .5 .6 .7

.0 .1 .2 .3 .4 .5 PE

GRLER IKILAR PLC

R Mp

Start


Y1 Y2

a0 a1 b0 b1

L+ 1M

L1 N

24V.DC


GRLER IKILAR


St. I0.0 Start (balatma) butonu Y1 Q0.0 Y1 valf bobini

a0 I0.1 A silindiri geri son konum alglayc Y2 Q0.1 Y2 valf bobini





47

Sistemin PLC program, ladder (kontak) ve STL (deyim, komut) yntemiyle aadaki gibi yaplr:

NETWORK 1: A+ hareketinin gerekletirilmesi

LD I0.0 A I0.1

AN M 0.4 S M 0.1, 1

I0.0 M 0.4I0.1 M 0.1

S1

NETWORK 2: B+ hareketinin gerekletirilmesi

LD M0.1

A I0.2 S M0.2, 1

M0.1 I0.2 M0.2

S1

NETWORK 3: B- hareketinin gerekletirilmesi

LD M 0.2

A I0.4 S M 0.3, 1

M0.2 I0.4 M0.3

S1

NETWORK 4: A- hareketinin gerekletirilmesi

LD M 0.3 A I0.3

S M 0.4, 1 R M 0.4, 4

M 0.3 I0.3 M 0.4

S1

M 0.1

R4

Dikkat edilirse yardmc rleler ayr ayr reset edilmemitir.4.admda R komutunun altna yazlan 4 rakam ile M0.1den M0.4e kadar olan btn yardmc rleler, ayn anda reset edilmitir. Bu pratik zm, S7-200 PLC cihazlar iin geerlidir.Dier marka PLC cihazlarnda ayr ayr resetleme yaplmaldr.

NETWORK 5: A+ A- hareketinin gerekletirilmesi

LD M 0.1 A N M 0.4 = Q 0.0

M 0.1 M 0.4 Q 0.0

48

NETWORK 6: B+ B- hareketinin gerekletirilmesi

LD M 0.2 A N M 0.3 = Q 0.1

M 0.2 M 0.3 Q 0.1


49

UYGULAMA FAALYET A+B+A-C+B-C- eklindeki ardk kumanda zincirinin PLC program yaplacaktr.A

ve B silindirleri ift etkili , valfler ise 5/2 tek bobin uyarl, yay geri dnl ynlendirme valfleridir.stenen almay salayan PLC programn, hafzal sralayc(set-reset) yntemiyle yapnz.

















Program yaznz. PLC Programlama Teknikleri modl kitabndaki ilgili blme baknz. Sistem elemanlarnn balant emalarn

inceleyiniz. Kataloglara veya eleman zerindeki

ekil ve yazlara baknz.




Enerji kontroln yaptktan sonra, Elektropnomatik devre elemanlarnn balant ularn, PLC cihaz giri-k terminallerinin uygun blmlerine balaynz. Sistem besleme gerilimini

UYGULAMA FAALYET

50

ilgili yerlere dikkatli olarak balaynz.



Malzeme Listesi Malzemenin ad Adedi Malzemenin zellikleri

1 PLC cihaz 1 S7 200 2 Silindir 3 ift etkili 3 5/2 tek bobinli valf 3 Yay geri dnl 4 Temassz alglayc 6 Kapasitif 5 Start butonu 1 Ani temasl 6 AC g kayna 1 AC 220 V 7 DC g kayna 1 DC 24 V, 1A 8 Kompresr 1 Uygun kapasitede 9 Balant kablolar - Deiik uzunlukta


