Prawo handlowe - images.wikia.comimages.wikia.com/wpia/pl/images/0/04/Prawo_handlowe.pdf · PRAWO HANDLOWE: zespół norm należących w zdecydowanej większości do prawa prywatnego,

0

Prawo handlowe Egzamin 2010/2011 – 176 pytań Opracowanie w oparciu o podręcznik pod red. prof. Ciszewskiego + podręcznik prof. Kruczalaka + wykłady dr Trzcińskiego

1

CZĘŚĆ I

ZAGADNIENIA OGÓLNE

pytania 1-13

(Pojęcie, zakres, źródła prawa handlowego)

2

1. Jak można definiować prawo handlowe w oparciu o jego

podstawowe cechy?

PRAWO HANDLOWE : zespół norm należących w zdecydowanej większości do prawa prywatnego,

regulujących USTRÓJ PRZEDSIĘBIORCÓW oraz STOSUNKI HANDLOWE istniejące między tymi

PRZEDSIĘBIORCAMI oraz między PRZEDSIĘBIORCAMI a INNYMI PODMIOTAMI, powstałe na tle

prowadzenia przez przedsiębiorcę DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ. Tzw. PRAWO CYWILNE

STOSUNKÓW GOSPODARCZYCH.

w systemie prawa zawiera się w prawie prywatnym [zasada JEDNOŚCI prawa cywilnego]

nie jest jego działem (jak np. prawo rzeczowe, zobowiązań czy spadkowe), ale WYODRĘBNIONĄ

ze względu na jego specyfikę DYSCYPLINĘ BADAWCZĄ i DYDATKTYCZNĄ

Jego wyróżnienie opiera się na 2 zasadniczych kryteriach:

podmiotowym: odnosi się do DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORCY

przedmiotowym: reguluje STOSUNKI HANDLOWE, stosunki w OBROCIE GOSPODARCZYM

(przynajmniej jedna ze stron musi być przedsiębiorcą; pojęcie stosunków handlowych tyczy się

również stosunków finansowych czy administracyjnych, ale tylko w zakresie, w którym dotyczą

działania tego przedsiębiorcy)

podstawową metodą regulacji UMOWA, czyli zgodne oświadczenie woli dwóch lub wielu stron

przedmiotem ochrony głównie pewność, bezpieczeństwo, szybkość i wolność OBROTU

GOSPODARCZEGO

DZIAŁY

część ogólna

prawo przedsiębiorców, w tym w szczególności prawo spółek handlowych

prawo czynności handlowych, głownie umów handlowych

prawo papierów wartościowych

prawo własności intelektualnej, w tym przemysłowej

KIDYBA: prawo handlowe to zespół norm regulujących organizację przedsiębiorców i dokonywanych między nimi czynności handlowych (prawo handlowe sensu stricto), natomiast uzupełnione przez wyspecjalizowane dyscypliny (prawo własności intelektualnej, prawo papierów wartościowych itp.) tworzy prawo handlowe sensu largo.

2. Jakie jest miejsce prawa handlowego w polskim systemie

prawnym?

Patrz pyt. 1

3. Pojęcie obrotu gospodarczego

OBRÓT GOSPODARCZY : wymiana dóbr i usług odbywająca się z reguły za pośrednictwem

pieniądza oraz towarzyszące tej wymianie i powstające w jej procesie stosunki prawne między jej

podmiotami.

Od OBROTU POWSZECHNEGO odróżnia się tym, że przynajmniej jednym z podmiotów jest

PRZEDSIĘBIORCA.

3

RODZAJE OBROTU GOSPODARCZEGO

A. OBRÓT DWUSTRONNIE GOSPODARCZY (PROFESJONALNY) : gdy obie strony stosunku prawnego

są przedsiębiorcami prowadzącymi działalność gospodarczą.

[W obowiązującym prawie tylko nieliczne przypadki, w których dla tego typu stosunków istnieje szczególna regulacja; np.: 563 § 2 k.c. dot. rękojmi za wady fizyczne sprzedanej rzeczy.]

B. OBRÓT JEDNOSTRONNIE GOSPODARCZY (MIESZANY) : gdy tylko jedna ze stron stosunku

prawnego jest przedsiębiorcą.

Szczególnym rodzajem obrotu mieszanego jest OBRÓT KOSUMENCKI, w którym obok przedsiębiorcy

występuje KONSUMENT, tj. osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej niezwiązanej

bezpośrednio z prowadzoną działalnością gospodarczą lub zawodową.

(Ergo a. osoba fizyczna, która w ogóle nie prowadzi dz.g. albo b. osoba fizyczna, która prowadzi dz.g., ale w

danej sytuacji nie występuje jako przedsiębiorca. Definicja z k.c. wyłącza z grona konsumentów osoby prawne i

jednostki organizacyjne.)

Ponadto ze względu na:

obszar działania można wyróżnić obrót (A) krajowy i (B) zagraniczny

skalę działania można wyróżnić obrót (A) drobny i (B) masowy

OBRÓT GOSPODARCZY a OBRÓT HANDLOWY

Obecnie jeden pies, używa się zamiennie, ale trzeba pamiętać, że semantycznie „handlowy” pojęciem węższym, niż „gospodarczy”. Jeśli zatem używamy „handlowy” jako synonimu, musimy pamiętać o jego szerszym rozumieniu, obejmującym wszelką działalność gospodarczą, a nie tylko czynności handlowe.

„Obrót handlowy” nawiązuje do tradycyjnego sformułowania z czasów Kodeksu handlowego, a jednocześnie nawiązuje to terminologii międzynarodowego obrotu gospodarczego.

4. Czym charakteryzuje się międzynarodowe prawo handlowe i czy

można je w jakiś sposób łączyć z międzynarodowym prawem

prywatnym?

MIĘDZYNARODOWE PRAWO HANDLOWE to zespół norm regulujących stosunki o charakterze

PRYWATNOPRAWNYM w MIĘDZYNARODOWEJ współpracy gospodarczej i naukowo-technicznej,

np.: konwencje Prawo wekslowe i Prawo czekowe, zwyczaje międzynarodowe itp. (tylko to, co dot.

stosunków cywilnoprawnych, handel zagraniczy).

(Międzynarodowe prawo gospodarcze to zespół norm regulujących stosunki gospodarcze, ale

wyodrębniony z prawa międzynarodowego publicznego.)

PRAWO PRYWATNE MIĘDZYNARODOWE to nie są normy prawa międzynarodowego, ale

KRAJOWEGO; mają charakter KOLIZYJNO-PRAWNY i traktują o tym, które prawo będzie stosowane

w stosunkach międzynarodowych o charakterze prywatnym (np. wg prawa jakiego kraju będzie

przeprowadzany rozwód, jeśli Polka i Grek ohajtali się w Szwecji)

4

5. Jakie są podstawowe źródła prawa handlowego?

Źródłami prawa handlowego są przede wszystkim:

A. KRAJOWE AKTY PRAWA STANOWIONEGO

B. AKTY PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO

a ponadto POZAUSTAWOWE źródła prawa takie jak

C. PRAWO UMOWNE [patrz pyt. 6]

D. PRAWO ZWYCZAJOWE [patrz pyt. 7]

E. ZWYCZAJE HANDLOWE [patrz pyt. 8 i 9]

F. ORZECZNICTWO

AD A. AKTY PRAWA KRAJOWEGO

1. Konstytucja RP

2. Kodeks Cywilny

Reguluje podstawowe zagadnienia dot. podmiotów uczestniczących w obrocie gospodarczym

(część ogólna k.c.), stanowi podstawę interpretacji czynności podejmowanych przez te

podmioty w obrocie (własność i inne prawa rzeczowe + część ogólna zobowiązań) oraz reguluje

całą rzeszę kontraktów handlowych (część szczegółowa zobowiązań).

3. Kodeks Spółek Handlowych

Reguluje tworzenie, organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie, łączenie, podział i

przekształcanie spółek handlowych.

W sprawach nieuregulowanych stosuje się k.c.; jeśli wymaga tego właściwość (natura) stosunku prawnego k.c. stosuje się odpowiednio.

4. ustawy szczególne dot. działalności gospodarczych, np.:

a. o swobodzie działalności gospodarczej

b. o Krajowym Rejestrze Sądowym

c. Prawo upadłościowe i naprawcze

d. Prawo spółdzielcze

e. Prawo własności przemysłowej

f. Prawo bankowe

g. Prawo wekslowe

h. Prawo czekowe

AD B. AKTY PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO

umowa międzynarodowa staje się częścią krajowego porządku prawnego, jeżeli została

ratyfikowana i odpowiednio ogłoszona

powinna być zgodna z Konstytucją RP

5

w razie kolizji umowy międzynarodowej z ustawą:

o pierwszeństwo umowy, gdy ratyfikacja wymagała zgody wyrażonej w ustawie [art. 91 Konst.]

o pierwszeństwo ustawy, gdy ratyfikacja nie wymagała takiej zgody [a contrario z art.91 Konst.]

o jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez RP umowy konstytuującej organizację

międzynarodową prawo przez nią stanowione jest stosowane w RP bezpośrednio i w razie

kolizji ma pierwszeństwo przed ustawą

przykładowe umowy, których RP jest stroną:

a. Konwencja Narodów Zjednoczonych o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów

(Konwencja wiedeńska z 1980r.)

b. Konwencja europejska o międzynarodowym arbitrażu handlowym (Genewa, 1961)

PRAWO HANDLOWE PO WEJŚCIU DO UE

Po wejściu do Unii Europejskiej Polskę obowiązują ogólne zasady dot. prawa europejskiego, w

szczególności:

1. tzw. PRAWO PIERWOTNE, wynikające z aktów założycielskich UE; ma bezpośrednią moc

obowiązującą wobec państw członkowskich Unii

2. tzw. PRAWO WTÓRNE, czyli wiążące akty prawne wydane lub przyjęte na podstawie prawa

pierwotnego, tj.:

a. ROZPORZĄDZENIA Rady Europejskiej (zasięg ogólny, stosowane w całości i bezpośrednio)

b. DYREKTYWY Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej i Komisji Europejskiej (wymagają

implementacji przez kraje członkowskie, wiążą co do rezultatu, pozostawiając swobodę w

zakresie formy i sposobów jego osiągnięcia)

c. DECYZJE Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej i Komisji Europejskiej (charakter

wiążący, ale tylko indywidualny – wiążą ino adresatów; leżą na pograniczy prawa w

znaczeniu przedmiotowym i decyzji administracyjnej).

Głównym źródłem unijnego prawa handlowego dyrektywy.

AD F. ORZECZNICTWO

Prawotwórczy charakter orzecznictwa polega na tym, że praktyka sądowa ma dużą (zdecydowanie

większą niż w przypadku „normalnych” przepisów prawnych) swobodę interpretacyjną w zakresie

terminów ogólnych, nieostrych, odsyłających np. do zasad współżycia społecznego, wytyczając w

ten sposób kierunek ich definiowania.

Źródłem prawa jest orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Sprecyzowane przez

niego zasady uzupełniają luki w prawie, co pozwala na właściwe stosowanie unormowań o zbyt

dużym stopniu ogólności. Szczególną rolę pełnią ORZECZENIA WSTĘPNE Trybunału, w których

interpretuje on normy prawa UE, mając bezpośredni wpływ na rozstrzyganie konkretnych spraw w

porządku krajowym.

6

6. Co obejmuje tzw. prawo umowne?

PRAWO UMOWNE (tzw. lex contractus) obejmuje tzw. OGÓLNE WARUNKI UMÓW, czyli prawnie

wiążące warunki umów/ wzorce umowne, których moc wynika albo z porozumienia stron, albo z

przepisów prawa (o charakterze bezwzględnie lub względnie obowiązującym).

Obecnie takie wzorce mogą być wydawane przez każdy podmiot prawa uczestniczący w obrocie

cywilnoprawnym (kiedyś zastrzeżone tylko dla podmiotów ustawowo wymienionych), co wynika ze

swobody kreowania stosunków umownych zagwarantowanej w k.c.

(Tworzą je sobie głównie duże korporacje i przedstawiają je kontrahentom tylko do klepnięcia.)

W tej grupie doniosłe znaczenie prawne mają ogólne warunki, wzory umów i regulaminy wydawane

na podstawie Kodeksu cywilnego lub przepisów szczególnych, np. tzw. standardowe ogólne warunki

ubezpieczeń (w oparciu o u. o działalności ubezpieczeniowej.)

Stają się dla stron wiążące w momencie, gdy powołają się na nie (warunki umówi, typowe klauzule

umowne) w umowie / zawrą ją wg konkretnego wzorca umownego.

Do prawa umownego część doktryny zalicza również tzw. umowne akty erekcyjne (dot. działania na

przyszłość), w gronie których znajdują się np. główne akty założycielskie spółek czy statuty.

W międzynarodowym obrocie gospodarczym takie ogólne warunki, wzorce umowne czy typowe

klauzule umowne są ustalane albo spisywane przez organizacje gospodarcze, vide Incoterms spisane

przez Międzynarodową Izbę Handlową (patrz pyt. 10-12).

7. Co to jest prawo zwyczajowe i w oparciu o jakie elementy należy

je definiować?

PRAWO ZWYCZAJOWE to zespół NIEPISANYCH NORM, które powstają wskutek (a) STOSOWANIA

TEGO SAMEGO SPOSOBU DZIAŁANIA w czasie na tyle długim (longa consuetudo), aby (b) w

POWSZECHNYM PRZEKONANIU stały się WIĄŻĄCE DLA WSZYSTKICH (opinio necesitatis).

wykształcenie się normy prawa zwyczajowego nie następuje przez wolę ustawodawcy. Jest to

norma UZNANIOWA

nie jest wymienione w konstytucyjnym katalogu źródeł, ale uznaje się je za samoistne źródło

prawa

szczególne znaczenie i zastosowanie ma w międzynarodowym obrocie gospodarczym, gdzie jest

normy są utrwalone i notyfikowane w różnych warunkach umów, typowych klauzulach

umownych, przewodnikach zawierania umów itp.; np. INCOTERMS (patrz pyt. 10-12)

Należy je definiować właśnie w oparciu o wspomniane 2 elementy, które są niezbędne do

wykształcenia się normy prawa zwyczajowego:

(A) obiektywny - LONGA CONSUETUDO: czyli pewna utrwalona, powtarzająca się w czasie praktyka jakiegoś zachowania; nie musi mieć charakteru absolutnie powszechnego, ale musi być stosowana na jakimś większym terytorium, a nie tylko lokalnie; do tego zasada tacitus consensus – milczącego porozumienia – kto nie zgłasza sprzeciwu, ten się zgadza

(B) subiektywny – OPINIO NECESITATIS: czyli przekonanie uczestników tej praktyki, że postępują zgodnie z pewnym porządkiem prawnym, że ta ich praktyka w istocie skutkuje wytworzeniem się nowego prawa

7

8. Czy zwyczaj jest źródłem prawa w znaczeniu przedmiotowym?

Sam zwyczaj NIE. Nie są formalnie źródłami prawa, nie stanowią norm prawnych, ale są

odzwierciedleniem KANONÓW ZACHOWAŃ uczestników obrotu (w przypadku prawa handlowego

będą to sposoby załatwiania interesów przez przedsiębiorców). Szerzej patrz pyt.9.

9. Kiedy zwyczaj uzyskuje doniosłość prawną i jakie może wówczas

pełnić funkcje?

Zwyczaj, sam w sobie nie mający charakteru normatywnego, uzyskuje walor / doniosłość prawną

wtedy, gdy USTAWODAWCA bądź STRONY UMOWY ODWOŁUJĄ SIĘ do „przyjętego zwyczaju”,

„ustalonego zwyczaju”, „zwyczaju miejscowego” itp..

pomimo uzyskania tego waloru nie są źródłem prawa – trzeba znaleźć PRZEPIS i na jego

podstawie rozwiązać sprawę

Jeśli zwyczaj uzyska ten walor prawny, może pełnić 2 ZASADNICZE FUNKCJE:

A. FUNKCJA WYJAŚNIAJĄCA (główna funkcja zwyczaju) : polega na ZASTĘPOWANIU lub

UZUPEŁNIANIU OŚWIADCZEŃ WOLI, w szczególności oświadczeń stron umów, które składają się na

treść tych umów;

np. art. 65 k.c. „§ 1. Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. „ B. FUNKCJA NORMUJĄCA (mniejsze znaczenie) : ustalony zwyczaj ODDZIAŁYWUJE WPROST na SKUTKI PRAWNE czynności prawnej.

np. art. 56 k.c. „Czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów.” Prawo stanowione może odnosić się do zwyczajów w TROJAKI SPOSÓB: 1. dokonywać CZĘŚCIOWEJ KODYFIKACJI zwyczajów i ich ogłaszania w AKCIE NORMATYWNYM

2. ODESŁAĆ BEZPOŚREDNIO do zwyczaju za pomocą sformułowań o charakterze RODZAJOWYM

(nie prowadzi to jednak do włączenia zwyczaju w skład danego systemu prawnego; zwyczaj jest regułą pozasystemową i sąd tak zawsze będzie szukał przepisu odsyłającego do zwyczaju i na jego podstawie wydawał rozstrzygnięcie)

3. ODESŁAĆ POŚREDNIO do zwyczaju za pomocą OKREŚLEŃ, których wypełnienie treścią WYMAGA sięgnięcia m.in. do ZWYCZAJU (ustawodawca posługuje się sformułowaniami niedookreślonymi, np. „należyta staranność” „w zależności od okoliczności” – jeśli w tej kwestii wykształciły się zwyczaje, to je stosujemy)

do utrwalonych zwyczajów bardzo często sięga się w obrocie międzynarodowym

są spisywane i kodyfikowane przez organizacje zawodowe przedsiębiorców (np. izby handlowe czy gospodarcze) >> taki ZAREJESTROWANY i OGŁOSZONY ZWYCZAJ nazywany jest UZANSEM

sam fakt ich skodyfikowania nie sprawia, że nabierają większej mocy wiążącej – zbiory te ułatwiają jedynie interpretację treści stosunku prawnego wiążącego strony

8

ogromną rolę w spisywaniu zwyczajów handlowych ma Międzynarodowa Izba Handlowa w Paryżu. Tworzy zbiory:

☼ INCOTERMS (patrz pyt. 10-12)

☼ COMBITERMS (uzupełnienie INCOTERMSu, zbiór 22 formuł terminów handlowych dla dostaw

towarów w kontenerach)

☼ JEDNOLITE ZWYCZAJE I PRAKTYKI DOT. AKREDYTYWY DOKUMENTOWEJ (posługują się nimi

banki w transakcjach rozliczeniowych)

☼ JEDNOLITE ZASADY DOT. INKASA (również używane przez banki na całym świecie)

☼ JEDNOLITE ZASADY DOT. GWARANCI BANKOWYCH (ustalają tryby, warunki, zasady udzielania

gwarancji bankowych na zlecenie jednej ze stron)

☼ JEDNOLITE ZASADY DOT. GWARANCJI PŁATNYCH NA ŻĄDANIE (modyfikacja punktu powyżej)

☼ KLAUZULE SIŁY WYŻSZEJ i KLAUZULE REBUS SIC STANTIBUS

☼ AMERYKAŃSKIE ZNOWELIZOWANE DEFINICJE W HANDLU ZAGRANICZNYM (stosowane w

transakcjach handlowych z USA)

10. Co to są Międzynarodowe reguły wykładni terminów

handlowych?

MIĘDZYNARODOWE REGUŁY WYKŁADNI TERMINÓW HANDLOWYCH (International Commercial

Terms) - INCOTERMS: to zbiór międzynarodowych reguł, określających WARUNKI SPRZEDAŻY dla

stron kontraktów międzynarodowych, które zdecydują się na powołanie reguł w tych kontraktach.

Reguły te określają konkretne obowiązki i uprawnienia SPRZEDAJĄCEGO oraz KUPUJĄCEGO w

zakresie (a) SPOSOBU dokonania dostawy towarów do określonego (b) MIEJSCA i poniesienia

związanych z tym (c) KOSZTÓW oraz (d) RYZYKA przypadkowej utraty / uszkodzenia towaru w

takcie transportu. Dzielą ich koszty i odpowiedzialność na całej trasie.

Zostały opublikowane przez Międzynarodową Izbę Handlową w Paryżu w 1936 roku i wielokrotnie je

nowelizowano. Obecnie obowiązującą wersją (od 1 stycznia 2011) jest Incoterms 2010 (11 reguł),

która zastąpiła Incoterms 2000 (13 reguł).

11. Jakie są cechy INCOTERMS?

obowiązują przy obrocie DOBRAMI MATERIALNYMI

ich stosowanie jest FAKULTATYWNE i musi być dokładanie wskazane W KONTRAKCIE, wraz z

podaniem wersji i reguły (czyli na podstawie której reguły strony się układają)

strony transakcji mogą wprowadzić do reguł określone uzupełnienia lub modyfikacje

odpowiadające ich potrzebom

obowiązują tylko EKSPORTERA (SPRZEDAJĄCEGO) i IMPORTERA (KUPUJĄCEGO) – z ich

stosowania wyłączone są osoby trzecie: spedytorzy, firmy transportowe itd.

wszelkie POSTANOWIENIA UMOWNE mają PIERWSZEŃSTWO PRZED INCOTERMS

9

•CFR

•CIF

•CPT

•CIP

•DAP

•DAT

•DDP

•FCA

•FAS

•FOB

•EXW

Grupa E Grupa F

Grupa C Grupa D

12. Scharakteryzuj reguły INCOTERMS.

Wersja INCOTERMS 2010 składa się z 11 reguł podzielonych na 4 grupy.

Zasadą jest, że im dalsza grupa (począwszy od E)

większe obowiązki sprzedającego, a mniejsze kupującego.

Do jakich rodzajów TRANSPORTU odnoszą się poszczególne reguły?

do WSZYSTKICH RODZAJÓW TRANSPORTU

EXW

FCA

CPT CIP

DAP DAT DDP

WYŁĄCZNIE do transportu WODNEGO (drogą MORSKĄ lub WODNĄ ŚRÓDLĄDOWĄ

FAS FOB

CFR CIF

Sprzedający udostępnia towar do dyspozycji kupującego we wskazanym punkcie wydania.

Sprzedający nie jest zobowiązany do zapewnienia odprawy celnej eksportowej, jak również nie

ponosi kosztów ani ryzyka załadunku towaru.

EXW Ex Works (... named place) – Od zakładu (... określone miejsce).

Dopuszczalna we wszystkich rodzajach transportu.

Termin ten przedstawia najmniejszą odpowiedzialność oraz zaangażowanie ze strony sprzedającego. Dostawa zostaje uznana za dokonaną w momencie postawienia towarów do dyspozycji kupującego w oznaczonym miejscu, bez zobligowania do dalszych czynności ze strony sprzedającego.

1. GRUPA E (Departure)

10

Zobowiązuje sprzedającego do dokonania odprawy celnej eksportowej. Sprzedający nie opłaca

zasadniczych kosztów transportu ani ubezpieczenia.

FCA Free Carrier (... named place) – Franco przewoźnik (... określone miejsce).

Sprzedający ponosi koszty transportu, załadunku oraz ubezpieczenia do momentu przekazania towarów pierwszemu przewoźnikowi, wskazanemu przez kupującego, w oznaczonym miejscu. Towar uważa się za dostarczony w momencie załadunku przez przewoźnika, w tym momencie następuje przeniesienie ryzyka uszkodzenia lub utraty towaru na kupującego.

FAS Free Alongside Ship (... named loading port) – Franco wzdłuż burty statku (... określony port

załadunku).

Odpowiedzialność za koszty transportu oraz ryzyko sprzedającego kończą się w momencie dostarczenia towarów do burty statku w oznaczonym porcie nadania, jednak bez załadunku towarów na statek. Od tego momentu wszelkie koszty oraz ryzyko związane z towarem zostaje przeniesione na kupującego. Termin może być używany wyłącznie w odniesieniu do transportu morskiego oraz wodnego śródlądowego.

FOB Free On Board (... named loading port) – Franco statek (... określony port załadunku).

Jak w przypadku FCA, jednak punktem przeniesienia kosztów i ryzyka za towar ze sprzedającego na kupującego jest moment przekroczenia burty statku przez towar, sprzedający ponosi też koszty załadunku. Termin może być używany wyłącznie w odniesieniu do transportu morskiego oraz wodnego śródlądowego.

Sprzedający zawiera umowę przewozu i ponosi jego koszty. Sprzedający jest również zobowiązany do dokonania odprawy celnej eksportowej. Ryzyko zostaje przeniesione na kupującego w momencie nadania towaru. Wszelkie dodatkowe, wynikłe po załadunku, koszty związane z transportem oraz innymi zdarzeniami obciążają kupującego.

CFR Cost and Freight (... named destination port) – Koszt i fracht (... określony port przeznaczenia).

Sprzedający nie ponosi kosztów ubezpieczenia towarów (od momentu załadunku na statek w porcie nadania), które leżą po stronie kupującego; dostawa zostaje uznana za zrealizowaną w momencie załadunku towaru na statek przewoźnika wskazanego przez sprzedającego.

CIF Cost, Insurance and Freight (named destination port) – Koszt, ubezpieczenie i fracht (... określony port

przeznaczenia).

W odróżnieniu od CFR, sprzedający jest odpowiedzialny również za zawarcie umowy i opłacenie kosztu ubezpieczenia towaru w na rzecz kupującego. Warto zaznaczyć, że Incoterms 2000 zobowiązują sprzedającego do zapewnienia ochrony ubezpieczeniowej jedynie w podstawowym zakresie. Zarówno CFR jak i CIF mogą być używane wyłącznie w odniesieniu do transportu morskiego oraz wodnego śródlądowego.

CPT Carriage Paid To (... named destination port) – Przewoźne opłacone do (... określonego miejsca

przeznaczenia).

Odpowiednik CFR w transporcie innym, niż morskim i wodnym śródlądowym (w tym multimodalnym).

CIP Carriage and Insurance Paid to (... named destination port) – Przewoźne i ubezpieczenie opłacone do

(... określonego miejsca przeznaczenia).

Odpowiednik CIF w transporcie innym, niż morskim i wodnym śródlądowym (w tym multimodalnym).

2. GRUPA F (Main Carriage Unpaid)

3. GRUPA C (Main Carriage Paid)

11

Sprzedający jest zobowiązany do dostarczenia towaru do określonego miejsca lub portu przeznaczenia.

DAT Delivered at Terminal (named terminal at port or place of destination) – Dostarczone do terminalu

portu

Sprzedający ponosi wszystkie koszty dostawy do portu importera, z wyłączeniem ceł i opłat importowych, ponadto ponosi całą odpowiedzialność za towar do momentu wyładunku w porcie.

DAP Delivered at Place (named place of destination) – Dostarczone do miejsca przeznaczenia

Sprzedający ponosi wszystkie koszty dostawy do końcowego miejsca przeznaczenia, z wyłączeniem ceł i opłat importowych, ponadto ponosi całą odpowiedzialność za towar do momentu wyładunku przez kupującego w miejscu przeznaczenia.

DDP Delivered Duty Paid (named place of destination) Dostarczono, cło opłacone

Sprzedający jest zobowiązany dostarczyć towar do końcowego miejsca przeznaczenia I ponieść wszystkie koszty z tym związane, łącznie z cłem I opłatami importowymi.

Max. obowiązków sprzedającego, min. kupującego.

4. GRUPA D (Arrival)

12

13. Jakie są najistotniejsze cechy czynności handlowych?

Nie rozumiem pytania Cechy to są kontraktów, a nie czynności w ogólności.

CZYNNOŚCI HANDLOWE : (w kodeksie handlowym zdefiniowano, w obecnym stanie prawnym brak

definicji legalnej) są to czynności prawne PRZEDSIĘBIORCY dokonywane przez niego w związku z

PROWADZENIEM przez niego PRZEDSIĘBIORSTWA.

Trzy elementy konstrukcyjne:

1) PRZEDSIĘBIORCA jako podmiot prowadzący przedsiębiorstwo

2) PRZEDSIĘBIORSTWO, w tym kontekście w znaczeniu funkcjonalnym, czyli jako prowadzenie

działalności gospodarczej

3) FUNKCJONALNY ZWIĄZEK między CZYNNOŚCIĄ PRAWNĄ a PROWADZENIEM

PRZEDSIĘBIORSTWA (nie będzie traktowana jako czynność handlowa czynność prawna

podmiotu, nawet jeśli jest przedsiębiorcą, jeśli nie miała ona związku z prowadzeniem przez

niego działalności gospodarczej)

Czynności handlowe mogą mieć charakter JEDNOSTRONNY (np. ustanowienie prokury) lub DWU i

WIELOSTRONNY (UMOWY HANDLOWE, KONTRAKTY HANDLOWE).

CECHY KONTRAKTÓW HANDLOWYCH

Umowy handlowe regulują przeważnie profesjonalną działalność gospodarczą, w związku z czym

wykazują pewne CECHY SZCZEGÓLNE (będące w dużej mierze konsekwencją zasad ogólnych prawa

handlowego):

A. SZEROKI ZAKRES zastosowania ZASADY SWOBODY UMÓW

B. TYPIZACJA i SZABLONOWOŚĆ umów

C. szczególne znaczenie zasad PEWNOŚCI i BEZPIECZEŃSTWA OBROTU

D. PRZEWAGA umów DŁUGOTERMINOWYCH

E. ZŁOŻONOŚĆ STOSUNKÓW UMOWNYCH

F. STOPNIOWE nawiązywanie i konkretyzacja STOSUNKÓW UMOWNYCH

G. konieczność UWZGLĘDNIENIA ZMIAN w OKOLICZNOŚCIACH WARUNKUJĄCYCH umowę

H. stosunki SZCZEGÓLNEGO ZAUFANIA powstające między stronami umowy

13

CZĘŚĆ II

USTRÓJ PRAWNY

PRZEDSIĘBIORCÓW

pytania 14-24

(Działalność gospodarcza, przedsiębiorcy, wpisy do

rejestrów)

14

14. W jakim akcie normatywnym zostało zdefiniowane pojęcie

przedsiębiorcy w stosunkach prywatnoprawnych, a w jakim dla

potrzeb prawa publicznego?

A. Podstawowa definicja przedsiębiorcy na użytek PRAWA PRYWATNEGO >> Art. 431 kc:

Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nieposiadająca

osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu

działalność gospodarczą lub zawodową.

Kryterium PODMIOTOWE:

Zgodnie z nim przymiot przedsiębiorcy może przysługiwać KAŻDEMU PODMIOTOWI STOSUNKÓW CYWILNOPRAWNYCH:

Ѡ osobom fizycznym : ustawodawca nie wprowadza rozgraniczenia w stosunku do osób fizycznych o zróżnicowanym stopniu zdolności do czynności prawnych (pełnej, ograniczonej, braku) >> należy zatem uznać, że obok osób fizycznych posiadających pełną z.d.cz.p., przedsiębiorcami w rozumieniu kc są również osoby o ograniczonej z.d.cz.p. oraz pozbawione z.d.cz.p., przy czym dla prowadzenia przez nie przedsiębiorstwa powinien być ustanowiony odpowiednio kurator albo opiekun

Ѡ osobom prawnym : o osobowości prawnej decyduje kryterium formalne (czy przepisy nadały osobowość?); działają przez swoje organy

Ѡ niepełnym osobom prawnym

Wobec powyższego kluczowym dla pojęcia przedsiębiorcy będzie kryterium przedmiotowe.

Kryterium PRZEDMIOTOWE:

Warunkiem koniecznym uznania za przedsiębiorcę jest prowadzenie:

Ѡ WE WŁASNYM IMIENIU Ѡ działalności GOSPODARCZEJ lub ZAWODOWEJ.

W kodeksie cywilnym nie ma definicji działalności gospodarczej >> konieczność odwołania się do u.s.d.g.

status przedsiębiorcy w rozumieniu kc nie wiąże się z dopełnieniem żadnych formalności (np. wpisu do rejestru)

B. Podstawowa definicja przedsiębiorcy na użytek PRAWA PUBLICZNEGO >> Art. 4 u.s.d.g.

Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nieposiadająca

osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu

działalność gospodarczą

a także

WSPÓLNICY spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

ta definicja dotyczy tylko osób fizycznych mających pełną zdolność do czynności prawnych

nadto cechą konstytutywną prowadzenia dz. g. jest WPIS DO właściwego REJESTRU (rejestr

przedsiębiorców albo CEIDG) >> przedsiębiorcą jest jedynie osoba ujawniona w rejestrze

15

Inne ustawy definiujące pojęcie przedsiębiorcy

Ѡ Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów [art. 4] Ѡ Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji Ѡ Ustawa o KRS [wymienia podmioty podlegające wpisowi do rejestru przedsiębiorców, ergo uznawane

za przedsiębiorców] Ѡ Kodeks postępowania cywilnego [art. 479

2]

Ѡ Prawo upadłościowe i naprawcze Ѡ Ustawa o usługach turystycznych

Prawo UE nie posługuje się pojęciem przedsiębiorcy, ale PRZEDSIĘBIORSTWA (akcent na przedmiotowy charakter działalności). Definicję przedsiębiorcy można wyprowadzić z orzecznictwa TS: podmiot, który w sposób stały i ciągły prowadzi samodzielną działalność zarobkową nieskierowaną na zaspokajanie codziennych potrzeb.

15. Jak brzmi ustawowa definicja działalności gospodarczej?

Pojęcie pojawia się w systemie prawnym kilkakrotnie; najbardziej rozwinięta treściowo definicja w u.s.d.g. Inne definicje znajdują się w przepisach podatkowych (kojarzą ją z każdą działalnością zarobkową; celem zmaksymalizowanie wpływów do budżetu z podatków ) oraz w przepisach o ochronie konkurencji (tu z kolei chodzi o możliwość oceny każdej aktywności ekonomicznej pod kątem tego, czy przypadkiem nie zagraża zasadom konkurencji). Mamy też „definicję bez definicji” w kodeksie cywilnym, który posługuje się tym pojęciem, ale w żaden sposób jej nie określa. Szereg innych aktów posługując się pojęciem działalności gospodarczej odwołuje się do definicji z u.s.d.g.

Art. 2 u.s.d.g.

Działalnością gospodarczą jest ZAROBKOWA działalność (1) wytwórcza, (2) budowlana, (3)

handlowa, (4) usługowa oraz (5) poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze

złóż, a także działalność (6) zawodowa, wykonywana w sposób ZORGANIZOWANY i CIĄGŁY.

2 elementy tej definicji (szerzej patrz pyt. 16)

I) PRZEDMIOTOWY (czyli jakie rodzaje działalności powinny być uznawane za gospodarczą)

II) FUNKCJONALNY (cechy tej działalności: zarobkowość, zorganizowanie, ciągłość)

Przepisów ustawy nie stosuje się do: (dot. tylko rolników, inne podmioty ok) 1. działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli

zwierząt, 2. ogrodnictwa, 3. warzywnictwa, 4. leśnictwa i rybactwa śródlądowego, 5. działalności agroturystycznej [wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków

domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów].

16. Jakie są cechy działalności gospodarczej?

A. charakter GOSPODARCZY [EKONOMICZNY] działalności

B. charakter ZAROBKOWY działalności

C. CIĄGŁOŚĆ działalności

D. ZORGANIZOWANIE działalności

16

Ad A. GOSPODARCZY CHARAKTER DZIAŁALNOŚCI

Element przedmiotowy definicji wskazuje, jakiego RODZAJU działalność powinna być uznawana za

GOSPODARCZĄ. Nie jest to oczywiście podział spełniający wymóg rozdzielności i nie stanowi on

kompletu rodzajów działalności gospodarczej.

Ustawa nie definiuje, jaka konkretnie działalność kryje się za tymi hasłami, stąd konieczność

odwołania się do 2 rozporządzeń:

ws. Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD)

Dzieli całą gospodarkę na odpowiednio oznaczone, przedmiotowo wydzielone części. Wprowadzono ją

do stosowania w statystyce, ewidencji i dokumentacji oraz rachunkowości oraz w urzędowych

rejestrach i systemach informatycznych administracji publicznej. Każdy przedsiębiorca powinien ten

podział uwzględnić i zgodnie z nomenklaturą i oznaczeniem alfanumerycznym przyjętymi w PKD

określić przedmiot swojej działalności, składając wniosek o wpis do KRS / CEIDG.

PKD jest klasyfikacją 5-cio poziomową: 1. sekcja : symbol 1-literowy : podział na 21 rodzajów 2. dział : 2-cyfrowy kod numeryczny : podział na 88 rodzajów 3. grupa : 3-cyfrowy kod numeryczny : podział na 272 rodzaje 4. klasa : 4-cyfrowy kod numeryczny : podział na 615 rodzajów 5. podklasa : 5-cioznakowy kod alfanumeryczny : podział na 654 rodzaje

ws. Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług

Klasyfikacja produktów znajdujących się w polskim obiegu gospodarczym; służy do określenia przebiegu i opisów procesów gospodarczych. Stosowana równolegle z PKD. Pod pojęciem produktów rozumie się wyroby i usługi. Wyroby to surowce, półfabrykaty, wyroby finalne oraz zespoły i części - wszystko co znajduje się w obrocie. Usługi natomiast, to wszelkie czynności świadczone na rzecz jednostek gospodarczych i ludności, zarówno na potrzeby produkcji, jak i konsumpcji (indywidualnej, zbiorowej i ogólnospołecznej). PKWiU opracowana została głównie dla potrzeb statystyki oraz ewidencji źródłowej i stanowi podstawę do: opracowania nomenklatur pochodnych wyrobów i usług stanowiących wykazy grupowań wyrobów względnie usług wybranych z PKWiU i służących celom sprawozdawczości w zakresie produkcji, zbytu, obrotu towarowego, zapasów, transportu itp., organizacji ewidencji źródłowej podmiotów gospodarczych w postaci indeksów materiałowych, towarowych itp. urządzeń ewidencyjnych. PKWiU jest integralnie związana z klasyfikacjami międzynarodowymi, jest z nimi zharmonizowana, powiązana pojęciowo, zakresowo i kodowo. Struktura klasyfikacji oparta jest na Klasyfikacji Działalności Unii Europejskiej (NACE), Klasyfikacji Produktów wg Działalności (CPA) i Liście Produktów (PRODCOM). PKWiU jest klasyfikacją 7-mio poziomową z dodatkowym poziomem pośrednim.

DZIAŁALNOŚĆ ZAWODOWA

DZIAŁALNOŚĆ ZAWODOWA to działalność prowadzona przez osoby fizyczne polegająca na

wykonywaniu tzw. wolnego zawodu (czasem nazywane zawodami zaufania publicznego).

Podmiotowi wykonującemu taki zawód będzie przyznany status przedsiębiorcy, jeśli wykonuje go we

własnym imieniu i na własny rachunek (nie będzie traktowane jako wykonywanie działalności

gospodarczej wykonywanie zawodu w ramach stosunku pracy czy stosunku zlecenia).

17

Ad B. ZAROBKOWY CHARAKTER DZIAŁALNOŚCI

zarobkowy charakter działalności należy wiązać z jej odpłatnością

celem działalności ma być uzyskanie ZAROBKU, zysku

chodzi o sam subiektywny zamiar uzyskania przychodu, bez względu na to, czy podmiot

faktycznie osiągnie dodatni bilans

[w związku z tym, za A. Powałowskim, prowadzenie działalności gospodarczej powinien cechować pewien

racjonalizm działania, tj. działanie zgodnie z powszechnie akceptowanymi regułami, doświadczeniem,

umiejętnościami – inaczej trudno spodziewać się zysku]

sensu largo przedsiębiorcami mogącymi prowadzić dz. g. będzie również organizacja działająca

not for profit, która co prawda osiąga zysk z prowadzonej działalności, ale przeznaczyć go może

jedynie na cele statutowe

podmioty non profit w ogóle nie mogą prowadzić dz. g. (ich majątek pochodzić może wyłącznie

ze spadków, darowizn itp.)

