POJMOVI USTAVNOG PRAVA

8/16/2019 POJMOVI USTAVNOG PRAVA

http://slidepdf.com/reader/full/pojmovi-ustavnog-prava 1/5

-Pod državom se podrazumijeva zajednica ljudi nastanjena na jednoj teritoriji savrovnom vlašću. Elementi pojma države su: stanovništvo, teritorija i vlast.Preciznije rečeno država je organizacija koja se zasniva na potčinjavanju narodana određenoj teritoriji i njenoj vrovnoj vlasti. !arod i teritorija su personalni i

materijalni elementi države dok se državna vlast smatra idealnim ili pravnimelementom. " odnosu na sve druge o#like organizovanog društva speci$ičnoo#ilježje države je njena vlast, a vlast je tzv. imperium tj. odnos zapovijedanja ukome jedan ili više su#ekata naređuje a više nji se pokoravaju.%ržavna vlast ima tri o#ilježja: nezavisnost, neprekidnost i nedjeljivost. %ržavnavlast je nezavisna a to znači da je originerna tj. izvorna. %rugim riječima zarazliku od drugi vlasti koje se izvode iz države jedino država crpi snagu ivažnost &svoje vlasti' ( isključivo iz se#e same. )edino je njena vlast izvorna. *ztoga proizilazi njeno pravo da određuje svoje kompetencije tj. da određuje&nadležnost nadležnosti'. %rugo o#ilježje je neprekidnost tj. da vlast stalno traje

#ez o#zira što se njeni nosioci smjenjuju. +last je nedjeljiva u $enomenološkomsmislu što znači da postoji jedna vlast čak i kada se vrši posredstvom višeorgana. %akle samo se razlikuju pojedine $unkcije te vlasti.

Suvjerenost vlasti znači da država ima monopol vlasti odnosno monopol nadstanovništvom određene državne teritorije. na tu vlast ima a da nije podređenanekoj drugoj vlasti. Elementi suvjerenosti su: spoljni, unutrašnji i sintetički.poljni element podrazumijeva nezavisnost državne vlasti u odnosu sa drugimdržavama. "nutrašnji element o#uata supermatiju državne vlasti u odnosu nasve druge vlasti i institucije na njenoj teritoriji. intetički elemenat proizilazi iz

ova dva i znači da državna vlast može potpisivati pravne norme po svomnaođenju #ez ikakvog spoljašnjeg i unutrašnjeg ograničenja. %ržava sama

propisuje svoj pravni poredak. .)ovanović kaže: %a je to vlast koja spolja nezavisi ni od koje vlasti a unutar je viša od svake druge vlasti.

Pod suvjerenitetom se podrazumijeva pitanje kome vlast pripada u jednoj državi pa se tako saglasno teorijama suvjereniteta razlikuju: teokratska teorija,legitimistička teorija, teorija nacionalne suvjerenosti i teorija narodne tj.građanske suvjerenosti. %akle vlast pripada ili narodu odnosno građanima ilinaciji ili potiče od oga. Po legeitimističkoj teoriji ili teoriji društvenog ugovora

vlast počiva na pristanku naroda. Pristarice narodne suvjerenosti inspirišu seidejama /usoa i 0anta a nacionalne suvjerenosti 1oka i 2onteskia.



-Demokratija je o#lik političkog uređenja jedne zemlje u kome vlast pripadavećini građana odnosno većini naroda. %emokratija ima dva elementa: političkuvolju naroda kao nosioca vlasti i njeno ostvarenje vezivanjem državneorganizacije za narod koje o#ez#jeđuje da se ta volja izvršava. Prvi element je

unutrašnji tj. suštinski a drugi je spoljni. Prvi element je suštinski važniji jer akote volje nema onda ni državna organizacija ne može da je sprovodi. !aprotivako volja naroda postoji onda je državna organizacija može ostvariti makar i ne

postojao taj spoljni element demokratije tj. i kada ne #i postojale te $ormalneveze između države i naroda. Pun pojam $ormalne demokratije dakledemokratije koja postoji kada je ostvaren njen spoljni element tj. $ormalnielement, #ez o#zira da li je ostvaren njen unutrašnji element, postoji onda kada

postoje o#lici pomoću koji se o#ez#jeđuje s jedne strane stvaranje volje a sadruge njeno ostvarivanje pomoću državne organzacije. 3a sredstva sudemokratska prava i slo#ode ili demokratski instrumenti. va prava i slo#odečine državno-pravni element demokratije dok je volja naroda njen društvenielement. Povezivanje države sa narodom ima dva o#lika: neposredno i posredno.