Y1

3535 35

2

B A C

Y2 Y3

b0 b1 c0a0 a1

11

4 4 2 2 4

0.1

1.1 2.1

1.0 2.0

3.1

3.0

1

c1


51

a0 a1 b0 b1 c0 c1

K1 K3 K2 K4 K5 K6

+24 V

0 V



52

1 2 3 4 5

A=1.0

B=2.0

a1 a0

b1 b0

c1

c0

6 7:1

C=3.0

A+ C+ B- C-A-B+


2M.0 .1 .2 .3 .4 .5 .6 .7

.0 .1 .2 .3 .4 .5 PE

GRLER IKILAR PLC

R Mp

Start

Kapasitif Temassz Alglayclar

a0 a1 b0 b1

L+ 1M

L1 N

24V.DC Y1 Y2 Y3

c0 c1


53

GRLER IKILAR




a1 I0.2 A silindiri ileri son konum alglayc Y3 Q0.2 Y3 valf bobini




c1 I0.6 C silindiri ileri son konumalglayc


Sistemin PLC program Ladder (kontak) ve STL (deyim, komut) yntemiyle,

aadaki gibi yaplr: NETWORK 1: A+ hareketinin gerekletirilmesi

LD I0.0 A I0.5 AN M0.6

S M0.1, 1

I0.0 I0.5 M0.1M0.6

S1

NETWORK 2: B+ hareketinin gerekletirilmesi

LD M0.1 A I0.2

S M0.2, 1

M0.1 I0.2 M0.2

S1

NETWORK 3: A- hareketinin gerekletirilmesi

54

LD M0.2 A I0.4

S M0.3, 1

M0.2 I0.4 M0.3

S1

NETWORK 4: C+ hareketinin gerekletirilmesi

LD M 0.3 A I0.1

S M 0.4, 1

M 0.3 I0.1 M 0.4

S1

NETWORK 5: B- hareketinin gerekletirilmesi

LD M0.4 A I0.6

S M0.5, 1

M0.4 I0.6 M0.5

S1

NETWORK 6: C- hareketinin gerekletirilmesi

LD M 0.5 A I0.3

S M 0.6, 1 R M 0.1, 6

M 0.5 I0.3 M 0.6

S1

M 0.1

R6

NETWORK 7: A+ A- hareketinin gerekletirilmesi

LD M0.1 AN M0.3 = Q0.0

M 0.1 M 0.3 Q0.0

NETWORK 8: B+ B- hareketinin gerekletirilmesi

LD M0.2 AN M0.5 = Q0.1

M0.2 M0.5 Q0.1

NETWORK 8: C+ C- hareketinin gerekletirilmesi

LD M0.4 AN M0.6 = Q0.2

M0.4 M0.6 Q0.2

55


56

LME VE DEERLENDRME

OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)

Aadaki sorular, doru veya yanl (D/Y) olarak deerlendiriniz.

1-(........) Hafzal sralayc ynteminde, yardmc rle says adm saysna eittir. 2-(........) Hafzal sralayc yntemi sadece sinyal akmasnn olmad devrelerde

kullanlr.

3-(........) Simlasyon, devreye enerji vermeden devreyi kontrol etmemize yarar. 4-(........) Balang sinyalinin hafzaya alnd yntem, hafzal sralayc yntemidir. 5-(........) S7200 PLC cihaznda giri adresi I0.0,k adresi Q0.0 eklindedir.

LME VE DEERLENDRME

57


Modl ile kazandnz yeterlii, aadaki ltlere gre deerlendiriniz. Tabloda listelenen davranlar gzlemlediyseniz EVET, gzlemlemediyseniz HAYIR


DEERLENDRME LTLER Evet Hayr 1 Elemanlarn seimini doru yapabildiniz mi? 2 Program editrde hatasz yazabildiniz mi? 3 Program aktarmn yapabildiniz mi? 4 Simlasyonu gerekletirebildiniz mi? 5 Giri-k elemanlarn hatasz balayabildiniz mi?

6 gvenlii kurallarna ve alma disiplinine uydunuz mu? 7 Verilen srede almay gerekletirebildiniz mi?

DEERLENDRME




58

RENMEME FAALYET5 Teknolojik emas verilen bir Elektropnomatik sisteme, istenen almay yaptran

PLC programn yazabileceksiniz. Sistemin almasn salayan devre elemanlar ile PLC balantlarn hatasz yapabileceksiniz.

Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: Teknolojik emalarn iziminde dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir?

Aratrnz.

PLC kontroll Elektropnomatik sistemle alan bir makinenin almasn gzlemleyerek teknolojik emasn iziniz.

Uygulamada en ok kullanlan yntemi aratrnz. Nedenlerinin raporunu hazrlaynz.

Otomasyon sistemlerinin kullanld iletmelere giderek gzlemler yapnz. lgili kiilerden bilgi alnz. Gzlem ve edindiiniz bilgileri arkadalarnzla paylanz.