Ad C. CIĄGŁOŚĆ DZIAŁALNOŚCI

zdecydowanie najsłabsze kryterium definiujące

co do zasady ZAPRZECZENIE JEDNORAZOWOŚCI

(ale prawo dopuszcza np. założenie spółki prawa handlowego dla wykonania jednej tylko

czynności stanowiącej przedmiot działalności spółki)

ciągłość nie jest tożsama z OKRESEM JEDNOLITYM, pozbawionym przerw

działalnością ciągłą będzie również działalność sezonowa albo o charakterze ograniczonym

czasowo ze względu na zamiar osiągnięcia konkretnego celu

Ad D. ZORGANIZOWANY CHARAKTER DZIAŁALNOŚCI

po pierwsze zorganizowania wymaga już samo rozpoczęcie działalności: trzeba podjąć szereg

zorganizowanych czynności zmierzających do uzyskania statusu przedsiębiorcy [spełnienie

wymogów stawianych przez prawo dla utworzenia określonej formy organizacyjnoprawnej, w

tym rejestracyjnych, zdobycie wymaganych koncesji i zezwoleń)

prowadzenie działalności związane jest z koniecznością stworzenia pewnej oprawy

umożliwiającej jej sprawne wykonywanie: zorganizowanie biura, księgowości itd.

kolejnym przejawem zorganizowania jest kierownictwo niezbędne do prawidłowego

funkcjonowania całego przedsiębiorstwa

ponadto samo przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym (patrz pyt. 17) to zgodnie z

zorganizowany zespół składników przeznaczonych do prowadzenia działalności

18

17. W jakich znaczeniach można rozpatrywać pojęcie

„przedsiębiorstwo”?

Przyjmuje się trojakie znaczenie terminu „przedsiębiorstwo”. Może być ujęte w znaczeniu:

1. PODMIOTOWYM

Przedsiębiorstwo jako PODMIOT STOSUNKÓW PRAWNYCH i GOSPODARCZYCH. Winno być

używane wyłącznie do tych podmiotów, którym została przyznana podmiotowość prawna lub do

osób fizycznych. Uogólniając, w tym kontekście jest tożsame z pojęciem przedsiębiorcy.

2. PRZEDMIOTOWYM

Zgodnie z definicją art. 551 kc przedsiębiorstwem jest zorganizowany ZESPÓŁ SKŁADNIKÓW

MATERIALNYCH i NIEMATERIALNYCH przeznaczonych do prowadzenia działalności

gospodarczej, w tym w szczególności:

a. oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa)

b. własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości

c. prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych

d. wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne e. koncesje, licencje i zezwolenia f. patenty i inne prawa własności przemysłowej g. majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne h. tajemnice przedsiębiorstwa i. księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej

Pojęcie przedsiębiorstwa obejmuje tylko aktywa; nie wchodzą w skład przedsiębiorstwa jego długi.

3. FUNKCJONALNYM

Prowadzenie przedsiębiorstwa jako prowadzenie działalności gospodarczej w sposób

zorganizowany i ciągły we własnym imieniu.

18. Jak brzmi definicja przedsiębiorstwa w znaczeniu

przedmiotowym?

Patrz pyt. 17

19. Czy tzw. Klientela może być składnikiem przedsiębiorstwa?

TAK. Zakres pojęcia „przedsiębiorstwo” obejmuje nie tylko prawa podmiotowe, ale również określone uwarunkowania faktyczne. W szczególności w skład tego pojęcia może wchodzić wiedza na temat rynku, na którym funkcjonuje przedsiębiorstwo, umiejętności produkcyjne, handlowe i organizacyjne, klientela, dobra opinia u odbiorców i dostawców etc. Istnienie bazy klientów jako elementu stanowiącego integralną część każdego przedsiębiorstwa nie jest kwestionowane w doktrynie prawa.

Powstaje zasadnicze pytanie: jaki jest charakter prawny bazy klientów w porównaniu z innymi składnikami przedsiębiorstwa. Baza klientów, renoma i organizacja przedsiębiorstwa oraz firma (nazwa) stanowią o tożsamości przedsiębiorstwa. W piśmiennictwie prawniczym wskazuje się, że spośród składników niematerialnych przedsiębiorstwa, klientela i ustalona renoma przedsiębiorstwa, czyli dobre imię firmy, mają zasadnicze znaczenie, bowiem bez nich przedsiębiorstwo nie mogłoby funkcjonować. W terminologii prawa anglosaskiego składniki te określane są pojęciem goodwill.

19

20. Jakie są zasady zawieszenia działalności gospodarczej?

Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej uregulowane zostało dopiero w nowelizacji u.s.d.g. z 10 lipca 2008r. Niektóre urzędy skarbowe uznawały ważność oświadczenia przedsiębiorców o zawieszeniu działalności, ale było to nieuregulowany prawnie stan faktyczny.

[art. 14a ust. 1 u.s.d.g.]

Przedsiębiorca NIEZATRUDNIAJĄCY PRACOWNIKÓW może ZAWIESIĆ wykonywanie działalności

gospodarczej na OKRES od 30 DNI do 24 MIESIĘCY.

CELEM odciążenie finansowe podmiotów, które przejściowo nie są w stanie osiągnąć

zamierzonego celu gospodarczego

WARUNKIEM KONIECZNYM jest NIEZATRUDNIANIE PRACOWNIKÓW

wszystkie istniejące STOSUNKI PRACY należy ROZWIĄZAĆ umowy cywilnoprawne mogą pozostać w mocy, jeśli zobowiązani z tych umów nie będą w

okresie zawieszenia wykonywać świadczeń na rzecz przedsiębiorcy ani otrzymywać wynagrodzeń

zawieszenie (i wznowienie) następuje NA WNIOSEK

okres zawieszenia rozpoczyna się od dnia wskazanego we wniosku (nie wcześniej niż w dniu złożenia wniosku) i trwa do dnia złożenia wniosku o WZNOWIENIE

wpisy mają charakter deklaratoryjny oba wnioski są zwolnione z opłat wniosek o zawieszenie musi oprócz danych dot. działalności zawierać również

oświadczenie o niezatrudnianiu pracowników

w przypadku niezłożenia wniosku o WZNOWIENIE w terminie 24 miesięcy – WPIS DO CEIDG podlega WYKREŚLENIU Z URZĘDU

w okresie zawieszenia przedsiębiorca NIE MOŻE:

WYKONYWAĆ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

OSIĄGAĆ BIEŻĄCYCH PRZYCHODÓW z pozarolniczej DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

w okresie zawieszenia przedsiębiorca MOŻE:

wykonywać wszelkie czynności niezbędne do ZACHOWANIA/ ZABEZPIECZENIA ŹRÓDŁA DOCHODÓW (nie dot. pozyskiwania nowych źródeł przychodu; chodzi tylko o zabezpieczenie

istniejących w dniu zawieszenia) Nie może dokonywać sprzedaży, świadczyć usług, zawierać umów, ale może przyjmować świadczenia wynikające z umów zawartych przed dniem zawieszenia.

ZBYWAĆ własne ŚRODKI TRWAŁE i WYPOSAŻENIE (ustawodawca wyraźnie wyłącza możliwość

zbywania składników niematerialnych i praw)

(może, a w zasadzie musi) UCZESTNICZYĆ w POSTĘPOWANIACH sądowych, podatkowych i

administracyjnych związanych z działalnością wykonywaną przed zawieszeniem

21. Jaka działalność wymaga uzyskania koncesji?

KONCESJA jest formą REGLAMENTACJI działalności gospodarczej przez państwo. Jest wydawana

wyłącznie na WNIOSEK podmiotu i stanowi publicznoprawne uprawnienie podmiotowe

przyznawane DECYZJĄ właściwego organu administracyjnego.

20

[art. 46 ust. 1 u.s.d.g.] Uzyskania koncesji wymaga:

1. poszukiwanie lub rozpoznawanie ZŁÓŻ KOPALIN, wydobywanie kopalin ze złóż, bezzbiornikowe MAGAZYNOWANIE SUBSTANCJI oraz składowanie ODPADÓW w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych

2. wytwarzanie i obrót MATERIAŁAMI WYBUCHOWYMI, BRONIĄ i AMUNICJĄ oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu WOJSKOWYM lub POLICYJNYM

3. wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie, przesyłanie, dystrybucja i obrót PALIWAMI i ENERGIĄ

4. OCHRONA OSÓB i MIENIA

5. rozpowszechnianie PROGRAMÓW RADIOWYCH i TELEWIZYJNYCH (z wyłączeniem programów rozpowszechnianych wyłącznie w systemie teleinformatycznym, które nie są rozprowadzane naziemnie, satelitarnie lub w sieciach kablowych)

6. PRZEWOZY LOTNICZE

7. prowadzenie KASYNA GIER

Te rodzaje działalności stanowią katalog zamknięty. Inne rodzaje mogą być objęte obligiem uzyskania koncesji tylko:

gdy nie może być wykonywana jako DZIAŁALNOŚĆ REGULOWANA

za zmianą u.s.d.g.

gdy ma szczególne znaczenie dla bezpieczeństwa państwa lub obywateli albo wpływa na ważny interes społeczny

ORGANY KONCESYJNE

Co do zasady organem koncesyjnym (tj. organem właściwym w przedmiocie udzielenia, odmowy udzielenia, zmiany, cofnięcia i ograniczenia zakresu koncesji) jest MINISTER właściwy ze względu na PRZEDMIOT działalności koncesjonowanej. W praktyce jednak uprawnienia organu koncesyjnego posiadają również:

Minister Środowiska, Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Wojewoda, Starosta powiatu.

PRZETARG KONCESYJNY

przeprowadza się, gdy organ koncesyjny przewiduje udzielnie OGRANICZONEJ LICZBY KONCESJI a po ogłoszeniu w „Monitorze Polskim” okazuje się, że jest więcej chętnych niż przewidzianych koncesji

organ koncesyjny dokonuje wyboru ofert w liczbie odpowiadającej liczbie koncesji, kierując się wysokością zadeklarowanych wpłat

niezwłocznie po rozstrzygnięciu przetargu organ zawiadamia pisemnie uczestników przetargu o wyniku oraz zwraca wadium tym, których ofert nie wybrano (wybranym zalicza się na poczet opłaty)

PROMESA KONCESYJNA

przyrzeczenie wydania koncesji ważna minimum 6 miesięcy wydaje się przedsiębiorcy, który ma zamiar uzyskać koncesję, ale nie spełnia wszystkich warunków w okresie ważności promesy nie można odmówić udzielenia koncesji, chyba że przedsiębiorca nie spełni warunków

przewidzianych w prawie lub nie dopełni warunków zastrzeżonych w promesie (albo uległy zmianie dane z wniosku)

21

22. Jakie podmioty podlegają wpisowi do KRS?

KRAJOWY REJESTR SĄDOWY składa się z 3 REJESTRÓW:

A. REJESTRU PRZEDSIĘBIORCÓW

B. REJESTRU STOWARZYSZEŃ, innych ORGANIZACJI SPOŁECZNYCH i ZAWODOWYCH, FUNDACJI

oraz SAMODZIELNYCH PUBLICZNYCH ZAKŁADÓW OPIEKI ZDROWOTNEJ

C. REJESTRU DŁUŻNIKÓW NIEWYPŁACALNYCH

Wpisowi do REJESTRU PRZEDSIĘBIORCÓW podlegają:

1. SPÓŁKI JAWNE

2. SPÓŁKI PARTNERSKIE

3. SPÓŁKI KOMANDYTOWE

4. SPÓŁKI KOMANDYTOWO-AKCYJNE

5. SPÓŁKI Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ

6. SPÓŁKI AKCYJNE

7. SPÓŁKI EUROPEJSKIE (SE)

8. SPÓŁDZIELNIE

9. SPÓŁDZIELNIE EUROPEJSKIE (SCE)

10. EUROPEJSKIE ZGRUPOWANIA INTERESÓW GOSPODARCZYCH (EZIG)

11. PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWE

12. INSTYTUTY BADAWCZE

13. PRZEDSIĘBIORSTWA ZAGRANICZNE (tj. przedsiębiorcy określeni w przepisach o zasadach

prowadzenia na terytorium RP działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez

zagraniczne osoby prawne lub fizyczne)

14. TOWARZYSTWA UBEZPIECZEŃ WZAJEMNYCH

15. TOWARZYSTWA REASEKURACJI WZAJEMNEJ

16. INNE OSOBY PRAWNE, jeżeli wykonują działalność gospodarczą i podlegają obowiązkowi

wpisu do rejestru

17. ODDZIAŁY PRZEDSIĘBIORCÓW ZAGRANICZNYCH działających na terytorium RP

18. GŁÓWNE ODDZIAŁY ZAGRANICZNYCH ZAKŁADÓW UBEZPIECZEŃ

19. GŁÓWNE ODDZIAŁY ZAGRANICZNYCH ZAKŁADÓW REASEKURACJI

20. INSTYTUCJE GOSPODARKI BUDŻETOWEJ

23. Co oznacza jawność formalna i materialna rejestru?

JAWNOŚĆ FORMALNA oznacza, że każdy bez względu na swój interes prawy ma prawo dostępu do

danych wpisanych do KRS i robi to za pośrednictwem centralnej informacji. Każdy ma prawo

otrzymać poświadczone odpisy, wyciągi i zaświadczenia o danych zawartych w Rejestrze.

JAWNOŚĆ MATERIALNA wywodzi się z obowiązku ogłaszania wpisów w MSiG i polega na

domniemaniu powszechnej znajomości danych wpisanych do tego rejestru, nie można się

powoływać na nieznajomość danych. Domniemywa się, że dane wpisane do rejestru są prawdziwe.

22

DZIAŁY REJESTRU PRZEDSIĘBIORCÓW

DZIAŁ I

dane o nazwie lub firmie podmiotu, oznaczenie formy prawnej prowadzonej działalności, siedzibę i adres

oraz ewentualne oddziały danego przedsiębiorcy

informacje na temat wcześniejszej rejestracji przedsiębiorcy bądź dane na temat sposobu powstania

podmiotu, jeśli powstał w wyniku przekształcenia, połączenia lub podziału

informacja o numerach NIP i REGON

informacja o umowie spółki lub statucie, na podstawie którego działa przedsiębiorca

DZIAŁ II

informacje o sposobie reprezentacji podmiotu

dane osób wchodzących w skład organu uprawnionego wraz ze sposobem reprezentacji lub wspólników

uprawnionych do reprezentacji spółki osobowej

informacje o organie nadzoru, jeżeli występuje oraz o jego składzie osobowym

informacje o prokurze, osobach pełniących tę funkcję i rodzaju udzielonej prokury

DZIAŁ III

przedmiot działalności przedsiębiorcy według PKD

wzmianka o złożeniu rocznego sprawozdania finansowego, uchwały o jego zatwierdzeniu, sprawozdania z

działalności jednostki oraz o złożeniu opinii biegłego rewidenta z badania sprawozdania finansowego,

jeżeli przedmiotowe sprawozdanie podlegało badaniu – wraz ze wskazaniem okresu

DZIAŁ IV

pełni szczególną funkcję ostrzegawczą

zawarte są w nim informacje o powstaniu zaległości podatkowych, celnych oraz z tytułu składek za

ubezpieczenia społeczne, a także o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, prowadzonego przeciwko

dłużnikowi z uwagi na fakt, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych

informacje o zabezpieczeniu majątku dłużnika w postępowaniu upadłościowym poprzez zawieszenie

prowadzonych przeciwko niemu egzekucji, o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości z uwagi na fakt, że

majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania

DZIAŁ V

wzmianka o powołaniu i odwołaniu kuratora.

DZIAŁ VI

informacje o otwarciu i zakończeniu likwidacji, ustanowieniu zarządu i zarządu komisarycznego, dane

likwidatorów bądź zarządców wraz ze sposobem reprezentacji

dane o połączeniu lub przekształceniu przedsiębiorcy

informacja o ogłoszeniu upadłości, wszczęciu postępowania naprawczego wraz z danymi syndyka albo

zarządcy przymusowego

23

24. Jak zostali zdefiniowani mikro-, mali i średni przedsiębiorcy?

MIKROPRZEDSIĘBIORCĄ MAŁYM PRZEDSIĘBIORCĄ ŚREDNIM PRZEDSIĘBIORCĄ

jest przedsiębiorca, który w CO NAJMNIEJ 1 z 2 OSTATNICH LAT OBROTOWYCH:

A. ZATRUDNIAŁ ŚREDNIOROCZNIE

MNIEJ NIŻ 10 pracowników MNIEJ NIŻ 50 pracowników MNIEJ NIŻ 250 pracowników

oraz B1. OSIĄGNĄŁ ROCZNY OBRÓT NETTO ze sprzedaży towarów wyrobów i usług oraz operacji finansowych

nieprzekraczający złotówkowej równowartości

2.000.000 euro


10.000.000 euro


50.000.000 euro

albo B2. SUMY AKTYWÓW JEGO BILANSU sporządzonego na koniec jednego z tych lat

nie przekroczyły złotówkowej równowartości

2.000.000 euro


10.000.000 euro


43.000.000 euro

24

CZĘŚĆ III

FIRMA

pytania 25-29

25

25. Czym charakteryzuje się pojęcie „firma”?

FIRMA : oznaczenie indywidualizujące podmioty prawa, jakimi są PRZEDSIĘBIORCY.

FIRMA a NAZWA

NAZWA w ujęciu prawnym ma 2 znaczenia:

(A) oznaczenie indywidualizujące PRZEDSIĘBIORTWO w znaczeniu przedmiotowym [przedmiot

prawa] (np. nazwa sklepu jako lokalu wraz z wyposażeniem i innymi składnikami służącego do

prowadzenia działalności handlowej)

(B) oznaczenie indywidualizujące podmiot prawa : OSOBĘ PRAWNĄ lub tzw. NIEZUPEŁNĄ

OSOBĘ PRAWNĄ (np. nazwa fundacji czy stowarzyszenia). Jeśli osoba ta jest

PRZEDSIĘBIORCĄ, jego FIRMA jest tożsama z NAZWĄ.

FIRMA a ZNAK TOWAROWY

ZNAKI TOWAROWE służą do oznaczenia TOWARÓW lub USŁUG. W potocznej świadomości mylone z

firmą (np. „Orange” = usługa telefonii komórkowej, firma przedsiębiorcy to PTK Centertel Sp. z o.o.)

26. Z jakich elementów składa się firma?

POSTAĆ FIRMY

Firmą w rozumieniu obecnych przepisów prawa jest oznaczenie przedsiębiorcy wyrażone w postaci SŁOWNEJ, a więc za pomocą LITER, CYFR, ZNAKÓW.

Podlega wpisowi co KRS / CEIDG, zatem NIE MOŻE być zarejestrowana w: formie graficznej innym alfabecie – np. cyrylicą (przepisy KRS określają zestaw znaków, jakie mogą być użyte)

firmą OSOBY FIZYCZNEJ jest (obligatoryjnie) jej IMIĘ I NAZWISKO plus wybrane określenia dodatkowe firmą OSOBY PRAWNEJ/ NIEZUPEŁNEJ OSOBY PRAWNEJ jest jej NAZWA zawierająca określenie FORMY

PRAWNEJ w której działa podmiot

KONSTRUKCJA FIRMY

FIRMA = RDZEŃ (KORPUS) + DODATKI OBLIGATORYJNE + DODATKI FAKULTATYWNE

A. RDZEŃ

element konieczny

w przypadku os. fizycznej imię i nazwisko

B. DODATKI OBLIGATORYJNE

forma prawna przedsiębiorcy

C. DODATKI FAKULTATYWNE

mogą się odnosić do samego przedsiębiorcy („najstarszy”, „najlepszy”)

mogą dot. wspólników (np. obrazując ich pokrewieństwo, kwalifikacje)

mogą dot. przedmiotu działalności

mogą być zupełnie fantazyjne

26

RODZAJE FIRM

W doktrynie podział na firmy:

(a) OSOBOWE Składają się z imienia/imion i nazwiska/nazwisk. Najczęściej firmy przedsiębiorców będących osobami fizycznymi oraz firmy osobowych spółek handlowych, czasem również w firmie osoby prawnej (np. „Kowalski Mackiewicz spółka jawna” „H. Cegielski – Poznań S.A.”)

(b) RZECZOWE Określają przedmiot działalności albo inne obiektywne cechy, np. obszar (np. „Stocznia Gdynia S.A.”, „Bank Ochrony Środowiska S.A.”)

(c) FANTAZYJNE (SYMBOLICZNE) Słowa zaczerpnięte z języka potocznego, sztucznie utworzone lub skrótowce (np. „MTM sp. z o.o.)

(d) MIESZANE (KOMBINOWANE) Łączą w sobie elementy rzeczowe (rzadziej – osobowe) z fantazyjnymi (np. „Zakład Stolarki okiennej STOLBUD S.A.”)

R. Skubisz: podział na firmy proste (tylko minimum elementów przewidzianych przez prawo) i złożone (uzupełnione o dodatki fakultatywne).

FUNKCJE FIRMY

Wyróżnia się funkcje:

A. ODRÓŻNIAJĄCĄ (IDENTYFIKACYJNĄ)

B. REKLAMOWĄ

C. GWARANCYJNĄ

D. MAJĄTKOWĄ

E. INFORMACYJNĄ

A. FUNKCJA ODRÓŻNIAJĄCA

umożliwia zidentyfikowanie przedsiębiorców i odróżnienie ich od siebie i innych podmiotów prawa w celu podjęcia przez potencjalnych kontrahentów świadomej decyzji co do ew. zawarcia umowy

wspierana przez zasady prawa firmowego: wyłączności, jawności, jedności, ciągłości i prawdziwości firmy

B. FUNKCJA REKLAMOWA

posługując się swoją firmą (m.in. na nośnikach reklamy) przedsiębiorca promuje swoją działalność, wpływając na stopień rozpoznawalności przez inne podmioty

obecnie funkcja ta wypierana przez znaki towarowe

C. FUNKCJA GWARANCYJNA

gwarantowany przez firmę przedsiębiorcy pewien poziom świadczeń (towarów, usług, ich cech jak jakość i cena), których odbiorcy oczekują na podstawie poprzednich doświadczeń (własnych lub zasłyszanych) z takim przedsiębiorcą

D. FUNKCJA MAJĄTKOWA

wypływa z funkcji gwarancyjnej rozpoznawalność i ogół powszechnych skojarzeń związanych z firmą danego przedsiębiorcy przekłada się

na liczbę zawieranych przez niego umów i tym samym jego zyski

E. FUNKCJA INFORMACYJNA

firma informuje pozostałe podmioty o podstawowych danych dot. posługującego się nią przedsiębiorcy (osoby związane z działalnością, forma prawna, dominujący przedmiot działalności, stadium działalności jak „w organizacji”, „w likwidacji” itp.)

27

27. Jakie są zasady prawa firmowego?

PRAWO FIRMOWE

nie jest pojęciem normatywnym; ustawodawca nie nazywa tak żadnego zespołu norm są to przepisy dotyczące OBIERANIA, REJESTRACJI, UŻYWANIA, ROZPORZĄDZANIA ORAZ OCHRONY

FIRMY

rozproszone w wielu aktach prawnych, m.in.: o kodeks cywilny (w szczególności art. 43

2 – 43

10)

o kodeks spółek handlowych o u. o swobodzie działalności gospodarczej o u. o KRS

można wyróżnić normy o charakterze:

o zasadniczym (zawarte w k.c. i wyróżnione przez doktrynę jako część ogólna prawa firmowego) i o subsydiarnym (część szczególna zawarta w przepisach ustrojowych poszczególnych

przedsiębiorców)

doktryna wyróżnia 5 ZASAD prawa firmowego (niektóre wyrażone wprost przez ustawodawcę):

(A) zasada PRAWDZIWOŚCI firmy

(B) zasada JEDNOŚCI firmy

(C) zasada WYŁĄCZNOŚCI firmy

(D) zasada CIĄGŁOŚCI firmy

(E) zasada JAWNOŚCI firmy

+ wyróżniania przez J. Szwaję

(F) zasada OGRANICZONEJ SWOBODY WYBORU firmy

28. Co oznaczają zasady: prawdziwości i wyłączności firmy?

A. ZASADA PRAWDZIWOŚCI FIRMY

art. 433 § 2 k.c.

firma NIE MOŻE WPROWADZAĆ W BŁĄD, w szczególności co do (1) OSOBY przedsiębiorcy, (2)

PRZEDMIOTU jego DZIAŁALNOŚCI, (3) MIEJSCA jej prowadzenia czy też (4) ŹRÓDEŁ

ZAOPATRZENIA przedsiębiorcy

celem ochrona innych podmiotów przed mylnym zidentyfikowaniem przedsiębiorcy

(wzmocnienie funkcji odróżniającej firmy)

WPROWADZENIE W BŁĄD = takie ustalenie treści firmy, które NIE ODPOWIADA STANOWI

RZECZYWISTEMU i może być powodem mylnego wyobrażenia u osób trzecich co do osoby

przedsiębiorcy, np. sugerowanie, że:

o przedsiębiorca jest innym podmiotem (upodobnienie rdzenia swojej firmy do firmy innego

przedsiębiorcy, mylne oznaczenie formy prawnej)

o przedsiębiorca prowadzi inną działalność niż w rzeczywistości

o korzysta z innych źródeł zaopatrzenia niż w praktyce

Jak oceniać, czy wprowadza w błąd, czy nie? Miarą odniesienia powinna być umiejętność rozpoznawania przez przeciętnego uczestnika obrotu działającego z przeciętnym rozeznaniem i ostrożnością w zwykłych warunkach działalności gospodarczej >> kryterium sytuacje typowe, a nie specyficzne czy wyjątkowe.

28

B. ZASADA JEDNOŚCI FIRMY

nie została wyrażona wprost w żadnym przepisie

wypływa z ogólnie przyjętej reguły, że podmioty prawa cywilnego mogą posługiwać się w

tym samym czasie TYLKO JEDNYM OZNACZENIEM IDENTYFIKUJĄCYM

art. 432 § 1 k.c. : PRZEDSIĘBIORCA działa pod FIRMĄ (nie firmami)

jeden przedsiębiorca nie może występować w obrocie pod różnymi oznaczeniami

przepisy dot. rejestracji przedsiębiorców uniemożliwiają zarejestrowanie więcej niż jednej

firmy

C. ZASADA WYŁĄCZNOŚCI FIRMY

art. 433 § 1 k.c.

firma przedsiębiorcy powinna ODRÓŻNIAĆ SIĘ DOSTATECZNIE od firm INNYCH

PRZEDSIĘBIORCÓW prowadzących działalność NA TYM SAMYM RYNKU

podobnie jak zasada prawdziwości wpiera funkcję odróżniającą firmy

DOSTATECZNA ODRÓŻNIALNOŚĆ to taka odmienność od firm innych przedsiębiorców, która

eliminuje z punktu widzenia przeciętnego konsumenta niebezpieczeństwo pomylenia firm

różnych przedsiębiorców

RÓŻNICA winna być dostrzegalna już przy dołożeniu zwykłej, a nie szczególnej, uwagi

o różnica w zapisie („Grupa Lotos S.A.” i „Grupa Lotus S.A.” – łatwo pomylić)

o różnica w brzmieniu fonetycznym (nawet, jeśli mają różny zapis)

o powinny się nawet różnić w płaszczyźnie wizualnej i znaczeniowej

o nie mogą się różnić tylko formą prawną przy tożsamości rdzenia (np. „Netia S.A.” i

„Netia Sp. z o.o.”)

TEN SAM RYNEK powinien być rozpatrywany (zgodnie z terminologią „rynku właściwego” z

ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów) w kontekście:

o terytorialności (dwóch sprzedawców warzyw może posługiwać się podobnym

oznaczeniem, jeśli prowadzą działalność na skalę lokalną w różnych miejscowościach)

o oferowanych towarów lub usług (cukiernik i przedsiębiorca oferujący usługi

medyczne mogą posługiwać się podobnym oznaczeniem, chociażby prowadzili

działalność na tym samym obszarze, bo ich rynek towarów i usług jest odmienny)

WERYFIKACJA firmy pod kątem zgodności z tą zasadą dokonywana najczęściej w momencie

ZGŁOSZENIA DO REJESTRU nowego przedsiębiorcy / zmiany firmy dotychczasowego

przedsiębiorcy

o zawsze indywidualnie, na podstawie okoliczności danego przypadku

o kryterium czasu – później zgłoszona firma nie może być zarejestrowana, jeśli

wcześniej zarejestrowano taką samą/podobną firmę – prior tempore, potior iure

(pierwszy w czasie, lepszy w prawie)

29

D. ZASADA CIĄGŁOŚCI FIRMY

grupa przepisów prawa firmowego, które dopuszczają KONTYNUOWANIE przez przedsiębiorcę działalności pod DOTYCHCZASOWĄ FIRMĄ mimo wystąpienia okoliczności uzasadniających (w imię zasady prawdziwości) ZMIANĘ OZNACZENIA

ratio legis: renoma przedsiębiorcy związana z jego firmą przekłada się na ja jego gospodarcze

powodzenie; rozpoznawalność ma nierzadko wymierny walor ekonomiczny i przedsiębiorcy dążą do utrzymania dotychczasowej firmy.

Ustawodawca dopuszcza obecnie 3 WYJĄTKI od zasady prawdziwości na rzecz ZASADY

CIĄGŁOŚCI:

1) PRZEKSZTAŁCENIA przedsiębiorców – osób prawnych i spółek osobowych [art. 43

7 zd. drugie i trzecie k.c.]

Podmioty takie mogą zachować DOTYCHCZASOWĄ FIRMĘ z uwzględnieniem ZMIANY FORMY PRAWNEJ. Nie dotyczy to przekształcenia spółki cywilnej w inną spółkę.

2) ZACHOWANIE NAZWISKA WSPÓLNIKA, który UTRACIŁ CZŁONKOSTWO w spółce [art. 43

8 § 1 k.c.]

Dot. przede wszystkim spółek osobowych : można zachować nazwisko dotychczasowego wspólnika, jeśli wyrazi on na to pisemną zgodę (w przypadku jego śmierci – małżonek i dziecko). Nie wyklucza też zastosowania w spółkach kapitałowych : art. 43

5 § 3 k.c. dopuszcza użycie w

firmie osoby prawnej nazwiska/pseudonimu osoby fizycznej, jeżeli służy to ukazaniu związków tej osoby z powstaniem / działalnością przedsiębiorcy.

3) KONTYNUOWANIE przez OSOBĘ FIZYCZNĄ działalności prowadzonej przez INNĄ OSOBĘ FIZYCZNĄ [art. 43

8 § 2 k.c.]

Działalność musi być kontynuowana przez osobę fizyczną będącą NASTĘPCĄ PRAWNYM dotychczasowego przedsiębiorcy (następstwo poprzez spadkobranie, czynności prawne inter vivos albo poprzez nabycie przedsiębiorstwa upadłego). Jak w § 1 – wymagana pisemna zgoda osoby dotychczas prowadzącej działalność (małżonka i dziecka w przypadku śmierci).

E. ZASADA JAWNOŚCI FIRMY

art. 432 § 2 k.c.

firma PODLEGA UJAWNIENIU WE WŁAŚCIWYM REJESTRZE

o dla osób fizycznych – CEIDG

o dla pozostałych – rejestr przedsiębiorców KRS

ujawnieniu w rejestrze podlega także ZMIANA firmy

z zasadą jawności wiąże się obowiązek podawania przez przedsiębiorców swojej firmy W

KONTAKTACH Z OSOBAMI TRZECIMI, nałożony przez przepisy o KRS

[art. 34 ust. 1 pkt 1 : podmioty wpisane do KRS obowiązane są umieszczać w oświadczeniach pisemnych, skierowanych, w zakresie swojej działalności, do oznaczonych osób i organów, oprócz innych danych identyfikacyjnych, również swoją firmę lub nazwę. Niewykonanie tego obowiązku zagrożone karą do 5000 PLN. Zwolnienie dot. oświadczeń kierowanych do osób pozostających z przedsiębiorcą w stosunkach umownych.]

F. ZASADA OGRANICZONEJ SWOBODY WYBORU FIRMY

Dwa założenia:

przedsiębiorcy generalnie korzystają ze swobody w ustaleniu brzmienia swojej firmy

swoboda ta nie jest nieograniczona (przepisy k.c., przepisy k.s.h., przepisy innych ustaw

szczególnych >> największą swobodę mają spółki kapitałowe, mniejszą osoby fizyczne i spółki osobowe, najmniejszą podmioty oznaczone przez ustawę, np. „Przedsiębiorstwo Państwowe Porty Lotnicze”)

30

29. Jaki jest zakres podmiotowy i przedmiotowy ochrony prawa do

firmy?

POJĘCIE I CHARAKTER PRAWA DO FIRMY

PRAWO DO FIRMY : PRAWO PODMIOTOWE przedsiębiorcy umożliwiające mu posługiwanie się

danym oznaczeniem Z WYŁĄCZENIEM INNYCH PODMIOTÓW.

ma charakter DOBRA OSOBISTEGO, ale jest jednocześnie wyposażone w AUTONOMICZNE ŚRODKI

OCHRONY, odmienne od tych przewidzianych w art. 24 k.c.

PATRYMONIALIZACJA (KOMERCJALIZACJA) dóbr osobistych : zjawisko polegające na posiadaniu przez

pewne dobra osobiste WYMIARU EKONOMICZNEGO >> tak właśnie jest z firmą, która ma przełożenie

na zysk przedsiębiorcy

[inny przykład to znane osoby fizyczne, u których naruszenie prawa do prywatności czy wizerunku

może przynieść wymierne szkody]

Nie znaczy to jednak, że prawo do firmy ma charakter MAJĄTKOWY : firma jest

NIEZBYWALNA, a cechą dóbr majątkowych jest ich zbywalność właśnie.

Wobec zjawiska komercjalizacji nie można również firmy zaliczyć do dóbr o charakterze

NIEMAJĄTKOWYM.

FIRMA jest DOBREM OSOBISTYM o DWOISTEJ NATURZE i nie można jej jednoznacznie

zakwalifikować ani jako dobro MAJĄTKOWE ani jako NIEMAJĄTKOWE.

OCHRONA PRAWA DO FIRMY

REGULACJA : art. 4310 k.c. (lex specialis w stosunku do art. 23, 24 i 43 k.c.)

PRZEDMIOTOWY zakres ochrony : PRAWO DO FIRMY

PODMIOTOWY zakres ochrony :

o podmiotem ochrony jest PRZEDSIĘBIORCA

o podmiotem naruszającym może być DOWOLNY PODMIOT PRAWA CYWILNEGO

(niekoniecznie prowadzący działalność gospodarczą czy zawodową)

PRZESŁANKI ochrony:

1) ZAGROŻENIE / NARUSZENIE prawa do firmy

2) BEZPRAWNOŚĆ ZACHOWANIA podmiotu naruszającego (przesłanka szersza niż

oparcie o zasadę winy – dot. także naruszenia niezawinionego, ale bezprawnego)

CIĘŻAR DOWODU >> PODMIOT NARUSZAJĄCY (to on, jako pozwany, musi wykazać, że

naruszenie przez niego prawa do firmy nie jest bezprawne)

KATALOG ROSZCZEŃ poszkodowanego przedsiębiorcy (podobny do katalogu z u. o

zwalczaniu nieuczciwej konkurencji):

1) ZANIECHANIE BEZPRAWNEGO DZIAŁANIA naruszającego prawo do firmy

Jako jedyne może być dochodzone już w momencie samego zagrożenia naruszeniem

(reszta, gdy dojdzie do naruszenia). Istnieje jedynie w odniesieniu do teraźniejszych/

prawdopodobnych przyszłych działań naruszyciela, a nie działań już zakończonych.

31

2) USUNIĘCIE SKUTKÓW DOKONANEGO NARUSZENIA

Konstrukcyjnie podobne do restitutio in integrum – roszczenia o przywrócenie do

stanu poprzedniego.

3) ZŁOŻENIE OŚWIADCZENIA LUB OŚWIADCZEŃ W ODPOWIEDNIEJ TREŚCI I FORMIE

Celem doprowadzenie do przyznania się naruszyciela faktu naruszenia prawa do

firmy. Sygnał dla odbiorców, że zaistniała sytuacja niezgodna z prawem. Treść

oświadczenia/oświadczeń, udostępniana najczęściej w środkach masowego przekazu,

by dotrzeć do jak największej liczby odbiorców, ustalana jest przez sąd, ale powód

powinien podać proponowane brzmienie.

4) ŻĄDANIE NAPRAWIENIA SZKODY MAJĄTKOWEJ NA ZASADACH OGÓLNYCH

Wyjątek od odpowiedzialności obiektywnej >> odesłanie do przepisów k.c.

dotyczących deliktów i odpowiedzialność na zasadzie winy.

Szkoda – uszczerbek w dobrach prawnie chronionych, będący różnicą między stanem

obecnym, a hipotetycznym stanem, który istniałby, gdyby nie doszło do naruszenia.

5) ŻĄDANIE WYDANIA KORZYŚCI przez osobę, która dopuściła się naruszenia

Odesłanie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Niezależne od winy

naruszyciela.

Poszkodowany przedsiębiorca może dochodzić WSZYSTKICH roszczeń na raz, KILKU z

nich bądź tylko JEDNEGO. NIE PODLEGA KUMULACJI 4) i 5) >> albo naprawienie

szkody na zasadzie winy, albo (gdy np. nie można przypisać winy) odpowiedzialność

obiektywna i wydanie korzyści.

Środkiem ochrony prawa do firmy nieprzewidzianym w k.c. jest ROSZCZENIE

PROCESOWE o USTALENIE PRAWA DO FIRMY (w oparciu o art. 189 k.p.c.).

PODMIOT RDZEŃ FIRMY DODATKI

OBLIGATORYJNE SKRÓT

OSOBA FIZYCZNA IMIĘ I NAZWISKO -

SPÓŁKA JAWNA

OZNACZENIE CO NAJMNIEJ 1 WSPÓLNIKA

(nazwiska gdy os. fiz., nazwy gdy osoba prawna/ niezupełna osoba

prawna/ firmy gdy przedsiębiorca)

SPÓŁKA JAWNA SP. J.

SPÓŁKA PARTNERSKA

NAZWISKO CO NAJMNIEJ 1 PARTNERA

oraz określenie WYKONYWANEGO

ZAWODU

„I PARTNER” lub

„I PARTNERZY” lub

„SPÓŁKA PARTNERSKA”

SP. P.

SPÓŁKA KOMANDYTOWA

OZNACZENIE CO NAJMNIEJ 1 KOMPLEMENTARIUSZA

(nie może zawierać nazwiska komandytariusza)

SPÓŁKA KOMANDYTOWA SP. K.

SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA

OZNACZENIE CO NAJMNIEJ 1 KOMPLEMENTARIUSZA

(nie może zawierać oznaczenia akcjonariusza)

SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA

S.K.A.

SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ DOWOLNY

SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ

SP. Z O.O.

SPÓŁKA AKCYJNA SPÓŁKA AKCYJNA S.A.

32

CZĘŚĆ IV

PROKURA

pytania 30-34

33

30. Jaki jest zakres umocowania prokurenta?

PROKURA jest SZCZEGÓLNĄ POSTACIĄ PEŁNOMOCNICTWA, stworzoną z myślą o potrzebach

obrotu gospodarczego.

udzielana wyłącznie przez PRZEDSIĘBIORCĘ

jasno i identycznie określony zakres umocowania bez możliwości ograniczenia ze skutkiem dla osób

trzecich

łatwa weryfikacja istnienia prokury i osoby prokurenta

wszystko to pozytywnie wpływa na sprawność i bezpieczeństwo obrotu i jego podmiotów

PEŁNOMOCNICTWO A PROKURA

PEŁNOMOCNICTWO PROKURA

udzielić może KAŻDY PODMIOT posiadający PEŁNĄ ZDOLNOŚĆ DO CZYN. PR.

udzielić może wyłącznie PRZEDSIĘBIORCA

ZAKRES UMOCOWANIA każdorazowo determinowany przez TREŚĆ PEŁNOMOCNICTWA

ZAKRES UMOCOWANIA ustalony przez USTAWĘ i zawsze taki sam

PEŁNOMOCNIKIEM może być KAŻDY PODMIOT PRAWA, nawet ograniczony w

zdolności do czyn. pr.

PROKURENTEM może być wyłącznie OSOBA FIZYCZNA

posiadająca PEŁNĄ ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH

pełnomocnik wykazuje umocowanie legitymując się pełnomocnictwem

prokurent wykazuje umocowanie legitymując się ODPISEM Z REJESTRU, do którego wpisany jest

przedsiębiorca udzielający prokury

możliwe UDZIELENIE DALSZEGO PEŁNOMOCNICTWA, jeśli dopuszczalne przez jego

treść bądź stosunek podstawowy mocodawca-pełnomocnik

NIEDOPUSZCZALNE udzielenie DALSZEJ PROKURY (chociaż prokurent może ustanowić pełnomocnika)

FORMA udzielenia DOWOLNA (determinowana jedynie formą wymaganą dla

dokonania danej czynności prawnej)

FORMA PISEMNA POD RYGOREM NIEWAŻNOŚCI

ZAKRES UMOCOWANIA PROKURENTA

[art. 1091 §1 k.c.] Prokura upoważnia do dokonywania CZYNNOŚCI SĄDOWYCH i

POZASĄDOWYCH związanych z PROWADZENIEM PRZEDSIĘBIORSTWA.