!eposredno kada se narod sam izjašnjava i donosi odluke vršeći državnu vlast, a posredno kada to radi preko svoji predstvanika. Autokratija je politički režim suprotan demokratiji. 0ao što ime kaže to jesamovlada, vlada manjine, prije svega ne-narodna vlada. na ima različiteo#like. !ajprije postoji $ormalna autokratija kao sistem kome nema $ormalnedemokratije. +last pripada ovoreno i jasno onima koji je vrše ili samo manjini. druge strane može $ormalno postojati demokratija a da ne$ormalno postoji

autokratija tj. da u njoj stvarno vlada manjina. /o#ovlasnička i $eudalna državasu stvarne i $ormalne autokratije dok #uržoatska kao i druge savremene državemogu #iti $ormalno demokratije a u suštini autokratije jer u njima vladaju ilimanjina ili pojedinci.

Diktatura je pose#an o#lik autokratije koji se javio u rimskoj državi ali i usavremenim državama. " rimskoj državi to je režim u kome se pose#nimzakonom državna vlast povjeravala privremeno jednom licu poslije čega sevraćala redovnim nosiocima. 3o se radilo na zakonit način i imalo redovni

pravni osnov. %ok su rimljani tako postupali 4rci su popularne državnike

privremeno sklanjali na ostrvo da ne #i svojom popularnošću i autoritetomugrozili demokratiju. 3aj instrumen je poznat u političkoj teoriji kao &ostrakon'5glinena ta#lica koji su oni nosili o vlatu dok #i #ili u tom egzilu: da ne ugrozedemokratiju6. " savremenim državama diktatura je jedan režim u komeapsolutna vlast pripada jednoj ičnosti ili jednoj grupi 5oligarija ili plutokratija6.#ično se ta vlast uspostavlja državnim udarom ili po#unom i najčešće uzoslanjanje na vojsku i policiju. 7emlje ovakvi diktatura su zemlje 1atinske8merike koje se o#ično kako kažu pojedini teoretičari samo zakite ustavom. "teoriji se pored ovi nazadni smatra da postoje napredne diktature takođe posle

vojni udara gdje se tzv. &truli režimi ili društva oporavljaju' 53urska, Egipat idr6.



Monarhija je o#lik vladavine u kome se poglavar države ne #ira već dolazinasleđivanjem. 7a monara se o#ično kaže da uživa privilegije koje nijesu unjegovoj vlasti koju vrši kao državni poglavar nego su vezane za njegovu ličnostkoja se stavlja u izvjesnom smislu iznad zakona i prava uopšte. 7a razliku od

monarije rapu#lika se razlikuje po tome što se še$ države odnosno predsjednik repu#like #ira iz reda građana i nema ovakve privilegije. !o u danjašnjemznačenju monarija gu#i ovakav izvorni smisao jer su monarsi uglavnom usavremenim državama Evrope naročito deronizirani tj. oni samo $ormalno

predstvaljaju monariju a stvarnu svlast vrši vlada ili neko drugo izvršno tijelo.2onar ima samo reprezentativnu odnosno predstavljačku $unkciju i mnogomanju vlast od predsjednika epu#like ali zadržava one lične privilegije.2onarija može #iti apsolutna odnosno neograničena i ograničena #ilo putemustava ili parlamenta.

