EXCURSIEPUNT: LEIEBOORDEN

“Verlaging Leieboorden”De omgeving van de Broeltorens is potentieel één van de mooiste plekken van de Kortrijkse binnenstad. Deze plek is de symboolplek en het visitekaartje van Kortrijk. De plek is ook strategisch gelegen tussen het economische stadshart van Kortrijk en het Buda-eiland met de nieuwe Leieboorden. De potenties worden echter niet waar gemaakt door de huidige inrichting. Voor een interessante beleving van het water is de afstand tussen de straat en het water te groot (nu gemiddeld 3,50m). Bovendien staat de omgeving vol geparkeerde wagens.

In 2005 werd een globaal concept voor de heraanleg van de kades van de Oude Leie-arm uitgewerkt door de Franse landschapsarchitect Michel Desvigne in samenwerking met de studiebureaus JPLX en Arcadis. Het belangrijkste uitgangspunt bij de herinrichting is het verbeteren van het contact met het water. Daarom wordt voorgesteld om de kaaimuren te verlagen (cfr. Graslei in Gent) en het niveau van het plein geleidelijk te laten dalen tot een halve meter boven het water. Dit is mogelijk geworden door de verbredingswerken aan de Leie, waardoor het overstromingsgevaar in de binnenstad is geweken. Door dit aan weerszijden te doen, ontstaat eenzelfde soort ervaring als aan het Koning Albertpark. Daar is het één groot park, waar de Leie doorheen vloeit. Hier aan de Broeltorens, wordt het één plein, waartussen de Leie stroomt. Op die manier ontstaat aan de Broeltorens een zeer aangename en kwaliteitsvolle verblijfsruimte, waar plaats is om te wandelen en te zitten.

Samenwerking NV Waterwegen en Zeekanaal

De kosten van de verlaging worden 50/50 gedeeld tussen de stad en NV Waterwegen en Zeekanaal. De kosten van de heraanleg van de aanpalende straten (Guido Gezellestraat en Konventstraat) worden volledig op kosten van de stad heraangelegd.

Fases en timing

De werken zelf zullen in 3 fases opgedeeld worden: fase 1 en 2 omvatten de heraanleg van Konventstraat en Guido Gezellestraat. Deze 2 fases zullen gelijktijdig aanvatten. Pas wanneer deze 2 fases volledig rond zijn, start fase 3: de eigenlijke verlaging van Broel- en Verzetskaai.

De timing ziet er als volgt uit:

Het ontwerp zelf

De verlaging van de kaaien gebeurt door trappenpartijen, zoals te zien is op de simulatiebeelden. Doorheen deze trappen loopt een hellend vlak zodat het plein toegankelijk is voor rolstoelgebruikers, buggy's,... Er is geen niveauverschil tussen straat, stoep en plein. Op de hoogste delen, naast de straat, is ruimte voorzien voor terrassen.Qua meubilair worden de gebruikelijke zaken voorzien: fietsenstallingen, zitbanken, vuilbakken, en een ondergrondse glascontainer. Het huidige beeld op het kunstenaarspleintje wordt verplaatst en ingewerkt op een keerwand. Er komt ook een handpomp als water-speelelement voor de kinderen.Er zullen bomen op het plein aanwezig blijven, maar wel minder dan in de huidige situatie. Er wordt nog onderzocht in hoeverre bestaande bomen herplant kunnen worden.

Verkeerscirculatie

Voor de start van de werken zal de rijrichting in de Onze-Lieve-Vrouwestraat gedraaid worden. Ook na de werken zal deze rijrichting behouden blijven. Op het plein zal nog steeds plaatselijk verkeer mogelijk zijn, alsook laden en lossen kan ten allen tijde. Parkeren zal er niet meer mogelijk zijn.De rijrichtingen na de aanleg van het plein zijn te zien op onderstaande afbeelding:

“Leiewerken”De Leiewerken is de naam voor het infrastructuurproject dat de verbreding en uitdieping van de rivier de Leie, alsook de (her)aanleg van de kaaien, de afbraak van oude bruggen en bouw van zeven nieuwe bruggen omvat in de Belgische stad Kortrijk.

OPZET EN SITUERINGDe werken voor de verbreding en uitdieping van de Leie, of de Leiewerken, vormen een der grootste infrastructurele ingrepen ooit in het Kortrijkse stadsweefsel.

Het project, dat uitgevoerd wordt door de directe Waterwegen en Zeekanalen van de Vlaamse Overheid, moet zorgen voor de rechttrekking, uitdieping en verbreding van de Leie, waardoor de verbinding tussen de haven van Antwerpen en het bekken van Parijs toegankelijk wordt voor containerschepen en schepen tot 1350 ton. Op die manier kaderen ze binnen de werken voor een vlotte Seine-Schelde verbinding, wat de autosnelwegen verder moet ontlasten van vrachtvervoer.