CZYNNOŚCI SĄDOWE to m.in. składanie pism procesowych (pozwów, wniosków, apelacji,

zażaleń); zawieranie ugód; udzielanie pełnomocnictw procesowych; odbiór kosztów

procesu.

W postępowaniach tych prokurent nie jest stroną, ale przedstawicielem przedsiębiorcy.

CZYNNOŚCI POZASĄDOWE to przede wszystkim czynności prawne, w tym najważniejsze >>

zawieranie umów z innymi podmiotami, a także składanie jednostronnych oświadczeń woli

(wypowiedzenie i odstąpienie od umowy) oraz występowanie w imieniu przedsiębiorcy w

postępowaniu administracyjnym

34

OGRANICZENIA >> prokurent nie może:

[art. 1093 k.c.]

ZBYĆ PRZEDSIĘBIORSTWA

ODDAĆ PRZEDSIĘBIORSTWA DO CZASOWEGO KORZYSTANIA

ZBYĆ / OBCIĄŻYĆ NIERUCHOMOŚCI należącej do przedsiębiorcy

Do powyższych czynności potrzebuje osobnego pełnomocnictwa w formie wymaganej dla dokonania danej czynności. Zakaz zbywania nieruchomości nie dot. przedsiębiorców, którzy zajmują się np. obrotem nieruchomościami, co pozbawiałoby sensu ustanowienie prokurenta przez takiego przedsiębiorcę

Nie może podejmować czynności zmierzających do ZAKOŃCZENIA BYTU PRAWNEGO

przedsiębiorcy (wniosek o ogłoszenie upadłości czy powództwo o rozwiązanie spółki), bo

prokura ograniczona do czynności związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Nie może dokonywać czynności WEWNĘTRZNYCH, ORGANIZACYJNYCH przedsiębiorcy

(decyzje odnośnie strategii prowadzenia działalności gospodarczej, zwoływania zgromadzeń

itp.), bo prokura umocowuje do CZYNNOŚCI ZEWNĘTRZNYCH, obejmujących stosunki

przedsiębiorca – osoba trzecia.

ZAKAZ OGRANICZANIA ZAKRESU PROKURY ZE SKUTKIEM DLA OSÓB TRZECICH

[art. 1091 § 2 k.c.]

przedsiębiorca może zabronić prokurentowi dokonywania pewnych czynności, ale w przypadku naruszenia tego zakazu będzie on ponosił odpowiedzialność przed przedsiębiorcą, a nie będzie to miało wpływu na ważność jego czynności wobec osób trzecich

ustawowo dopuszczalne wyjątki:

a) wymóg osobnego pełnomocnictwa dla zbycia/oddania do korzystania

przedsiębiorstwa i zbycia/obciążenia nieruchomości [art. 1093 k.c.]

b) prokura oddziałowa [art. 1095 k.c.]

prokurent obowiązany jest do ZAZNACZENIA przy składaniu oświadczeń woli, że DZIAŁA JAKO

PROKURENT [np. poprzez dopisek: „prokurent”, „jako prokurent”, „per procura”], chyba, że

fakt ten wynika z treści samego dokumentu

31. Kto może być prokurentem i w jakiej formie udzielana jest

prokura?

KOMU można udzielić prokury? Jedynie OSOBIE FIZYCZNEJ posiadającej PEŁNĄ ZDOLNOŚĆ DO

CZYNNOŚCI PRAWNYCH.

pozostałe ograniczenia wynikają z przepisów szczególnych, np. w spółkach kapitałowych prokurentem nie może być członek rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej; ponadto nie można udzielić prokury osobie, która ma szersze uprawnienia do reprezentowania przedsiębiorcy niż prokurent (np. członek zarządu spółki kapitałowej czy wspólnik osobowej)

UDZIELENIE PROKURY stanowi JEDNOSTRONNĄ CZYNNOŚĆ PRAWNĄ PRZEDSIĘBIORCY

i następuje w FORMIE PISEMNEJ.

tak udzielona prokura pozwala dokonywać czynności, które wymagają szczególnej formy,

np. aktu notarialnego [art. 1092 § 1 k.c. wyłącza stosowanie art. 99 §1 k.c.]

35

prokura podlega WPISOWI DO REJESTRU

wpis ma charakter deklaratoryjny >> prokurent może działać przed jej wpisaniem,

legitymując się np. odpisem dokumentu udzielającego prokury

po wpisie legitymuje się odpisem z rejestru

w rejestrze przedsiębiorców KRS wpis o prokurze umieszcza się w dziale II, z informacją

o imionach i nazwisku prokurenta, nrze PESEL oraz rodzaju prokury

KTO może udzielić prokury? „PRZEDSIĘBIORCA PODLEGAJĄCY OBOWIĄZKOWI WPISU DO

REJESTRU PRZEDSIĘBIORCÓW”

nie ma wątpliwości w przypadku osób prawnych / ułomnych osób prawnych podlegających

wpisowi do rejestru przedsiębiorców KRS

problem przy osobach fizycznych podlegających wpisowi do CEIDG >> 2 stanowiska:

rejestr przedsiębiorców to rejestr przedsiębiorców KRS; gdyby ustawodawcy chodziło też o

CEIDG, użyłby sformułowania „właściwy rejestr”, jak w art. 432 § 2k.c.

CEIDG też jest „rejestrem przedsiębiorców” sensu largo i możliwe jest w związku z tym

udzielenie prokury również przez przedsiębiorców będących os. fizycznymi (plus zapis o

niewygaśnięciu prokury w przypadku śmierci przedsiębiorcy, a śmierć dot. może wyłącznie

os. fizycznych)

PROJEKT NOWEGO K.C. stanowi, że prokury mogą udzielić JEDYNIE PRZEDSIĘBIORCY

wpisani do REJESTRU PRZEDSIĘBIORCÓW KRS

„podlega obowiązkowi wpisu” ≠ „wpisany” >> można udzielić prokury jeszcze przed wpisem do

rejestru, ale działanie prokurenta wówczas utrudnione

32. Czy prokurę można przenieść, a jeśli nie, to co może prokurent w

tym przedmiocie?

NIE. Prokurent może udzielić odrębnego PEŁNOMOCNICTWA do dokonania OKREŚLONYCH

CZYNNOŚCI.

33. Co oznacza prokura oddzielna i prokura łączna?

PROKURA SAMOISTNA (ODDZIELNA) i ŁĄCZNA

PROKURA SAMOISTNA : pozwala prokurentowi na samodzielne działania, niezależnie od innych prokurentów ustanowionych przez przedsiębiorcę.

PROKURA ŁĄCZNA : wymaga współdziałania co najmniej 2 prokurentów. Liczba prokurentów wymagana do skutecznego ZŁOŻENIA oświadczenia woli zależy od przedsiębiorcy i określana jest w rejestrze. Ich działanie nie musi być jednoczesne >> czynność skuteczna z chwilą złożenia podpisu przez ostatniego z nich. Do PRZYJĘCIA zaś oświadczenia woli od osób trzecich wystarczy jeden prokurent.

MIESZANA REPREZENTACJA ŁĄCZNA

Jest to sposób reprezentacji przedsiębiorcy, w którym dla skuteczności czynności wymaga się WSPÓŁDZIAŁANIA PROKURENTA i INNEJ OSOBY REPREZENTUJĄCEJ PRZEDSIĘBIORCĘ (np. wspólnika spółki osobowej albo członka zarządu spółki kapitałowej.

Taki sposób reprezentacji przedsiębiorcy musi być PRZEWIDZIANY w akcie założycielskim.

36

PROKURA ZWYKŁA (PEŁNA) i ODDZIAŁOWA

PROKURA ZWYKŁA : standardowy zakres umocowania.

PROKURA ODDZIAŁOWA : tylko u tych przedsiębiorców, którzy posiadają w swojej strukturze ODDZIAŁY. Wówczas czynności sądowe i pozasądowe prokurenta dokonywane są jedynie w ramach tego oddziału, na skalę lokalną, bez wpływu na całość przedsiębiorstwa (praktyka np. w bankach).

34. W jakich przypadkach wygasa prokura?

A. ODWOŁANIE PROKURY

z dowolnych powodów

następuje, tak jak udzielnie, w formie JEDNOSTRONNEJ CZYNNOŚCI PRAWNEJ

jeśli przedsiębiorca jednostką organizacyjną, o tym, kto może odwołać prokurę decyduje jego

akt założycielski albo przepisy ustawy

nie może odwołać prokury inny prokurent

wymaga ZGŁOSZENIA DO REJESTRU

B. REZYGNACJA PROKURENTA

powinien złożyć OŚWIADCZENIE O ZRZECZENIU SIĘ prokury przedsiębiorcy / osobie

uprawnionej do odbioru oświadczeń woli w jego imieniu (np. wspólnikowi sp. osobowej,

członkowi zarządu sp. kapitałowej, innemu prokurentowi)

C. WYGAŚNIĘCIE Z PRZYCZYN PO STRONIE PRZEDSIĘBIORCY

WYKREŚLENIE przedsiębiorcy Z REJESTRU

OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI (nie wygasa z otwarciem postępowania naprawczego)

OTWARCIE LIKWIDACJI

PRZEKSZTAŁCENIE przedsiębiorcy

D. WYGAŚNIĘCIE Z PRZYCZYN PO STRONIE PROKURENTA

ŚMIERĆ PROKURENTA

UTRATA przez niego PEŁNEJ ZDOLNOŚCI DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH

UZYSKANIE „SILNIEJSZEGO” UPRAWENIENIA do reprezentowania przedsiębiorcy (np.

uzyskanie mandatu członka zarządu)

w przypadku prokury łącznej wygaśnięcie prokury jednego z prokurentów uniemożliwia

działanie pozostałym do czasu ustanowienia nowego prokurenta w miejsce poprzedniego

wygaśnięcie prokury (C. i D.) następuje ex lege i nie wymaga żadnego oświadczenia woli, ale

wymaga zgłoszenia do rejestru celem wykreślenia prokury

37

CZĘŚĆ V

ZAGADNIENIA OGÓLNE

PRAWA SPÓŁEK

pytania 35-38

38

35. Jakie spółki należy zaliczyć do spółek osobowych i jakie są ich

ogólne cechy?

Do OSOBOWYCH SPÓŁEK HANDLOWYCH należy zaliczyć spółki:

1. JAWNĄ

2. PARTNERSKĄ

3. KOMANDYTOWĄ

4. KOMANDYTOWO – AKCYJNĄ

Do spółek OSOBOWYCH zalicza się również SPÓŁKĘ CYWILNĄ uregulowaną w kc (nie jest spółką

handlową!)

CECHY OGÓLNE OSOBOWYCH SPÓŁEK HANDLOWYCH

(1) SUBSTRAT istnienia i funkcjonowania spółki >> OSOBOWY (WSPÓLNICY)

(wyjątkiem spółka komandytowo-akcyjna, która posiada elementy kapitałowe)

(2) w sensie konstrukcyjnym wszystkie spółki osobowe są UMOWĄ

(Niemożliwe zawiązanie jednoosobowej spółki osobowej. Dodatkowo w niektórych spółkach

musi być co najmniej 1 przedstawiciel danego rodzaju wspólnika: np. komandytariusz i

komplementariusz.)

(3) NIE POSIADAJĄ OSOBOWOŚCI PRAWNEJ

(4) POSIADAJĄ PODMIOTOWOŚĆ PRAWNĄ >> są odrębnymi podmiotami prawa.

Zgodnie z art. 8 § 1 ksh spółki osobowe mogą we własnym imieniu:

Ѡ NABYWAĆ PRAWA, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe

Ѡ ZACIĄGAĆ ZOBOWIĄZANIA

Ѡ POZYWAĆ I BYĆ POZYWANE

Są tzw. niepełnymi osobami prawnymi (art. 331 kc)

(5) CEL działalności >> GOSPODARCZY (dot. wszystkich spółek osobowych, również cywilnej), w

przypadku osobowych spółek handlowych powinien być też ZAROBKOWY

(6) charakter ODPOWIEDZIALNOŚCI WSPÓLNIKÓW ZA ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI:

Ѡ OSOBISTA, całym swoim majątkiem

Ѡ SOLIDARNA, z (1) pozostałymi wspólnikami i ze (2) spółką

Ѡ SUBSYDIARNA

Wyjątki:

akcjonariusz w komandytowo-akcyjnej (co do zasady nie ponosi odpowiedzialności)

komandytariusz w komandytowej (zasady odpowiedzialności takie same jak ogólne, ale

w granicach sumy komandytowej)

(7) PROWADZENIE SPRAW i REPREZENTACJA >> co do zasady prawo i obowiązek WSPÓLNIKÓW

w partnerskiej prowadzić sprawy może zarząd

prawa tego nie mają: komandytariusz w komandytowej i akcjonariusz w komandytowo-

akcyjnej

39

36. Jakie spółki należy zaliczyć do spółek kapitałowych i jakie są ich

ogólne cechy?

Do SPÓŁEK KAPITAŁOWYCH należy zaliczyć:

1. SPÓŁKĘ Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ (SP. Z O.O.)

2. SPÓŁKĘ AKCYJNĄ (S.A.)

CECHY OGÓLNE SPÓŁEK KAPITAŁOWYCH

A. SUBSTRAT istnienia i funkcjonowania spółki >> KAPITAŁ

(Ale sp. z o.o. posiada też elementy osobowe)

B. obie te spółki MOGĄ być JEDNOOSOBOWE już od momentu powstania

C. POSIADAJĄ OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ (uzyskują ją z momentem WPISU DO REJESTRU)

Przed wpisem funkcjonują jako spółki w organizacji posiadające zdolność prawną i sądową.

D. CEL działalności >> DOWOLNY PRAWNIE DOZWOLONY

E. charakter ODPOWIEDZIALNOŚCI WSPÓLNIKÓW ZA ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI:

Ѡ CAŁKOWICIE WYŁĄCZONA

Ѡ za zobowiązania odpowiada SPÓŁKA całym swoim majątkiem

Ѡ kapitał zakładowy należy do majątku spółki

F. PROWADZENIE SPRAW i REPREZENTACJA >> ORGANY!

Nie ma osobistego prowadzenia i reprezentacji przez wspólników.

37. W przypadku jakich spółek mamy do czynienia ze spółką w

organizacji?

W przypadku spółek KAPITAŁOWYCH (Sp. z o.o. i S.A.).

38. Jaki jest status spółki w organizacji?

SPÓŁKĄ W ORGANIZACJI jest spółka kapitałowa od chwili jej ZAWIĄZANIA do momentu

jej WPISU DO REJESTRU.

Ѡ ZAWIĄZANIE następuje z chwilą ZAWARCIA UMOWY (SP. Z O.O.) albo PODPISANIA

STATUTU przez ZAŁOŻYCIELI i OBJĘCIA WSZYSTKICH AKCJI (S.A.)

Ѡ z chwilą WPISU DO REJESTRU spółka w organizacji zmienia się ex lege we WŁAŚCIWĄ

SPÓŁKĘ KAPITAŁOWĄ >> spółka kapitałowa uzyskuje OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ i staje się

PODMIOTEM PRAW I OBOWIĄZKÓW spółki w organizacji

40

☼ NIE POSIADA OSOBOWOŚCI PRAWNEJ

☼ POSIADA PODMIOTOWOŚĆ PRAWNĄ

zdolność prawna i sądowa (może nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być

pozywana)

zgodnie z u.s.d.g. MOŻE PROWADZIĆ DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ! (pod własną firmą z

dodatkiem „w organizacji”)

☼ posiada WŁASNY MAJĄTEK odrębny od majątku wspólników

☼ REPREZENTACJA spółki w organizacji:

ZASADA: powinien ją reprezentować ZARZĄD na zasadach dot. spółki właściwej (zarząd

jest organem spółki od momentu jego powołania, mimo, że spóła nie ma jeszcze os. pr.)

może być reprezentowana przez PEŁNOMOCNIKA powołanego JEDNOMYŚLNĄ UCHWAŁĄ wspólników (art. 161 § 1 ksh) lub założycieli (art. 323 § 2 ksh)

S.A. w organizacji mogą reprezentować wszyscy założyciele działający łącznie (ale tylko do momentu powołania zarządu)

w jednoosobowej spółce w organizacji jedyny wspólnik NIE MA prawa reprezentacji (z wyjątkiem zgłoszenia do rejestru!)

☼ ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI W ORGANIZACJI wobec OSÓB TRZECICH

Art. 13 § 1 ksh: za zobowiązania spółki w organizacji odpowiadają SOLIDARNIE CAŁYM SWOIM MAJĄTKIEM:

A. SPÓŁKA

B. OSOBY, które działały W JEJ IMIENIU (członkowie zarządu, pełnomocnicy, założyciele S.A. >> tzw. PROMOTORZY)

Ich odpowiedzialność USTAJE z momentem ZATWIERDZENIA ich działań przez ZW.

C. WSPÓLNIK / AKCJONARIUSZ, ale TYLKO do wysokości NIEWNIESIONEGO WKŁADU na pokrycie OBJĘTYCH UDZIAŁÓW / AKCJI Pełne wniesienie wkładu skutkuje brakiem odpowiedzialności [chyba, że byli oni jednocześnie promotorami].

Nie ma tu zasady SUBSYDIARNOŚCI! Wierzyciel, który uzyskał tytuł wykonawczy, może

prowadzić egzekucje z majątku dowolnie wybranej osoby (A, B lub C)

z chwilą zarejestrowania spółki w organizacji, wszystkie jej zobowiązania stają się

zobowiązaniami spółki docelowej, za które odpowiada ona sama jako osoba prawna

☼ ODPOWIEDZIALNOŚĆ wobec SPÓŁKI w stosunkach wewnętrznych ZARZĄD oraz OSOBY działające w imieniu spółki przed jej

zarejestrowaniem odpowiadają organizacyjnie wobec spółki za skutki ich działań

odpowiedzialność osób działających w imieniu spółki ustaje z chwilą zatwierdzenia czynności przez WZ/ZW

odpowiedzialność członków zarządu ustaje, wg różnych koncepcji, albo (a) z chwilą uzyskania absolutorium, albo (b) po podjęciu specjalnej odrębnej uchwały WZ/ZW zwalniającej explicite członków zarządu z tej odpowiedzialności

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ODSZKODOWAWCZA : kto biorąc udział w tworzeniu spółki wbrew przepisom prawa wyrządził z winy swojej spółce SZKODĘ, obowiązany jest do jej naprawienia.

41

[Odpowiedzialność członków zarządu/ organów kontroli/ likwidatora zawsze surowsza, ponieważ ciąży na nich obowiązek dołożenia należytej staranności wynikającej z zawodowego charakteru ich działalności >> winę tych osób zawsze domniemywa się, a odpowiedzialność ta nie ustaje].

☼ ODPOWIEDZIALNOŚĆ wobec WSPÓLNIKÓW / AKCJONARIUSZY członkowie zarządu / osoby działające w imieniu spółki mogą też ponosić odpowiedzialność wobec

wspólników/ akcjonariuszy podmioty te mogą domagać się naprawienia szkody na zasadach ogólnych nie zwalnia z niej uchwała ZW/WZ

może powstać w szczególności w przypadku niedojścia spółki do skutku

Ѡ NIEDOJŚCIE spółki DO SKUTKU

A. PRZYCZYNY

NIEZGŁOSZENIE DO REJESTRU w terminie 6 M-CY od zawiązania

PRAWOMOCNE postanowienie sądu ODMAWIAJĄCE zarejestrowania

B. SKUTKI

spółka obowiązana NIEZWŁOCZNIE dokonać ZWROTU wszystkich wniesionych

WKŁADÓW / pokryć w pełni WIERZYTELNOŚCI os. 3cich >> jeśli nie jest w stanie >>

LIKWIDACJA

ROZWIĄZANIE spółki następuje z dniem ZATWIERDZENIA przez WZ/ZW

SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO

42

CZĘŚĆ VI

SPÓŁKA CYWILNA

pytania 39-46

43

39. Jak można zdefiniować spółkę cywilną i jaki jest jej cel?

Art. 860 § 1 kc: Przez umowę spółki WSPÓLNICY zobowiązują się dążyć do WSPÓLNEGO CELU

GOSPODARCZEGO poprzez działanie w sposób oznaczony, w szczególności WNIESIENIE

WKŁADÓW.

Ѡ S.C. jest UMOWĄ, WIELOSTRONNYM STOSUNKIEM ZOBOWIĄZANIOWYM. [patrz też pyt. 41]

Ѡ CEL s.c. może być WYŁĄCZNIE GOSPODARCZY;

nie może być inny niż gospodarczy (np. edukacyjny, kulturalny, charytatywny)

CEL GOSPODARCZY ≠ CEL ZAROBKOWY ! (cel zarobkowy to cel nastawiony na osiągnięcie

zysku; cel gospodarczy to założenie osiągnięcia pewnych korzyści materialnych, np. wspólna

budowa drogi, wspólne działanie, którego celem jest zmniejszenie ponoszonych kosztów)

nie jest również tożsamy z prowadzeniem działalności gospodarczej przez S.C.;

Ѡ Ponadto cel ma być celem WSPÓLNYM dla obu wspólników.

40. Jakie elementy przedmiotowo istotne powinna zawierać umowa

spółki cywilnej i jakie są tego skutki?

Essentialia negotii umowy s.c.:

A. ZOBOWIĄZANIE się wspólników do DĄŻENIA do osiągnięcia WSPÓLNEGO CELU

GOSPODARCZEGO

Ѡ WSPÓLNOTA celu jest czynnikiem determinującym możliwość UZNANIA stosunku

za s.c.

Ѡ cel musi być GOSPODARCZY (patrz pyt. 39)

Ѡ cel musi być dokładnie określony w umowie spółki

B. OKREŚLENIE SPOSOBU WSPÓŁDZIAŁANIA, w szczególności RODZAJU WKŁADÓW

Ѡ podstawowym (nie jedynym) sposobem współdziałania wniesienie wkładów

Ѡ Czy może istnieć s.c. BEZWKŁADOWA? Spór w doktrynie Dr Trzciński uważa, że

owszem

Ѡ współdziałanie wspólników NIE MUSI być JEDNAKOWE

Ѡ nie ma możliwości utworzenia spółki, w której żaden ze wspólników nie zobowiązuje

się do działania (np. wszyscy zobowiązują się tylko do określonych zaniechań)

wspólników ZAWSZE musi być CO NAJMNIEJ 2

nie można stać się jedynym wspólnikiem wskutek objęcia wszystkich udziałów (zresztą

udziałów sensu stricte nie ma)

1 wspólnik = automatyczne rozwiązanie spółki

wymóg STWIERDZENIA PISMEM zawarcia umowy SC (ad probationem, czyli w zasadzie nie

można wykluczyć ustnej czy dorozumianej)

44

41. Czy spółka cywilna jest przedsiębiorcą, a jeżeli nie, to jaki jest jej

status/ charakter prawny?

!!!! SPÓŁKA CYWILNA NIE JEST PRZEDSIĘBIORCĄ !!!!

NIE JEST też:

OSOBĄ PRAWNĄ

NIEPEŁNĄ OSOBĄ PRAWNĄ, o której mowa w art. 331 kc

Czym zatem jest? 3 grupy poglądów doktryny i judykatury:

1. SC jedynie STOSUNKIEM PRAWNYM o charakterze OBLIGACYJNYM >> nie ma odrębnego

BYTU PRAWNEGO, skutki umowy tylko inter partes, nie wobec osób trzecich

2. SC czym więcej, niż tylko umową >> ORGANIZACJA WSPÓLNIKÓW, skutki wobec osób trzecich, ale

dalej nie ma osobowości prawnej

3. SC może być uznana za OSOBĘ PRAWNĄ >> przepisy regulujące SC spełniają w sumie materialne

kryterium osobowości prawnej >> ABSOLUTNIE ODPADA! >> w polskim prawie KRYTERIUM FORMALNE, a żadne przepisy nie nadają SC os. pr. (żadne przepisy nie przyznają też zdolności prawnej >> nie jest zatem również ułomną os. pr.)

Kodeksowa regulacja przemawia najbardziej za koncepcją 1. SC nie ma jakiejkolwiek

zdolności prawnej ani odrębnego charakteru w stosunku do wspólników.

!!! SPÓŁKA CYWILNA JEST

WIELOSTRONNYM STOSUNKIEM ZOBOWIĄZANIOWYM !!!

Umowa s.c. ma charakter:

ZOBOWIĄZUJACY

KONSENSUALY (do jej zawarcia, a tym samym powstania s.c. nie jest wymagane dokonanie

jakiejkolwiek innej czynności poza samym osiągnięciem porozumienia)

LOSOWY (wyniki nie dają się z góry przewidzieć, lecz zawsze zależą w jakimś stopniu od

rozwoju wypadków)

dyskusyjne, czy ma również charakter umowy WZAJEMNEJ

Spółka cywilna jest opartą na osobistych związkach wspólników najprostszą formą współpracy

gospodarczej, właściwą dla mniejszych przedsięwzięć, które nie przybierają postaci przedsiębiorstwa

zarobkowego w większej postaci.

Spółka cywilna NIE MOŻE mieć własnej NAZWY, pod którą samodzielnie występowałaby w

obrocie prawnym.

OZNACZENIE SC w umowach/postępowaniu sądowym >> ZAWSZE:

☼ imiona i nazwiska/ nazwy wspólników +

☼ wzmianka o połączeniu WĘZŁEM SC („wspólnicy s.c.” / „s.c.”)

45

42. Jaki charakter prawny ma majątek w spółce cywilnej i jakie są

tego skutki?

„Majątek spółki” to określenie nieprecyzyjne. De facto jest to MAJĄTEK WSPÓLNY WSPÓLNIKÓW.

Ma on charakter WSPÓŁWŁASNOŚCI (WSPÓLNOŚCI) ŁĄCZNEJ.

Oparty na prawie tzw. „niepodzielnej ręki” >> KAŻDY ze wspólników jest właścicielem zarówno

CAŁEGO MAJĄTKU jak i poszczególnych jego ELEMENTÓW tak, jak pozostali.

niesamoistny charakter

BRAK OZNACZENIA UDZIAŁÓW współwłaścicieli

NIEDOPUSZCZALNOŚĆ ROZPORZĄDZANIA przez współwłaścicieli swoimi UDZIAŁAMI w tej

własności (zarówno udziałem w całym majątku jak i jego poszczególnych składnikach)

odnosi się to także to ew. możliwości przeniesienia CZŁONKOSTWA w spółce >>

przeniesienie udziału na nabywcę wymaga wprowadzenia w OSOBISTY STOSUNEK SPÓŁKI

>> ergo: ZMIANA UMOWY SPÓŁKI

ZAKAZ ŻĄDANIA ZNIESIENIA WSPÓŁWŁASNOŚCI (PODZIAŁU MAJĄTKU) w czasie trwania s.c.

ZAKAZ ZASPOKAJANIA się WIERZYCIELA WSPÓLNIKA z MAJĄTKU spółki w czasie jej trwania

powiązanie istnienia MAJĄTKU WSPÓLNEGO z istnieniem STOSUNKU PODSTAWOWEGO (w

postaci umowy SC)

O istnienie SC bez współwłasności łącznej >> MOŻLIWE

O istnienie współwłasności łącznej bez SC >> NIEMOŻLIWE

o USTANIE SC = koniec istnienia majątku o cechach współwłasności łącznej EX LEGE >>

przekształcenie we współwłasność w częściach ułamkowych

MAJĄTEK WSPÓLNY = MAJĄTEK PIERWOTNY + MAJĄTEK NABYTY

A. MAJĄTEK PIERWOTNY >> WKŁADY (patrz pyt. 44)

B. MAJĄTEK NABYTY >> prawa nabyte do majątku wspólnego W TOKU DZIAŁALNOŚCI

SPÓŁKI (wszystkie prawa majątkowe, a nie tylko zarobione środki pieniężne)

UDZIAŁ W ZYSKACH I STRATACH

domniemanie RÓWNEGO UDZIAŁU w Z i S (niezależnie od wkładu)

dyspozytywność: strony mogą określić inaczej w umowie

można wyłączyć od udziału w STRATACH

nie można wyłączyć od udziału w ZYSKACH

w razie wątpliwości co do udziału w S >> taki sam jak w Z

kiedy można ŻĄDAĆ PODZIAŁU I WYPŁATY ZYSKÓW?

A. po ROZWIĄZANIU spółki

B. jeśli spółka > 1 rok, z końcem KAŻDEGO ROKU OBRACHUNKOWEGO

46

43. Co oznacza prowadzenie spraw spółki i reprezentowanie spółki i

jakie zasady przewiduje tu ustawodawca w odniesieniu do spółki

cywilnej?

w s.c. de facto odnosi się do zarządu majątkiem >> nie ma podmiotowości prawnej

większość przepisów kc ma charakter dyspozytywny >> kluczowe uregulowanie w umowie s.c.

Ѡ PROWADZENIE SPRAW >> sfera WEWNĘTRZNA, relacje między wspólnikami

uprawnienie i obowiązek KAŻDEGO WSPÓLNIKA

co do zasady wymagana JEDNOMYŚLNOŚĆ (można ustalić inaczej – powierzyć tylko

niektórym wspólnikom, a nawet osobom trzecim)

w razie braku odmiennej uchwały KAŻDY wspólnik uprawniony do SAMODZIELNEGO

prowadzenia spraw nieprzekraczających zakresu ZWYKŁYCH CZYNNOŚCI SPÓŁKI

(pojęcie szersze od „zwykłego zarządu majątkiem”)

CZYNNOŚĆ NAGŁA >> każdy wspólnik (niezależnie od ustalonego sposobu prowadzenia)

może dokonać czynności nagłej, jeśli zaniechanie mogłoby narazić na niepowetowane

straty

nie można pozbawić tego uprawnienia!

Ѡ REPREZENTACJA >> sfera ZEWNĘTRZNA, relacje z osobami trzecimi

w braku odmiennej umowy/uchwały ZAKRES REPREZENTACJI = ZAKRES PROWADZENIA

SPRAW

DOMNIEMANIE: uprawnienie do reprezentacji = ex lege umocowanie do działania jako

PRZEDSTAWICIEL pozostałych wspólników >> rodzaj PRZEDSTAWICIELSTWA

USTAWOWEGO

niezależnie możliwe udzielenie pełnomocnictwa na zasadach ogólnych

(wspólnikowi lub osobie trzeciej)

przepisy łączne dla PS i R

inne niż ustawowe ukształtowanie zakresu nie wywiera skutków prawnych wobec OSÓB

TRZECICH jeśli o tym nie wiedziały

PS i R nie mogą być przedmiotem wkładu

PS i R nie mogą być wykonywane na podstawie umowy o pracę !

NIE PRZYSŁUGUJE ZA NIE ODRĘBNE WYNAGRODZENIE!

wówczas przynajmniej 1 wspólnik musi być uprawniony do

reprezentacji

47

44. Co może być przedmiotem wkładu do spółki cywilnej?

Przedmiotem wkładu mogą być:

I. WSZELKIE prawa MAJĄTKOWE o charakterze ZBYWALNYM, zarówno:

A. BEWZGLĘDNE, np. PRAWO WŁASNOŚCI

☼ NIERUCHOMOŚCI lub

☼ RUCHOMOŚCI, w tym ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH

jak i

B. WZGLĘDNE, np.:

☼ NAJEM

☼ DZIERŻAWA

☼ SPÓŁDZIELCZE WŁASNOŚCIOWE PRAWO DO LOKALU

☼ WIERZYTELNOŚCI

☼ PATENTY

☼ AKCJE

☼ UDZIAŁY W SP. Z O.O.

☼ PRZEDSIĘBIORTWO (w znaczeniu przedmiotowym)

art. 862 kc : rzeczy ruchome lub nieruchome mogą być wniesione do majątku spółki na

własność lub jedynie do używania

II. ŚWIADCZENIE PRACY lub USŁUG

Zobowiązanie się do STAŁEGO lub SPORADYCZNEGO (a niekiedy nawet jednorazowego)

wykonywania czynności NA RZECZ SPÓŁKI, mających przysporzyć określonych korzyści albo

dokonać określonych oszczędności.

NIE MOGĄ one polegać na PROWADZENIU SPRAW / REPREZENTACJI SPÓŁKI!!!! (To prawo i

obowiązek każdego wspólnika.)

45. Jakie są zasady odpowiedzialności wspólników w spółce

cywilnej?

A. ODPOWIEDZIALNOŚĆ wspólników za zobowiązania SPÓŁKI

SOLIDARNA wszystkich wspólników

wspólnicy odpowiadają CAŁYM SWOIM MAJĄTKIEM OSOBISTYM, teraźniejszym i przyszłym

odpowiedzialność zarówno za zobowiązania prywatnoprawne jak i publicznoprawne

IUS COGENS >> nie można WYŁĄCZYĆ WOBEC OSÓB TRZECICH (ew. wyłączenie umowne

ma skutki tylko inter partes)

obejmuje długi zaciągnięte przez jednego, kilku lub wszystkich wspólników >> jedynym

warunkiem ZWIĄZEK DŁUGU z DZIAŁALNOŚCIĄ SPÓŁKI

48

B. ODPOWIEDZIALNOŚĆ za zobowiązania OSOBISTE WSPÓLNIKA

ZAKAZ ZASPOKAJANIA z majątku wspólnego s.c. w czasie jej trwania OSOBISTYCH WIERZYCIELI

WSPÓLNIKÓW

chodzi o wierzytelności niemające związku z działalnością s.c.

w zasadzie wszystkie długi wspólników NIEBĘDĄCE DŁUGAMI SPÓŁKI

WYŁĄCZENIE CZĘŚCI MAJĄTKU WSPÓLNIKA (niekiedy całkiem sporej) SPOD EGZEKUCJI

niekorzystna sytuacja wierzyciela >> jak się bronić?

możliwość WYPOWIEDZENIA UDZIAŁU dłużnego wspólnika przez wierzyciela

>> USTANIE WSPÓŁWŁASNOŚCI ŁĄCZNEJ

>> EGZEKUCJA NA ZASADACH OGÓLNYCH

46. Jakie przyczyny powodują lub mogą powodować rozwiązanie

spółki cywilnej?

Rozwiązanie spółki może nastąpić:

1. z przyczyn PRZEWIDZIANYCH w samej UMOWIE SPÓŁKI

(np. z powodu nadejścia umówionego terminu istnienia spółki albo osiągnięcia zamierzonego

celu gospodarczego spółki >> JEDNAK jeśli mimo zaistnienia tych okoliczności spółka nadal trwa

za zgodą wszystkich wspólników, to poczytuje się ją za przedłużoną na czas NIEOZNACZONY)

2. na mocy UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW

(zawsze może zostać podjęta na ogólnych zasadach podejmowania uchwał w spółce lub na

zasadach szczególnych przewidzianych w umowie spółki dla jej rozwiązania)

3. w razie POZOSTANIA w spółce TYLKO JEDNEGO WSPÓLNIKA

(wskutek USTĄPIENIA <patrz niżej> WSZYSTKICH POZOSTAŁYCH WSPÓLNIKÓW)

4. w razie TRWAŁEJ NIEMOŻLIWOŚCI OSIĄGNIĘCIA umówionego CELU gospodarczego

5. w razie ROZWIĄZANIA spółki przez SĄD

(wskutek powództwa wspólnika motywowanego istnieniem ważnych powodów >> art. 874 § 1

kc >> przepis iuris cogentis; wyrok rozwiązujący spółkę ma charakter konstytutywny i wywołuje

skutek ex nunc)

6. na skutek ogłoszenia UPADŁOŚCI WSPÓLNIKA

WARUNKI?

A. bezskuteczna egzekucja z majątku dłużnika przez

6 m-cy (obojętnie, przez jakiego wierzyciela)

B. 3-mczny termin wypowiedzenia (również przy

umowie na czas oznaczony)

49

USTĄPIENIE WSPÓLNIKA

ŚMIERĆ WYPOWIEDZENIE UDZIAŁU

KONSEKWENCJĄ rozwiązania spółki jest zmiana charakteru prawnego jej MAJĄTKU >>

przekształcenie WSPÓŁWŁASNOŚCI ŁĄCZNEJ we WSPÓŁWŁASNOŚĆ W CZĘŚCIACH

UŁAMKOWYCH.

kc NIE PRZEWIDUJE odrębnego i sformalizowanego POSTĘPOWANIA LIKWIDACYJNEGO

☼ może być ono przewidziane w umowie spółki / uchwale wspólników

☼ w braku takich postanowień umownych minimum zabezpieczenia praw wierzycieli

wyznacza kc art. 875 § 2 i 3:

najpierw SPŁATA DŁUGÓW spółki

potem zwrot WKŁADÓW wspólnikom

dopiero na końcu podział ewentualnej nadwyżki majątku w takim stosunku, w jakim

uczestniczyli w zyskach

UPRAWNIENIA MAJĄTKOWE występującego wspólnika / spadkobierców NIEWSTĘPUJĄCYCH do spółki

ograniczają się do ROZLICZENIA FINANSOWEGO

A. zwrot W NATURZE >> tylko rzeczy wniesione do używania

B. zwrot WARTOŚCI >> wszystkie wkłady (za wyjątkiem świadczenia usług i używania rzeczy)

C. z pozostałego majątku >> SPŁATA odpowiadająca UDZIAŁOWI W ZYSKACH

jeżeli UMOWA SC/ UCHWAŁA WSP.

(również podjęta po śmierci wspólnika)

przewiduje taką możliwość >>

KONTYNUOWANIE SC z udziałem

SPADKOBIERCÓW

wówczas spadkobiercy wskazują 1 osobę,

która będzie wykonywać ich prawa

jeśli nie wskażą, pozostali wspólnicy mogą

sami prowadzić spółkę

ZASADA OGÓLNA:

1. jeśli SC zawarta na czas NIEOZNACZONY

>> 3miesięczne wypowiedzenie

2. jeśli SC zawarta na czas OZNACZONY >>

NIE MA MOŻLIWOŚCI WYPOWIEDZENIA

WYJĄTKI:

1. określenie W UMOWIE innego terminu

wypowiedzenia / możliwości

wypowiedzenia SC zawartej na czas

oznaczony

2. wypowiedzenie każdej umowy jest

możliwe bez zachowania terminu Z

WAŻNYCH POWODÓW (nie można

wyłączyć umownie takiej możliwości)

WYPOWIEDZENIE W FORMIE PISEMNEJ

AD PROBATIONEM

!WYSTĄPIENIE WSPÓLNIKA ≠ USTANIE MAJĄTKU WSPÓLNEGO!

Wspólność dalej trwa pomiędzy pozostałymi wspólnikami.

50

CZĘŚĆ VII

SPÓŁKA JAWNA

pytania 47-54

51

47. Jaki brzmi pojęcie spółki jawnej i jaki jest jej przedmiotowy

status?

[art. 22 § 1 k.s.h.] SPÓŁKĄ JAWNĄ jest spółka OSOBOWA, która prowadzi PRZEDSIĘBIORSTWO

pod WŁASNĄ FIRMĄ, a nie jest inną spółką handlową.

najprostsza forma spółki osobowej (i handlowej w ogóle)

dopuszczalna we wszystkich dziedzinach działalności gospodarczej (jeśli przepisy nie stanowią inaczej; takie ograniczenia nieliczne)

najczęściej wykorzystywana, gdy działalność ma być prowadzona przez niewielką liczbę osób (zwłaszcza powiązanych osobiście – rodzina, znajomi), które nie dysponują większym kapitałem, a ryzyko zamierzonej działalności nie jest zbyt duże

nadaje się jedynie do prowadzenia działalności GOSPODARCZEJ („przedsiębiorstwo” w

definicji użyte w znaczeniu funkcjonalnym)

działalność musi mieć cel ZAROBKOWY, bo osiągnięty ZYSK przeznacza się do podziału

między wspólników

POWSTANIE SPÓŁKI

A. przez ZAWIĄZANIE (sposób PIERWOTNY)

ZAWARCIE UMOWY spółki między stronami, które z chwilą zarejestrowania spółki stają się

jej WSPÓLNIKAMI.

B. przez PRZEKSZTAŁCENIE (sposób POCHODNY)

PRZEKSZTAŁCENIE innej spółki w spółkę jawną:

SPÓŁKI HANDLOWEJ (osobowej lub kapitałowej) >> w trybie art. 551 i nast. k.s.h.

SPÓŁKI CYWILNEJ (kiedyś obligatoryjnie lub fakultatywnie, obecnie wyłącznie

fakultatywnie) >> w trybie art. 26 § 4 k.s.h.

SPÓŁKA JAWNA powstaje z chwilą WPISU DO REJESTRU.