-Interregnum ima dva značenja. " jednom zančenju ono predstavlja stanjedruštva prije nastanka države. 3ako se može reći da se prvo#itna zajednicanalazila u interregnumu u jednom preddržavnom stanju u kome nijesu $ormiranidržavni organi vlasti. %rugo značenje interregnuma je savremenije i znači tzv.međuvlašće tj. stanje države u kome nova vlast nije preuzela sve $unkcije starevlasti ( nije se osamostalila. *nterregnum može #iti ustavni ili državni. "stavni

je kada se nova vlast nije konstituisala ustavom odosno nije ozakonila se#e adržavni kada ta novouspostavljena vlast i država još nisu međunarodno priznati.2ože se reći da je primjer za ovakav interregnum od 9;< godine kada su

komunisti osvojili vlast i stvorili novu državu, ali tu vlast nisu ozakonili novimustavom ni međunarodnim priznanjem do 9;= godine. " tom periodu ovadržava nije međunarodno priznata nego je to urađeno nakon rata. %akle ovajkratak period ona je #ila u ustavom i državnom interregnumu.

Dvovlašće znači paralelno postojanje dvije vlasti odnosno dvije vlade kojeodvojeno $unkcionušu, ili ne priznajući jedna drugu ili da su u suko#u. *li

priznate od međunarodnog $aktora i jedna i druga. %ovlašće postoji recimo od%rugog 7asijedanja 8+!)-a kada je $ormirana vlada 5!0)6 od strane

partizanski jedinica tj. komunista u toku %rugog svjetskog rata i istovremeno

postojala uz tzv. iz#jegličku vladu u 1ondonu koja je #ila vlada #ivše 0raljevine)ugoslavije. vaj period i $ormalno ozakonjen sporazumom između 3ita kao

predstavnika !0)-a i %r.*vana >u#ašića kao predstavnika iz#jegličke vlade. Državni ili ustani provizirijum je sličan dvovlašću, a on u suštini znači prelaznostanje kada se iz starog ustava prelazi na novi ustav i na njegovo važenjeodnosno kada se država koja je promijenjena ili koja je prestala ili promijeniladržavni status sao#ražava tom državnom statusu i $ormira svoje organe saglasnonovom državnom statusu. Primjer ovog državnog provizorijuma je period od?@@@ godine tj. od donošenja eogradskog sporazuma o rede$inisanju odnosa

između r#ije i A4 do donošenja "stavne povelje državne zajednice A4,kojom je ta državna zajednica ustavno o#likovana tj. o$ormljeni njeni organi.



Anarhija je stanje #ezvlašća tj. stanje u kome ne postoji država ili državapostojiali se njeni organi i oduke ne poštuju i ne sprovode.

-%ržave se s o#zirom na to da li su sastavljene iz jedne države ili više nji

razlikuju na proste i složene. Prosta ili unitarna država je država koja ima punisuvjerenitet na svojoj teritoriji kako na unutrašnjem tako i na spoljašnjem planu,ili ne mora #iti priznata ali država sa spoljnim granicama i suvjerenitetom koja usvom sastavu nema dvije ili više država. na je tzv. integralna država za razlikuod složene države koja u svom sastavu ima dvije ili više država.

Složena ili savezna država zove se $ederacija koja je sastavljena kao složena izdvije ili više država članica koje se nazivaju $ederalnim jedinicama 5kantoni,repu#like, države i slično6. 7a razliku od $ederacije koja je savezna država dakle

pose#na država iznad država koje je sačinjavaju ili u ravni sa njima kao pose#nastruktura, kon$ederacija je zajednica nezavisni država, savez država, za razikuod $ederacije koja je savezna država. 0on$ederacija nije država već savez državakoje imaju punu suvjerenost na unutrašnjem planu i međunarodnim odnosima.0on$ederacija se stvara ugovorom i ima svoj ustav, teritoriju i sve što inače imadržava.Unija je državna zajednica 5tate union6 a konederacija je unija država 5"niono$ states6. "nija posjeduje međunarodni su#jektivitet a ne države. "nija može

#iti personalna, realna, mješovita i tome slično. Primjer za uniju je +elikaritanija, "nija između pojedini gradova u !jemačkoj, savremena unija ( %ržavna unija r#ija i Arna 4ora koja je postojala od ?@@B do ?@@= godine.