De werken aan de Leiedoortocht door Kortrijk laat grote sporen na op noordelijke Leie-arm, deze ten noorden van het Buda-eiland. Om de Leie bevaarbaar te maken voor schepen tot 1350 ton, dienen zeven nieuwe bruggen gebouwd worden op zeven meter vrije hoogte boven het normale peil van de river, wat ongeveer zestig meter meer oprit vraagt aan weerszijden van elke brug en dus de stadskern raakt. Op die manier leiden de grootschalige werken uiteindelijk tot zeven verhoogde bruggen, met elk een bijzonder en uiteenlopend karakter. Dat levert een volledig nieuw stadssilhouet langsheen de rivier op.

Tijdens de onderhandelingen met het Vlaamse Gewest eiste het stadsbestuur enerzijds het herstel van de stadsstructuur na de werken terwijl anderzijds ook de kans werd gegrepen om een directere band tussen de stad en het water te creëren. De grootstedelijke schaal die door deze verbreding in de binnenstad werd ingebracht vroeg resoluut om een ambitieuze aanpak: langs de verbrede Leie werd dan ook gekozen voor een brede wandel- en fietsboulevard met veel groen, zitruime en ruime dimensies. Dit moet toelaten om midden in de binnenstad een aangename opeenvolging van eigentijdse bruggen te verwezenlijken, die door aangepaste verlichting ook 's avonds het stadsbeeld zullen animeren.

De Leiewerken gaan ook gepaard met de aanleg van drie nieuwe parken (tip van Buda, Budabeach en een park ter hoogte van de Ronde van Vlaanderenbrug) en de heraanleg van het Koning Albertpark.

De oude, meer zuidelijke, Leie-arm (aan de kant van de Broeltorens en het Onze-Lieve-Vrouwehospitaal) zal eveneens volledig heraangelegd worden, waarbij de oevers verlaagd zullen worden. Hierbij streeft men ernaar om de stadsbewoner weer voeling te geven met het water en tegelijk de oevers met elkaar in contact te brengen.

FASE 1De eerste fase van de werken voor de doortocht behelsden de verbreding van de Leie ter hoogte van het Koning Albertpark, de bouw van een nieuwe Groeningebrug en een nieuwe Dambrug en de heraanleg van de Diksmuidekaai. Bovendien werd in het Koning Albertpark, dat zich na de werken langs beide zijden van de Leie uitstrekte, de grootste skatebowl van de Benelux aangelegd.

Langsheen de IJzerkaai, de overzijde van de Diksmuidekaai, werd op de zone waar de Leie vroeger stroomde een stadspark aangelegd dat 's zomers kan omgevormd worden tot een stadsstrand. Dit park krijg dan ook de toepasselijke naam 'Budabeach' mee, verwijzend naar de wijk Buda waarop het zich bevindt.

Daarnaast omvatte deze eerste faste tevens de bouw van een gloednieuwe voetgangers- en fietserbrug, de Collegebrug tussen de Diksmuide- en IJzerkaai. Deze opvallende S-vormige stalen brug, die volledig wordt opgespannen tussen twee pijlers, werd door het stadsbestuur afgedwongen van het Vlaamse Gewest, als extra compensatie voor de hinder en overlast die de werken met zich meebrengen. Opmerkelijk is dat deze 207

meter lange voetgangers- en fietsbrug, een hangbrug naar een ontwerp van het befaamde ingenieursbureau Laurent Ney zal dubbel zoveel kosten als normaal: 4,5 miljoen euro. De geplande uitvoeringstermijn is 15 maanden; alleen al de levering van de speciale kabels vergt 6 maanden.

FASE 2De tweede fase betrof de verbreding aan het andere uiteinde van de rivier, naar Bissegem toe. Daar is een nieuwe brug gebouwd voor de Westelijke Stadsring, de Ronde van Vlaanderenbrug. Deze werken gingen van start op 19 april 2004 en werden beëindigd in 2006.

FASE 3A. Westelijke Stadsring (Burgemeester Lambrechtlaan)[bewerken]De derde fase omvat zowel de bouw van de nieuwe westelijke Stadsring, de zogenaamde Burgemeester Lambrechtlaan, die aangelegd werd ter verlichting van de overbelaste as Noordstraat-Beheerstraat alsook de verbreding van de rivier in het eigenlijke hart van de stad.

De aanleg van de Burgemeester Lambrechtlaan startte op 3 oktober 2005. De nieuwe laan kreeg twee rijstroken met aan weerszijden smalle 'ventwegen' voor het plaatselijk verkeer en vrijliggende fietspaden. Aan de kant van de wijk Overleie eindigt de nieuwe westelijke ring op een nieuwe rotonde op de Meensesteenweg tussen de Meensepoort en het Guldensporenstadion van KV Kortrijk. Aan het andere uiteinde loopt de laan naar het knooppunt Appel waar een kluifrotonde werd aangelegd.