(wpis ma charakter konstytutywny)

Ѡ osoby działające w imieniu spółki PO ZAWIAZĄNIU a PRZED ZAREJESTROWANIEM ponoszą za zobowiązania wynikające z tego działania ODPOWIEDZIALNOŚĆ SOLIDARNĄ

Ѡ w przypadku przekształcenia s.c. wspólnicy zobowiązani przed zgłoszeniem do rejestru dostosować umowę spółki do przepisów o sp. j. >> z chwilą wpisu do rejestru wszystkie prawa i obowiązki stanowiące majątek wspólny wspólników s.c. przysługują spółce jawnej

MAJĄTEK SPÓŁKI

MAJĄTEK SPÓŁKI = WSZELKIE MIENIE

(A) wniesione jako WKŁAD + (B) NABYTE PRZEZ SPÓŁKĘ w czasie jej istnienia

☼ majątek spółki jawnej jest jej MAJĄTKIEM WŁASNYM, ODRĘBNYM od majątku WSPÓLNIKÓW

52

☼ przedmiotem wkładu (niezależnie od tego, czy pieniężny, czy aport czy świadczenie usług)

zawsze będą PRAWA MAJĄTKOWE (w szczególności własność i inne prawa rzeczowe, prawa na

dobrach niematerialnych, wierzytelności oraz przedsiębiorstwo jako całość)

☼ w umowie wspólnicy jedynie zobowiązują się do wniesienia – samo wniesienie może nastąpić później (spółce zaś przysługuje roszczenie o ich wniesienie)

☼ PODWÓJNY SKUTEK umowy spółki w przedmiocie PRZENIESIENIA WŁASNOŚCI >> umowa spółki zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy PRZENOSI WŁASNOŚĆ NA SPÓŁKĘ (chyba, że strony postanowiły inaczej).

o jeśli dot. nieruchomości – umowa w formie aktu notarialnego o jeśli dot. rzeczy oznaczonych co do tożsamości – automatycznie przeniesienie własności o jeśli dot. rzeczy przyszłych / oznaczonych co do gatunku – konieczne przeniesienie

posiadania

48. Jakie postanowienia składają się na obligatoryjną treść umowy

spółki jawnej i w jakiej formie ta umowa powinna być zawarta?

[Art. 23 k.s.h.] Umowa spółki powinna być zawarta NA PIŚMIE POD RYGOREM NIEWAŻNOŚCI.

Powinna zawierać co najmniej:

1. FIRMĘ i SIEDZIBĘ spółki Ѡ FIRMA: nazwisko (nazwa, firma) CO NAJMNIEJ 1 WSPÓLNIKA + oznaczenie „spółka jawna”

(dopuszczalny skrót „sp. j.”) Ѡ SIEDZIBA = miejscowość określona W UMOWIE SPÓŁKI (de facto nie musi pokrywać się z

miejscem prowadzenia działalności/ prowadzenia spraw)

2. określenie WKŁADÓW wnoszonych przez każdego wspólnika i ich WARTOŚĆ Ѡ mogą być:

a. PIENIĘŻNE

b. NIEPIENIĘŻNE (APORTY) : przeniesienie / obciążenie własności rzeczy lub innych praw na rzecz spółki

c. polegać na dokonaniu INNYCH ŚWIADCZEŃ na rzecz spółki, w szczególności na ŚWIADCZENIU USŁUG

Ѡ niezależnie od rodzaju wkładu w umowie trzeba podać ich WARTOŚĆ Ѡ w razie wątpliwości uważa się, że wkłady wspólników SĄ RÓWNE (przepis dyspozytywny,

umowa może stanowić inaczej)

3. PRZEDMIOT DZIAŁALNOŚCI spółki Ѡ zgodnie z art. 40 u. o KRS powinien być określony wg. Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD)

4. CZAS TRWANIA spółki, jeśli oznaczony

może zawierać również INNE POSTANOWIENIA fakultatywne

ich TREŚĆ lub CEL nie mogą sprzeciwiać się:

1) właściwości (naturze) stosunku prawnego spółki jawnej

2) ustawie

3) zasadom współżycia społecznego

mogą to być postanowienia odbiegające od przepisów dyspozytywnych k.s.h. lub dotyczące kwestii w

ogólne w k.s.h. nieuregulowanych

53

49. Jakie są zasady odpowiedzialności za zobowiązania spółki wobec

jej wierzycieli?

[Art. 22 § 2 k.s.h.] KAŻDY WSPÓLNIK odpowiada za zobowiązania spółki BEZ OGRANICZENIA,

CAŁYM MAJĄTKIEM, SOLIDARNIE z POZOSTAŁYMI WSPÓLNIKAMI oraz ze SPÓŁKĄ.

chodzi o odpowiedzialność zewnętrzną, wobec wierzycieli spółki (nie obejmuje zobowiązań

wspólnicy – spółka)

odpowiedzialność za wszelkie zobowiązania, zarówno cywilno- jak i publicznoprawne

ponoszą ją SAMA SPÓŁKA oraz jej WSPÓLNICY

odpowiedzialność NIEOGRANICZONA

spółka i wspólnicy odpowiadają CAŁYM SWOIM MAJĄTKIEM, teraźniejszym i przyszłym

wierzyciel może zaspokoić się z DOWOLNIE WYBRANEGO SKŁADNIKA MAJĄTKOWEGO

SOLIDARNOŚĆ odpowiedzialności oznacza możliwość żądania przez wierzyciela CAŁOŚCI

lub CZĘŚCI ŚWIADCZENIA od:

o spółki i wszystkich wspólników łącznie

o kilku wspólników i spółki

o tylko od wspólników

o od samej spółki

o od każdego wspólnika z osobna

umowa spółki rozstrzyga, czy i w jakich częściach wspólnik, który spełnił świadczenie, może żądać zwrotu od pozostałych

ma znaczenie na etapie POSTĘPOWANIA SĄDOWEGO – określa bierną legitymację do

wytoczenia powództwa

SUBSYDIARNOSĆ odpowiedzialności WSPÓLNIKA [art. 31 § 1 k.s.h.] oznacza, że wierzyciel

może prowadzić EGZEKUCJĘ z majątku WSPÓLNIKA DOPIERO gdy EGZEKUCJA z majątku

SPÓŁKI okaże się BEZSKUTECZNA

ma znaczenie na etapie POSTĘPOWANIA EGZEKUCYJNEGO

wierzyciel może wnieść powództwo przeciw wspólnikowi z pominięciem spółki, ale nie

będzie mógł prowadzić przeciw niemu egzekucji

KUMULATYWNE PRZYSTĄPIENIE DO DŁUGU (pomnożenie podmiotów po stronie długu –

wierzyciel ma bonusowego dłużnika) >> 2 PRZYPADKI przewidziane w k.s.h.:

1) [art. 32 k.s.h.] do istniejącej spółki przystępuje NOWY WSPÓLNIK : odpowiedzialność

wspólnika rozciąga się na zobowiązania spółki powstałe przed dniem jego

przystąpienia

2) [art. 33 k.s.h.] etap TWORZENIA spółki, gdy przedsiębiorca jednoosobowy (osoba

fizyczna prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową)

WNOSI do spółki PRZEDSIĘBIORSTWO : odpowiedzialność spółki rozciąga się na

zobowiązania powstałe przy prowadzeniu tego przedsiębiorstwa przed dniem

3) utworzenia spółki do wartości wniesionego przedsiębiorstwa

54

50. Jakie są zasady prowadzenia spraw spółki jawnej?

prowadzenie spraw odnosi się do sfery WEWNĘTRZNEJ

ma charakter uprawnień ORGANIZACYJNYCH

ściśle powiązane ze stosunkiem uczestnictwa w spółce

połączone z obowiązkiem podejmowania CZYNNOŚCI FAKTYCZNYCH (czasem PRAWNYCH), które mają na celu realizację zamierzonego CELU SPÓŁKI

[Art. 39 § 1 k.s.h.] KAŻDY wspólnik ma PRAWO i OBOWIĄZEK prowadzenia spraw spółki.

pozostali wspólnicy nie mogą mu zabronić, on nie może się uchylić

UMOWA / PÓŹNIEJSZA UCHWAŁA WSPÓLNIKÓW MOŻE STANOWIĆ INACZEJ

w szczególności prowadzenie spraw może być powierzone JEDNEMU lub KILKU WSPÓLNIKOM >> wówczas POZOSTALI WYŁĄCZENI od prowadzenia spraw

[art. 38 k.s.h.] NIE MOŻNA:

a. powierzyć prowadzenia spraw spółki OSOBOM TRZECIM Z WYŁĄCZENIEM WSPÓLNIKÓW

b. umownie ograniczyć prawa wspólnika do osobistego zasięgania informacji o stanie majątku i interesów spółki

c. umownie ograniczyć prawa wspólnika do osobistego przeglądania ksiąg i dokumentów spółki

to jest jedyny przepis dot. prowadzenia spraw sp.j. o charakterze ius cogens (reszta dyspozytywna)

wspólnik MOŻE zostać POZBAWIONY prawa prowadzenia spraw spółki na mocy

PRAWOMOCNEGO ORZECZENIA SĄDU Z WAŻNYCH POWODÓW

Ѡ za prowadzenie spraw spółki wspólnik NIE OTRZYMUJE WYNAGRODZENIA (umowa może

stanowić inaczej)

PROWADZENIE SPRAW SPÓŁKI

czynności ZWYKŁEGO ZARZĄDU

NIEWYMAGAJĄCE UPRZEDNIEJ UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW

WYMAGAJĄCE UPRZEDNIEJ UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW

czynności PRZEKRACZAJĄCE ZWYKŁY ZARZĄD

KAŻDY WSPÓLNIK

mający prawo PS

SAMODZIELNIE

KAŻDY WSPÓLNIK mający prawo PS ,

po podjęciu

JEDNOMYŚLNEJ UCHWAŁY przez

WSZYSTKICH WSPÓLNIKÓW

MAJĄCYCH PRAWO PS

KTO MOŻE PODJĄĆ?

KAŻDY WSPÓLNIK

mający prawo PS ,

po UZYSKANIU ZGODY

WSZYSTKICH

WSPÓLNIKÓW, również

WYŁĄCZONYCH od PS

CZYNNOŚĆ NAGŁA : czynność, której zaniechanie mogłoby WYRZĄDZIĆ SPÓŁCE POWAŻNĄ SZKODĘ.

Może jej dokonać KAŻDY wspólnik mający prawo PS, BEZ UPRZEDNIEJ UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW.

55

51. Jakie są zasady reprezentacji spółki jawnej i jakie miejsce

zajmują tu postanowienia umowne?

[Art. 29 § 1 k.s.h.] KAŻDY wspólnik ma PRAWO reprezentować spółkę.

prawo to dotyczy wszystkich czynności SĄDOWYCH i POZASĄDOWYCH spółki

oznacza kompetencję do SKŁADANIA oraz PRZYJMOWANIA OŚWIADCZEŃ WOLI w

stosunkach ZEWNĘTRZNYCH spółki ze SKUTKIEM DLA SPÓŁKI

obejmuje dokonywanie czynności prawnych zarówno z osobami trzecimi jak i wspólnikami

POSTANOWIENIA UMOWNE

NIE MOŻNA OGRANICZYĆ prawa reprezentowania spółki ZE SKUTKIEM DLA OSÓB TRZECICH

ograniczenie PRZEDMIOTOWE może powodować co najwyżej odpowiedzialność wobec

spółki lub wspólników z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania

DOPUSZCZALNE ograniczenie / wyłączenie PODMIOTOWE >> umowa może przewidywać:

o POZBAWIENIE prawa reprezentowania spółki

o uprawnienie do reprezentowania tylko ŁĄCZNIE z INNYMI WSPÓLNIKAMI albo

PROKURENTEM

POZBAWIENIE PRAWA REPREZENTACJI

w przeciwieństwie do postanowień umownych, następuje WBREW WOLI wspólnika

może nastąpić wyłącznie z WAŻNYCH POWODÓW na mocy PRAWOMOCNEGO ORZECZENIA

SĄDU

52. Jakie są zasady udziału wspólników spółki jawnej w zyskach i

stratach spółki?

[art. 51 § 1 k.s.h.] KAŻDY wspólnik ma prawo do RÓWNEGO UDZIAŁU W ZYSKACH a także

UCZESTNICZY W STRATACH w tym samym stosunku, bez względu na RODZAJ i WARTOŚĆ WKŁADU.

UMOWA może określać INNE ZASADY UDZIAŁU w zyskach i stratach

w razie wątpliwości, określony w umowie UDZIAŁ W ZYSKACH odnosi się również do UDZIAŁU W STRATACH, chyba, że sama umowa stanowi inaczej

MOŻNA umownie ZWOLNIĆ wspólnika od UDZIAŁU W STRATACH NIE MOŻNA umownie POZBAWIĆ wspólnika UDZIAŁU W ZYSKACH

wspólnik może żądać PODZIAŁU i WYPŁATY zysku Z KOŃCEM KAŻDEGO ROKU OBROTOWEGO jeśli spółka PONIOSŁA STRATĘ:

wspólnik mimo to może żądać corocznie wypłacenia 5% odsetek od swojego udziału kapitałowego

jeśli wskutek straty uszczuplenie udziału kapitałowego, w pierwszej kolejności zysk przeznacza się na jego uzupełnienie

56

!!! UDZIAŁ W ZYSKACH ≠ UDZIAŁ KAPITAŁOWY !!!

udział kapitałowy odpowiada wartości rzeczywiście wniesionego wkładu, a udział w zyskach, co do zasady, NIEZALEŻNY od wkładu

wspólnik nie jest uprawniony ani zobowiązany do podwyższenia umówionego wkładu, tj. podwyższenia swojego udziału kapitałowego

zmniejszenie udziału kapitałowego wymaga zgody pozostałych wspólników

53. Jakie są bezwzględne i względne przyczyny rozwiązania spółki

jawnej?

[art. 58 k.s.h.] Przyczynami rozwiązania spółki są:

1. JEDNOMYŚLNA UCHWAŁA WSPÓLNIKÓW

2. OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI SPÓŁKI

3. PRAWOMOCNE ORZECZENIE SĄDU

4. PRZYCZYNY PRZEWIDZIANE W UMOWIE SPÓŁKI

5. ŚMIERĆ / OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI WSPÓLNIKA

6. WYPOWIEDZENIE UMOWY SPÓŁKI PRZEZ

WSPÓLNIKA / JEGO WIERZYCIELA

Ad 3. KAŻDY wspólnik może Z WAŻNYCH POWODÓW żądać ROZWIĄZANIA SPÓŁKI PRZEZ SĄD

jeśli ten powód zachodzi po stronie JEDNEGO ze wspólników, sąd może na wniosek

pozostałych wspólników orzec o WYŁĄCZENIU WSPÓLNIKA ze spółki (przepis ius cogens)

Ad 4. Jeśli mimo istnienia przyczyn rozwiązania PRZEWIDZIANYCH W UMOWIE SPÓŁKI spółka dalej

prowadzi swoją działalność ZA ZGODĄ WSZYSTKICH WSPÓLNIKÓW, uważa się ją za

PRZEDŁUŻONĄ NA CZAS NIEOZNACZONY

Ad 5 i 6. Mimo ŚMIERCI / OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI wspólnika oraz mimo WYPOWIEDZENIA

umowy spółki przez WSPÓLNIKA / JEGO WIERZYCIELA SPÓŁKA TRWA NADAL MIĘDZY

POZOSTAŁYMI WSPÓLNIKAMI, jeżeli:

a. UMOWA SPÓŁKI tak stanowi

b. POZOSTALI WSPÓLNICY tak postanowią (Uzgodnienie musi być dokonanie niezwłocznie <w

przypadku śmierci i upadłości> lub przed upływem terminu wypowiedzenia. Inaczej

spadkobierca / syndyk / wspólnik lub wierzyciel, którzy wypowiedzieli umowę, mogą żądać

przeprowadzenia likwidacji.)

☼ jeżeli umowa spółki stanowi, że prawa zmarłego wspólnika służą wszystkim spadkobiercom

wspólnie, do wykonywania tych praw powinni wybrać jedną osobę

Ѡ jeżeli spółka ma 2 wspólników, a po stronie jednego zajdą przyczyny rozwiązania, sąd może przyznać

drugiemu prawo do przejęcia majątku z obowiązkiem rozliczenia się z występującym wspólnikiem

PRZYCZYNY

BEZWZGLĘDNE

PRZYCZYNY

WZGLĘDNE

57

WYSTĄPIENIE WSPÓLNIKA

WYSTĄPIENIE WSPÓLNIKA jest zdarzeniem prawnym powodującym UTRATĘ przez niego CZŁONKOSTWA W SPÓŁCE, przy czym spółka może ISTNIEĆ NADAL.

Przyczyny ustąpienia wspólnika:

1. WYPOWIEDZENIE UMOWY przez WSPÓLNIKA / JEGO WIERZYCIELA ( przyczyna fakultatywna)

2. ŚMIERĆ WSPÓLNIKA

3. OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI WSPÓLNIKA

4. WYŁĄCZENIE WSPÓLNIKA PRZEZ SĄD

AD 1. WYPOWIEDZENIE UMOWY

przez samego WSPÓLNIKA

przez jego WIERZYCIELA

-

jeśli w ciągu OSTATNICH 6 MIESIĘCY przeprowadzono BEZSKUTECZNIE EGZEKUCJĘ z ruchomości wspólnika, a wierzyciel ma TYTUŁ EGZEKUCYJNY, na podstawie którego uzyskał roszczenie służące wspólnikowi w razie jego

wystąpienia / rozwiązania spółki

umowa zawarta na CZAS NIEOZNACZONY : na 6 MIESIĘCY przed końcem ROKU OBROTOWEGO zarówno zawarta na CZAS OZNACZONY i

NIEOZNACZONY, z ZACHOWANIEM 6-MIESIĘCZNEGO TERMINU WYPOWIEDZENIA (jeśli umowa przewiduje

krótszy, wierzyciel może z niego skorzystać) umowa zawarta na CZAS OZNACZONY: nie można

wypowiedzieć (chyba, że sama umowa stanowi inaczej)

AD 2. ŚMIERĆ WSPÓLNIKA

śmierć = wystąpienie, bo zasadą w sp. osobowych jest, że w miejsce zmarłego nie wstępują jego spadkobiercy

umowa może stanowić inaczej : wówczas prawa wspólnika przechodzą na jego spadkobierców (umowa może też zastrzegać, że tylko niektórzy spadkobiercy, np. ustawowi albo testamentowi wchodzą w te prawa)

to nie jest dziedziczenie (dziedziczeniu za to podlega wkład wspólnika – na zasadach z k.c. i umowa tutaj nie może ingerować)

jeśli umowa stanowi, że prawa wspólnika służą wszystkim spadkobiercom, bez szczególnych uregulowań, winni oni wskazać 1 osobę do wykonywania tych praw (inaczej wszelkie oświadczenia złożone któremukolwiek z nich wiążą pozostałych spadkobierców)

AD 4. WYŁĄCZENIE WSPÓLNIKA PRZEZ SĄD

tylko z WAŻNYCH POWODÓW to nie jest efekt żądania pozostałych wspólników >> następuje w przypadku, gdy 1 wspólnik

żąda rozwiązania spółki przez sąd z ważnych powodów – jeśli te ważne powody występują tylko po jego stronie, wówczas na wniosek pozostałych SĄD GO WYŁĄCZA

ROZLICZENIE WYSTĄPUJĄCEGO WSPÓLNIKA : wartość jego udziału kapitałowego oznacza się na dzień bilansowy (przy 1. - ostatni dzień roku obrotowego, w którym minął termin wypowiedzenia,

przy 2. i 3. – dzień śmierci / dzień ogłoszenia upadłości, przy 4. – dzień wniesienia pozwu o rozwiązanie). o udział powinien być wypłacony w pieniądzu o rzeczy wniesione do używania - zwrot w naturze o jeśli udział przy rozliczeniu ma wartość ujemną – wspólnik/spadkobierca wyrównują

58

54. Co jest istotą postępowania likwidacyjnego spółki jawnej i czy w

każdym przypadku musi mieć miejsce?

CELEM POSTĘPOWANIA LIKWIDACYJNEGO jest UPŁYNNIENIE MAJĄTKU SPÓŁKI i w

konsekwencji SPŁACENIE DŁUGÓW oraz PODZIAŁ EWENTUALNEJ NADWYŻKI MIĘDZY

WSPÓLNIKÓW.

LIKWIDACJA NIE JEST OBLIGATORYJNA! Przeprowadza się w przypadku ZAISTNIENIA

ZDARZEŃ będących przyczyną ROZWIĄZANIA SPÓŁKI, CHYBA ŻE WSPÓLNICY UZGODNILI

INNY SPOSÓB ZAKOŃCZENIA DZIAŁALNOŚCI

uzgodnienie to może nastąpić (A) w samej UMOWIE spółki albo (B) w ODRĘBNYM

POROZUMIENIU zawartym już po zaistnieniu przyczyn rozwiązania

[jeśli przyczyną rozwiązania wypowiedzenie umowy przez wierzyciela wspólnika albo ogłoszenie upadłości wspólnika, (B) wymaga ZGODY wierzyciela / syndyka]

„inny sposób” w szczególności może polegać na PRZEJĘCIU PRZEDSIĘBIORSTWA

spółki przez jednego / kilku wspólników lub jego ZBYCIU OSOBIE TRZECIEJ

postępowanie likwidacyjne służy SAMYM WSPÓLNIKOM, a nie wierzycielom, bo

mogą dochodzić swoich roszczeń także po rozwiązaniu spółki od dowolnie

wybranych wspólników

LIKWIDATORAMI z mocy prawa są WSZYSCY WSPÓLNICY, ale:

WSPÓLNICY mogą powołać TYLKO NIEKTÓRYCH spośród siebie albo OSOBY TRZECIE

(wymagana w tej kwestii jednomyślność, chyba, że umowa spółki stanowi inaczej)

to samo może zrobić SĄD REJESTROWY z WAŻNYCH POWODÓW na WNIOSEK

wspólnika / innej osoby mającej interes prawny

w miejsce wspólnika UPADŁEGO wchodzi SYNDYK

ODWOŁANIE likwidatora może nastąpić wyłącznie w drodze JEDNOMYŚLNEJ

UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW

odwołać może też SĄD REJESTROWY (identyczne przesłanki jak przy powołaniu)

likwidatora powołanego przez sąd może odwołać tylko sąd

ZGŁOSZENIE DO SĄDU REJESTROWEGO:

KAŻDY LIKWIDATOR ma PRAWO i OBOWIĄZEK dokonania zgłoszenia

zgłoszeniu podlegają:

a. OTWARCIE likwidacji

b. nazwiska i imiona LIKWIDATORÓW + ich adresy

c. SPOSÓB REPREZENTOWANIA SPÓŁKI przez likwidatorów

d. wszelkie zmiany w powyższych

do zgłoszenia dołącza się WZORY PODPISÓW likwidatorów (złożone wobec sądu

albo notarialnie poświadczone)

59

SPOSÓB PROWADZENIA postępowania likwidacyjnego

☼ Likwidatorzy powinni:

1. ZAKOŃCZYĆ BIEŻĄCE INTERESY SPÓŁKI,

2. ŚCIĄGNĄĆ jej WIERZYTELNOŚCI,

3. WYPEŁNIĆ jej ZOBOWIĄZANIA,

4. UPŁYNNIĆ jej MAJĄTEK.

☼ NOWE INTERESY mogą być podejmowane tylko w wypadku, gdy jest to NIEZBĘDNE

do UKOŃCZENIA SPRAW W TOKU

☼ likwidatorzy mają prawo PROWADZENIA SPRAW i REPREZENTOWANIA spółki, ale wyłącznie

w takim zakresie, jaki jest KONIECZNY do wykonania 1-5

☼ OGRANICZENIE ich kompetencji NIE MA SKUTKU wobec OSÓB TRZECICH

☼ !!!!! otwarcie likwidacji = WYGAŚNIĘCIE PROKURY !!!!!

☼ likwidatorzy sporządzają BILANS na dzień ROZPOCZĘCIA i ZAKOŃCZENIA likwidacji

(chyba, że likwidacja > 1 rok, wówczas bilans na koniec każdego roku obrotowego)

PODZIAŁ MAJĄTKU SPÓŁKI

1. SPŁATA ZOBOWIĄZAŃ

2. pozostawienie kwot na pokrycie zobowiązań NIEWYMAGALNYCH lub SPORNYCH

+ to, co zostanie:

3. PODZIAŁ między WSPÓLNIKÓW stosownie do postanowień UMOWY SPÓŁKI

Jeśli brak takich postanowień, to:

3A. spłata UDZIAŁÓW wspólników (rzeczy wniesione do używania zwraca się w naturze)

3B. podział ewentualnej NADWYŻKI w takim stosunku, w jakim UCZESTNICZYLI W ZYSKU

Jeśli majątek spółki NIE WYSTARCZA na spłatę DŁUGÓW i UDZIAŁÓW:

NIEDOBÓR dzieli się między wspólników w takim stosunku, w jakim UCZESTNICZYLI W STRATACH

jeśli jeden wspólnik niewypłacalny, jego część niedoboru dzieli się między pozostałych w takim

samym stosunku

ROZWIĄZANIE SPÓŁKI

Ѡ następuje z dniem WYKREŚLENIA SPÓŁKI Z REJESTRU

Ѡ jeśli LIKWIDACJA, likwidatorzy zgłaszają ZAKOŃCZENIE i składają wniosek O WYKREŚLENIE

Ѡ jeśli rozwiązanie BEZ LIKWIDACJI – wniosek składają WSPÓLNICY

Ѡ jeśli OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI, rozwiązanie po ukończeniu postępowania upadłościowego

(wniosek składa SYNDYK) (n/d sytuacji, gdy układ, uchylenie albo umorzenie post.)

Ѡ obowiązek PRZECHOWANIA (wspólnik / os. trzecia) KSIĄG i DOKUMENTÓW spółki przez MIN. 5 LAT

60

CZĘŚĆ VIII

SPÓŁKA PARTNERSKA

pytania 55 - 59

61

55. Jakie są ogólne cechy spółki partnerskiej?

najmłodszy typ spółki handlowej wolne zawody: działalność samodzielna, nawet, jeśli wykonywana w ramach spółki zwiększone ryzyko ekonomiczne wolny zawód nie może być wykonywany w ramach spółek kapitałowych podstawowa zaleta: zredukowanie ryzyka związanego z wykonywaniem wolnego zawodu w spółce, bo

partner nie ponosi odpowiedzialności za błędy w sztuce popełnione przez pozostałych partnerów

[art. 86 § 1 k.s.h.] SPÓŁKA PARTNERSKA jest SPÓŁKĄ OSOBOWĄ UTWORZONĄ przez

WSPÓLNIKÓW (PARTNERÓW) w celu WYKONYWANIA WOLNEGO ZAWODU w spółce

prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą.

MOŻE być zawiązana w celu wykonywania WIĘCEJ NIŻ 1 ZAWODU (chyba, że ustawa stanowi inaczej)

w sprawach nieuregulowanych stosuje się do niej odpowiednio przepisy dot. SP. J.

PARTNERAMI mogą być wyłącznie OSOBY FIZYCZNE uprawnione do wykonywania

WOLNYCH ZAWODÓW

(wykonywanie wolnego zawodu może być uzależnione od spełnienia dodatkowych wymagań przewidzianych w odrębnej ustawie)

KATALOG WOLNYCH ZAWODÓW, które można wykonywać w spółce partnerskiej [art. 88 ksh]

a. adwokat

b. aptekarz

c. architekt

d. inżynier budownictwa

e. biegły rewident

f. broker ubezpieczeniowy

g. doradca podatkowy

h. makler papierów wartościowych

i. dorada inwestycyjny

j. księgowy

k. lekarz

l. lekarz dentysta

m. lekarz weterynarii

n. notariusz

o. pielęgniarka

p. położna

q. radca prawny

r. rzecznik patentowy

s. rzeczoznawca majątkowy

t. tłumacz przysięgły

☼ przyjmuje się, że powyższy katalog ma charakter zamknięty (ew. poszerzenie >> zmiana

k.s.h. albo przepisów innej ustawy odwołującej się do k.s.h)

POWSTANIE : z chwilą WPISU DO REJESTRU

FIRMA :

a. NAZWISKO CO NAJMNIEJ 1 PARTNERA +

b. dodatkowe OZNACZENIE:

„i partner” (gdy nazwisko 1 partnera nie zostało ujęte w firmie)

„i partnerzy” (gdy nazwisko > 1 partnera nie zostało ujęte w firmie)

„spółka partnerska”, „sp.p.” (gdy nazwiska wszystkich partnerów ujęte)

(tych oznaczeń nie może używać w obrocie żaden inny podmiot poza sp.p.)

c. określenie WOLNEGO ZAWODU wykonywanego w spółce

62

56. Jakie postanowienia powinna zawierać umowa spółki

partnerskiej i w jakiej formie powinna być zawarta?

[art. 92 k.s.h.] Umowa spółki powinna być zawarta NA PIŚMIE POD RYGOREM NIEWAŻNOŚCI.

Powinna zawierać:

1. określenie WOLNEGO ZAWODU wykonywanego w spółce (W razie wykonywania > 1 wolnego zawodu, należy wskazać wszystkie)

2. PRZEDMIOT DZIAŁALNOŚCI spółki

3. nazwiska i imiona PARTNERÓW, którzy PONOSZĄ NIEOGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ za ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI (jest możliwość takiego odstępstwa od generalnej zasady nieponoszenia odpowiedzialności za błędy w sztuce pozostałych partnerów)

4. w przypadku, gdy spółkę REPREZENTUJĄ jedynie NIEKTÓRZY PARTNERZY – ich imiona i nazwiska

5. FIRMĘ i SIEDZIBĘ spółki

6. CZAS TRWANIA spółki, jeżeli OZNACZONY

7. określenie WKŁADÓW wnoszonych przez każdego partnera i ich WARTOŚĆ

ZGŁOSZENIE DO SĄDU REJESTROWEGO powinno zawierać:

1) firmę, siedzibę, adres spółki, nazwiska i imiona partnerów oraz ich adresy albo adresy do doręczeń, 2) określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki, 3) przedmiot działalności spółki, 4) nazwiska i imiona partnerów, którzy są uprawnieni do reprezentowania spółki; nie dotyczy to przypadku, gdy umowa spółki nie przewiduje ograniczeń prawa reprezentacji przez partnerów, 5) nazwiska i imiona prokurentów lub osób powołanych w skład zarządu, 6) nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki

Do zgłoszenia należy dołączyć dokumenty potwierdzające uprawnienia każdego partnera do wykonywania wolnego zawodu.

57. Jakie są zasady odpowiedzialności za zobowiązania spółki

partnerskiej?

ZASADA

PARTNER NIE PONOSI ODPOWIEDZIALNOŚCI za ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI:

A. powstałe w związku z WYKONYWANIEM WOLNEGO ZAWODU w spółce przez

POZOSTAŁYCH PARTNERÓW

B. będące następstwem DZIAŁAŃ / ZANIECHAŃ OSÓB ZATRUDNIONYCH przez spółkę

(umowa o pracę / inny stosunek prawny), które PODLEGAŁY KIEROWNICTWU INNEGO

PARTNERA przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki

a contrario

PARTNER PONOSI NIEOGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ za ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI:

A. powstałe w związku z WYKONYWANIEM WOLNEGO ZAWODU przez NIEGO SAMEGO

B. będące następstwem działań/zaniechań osób PODLEGAJĄCYCH JEGO KIEROWNICTWU

C. NIEZWIĄZANE bezpośrednio z WYKONYWANIEM WOLNEGO ZAWODU

(utrzymanie/remont lokalu, reklama, opłaty za media)

63

WYJĄTEK

UMOWA SPÓŁKI może przewidywać, że JEDEN albo WIĘKSZA liczba partnerów godzą się na

ponoszenie odpowiedzialności tak, jak WSPÓLNIK SPÓŁKI JAWNEJ (nieograniczona, solidarna,

subsydiarna)

należy przyjąć, że taka modyfikacja niedopuszczalna w stosunku do wszystkich partnerów – godziłoby to w istotę sp. p.

58. Jakie są zasady prowadzenia spraw i reprezentacji spółki

partnerskiej?

A. REPREZENTACJA

Zasady reprezentacji sp. p. pozwalają na wybór JEDNEGO z 2 MODELI:

MODEL

SPÓŁKI JAWNEJ (z pewnymi modyfikacjami)

MODEL

SPÓŁKI Z O.O.

KAŻDY PARTNER ma prawo reprezentowania spółki SAMODZIELNIE

(chyba, że umowa stanowi inaczej) POZBAWIENIE prawa reprezentowania: tylko z WAŻNYCH POWODÓW

UCHWAŁĄ : większość 3/4 przy quorum 2/3 umowa może przewidywać surowsze

wymogi uchwały

skuteczne z chwilą wpisu do rejestru

powierza się ZARZĄDOWI powołanemu UCHWAŁĄ PARTNERÓW (z grona partnerów albo spoza)

do takiego zarządu stosuje się odpowiednio przepisy dot. zarządu w sp. z o.o., m.in.: obowiązków i składu zarządu mandatu członka odwołania członka praw członków odpowiedzialności cywilnoprawnej

członków

B. PROWADZENIE SPRAW

BRAK REGULACJI w k.s.h. Model prowadzenia spraw jest IMPLIKACJĄ WYBORU MODELU

REPREZENTACJI SPÓŁKI.

jeśli model SPÓŁKI JAWNEJ, zastosowanie znajdą art. 37-47, czyli w skrócie: każdy partner ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw na mocy umowy spółki można powierzyć tylko jednemu lub kilku (wówczas reszta wyłączona) nie można powierzyć wyłącznie osobom trzecim, z pominięciem partnerów prokura >> ustanowienie: wszyscy partnerzy mający prawo PS, odwołanie: każdy partner

mający prawo PS pozbawienie tylko na mocy prawomocnego orzeczenia sądu z ważnych powodów

jeśli model SPÓŁKI Z O.O., zastosowanie znajdą art. 201-211 k.s.h. i 293-300 k.s.h. (jak przy

reprezentacji – zarząd)

SPÓŁKA PARTNERSKA jest JEDYNĄ SPÓŁKĄ OSOBOWĄ, w której może istnieć ZARZĄD.

64


spółki partnerskiej i czy postępowanie likwidacyjne jest w każdym

przypadku obligatoryjne?

[art. 98 § 1 k.s.h.] Rozwiązanie spółki partnerskiej powodują:

1. przyczyny przewidziane w UMOWIE SPÓŁKI

2. JEDNOMYŚLNA UCHWAŁA wszystkich partnerów

3. OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI spółki

4. UTRATA przez WSZYSTKICH partnerów PRAWA do WYKONYWANIA WOLNEGO

ZAWODU

5. PRAWOMOCNE ORZECZENIE SĄDU

w przypadku gdy w spółce POZOSTAJE TYLKO 1 PARTNER / TYLKO 1 PARTNER ma PRAWO

DO WYKONYWANIA WOLNEGO ZAWODU, wówczas spółka ULEGA ROZWIĄZANIU

najpóźniej z UPŁYWEM 365 DNI od dnia, w którym nastąpiło któreś z tych zdarzeń

tzw. QUASI-WYŁĄCZENIE PARTNERA : jeśli partner UTRACIŁ PRAWO DO WYKONYWANIA

ZAWODU, powinien WYSTĄPIĆ ZE SPÓŁKI max w ciągu 1 ROKU od utraty uprawnień

forma: PISEMNE OŚWIADCZENIE skierowane do reprezentujących spółkę

(partnerów lub zarządu, zależnie od modelu)

po BEZSKUTECZNYM UPŁYWIE rocznego terminu, uważa się, że partner WYSTĄPIŁ

ze spółki w OSTATNIM DNIU tego terminu

jest to charakterystyczny tylko dla tej spółki sposób wystąpienia wspólnika, oprócz niego

pozostałe sposoby właściwe dla sp. jawnej (patrz: wystąpienie wspólnika spółki jawnej)

☼ LIKWIDACJA spółki partnerskiej NIE ZOSTAŁA UREGULOWANA w k.s.h., w związku z tym,

w oparciu o art. 89 k.s.h. – zasady takie same jak w SPÓŁCE JAWNEJ [tzn. że przeprowadza

się wtedy, gdy wspólnicy nie uzgodnili INNEGO SPOSOBU ZAKOŃCZENIA DZIAŁALNOŚCI]

65

CZĘŚĆ IX

SPÓŁKA KOMANDYTOWA

pytania 60-65

66

60. Jak została zdefiniowana spółka komandytowa i jakie są jej

cechy?

możliwość połączenia gospodarczego dwóch grup osób: dysponujących czasem i umiejętnościami + dysponujących kapitałem, który chcą ulokować

złagodzenie ciężarów podatkowych dla inwestorów (mniejsze obciążenia niż w sp. kapitałowych) obecnie popularna dla przedsięwzięć prawniczych

[art. 102 k.s.h.] SPÓŁKĄ KOMANDYTOWĄ jest SPÓŁKA OSOBOWA, mająca na celu prowadzenie

przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki CO

NAJMNIEJ 1 WSPÓLNIK ODPOWIADA BEZ OGRANICZENIA (KOMPLEMENTARIUSZ), a

ODPOWIEDZIALNOŚĆ CO NAJMNIEJ 1 (KOMANDYTARIUSZA) jest OGRANICZONA.

w sprawach nieuregulowanych stosuje się odpowiednio przepis dot. sp. jawnej

UMOWA SPÓŁKI

forma !! AKTU NOTARIALNEGO !!

zawierać powinna:

1. FIRMĘ i SIEDZIĘ spółki


3. CZAS TRWANIA spółki, jeżeli OZNACZONY

4. oznaczenie WKŁADÓW wnoszonych przez KAŻDEGO wspólnika i ich WARTOŚĆ

5. SUMĘ KOMANDYTOWĄ

ZGŁOSZENIE do rejestru powinno zawierać: 1) firmę, siedzibę i adres spółki, 2) przedmiot działalności spółki, 3) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz odrębnie nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komandytariuszy, a także okoliczności dotyczące ograniczenia zdolności wspólnika do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją, 4) nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji; w przypadku gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki – zaznaczenie tej okoliczności, 5) sumę komandytową.

FIRMA

powinna zawierać:

nazwisko (nazwę / firmę) JEDNEGO lub KILKU KOMPLEMENTARIUSZY

dodatkowe oznaczenie „SPÓŁKA KOMANDYTOWA” lub „SP.K.”

NIE MOŻE zawierać nazwiska KOMANDYTARIUSZA >> w przeciwnym razie odpowiada on wobec osób trzecich jak komplementariusz!

taka sytuacja może zaistnieć dopiero w momencie zmiany pozycji prawnej z komandytariusza na komplementariusza > gdyby miała miejsce w momencie utworzenia spółki, sąd rejestrowy musi odmówić rejestracji!

jeżeli umowa spółki dopuszcza przyjęcie NOWEGO KOMPLEMENTARIUSZA, o do spółki może przystąpić OSOBA TRZECIA o status ten może nabyć DOTYCHCZASOWY KOMANDYTARIUSZ

ZA ZGODĄ WSZYSTKICH DOTYCHCZASOWYCH WSPÓLNIKÓW.

POWSTAJE z chwilą WPISU DO REJESTRU (osoby działające w jej imieniu po zawiązaniu a przed rejestracją, odpowiadają solidarnie)

67

61. Jakie są zasady odpowiedzialności komandytariusza za

zobowiązania spółki?

KOMANDYTARIUSZ odpowiada za zobowiązania spółki TYLKO DO WYSOKOŚCI SUMY KOMANDYTOWEJ

SUMA KOMANDYTOWA : oznaczona kwotowo (w pieniądzu) GRANICA ODPOWIEDZIALNOŚCI komandytariusza.