5. PLC PROGRAMINI YAZMAK

UYGULAMA FAALYET Eit apta iki delik bir i paras zerine az bir mesafe ile delinecektir. A silindiri,

magazinde bulunan paray delme alanna dayama hareketini, B silindiri delme motorunun yukar ve aa hareketlerini yapmaktadr. C silindirinin grevi ise i parasn ikinci delik merkezine kadar itme hareketidir. Sistemin almas u ekildedir:

Start butonuna basldnda, A silindiri magazinde bulunan i parasn delme alanna

dayayacak, A silindirinin ileri son konuma ulamas ile B silindiri ileri karak i parasn delecektir. Delme, B silindirinin ileri son konuma ulamas ile bitecek ve B silindiri geri gelecektir. C silindiri ileri karak, i parasn ikinci delik merkezine kadar itecektir. Bundan sonra B silindiri tekrar ikinci bir delik delmeli ve geri gelmelidir. B silindirinin geri gelmesi ile nce C silindiri, ardndan A silindiri geri gelmelidir. Silindirlerin ileri ve geri hzlar yava olmaldr.

RENME FAALYET5

AMA

ARATIRMA

59

ekil 5.1: Sistemin teknolojik emas



tespit ediniz.







Sisteme ait teknolojik emay iyi analiz ederek, alma artlarn belirleyiniz.


Sistemin pnomatik emasn iziniz. Elektropnomatik Sistemler modl kitabndan yararlanabilirsiniz.



Ladder program iziniz. PLC Programlama Teknikleri modl kitabndaki ilgili blme baknz.

Liste program yaznz. PLC Programlama Teknikleri modl kitabndaki ilgili blme baknz.



60







61

Malzeme Listesi

Malzemenin ad Adedi Malzemenin zellikleri 1 PLC cihaz 1 S7 200 2 Silindir 3 ift etkili 3 5/2 ift bobinli valf 3 Yay geri dnl 4 Ak kontrol valfi 6 Ayarlanabilir 5 Temassz alglayc 6 Manyetik(reed kontak) 6 Start butonu 1 Ani temasl 7 AC g kayna 1 AC 220 V 8 DC g kayna 1 DC 24V, 1A 9 Kompresr 1 Uygun kapasitede 10 Balant kablolar - Deiik uzunlukta


Y1

3535 35

2

B A C

Y2 Y3

b0a0 a1

11

4 4 2 2 4

0.1

1.1 2.1

1.0 2.0

3.1

3.0

1

b1 c0 c1

1.01 1.02 2.01 2.02 3.01 3.02


1 2 3 4 5

A=1.0

B=2.0

a1 a0

b1

b0

c1 c0

6 7

C=3.0

A+ C+ B+ B-B-B+

b1

b0

8 9:1

C- A- ekil 5.3: Sistem ak ( yol-adm ) diyagram

62

Sistemdeki gruplandrma; I.Grup II.Grup III.Grup IV.Grup A+B+ / B-C+ / B+ / B-C-A- eklinde

olur. Grup says 4 olduundan yardmc (ayrc) rle says da 4tr. alma iin gerekli kaskad zm plan ise;

A+ B+

a1 b1

B- C+

b0 c1

B+

b1

B- C- A-

b0 c0 a0

Start M0.4

a0

Y1 Y3 Y4 Y5 Y3 Y4 Y6 Y2

M0.3M0.2M0.1 M0.4 eklindedir.

M0.1 = A+B+ alma grubuna kumanda eder. M0.2 = B-C+ alma grubuna kumanda eder. M0.3 = B+ hareketine kumanda eder. M0.4 = B-C-A- alma grubuna kumanda eder.

zm planndan da grld gibi 4 alma grubu vardr.Bir grup almasndan,

dier bir gruba ait almaya geii salayan temassz alglayclar,zm plannda kaln ve alt izili olarak yazlmtr.Bunlar ilgili grubun almasn sona erdiren ve bir sonraki grubu altran sinyal verici elemanlardr.

Sistemin balang art iin ,start butonu uyarlm,bir nceki (B-C-A-)adm sinyali


63

2M.0 .1 .2 .3 .4 .5 .6 .7

.0 .1 .2 .3 .4 .5 PE

GRLER IKILAR PLC

R Mp

Start


a0 a1 b0 b1

L+ 1M

L1 N

24V.DC Y1 Y2 Y3

Set c0 c1


GRLER IKILAR




a1 I0.2 A silindiri ileri son konum alglayc Y3 Q0.2 Y3 valf bobini




c1 I0.6 C silindiri ileri son konumalglayc



Sistemin PLC program, ladder (kontak) ve STL (deyim, komut) yntemiyle aadaki

gibi yaplr:

64

NETWORK 1: Birinci grup ayrc yardmc rlenin SET, bir nceki grubun RESET edilmesi.