Een nevenklus bij de nieuwe laan van de kleine stadsring was de bouw van een voetgangers- en fietserstunnel onder deze laan in het verlengde van de Burgemeester Nolfstraat. Alles wat met de Westelijke Ring heeft te maken, kost 11,9 miljoen euro. De opening van de volledige Westelijke Ring vond plaats in 2007.

B. De stadskaaien[bewerken]

De Diksmuidekaai (links) en de rechtgetrokken LeieHet andere deel van de derde fase is de bouw van de nieuwe kaaimuren tussen de Gerechtshofbrug en de Budabrug. Het plaatsen van nieuwe gas-, water-, elektriciteit-, telefoon- en computerleidingen gebeurde in december 2005 en januari 2006. Daarna werd begonnen met de bouw van de kaaimuren die in de plaats komen van de bakstenen kaaien van rond de Eerste Wereldoorlog. De Leie was er voor de werken 17,5 meter breed. Dit werd er na de werken 30,5 meter worden. Ook hier wordt voor dezelfde heraanleg gekozen zodat de Diksmuidekaai naadloos overloopd in de nieuwe promenades langsheen dit stuk van de Leie. De wandelboulevards bestaan hier uit een 8 meter breed wandel- en fietspad.

FASE 4

De vierde fase, die een kleine 2 jaar in beslag nam, betrof een grondige verbouwing van de noordelijke oever van het eiland Buda. Aan de tip, waar de oude en de nieuwe Leie uit elkaar gaan, kwam er door de rechttrekking heel wat grond bij. Aan de overkant van de Nijverheidskaai-Fabriekskaai verloor het hospitaal er echter een strook grond voor de verbreding. Ter hoogte van de tip werd een nieuw stadspark aangelegd dat afheld naar de Leie.

In diezelfde fase werd in 2009 de bestaande Gerechtshofbrug afgebroken. Deze wordt vervangen door een kunstwerk van het befaamde Luikse ingenieursbureau Greisch, een tuibrug hangend aan kabels die zijn vastgemaakt aan een grote pijler langs de zijde van de Beheerstraat. Deze nieuwe brug werd omgedoopt tot de Noordbrug. De opening is voorzien in 2010. Men ging hierbij uit van de veronderstelling dat het onderbreken van de verkeersstroom Noordstraat-Beheerstraat zal opgevangen worden dankzij de nieuwe Westelijke Ring.

FASE 5

Nog ingrijpender voor het stadscentrum is ten slotte de vijfde fase. De Budabrug, op de historisch oudste Noord-Zuidas doorheen de stad, wordt vervangen door een tafelbrug. Hierdoor komt er een einde aan de eeuwenlange vaste oeververbinding in de as Sint-Jansput, Overleiestraat, Budastraat, Leiestraat, Grote Markt, Doorniksestraat.

Stroomopwaarts is er nu nog de Reepbrug, de brug die de Fabriekskaai met de Reepkaai verbindt. Heel aanvankelijk was er een plan om daarvan de centrale verkeersader te maken ter vervanging van de vaste Budabrug. Toen men inzag dat er op die manier een veel te grote verkeerdruk zou gelegd worden op de rustige woonstraten van Overleie (Schinkelstraat, Recollettenstraat, enz.), wou men de brug volledig schrappen. Uiteindelijk werd er geopteerd om er een voetgangersbrug te bouwen, naar een ontwerp van de Nederlandse bouwmeester Swarts.

Nadien resten nog oeverwerken buiten het stadscentrum, stroomopwaarts voorbij de Ronde van Vlaanderenbrug, en stroomafwaarts voorbij het Koning Albertpark, ter hoogte van de Wikings. Deze werken vingen aan eind 2009.

‘RESIDENTIEEL COMPLEX LEIEBOORDEN’

Op de voormalige vestiging van een textielveredelingsbedrijf en het magazijn van een metaalbedrijf is sinds 1998 een stadsplein gecreëerd, waaromheen klassevolle residenties staan gegroepeerd. Uit respect voor de omgeving stuurde awg architecten aan op 'sobere eenheidsarchitectuur'. Bepleisterde gevels aan de Leieoever verwijzen naar de 19de-eeuwse herenhuizen. Aan de kant van het plein en het park wordt de passant overvallen door de felle oranjerode gloed van de bakstenen gevels, een typisch streekproduct van Kortrijk. Het achteruitliggende bouwblok biedt de Kleine Leiestraat ruimtelijkheid en creëert een plek voor een modern en strak landschapsontwerp, in contrast met de Engelse tuinen.