ABSTRAKCYJNA wielkość ujęta w umowie spółki; to nie jest żadna realna wartość

jeśli kilku komandytariuszy, można określić dla nich różne sumy komandytowe

w trakcie trwania spółki można sumę komandytową PODWYŻSZYĆ lub OBNIŻYĆ

skuteczne dopiero z chwilą wpisania do rejestru

obniżenie nie ma skutku wobec wierzycieli, których wierzytelności powstały przed chwilą wpisania obniżenia do rejestru

KOMANDYTARIUSZ jest WOLNY OD ODPOWIEDZIALNOŚCI W GRANICACH WARTOŚCI

WNIESIONEGO WKŁADU

wkład może być wniesiony w wartości niższej od sumy komandytowej (chyba, że umowa stanowi inaczej)

postanowienie wspólników ZWALNIAJĄCE komandytariusza z obowiązku WNIESIENIA WKŁADU JEST NIEWAŻNE !

jeśli zwrot wkładu w całości lub części, odpowiedzialność przywrócona w wysokości równej dokonanemu zwrotowi

jeśli doszło do uszczuplenia majątku spółki przez stratę, za zwrot w stosunku do wierzycieli uważa się każdą wypłatę dokonaną na rzecz komandytariusza przed uzupełnieniem wkładu do pierwotnej wartości określonej w umowie spółki

ROZSZERZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI KOMANDYTARIUSZA >> 2 PRZYPADKI (podobnie jak w jawnej)

1. PRZYSTĄPIENIE do spółki w charakterze KOMANDYTARIUSZA : odpowiada również za zobowiązania spółki ISTNIEJĄCE W CHWILI WPISANIA GO DO REJESTRU

2. ZAWARCIE umowy spółki komandytowej z PRZEDSIĘBIORCĄ WNOSZĄCYM DO SPÓŁKI PRZEDSIĘBIORSTWO : odpowiada za zobowiązania POWSTAŁE PRZY PROWADZENIU tego przedsiębiorstwa, a ISTNIEJĄCE w chwili wpisu spółki do REJESTRU

! ODPOWIEDZIALNOŚĆ KOMPLEMENTARIUSZA jak wspólnika spółki jawnej !

62. Czy komandytariusz może wnieść skład do spółki komandytowej

polegający na świadczeniu usług?

[art. 107 § 2 k.s.h.] Zobowiązanie do WYKONANIA PRACY / ŚWIADCZENIA USŁUG na rzecz

spółki oraz WYNAGRODZENIE ZA USŁUGI ŚWIADCZONE PRZY POWSTANIU SPÓŁKI NIE MOGĄ

stanowić WKŁADU komandytariusza do spółki, CHYBA ŻE wartość INNYCH JEGO WKŁADÓW

NIE JEST NIŻSZA OD SUMY KOMANDYTOWEJ

obwarowanie to dotyczy wyłącznie KOMANDYTARIUSZA (komplementariusz ma pozycją jak

wspólnik sp. jawnej, może więc wnieść dowolny wkład, m.in. świadczenie pracy i usług)

68

Ѡ INNE OBOSTRZENIA dot. wkładu komandytariusza: o jeśli komandytariusz wnosi aport, umowa spółki musi dokładnie określać jego

przedmiot, wartość i osobę wnoszącą o jeśli KOMPLEMENTARIUSZEM jest SPÓŁKA KAPITAŁOWA (Z O.O. lub S.A.), a

KOMANDYTARIUSZEM jest WSPÓLNIK TEJ SPÓŁKI, to jego wkładu nie mogą stanowić udziały lub akcje jakie posiada w tej spółce

UDZIAŁ KOMANDYTARIUSZA W ZYSKACH I STRATACH

Ѡ KOMANDYTARIUSZ uczestniczy w ZYSKACH proporcjonalnie do jego WKŁADU RZECZYWIŚCIE WNIESIONEGO do spółki, chyba że umowa stanowi inaczej

Ѡ zysk przypadający mu za dany rok obrotowy w pierwszej kolejności przeznacza się na uzupełnienie jego wkładu DO WARTOŚCI UMÓWIONEJ (ergo pokrywa się różnicę między rzeczywiście wniesionym a umówionym)

Ѡ w razie wątpliwości komandytariusz uczestniczy w STRATACH tylko DO WARTOŚCI UMÓWIONEGO WKŁADU

63. Czy komandytariusz ma prawo prowadzenia spraw i

reprezentacji spółki?

A. REPREZENTACJA SPÓŁKI

co do zasady spółkę komandytową reprezentują KOMPLEMENTARIUSZE, których w umowie

spółki / prawomocnym orzeczeniem sądu nie pozbawiono tego prawa

KOMANDYTARIUSZ może reprezentować spółkę WYŁĄCZNIE jako PEŁNOMOCNIK

jeśli dokona czynności prawnej:

☼ nie ujawniając swojego pełnomocnictwa

☼ reprezentując spółkę bez umocowania

☼ przekroczy zakres umocowania

ODPOWIADA wobec osób trzecich za SKUTKI tej czynności BEZ OGRANICZENIA

Ѡ w stosunku do komandytariusza nieposiadającego prawa do reprezentowania nie stosuje się ograniczeń

związanych z zakazem działalności konkurencyjnej (chyba, że umowa stanowi inaczej)

B. PROWADZENIE SPRAW SPÓŁKI

KOMANDYTARIUSZ NIE MA PRAWA ani OBOWIĄZKU prowadzenia spraw spółki, chyba że

umowa stanowi inaczej

w sprawach przekraczających zakres ZWYKŁYCH CZYNNOŚCI wymagana jest ZGODA

komandytariusza, chyba że umowa stanowi inaczej

w przypadku ZBYCIA OGÓŁU PRAW I OBOWIĄZKÓW komandytariusza, prawo prowadzenia spraw spółki nie przechodzi na nabywcę

Ѡ w stosunku do komandytariusza nieposiadającego prawa do prowadzenia spraw spółki nie stosuje się ograniczeń związanych z zakazem działalności konkurencyjnej (chyba, że umowa stanowi inaczej)

69

64. Jakie są szczególne prawa komandytariusza w zakresie kontroli

działalności spółki?

[art. 120 k.s.h.] Komandytariusz ma prawo:

☼ żądać odpisu sprawozdania finansowego za rok obrotowy

☼ przeglądać księgi i dokumenty celem sprawdzenia rzetelności tego sprawozdania.

Ѡ na wniosek komandytariusza sąd rejestrowy może z ważnych powodów ZARZĄDZIĆ W

KAŻDYM CZASIE:

☼ udostępnienie komandytariuszowi sprawozdania finansowego

☼ złożenie mu innych wyjaśnień

☼ dopuszczenie go do przejrzenia ksiąg i dokumentów

Ѡ UMOWA SPÓŁKI NIE MOŻE OGRANICZYĆ/WYŁĄCZYĆ tych uprawnień

65. Jakie przyczyny mogą powodować rozwiązanie spółki

komandytowej, a jaka nie powoduje rozwiązania?

K.s.h. NIE REGULUJE kwestii ROZWIĄZANIA SPÓŁKI KOMANDYTOWEJ – ergo odesłanie w

oparciu o art. 103 k.s.h. do przepisów dot. rozwiązania spółki jawnej:

Przyczynami rozwiązania spółki są:

1. JEDNOMYŚLNA UCHWAŁA WSPÓLNIKÓW 2. OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI SPÓŁKI 3. PRAWOMOCNE ORZECZENIE SĄDU 4. PRZYCZYNY PRZEWIDZIANE W UMOWIE SPÓŁKI 5. ŚMIERĆ / OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI KOMPLEMENTARIUSZA* 6. WYPOWIEDZENIE UMOWY SPÓŁKI PRZEZ

WSPÓLNIKA / JEGO WIERZYCIELA

* Funkcjonują identycznie jak w spółce jawnej, poza 5. (dot. tylko komplementariusza, a nie

wszystkich wspólników >> patrz niżej)

!!! ŚMIERĆ KOMANDYTARIUSZA NIE STANOWI przyczyny ROZWIĄZANIA SPÓŁKI !!!

spadkobiercy winni wskazać jedną osobę do wykonywania ich praw (do tego czasu

czynności dokonane przez pozostałych wspólników wiążą wszystkich spadkobierców)

PODZIAŁ UDZIAŁU między spadkobierców skuteczny wobec spółki jedynie za zgodą

pozostałych wspólników

☼ oczywiście żeby spółka mogła istnieć musi być MIN. 1 KOMPLEMENTARIUSZ i MIN. 1

KOMANDYTARIUSZ

☼ POSTĘPOWANIE LIKWIDACYJNE jak w SPÓŁCE JAWNEJ

PRZYCZYNY

WZGLĘDNE

PRZYCZYNY

BEZWZGLĘDNE

70

CZĘŚĆ X

SPÓŁKA KOMANDYTOWO-

AKCYJNA

pytania 66-74

71

66. Jakie jest pojęcie spółki komandytowo-akcyjnej i jakie są jej

ogólne cechy?

[art. 125 k.s.h.] SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA to SPÓŁKA OSOBOWA, mająca na celu

prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania

spółki CO NAJMNIEJ 1 WSPÓLNIK ODPOWIADA BEZ OGRANICZENIA

(KOMPLEMENTARIUSZ), a CO NAJMNIEJ 1 jest AKCJONARIUSZEM.

cechą wyróżniającą KOMPLEMENTARIUSZY charakter ODPOWIEDZIALNOŚCI za zobowiązania spółki

cechą wyróżniającą AKCJONARIUSZY jedynie OBJĘCIE (NABYCIE) AKCJI

CHARAKTER PRAWNY

określana jest jako spółka o MIESZANYM, KAPITAŁOWO-OSOBOWYM charakterze prawnym

hybryda konstrukcji prawnych typowych dla:

osobowej SPÓŁKI JAWNEJ

kapitałowej SPÓŁKI AKCYJNEJ

normatywnym wyrazem art. 126 k.s.h. odesłanie do przepisów właściwych dla obu tych spółek>

W zakresie nieuregulowanym, stosuje się:

w zakresie STOSUNKU PRAWNEGO KOMPLEMENTARIUSZY (zarówno między sobą,

wobec akcjonariuszy jak i wobec osób trzecich, a także do WKŁADÓW tychże wspólników,

z wyłączeniem wkładów na kapitał zakładowy) >> przepisy dot. SPÓŁKI JAWNEJ

w POZOSTAŁYCH sprawach >> przepisy dot. SPÓŁKI AKCYJNEJ (w szczególności przepisy

dot. kapitału zakładowego, wkładów akcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej i walnego

zgromadzenia)

tak jak wszystkie spółki osobowe NIE POSIADA OSOBOWOŚCI PRAWNEJ, ale ma ZDOLNOŚĆ

PRAWNĄ (może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne

prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana)

POWSTANIE

W odróżnieniu od pozostałych spółek osobowych oraz spółki z o.o., gdzie zawiązanie spółki = jedna czynność

prawna (podpisanie umowy spółki), SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA powstaje w wyniku DOKONANIA SZEREGU CZYNNOŚCI ZAŁOŻYCIELSKICH (podobnie jak w spółce akcyjnej):

1. PODPISANIE STATUTU (Szerzej patrz pyt. 68)

2. sporządzenie przez komplementariuszy sprawozdania założycielskiego

3. poddanie sprawozdania badaniu biegłych rewidentów 2 i 3 tylko w okolicznościach przewidzianych przez art. 311 i 312 k.s.h. >> odesłanie do akcyjnej

4. WYBÓR RADY NADZORCZEJ (jeśli ustawa lub statut przewidują powołanie) Obowiązkowe, gdy liczba akcjonariuszy > 25 osób.

72

5. ZŁOŻENIE przez AKCJONARIUSZY OŚWIADCZENIA (m.in. o OBJĘCIU AKCJI) w formie AKTU NOTARIALNEGO

6. WNIESIENIE WKŁADÓW NA POKRYCIE OBJĘTYCH AKCJI Jak w spółce akcyjnej >> zasadą obowiązek wniesienia wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, ale wkłady nie muszą być wniesione w całości w całości w następujących sytuacjach:

akcje obejmowane za wkłady niepieniężne powinny być pokryte w całości nie później niż przed upływem roku od zarejestrowania spółki

akcje obejmowane za wkłady pieniężne powinny być opłacone przed zarejestrowaniem spółki co najmniej w 1/4 ich wartości nominalnej

jeśli akcje obejmowane wyłącznie za niepieniężne albo za pieniężne i niepieniężne, kapitał powinien być pokryty przed zarejestrowaniem spółki co najmniej w 1/4 ustawowej wysokości

7. WPIS spółki DO REJESTRU

ZAWIĄZANIE spółki następuje z chwilą OBJĘCIA WSZYSTKICH AKCJI

POWSTANIE spółki następuje z chwilą WPISU DO REJESTRU

FIRMA

powinna zawierać:

nazwisko (nazwę / firmę) JEDNEGO lub KILKU KOMPLEMENTARIUSZY

dodatkowe oznaczenie „SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA” lub „S.K.A.”

NIE MOŻE zawierać nazwiska (nazwy / firmy) AKCJONARIUSZA >> w przeciwnym razie odpowiada on wobec osób trzecich jak komplementariusz!

Ѡ jeżeli STATUT dopuszcza przyjęcie NOWEGO KOMPLEMENTARIUSZA, o do spółki może przystąpić OSOBA TRZECIA o status ten może nabyć DOTYCHCZASOWY AKCJONARIUSZ

ZA ZGODĄ WSZYSTKICH DOTYCHCZASOWYCH KOMPLEMENTARIUSZY.

OŚWIADCZENIE nowego komplementariusza + oznaczenie wartości wkładów + ZGODA NA BRZMIENIE STATUTU >> forma AKTU NOTARIALNEGO

67. Jakie są elementy osobowe i kapitałowe spółki komandytowo-

akcyjnej?

A. ELEMENTY OSOBOWE

Związane głównie ze statusem KOMPLEMENTARIUSZY:

wspólnicy strategiczni, których pozycja zbliżona jest do wspólników spółki jawnej

odpowiadają za zobowiązania spółki CAŁYM SWOIM MAJĄTKIEM, SOLIDARNIE z pozostałymi

wspólnikami i spółką

mają PRAWO i OBOWIĄZEK

o REPREZENTOWANIA spółki oraz

o PROWADZENIA SPRAW (z wyjątkiem spraw przekazanych walnemu/radzie nadzorczej)

73

możliwe WYŁĄCZENIE komplementariusza ze spółki

UCHWAŁY komplementariuszy zapadają BEZ POWIĄZANIA Z wnoszonym KAPITAŁEM

WKŁADY komplementariusza mogą polegać również na świadczeniu PRACY lub USŁUG

B. ELEMENTY KAPITAŁOWE

występowanie ORGANÓW

!!! istnienie KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO !!!

AKCJONARIUSZE NIE PONOSZĄ odpowiedzialności za zobowiązania spółki

zobowiązani w zasadzie jedynie do WNIESIENIA WKŁADU na pokrycie objętych akcji

UPRAWNIENIA takie jak w S.A. : ograniczają się w zasadzie do podejmowania uchwał w

sprawach określonych w ustawie / statucie

UCZESTNICTWO w spółce związane nie z osobą akcjonariusza, ale z posiadaniem AKCJI (status

prawny w spółce uzależniony od wielkości pakietu akcji, czyli ich liczby i wartości)

występowanie akcji, w tym akcji na okaziciela może w zasadzie owocować anonimowością

akcjonariuszy

WKŁADY wnoszone na KAPITAŁ ZAKŁADOWY podlegają większym RYGOROM (zwłaszcza w

zakresie zdolności aportowej wkładów)

68. Jakie postanowienia powinien zawierać statut spółki

komandytowo-akcyjnej i w jakiej formie powinien być sporządzony?

[art. 131 k.s.h.] STATUT spółki komandytowo-akcyjnej powinien być zawarty w formie

AKTU NOTARIALNEGO.

Powinien zawierać:

1. FIRMĘ i SIEDZIBĘ spółki


3. CZAS TRWANIA spółki, jeśli OZNACZONY

4. oznaczenie WKŁADÓW wnoszonych przez każdego KOMPLEMENTARIUSZA i ich WARTOŚĆ

5. WYSOKOŚĆ KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO, sposób jego zebrania, WARTOŚĆ NOMINALNĄ AKCJI i ich LICZBĘ, ze wskazaniem, czy IMIENNE czy NA OKAZICIELA

6. jeśli różne rodzaje akcji, LICZBĘ AKCJI POSZCZEGÓLNYCH RODZAJÓW oraz związane z nimi UPRAWNIENIA

7. nazwiska i imiona (nazwy, firmy) KOMPLEMENTARIUSZY (+ ich siedziby i adresy)

8. ORGANIZACJĘ WALNEGO ZGROMADZENIA i RADY NADZORCZEJ (jeśli ustawa / statut przewidują jej powołanie)

OSOBY PODPISUJĄCE STATUT = ZAŁOŻYCIELE SPÓŁKI

(powinni go podpisać co najmniej WSZYSCY KOMPLEMENTARIUSZE)

STATUT + OŚWIADCZENIA WSPÓLNIKÓW (sporządzone w formie aktu notarialnego) =

AKT ZAŁOŻYCIELSKI SPÓŁKI

USTAWOWE MINIMUM KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO

50.000 PLN

74

ZGŁOSZENIE do rejestru powinno zawierać: 1) firmę, siedzibę i adres spółki, 2) przedmiot działalności spółki, 3) wysokość kapitału zakładowego, liczbę i wartość nominalną akcji, 4) liczbę akcji uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania, jeżeli statut je przewiduje, 5) wzmiankę, jaka część kapitału zakładowego została wpłacona przed zarejestrowaniem, 6) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz okoliczności dotyczące ograniczenia ich zdolności do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją, 7) nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji; w przypadku gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki – zaznaczenie tej okoliczności, 8) jeżeli przy zawiązaniu spółki akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne - zaznaczenie tej okoliczności, 9) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.

69. Jaki jest status komplementariusza w spółce komandytowo-

akcyjnej?

Pozycja zbliżona do komandytariusza w komandytowej i wspólnika w jawnej. Różnice wynikają z obecności organów.

WYŁĄCZNA kompetencja do REPREZENTOWANIA SPÓŁKI

PRAWO i OBOWIĄZEK PROWADZENIA SPRAW SPÓŁKI w zakresie, który nie został przekazany

do KOMPETENCJI WALNEGO ZGROMADZENIA albo RADY NADZORCZEJ

ich ZGODY, POD RYGOREM NIEWAŻNOŚCI, wymagają UCHWAŁY WALNEGO ZGROMADZENIA

w najważniejszych dla spółki sprawach [art. 146 k.s.h.]

A. ZGODY WSZYSTKICH KOMPLEMENTARIUSZY wymagają: 1) powierzenia prowadzenia spraw oraz reprezentowania spółki jednemu albo kilku komplementariuszom, 2) podziału zysku za rok obrotowy w części przypadającej akcjonariuszom, 3) zbycia i wydzierżawienia przedsiębiorstwa spółki lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienia na nim prawa użytkowania, 4) zbycia nieruchomości spółki, 5) podwyższenia i obniżenia kapitału zakładowego, 6) emisji obligacji, 7) połączenia i przekształcenia spółki, 8) zmiany statutu, 9) rozwiązania spółki, 10) innych czynności przewidzianych w dziale niniejszym lub w statucie.

B. ZGODY WIĘKSZOŚCI KOMPLEMENTARIUSZY wymagają: 1) podziału zysku za rok obrotowy w części przypadającej komplementariuszom, 2) sposobu pokrycia straty za ubiegły rok obrotowy, 3) innych czynności przewidzianych w statucie.

NIEOGRANICZONA, SOLIDARNA i SUBSYDIARNA (na etapie egzekucji) ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA

ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI [identycznie jak wspólnicy w jawnej]

w przypadku przyjęcia do spółki NOWEGO KOMPLEMENTARIUSZA, odpowiada on również za zobowiązania ISTNIEJĄCE w chwili WPISANIA GO DO REJESTRU

DODATKOWE OBOWIĄZKI związane z istnieniem organów:

☼ zobowiązania wobec RADY NADZORCZEJ: udzielanie im wyjaśnień, przedstawianie sprawozdań, umożliwienie wglądu w dokumenty spółki

☼ sporządzanie corocznego sprawozdania z działalności i sprawozdania finansowego za rok obrotowy, które podlegają kontroli rady nadzorczej i zatwierdzeniu przez walne

75

70. Jaki jest status akcjonariusza w spółce komandytowo-akcyjnej?

Status, podobnie jak w S.A., raczej pasywny.

Ѡ akcjonariusze odgrywają rolę inwestorów

Ѡ zasadniczy charakter ma wnoszony przez nich kapitał

Ѡ NIE ODPOWIADAJĄ za ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI [art. 135 k.s.h.]

Ѡ ZOBOWIĄZANI jedynie do świadczeń określonych w statucie

Ѡ podstawowym i często jedynym obowiązkiem WNIESIENIE WKŁADÓW na kapitał zakładowy

Ѡ czasem zobowiązują się również w statucie do dokonywania na rzecz spółki POWTARZAJĄCYCH SIĘ

ŚWIADCZEŃ NIEPIENIĘŻNYCH

Ѡ UPRAWNIENIA UCHWAŁODAWCZE wykonują w sposób sformalizowany jako uczestnicy

WALNEGO ZGROMADZENIA

Ѡ NIE MAJĄ prawa PROWADZENIA SPRAW ani (co do zasady) REPREZENTACJI spółki

Ѡ nie mają uprawnień osobistej kontroli jak komplementariusze: nie mają prawa osobistego zasięgania o stanie majątku i interesów spółki, wglądu do ksiąg i dokumentów, nie mogą żądać udostępnienia im sprawozdania finansowego

KOMPLEMENTARIUSZ może WNIEŚĆ WKŁAD na KAPITAŁ ZAKŁADOWY – staje się wówczas

KOMPLEMENTARIUSZEM i AKCJONARIUSZEM jednocześnie.

(nie zwalnia go to z nieograniczonej odpowiedzialności za zobowiązania spółki)

jeśli STATUT dopuszcza przyjęcie NOWEGO KOMPLEMENTARIUSZA, dotychczasowy

AKCJONARIUSZ może stać się KOMPLEMENTARIUSZEM

KOMPLEMENTARIUSZ oraz AKCJONARIUSZ UCZESTNICZĄ W ZYSKU spółki

PROPORCJONALNIE do wniesionych przez nich WKŁADÓW, chyba że statut stanowi inaczej.

71. Jaka jest rola walnego zgromadzenia w spółce komandytowo-

akcyjnej?

OBLIGATORYJNY organ spółki komandytowo-akcyjnej

UCZESTNIKAMI walnego są WSZYSCY AKCJONARIUSZE

oprócz tego PRAWO uczestnictwa (a gdy wymagana ich zgoda na podjęcie uchwały)

OBOWIĄZEK mają KOMPLEMENTARIUSZE

organ ten nie wymaga powołania ani odwołania : KONSTYTUUJE SIĘ z chwilą OBJĘCIA

WSZYSTKICH AKCJI

walne zgromadzenie może być ZWYCZAJNE albo NADZWYCZAJNE

76

odesłanie do przepisów o SPÓŁCE AKCYJNEJ w zakresie:

sposobów i terminu zwoływania

zasad i miejsca podejmowania uchwał

warunków ważności i skuteczności uchwał

odmiennie w stosunku do S.A. uregulowany KATALOG SPRAW wymagających UCHWAŁY WZ.

Zgodnie z art. 146 k.s.h. są to m.in.:

rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdań: z działalności spółki i finansowego

udzielenie absolutorium komplementariuszom prowadzącym sprawy spółki

udzielnie absolutorium członkom rady nadzorczej

wybór biegłego rewidenta (chyba, że statut przyznaje tu kompetencje radzie)

ROZWIĄZANIE SPÓŁKI

podział zysku za rok obrotowy

sposób pokrycia strat za ubiegły rok obrotowy

połączenie i przekształcenie spółki

zmiany statutu

AKCJONARIUSZ NIE-KOMPLEMENTARIUSZ : 1 AKCJA = 1 GŁOS, chyba że statut stanowi inaczej

AKCJONARIUSZ KOMPLEMENTARIUSZ: ZAWSZE 1 AKCJA = 1 GŁOS

nie może wykonywać prawa głosu z akcji, gdy głosowanie nad powołaniem / odwołaniem RADY NADZORCZEJ, nie może również być przy podejmowaniu tych uchwał pełnomocnikiem

zakaz ten nie dotyczy komplementariuszy pozbawionych prawa prowadzenia spraw/reprezentacji

72. Jaka jest rola rady nadzorczej w spółce komandytowo-akcyjnej?

organ KONTROLNO – NADZORCZY

sprawuje STAŁY NADZÓR nad DZIAŁALNOŚCIĄ SPÓŁKI we wszystkich dziedzinach jej

działalności [art. 143 § 1 k.s.h]

niekiedy, na zasadzie wyjątku, uprawnienia z zakresu PROWADZENIA SPRAW i REPREZENTACJI

(np. wytoczenie w imieniu spółki powództwa przeciwko komplementariuszom zarządzającym)

pełni rolę przeciwwagi dla szerokich kompetencji komplementariuszy, przy jednoczesnym wyłączeniu

akcjonariuszy od bezpośredniego śledzenia na bieżąco spraw spółki

powołanie OBLIGATORYJNE, gdy LICZBA AKCJONARIUSZY > 25

(zawsze można również ustanowić ten organ w statucie)

POWOŁYWANA i ODWOŁYWANA przez WALNE ZGROMADZENIE

CZŁONKOWIE RADY NADZORCZEJ

członkami NIE MOGĄ być:

KOMPLEMENTARIUSZ zarządzający spółką (mający prawo prowadzenia spraw lub reprezen.)

jego PRACOWNIK

członkami MOGĄ być:

AKCJONARIUSZE

KOMPLEMENTARIUSZE niezarządzający

OSOBY TRZECIE

77

73. Kto prowadzi sprawy spółki komandytowo-akcyjnej i kto ją

reprezentuje?

PROWADZENIE SPRAW : KOMPLEMENTARIUSZE (z wyłączeniem spraw przekazanych do

kompetencji WALNEGO ZGROMADZENIA albo RADY NADZORCZEJ)

zasadą jest, że WSZYSCY, ale statut może stanowić, że tylko JEDEN lub KILKU

zmiana statutu pozbawiająca tego prawa / przyznająca prawo komplementariuszowi dotychczas go pozbawionemu wymaga zgody WSZYSTKICH POZOSTAŁYCH KOMPLEMENTARIUSZY

REPREZENTACJA : KOMPLEMENTARIUSZE

każdy komplementariusz, którego nie pozbawiono tego prawa w statucie / na mocy prawomocnego orzeczenia sądu

późniejsze pozbawienie = zmiana statutu spółki; wymaga zgody wszystkich pozostałych komplementariuszy w formie uchwały, a jeśli sprzeciw zainteresowanego, to tylko z ważnych powodów na mocy orzeczenia sądowego

!!! AKCJONARIUSZ może reprezentować spółkę WYŁĄCZNIE jako PEŁNOMOCNIK !!!

Jeśli dokona czynności prawnej:

☼ nie ujawniając swojego pełnomocnictwa

☼ reprezentując spółkę bez umocowania

☼ przekroczy zakres umocowania

ODPOWIADA wobec osób trzecich za SKUTKI tej czynności BEZ OGRANICZENIA

Postanowienia dot. reprezentacji spółki mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Odmienne

postanowienia statutowe nie wywołują skutku wobec osób trzecich.


spółki komandytowo-akcyjnej i czy postępowanie likwidacyjne jest

obligatoryjne?

[art. 148 § 1 k.s.h.] Rozwiązanie spółki powodują:

1. przyczyny PRZEWIDZIANE W STATUCIE

2. UCHWAŁA WALNEGO ZGROMADZENIA o rozwiązaniu spółki (wymaga zgody komplementariuszy)


4. ŚMIERĆ / OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI / WYSTĄPIENIE JEDYNEGO KOMPLEMENTARIUSZA,

chyba że statut stanowi inaczej

5. inne przyczyny przewidziane prawem

☼ OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI AKCJONARIUSZA NIE STANOWI przyczyny rozwiązania spółki

☼ WYPOWIEDZENIE umowy spółki i WYSTĄPIENIE możliwe w przypadku KOMPLEMENTARIUSZA, jeśli statut tak stanowi (wówczas zasady jak w spółce jawnej)

☼ WYPOWIEDZENIE umowy spółki w przypadki AKCJONARIUSZA NIEMOŻLIWE

POSTĘPOWANIE LIKWIDACYJNE jest OBLIGATORYJNE i odbywa się za zasadach jak w S.A.

LIWIDATORAMI są KOMPLEMENTARIUSZE ZARZĄDZAJĄCY, chyba że STATUT / UCHWAŁA

WALNEGO stanowią inaczej

78

CZĘŚĆ XI

SPÓŁKA Z O.O.

pytania 75-100

79

75. Jakie jest pojęcie spółki z o.o. i jakie są jej ogólne cechy?

Nie ma ustawowej definicji.

SP. Z O.O. jest HANDLOWĄ SPÓŁKĄ KAPITAŁOWĄ, mającą od chwili ZAWIĄZANIA

ZDOLNOŚĆ PRAWNĄ, a od chwili ZAREJESTROWANIA OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ.

jest ZRZESZENIEM KAPITAŁU, a nie OSÓB

ODPOWIEDZIALNOŚĆ za zobowiązania

ponosi SPÓŁKA! [BEZ OGRANICZENIA, CAŁYM SWOIM MAJĄTKIEM teraźniejszym i przyszłym]

BRAK OSOBISTEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI WSPÓLNIKÓW

posiada KAPITAŁ ZAKŁADOWY (MINIMUM 5.000 PLN), który dzieli się na UDZIAŁY

DZIAŁA poprzez swoje ORGANY, a nie WSPÓLNIKÓW

może być UTWORZONA przez 1 lub WIĘCEJ OSÓB (patrz też pyt. 77)

CEL utworzenia: KAŻDY PRAWNIE DOPUSZCZALNY, chyba, że ustawa stanowi inaczej

(nie musi być gospodarczy, ale musi być WSPÓLNY dla wszystkich wspólników)

WSPÓLNIKIEM może być KAŻDA OSOBA FIZYCZNA, OSOBA PRAWA i NIEPEŁNA OSOBA

PRAWNA

niezależnie od celu utworzenia spółki, jest ZAWSZE PRZEDSIĘBIORCĄ w rozumieniu kc

PODSUMOWANIE: Sp. z o.o. jest działającą w KAŻDYM celu PRAWNIE DOPUSZCZALNYM, tworzoną

przez 1 lub WIĘCEJ PODMIOTÓW, PRYWATNOPRAWNĄ JEDNOSTKĄ ORGANIZACYJNĄ o strukturze

KORPORACYJNEJ, posiadającą OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ (zdolność prawną w stadium organizacji),

działającą poprzez swoje ORGANY oraz mającą KAPITAŁ ZAKŁADOWY podzielony na UDZIAŁY i

ponoszącą ODPOWIEDZIALNOŚĆ za swoje zobowiązania BEZ OGRANICZEŃ wyłącznie WŁASNYM

MAJĄTKIEM.

76. Cechy charakterystyczne spółki w organizacji?

Patrz pyt. 38

77. Jakie są ustawowe ograniczenia w tworzeniu sp. z o.o. i w jakich

celach nie może ona zostać zawiązana?

A. Sp. z o.o. NIE MOŻE zostać utworzona WYŁĄCZNIE przez INNĄ JEDNOOSOBOWĄ

SP. Z O.O. (ani jednoosobową spółkę prawa obcego mającą cechy sp. z o.o. w rozumieniu ksh)

[art. 151 §2 ksh]

80

B. NIE MOŻE zostać utworzona w celu SPRZECZNYM Z PRAWEM

C. USTAWY SZCZEGÓLNE wyłączają możliwość prowadzenia określonych w nich RODZAJÓW

DZIAŁALNOŚCI w formie Sp. z o.o., np.:

DZIAŁALNOŚĆ UBEZPIECZENIOWA

PROFESJONALNA DZIAŁALNOŚĆ SPORTOWA

DZIAŁALNOŚĆ BANKOWA

GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

(mogą być prowadzone tylko w formie S.A.)

78. Jakie czynności są konieczne do powstania sp. z o.o. jako osoby

prawnej i które z nich można pominąć w kolejności wymienionej w

ksh?

[Art. 163 ksh] Do powstania sp. z o.o. wymaga się:

A. ZAWARCIA UMOWY SPÓŁKI (albo sporządzenia AKTU ZAŁOŻYCIELSKIEGO przez

JEDYNEGO ZAŁOŻYCIELA)

B. WNIESIENIA przez wspólników WKŁADÓW na pokrycie CAŁEGO KAPITAŁU

ZAKŁADOWEGO

(w razie objęcia udziału za ceną WYŻSZĄ od wartości nominalnej także wniesienia NADWYŻKI)

C. POWOŁANIA ZARZĄDU

D. USTANOWIENIA RADY NADZORCZEJ / KOMISJI REWIZYJNEJ (jeżeli wymaga tego

ustawa lub umowa spółki)

E. WPISU DO REJESTRU

Organy mogą być powołane albo (I) w AKCIE ZAŁOŻYCIELSKIM, albo (II) w PÓŹNIEJSZEJ

UCHWALE, ale podjętej przed REJESTRACJĄ

POMINĄĆ można punkt D (jeśli przepis prawa albo postanowienia aktu założycielskiego nie

wymagają ustanowienia RN albo KRew)

Ad A

Umowa/ akt założycielski spółki powinny być sporządzone w formie AKTU NOTARIALNEGO

(forma zastrzeżona ad solemnitatem).

TREŚĆ UMOWY SPÓŁKI:

CZĘŚĆ OBLIGATORYJNA CZĘŚĆ FAKULTATYWNA

1. FIRMA i SIEDZIBA spółki 2. PRZEDMIOT DZIAŁALNOŚCI 3. wysokość KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO 4. czy wspólnik może mieć > 1 UDZIAŁ 5. LICZBA i WARTOŚĆ NOMINALNA udziałów

objętych przez POSZCZEGÓLNYCH WSPÓLNIKÓW 6. CZAS TRWANIA spółki (jeśli oznaczony) 7. inne postanowienia wynikające z ksh / innych

ustaw

1. postanowienia, których prawo nie reguluje w ogóle

2. postanowienia, które prawo reguluje, ale ZEZWALA NA ODMIENNE UREGULOWANIE przez wspólników

3. postanowienia tak uregulowane w przepisach, że wywierają OKREŚLONE SKUTKI PRAWNE, jeśli wspólnicy WYRAŹNIE JE PRZEWIDZIELI w akcie założycielskim (np. UMORZENIE UDZIAŁU)

81

!!! ACHTUNG, ACHTUNG, NOWELIZACJA (od 1.01.2012r.) !!!

Od tego dnia umowa spółki z o.o. będzie mogła być zawarta również przy wykorzystaniu

WZORCA UMOWY SP. Z O.O. udostępnianego w systemie teleinformatycznym.

☼ rozwiązania te znacznie ułatwiają i przyspieszają procedurę rejestracji

☼ umożliwiają uniknięcie posługiwania się konstrukcją spółki w organizacji (i tym samym uniknięcie stanu niepewności związanego z ryzykiem odmowy rejestracji przez sąd)

ZAWARCIE takiej umowy wymaga:

A. WYPEŁNIENIA FORMULARZA UMOWY znajdującego się w systemie teleinformat.

B. opatrzenia umowy PODPISEM ELEKTRONICZNYM

ingerencja w treść wzorca umowy jest NIEDOPUSZCZALNA

można jedynie wybrać warianty uregulowania / uzupełnienia treści o ile wyraźnie

dopuszczone w formularzu

wzorzec umowy określi w drodze rozporządzenia MINISTER SPRAWIEDLIWOŚCI

[Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw informatyzacji określi, w drodze rozporządzenia, tryb zakładania konta w systemie teleinformatycznym, sposób korzystania z systemu teleinformatycznego i podejmowania w nim czynności związanych z zawiązaniem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przy wykorzystaniu wzorca umowy oraz wymagania dotyczące podpisu elektronicznego osób zawierających umowę takiej spółki oraz osób podpisujących listę wspólników i oświadczenie o wniesieniu wkładów na pokrycie kapitału zakładowego (dane umożliwiające weryfikowanie tożsamości), mając na względzie ułatwienie zakładania spółek, potrzebę zapewnienia sprawności postępowania oraz ochrony bezpieczeństwa i pewności obrotu gospodarczego, a także zabezpieczenia danych zgromadzonych w systemie, w tym danych osobowych.]

WNIOSEK o WPIS DO REJESTRU spółki utworzonej przy wykorzystaniu wzorca SĄD

ROZPOZNAJE w terminie 1 DNIA od jego WPŁYNIĘCIA [art. 20a ust. 2 ustawy o KRS – wchodzi

1.01.2012r.]

Z CHWILĄ REJESTRACJI do spółki z o.o. utworzonej w ten sposób ZASTOSOWANIE MAJĄ

WSZYSTKIE PRZEPISY dot. SP. Z O.O. (niezależnie od trybu, w jakim rejestrowana)

Ad E

☼ WPIS ma charakter a. OBLIGATORYJNY b. KONSTYTUTYWNY (spółka z o.o. w organizacji zmienia się w spółkę z o.o. i nabywa

OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ)

☼ zgłoszenia dokonuje ZARZĄD (wniosek o wpis do rejestru PODPISUJĄ WSZYSCY CZŁONKOWIE)

☼ TERMIN na zgłoszenie -> 6 MIESIĘCY od dnia SPORZĄDZENIA AKTU ZAŁOŻYCIELSKIEGO

☼ TREŚĆ ZGŁOSZENIA: 1. firma, siedziba i adres spółki 2. przedmiot działalności spółki 3. wysokość kapitału zakładowego 4. określenie, czy wspólnik może mieć > 1 udział

82

5. nazwiska, imiona i adresy członków zarządu oraz sposób reprezentowania spółki 6. nazwiska i imiona członków RN/KREW (jeśli ustawa/umowa spółki wymaga ich ustanowienia) 7. jeśli wspólnicy wnoszą aporty – zaznaczenie tej okoliczności 8. czas trwania spółki (jeśli oznaczony) 9. jeśli umowa wskazuje pismo przeznaczone do ogłoszeń spółki – oznaczenie tego pisma

+ 10. imię i nazwisko/firmę (nazwę) i siedzibę WSPÓLNIKA i wzmiankę, że jest JEDYNYM WSPÓLNIKIEM

w przypadku: A. spółki JEDNOOSOBOWEJ B. nabycia przez 1 WSPÓLNIKA WSZYSTKICH UDZIAŁÓW po zarejestrowaniu spółki

79. Czym jest kapitał zakładowy w sp. z o.o. i jaka jest jego funkcja?

KAPITAŁ ZAKŁADOWY to LICZBOWO OZNACZONA, OKREŚLONA W UMOWIE KWOTA

PIENIĘŻNA stanowiąca SUMĘ UDZIAŁÓW WSPÓLNIKÓW i tzw. „MAJĄTEK PIERWOTNY

SPÓŁKI”.

kwota, którą wspólnicy zobowiązują się wnieść do spółki w formie wkładów

PODSTAWA ZABEZPIECZENIA PRAW WIERZYCIELI i RĘKOJMIA SPŁATY KREDYTÓW >> NIE MOŻE BYĆ DOWOLNIE ZMIENIANY

cyfrowo oznaczona SUMA „CZYSTEGO” MAJĄTKU SPÓŁKI, który w interesie wierzycieli powinien być UTRZYMANY W CAŁOŚCI i NIEROZDZIELANY pomiędzy wspólników

KAPITAŁ ZAKŁADOWY ≠ MIENIE ani MAJĄTEK SPÓŁKI !

FUNKCJE KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO: (1) GOSPODARCZA (EKONOMICZNA) (2) PRAWNA

FUNKCJA GOSPODARCZA

Wyrazem funkcji gospodarczej są 3 ZASADY dot. KZ:

1. OZNACZENIA

2. CAŁKOWITEJ WPŁATY

3. STAŁOŚCI

1. OZNACZENIA 2. CAŁKOWITEJ WPŁATY

wysokość KZ musi być ŚCIŚLE OZNACZONA w

akcie założycielskim w KWOCIE PIENIĘŻNEJ

opiewającej na WALUTĘ POLSKĄ

USTAWOWE MINIMUM: 5.000 PLN

wysokość KZ podlega UJAWNIENIU w

rejestrze przedsiębiorców

BRAK oznaczenia może spowodować

ROZWIĄZANIE spółki POSTANOWIENIEM

SĄDU

CAŁY KZ powinien być OBJĘTY i

WPŁACONY przez wspólników PRZED

ZAREJESTROWANIEM SPÓŁKI w formie

PIENIĘŻNEJ lub NIEPIENIĘŻNEJ (APORT)

OŚWIADCZENIE członków zarządu o

wniesieniu całości wkładów składa się

zgłaszając spółkę do rejestru

USTAWOWE MINIMUM KZ

5.000 PLN

83

FUNKCJA PRAWNA

KZ jest PODSTAWĄ UCZESTNICTWA W SPÓŁCE!

Bycie wspólnikiem wiąże się nierozerwalnie z posiadaniem UDZIAŁU W KZ.

