Zarządzanie wartością

Metody pomiaru wartości kapitału intelektualnego

K. Mazur, prof. UZ

Wzrost znaczenia zasobów niematerialnych

Aktywów

niematerialnych

Aktywów

materialnych

19821 19921 20002

Procent wartości rynkowej w odniesieniu do…

1. Brookings Institute

2. Baruch Lev analysis of S&P500 companies

Adapted from a slide by The Balanced Scorecard Collaborative, Inc © 2000

38%

62%

62%85%

38%15%

2

K. Mazur, prof. UZ

0 5 10 15 20 25 30 35

Other

Auto

Chemicals

Construction

Engergy

Engineering

Food and drink

Financial services

Media

Pharmaceuticals

Retail

Services

Technology

Transportation

Utility

Wartość rynkowa jako wielokrotność wartości księgowej

eCFO, Wiley 2001, s. 95 3

K. Mazur, prof. UZ

Czym jest kapitał intelektualny/zasoby niematerialneAutorzy Definicja Stosowana nazwa

Edvisson,

Malone,1997

Aktywa niematerialne i te, które nie mają postaci fizycznej,

ale stanowią wartość dla przedsiębiorstwa

Kapitał

intelektualny

Stewart, 1998 Materiał intelektualny - wiedza, informacja, własność

intelektualna, doświadczenie - które mogą być wykorzystane

do tworzenia wartości

Bontis i wsp.

1999

Łatwe do zebrania zasoby niematerialne i ich przepływy

Sveiby 1997 Aktywa, które należą do trzech kategorii: wzmacniających

strukturę zewnętrzną, strukturę wewnętrzną i kompetencje

Aktywa

niematerialne

Gu, Lev 2001 Aktywa niematerialne posiadają główne nośniki: badania

i rozwój, reklamę, technologie informatyczne oraz praktykę

zarządzania zasobami ludzkimi

Bontis,

Dragonetti,

Jacobsen, Roos

1999

Każdy czynnik (niematerialny i trudny do imitacji), który

uczestniczy w procesie tworzenia wartości w organizacji

Zasoby

niematerialne

Lev 2001 Aktywa niematerialne, które stanowią podstawę

do oczekiwania przyszłych korzyści i nie posiadają fizycznej

ani finansowej postaci

„Niematerialności”

(Intangibles)

4

K. Mazur, prof. UZ

Schemat wartości rynkowej według Skandii

Pomiar kapitału intelektualnego – w1

WARTOŚĆ RYNKOWA

Kapitał finansowy Kapitał intelektualny

Kapitał ludzki Kapitał strukturalny

Kapitał związany z klientami Kapitał oragnizacyjny

Kapitał innowacyjny Kapitał procesów

Własność intelektualna Aktywa niematerialne

5

K. Mazur, prof. UZZ wycenąBez wyceny

IC-

Index

™

Skandi

a

Naviga

tor™ Intangi

ble

Assets

Monitor

Balanc

ed

Score

Card

VAIC™

The

Value

Explor

er™

Calculate

d

Intangible

Value

HRCA

Tobin’s

q

EVA™

IAMV

™

Intellec

tual

Asset

Valuati

on

Inclusive

Valuatio

n

Methodo

logy

Techno

logy

Broker

Identyfikacja

komponentów

Poziom

organizacji

Market

-to-

book

Value

Knowled

ge

Capital

Earnings

Modele pomiaru kapitału intelektualnego – K. E. Sveiby

Citation

-

weighte

d

Patents

Legenda

Bezpośredni

Kapitał

intelektualny

Metody

kapitalizacji

rynkowej

Metody

zwrotu

z aktywów

Metody

Score Card

AFTF

™

TVC™

Human

Capital

Intelligen

ce

Value

Chain

Score

Board™

6

Założenia metod wyceny

• określają wartość monetarną kapitału intelektualnego

Metody wyceny kapitału intelektualnego

• MV/BV

• q-Tobina

• Metoda CIV

• Metoda KCE

• Metoda VAIC

• EVA

MV/BV

• MV/BV = wartość rynkowa/wartość księgowa• wartość rynkowa: iloczyn ceny akcji i liczby wyemitowanych akcji

• wartość księgowa = aktywa-kapitały obce= kapitał własny

• lub wartość księgowa kapitału akcyjnego

• kapitał obcy: zobowiązania długo i krótkoterminowe+ fundusze specjalne (można uwzględnić rezerwy lub nie, my nie uwzględniamy)

• wartość powyżej 1 oznacza, że istnieje kapitał intelektualny

Uwaga!!!

Wykonujemy obliczenia dla 1 roku!!!!!!!!!!!

q-Tobina

• q-Tobina=wartość rynkowa/koszt odtworzenia aktywów materialnych

• opracowany przez Tobina, laureata Nobla w 1981

• prosty i zrozumiały

• powszechnie stosowany

q-Tobina – metodyka według Chunga i Pruitta

q-Tobina=(MVCS+BVPS+BVLTD+BVINV+BVCL-BVCA)/BVTA

MVCS – wartość rynkowa akcji zwykłych

BVPS – wartość księgowa akcji uprzywilejowanych

BVLTD – wartość księgowa zobowiązań długoterminowych

BVINV – wartość księgowa zapasów

BVCL –wartość księgowa zobowiązań krótkoterminowych

BVCA-wartość księgowa aktywów obrotowych

BVTA-wartość księgowa wszystkich aktywów

Uwaga!!!