-ederalizam! autonomija! lokalna samouprava su pojmovi koji se odnose naveze između države i njeni djelova odnosno na odnose između zajednica, dok su "enraliza"ija i de"entraliza"ija pojmovi koji se odnose na odnos izmeđuorgana džave odnoso između viši i niži državni organa. 8utonomija može

#iti kulturna, jezička ili najčešće teritorijalna koja podrazumijeva određenusamostalnost pojedini djelova države u odnosu na druge djelove odnosnodržavu u cjelini. Aenralizacija i decentralizacija znače veći stepen samostalnostiniži državni organa ili lokalni organa u odnosu na više organe. %rugim

riječima decentralizacija znači prenošenje ovlašćenja tj. nadležnosti sa višiorgana na niže organe pa se može govoriti o većem ili manjem stepenudecentralizacije u jednoj zemlji ako niži organi imaju više prenijeti olašćenjaod strane viši organa.

-#ijerarhija propisa znači poredak tj. mjesto pravnog propisa u pravnom poretku na ljestvici koje zavisi od pravne snage tog propisa. Pravna snaga dakleodređuje mjesto u ijerariji pravni propisa, tako da što je on veće pravnesnage propis ima više mjesto odnosno on je viši akt u odnosu na onaj koji je

ispod njega.



u#ordinacija je nadređenost jednog oragan drugom organu. 3ako uskupštinskom sistemu najviši organ je skupština pa je ona dakle viši organ uodnosu na sve ostale organe vlasti. u#ordinacija dakle podrazumijevanadređenost tj. podređenost jednog organa drugom organu. Po pravilu viši organ

donosi i više propise tj. sa većom pravnom snagom. 8 iz ijerarije propisa proizilazi suprematija tj. svojstvo da je jedan propis viši u odnosu na drugi propis jer ima višu pravnu snagu i primat u pravnom poretku i u primjeni uodnosu na niži. " zadnje vrijeme govori se i o suprematiji 5nadmoći i pravu

prvenstva6 jednog poretka u odnosu na drugi npr. o suprematiji međunarodnog uodnosu na unutrašnji pravni poredak.8#rogacija propisa znači prestanak ili promjenu propisa od strane nekog organakoja važi snagom odluke tog organa. %erogacija propisa znači ukidanje propisaodnosno prestanak njiovog važenja od strane drugog višeg propisa. 3ri praviladerogacije su: 0asniji zakon ukida pretodni zakon, specijalni ili pose#ni zakonukida opšti zakon u istoj materiji u kojoj je donijet specijalni, viši propis ukidaniži propis ( 1eC posterior derogat legi priori, leC specialis derogat legi generali,leC superior derogat legi in$eriori.upsidijernost znači drugorazrednost tj. kada nešto nastupa naknadno pokorišćenju nečeg što je primarno. 3ako se kaže da se građani mogu o#raćatiudu u traz#uru na načelu supsidijernosti tj. kada iscrpe sva pravna sredstva

pred domaćim sudovima.

-Devolu"ija nadležnosti znači preuzimanje nadležnosti. na o#ično postoji u

odnosima između nižeg i višeg tužioca, kada viši preuzima poslove iznadležnosti nižeg odnoso krivično gonjenje. $volu"ija nadležnosti je ustupanje i

praktikuje se kod državnog tužioca, kada on ustupa krivično gonjenje iz svojenadležnosti nižem tužiocu.

Delega"ija nadležnosti znači prenošenje nadležnosti sa jednog organa na drugiili je to prenošenje određeni poslova u okviru postojeći nadležnosti. #ičnoviši organ delegira svoje nadležnosti i njiovo vršenje nižima ali postoji io#rnuti smjer delegacije nadležnosti. Supstitu"ija nadležnosti znači kada jedanorgan vrši svoju nadležnost a drugi o#ično viši organ preuzima već započetu

nadležnost.

Documents

POJMOVI USTAVNOG PRAVA