80. Jak można zdefiniować pojęcie wkładu na kapitał zakładowy

spółki z o.o. i co może być jego przedmiotem?

WKŁAD NA KZ to DOBRA MAJĄTKOWE (pieniężne i niepieniężne) WNOSZONE przez

wspólnika DO SPÓŁKI celem POKRYCIA WARTOŚCI jego UDZIAŁÓW.

PRZEDMIOTEM wkładu MOGĄ BYĆ:

A. DOBRA PIENIĘŻNE (gotówka albo przelew)

B. DOBRA NIEPIENIĘŻNE (APORT)

APORT stanowić mogą WSZYSTKIE PRZEDMIOTY MAJĄTKOWE NIEBĘDĄCE PIENIĄDZEM,

zarówno RZECZY jak i PRAWA, jeśli tylko wykazują ZDOLNOŚĆ APORTOWĄ

Dobro majątkowe posiada ZDOLNOŚĆ APORTOWĄ gdy:

(1) jest ZBYWALNE

(2) wykazuje tzw. ZDOLNOŚĆ BILANSOWĄ, czyli pozwala dokonać jego WYCENY i

umieścić w bilansie po stronie AKTYWÓW

(3) można je USTANOWIĆ

3. STAŁOŚCI

KZ umieszcza się w bilansie spółki po stronie pasywów

w czasie trwania spółki NIE WOLNO ZWRACAĆ wspólnikom WNIESIONYCH WKŁADÓW w

całości ani w części (wyjątki to obniżenie KZ i umorzenie udziału kosztem KZ)

wspólnicy nie mogą otrzymywać z jakiegokolwiek tytułu WYPŁAT z majątku spółki

potrzebnego do pełnego pokrycia KZ

NIE WOLNO ze środków wpłaconych na pokrycie KZ wypłacać WYNAGRODZENIA za usługi

świadczone przy POWSTANIU SPÓŁKI ani ZALICZAĆ tego wynagrodzenia na poczet UDZIAŁU

WSPÓLNIKA

NIE WOLNO WYPŁACAĆ ODSETEK od wniesionych wkładów / przysługujących wspólnikowi

udziałów

84

Wobec powyższego za APORT uznać możemy m.in.

(I) PRAWA RZECZOWE

WŁASNOŚĆ rzeczy ruchomych i nieruchomości

UŻYTKOWANIE WIECZYSTE

UDZIAŁ WE WSPÓLNOŚCI (w częściach ułamkowych i łącznej)

(II) PRAWA OBLIGACYJNE

WIERZYTELNOŚCI WSPÓLNIKA (!!! wierzytelność wspólnika z tytułu POŻYCZKI

udzielonej SPÓŁCE uważa się za wkład w przypadku OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI

w terminie 2 LAT od zawarcia umowy pożyczki)

PRAWA UDZIAŁOWE

OBLIGACJE

(III) PRAWA NA DOBRACH NIEMATERIALNYCH

PATENTY

PRAWA AUTORSKIE

PROJEKTY RACJONALIZATORSKIE

KNOW-HOW

ZNAKI TOWAROWE

(IV) PRZEDSIĘBIORSTWO (w znaczeniu przedmiotowym) JAKO CAŁOŚĆ

NIE MOGĄ stanowić APORTU:

CZĘŚCI SKŁADOWE RZECZY

PRAWA NIEZBYWALNE

PRACA świadczona przy TWORZENIU SPÓŁKI

ZOBOWIĄZANIA do dokonania W PRZYSZŁOŚCI na rzecz spółki ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNEGO

WEKSLE wystawione przez WSPÓLNIKÓW na rzecz SPÓŁKI

ŚWIADCZENIE PRACY i USŁUG NA RZECZ SPÓŁKI

Jeżeli wspólnik wnosi aport, UMOWA SPÓŁKI powinna SZCZEGÓŁOWO OKREŚLAĆ:

(1) PRZEDMIOT WKŁADU, (2) OSOBĘ WSPÓLNIKA wnoszącego aport oraz (3) LICZBĘ i WARTOŚĆ

NOMINALNĄ objętych w zamian UDZIAŁÓW

W przypadku spółki zawartej z wykorzystaniem WZORCA UMOWY na pokrycie kapitału

zakładowego WNOSI SIĘ WYŁĄCZNIE WKŁADY PIENIĘŻNE!

85

81. Co oznacza system germański i system romański obejmowania

udziału w sp. z o.o.?

SYSTEM GERMAŃSKI : wspólnik może mieć TYLKO 1 UDZIAŁ

SYSTEM ROMAŃSKI : wspólnik może mieć WIĘCEJ NIŻ 1 UDZIAŁ (wówczas wszystkie udziały

muszą być RÓWNE i NIEPODZIELNE) [Patrz też pyt. 82]

82. W jakich znaczeniach można rozpatrywać pojęcie udziału w

kapitale zakładowym sp. z o.o.?

Termin „udział” używany w ksh może mieć DWOJAKIE znaczenie:

I. udział jako CZĄSTKA (UŁAMEK) KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO

II. udział jako OGÓŁ PRAW i OBOWIĄZKÓW WSPÓLNIKA

UŁAMEK KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO

wyraża STOSUNEK

ŁĄCZNA SUMA WARTOŚCI NOMINALNEJ WSZYSTKICH UDZIAŁÓW = KAPITAŁ ZAKŁADOWY

udziały NIE MUSZĄ mieć RÓWNEJ wartości nominalnej [art. 152 ksh]

ALE

jeżeli AKT ZAŁOŻYCIELSKI przewiduje, że wspólnik MOŻE MIEĆ WIĘCEJ NIŻ 1 UDZIAŁ (system

romański, patrz pyt. 81) to WSZYSTKIE udziały MUSZĄ być RÓWNE i NIEPODZIELNE

MINIMALNA WARTOŚĆ NOMINALNA UDZIAŁU : 50 PLN

udziały NIE MOGĄ być obejmowane PONIŻEJ ich WARTOŚCI NOMINALNEJ

udziały MOGĄ być obejmowane POWYŻEJ ich WARTOŚCI NOMINALNEJ >> powstaje

wówczas NADWYŻKA (tzw. AGIO), którą przelewa się do KAPITAŁU ZAPASOWEGO

udziały MOGĄ być DZIELONE (nie może jednak powstać udział niższy niż 50 PLN)

NOMINALNA WARTOŚĆ UDZIAŁU NIE MUSI:

być równa RZECZYWISTEJ WARTOŚCI

odzwierciedlać STOSUNKU, w jakim wspólnik UCZESTNICZY W ZYSKU/ KWOCIE

LIKWIDACYJNEJ

OGÓŁ PRAW i OBOWIĄZKÓW WSPÓLNIKA

UDZIAŁ = PRAWO PODMIOTOWE wspólnika, czyli ogół uprawnień i obowiązków o charakterze

NIEMAJĄTKOWYM (PRAWA KORPORACYJNE) oraz MAJĄTKOWYM. Prawa i obowiązki można

również podzielić na indywidualne i kolektywne.

Szerzej patrz pyt. 86

86

!UDZIAŁ NIE JEST PAPIEREM WARTOŚCIOWYM!

Ѡ [art. 174 § 6 ksh]: na udziały / prawa do zysku w spółce NIE MOGĄ być WYSTAWIANE DOKUMENTY NA OKAZICIELA / IMIENNE / NA ZLECENIE

Ѡ NARUSZENIE tego zakazu obwarowane jest SANKCJĄ KARNĄ [art. 589 ksh] : CZŁONEK ZARZĄDU / LIKWIDATOR, który DOPUŚCI do wydania takich dokumentów podlega KARZE GRZYWNY / OGRANICZENIA WOLNOŚCI / POZBAWIENIA WOLNOŚCI DO 6 M-CY

83. Jakie rodzaje udziałów można wyróżnić w przypadku sp. z o.o.?

(I) Udziały o RÓWNEJ i NIERÓWNEJ WARTOŚCI NOMINALNEJ (patrz pyt. 81 i 82)

(II) Udziały ZWYKŁE i UPRZYWILEJOWANE

(III) Udziały GOTÓWKOWE i APORTOWE (w zal. od tego, za jaki rodzaj wkładu zostały objęte)

(IV) Udziały ZWIĄZANE z OBOWIĄZKIEM DO POWTARZAJĄCYCH SIĘ ŚWIADCZEŃ

NIEPIENIĘŻNYCH

Ad II

UDZIAŁY ZWYKŁE : nie ma z nich żadnych szczególnych uprawnień

UDZIAŁY UPRZYWILEJOWANE to udziały o SZCZEGÓLNYCH UPRAWNIENIACH

określonych w UMOWIE SPÓŁKI [art. 174 §2 ksh]

umowa spółki może UZALEŻNIĆ przyznanie tych uprawnień od:

(A) spełnienia DODATKOWYCH ŚWIADCZEŃ na rzecz spółki,

(B) UPŁYWU TERMINU lub

(C) ziszczenia się WARUNKU

uprzywilejowanie MOŻE DOTYCZYĆ W SZCZEGÓLNOŚCI:

(A) PRAWA GŁOSU

Ѡ może dotyczyć tylko udziałów o RÓWNEJ WARTOŚCI NOMINALNEJ

Ѡ NIE MOŻE przyznawać WIĘCEJ NIŻ 3 GŁOSY na 1 UDZIAŁ

(B) PRAWA DO DYWIDENDY

Ѡ NIE MOŻE PRZEKRACZAĆ MAX WYSOKOŚCI dywidendy uprzywilejowanej

określonej w art. 196 ksh [patrz poniżej]

Ѡ Można przyznać uprawnionemu dywidendę, która przewyższa NIE WIĘCEJ NIŻ O POŁOWĘ dywidendę przysługującą UDZIAŁOM NIEUPRZYWILEJOWANYM (czyli max 150% zwykłej)

Ѡ Udziały uprzywilejowane NIE KORZYSTAJĄ z PIERWSZEŃSTWA ZASPOKOJENIA, chyba że umowa spółki stanowi inaczej

Ѡ [Art. 197 ksh] Jeśli umowa przewiduje prawo do dywidendy uprzywilejowanej NIEWYPŁACONEJ W LATACH POPRZEDNICH, umowa powinna określać najwyższą liczbę lat, za które może być wypłacone (MAX 5 LAT!)

(C) sposobu UCZESTNICTWA W PODZIALE KWOTY LIKWIDACYJNEJ

87

84. Czy udział w sp. z o.o. jest zbywalny i jakie zasady w tym

zakresie przewiduje ustawodawca?

Co do zasady wspólnicy MOGĄ SWOBODNIE dokonywać ZBYCIA UDZIAŁU.

ZBYCIE UDZIAŁU (części udziału, ułamkowej części udziału a także zastawienie udziału)

powinno być dokonane w FORMIE PISEMNEJ z PODPISAMI NOTARIALNIE

POŚWIADCZONYMI

jeśli wspólnik może mieć TYLKO 1 UDZIAŁ, umowa spółki może dopuścić zbycie CZĘŚCI UDZIAŁU

(nie może powstać niższy niż 50 PLN)

zbycie może być na mocy POSTANOWIEŃ UMOWY SPÓŁKI:

(A) UZALEŻNIONE od ZGODY SPÓŁKI (ograniczenie SUBIEKTYWNE)

zgody udziela ZARZĄD w formie PISEMNEJ

jeśli zgody ODMÓWIONO, na zbycie może zezwolić SĄD REJESTROWY, jeżeli istnieją WAŻNE

POWODY

wówczas SPÓŁKA ma prawo w TERMINIE WYZNACZONYM przez sąd PRZEDSTAWIĆ INNEGO

NABYWCĘ [w razie braku porozumienia co do ceny nabycia i terminu jej zapłaty, warunki te

ustala sąd]

jeśli wyznaczona przez spółkę osoba NIE UIŚCI CENY W WYZNACZONYM TERMINIE, wówczas

wspólnik może SWOBODNIE ROZPORZĄDZAĆ swoim udziałem

zbycie bez wystąpienia o uzyskanie zgody powoduje BEZSKUTECZNOŚĆ czynności.

Dopiero gdy spółka NIE WYRAZI ZGODY >> NIEWAŻNOŚĆ ZBYCIA.

Zbycie udziału, z którym związany jest OBOWIĄZEK DO POWTARZAJĄCYCH SIĘ

ŚWIADCZEŃ NIEPIENIĘŻNYCH może nastąpić JEDYNIE ZA ZGODĄ SPÓŁKI, chyba

że umowa stanowi inaczej [art. 176 § 3]

(B) w INNY SPOSÓB OGRANICZONE (ograniczenie OBIEKTYWNE)

np. UPŁYW CZASU, ziszczenie się WARUNKU itp.

zbycie wbrew temu ograniczeniu powoduje NIEWAŻNOŚĆ ZBYCIA

NABYWANIE UDZIAŁÓW

NABYCIE od ZBYWCY nabywca i zbywca odpowiadają SOLIDARNIE za NIESPEŁNIONE ŚWIADCZENIA należne SPÓŁCE z

tego udziału / jego części/ ułamkowej części (przedawnienie roszczeń: 3 lata)

DZIEDZICZENIE udziały podlegają dziedziczeniu, ale umowa spółki może OGRANICZYĆ / WYŁĄCZYĆ WSTĄPIENIE

spadkobierców do spółki >> wówczas muszą być określone warunki spłaty takich spadkobierców jeśli zmarły miał > 1 udział, umowa może wyłączyć / ograniczyć PODZIAŁ udziałów między

spadkobierców

WSPÓŁUPRAWNIENI z udziału wykonują prawa przez przedstawiciela (jeśli nie wskazali, to skuteczne

oświadczenie złożone wobec któregokolwiek); za świadczenia zw. z udziałem odpowiadają solidarnie

o PRZEJŚCIU udziału (części/ułamkowej części) na inną osobę, ustanowieniu ZASTAWU lub UŻYTKOWANIA zainteresowani ZAWIADAMIAJĄ SPÓŁKĘ + przedstawiają DOWÓD na powyższe

(dopiero z tą chwilą SKUTECZNE wobec spółki)

88

OGRANICZENIE MOŻLIWOŚCI NABYWANIA UDZIAŁÓW PRZEZ SPÓŁKĘ [art. 200 k.s.h.]

Spółka NIE MOŻE OBEJMOWAĆ / NABYWAĆ / PRZYJMOWAĆ W ZASTAW WŁASNYCH UDZIAŁÓW zakaz dotyczy również obejmowania/nabywania/przyjmowania w zastaw PRZEZ SPÓŁKĘ lub

SPÓŁDZIELNIĘ ZALEŻNĄ

WYJĄTKI od zakazu: A. nabycie w DRODZE EGZEKUCJI na ZASPOKOJENIE ROSZCZEŃ SPÓŁKI, których nie można zaspokoić

z INNEGO MAJĄTKU WSPÓLNIKA Jeśli nie zostaną zbyte w ciągu roku, obowiązkowe ich umorzenie.

B. nabycie w CELU UMORZENIA udziałów C. nabycie / objęcie udziałów w innych przypadkach przewidzianych w ustawie

U. WŁASNE należy umieścić w bilansie w OSOBNEJ POZYCJI KAPITAŁU WŁASNEGO w wartości UJEMNEJ. wszystkie powyższe postanowienia te stosuje się ODPOWIEDNIO do części / ułamkowej części udziału

85. Jakie mogą być subiektywne i obiektywne ograniczenia w zbyciu

udziału w sp. z o.o.?

Patrz pyt. 84

86. Jakie są prawa korporacyjne i majątkowe wspólnika sp. z o.o.?

W świetle ogólnej zasady wspólnicy mają RÓWNE PRAWA i OBOWIĄZKI w spółce. Zasada ta jednak nie ma charakteru absolutnego. Sam kodeks przewiduje istnienie udziałów uprzywilejowanych, można również przyznawać wspólnikom szczególne uprawnienia. Ich status może być zróżnicowany, ale zawsze granice zróżnicowania wyznacza art. 20 ksh, który nakazuje traktować wspólników jednakowo w takich samych okolicznościach.

[art. 159 k.s.h] Jeżeli WSPÓLNIKOWI mają być PRZYZNANE SZCZEGÓLNE KORZYŚCI / NAŁOŻONE INNE

OBOWIĄZKI WOBEC SPÓŁKI (poza WNIESIENIEM WKŁADÓW na POKRYCIE UDZIAŁU) należy to POD RYGOREM

BEZSKUTECZNOŚCI WOBEC SPÓŁKI dokładnie określić W UMOWIE.

A. PRAWA KORPORACYJNE

1) prawo do UCZESTNICTWA i GŁOSU na ZGROMADZENIU WSPÓLNIKÓW 2) prawo ZASKARŻANIA UCHWAŁ ZW (patrz pyt. 98) 3) prawo KONTROLI (patrz pyt. 94) 4) prawo ŻĄDANIA WYZNACZENIA przez sąd BIEGŁYCH REWIDENTÓW

B. PRAWA MAJĄTKOWE

1) prawo do DYWIDENDY

2) prawo do UDZIAŁU w PODZIALE MAJĄTKU LIKWIDOWANEJ SPÓŁKI

3) prawo PIERWSZEŃSTWA OBJĘCIA UDZIAŁÓW w PODWYŻSZONYM KZ

4) prawo do WYNAGRODZENIA za dostarczone spółce ŚWIADCZENIA NIEPIENIĘŻNE

5) prawo do otrzymania ZWROTU WPŁAT NA UDZIAŁ w razie:

OBNIŻENIA KZ UMORZENIA UDZIAŁU kosztem KZ NABYCIA przez SPÓŁKĘ WŁASNYCH UDZIAŁÓW PRZEKSZTAŁCENIA W SPÓŁKĘ AKCYJNĄ

89

PRAWO DO DYWIDENDY

[Art. 191 ksh] Wspólnik ma prawo do UDZIAŁU W ZYSKU wynikającym z ROCZNEGO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO i PRZEZNACZONYM DO PODZIAŁU UCHWAŁĄ ZW. Umowa może przewidywać inny sposób podziału.

ZALICZKA NA POCZET DYWIDENDY: tylko wtedy, gdy zatwierdzone sprawozdanie

finansowe za POPRZEDNI rok obrotowy WYKAZUJE ZYSK. Może wynosić MAKSYMALNIE POŁOWĘ: (A) osiągniętego ZYSKU + (B) KAPITAŁY REZERWOWE – (C)

NIEPOKRYTE STRATY i – (D) UDZIAŁY WŁASNE

PODZIAŁ zysku następuje w STOSUNKU DO UDZIAŁÓW, chyba że umowa stanowi inaczej

KWOTA przeznaczona do PODZIAŁU NIE MOŻE PRZEKRACZAĆ:

UPRAWNIONYMI do dywidendy za dany rok obrotowy są wspólnicy, którym PRZYSŁUGIWAŁY

UDZIAŁY w dniu PODJĘCIA UCHWAŁY o podziale zysku

o umowa spółki może upoważnić ZW do określenia DNIA DYWIDENDY, wg którego

ustala się listę uprawnionych wspólników (nie może być wyznaczony później niż w

ciągu 2 miesięcy od podjęcia uchwały)

WYPŁATA dywidendy następuje w DNIU OKREŚLONYM W UCHWALE WZ (jeżeli uchwała nie

określa, dzień wypłaty określa ZARZĄD)

UPRZYWILEJOWANIE co do dywidendy >> patrz pyt. 83

ZYSKU ZA OSTATNI ROK OBROTOWY

NIEPODZIELONE ZYSKI Z LAT UBIEGŁYCH

powiększonego o

+

KWOTY przeniesione z utworzonych z zysku KAPITAŁÓW:

ZAPASOWEGO i REZERWOWYCH

(które mogą być przeznaczone do podziału)

- NIEPOKRYTE STRATY

UDZIAŁY WŁASNE

KWOTY, które zgodnie z ustawą lub umową spółki powinny być

przeznaczone z zysku za ostatni rok obrotowy na KAPITAŁY:

ZAPASOWY lub REZERWOWE

90

87. Jakie tryby podwyższenia kapitału zakładowego sp. z o.o.

dopuszcza ustawodawca i jakie przyjmuje tu regulacje?

2 TRYBY PODWYŻSZENIA KZ

na mocy

DOTYCHCZASOWYCH POSTANOWIEŃ

UMOWY SPÓŁKI

przez

ZMIANĘ

UMOWY SPÓŁKI

2 SPOSOBY PODWYŻSZENIA KZ

PODWYŻSZENIE

WARTOŚCI NOMINALNEJ

ISTNIEJĄCYCH UDZIAŁÓW

USTANOWIENIE

NOWYCH UDZIAŁÓW

2 ŹRÓDŁA PODWYŻSZENIA KZ

POPRZEZ

WNIESIENIE WKŁADÓW

ZE

ŚRODKÓW WŁASNYCH

SPÓŁKI

Art. 257 § 1 ksh: jeżeli podwyższenie KZ następuje

NIE NA MOCY dotychczasowych postanowień umowy spółki PRZEWIDUJĄCYCH

(1) MAX WYSOKOŚĆ podwyższenia i

(2) TERMIN podwyższenia

to może ono nastąpić JEDYNIE poprzez ZMIANĘ UMOWY SPÓŁKI

91

PODWYŻSZENIE KZ następuje na mocy UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW

podjętej zgodnie z DOTYCHCZASOWYMI postanowieniami UMOWY SPÓŁKI

przewidującymi MAX. WYSOKOŚĆ podwyższenia i TERMIN podwyższenia

lub

o ZMIANIE UMOWY SPÓŁKI

jeśli umowa spółki / uchwała wspólników nie stanowi inaczej, DOTYCHCZASOWI wspólnicy

mają prawo PIERWSZEŃSTWA do objęcia NOWYCH UDZIAŁÓW

obejmują je W STOSUNKU do swoich DOTYCHCZASOWYCH udziałów

prawo to należy WYKONAĆ w terminie 1 MIESIĄCA od dnia WEZWANIA przez ZARZĄD

OŚWIADCZENIA DOTYCHCZASOWYCH WSPÓLNIKÓW

o objęciu NOWEGO udziału / udziałów

o objęciu PODWYŻSZENIA WARTOŚCI ISTNIEJĄCEGO udziału/udziałów

wymagają formy AKTU NOTARIALNEGO.

Wymóg ten NIE DOTYCZY:

UDZIAŁÓW WŁASNYCH spółki

podwyższenia NA PODSTAWIE DOTYCHCZASOWYCH POSTANOWIEŃ UM. SP.

Wówczas wystarczy forma PISEMNA pod rygorem nieważności.

OŚWIADCZENIA NOWYCH WSPÓLNIKÓW:

ZAWSZE wymagają formy AKTU NOTARIALNEGO

i powinny zawierać:

PRZYSTĄPIENIE DO SPÓŁKI

OBJĘCIE udziału / udziałów o OZNACZONEJ WARTOŚCI NOMINALNEJ

Jeżeli podwyższenie KZ następuje ZE ŚRODKÓW WŁASNYCH spółki, wówczas NOWE

UDZIAŁY przysługują wspólnikom W STOSUNKU do ich DOTYCHCZASOWYCH UDZIAŁÓW i

NIE WYMAGAJĄ OBJĘCIA [art. 260 § 2 ksh]

ZGŁOSZENIE podwyższenia DO SĄDU

dokonuje go ZARZĄD

do zgłoszenia dołącza:

A. UCHWAŁĘ o podwyższeniu

B. OŚWIADCZENIA O OBJĘCIU udziałów w podwyższonym KZ

C. OŚWIADCZENIE WSZYSTKICH CZŁONKÓW ZARZĄDU, że WKŁADY na podwyższony

KZ zostały W CAŁOŚCI wniesione

B. i C. NIE SĄ KONIECZNE, jeżeli podwyższenie nastąpiło ZE ŚRODKÓW SPÓŁKI

PODWYŻSZENIE następuje Z CHWILĄ WPISANIA DO REJESTRU

niezależnie od podstawy prawnej i sposobu podwyższenia wpis ma charakter

KONSTYTUTYWNY [dotyczy to stosunków ZEWNĘTRZNYCH]

w stosunkach wewnętrznych podwyższenie skuteczne z chwilą PODJĘCIA UCHWAŁY

92

88. Jakie zasady obniżenia kapitału zakładowego sp. z o.o.

przewiduje ustawodawca?

OBNIŻENIE KZ może nastąpić POPRZEZ:

AD B. UMORZENIE UDZIAŁU

UMORZENIE UDZIAŁU polega na UNICESTWIENIU PRAWA UDZIAŁOWEGO

WSPÓLNIKA. może być umorzony jedynie PO WPISIE spółki do REJESTRU może być umorzony tylko gdy UMOWA SPÓŁKI tak stanowi

RODZAJE UMORZEŃ:

1. DOBROWOLNE : następuje ZA ZGODĄ WSPÓLNIKA w drodze NABYCIA PRZEZ SPÓŁKĘ

2. PRZYMUSOWE : BEZ ZGODY WSPÓLNIKA, dopuszczalne tylko gdy umowa spółki

określa jego PRZESŁANKI i TRYB

3. WŁAŚCIWE : następuje w drodze OBNIŻENIA KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO (patrz niżej),

stanowi ZMIANĘ UMOWY SPÓŁKI

4. NIEWŁAŚCIWE (Z CZYSTEGO ZYSKU) : nie stanowi ZMIANY UMOWY SPÓŁKI ergo

UCHWAŁA WSPÓLNIKÓW nie musi być w formie AKTU NOTARIALNEGO

Umorzenie wymaga UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW, która określać powinna w

szczególności:

A. PODSTAWĘ PRAWNĄ umorzenia

B. WYSOKOŚĆ WYNAGRODZENIA przysługującego wspólnikowi za umorzony udział

za zgodą wspólnika może nastąpić bez wynagrodzenia

jeśli umorzenie przymusowe, wynagrodzenie min. = wartość przypadających na udział

aktywów netto (wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy)

pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między wspólników

C. gdy umorzenie przymusowe > UZASADNIENIE

5. SZCZEGÓLNY RODZAJ UMORZENIA : umowa spółki może stanowić, że udział ulega

umorzeniu w razie ZISZCZENIA SIĘ OKREŚLONEGO ZDARZENIA BEZ UCHWAŁY

ZGROMADZENIA WSPÓLNIKÓW.

Wówczas ZARZĄD podejmuje niezwłocznie UCHWAŁĘ o OBNIŻENIU KZ (chyba, że

umorzenie z czystego zysku) >> patrz niżej

A. ZMNIEJSZENIE

WARTOŚCI NOMINALNEJ

dotychczasowych udziałów

B. UMORZENIE

UDZIAŁÓW

C. A i B

JEDNOCZEŚNIE

93

OBNIŻENIE KZ następuje NA MOCY UCHWAŁY

Uchwała ta powinna OKREŚLAĆ:

WYSOKOŚĆ, o jaką KZ ma być obniżony

SPOSÓB OBNIŻENIA

tzw. POSTĘPOWANIE KONWOKACYJNE

uchwalenie obniżenia kapitału ZARZĄD NIEZWŁOCZNIE OGŁASZA

w ogłoszeniu WZYWA WIERZYCIELI SPÓŁKI do wniesienia SPRZECIWU w terminie 3 M-CY,

jeśli nie zgadzają się na obniżenie KZ wierzyciele, którzy zgłosili sprzeciw, powinni być przez spółkę zaspokojeni lub

zabezpieczeni (tych, którzy nie zgłosili uważa się za zgadzających się na obniżenie)

NIE MA OBOWIĄZKU przeprowadzenia tego postępowania, jeśli:

NIE ZWRACA się wspólnikom WPŁAT dokonanych na KZ a

jednocześnie z obniżeniem KZ następuje jego PODWYŻSZENIE CO NAJMNIEJ PIERWOTNEJ WYSOKOŚCI

ZGŁOSZENIE obniżenia do SĄDU REJESTROWEGO

dokonuje ZARZĄD

do zgłoszenia dołącza:

A. UCHWAŁĘ o obniżeniu KZ

B. dowody NALEŻYTEGO WEZWANIA WIERZYCIELI

C. OŚWIADCZENIE WSZYSTKICH CZŁONKÓW ZARZĄDU stwierdzające, że wierzyciele,

którzy zgłosili sprzeciw zostali zaspokojeni/zabezpieczeni

w przypadku obniżenia KZ BEZ OBOWIĄZKU ZWROTU DOPŁAT dokonanych na KZ NIE SĄ

WYMAGANE B i C

w przypadku umorzenia udziału przez zarząd w razie ziszczenia się określonego zdarzenia

ZAMIAST A dołącza się OŚWIADCZENIE WSZYSTKICH CZŁONKÓW ZARZĄDU o SPEŁNIENIU

WSZYSTKICH WARUNKÓW obniżenia KZ przewidzianych w ustawie/umowie/uchwale

[forma AKTU NOTARIALNEGO]

ZGROMADZENIA WSPÓLNIKÓW

[art. 263 ksh]

ZARZĄDU

[art. 199 § 4 i 5]

wymaga bezwzględnej większości

[art. 208 § 5 ksh]

wymaga większości 2/3 głosów

[art. 246 § 1 ksh]

ZASADA

tylko w przypadku UMORZENIA w razie

ZISZCZENIA SIĘ OKREŚLONEGO ZDARZENIA

należy zachować USTAWOWE

MINIMUM KZ i udziału

Taka sytuacja ma miejsce np. gdy wskutek UMORZENIA niektórych udziałów dochodzi do ZWIĘKSZENIA WARTOŚCI POZOSTAŁYCH UDZIAŁÓW i wskutek tego wysokości KZ. Dochodzi do niej również gdy KZ ustalono w umowie spółki na wysokości ustawowego minimum >> wtedy umorzenie udziałów (przy założeniu, że nie następuje z czystego zysku) powoduje zejście poniżej tej granicy – koniecznie wówczas podwyższenie KZ do ustawowej wysokości.

WPIS obniżenia do rejestru ma

charakter KONSTYTUTYWNY

94

89. Jaki może być skład zarządu sp. z o.o. i komu może przysługiwać

uprawnienie do jego powołania?

SKŁAD ZARZĄDU

może się składać z JEDNEJ lub KILKU osób

mogą być do niego powołane osoby SPOŚRÓD WSPÓLNIKÓW lub SPOZA ich GRONA

CZŁONKIEM zarządu może być wyłącznie OSOBA FIZYCZNA mająca PEŁNĄ ZDOLNOŚĆ

DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH, z wyłączeniem osób SKAZANYCH PRAWOMOCNYM WYROKIEM

za przestępstwa:

o określone w rozdziałach XXXIII-XXXVII kodeksu karnego

Przestępstwa przeciwko ochronie informacji; Przestępstwa przeciwko wiarygodności

dokumentów; Przestępstwa przeciwko mieniu; Przestępstwa przeciwko obrotowi

gospodarczemu; Przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi

o określone w art. 587, 590 i 591 kodeksu spółek handlowych

POWOŁANIE ZARZĄDU

CZŁONEK zarządu jest POWOŁYWANY i ODWOŁYWANY w drodze UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW

(chyba, że umowa spółki przewiduje inny sposób, np. przez radę nadzorczą, poszczególnych

wspólników, osoby trzecie)

niezależnie od powyższego, KAŻDY członek zarządu może W KAŻDYM CZASIE zostać

ODWOŁANY UCHWAŁĄ WSPÓLNIKÓW (umowa może zawierać inne postanowienia, np.

ograniczyć prawo odwołania członka zarządu do ważnych powodów)

powołanie zarządu (tj. sformowanie go w określonym składzie osobowym) jest warunkiem

utworzenia sp. z o.o.

PIERWSZY zarząd może być powołany (A) przy SPORZĄDZENIU UMOWY spółki albo (B) w

PÓŹNIEJSZYM terminie, ale decyzja ta powinna być podjęta przed zarejestrowaniem spółki

powołanie może nastąpić w samej umowie albo w odrębnym dokumencie

(w praktyce najczęściej akt powołania następuje przy podpisywaniu umowy i ujmowany z nią w jednym akcie notarialnym, ale jako osobny dokument, żeby każda zmiana zarządu nie pociągała za sobą zmiany umowy spółki)

Powołanie do składu zarządu skutkuje powstaniem STOSUNKU ORGANIZACYJNEGO między

daną osobą a spółką, związanego z powierzeniem jej funkcji ORGANU SPÓŁKI. Z tego stosunku

wynika odpowiedzialność organizacyjnoprawna, której przejawem jest możliwość odwołania z

funkcji.

Niezależnie od tego między powyższymi podmiotami może powstać również drugi stosunek,

którego źródłem jest umowa (o pracę, albo cywilno-prawna, np. kontrakt menadżerski). Ma on

charakter wtórny wobec stosunku organizacyjnoprawnego.

95

90. Jakie zasady prowadzenia spraw sp. z o.o. przewiduje

ustawodawca?

[art. 204 § 1 k.s.h.] Prawo członka zarządu do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki.

[art. 207 k.s.h.] W zakresie korzystania z przyznanych kompetencji wobec spółki członkowie zarządu podlegają ograniczeniom ustanowionym w k.s.h., umowie spółki a także (gdy umowa nie stanowi inaczej) w uchwałach wspólników.

PROWADZENIE SPRAW SPÓŁKI dotyczy SFERY WEWNĘTRZNEJ i obejmuje wszelkie działania związane z

działalnością spółki, odnoszące się zarówno do sfery sądowej jak i pozasądowej, np.: podejmowanie decyzji o

inwestycjach czy zawarciu umów z kontrahentami czy występowanie na drogę sądową przeciw nierzetelnym

kontrahentom.

PODMIOTY UPRAWNIONE

prowadzenie spraw NIE NALEŻY do WYŁĄCZNEJ kompetencji ZARZĄDU

jest przedmiotem USTAWOWEGO PODZIAŁU KOMPETENCJI między

(A) ZARZĄD i

(B) ZGROMADZENIE WSPÓLNIKÓW,

a na mocy UMOWY może być również przyznane

(C) RADZIE NADZORCZEJ czy KOMISJI REWIZYJNEJ

niemniej k.s.h. statuuje ZASADĘ DOMNIEMANIA KOMPETENCJI ZARZĄDU w zakresie

prowadzenia spraw (ergo tam, gdzie kwestie niezastrzeżone dla innych organów – kompetencja

zarządu)

SPOSÓB prowadzenia spraw przez ZARZĄD

jeśli zarząd JEDNOOSOBOWY – osoba ta SAMODZIELNIE wykonuje uprawnienia

jeśli zarząd WIELOOSOBOWY (a umowa nie stanowi inaczej) - KAŻDY CZŁONEK ma PRAWO i

OBOWIĄZEK prowadzenia spraw spółki, z zastrzeżeniem następujących zasad:

(A) sprawy NIEPRZEKRACZAJĄCE zakresu ZWYKŁYCH CZYNNOŚCI spółki

Może je prowadzić każdy członek SAMODZIELNIE, bez uprzedniej uchwały zarządu. Jeśli

jednak przed załatwieniem sprawy SPRZECIWI się temu choćby 1 członek >> wymagana

UCHWAŁA ZARZĄDU.

(B) sprawy PRZEKRACZAJĄCE zakres ZWYKŁYCH CZYNNOŚCI spółki

Wymagana uprzednia UCHWAŁA ZARZĄDU.

PODEJMOWANIE UCHWAŁ

możliwe, gdy wszyscy członkowie zostali prawidłowo zawiadomieni o posiedzeniu zarządu

mogą się odbywać w dowolnym miejscu

zapadają BEZWZGLĘDNĄ WIĘKSZOŚCIĄ GŁOSÓW

WYJĄTEK : PROKURA (do ustanowienia wymagana JEDNOMYŚLNOŚĆ, odwołać

może KAŻDY samodzielnie)

umowa może przewidywać, że w wypadku równej liczby decyduje GŁOS PREZESA

zasady pracy zarządu konkretyzują często regulaminy zarządu

96

91. Jak mogą się kształtować kompetencje zarządu sp. z o.o. w

zakresie jej reprezentacji?

REPREZENTOWANIE SPÓŁKI dotyczy sfery stosunków ZEWNĘTRZNYCH spółki i polega na

DOKONYWANIU CZYNNOŚCI PRAWNYCH na zewnątrz w imieniu spółki. Dotyczy to zarówno

czynności materialnoprawnych jak i proceduralnoprawnych.

PODMIOTY UPRAWNIONE

REPREZENTACJA SPÓŁKI jest zasadniczo WYŁĄCZNĄ KOMPETENCJĄ ZARZĄDU

NIE MOŻNA prawa reprezentowania spółki OGRANICZYĆ ze skutkiem prawnym WOBEC OSÓB TRZECICH (wszelkie przewidziane w umowie ograniczenia mają znaczenie jedynie w stosunku

wewnętrznym) Chodzi oczywiście o ograniczenie przedmiotowe, czyli ograniczenie zakresu reprezentacji. Ograniczenia podmiotowe wynikają z wybranego modelu reprezentacji spółki – patrz niżej.

tym bardziej nie można członka zarządu POZBAWIĆ prawa reprezentowania spółki

WYJĄTKI od wyłącznej kompetencji zarządu

a. w UMOWACH między SPÓŁKĄ a CZŁONKIEM ZARZĄDU oraz w SPORACH między nim i

spółką uprawnienie do reprezentowania spółki ma (1) RADA NADZORCZA albo (2)

powołany uchwałą ZW PEŁNOMOCNIK

Umowa zawarta z naruszeniem tego przepisu jest bezwzględnie nieważna.

Nie dotyczy to sytuacji, gdy wszystkie udziały spółki należą do jedynego wspólnika albo

jedynego wspólnika i spółki oraz ten wspólnik jedynym członkiem zarządu >> wówczas

czynności wspólnik vs spółka wymagają każdorazowo formy aktu notarialnego.

b. jeżeli SPÓŁKA nie wytoczy powództwa o NAPRAWIENIE SZKODY w terminie 1 ROKU od

ujawnienia czynu, który wyrządził jej szkodę, może to zrobić KAŻDY WSPÓLNIK

c. w sporze dotyczącym uchylenia / stwierdzenia nieważności uchwały ZW zarząd traci

legitymację do reprezentowania pozwanej spółki, jeśli na mocy uchwały wspólników

ustanowiono w tym celu PEŁNOMOCNIKA

SPOSÓB REPREZENTACJI

jeśli zarząd JEDNOOSBOWY – osoba ta SAMODZIELNIE wykonuje uprawnienia

jeśli zarząd WIELOOSOBOWY, zasady określa UMOWA SPÓŁKI, a w braku takich postanowień:

☼ w sferze reprezentacji CZYNNEJ (tj. składanie oświadczeń woli) zasadą reprezentacja ŁĄCZNA: do składania oświadczeń woli w imieniu spółki wymagane WSPÓŁDZIAŁANIE (1) dwóch członków zarządu albo (2) członka zarządu z prokurentem.

☼ w sferze reprezentacji BIERNEJ (tj. przyjmowanie oświadczeń woli):

oświadczenia mogą być dokonywane wobec 1 członka zarządu albo prokurenta.

Ѡ nie wyłącza to ustanowienia prokury jednoosobowej lub łącznej i nie ogranicza praw prokurentów wynikających z przepisów o prokurze

☼ czynność prawna dokonana z naruszeniem zasad wykonywania prawa reprezentowania spółki powinna zostać uznana za niebyłą

97

k.s.h. przewiduje sytuacje, w których zarząd na dokonanie czynności prawnej obowiązany jest

uzyskać stosowną ZGODĘ odpowiedniego organu. 3 TYPY SYTUACJI:

(1) USTAWA wymaga uchwały wspólników (w przypadku S.A. walnego) lub rady nadzorczej

Zgoda może być wyrażona przed dokonaniem czynności albo po, ale max 2 miesiące.

Czynność dokonana bez wymaganej zgody jest NIEWAŻNA.

Przykłady: zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części oraz

ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego [art. 228 pkt 3 k.s.h] nabycie i zbycie nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości,

jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej [art. 228 pkt 4 k.s.h] zawarcie między spółką dominującą a spółką zależną umowy przewidującej zarządzanie

spółką zależną lub przekazywanie zysku przez taką spółkę [art. 228 pkt 6 k.s.h.]

(2) UMOWA SPÓŁKI wymaga uchwały wspólników lub rady nadzorczej

Czynność dokonana bez wymaganej zgody jest WAŻNA, ale może być PODSTAWĄ

ODPOWIEDZIALNOŚCI wobec spółki z tytułu naruszenia umowy.

(3) odrębna kategoria: czynności polegające na rozporządzeniu prawem / zaciągnięciu

zobowiązania do świadczenia o WARTOŚCI DWUKROTNIE PRZEWYŻSZAJĄCEJ wysokość

KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO

Do ich dokonania, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, wymagana jest UCHWAŁA

WSPÓLNIKÓW. Brak takiej zgody nie skutkuje jednak nieważnością czynności.