L D M 0 .4

A I 0 .0 A I 0 .1

S M 0 .1 , 1 R M 0 .4 , 1

M 0 .4 I 0 .0 M 0 .1I 0 .1

M 0 .4

S1

R1


L D M 0 .1

A I 0 .4 S M 0 .2 , 1 R M 0 .1 , 1

M 0 .1 I 0 .4 M 0 .2

M 0 .1

S1

R1

NETWORK 3: nc grubun SET, ikinci grubun RESET edilmesi

L D M 0.2

A I0 .6 S M 0.3, 1 R M 0.2, 1

M 0.2 I0.6 M 0.3

M 0.2

S1

R1

NETWORK 4: Drdnc grubun SET, nc grubun RESET edilmesi

L D M 0 .3

A I 0 .4 O I 0 .7

S M 0 .4 , 1 R M 0 .3 , 1

M 0 .3 I 0 .4 M 0 .4

M 0 .3

S1

R1

I 0 .7

NETWORK 5: Birinci grup iindeki A+B+ hareketlerinin gerekletirilmesi

65

L D M 0 .1

S Q 0 .0 , 1 A I 0 .2

S Q 0 .1 , 1

M 0 .1 Q 0 .0

Q 0 .1

S1

S1

I 0 .2

NETWORK 6: kinci grup iindeki B-C+ hareketlerinin gerekletirilmesi

L D M 0 .2

R Q 0 .1 , 1 A I 0 .3

S Q 0 .2 , 1

M 0 .2 Q 0 .1

Q 0 .2

R1

S1

I 0 .3

NETWORK 7: nc grup iindeki B+ hareketinin gerekletirilmesi

LD M 0.3 S Q0.1, 1

M 0.3 Q0.1

S1

NETWORK 8: Drdnc grup iindeki B-C-A- hareketlerinin gerekletirilmesi(B-)

LD M 0.4 R Q0.1, 1

M 0.4 Q0.1

R1

NETWORK 9: Drdnc grup iindeki B-C-A- hareketlerinin gerekletirilmesi(C-)

L D M 0.4 A I0.3

R Q 0.2, 1

M 0.4 Q 0.2

R1

I0.3

NETWORK 10: Drdnc grup iindeki B-C-A- hareketlerinin gerekletirilmesi(A-)

LD M 0.4 A I0.5

R Q0.0, 1

M 0.4 Q0.0

R1

I0.5


66

UYGULAMA FAALYET

ekil 5.5: Sistemin teknolojik emas

Bir sepet ierisine konulan i paralar, temizleme svsnn iine 3 defa batrlacaktr.

Sistemin almas u ekildedir: Start butonuna basldnda, sepet sv ierisine 3 defa batrlp karlacak, ilem

bittiinde silindir geri son konuma gelip duracaktr. Acil bir durumda silindirin geri son konuma gelip durmas iin stop butonu kullanlacaktr. Yeni bir evrimi balatmak iin, silindirin geri konuma gelerek daha nceki ilemi tamamlamas gerekir.

Silindirin sadece ileri hareket hz yava olacaktr.

67



tespit ediniz.







Sisteme ait teknolojik emay iyi analiz ederek, alma artlarn belirleyiniz.


Sistemin pnomatik emasn iziniz. Elektropnomatik Sistemler modl kitabndan yararlanabilirsiniz.



Ladder program iziniz. PLC Programlama Teknikleri modl kitabndaki ilgili blme baknz.

Liste program yaznz. PLC Programlama Teknikleri modl kitabndaki ilgili blme baknz.






Enerji kontroln yaptktan sonra Elektropnomatik devre elemanlarnn balant ularn, PLC cihaz giri k terminallerinin uygun blmlerine balaynz. Sistem besleme gerilimini, ilgili yerlere dikkatli olarak balaynz.



68

Malzeme Listesi

Malzemenin ad Adedi Malzemenin zellikleri 1 PLC cihaz 1 S7 200 2 Silindir 1 ift etkili 3 5/2 ift bobinli valf 1 Hafzal impuls 4 Ak kontrol valfi 1 Ayarlanabilir 5 Temassz alglayc 2 Manyetik(reed kontak) 6 Start butonu 2 Ani temasl 7 AC g kayna 1 AC 220 V 8 DC g kayna 1 DC 24 V, 1A 9 Kompresr 1 Uygun kapasitede