Wykonujemy obliczenia dla 1 roku!!!!!!!!!!!

Metoda CIV (Calculated Intangible Value)Etapy:

1. Obliczenie średniego zysku przed opodatkowaniem z ostatnich trzech lub pięciu lat (my przyjmujemy z trzech lat)

2. Obliczanie średniej wartość aktywów materialnych z ostatnich trzech lub pięciu lat (my przyjmujemy z trzech lat)

3. Dzielimy średni zysk z etapu 1 przez średnią z aktywów materialnych z etapu 2. Otrzymujemy ROA

4. Obliczamy średnie ROA dla sektora z ostatnich trzech lub pięciu lat (my przyjmujemy z trzech lat)

5. Odejmowanie od średnich zysków przed opodatkowaniem (etap 1) iloczynu średniego ROA dla sektora (etap 4) i średniej wartości aktywów materialnych firmy (nadwyżka)

6. Obliczanie średniej stopy podatkowej z ostatnich trzech lat, mnożenie przez nadwyżkę z etapu 5 a wynik zostaje odjęty od kwoty nadwyżki. Jest to tzw. Premia intelektualna

7. Szacowanie bieżącej wartości premii, dzieląc premię intelektualną przez odpowiednią stopę dyskontową (my przyjmujemy oprocentowanie obligacji skarbowych). Obliczona kwota to wartość aktywów niematerialnych nieujętych w bilansie

KCE

• Metoda oparta na ekonomicznej koncepcji funkcji produkcji

• Wynik ekonomiczny=

=α x aktywa materialne

+β x aktywa finansowe

+δ x aktywa niematerialne

Co to są aktywa materialne?

• wg W. Gabrusewicza:

rzeczowe składniki majątku trwałego (środki trwałe i inne rzeczowe składniki np. inwestycje w nieruchomości)

zapasy

Co to są aktywa finansowe?

• wg W. Gabrusewicza:

należności (długo i krótkoterminowe)

środki pieniężne

inne aktywa finansowe

KCE - Etap 1

• Szacowanie rocznych znormalizowanych zysków przedsiębiorstwa

• Zyski znormalizowane – zyski z trzech lub pięciu poprzednich lat (my przyjmujemyz trzech) oraz prognozę na następne 3 lata

• Zysk znormalizowany = zysk netto + wartość wyniku zdarzeń nadzwyczajnych

• Proszę nie sugerować się przykłademz książki!!!!

KCE - Etap 2

• Szacowanie α, β

• My przyjmujemy α=7%, β=4,5% na podstawie zaleceń B. Leva

• Na tej podstawie szacujemy zysk przypadający na aktywa materialne i zysk przypadający na aktywa finansowe

KCE - Etap 3

• Szacowanie zysku z kapitału wiedzy

• Od znormalizowanego zysku obliczonego na pierwszym etapie odejmujemy zysk z aktywów materialnych i zysk z aktywów finansowych

• Obliczony efekt = zysk z wykorzystania wiedzy w przedsiębiorstwie

KCE - Etap 4

• Obliczanie wartości kapitału wiedzy

• Zysk z kapitału wiedzy obliczony na etapie trzecim dzielimy przez stopę zwrotu z kapitału wiedzy

• B. Lev obliczył ją dla trzech sektorów: farmaceutycznego, biotechnologii i komputerowego jako 10,5%

VAICTM

• Opracowany przez A. Pulica

• Założenia:

– Metoda ta ma oszacować wartość kapitału intelektualnego także dla przedsiębiorstw, które nie są notowane na giełdzie

– Umożliwia analizę procesu tworzenia wartości przez kapitał ludzki

VAICTM - Etap 1

• Obliczenie wartości dodanej VA jako różnicy między wynikami (OUT-przychody ze sprzedaży wszystkich wyrobów i usług) i nakładami przedsiębiorstwa (IN –wszystkie wydatki z wyjątkiem wydatków na kapitał ludzki)*

* Bez wynagrodzeń i ubezpieczeń

VAICTM - Etap 2

• Obliczanie efektywności tradycyjnego kapitału finansowego

• O wartości dodanej decydują trzy elementy:– CE- capital employed, kapitał własny przedsiębiorstwa

(Aktywa-Zobowiązania)

– Kapitał ludzki

– Kapitał strukturalny

• Obliczanie efektywności wykorzystania kapitału własnego (value added capital coefficient-VACA)

• VACA = VA/CE

VAICTM - Etap 3

• Obliczanie efektywności wykorzystania kapitału ludzkiego

• VAHU-human capital coefficient

• HC – human capital - wartość wszystkich wydatków na pracowników*

• VAHU = VA/HC

*rachunek wyników, wariant porównawczy B V i B VI

VAICTM - Etap 4

• Obliczanie efektywności wykorzystania kapitału strukturalnego (STVA)

• STVA= SC/VA• Wynika to z założenia, że kapitał strukturalny jest

różnicą pomiędzy kapitałem intelektualnym a kapitałem ludzkim,

• gdzie:• SC=VA-HC• wynika to z założenia, że jeśli udział kapitału

ludzkiego w tworzeniu wartości dodanej rośnie, to udział kapitału strukturalnego maleje

VAICTM - Etap 5

• Sumowanie wskaźników

• VAIC = VACA + VAHU + STVA

Metoda EVA

• Ekonomiczna wartość dodana

• Różnica pomiędzy zwrotem z kapitału a średnim ważonym kosztem kapitału