INNE USTAWOWE OGRANICZENIA WOBEC CZŁONKÓW ZARZĄDU

w przypadku SPRZECZNOŚCI INTERESÓW SPÓŁKI z interesami:

CZŁONKA ZARZĄDU

jego WSPÓŁMAŁŻONKA

KREWNYCH i POWINOWATYCH do II stopnia oraz

osób, z którymi jest POWIĄZANY OSOBIŚCIE,

członek zarządu powinien POWSTRZYMAĆ się od udziału w ROZSTRZYGANIU takich spraw i

może zażądać zaznaczenia tego w protokole

ZAKAZ KONKURENCJI

Członek zarządu NIE MOŻE BEZ ZGODY SPÓŁKI (zakaz ten nie ma więc charakteru absolutnego):

zajmować się INTERESAMI KONKURENCYJNYMI ani też

uczestniczyć w SPÓŁCE KONKURENCYJNEJ jako wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej

albo członek zarządu spółki kapitałowej

uczestniczyć w innej KONKURENCYNEJ OSOBIE PRAWNEJ jako członek organu

zakaz obejmuje również udział w konkurencyjnej spółce kapitałowej w przypadku posiadania przez

członka zarządu co najmniej 10% udziałów / akcji tej spółki albo prawa do powoływania co najmniej

1 członka zarządu

Wymaganej ZGODY udziela ORGAN UPRAWNIONY DO POWOŁANIA ZARZĄDU, chyba że

umowa stanowi inaczej.

98

92. Jakie są różnice między kadencją a mandatem członka zarządu

sp. z o.o.?

KADENCJA : CZAS, na jaki osoba została powołana do PEŁNIENIA FUNKCJI W ZARZĄDZIE.

MANDAT : UPRAWNIENIE do SPRAWOWANIA funkcji PIASTUNA ORGANU SPÓŁKI.

Zawsze gdy danej osobie przysługuje mandat, może być ona uważana za członka zarządu i

dokonywać za spółkę wszystkich czynności, do których członek jest uprawniony.

Mandat WYGASA:

a. co do zasady:

z dniem ODBYCIA ZGROMADZENIA WSPÓLNIKÓW zatwierdzającego SPRAWOZDANIE

FINANSOWE za PIERWSZY PEŁNY ROK OBROTOWY pełnienia funkcji członka zarządu

[art. 202 § 1 k.s.h.]

b. w przypadku powołania członka zarządu na okres dłuższy niż rok:

z dniem ODBYCIA ZGROMADZENIA WSPÓLNIKÓW zatwierdzającego SPRAWOZDANIE

FINANSOWE za OSTATNI PEŁNY ROK OBROTOWY pełnienia funkcji członka zarządu

(chyba że umowa spółki stanowi inaczej) [art. 202 § 2 k.s.h.]

c. w przypadku wspólnej kadencji zarządu i powołania członka zarządu przed upływem

danej kadencji zarządu:

RÓWNOCZEŚNIE z wygaśnięciem mandatów POZOSTAŁYCH CZŁONKÓW ZARZĄDU

(chyba że umowa spółki stanowi inaczej) [art. 202 § 3 k.s.h.]

d. wskutek ŚMIERCI członka zarządu

e. wskutek REZYGNACJI członka zarządu

(stosuje się odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu zlecenia przez przyjmującego zlecenie)

f. wskutek ODWOŁANIA ze składu zarządu

ZAKOŃCZENIE KADENCJI ≠ WYGAŚNIĘCIE MANDATU

WYGAŚNIĘCIE MANDATU ≠ ZAKOŃCZENIE KADENCJI

(chociaż kadencja i mandat mogą się ze sobą pokrywać, to przeważnie tak nie jest)

KADENCJA dłuższa niż sprawowanie mandatu np. w wypadku:

Ѡ śmierci członka zarządu

Ѡ rezygnacji członka zarządu

Ѡ odwołania członka zarządu

(Kadencja trwa nadal, ale osoba nie ma już uprawnień.)

SPRAWOWANIE MANDATU dłuższe niż okres kadencji np. w wypadku:

Ѡ art. 202 § 1 k.s.h.

Ѡ art. 202 § 2 k.s.h.

(Bez względu na okres kadencji, na który powołano członka, jego mandat trwa aż do

zatwierdzenia sprawozdania finansowego przez zgromadzenie wspólników, a to może odbyć się

po zakończeniu kadencji).

99

93. W jakich sytuacjach członkowie zarządu sp. z o.o. mogą ponosić

osobistą odpowiedzialność wobec wierzycieli spółki?

K.s.h. przewiduje 2 SYTUACJE, w których członkowie zarządu mogą ponosić osobistą

odpowiedzialność za zobowiązania spółki:

(1) NIEPRAWIDŁOWOŚCI PRZY REJESTROWANIU spółki / podwyższenia kapitału

zakładowego [art. 291 k.s.h.]

Jeżeli członkowie zarządu UMYŚLNIE lub przez NIEDBALSTWO podali FAŁSZYWE DANE:

w oświadczeniu, że WKŁADY na pokrycie kapitału zakładowego zostały przez wszystkich W CAŁOŚCI WNIESIONE lub

w oświadczeniu, że WKŁADY na PODWYŻSZONY kapitał zakładowy zostały W CAŁOŚCI WNIESIONE

odpowiadają wobec wierzycieli spółki SOLIDARNIE ZE SPÓŁKĄ przez 3 LATA od dnia zarejestrowania spółki / podwyższenia KZ.

(2) ZANIEDBANIE w związku ze zgłoszeniem wniosku o UPADŁOŚĆ SPÓŁKI [art. 299 k.s.h.]

Członkowie zarządu odpowiadają SOLIDARNIE za zobowiązania spółki, jeżeli EGZEKCUJA

PRZECIWKO SPÓŁCE OKAZAŁA SIĘ BEZSKUTECZNA.

ZWOLNIĆ z tej odpowiedzialności mogą się przez wykazanie, że:

we WŁAŚCIWYM CZASIE złożono wniosek o OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI / wszczęto postępowanie

UKŁADOWE

niezgłoszenie wniosku / niewszczęcie postępowania nastąpiło BEZ ICH WINY

POMIMO niezgłoszenia wniosku / niewszczęcia postępowania WIERZYCIEL NIE PONIÓSŁ SZKODY

94. Na czym polega indywidualne prawo kontroli przysługujące wspólnikowi w sp. z o.o. i w jakich sytuacjach może być ono ograniczone lub wyłączone?

[art. 212 k.s.h.] PRAWO KONTROLI służy KAŻDEMU WSPÓLNIKOWI.

W tym celu wspólnik / wspólnik razem z upoważnioną przez siebie osobą może W KAŻDYM CZASIE:

przeglądać księgi i dokumenty spółki

sporządzać bilans dla swego użytku

żądać wyjaśnień od zarządu.

prawo to może być WYŁĄCZONE albo ORGANICZONE w przypadku ustanowienia RADY

NADZORCZEJ lub KOMISJI REWIZYJNEJ >> musi być WYRAŹNIE określone W UMOWIE

ZARZĄD może ODMÓWIĆ wyjaśnień / udostępnienia wglądu w dokumenty i księgi jeżeli

zachodzi UZASADNIONA OBAWA, że wspólnik wykorzysta je w celach SPRZECZNYCH Z INTERESEM SPÓŁKI i tym samym wyrządzi spółce ZNACZNĄ SZKODĘ.

Ѡ jeśli mu odmówiono, może żądać rozstrzygnięcia sprawy UCHWAŁĄ WSPÓLNIKÓW (mają na jej podjęcie 1 miesiąc)

Ѡ jeśli uchwała wspólników odmowna albo niepodjęta w terminie, wspólnik ma 7 dni na złożenie do SĄDU REJESTROWEGO wniosku o ZOBOWIĄZANIE ZARZĄDU do udzielenia wyjaśnień / udostępnienia papierologii do wglądu

100

95. Jaki może być skład rady nadzorczej sp. z o.o. o jakie jej

przysługują kompetencje?

W związku z faktem, że (odmiennie niż w S.A.) kontrolę nad działalnością spółki sprawują sami wspólnicy, organ nadzorczy w sp. z o.o. ma (co do zasady) charakter fakultatywny.

[art. 213 § 1 k.s.h.] Umowa spółki może ustanowić (A) RADĘ NADZORCZĄ, (B) KOMISJĘ REWIZYJNĄ albo OBA TE ORGANY.

powołanie RN/KREW(tj. sformowanie ich w określonym składzie osobowym) jest, jeśli wymaga tego ustawa albo umowa spółki, warunkiem utworzenia sp. z o.o.

PIERWSZA RN/KREW może być powołana (A) przy SPORZĄDZENIU UMOWY spółki albo (B) w PÓŹNIEJSZYM terminie, ale decyzja ta powinna być podjęta przed zarejestrowaniem spółki

powołanie może nastąpić w samej umowie albo w odrębnym dokumencie (w praktyce najczęściej akt powołania następuje przy podpisywaniu umowy i ujmowany z nią w jednym akcie notarialnym, ale jako osobny dokument, żeby każda zmiana RN/KREW nie pociągała za sobą zmiany umowy spółki)

ustanowienie co do zasady fakultatywne

OBLIGATORYJNE (albo RN albo KREW) gdy

KAPITAŁ ZAKŁADOWY > 500.000 PLN

oraz

LICZBA WSPÓLNIKÓW > 25

A. RADA NADZORCZA

SKŁAD : MINIMUM 3 CZŁONKÓW

powoływani i odwoływani UCHWAŁĄ WSPÓLNIKÓW (chyba że umowa stanowi inaczej)

KADENCJA : 1 ROK (chyba że umowa stanowi inaczej).

Mogą być też odwołani W KAŻDYM CZASIE na mocy UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW.

☼ MANDAT członka RN wygasa na takich samych zasadach jak mandat członka zarządu.

CZŁONKIEM RN może być wyłącznie OSOBA FIZYCZNA mająca PEŁNĄ ZDOLNOŚĆ DO

CZYNNOŚCI PRAWNYCH, z wyłączeniem osób SKAZANYCH PRAWOMOCNYM WYROKIEM za

przestępstwa:

Ѡ określone w rozdziałach XXXIII-XXXVII kodeksu karnego

Przestępstwa przeciwko ochronie informacji; Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów;

Przestępstwa przeciwko mieniu; Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu; Przestępstwa

przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi

Ѡ określone w art. 587, 590 i 591 kodeksu spółek handlowych

CZŁONKAMI RN NIE MOGĄ BYĆ: Ѡ członkowie zarządu (również spółki / spółdzielni zależnej) Ѡ prokurent Ѡ likwidator (również spółki / spółdzielni zależnej) Ѡ kierownik oddziału / zakładu Ѡ główny księgowy zatrudniony w spółce Ѡ radca prawny zatrudniony w spółce Ѡ adwokat zatrudniony w spółce Ѡ inne osoby podlegające bezpośrednio członkowi zarządu / likwidatorowi

ten zakaz kumulacji funkcji

nadzorczych i administracyjnych jest

BEZWZGLĘDNIE OBOWIĄZUJĄCY i

nie można go uchylić umową stron

101

KOMPETENCJE RADY NADZORCZEJ

Ѡ Podstawową funkcją rady nadzorczej jest SPRAWOWANIE STAŁEGO NADZORU NAD DZIAŁALNOŚCIĄ SPÓŁKI we wszystkich jej dziedzinach, w szczególności należy do niej:

a. ocena SPRAWOZDANIA zarządu z DZIAŁALNOŚCI SPÓŁKI oraz SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO za ubiegły rok obrotowy w zakresie ich zgodności zarówno z księgami i dokumentami jak i ze stanem faktycznym

b. ocena WNIOSKÓW ZARZĄDU dotyczących PODZIAŁU ZYSKU albo POKRYCIA STRATY

c. składanie ZGROMADZENIU WSPÓLNIKÓW corocznego pisemnego SPRAWOZDANIA z wyników tej oceny

Ѡ W tym celu RN jest uprawniona do:

badania wszystkich dokumentów spółki żądania od zarządu i pracowników sprawozdań i wyjaśnień dokonywania rewizji stanu majątku spółki

Ѡ umowa spółki może rozszerzyć uprawnienia RN, w szczególności uzależnić dokonywanie pewnych kategorii czynności prawnych przez zarząd od zgody RN albo upoważnić ją do zawieszania z ważnych powodów członków zarządu

☼ Rada nadzorcza NIE MA PRAWA wydawać ZARZĄDOWI WIĄŻĄCYCH POLECEŃ dotyczących prowadzenia spraw spółki. [art. 219 § 2 k.s.h. Przepis bezwzględnie obowiązujący]

SPOSÓB SPRAWOWANIA OBOWIĄZKÓW

jeśli działają kolegialnie, wówczas podejmują UCHWAŁY

podejmowanie uchwał NA POSIEDZENIU o ważne, jeśli obecna min. połowa członków (umowa może zastrzegać surowsze kworum), a

wszyscy członkowie zostali zaproszeni o można głosować osobiście, albo przekazując swój głos na piśmie za pośrednictwem innego

członka (za pośrednictwem nie można głosować w sprawach wprowadzonych do porządku obrad dopiero na posiedzeniu oraz wyborów przewodniczącego i wiceprzewodniczącego RN, powołania członka zarządu oraz odwołania / zawieszania w obowiązkach wymienionych osób)

o z przebiegu posiedzenia sporządza się protokół

podejmowanie uchwał POZA POSIEDZENIEM o w formie głosowania pisemnego (tzw. kurenda) o w formie głosowania przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość

o dopuszczalne jedynie gdy umowa spółki tak stanowi o uchwała ważna gdy wszyscy członkowie powiadomieni o treści projektu uchwały

zgromadzenie wspólników może uchwalić regulamin rady nadzorczej i sprecyzować tym samym

zasady działania tego organu

brak regulacji dot. miejsca odbywania się posiedzeń – ergo dowolne miejsce, teżpoza granicami RP

k.s.h. nie reguluje kwestii wymaganej większości głosów dla podejmowania uchwał >>

powinno być uregulowane w umowie albo regulaminie RN (w braku uregulowań należy przyjąć, zgodnie z wykładnią systemową, że bezwzględna większość)

102

B. KOMISJA REWIZYJNA

wszystkie zasady dot. powołania, składu, funkcjonowania itp. identycznie jak w przypadku RN

RÓŻNI je CHARAKTER KOMPETENCJI.

Do obowiązków KREW należy:


b. ocena WNIOSKÓW ZARZĄDU dotyczących PODZIAŁU ZYSKU albo POKRYCIA STRATY c. składanie ZGROMADZENIU WSPÓLNIKÓW corocznego pisemnego SPRAWOZDANIA z wyników

tej oceny

w trybie i zakresie określonym dla wykonywania tych obowiązków przez radę nadzorczą.

W odróżnieniu od RN funkcje KREW mają CHARAKTER DORAŹNY, ograniczony do ŚCIŚLE OKREŚLONYCH OBOWIĄZKÓW.

W spółce niemającej rady nadzorczej UMOWA SPÓŁKI może ROZSZERZYĆ OBOWIĄZKI KREW, w tym także powierzyć jej STAŁY NADZÓR nad działalnością spółki.

BIEGLI REWIDENCI

Poza kontrolą sprawowaną przez wspólników i organy nadzoru spółka może dodatkowo podlegać kontroli ZEWNĘTRZNEJ sprawowanej przez BIEGŁYCH REWIDENTÓW.

[art. 223 k.s.h.] Sąd rejestrowy na żądanie wspólnika/wspólników reprezentujących co najmniej 1/10 kapitału zakładowego może (po wezwaniu zarządu do złożenia oświadczenia) wyznaczyć PODMIOT UPRAWNIONY DO BADANIA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH w celu zbadania RACHUNKOWOŚCI oraz DZIAŁALNOŚCI spółki.

Członkowie organów są zobowiązani: udzielać biegłemu żądanych wyjaśnień zezwolić mu na przeglądanie ksiąg i dokumentów spółki zezwolić na badanie stanu kasy zezwolić na dokonanie inwentaryzacji składników aktywów i pasywów spółki udzielać mu w tym celu niezbędnej pomocy

Z przeprowadzonej kontroli biegły składana sądowi rejestrowemu SPRAWOZDANIE, a ten przesyła jego odpis: żądającemu zbadania wspólnikowi zarządowi RN / KREW

Sprawozdanie winno być w całości odczytane na najbliższym zgromadzeniu wspólników.

96. Jakie mogą być rodzaje zgromadzeń wspólników sp. z o.o. i

komu przysługują kompetencje do ich zwołania?

ZGROMADZENIE WSPÓLNIKÓW jest zasadniczym organem, w ramach którego wspólnicy mogą wyrażać swoją wolę, a jego głównym zadaniem jest PODEJMOWANIE UCHWAŁ w sprawach przewidzianych w k.s.h lub umowie spółki.

Zgromadzenie wspólników może być (A) ZWYCZAJNE lub (B) NADZWYCZAJNE.

103

(A) ZWYCZAJNE zgromadzenie wspólników

powinno odbyć się W TERMINIE 6 MIESIĘCY po upływie każdego ROKU OBROTOWEGO

PRZEDMIOTEM powinno być:

rozpatrzenie i zatwierdzenie SPRAWOZDANIA zarządu z DZIAŁALNOŚCI SPÓŁKI

rozpatrzenie i zatwierdzenie SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO za ubiegły rok obrotowy

powzięcie uchwały o PODZIALE ZYSKU albo POKRYCIU STRATY (jeśli sprawy te nie zostały

wyłączone spod kompetencji ZW)

udzielnie CZŁONKOM ORGANÓW spółki ABSOLUTORIUM z wykonania przez nich obowiązków

kto może ZWOŁAĆ?

1. ZARZĄD (zasada)

2. RADA NADZORCZA / KOMISJA REWIZYJNA, jeżeli ZARZĄD NIE ZWOŁA W TERMINIE

(określonym w k.s.h. albo umowie spółki)

(B) NADZWYCZAJNE zgromadzenie wspólników

w przypadkach przewidzianych w ustawie lub umowie spółki, a także gdy ORGANY / OSOBY

UPRAWNIONE do jego ZWOŁANIA uznają to za WSKAZANE

kto może ZWOŁAĆ?

1. ZARZĄD (zasada)

2. RADA NADZORCZA / KOMISJA REWIZYJNA, jeżeli uzna to za wskazane, a zarząd nie zwoła

w terminie 2 TYGODNI od doręczenia mu takiego żądania (umowa spółki może przyznać

takie prawo również innym osobom)

☼ ŻĄDAĆ ZWOŁANIA mogą WSPÓLNICY reprezentujący MIN. 1/10 KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO

Ѡ umowa spółki może przyznać to uprawnienie również wspólnikom reprezentującym mniejszy

odsetek

Ѡ żądanie należy przedstawić zarządowi min. na 1 MIESIĄC przed proponowanym terminem

zgromadzenia

Ѡ jeśli zarząd NIE ZWOŁA zgromadzenia w terminie 2 TYGODNI od przedstawienia mu żądania,

do ZWOŁANIA zgromadzenia (po wezwaniu zarządu do złożenia oświadczenia) SĄD

REJESTROWY może upoważnić występujących z żądaniem WSPÓLNIKÓW

PROCEDURA ZWOŁYWANIA

ZW zwołuje się za pomocą:

LISTU POLECONEGO

PRZESYŁKI nadanej POCZTĄ KURIERSKĄ

POCZTY ELEKTRONICZNEJ, jeśli wcześniej wspólnik wyraził na to pisemną zgodę, podając

adres, na który zawiadomienie ma być wysłane

zawiadomienia muszą być WYSŁANE min. 2 TYGODNIE przed terminem zgromadzenia

104

TREŚĆ zaproszenia:

DZIEŃ, GODZINA i MIEJSCE zgromadzenia

SZCZEGÓŁOWY PORZĄDEK OBRAD (zasadniczo ma charakter wiążący)

w przypadku planowanej zmiany umowy spółki w zawiadomieniu należy również wskazać

istotne elementy treści proponowanych zmian

jeśli zwoływane przez wspólników na podstawie upoważnienia sądu, należy w zawiadomieniu

powołać się na to upoważnienie

ZW może odbyć się nawet BEZ FORMALNEGO ZWOŁANIA, jeżeli (A) CAŁY KAPITAŁ

ZAKŁADOWY jest REPREZENTOWANY i (B) NIKT Z OBECNYCH NIE ZGŁOSIŁ SPRZECIWU co do

odbycia się zgromadzenia / co do wniesienia poszczególnych spraw do porządku obrad

!!!!! W SPÓŁCE JEDNOOSOBOWEJ wszystkie uprawnienia przysługujące ZW

wykonuje JEDYNY WSPÓLNIK. !!!!

97. Jakie są zasady podejmowania uchwał na zgromadzeniu

wspólników sp. z o.o.?

Przykładowy katalog spraw wymagających uchwały ZW [art. 228 k.s.h.]:

1) rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki, sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy oraz udzielenie absolutorium członkom organów spółki z wykonania przez nich obowiązków, 2) postanowienie dotyczące roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przy zawiązaniu spółki lub sprawowaniu zarządu albo nadzoru, 3) zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego, 4) nabycie i zbycie nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, 5) zwrot dopłat, 6) zawarcie umowy, o której mowa w art. 7 k.s.h.

co do zasady podejmować uchwały można WYŁĄCZNIE w sprawach OBJĘTYCH

PORZĄDKIEM OBRAD, udostępnionym wspólnikom w zawiadomieniu

Ѡ nie dotyczy to sytuacji, gdy (a) CAŁY KAPITAŁ ZAKŁADOWY jest REPREZENTOWANY i (b) nikt z obecnych NIE ZGŁOSIŁ SPRZECIWU co do podjęcia uchwały

Ѡ ponadto zawsze (mimo nieumieszczenia w porządku obrad) mogą być podejmowane uchwały w sprawach (a) zwołania nadzwyczajnego ZW oraz (b) wniosków o charakterze porządkowych

Ѡ wpływ na porządek obrad mają też sami wspólnicy: ci, którzy reprezentują min. 1/10 kapitału zakładowego (umowa może uprawnić mniejszy odsetek) mogą żądać umieszczenia określonych spraw w porządku obrad najbliższego ZW

NIE MA wymaganego KWORUM >> ZW jest WAŻNE bez względu na liczbę reprezentowanych

udziałów (chyba, że umowa stanowi inaczej)

SIŁA GŁOSU wspólników:

1. dla udziałów o RÓWNEJ wartości nominalnej : 1 UDZIAŁ = 1 GŁOS, chyba, że umowa stanowi inaczej (mogą być udziały uprzywilejowane, ale max 1 udział = 3 głosy)

2. dla udziałów o NIERÓWNEJ wartości nominalnej : 10 PLN = 1 GŁOS, chyba, że umowa stanowi inaczej

105

UCZESTNICTWO w zgromadzeniu:

Ѡ OSOBIŚCIE

Ѡ przez PEŁNOMOCNIKA (jeżeli ustawa/ umowa spółki nie zawiera ograniczeń)

Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie pod rygorem nieważności i dołączone

do księgi protokołów.

Pełnomocnikiem NIE MOŻE być: (A) CZŁONEK ZARZĄDU ani (B) PRACOWNIK SPÓŁKI

Wspólnik nie może (ani osobiście, ani przez pełnomocnika, ani jako pełnomocnik) głosować

przy powzięciu uchwał dot. JEGO ODPOWIEDZIALNOŚCI WOBEC SPÓŁKI z jakiegokolwiek

tytułu (w tym udzielenia absolutorium, zwolnienia go ze zobowiązania wobec spółki oraz

sporu między nim a spółką)

zasadą JAWNOŚĆ głosowania

TAJNE głosowanie zarządza się:

Ѡ przy wyborach / wnioskach nad odwołaniem / pociągnięciem do odpowiedzialności

członków organów spółki i likwidatorów

Ѡ w sprawach osobowych

Ѡ na żądanie chociażby 1 ze wspólników obecnych lub reprezentowanych

uchwały zapadają BEWZGLĘDNĄ WIĘKSZOŚCIĄ GŁOSÓW (tj. więcej niż połowa głosów

oddanych). Umowa spółki albo ustawa mogą zastrzec odmienny wymóg.

odstępstwa od bezwzględnej większości w k.s.h. (umowa może zastrzec surowsze progi)

1) ZMIANA UMOWY SPÓŁKI

2) ROZWIĄZANIE SPÓŁKI

3) ZBYCIE PRZEDSIĘBIORSTWA / jego zorganizowanej części

4) ISTOTNA ZMIANA PRZEDMIOTU DZIAŁALNOŚCI spółki

☼ w przypadku, gdy bilans wykaże STRATĘ przewyższającą SUMĘ kapitałów: zapasowego i

rezerwowych oraz POŁOWĘ kapitału zakładowego (w tej sytuacji zarząd niezwłocznie

zwołuje zgromadzenie celem powzięcia uchwały co do dalszego istnienia spółki), do

powzięcia uchwały O ROZWIĄZANIU SPÓŁKI wystarczy BEZWZGLĘDNA WIĘKSZOŚĆ.

☼ KAŻDA uchwała dot. zmiany umowy spółki, która ZWIĘKSZA ŚWIADCZENIA / USZCZUPLA

PRAWA (udziałowe bądź przyznane osobiście) wspólników, wymaga ZGODY WSZYSTKICH

WSPÓLNIKÓW, których dotyczy

GŁOSOWANIE BEZ ODBYCIA ZGROMADZENIA – GŁOSOWANIE PISEMNE

Głosowanie pisemne jest drugim, obok głosowania na zgromadzeniu, sposobem podejmowania

uchwał przez wspólników.

MOŻLIWE w 2 PRZYPADKACH, gdy WSZYSCY WSPÓLNICY wyrażą NA PIŚMIE ZGODĘ:

A. na POSTANOWIENIE, które ma być powzięte

[JEDNOMYŚLNOŚĆ warunkiem zapadnięcia uchwały]

albo

większość 2/3

większość 3/4

106

B. na GŁOSOWANIE PISEMNE

[JEDNOMYŚLNOŚĆ warunkiem dopuszczalności głosowania pisemnego, sama uchwała

zapada WIĘKSZOŚCIĄ głosów wymaganą dla danego rodzaju uchwały]

OGRANICZENIA możliwości głosowania pisemnego w k.s.h.:

1. niekiedy wyraźnie przewiduje WYMÓG ZWOŁANIA ZW [art. 233 § 1 k.s.h.]

2. czasem WPROST WYŁĄCZA możliwość głosowania pisemnego [art. 231 § 4 k.s.h]

3. czasem wymaga ZAPROTOKOŁOWANIA PRZEZ NOTARIUSZA uchwał dla ich ważności i tym

samym wymusza odbycie ZW.

98. Komu przysługuje prawo zaskarżania uchwał wspólników sp. z

o.o. i jakie są tu zasady szczególne?

Zaskarżenie uchwały wspólników może przyjąć 2 POSTACI POWÓDZTWA PRZECIWKO SPÓŁCE:

A. o UCHYLENIE uchwały

B. o STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI uchwały

UCHYLENIE STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI

PRZESŁANKI

UCHWAŁA 1) SPRZECZNA z UMOWĄ SPÓŁKI

albo DOBRYMI OBYCZAJAMI oraz

2) GODZI W INTERESY SPÓŁKI albo MA NA CELU POKRZYWDZENIE WSPÓLNIKA

UCHWAŁA SPRZECZNA Z USTAWĄ

LEGITYMACJA do wytoczenia

powództwa

1. ZARZĄD

2. RADA NADZORCZA

3. KOMISJA REWIZYJNA oraz KAŻDY CZŁONEK organów 1-3, z wyłączeniem członków odwołanych

4. WSPÓLNIK: a. który głosował przeciw i żądał zaprotokołowania sprzeciwu b. bezzasadnie niedopuszczony do udziału w ZW c. który był nieobecny na ZW, gdy wadliwie zwołano ZW albo podjęto uchwałę

nieobjętą porządkiem obrad

d. który w przypadku głosowania pisemnego został pominięty, nie zgodził się na pisemne albo głosował przeciw i w terminie 2 tygodni od powzięcia wiadomości o uchwale żądał zaprotokołowania sprzeciwu

TERMIN do wytoczenia powództwa

1 MIESIĄC od otrzymania wiadomości o uchwale

ale

MAX 6 MIESIĘCY od jej powzięcia

6 MIESIĘCY od otrzymania wiadomości o uchwale

ale

MAX 3 LATA od jej powzięcia

Ѡ PRAWOMOCNY WYROK uchylający uchwałę / stwierdzający jej nieważność MA MOC

OBOWIĄZUJĄCĄ w stosunkach SPÓŁKA – WSPÓLNICY i SPÓŁKA – ORGANY SPÓŁKI.

Ѡ jeśli ważność czynności prawnej spółki zależna od uchwały wspólników, uchylenie takiej uchwały

nie ma skutku wobec osób trzecich działających w dobrej wierze

107

99. Jakie mogą być przyczyny rozwiązania sp. z o.o. określone w

stosownych przepisach ksh?

Rozwiązanie sp. z o.o. oznacza USTANIE JEJ BYTU PRAWNEGO. Następuje z chwilą WYKREŚLENIA Z

REJESTRU po przeprowadzeniu LIKWIDACJI.

Zgodnie z art. 270 ksh rozwiązanie POWODUJĄ:

100. Jaka jest procedura likwidacji sp. z o.o.?

tiruriru

1. przyczyny PRZEWIDZIANE W UMOWIE SPÓŁKI

2. UCHWAŁA WSPÓLNIKÓW o ROZWIĄZANIU spółki albo o PRZENIESIENIU SIEDZIBY ZA GRANICĘ

(stwierdzona PROTOKOŁEM sporządzonym przez NOTARIUSZA)


4. INNE PRZYCZYNY PRZEWIDZIANE PRAWEM

A te inne przyczyny to:

[art. 21 k.s.h.]

Rozwiązanie spółki wpisanej do rejestru przez SĄD REJESTROWY:

5. NIEZAWARCIE UMOWY SPÓŁKI

6. SPRZECZNOŚĆ Z PRAWEM zawartego w umowie PRZEDMIOTU DZIAŁALNOŚCI spółki

7. BRAK w umowie postanowień dotyczących FIRMY / PRZEDMIOTU DZIAŁALNOŚCI / KAPITAŁU

ZAKŁADOWEGO / WKŁADÓW

8. BRAK ZDOLNOŚCI DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH WSZYSTKICH osób ZAWIERAJĄCYCH UMOWĘ

SPÓŁKI w chwili dokonania tej czynności

fakultatywne („sąd może orzec”), gdy braki usuwalne (wyznacza termin do ich usunięcia, a jeśli nie usuną we wskazanym terminie, po wezwaniu zarządu do złożenia oświadczenia może rozwiązać)

obligatoryjne („sąd orzeka”), gdy braki nieusuwalne

NIE MOŻNA rozwiązać spółki z tych powodów, jeżeli od jej wpisu do rejestru UPŁYNĘŁO 5 LAT

(charakter SANUJĄCY wpisu)

[art. 169 k.s.h.]

9. jeżeli zawiązanie spółki NIE ZOSTAŁO ZGŁOSZONE do sądu rejestrowego w terminie 6 miesięcy od zawarcia umowy albo POSTANOWIENIE sądu ODMAWIAJĄCE rejestracji stało się PRAWOMOCNE, UMOWA SPÓŁKI ULEGA ROZWIĄZANIU

[art. 271 k.s.h.]

10. SĄD może WYROKIEM orzec o rozwiązaniu spółki: A. na żądanie wspólnika / członka organu, gdy OSIĄGNIĘCIE CELU spółki stało się NIEMOŻLIWE

albo zaszły inne ważne przyczyny wywołane STOSUNKIEM SPÓŁKI B. na żądanie oznaczonego w odrębnej ustawie ORGANU PAŃSTWOWEGO, gdy działalność spółki

naruszająca prawo ZAGRAŻA INTERESOWI PUBLICZNEMU

[art. 29 ust. 2 ustawy o KRS]

11. Kurator może wystąpić do sądu rejestrowego o rozwiązanie osoby prawnej oraz ustanowienie likwidatora z powodu braku jej władz lub z innej ważnej przyczyny, jeśli czynności, o których mowa w ust. 1, nie doprowadzą do rozwiązania osoby prawnej i wszczęcia likwidacji.

108

100. Jaka jest procedura likwidacji sp. z o.o.?

Celem postępowania likwidacyjnego jest przede wszystkim zaspokojenie lub zabezpieczenie

interesów wierzycieli, którzy mogą poszukiwać zaspokojenia swych roszczeń wyłącznie z majątku

spółki, a nie dodatkowo wspólników. W związku z powyższym

POSTĘPOWANIE LIKWIDACYJNE w przypadku sp. z o.o. jest OBLIGATORYJNE.

rozpoczyna się z chwilą OTWARCIA LIKWIDACJI

(otwarcie następuje z dniem (a) uprawomocnienia się orzeczenia o rozwiązaniu spółki przez sąd, (b) powzięcia przez wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki lub (c) zaistnienia innej przyczyny jej rozwiązania)

kończy się z chwilą WYKREŚLENIA SPÓŁKI Z REJESTRU

w trakcie postępowania likwidacyjnego spółka zachowuje OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ

podlega dotychczasowym regulacjom, z pewnymi zmianami wynikającymi z przepisów o

likwidacji / celu likwidacji; w szczególności:

nie można, nawet częściowo wypłacać zysków ani dokonywać podziału majątku spółki

przed spłaceniem wszystkich zobowiązań

dopłaty mogą być uchwalane tylko za zgodą wszystkich wspólników

likwidację prowadzi się POD FIRMĄ SPÓŁKI z dodatkowym oznaczeniem „W LIKWIDACJI”

OTWARCIE LIKWIDACJI = WYGAŚNIĘCIE PROKURY

nie można jej także ustanowić w okresie likwidacji

LIKWIDATORZY

Ѡ LIKWIDATORAMI są CZŁONKOWIE ZARZĄDU,

chyba że umowa spółki / uchwała wspólników stanowi inaczej

Ѡ gdy o rozwiązaniu orzeka SĄD, może on jednocześnie USTANOWIĆ LIKWIDATORÓW

Ѡ ODWOŁAĆ likwidatorów można UCHWAŁĄ WSPÓLNIKÓW

(chyba że umowa spółki stanowi inaczej)

Ѡ likwidatorów ustanowionych przez sąd ODWOŁAĆ może tylko SĄD

Ѡ do likwidatorów stosuje się przepisy dot. członków zarządu, z zastrzeżeniem rygorów

wynikających z istoty i celu likwidacji

Ѡ w granicach czynności likwidacyjnych likwidatorzy mają prawo PROWADZENIA SPRAW i

REPREZENTOWANIA spółki

Ѡ OGRANICZENIA tych kompetencji nie mają skutku prawnego wobec OSÓB TRZECICH

Ѡ w stosunkach WEWNĘTRZNYCH likwidatorzy zobowiązani stosować się do UCHWAŁ

WSPÓLNIKÓW

Ѡ likwidatorzy ustanowieni przez SĄD obowiązani są stosować się do JEDNOMYŚLNYCH UCHWAŁ

podjętych przez WSPÓLNIKÓW oraz OSOBY, które SPOWODOWAŁY ich USTANOWIENIE

109

PRZEBIEG POSTĘPOWANIA – OBOWIĄZKI LIKWIDATORÓW

likwidatorzy ZGŁASZAJĄ DO SĄDU REJESTROWEGO fakt OTWARCIA LIKWIDACJI wraz z

nazwiskami i imionami likwidatorów oraz ich adresami, a także sposobem reprezentowania spółki przez

likwidatorów (nawet, gdyby nie nastąpiła żadna zmiana w dotychczasowym sposobie reprezentacji),

dołączając podpisy likwidatorów (złożone wobec sądu lub poświadczone notarialnie)

w razie uchylenia likwidacji również mają obowiązek zgłosić to do sądu

likwidatorzy sporządzają BILANS OTWARCIA LIKWIDACJI, który powinien być przedstawiony

do zatwierdzenia ZGROMADZENIU WSPÓLNIKÓW

po upływie każdego roku obrotowego obowiązani są przedstawić ZW sprawozdanie ze

swojej działalności + sprawozdanie finansowe

tzw. POSTĘPOWANIE KONWOKACYJNE : likwidatorzy OGŁASZAJĄ o rozwiązaniu spółki i

otwarciu likwidacji oraz WZYWAJĄ WIERZYCIELI do zgłoszenia ich wierzytelności W TERMINIE

3 MIESIĘCY

Sumy potrzebne do zaspokojenia / zabezpieczenia roszczeń ZNANYCH SPÓŁCE WIERZYCIELI:

którzy się nie zgłosili

których wierzytelności nie są wymagalne

których wierzytelności są sporne

należy złożyć do DEPOZYTU SĄDOWEGO.

LIKWIDATORZY POWINNI: (czyli na czym de facto polega postępowanie likwidacyjne)

1. ZAKOŃCZYĆ BIEŻĄCE INTERESY spółki

2. ŚCIĄGNĄĆ WIERZYTELNOŚCI

3. WYPEŁNIĆ ZOBOWIĄZANIA

4. UPŁYNNIĆ MAJĄTEK SPÓŁKI

☼ NOWE INTERESY mogą wszczynać tylko gdy POTRZEBNE do UKOŃCZENIA spraw

W TOKU.

☼ NIERUCHOMOŚCI mogą być zbywane: w drodze publicznej licytacji

z wolnej ręki - tylko na mocy uchwały wspólników i po cenie nie niższej, niż przez wspólników uchwalona

PODZIAŁ MAJĄTKU pozostałego po zaspokojeniu / zabezpieczeniu wierzycieli MIĘDZY

WSPÓLNIKÓW

NIE MOŻE nastąpić PRZED UPŁYWEM 6 MIESIĘCY od daty OGŁOSZENIA o otwarciu

likwidacji i WEZWANIU WIERZYCIELI

dzieli się go między wspólników W STOSUNKU DO ICH UDZIAŁÓW (chyba, że umowa

określa inne zasady podziału)

wierzyciele (a) NIEZNANI SPÓŁCE, którzy (b) NIE ZGŁOSILI swoich roszczeń W TERMINIE,

mogą żądać zaspokojenia z majątku spółki jeszcze NIEPODZIELONEGO

wspólnicy, którzy po upływie ustawowego terminu otrzymali w dobrej wierze przypadającą na nich

część majątku, NIE SĄ ZOBOWIĄZANI DO JEJ ZWROTU celem pokrycia roszczeń takiego wierzyciela

110

na DZIEŃ POPRZEDZAJĄCY PODZIAŁ MAJĄTKU likwidatorzy sporządzają sprawozdanie

finansowe zwane SPRAWOZDANIEM LIKWIDACYJNYM

☼ powinno być zatwierdzone przez ZW, chyba że nie odbyło się z braku kworum

Po ZAKOŃCZENIU likwidacji LIKWIDATORZY powinni:

A. OGŁOSIĆ SPRAWOZDANIE LIKWIDACYJNE W SIEDZIBIE SPÓŁKI

B. ZŁOŻYĆ to sprawozdanie SĄDOWI REJESTROWEMU

z jednoczesnym

C. WNIOSKIEM o WYKREŚLENIE SPÓŁKI Z REJESTRU

D. zawiadomić o rozwiązaniu spółki właściwy URZĄD SKARBOWY, przekazując odpis

sprawozdania likwidacyjnego

111

CZĘŚĆ XII

SPÓŁKA AKCYJNA

pytania 101-118

UWAGI OGÓLNE dot. S.A. Ѡ modelowa forma spółki kapitałowej Ѡ elementy osobowe nie odgrywają znaczącej roli, o zakresie praw i obowiązków decyduje wielkość

wniesionego kapitału Ѡ zaangażowanie znacznego kapitału >> pozwala prowadzić działalność w dużych rozmiarach Ѡ rozdrobnienie kapitału >> pozwala gromadzić majątek od szerokiego kręgu podmiotów >> rozdrobnienie

akcjonariatu Ѡ akcjonariat anonimowy (nie ujawnia się go w rejestrze) Ѡ osoba prawna; działa na podstawie statutu i przez swoje organy Ѡ rozdzielnie własności wniesionego kapitału od zarządzania nim

112

101. Jakie zasady przewiduje ksh w przedmiocie zawiązania spółki akcyjnej?

Utworzenie S.A. podobnie jak z o.o. przebiega etapami:

1. ZAWIĄZANIE spółki

2. WNIESIENIE WKŁADÓW

3. USTANOWIENIE ZARZĄDU i RADY NADZORCZEJ

4. WPIS spółki do REJESTRU

ZAWIĄZANIE

A. sporządzenia AKTU ZAWIĄZANIA S.A.

☼ S.A. może utworzyć JEDNA albo WIĘCEJ OSÓB

☼ NIE MOŻE być zawiązana WYŁĄCZNIE przez JEDNOOSOBOWĄ SP. Z O.O. (ale możliwe

istnienie jednoosobowej S.A., w której jedynym akcjonariuszem jest Sp. z o.o. wskutek

wtórnego zgromadzenia przez nią wszystkich akcji)

B. sporządzenie i podpisanie STATUTU

☼ osoby podpisujące status są ZAŁOŻYCIELAMI

☼ ZAŁOŻYCIEL ≠AKCJONARIUSZ!

