Polodowcowa rzeźba terenu

Autorzy:1)Weronika Chałatkiewicz

2)Kuba Oniszk3)Kasia Petru

Spis treści

1) Zasięg zlodowaceń na terenie Polski

2) Moreny

3) Jeziora polodowcowe

4) Pradolina

5) Sandr

6) Oz

7) Kem

8) Głazy Narzutowe

Zasięg zlodowaceń na terenie Polski

• niebieski – Zlodowacenie Południowopolskie

• pomarańczowy – Zlodowacenie Środkowopolskie

• biały – Zlodowacenie Północnopolskie

Moreny• Wszelki materiał skalny transportowany lub osadzony

przez lodowiec lub lądolód.• Pochodzi głównie z niszczenia podłoża przez lądolód.• Moreny dzielimy m. in. na:

– czołową – wzgórze powstające wzdłuż czoła lądolodu, w czasie jego wycofywania (np. Brodnica Dolna na Kaszubach, Wzgórza Trzebnickie)

– denną – materiał skalny, który po stopieniu lodowca występuje w postaci lekko falistych równin (np. rozległe tereny w Wielkopolsce, Mazowszu i Polesiu)

• Powstała wskutek akumulacyjnej działalności lądolodu.

Morena czołowa

Morena denna

Jeziora polodowcowe

• Rodzaj jeziora powstałego w zagłębieniu terenu utworzonym wskutek działalności lodowca lub lądolodu.

• Jeziora polodowcowe dzielimy na:– morenowe – duża powierzchnia, płytkie, łagodne brzegi (np.

Śniardwy, Mamry, Niegocin)– rynnowe – długie, wąskie, kręte, głębokie, strome brzegi

(np. Miedwie, Wigry, Jeziorak, Gopło, Nidzkie, Hańcza)– wytopiskowe (oczka polodowcowe) – małe, owalne,

łagodne brzegi, często występują w grupach po kilka jezior (np. Kotlinowy Stawek, Sasek Mały; w większości są jednak na tyle małe, że nie posiadają nazwy)

Jezioro morenowe

Jezioro rynnowe

Jezioro wytopiskowe

Pradolina

• Szerokie obniżenie terenu o płaskim dnie.• Powstaje na przedpolu lądolodu.• Dawna dolina rzeczna.• Płynąca w niej rzeka miała bieg równoległy do czoła

lądolodu.• Ich dna są przeważnie dość płaskie, a zbocza strome.• Powstała wskutek erozyjnej działalności wód

płynących.• Polską pradoliną jest Pradolina Toruńsko –

Eberswaldzka lub np. Kaszubska.

Sandr• Jest to rozległy, bardzo płaski stożek • Zbudowany ze żwirów i piasków osadzonych i wypłukanych

przez wody pochodzące z topniejącego lądolodu.• Powstaje podczas cofania się lodowca, na bezpośrednim

przedpolu czoła lądolodu.• Powierzchnię sandru przecinają też niekiedy doliny rzek,

będące częściowo dziełem cieków, płynących niegdyś od czoła topniejącego lodowca.

• Na sandr działały erozyjne czynniki wód roztopowych.• W Polsce rozległe pola sandrowe spotkać można koło

Borów Dolnośląskich, Tucholskich czy Bełchatowa.

Oz

• Wydłużony pagórek o wysokości najczęściej kilkunastu metrów i długości nawet kilkudziesięciu kilometrów.

• Powstał z piasku i żwiru niesionego przez wody płynące pod lądolodem.

• Jest ułożony prostopadle do moreny czołowej.• Ozy powstawały dzięki akumulacyjnej działalności

wód roztopowych.• Najdłuższym ozem w naszym kraju jest oz Bukowsko-

Mosiński.

Kem

• Niewielki pagórek w kształcie stożka o płaskim wierzchołku.

• Zbudowany jest z piasku, żwiru i mułu.• Powstał w miejscach gdzie w szczelinach lądolodu

gromadził się materiał skalny.• Jest przeciwną formą ukształtowania terenu od ozu.• Przy powstawaniu kemów brały udział akumulacyjne

czynniki wód płynących.• Przykładem występowania kemów w Polsce są tzw.

Kemy Rymańskie w tym wzniesienia: Dębowa Góra, Łysica, Raciborskie Góry.

Głazy narzutowe

• Fragment skały litej, przyniesiony przez lądolód• Inaczej zwane eratykami.• Są materiałem skalnym o dużej wytrzymałości i

odporności na działanie czynników klimatycznych• Zazwyczaj zbudowane są z granitów, gnejsów, kwarcytów.• Powstały dzięki akumulacyjnej działalności lądolodu• Niektóre głazy narzutowe przyniesione przez lodowiec do

Polski ze Skandynawii mają status pomników przyrody nieożywionej.

• Największy polski eratyk to Trygław.

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Pradolina• http://pl.wikipedia.org/wiki/Jezioro_polodowcowe• http://pl.wikipedia.org/wiki/Jezioro_morenowe• http://pl.wikipedia.org/wiki/Jezioro_rynnowe• http://pl.wikipedia.org/wiki/Morena• http://pl.wikipedia.org/wiki/Morena_czo%C5%82owa• http://pl.wikipedia.org/wiki/Morena_denna• http://pl.wikipedia.org/wiki/Ozy• http://pl.wikipedia.org/wiki/Sandr• http://pl.wikipedia.org/wiki/G%C5%82az_narzutowy• http://pl.wikipedia.org/wiki/Jezioro_wytopiskowe

Koniec