10 Balant kablolar - Deiik uzunlukta


Y 1 Y 2

a 0 a 1

135

2 4

1 .0

1 .1

0 .1

1 .0 1

A



69

+ 2 4 V

0 V

S tar t S to p K 1

C

a0

K 2 K 3 K 4

a1

K 1 K 2

K 3 K 4 K 2

Y 1 Y 2

+ 2 4 V

0 V

4 S ay c

3

4

13

14

41

4 2

3 1 3

14

2 3

24

13

14

13

14

1 3

1 4

1 2 3 4 5 6

7 8 9

K 1


2M.0 .1 .2 .3 .4 .5 .6 .7

.0 .1 .2 .3 .4 .5 PE

GRLER IKILAR PLC

R Mp

Start


a0 a1

L+ 1M

L1 N

24V.DC Y1 Y2

Stop


70

GRLER IKILAR





Sto I0.3 Stop (durdurma) butonu


Sistemin PLC program, ladder (kontak) ve STL (deyim, komut) yntemiyle aadaki

gibi yaplr:

NETWORK 1

LD I0.0

O M 0.0 AN M 0.1

AN C0 = M 0.0

I0.0 M 0.1 M 0.0C 0

M 0.0

NETWORK 2

LD I0.3 = Q0.0

I0.3 M0.1

NETWORK 3

LD I0.2 A M0.0 AN M0.3 = Q0.0

I0.2 M0.0 Q0.0M0.3

71

NETWORK 4

LD I0.2

= M0.2

I0.2 M0.2

NETWORK 5

LD M 0.2 0 M 0.1 = Q0.1

M 0.2 Q0.1

M 0.1

NETWORK 6

LD M0.2 LD M0.1

CTU C0, +3

M0.2

M0.3

C0

CU

R PV +3

CTU

NETWORK 7

LD I0.0

= M0.3

I0.0 M0.3


72

PERFORMANS TEST (YETERLK LME)



DEERLENDRME LTLER Evet Hayr 1 Elemanlarn seimini doru yapabildiniz mi? 2 Sisteme ait teknolojik emay iyi analiz edebildiniz mi? 3 Program editrde hatasz yazabildiniz mi? 4 Program aktarmn yapabildiniz mi?

5 Simlasyonu gerekletirebildiniz mi? 6 Giri-k elemanlarn hatasz balayabildiniz mi? 7 gvenlii kurallarna ve alma disiplinine uydunuz mu? 8 Verilen srede almay gerekletirebildiniz mi?

Yaplan deerlendirme sonunda, HAYIR eklindeki cevaplarnz bir daha gzden

geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz uygulamalar tekrar ediniz. Modl tamamladnz, tebrik ederiz. retmeniniz, size eitli lme aralar

uygulayacaktr. retmeninizle iletiime geiniz.

LME VE DEERLENDRME

73

MODL DEERLENDRME Aada teknolojik emas verilen sistemin kurulmas ve PLC programnn

yaplmasn, ilem basamaklarn takip ederek ve nerileri dikkate alarak yapnz.

a0

b0 c1

b1

a11 2 3 4 5 6 7:1

c0

A=1.0

B=2.0

C=3.0

A+ B+ B- A- C+ C-"

Sistemin teknolojik emas Sistem ak ( yol-adm ) diyagram Paralarn etiketlenmesi ii iin:

A silindiri, magazindeki paray alp mekanik durdurucuya kadar itecek ve

sktracaktr.

B silindiri etiketi basacak,

C silindiri ise paray sepete atacaktr.

Magazinde para olmamas durumunda sistem almamaldr.

Acil durdurmaya baslrsa tm silindirler, balang konumlarna

dneceklerdir.

Silindirler ift etkili, ynlendirme valfleri ise 5/2 tek bobinli, yay geri

dnldr.

Silindirlerin ileri ve geri hzlar yava olacaktr.

MODL DEERLENDRME

74


Sistemin pnomatik devre emasn iziniz. Silindir ve valf eitleri ile silindir hzlarn dikkate alnz.

Kaskad yntemine gre gruplandrmay yapnz.

Bir grup ierisinde ayn silindirin iki hareketinin olmamasna dikkat ediniz.

alma iin gerekli kaskad zm plann kartnz.

alma gruplar ve temassz alglayclarn ilevlerini analiz ediniz.

Sistemin balang (set-reset) artlarn belirleyiniz.

Srekli evrim iin tm artlarn salanm olmas gerekir.

Giri ve k elemanlarnn PLCde balandklar adres tablosunu oluturunuz.

Adres tablolarnn doruluu, giri ve k elemanlarnn balantlarn hatasz yapmanz salayacaktr.

PLC programn yapnz. Komut ve sembollerde hata yapmaynz.

Program, PLC cihazna ykleyiniz. PLC zerindeki konum anahtarn (switch) TERM konumuna almay unutmaynz.

Simlasyon yaparak programnz test ediniz.

Simlasyonun sizi, yaralanma ve maddi hasardan koruyacan unutmaynz.

PLC giri ve k nitelerini balayarak sistemi altrnz.

Sistemde enerji olmadndan emin olunuz. Devre elemanlarn ilgili yerlere dikkatli ve hatasz baladktan sonra sitemi altrnz.

75

DERECELENDRME LE

Modln Ad

PLC LE ELEKTROPNOMATK SSTEMLERN KONTROL

rencinin Ad Soyad Snf Nu

AIKLAMA: Aada listelenen davranlarn her birini, rencide gzleyemedi iseniz (0), zayf nitelikte gzlemlediyseniz (1), orta dzeyde gzlemlediyseniz (2), iyi nitelikte gzlemlediyseniz (3), ok iyi seviyede gzlemlediyseniz (4) nulu kutucua iareti koyunuz.

Deer Dzeyi LEM BASAMAKLARI

0 1 2 3 4

1.Yaplacak ie uygun devre elemanlarn temin etmek

a. Giri k saylarna gre PLC cihazn semek b. Sistem iin gerekli Elektropnomatik elemanlar semek 2. stenen almay yaptran PLC programn yazmak

a. PLC programlama yazlmn kullanmak b. PC ve PLC arasndaki iletiimi yapmak

c. PLC programn PLC cihazna aktarmak d.Programlama tekniklerinin tamamn kullanmak e.Simlasyonu gerekletirerek,parametre kontroln yapmak

3. Devre elamanlarnn balantsn yapmak

a. PLC cihazndaki giri,k ve besleme balantlarn yapmak b. Elektropnomatik devre elemanlarnn balantlarn yapmak

4. Balant kontrol ve dzen

a. Kontrolleri, tekniine uygun yapmak b. Gerekli uzunlukta kablo kullanmak c. Devre balantsnn genel tertip ve dzeni 5. gvenlii a. Gerekli kontrolleri yaparak devreye enerji vermek b. almay tamamladktan sonra enerjiyi keserek balanty skmek

6. Sre

a. Devreyi, retmen tarafndan verilen srede kurmak ve altrmak 7.Tavr ve davran a. alma sresince gerekli tutum ve davranlar sergilemek

PUAN TOPLAMI

76

CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET-1 CEVAP ANAHTARI

1 Y 2 D 3 D 4 D 5 B 6 C


1 D 2 Y 3 Y 4 D 5 Y


1 D 2 Y 3 D 4 Y 5 D


1 D 2 Y 3 D 4 D 5 D

CEVAP ANAHTARLARI

77

NERLEN KAYNAKLAR

Elektropnomatik Devre Elemanlar Kataloglar.

eitli Marka ve Model PLC Cihaz Kataloglar.

Elektropnomatik Devre Elemanlar ve PLC Cihazlar Satan veya reten

Firmalarn nternet Siteleri.

Elektropnomatik Sistemler Modl Kitab

PLC Programlama Teknikleri Modl Kitab

NERLEN KAYNAKLAR

78

KAYNAKA

KARTAL Faruk, Elektropnomatik ve Otomasyon Sistemleri, Manisa 1999.

STN Behet, leri Kumanda Teknikleri-2, Bursa 2001.

Semens Simatic, PLC S7-200 retim Kitab, stanbul 2000.

Festo Didactic, Elektropnomatik Temel Seviye retim Kitab, stanbul

1993.

Uygulamal Elektropnomatik Sistemler, Hizmet i Eitim Notlar, Bursa

1997.

Uygulamal Otomasyon Sistemleri, Hizmet i Eitim Notlar, Ankara 1999.

Otomasyon Sistemlerinde Sensrler ve Uygulamalar, Hizmet i Eitim

Notlar, stanbul 2005.

ZEREN Macit, PLC ve Elektropnomatik Ders Notlar, Bursa 2004.

KAYNAKA

Documents

PLC ile Elektropnomatik Sistemlerin Kontrolu BO - Electrickonelsis.com.tr/pdf/PLC_ile_ELEKTROPNAMATiK_SiSTEMLERiN_KONT… · ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME.....5 ÖĞRENME FAALİYETİ–2