☼ inaczej niż w z o.o. uzyskanie statusu wspólnika następuje POZA STATUTEM (patrz pkt C)

☼ TREŚĆ STATUTU:

a. firma i siedziba spółki b. przedmiot działalności c. czas trwania, jeśli oznaczony d. wysokość kapitału zakładowego e. kwotę wpłaconą przed zarejestrowaniem na pokrycie kapitału zakładowego f. wartość nominalną akcji i ich liczbę + wskazanie czy imienne czy na okaziciela g. jeśli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów : liczba akcji poszczególnych rodzajów +

związane z nimi uprawnienia h. nazwiska i imiona/ firmy (nazwy) założycieli i. liczbą członków zarządu/ RN (albo co najmniej ich minimalną / maksymalną liczbę) j. podmiot uprawniony do ustalenia składu zarządu / RN k. pismo do ogłoszeń (jeżeli spółka zamierza ogłaszać również poza MSiG)

+ (pod rygorem bezskuteczności wobec spółki) postanowienia dotyczące:

l. liczby i rodzajów tytułów uczestnictwa w zysku / podziale majątku + związanych z nimi praw m. wszelkich związanych z akcjami obowiązków świadczenia na rzecz spółki (poza obowiązkiem

wpłacenia należności za akcje) n. warunków i sposobu umorzenia akcji o. ograniczeń zbywalności akcji p. uprawnień osobistych przyznanych akcjonariuszom q. co najmniej przybliżonej wielkości wszystkich kosztów poniesionych/obciążających spółkę w

związku z jej utworzeniem

C. OBJĘCIE AKCJI

☼ następuje na podstawie odrębnych OŚWIADCZEŃ WOLI

☼ samo podpisanie statutu nie oznacza obowiązku objęcia akcji, ale:

113

art. 313 §1 ksh : przynajmniej 1 założyciel powinien złożyć oświadczenie o objęciu

akcji (tzw. ZAŁOŻENIE ŁĄCZNE)

jeśli kapitał zakładowy pokrywają wyłącznie założyciele, jest to tzw. ZAWIĄZANIE

JEDNOCZESNE

☼ Z CHWILĄ OBJĘCIA WSZYSTKICH AKCJI następuje ZAWIĄZANIE SPÓŁKI

☼ chwila zawiązania jest jednocześnie początkiem istnienia S.A. W ORGANIZACJI

☼ jeśli statut przewiduje kapitał widełkowy albo określa jego min./max. wysokość, to zawiązanie spółki następuje z chwilą objęcia liczby akcji, których wartość nominalna = minimalnej ustawowej wysokości kapitału zakładowego (100.000 PLN)

☼ takie określenie kapitału ma charakter tymczasowy – zarząd precyzuje ostatecznie wysokość kapitału przed wpisem do rejestru (w formie oświadczenia – aktu notarialnego)

☼ chodzi o ułatwienie zawiązania spółki >> na etapie spółki krąg akcjonariuszy nie jest do końca znany i trudno precyzyjnie określić wysokość KZ

(A) AKT ZAWIĄZANIA S.A. + (B) STATUT + (C) AKTY OSÓB TRZECICH wskazanych przez

założycieli o WYRAŻENIU ZGODY na >> ZAWIĄZANIE SPÓŁKI >> BRZMIENIE STATUTU i

OBJĘCIE AKCJI = tzw. UMOWA ZAŁOŻYCIELSKA Wszystkie te dokumenty muszą być sporządzone

w formie AKTU NOTARIALNEGO.

WNIESIENIE WKŁADÓW

☼ objęcie akcji = ZOBOWIĄZANIE akcjonariusza do WNIESIENIA WKŁADÓW

☼ przedmiot wkładu pozostaje do wyłącznej dyspozycji zarządu

☼ akcje nie mogą być obejmowane PONIŻEJ wartości nominalnej

☼ mogą być obejmowane POWYŻEJ wartości nominalnej >> uzyskana w ten sposób nadwyżka

(tzw. AGIO) powinna być uiszczona w całości PRZED REJESTRACJĄ

☼ NIE MA obowiązku wniesienia CAŁOŚCI wkładów PRZED REJESTRACJĄ, ale:

akcje obejmowane za wkłady NIEPIENIĘŻNE muszą zostać pokryte przed upływem 1 roku

od dnia rejestracji

akcje obejmowane za wkłady PIENIĘŻNE powinny być opłacone PRZED REJESTRACJĄ

spółki CO NAJMNIEJ w ¼ ich WARTOŚCI NOMINALNEJ

jednocześnie ustawowy wymóg osiągnięcia minimum pokrycia kapitału zakładowego >>

jeśli akcje obejmowane za wkłady niepieniężne albo pieniężne i niepieniężne >> kapitał

zakładowy powinien być pokryty PRZED REJESTRACJĄ w CO NAJMNIEJ ¼ jego

MINIMALNEJ WARTOŚCI USTAWOWEJ (czyli 25.000 PLN)

☼ szczególna KONTROLA wnoszenia wkładów do spółki (przeprowadzana przez biegłych rewidentów) jeśli przewidziane aporty albo spółka nabywa mienie lub dokonuje zapłaty za usługi świadczone

przy jej powstaniu, założyciele sporządzają pisemne sprawozdanie (przedstawia m.in. przedmiot aportu + liczbę i rodzaj wydanych w zamian akcji, zastosowaną metodę wyceny wkładów)

jeśli przedmiotem nabycia przedsiębiorstwo, do sprawozdania założycieli załącza się sprawozdanie finansowe dot. tego przedsiębiorstwa za okres ostatnich 2 lat obrotowych

114

USTANOWIENIE PIERWSZYCH WŁADZ

☼ formalnym wymogiem REJESTRACJI S.A. jest złożenie dokumentów stwierdzających WYBÓR pierwszego ZARZĄDU i RADY NADZORCZEJ z wyszczególnieniem ich SKŁADU OSOBOWEGO

☼ pierwszy wybór organów następuje w AKCIE NOTARIALNYM zawierającym zgodę na zawiązanie spółki / brzmienie statutu / objęcie akcji

☼ nazwisk i imion osób powołanych do pierwszych organów NIE UMIESZCZA się w STATUCIE

☼ podstawową rolę odgrywa ZARZĄD : ZGŁASZA zawiązanie spółki do SĄDU WNIOSEK O WPIS podpisują wszyscy członkowie zarządu składa on również do sądu OŚWIADCZENIE, że wymagane statutem wpłaty na akcje oraz

wkłady niepieniężne zostały dokonane ZGODNIE Z PRAWEM

wymogiem rejestracji również złożenie poświadczonych notarialnie albo wobec sądu PODPISÓW członków zarządu

zarząd działa ZA SPÓŁKĘ W ORGANIZACJI

WPIS DO REJESTRU PRZEDSIĘBIORCÓW

☼ wpis dokonywany na wniosek ZARZĄDU złożony do SĄDU właściwego ze względu na SIEDZIBĘ SPÓŁKI

☼ wpis >> uzyskanie OSOBOWOŚCI PRAWNEJ

☼ S.A. w organizacji przechodzi w POSTAĆ WŁAŚCIWĄ spółki

102. W jakich znaczeniach można rozpatrywać akcję?

Akcję można rozpatrywać w 3 ZNACZENIACH:

1. jako UŁAMEK KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO

2. jako OGÓŁ PRAW I OBOWIĄZKÓW AKCJONARIUSZA

3. jako PAPIER WARTOŚCIOWY ucieleśniający PRAWA przysługujące akcjonariuszowi

UŁAMEK KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO

☼ kapitał zakładowy dzieli się na AKCJE o RÓWNEJ WARTOŚCI NOMINALNEJ

ustawowe minimum KZ : 100.000 PLN

ustawowa minimalna wartość akcji: 1 GROSZ

nie ma możliwości zróżnicowania wartości nominalnej akcji (inaczej niż przy udziałach w

sp. z o.o.)

akcje są NIEPODZIELNE

mogą być wydawane w odcinkach zbiorowych

115

OGÓŁ PRAW i OBOWIĄZKÓW AKCJONARIUSZA

☼ akcjonariusz z tytułu uczestnictwa w spółce ma określone uprawnienia i obowiązki, których zakres jest PROPORCJONALNY do OBJĘTEJ CZĘŚCI kapitału zakładowego

PAPIER WARTOŚCIOWY

☼ PRAWA Z AKCJI nie powstają z chwilą WYDANIA dokumentu, ale z chwilą ZAREJESTROWANIA SPÓŁKI

☼ akcjonariusz nabywa ROSZCZENIE O WYDANIE DOKUMENTU AKCJI w terminie 1 MIESIĄCA od dnia REJESTRACJI [zarząd zobowiązany wydać dokument w przeciągu 1 tygodnia od zgłoszenia roszczenia]

☼ TREŚĆ dokumentu akcji [art. 328 ksh] (powinien być sporządzony NA PIŚMIE) a. firma, siedziba i adres spółki b. oznaczenie sądu rejestrowego i numer pod którym spółka jest wpisana do rejestru c. datę zarejestrowania spółki i wystawienia akcji d. WARTOŚĆ NOMINALNĄ, SERIĘ I NUMER, RODZAJ danej akcji i UPRAWNIENIA

SZCZEGÓLNE z akcji e. wysokość dokonanej wpłaty w przypadku akcji imiennych f. ograniczenia co do rozporządzania akcją g. postanowienia statutu o związanych z akcją obowiązkach wobec spółki + h. PIECZĘĆ SPÓŁKI i PODPIS ZARZĄDU

☼ w SPÓŁKACH PUBLICZNYCH akcje mają postać ZDEMATERIALIZOWANĄ >> występują w

formie ZAPISU ELEKTRONICZNEGO na RACHUNKU PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

akcjonariusz posiadający taką akcję ma prawo do IMIENNEGO ŚWIADECTWA DEPOZYTOWEGO oraz do IMIENNEGO ZAŚWIADCZENIA o prawie UCZESTNICTWA w walnym zgromadzeniu spółki publicznej

RODZAJE AKCJI

1. GOTÓWKOWE i APORTOWE a. GOTÓWKOWE : akcje pokrywane wkładami pieniężnymi b. APORTOWE : akcje pokrywane wkładami niepieniężnymi

2. IMIENNE i NA OKAZICIELA

a. IMIENNE : wskazują w swojej treści jako podmiot uprawniony konkretną osobę akcjonariusza. Zbycie wymaga odrębnej umowy i wydania dokumentu akcji. Mogą być wydawane przed pełną wpłatą. Akcjami imiennymi są (I) akcje aportowe oraz (II) akcje uprzywilejowane [z wyjątkiem niemych].

b. NA OKAZICIELA : podmiotem uprawnionym do inkorporowanych w nich praw jest każdorazowy posiadacz. Zbycie następuje przez przeniesienie posiadania. Nie mogą być wydawane przed pełną wpłatą. Przy częściowej wpłacie wydaje się imienne świadectwa tymczasowe.

W spółce mogą istnieć jednocześnie akcje imienne i na okaziciela. Można zamieniać jedne na drugie pod warunkiem, że nie wyklucza tego przepis prawa ani postanowienie statutu.

3. ZWYKŁE i UPRZYWILEJOWANE a. ZWYKŁE : nie inkorporują w sobie żadnych szczególnych uprawnień. Realizacja zasady

równouprawnienia akcjonariuszy. Na 1 akcję zwykłą przypada 1 głos na WZ, proporcjonalnie dzielona dywidenda i podział kwoty likwidacyjnej.

b. UPRZYWILEJOWANE : inkorporują w sobie szczególne uprawnienia. Patrz pyt. 103.

4. WŁASNE i GRATISOWE

116

103. Jakie wymogi przewiduje ksh w przedmiocie uprzywilejowania

akcji i jaki może być zakres takiego uprzywilejowania?

Ksh przewiduje możliwość wydawania akcji inkorporujących szczególne uprawnienia, czyli AKCJI

UPRZYWILEJOWANYCH.

uprawnienia te powinny być OKREŚLONE W STATUCIE, a ich przyznanie może zależeć od:

1. spełnienia DODATKOWYCH ŚWIADCZEŃ na rzecz spółki

2. UPŁYWU TERMINU

3. ziszczenia się WARUNKU

!!!!! uprawnienia te mogą ucieleśniać WYŁĄCZNIE AKCJE IMIENNE !!!!!

WYJĄTEK: AKCJA NIEMA (patrz pyt. 104)

WYKONYWANIE uprawnień z akcji uprzywilejowanych możliwe dopiero po ZAKOŃCZENIU

ROKU OBROTOWEGO, w którym akcjonariusz wniósł W PEŁNI swój WKŁAD

PRZYKŁADOWE FORMY UPRZYWILEJOWANIA wskazane przez ksh:

1. uprzywilejowanie co do PRAWA GŁOSU (max 2 GŁOSY na akcję)

2. uprzywilejowanie co do DYWIDENDY (może przewyższać max o POŁOWĘ

dywidendę z nieuprzywilejowanych)

3. uprzywilejowanie co do PODZIAŁU KWOTY LIKWIDACYJNEJ

Ponadto mogą być uprzywilejowane w zakresie:

4. PRAWA POWOŁYWANIA ORGANÓW spółki

5. PRAWA POBORU

6. PIERWSZEŃSTWA PRZY ICH UMARZANIU

Tzw. „ZŁOTA AKCJA” : pojęcie złotej akcji niejednoznaczne, odnosi się bowiem do wszelkich form uprzywilejowania, które dają jej posiadaczowi KONTROLĘ STRATEGICZNYCH DECYZJI w spółce.

Uprzywilejowanie o cechach złotej akcji dotyczy najczęściej PODMIOTU WŁADZY PUBLICZNEJ i jest rozwiązaniem kontrowersyjnym zarówno na gruncie prawa polskiego jak i prawa UE (orzecznictwo TS UE).

UPRZYWILEJOWANIE AKCJI a OSOBISTE UPRAWNIENIA akcjonariuszy

1. OSOBISTE UPRAWNIENIA przyznaje się INDYWIDUALNEMU AKCJONARIUSZOWI

2. muszą być ZASTRZEŻONE W STATUCIE

3. również mogą być UZALEŻNIONE od spełnienia dodatkowych świadczeń / upływu terminu / ziszczenia się warunku

4. mogą dotyczyć przywilejów akcyjnych albo innych, np. powoływania organów spółki

5. ograniczenia dot. zakresu i wykonywania uprawnień takie same jak przy akcjach uprzywilejowanych

6. uprawnienia osobiste WYGASAJĄ najpóźniej z dniem, w którym uprawniony przestał być akcjonariuszem

117

104. Jakie uprawnienia należy łączyć z akcją niemą?

AKCJA NIEMA : akcja uprzywilejowana CO DO DYWIDENDY, POZBAWIONA PRAWA GŁOSU.

NIE OBOWIĄZUJE OGRANICZENIE DYWIDENDOWE

(dywidenda może być wyższa niż przy normalnej uprzywilejowanej > jest ograniczenie

dotyczące zaliczki na poczet dywidendy, ale nie samej dywidendy; może korzystać z

pierwszeństwa zaspokojenia)

wyjątkowo NIE MUSZĄ być IMIENNE

105. Co to są akcje własne i akcje gratisowe w spółce akcyjnej?

AKCJE WŁASNE : akcje WYEMITOWANE PRZEZ SPÓŁKĘ

Co do zasady spółka NIE MOŻE NABYWAĆ /OBEJMOWAĆ akcji własnych. Zakaz ten nie dotyczy:

Ѡ nabycia w drodze egzekucji na zaspokojenie roszczeń spółki, których nie można

zaspokoić z innego majątku wspólnika,

Ѡ nabycia w celu umorzenia udziałów

Ѡ nabycia albo objęcie udziałów w innych przypadkach przewidzianych w ustawie

☼ AKCJE GRATISOWE : akcje wydawane akcjonariuszom BEZPŁATNIE, w przypadku gdy nastąpiło

PODWYŻSZENIE KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO ze SRODKÓW SPÓŁKI (tzw. KAPITALIZACJA

REZERW). Nie wymagają one OBJĘCIA. Akcje te przysługują akcjonariuszom w stosunku do ich

udziałów w dotychczasowym kapitale zakładowym. Odmienne postanowienia statutu lub

uchwały są nieważne. Można je nazywać własnymi.

106. Czym charakteryzują się świadectwa tymczasowe, świadectwa

założycielskie i świadectwa użytkowe w spółce akcyjnej?

Wszystkie te dokumenty INKORPORUJĄ PRAWA UDZIAŁOWE akcjonariusza.

1. ŚWIADECTWA TYMCZASOWE (imienne) : inkorporują te same prawa, co akcja, ale w

przeciwieństwie do akcji są dokumentami TYMCZASOWYMI. Jako że dokumenty AKCJI NA

OKAZICIELA NIE MOGĄ być wydawane PRZED PEŁNĄ WPŁATĄ, wydaje się wówczas IMIENNE

ŚWIADECTWO TYMCZASOWE, na którym uwidacznia się KAŻDORAZOWĄ WPŁATĘ, w celu

udokumentowania wpłaty częściowej akcjonariusza. SĄ ONE PAPIERAMI WARTOŚCIOWYMI.

2. ŚWIADECTWA ZAŁOŻYCIELSKIE (imienne) : wydawane osobom, które ŚWIADCZYŁY USŁUGI

PRZY POWSTANIU SPÓŁKI. Otrzymują je ZAŁOŻYCIELE, niezależnie od tego, czy są

akcjonariuszami. Uprawnienia z nich nie są związane ani z akcjami, ani z członkostwem w spółce.

Wydaje się je max na 10 lat od rejestracji spółki. Przyznają ode jedynie PRAWO UCZESTNICTWA

W PODZIALE ZYSKU spółki w granicach ustalonych przez statut, po uprzednim odliczeniu na

rzecz akcjonariuszy minimalnej dywidendy. NIE SĄ PAPIERAMI WARTOŚCIOWYMI, SĄ ZNAKAMI

LEGITYMACYJNYMI.

118

3. ŚWIADECTWA UŻYTKOWE (imienne i na okaziciela : dokumenty wydawane W ZAMIAN ZA

AKCJE UMORZONE. Nie mają określonej WARTOŚCI NOMINALNEJ. Uczestniczą na równi z

akcjami w DYWIDENDZIE i NADWYŻCE MAJĄTKU SPÓŁKI pozostałej po pokryciu WARTOŚCI

NOMINALNEJ akcji (chyba, że statut stanowi inaczej). Poza tym uprawnionemu nie przysługują

żadne inne prawa udziałowe, nie ponosi też odpowiedzialności za zobowiązania związane z

umorzoną akcją.

107. Jakie mogą być źródła ograniczeń w zbywaniu akcji i jakie są tu

zasady szczegółowe?

NABYCIE statusu akcjonariusza następuje w sposób (A) PIERWOTNY [objęcie akcji na etapie tworzenia spółki albo przy podwyższeniu dotychczasowego kapitału] lub (B) POCHODNY [nabycie akcji już istniejących od poprzedniego akcjonariusza]. UTRATA statusu akcjonariusza następuje wskutek: (A) ZBYCIA AKCJI, (B) PRZYMUSOWEGO WYKUPU AKCJI i (C) UMORZENIA AKCJI.

AKCJE są ZBYWALNE. Zbyć można zarówno akcje IMIENNE (następuje przez pisemne oświadczenie na samym dokumencie akcji albo w osobnym dokumencie połączone z przeniesieniem posiadania) jak i NA OKAZICIELA (następuje poprzez zwykłe wydanie dokumentu >> obowiązują w tym zakresie ogólne zasady dot. przenoszenia praw z papierów wartościowych na okaziciela [art. 92112 kc]).

OGRANICZENIA w zbyciu akcji mogą mieć 3 ŹRÓDŁA:

1. USTAWOWE >> dot. 2 rodzajów akcji (oba IMIENNE):

a. AKCJI APORTOWYCH : możliwość zbycia akcji jest WYŁĄCZONA do chwili ZATWIERDZENIA

przez najbliższe WZ sprawozdania finansowego za ROK OBROTOWY, w którym nastąpiło

POKRYCIE tych akcji. Do tego momentu akcje powinny pozostać IMIENNE.

b. AKCJI IMIENNYCH związanych z POWTARZAJĄCYM SIĘ OBOWIĄZKIEM ŚWIADCZEŃ

NIEPIENIĘŻNYCH : wymóg UZYSKANIA ZGODY SPÓŁKI

2. STATUTOWE >> dot. AKCJI IMIENNYCH

ograniczenie polega na UZYSKANIU ZGODY SPÓŁKI na przeniesienie akcji (w braku

odmiennych postanowień w statucie zgody udziela zarząd)

brak zgody >> bezskuteczność zawieszona

jeśli spółka odmawia, powinna WSKAZAĆ INNEGO NABYWCĘ (termin wskazania,

cenę/sposób jej określenia i termin zapłaty wyznacza statut)

termin wskazania nie może być dłuższy niż 2 M-CE od zgłoszenia zamiaru zbycia

w braku takowych postanowień w statucie AKCJA IMIENNA może być zbyta BEZ

OGRANICZENIA

119

3. UMOWNE >> dot. zarówno IMIENNYCH jak i NA OKAZICIELA

☼ akcje, których zbywalność ograniczone jest umownie = AKCJE WINKULOWANE

☼ umowa zawierana jest MIĘDZY AKCJONARIUSZAMI albo między AKCJONARIUSZEM a

OSOBĄ TRZECIĄ (NIE SPÓŁKĄ!) [zbycie wbrew umowie rodzi odpowiedzialność

odszkodowawczą akcjonariusza >> ograniczenie umowne skuteczne tylko inter partes]

☼ w stosunku do akcji NA OKAZICIELA, celem zabezpieczenia przed zbyciem wbrew

umownemu ograniczeniu można zawrzeć umowę o zdeponowanie akcji (tzw.

ZASYNDYKOWANIE AKCJI)

☼ ograniczenie może być ustanowione na OKRES MAX. 5 LAT

☼ dopuszczalne również umowy ustanawiające prawo pierwokupu lub inne prawo

pierwszeństwa nabycia >> ograniczenie na okres MAX 10 LAT

Zarówno STATUTOWE jak i UMOWNE ograniczenie zbywalności akcji ma na celu

KONTROLĘ SKŁADU OSOBOWEGO SPÓŁKI.

108. Na czym polega przymusowy wykup akcji?

konstrukcja mająca na celu ujednolicenie struktury akcjonariatu spółki [art. 418 k.s.h]

zastosowanie, gdy akcjonariusze większościowi zgromadzili prawie całość akcji, a drobny akcjonariat, nie mając żadnego realnego wpływu na spółkę nadużywa swoich praw (np. do zaskarżania uchwał)

polega na USUNIĘCIU DROBNEGO AKCJONARIATU (tzw. squeeze out) przez

AKCJONARIUSZY WIĘKSZOŚCIOWYCH za pomocą następującej procedury: [art. 418 k.s.h]

1. w tym trybie można dokonać jedynie wykupu akcji AKCJONARIUSZY, którzy

REPREZENTUJĄ NIE WIĘCEJ NIŻ 5% KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO

2. mogą go dokonać jedynie AKCJONARIUSZE WIĘKSZOŚCIOWI, czyli:

MAX 5 AKCJONARIUSZY

posiadających ŁĄCZNIE CO NAJMNIEJ 95% KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO

KAŻDY z nich posiadać musi CO NAJMNIEJ 5 % KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO

3. UCHWAŁA o wykupie wymaga KWALIFIKOWANEJ WIĘKSZOŚCI 95% GŁOSÓW

ODDANYCH

statut może przewidywać surowsze warunki

uchwała powinna określać: (A) akcje podlegające wykupowi, (B) akcjonariuszy, którzy

zobowiązują się wykupić akcje oraz (C) akcje przypadające każdemu nabywcy

akcjonariusze, którzy mieli wykupić akcje i głosowali za uchwałą odpowiadają

solidarnie wobec spółki za spłacenie całej sumy wykupu

przepisów o przymusowym wykupie NIE STOSUJE SIĘ DO SPÓŁEK PUBLICZNYCH!

120

PRZYMUSOWY ODKUP

Ѡ konstrukcja odwrotna do przymusowego wykupu, również przewidziana w ksh [art. 4181 k.s.h]

Ѡ przewidziana w sytuacji, gdy akcjonariusz mniejszościowy wobec utraty realnego wpływu na spółkę, nie będzie już dłużej zainteresowany uczestnictwem w niej

Ѡ polega na prawie ŻĄDANIA przez AKCJONARIUSZY MNIEJSZOŚCIOWYCH (reprezentujących

MAX 5 % KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO) umieszczenia w PORZĄDKU OBRAD NAJBLIŻSZEGO WZ

sprawy podjęcia UCHWAŁY O PRZYMUSOWYM ODKUPIE przez AKCJONARIUSZY

WIĘKSZOŚCIOWYCH (patrz wyżej)

Ѡ przepisów o przymusowym odkupie NIE STOSUJE SIĘ DO:

(A) SPÓŁEK PUBLICZNYCH

(B) SPÓŁEK W LIKWIDACJI

(C) SPÓŁEK W UPADŁOŚCI,

chyba że uchwała o przymusowym odkupie została podjęta co najmniej na 3 M-CE przed

OGŁOSZENIEM likwidacji / upadłości

109. Na czym polega umorzenie akcji?

UMORZENIE AKCJI polega na jej PRAWNYM UNICESTWIENIU, co skutkuje WYGAŚNIĘCIEM

związanych z nią PRAW i OBOWIĄZKÓW

może służyć np. dostosowaniu kapitału do straty bilansowej, amortyzacji aportów, wykluczenia akcjonariusza lub niedopuszczenia nowych osób na miejsce występującego akcjonariusza

akcje MOGĄ być umorzone GDY STATUT TAK STANOWI!

umorzenie wymaga ODPOWIEDNIEJ UCHWAŁY, która powinna określać w szczególności:

1. PODSTAWĘ PRAWNĄ umorzenia

2. WYSOKOŚĆ WYNAGRODZENIA przysługującego akcjonariuszowi lub

UZASADNIENIE umorzenia akcji BEZ WYNAGRODZENIA

3. SPOSÓB OBNIŻENIA KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO

statut może przewidywać, że w zamian za umorzone akcje spółka wydaje ŚWIADECTWA

UŻYTKOWE (patrz pyt. 106)

SPOSOBY UMORZENIA przewidziane w ksh

1. UMORZENIE DOBROWOLNE

2. UMORZENIE PRZYMUSOWE

3. UMORZENIE AUTOMATYCZNE

4. UMORZENIE USTAWOWE AKCJI WŁASNYCH

121

110. Jakie są podstawowe prawa majątkowe akcjonariusza w spółce

akcyjnej?

1. Prawo do DYWIDENDY

Ѡ podstawowe prawo majątkowe akcjonariusza

Ѡ prawo do DYWIDENDY : prawo do UDZIAŁU W ZYSKU ROCZNYM

PRZEZNACZONYM DO PODZIAŁU

Ѡ prawo to wykonuje się po spełnieniu określonych PRZESŁANEK

A. spółka musi osiągnąć w ROKU BILANSOWYM ZYSK wykazany w rocznym

sprawozdaniu finansowym poddanym do badania przez biegłego rewidenta

B. konieczne również podjęcie UCHWAŁY przez WZ o PODZIALE ZYSKU między

akcjonariuszy

Ѡ UPRAWNIONYMI do dywidendy za dany rok obrotowy są akcjonariusze, którzy

POSIADALI AKCJE w dniu PODJĘCIA UCHWAŁY o podziale zysku

roszczenie o wypłatę zyskują w chwili podjęcia uchwały

statut może upoważnić WZ do określenia DNIA DYWIDENDY, wg którego ustala się

listę uprawnionych akcjonariuszy (nie może być wyznaczony później niż w ciągu 2

miesięcy od podjęcia uchwały)

1. umorzenie DOBROWOLNE 2. umorzenie PRZYMUSOWE

3. umorzenie AUTOMATYCZNE 4. umorzenie USTAWOWE AKCJI WŁASNYCH

☼ akcja umarzana ZA ZGODĄ akcjonariusza

☼ może nastąpić również BEZ WYNAGRODZENIA,

nie może być jednak dokonane częściej niż 1

RAZ w ROKU OBROTOWYM

☼ akcja umarzana BEZ ZGODY akcjonariusza

☼ przesłanki i tryb określa STATUT

☼ następuje ZAWSZE ZA WYNAGRODZENIEM,

które nie może być niższe niż wartość

przypadających na akcję aktywów netto,

pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do

podziału między akcjonariuszy

☼ jest PRZYMUSOWE

☼ następuje z chwilą OKREŚLONEGO W STATUCIE

ZDARZENIA

☼ NIE MA KONIECZNOŚCI podejmowania

UCHWAŁY WZ w przedmiocie UMORZENIA, ale

☼ ZARZĄD niezwłocznie podejmuje UCHWAŁĘ o

OBNIŻENIU KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO

☼ ma miejsce w sytuacji, gdy doszło do NABYCIA

przez spółkę AKCJI WŁASNYCH w trybie art. 362

ksh

☼ ZARZĄD dokonuje niezwłocznego UMORZENIA

BEZ ZWOŁYWANIA WALNEGO ZGROMADZENIA

☼ podejmuje też UCHWAŁĘ o OBNIŻENIU

KAPITAŁU ZAKŁĄDOWEGO

122

Ѡ PODZIAŁ ZYSKU >> W STOSUNKU DO LICZBY posiadanych AKCJI

jeśli akcje nie są pokryte w całości >> w stosunku do DOKONANYCH WPŁAT

STATUT może przewidywać inny sposób podziału

Ѡ KWOTA przeznaczona do PODZIAŁU NIE MOŻE PRZEKRACZAĆ:

Ѡ WYPŁATA dywidendy następuje w DNIU OKREŚLONYM W UCHWALE WZ (jeżeli uchwała

nie określa, dzień wypłaty określa RADA NADZORCZA)

Ѡ ZALICZKA na poczet dywidendy może być wypłacona, jeżeli:

zezwala na to STATUT

spółka ma na to wystarczające ŚRODKI

ZGODĘ wyrazi RN

może stanowić MAX POŁOWĘ ZYSKU osiągniętego od KOŃCA POPRZEDNIEGO ROKU

OBROTOWEGO

2. Prawo POBORU NOWYCH AKCJI

Ѡ PRAWO POBORU : PIERWSZEŃSTWO dotychczasowego akcjonariusza OBJĘCIA

NOWYCH AKCJI w stosunku do liczby posiadanych akcji

Ѡ dotyczy AKCJI NOWYCH, emitowanych w związku z PODWYŻSZENIEM KZ przy

zastosowaniu SUBSKRYPCJI ZAMKNIĘTEJ

ZYSKU ZA OSTATNI ROK OBROTOWY

NIEPODZIELONE ZYSKI Z LAT UBIEGŁYCH

powiększonego o

+

KWOTY przeniesione z utworzonych z zysku KAPITAŁÓW:

ZAPASOWEGO i REZERWOWYCH

(które mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy)

- NIEPOKRYTE STRATY

AKCJE WŁASNE

KWOTY, które zgodnie z ustawą lub statutem powinny być

przeznaczone z zysku za ostatni rok obrotowy na KAPITAŁY:

ZAPASOWY lub REZERWOWE

123

Ѡ akcje te powinny być oferowane w drodze OGŁOSZENIA dokonywanego przez ZARZĄD

nie jest konieczne, jeśli wszystkie akcje są IMIENNE >> wówczas LIST POLECONY

Ѡ ZAPIS NA AKCJE

sporządza się w formie PISEMNEJ, na FORMULARZU przygotowanym przez spółkę

w co najmniej 2 EGZEMPLARZACH (jeden dla spółki, drugi dla subskrybenta)

pod rygorem nieważności powinien zawierać oznaczenie liczby i rodzajów

subskrybowanych akcji i wysokość dokonanej wpłaty (+ zgodę na brzmienie statutu,

jeśli subskrybent nie jest akcjonariuszem)

Ѡ prawo poboru NIE JEST prawem BEWZGLĘDNYM : w interesie spółki WZ może

POZBAWIĆ akcjonariuszy prawa poboru W CAŁOŚCI lub W CZĘŚCI

uchwała większością kwalifikowaną 4/5 głosów

musi być zapowiedziane w porządku obrad

ZARZĄD przedstawia WZ (1) pisemną opinię uzasadniającą powody pozbawienia

prawa poboru oraz (2) proponowaną cenę emisyjną akcji bądź sposób jej ustalenia

tych zasad nie stosuje się, gdy akcje mają być objęte przez SUBEMITENTA

3. Prawo do uczestnictwa w PODZIALE KWOTY LIKWIDACYJNEJ

4. Prawo do WYNAGRODZENIA za POWTARZAJĄCE SIĘ ŚWIADCZENIA NIEPIENIĘŻNE

Ѡ należne również wtedy, gdy BILANS NIE WYKAZUJE ZYSKU

5. Prawo do ROZPORZĄDZANIA AKCJĄ

111. Jakie są podstawowe prawa korporacyjne/organizacyjne

akcjonariusza w spółce akcyjnej?

Podstawowym uprawnieniem akcjonariusza jest PRAWO DO UDZIAŁU W DZIAŁALNOŚCI SPÓŁKI.

Uprawnienie to realizuje się na WALNYM ZGROMADZENIU i przejawia się poprzez:

1. Prawo do UDZIAŁU W WZ

☼ w przypadku AKCJI IMIENNYCH : jeśli akcjonariusze zostali wpisani do KSIĘGI AKCYJNEJ co

najmniej na TYDZIEŃ przed WZ

☼ w przypadku AKCJI NA OKAZICIELA : jeśli DOKUMENTY AKCJI zostały ZŁOŻONE W SPÓŁCE

co najmniej na TYDZIEŃ przed WZ i nie zostaną odebrane przed jego ukończeniem

☼ akcjonariusze mogą wykonywać to prawo OSOBIŚCIE lub przez PEŁNOMOCNIKA

I ZWIĄZANE Z NIM

124

2. Prawo GŁOSU

☼ statut może OGRANICZYĆ PRAWO GŁOSU akcjonariuszom DYSPONUJĄCYM > 1/5

OGÓŁU GŁOSÓW w spółce

☼ ograniczenie to może dotyczyć tylko wykonywania prawa głosu z akcji PRZEKRACZAJĄCYCH

LIMIT GŁOSÓW określony w STATUCIE

☼ akcjonariusze mogą wykonywać to prawo OSOBIŚCIE lub przez PEŁNOMOCNIKA

3. Prawo ZASKARŻANIA UCHWAŁ

W drodze wytoczonego przeciwko spółce powództwa akcjonariusz może doprowadzić do:

A. UCHYLENIA UCHWAŁY

Gdy uchwała WZ:

Ѡ jest SPRZECZNA ze STATUTEM lub DOBRYMI OBYCZAJAMI i

Ѡ GODZI W INTERES SPÓŁKI lub

Ѡ ma na celu POKRZYWDZENIE AKCJONARIUSZA

Powództwo o uchylenie należy wnieść w terminie 1 MIESIĄCA od OTRZYMANIA

WIADOMOŚCI O UCHWALE (ale MAX 6 MIESIĘCY OD POWZIĘCIA).

B. STWIERDZENIA NIEWAŻNOŚCI UCHWAŁY

Gdy uchwała WZ jest SPRZECZNA Z USTAWĄ.

Powództwo o stwierdzenie nieważności należy wnieść w terminie 6 MIESIĘCY od

OTRZYMANIA WIADOMOŚCI O UCHWALE (ale MAX 2 LATA OD POWZIĘCIA).

PRAWOMOCNY WYROK przy A i B ma MOC OBOWIĄZUJĄCĄ w stosunkach:

między spółką a wszystkimi akcjonariuszami;

między spółką a członkami organów spółki.

LEGITYMOWANYMI do wniesienia powództwa są:

A. ZARZĄD i RADA NADZORCZA + poszczególni CZŁONKOWIE tych organów

B. AKCJONARIUSZ, który GŁOSOWAŁ PRZECIWKO UCHWALE, a po jej powzięciu zażądał

ZAPROTOKOŁOWANIA SPRZECIWU (wymóg głosowania nie dot. akcji niemej)

C. AKCJONARIUSZ BEZZASADNIE NIEDOPUSZCZONY do UDZIAŁU w WZ

D. AKCJONARIUSZ NIEOBECNY na WZ, jedynie gdy:

a. WZ WADLIWIE ZWOŁANE

b. uchwała podjęta w SPRAWIE NIEOBJĘTEJ PORZĄDKIEM OBRAD

125

4. Prawo do INFORMACJI

☼ podczas OBRAD WZ na żądanie akcjonariusza ZARZĄD OBOWIĄZANY jest udzielić mu

INFORMACJI dot. SPÓŁKI, jeżeli jest to uzasadnione dla OCENY SPRAWY OBJĘTEJ

PORZĄDKIEM OBRAD

☼ NIE JEST prawem BEZWZGLĘDNYM:

ZARZĄD powinien ODMÓWIĆ informacji, gdyby mogło to wyrządzić SZKODĘ spółce

/ spółce z nią powiązanej (w szczególności przez ujawnienie tajemnic technicznych,

handlowych, organizacyjnych przedsiębiorstwa)

CZŁONEK ZARZĄDU może ODMÓWIĆ informacji, jeżeli mogłoby to narazić go na

poniesienie ODPOWIEDZIALNOŚCI karnej/ cywilnej/ administracyjnej

☼ jeśli przemawiają za tym ważne powody, zarząd może udzielić akcjonariuszowi informacji

również POZA WZ

☼ podlega szczególnej ochronie; akcjonariusz może ZŁOŻYĆ WNIOSEK DO SĄDU

REJESTROWEGO o:

zobowiązanie ZARZĄDU do udzielenia informacji, jeśli odmówiono mu udzielenie tej

informacji NA WZ i zgłosił sprzeciw do protokołu

zobowiązanie SPÓŁKI do ogłoszenia informacji udzielonych innemu akcjonariuszowi

POZA WZ

5. Prawo do ZWOŁANIA NADZWYCZAJNEGO WZ

☼ przysługuje w określonych okolicznościach AKCJONARIUSZOM MNIEJSZOŚCIOWYM

6. Prawo do UMIESZCZANIA określonych spraw w PORZĄDKU OBRAD

☼ przysługuje w określonych okolicznościach AKCJONARIUSZOM MNIEJSZOŚCIOWYM

OBOWIĄZKI AKCJONARIUSZY

obowiązek WNIESIENIA WKŁADU : podstawowy obowiązek, poza nim akcjonariusz właściwie nie ma

żadnych innych. Patrz też pyt. 101

obowiązek POWTARZAJĄCYCH SIĘ ŚWIADCZEŃ NIEPIENIĘŻNYCH

o charakter wyjątkowy

o najczęściej dostawa określonych towarów lub świadczenie pewnych usług

o powinien być dokładnie określony w statucie

o realizowany odpłatnie

o obowiązek powiązany z akcjami imiennymi

126

112. Jaki może być skład i kompetencje zarządu w spółce akcyjnej?

SKŁAD ZARZĄDU

może się składać z JEDNEJ lub KILKU osób

mogą być do niego powołane osoby SPOŚRÓD AKCJONARIUSZY lub SPOZA ich GRONA

CZŁONKIEM zarządu może być wyłącznie OSOBA FIZYCZNA mająca PEŁNĄ ZDOLNOŚĆ

DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH, z wyłączeniem osób SKAZANYCH PRAWOMOCNYM WYROKIEM

za przestępstwa:

o określone w rozdziałach XXXIII-XXXVII kodeksu karnego

Przestępstwa przeciwko ochronie informacji; Przestępstwa przeciwko wiarygodności

dokumentów; Przestępstwa przeciwko mieniu; Przestępstwa przeciwko obrotowi

gospodarczemu; Przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi

o określone w art. 587, 590 i 591 kodeksu spółek handlowych

KADENCJA członka zarządu trwać może MAX. 5 LAT

możliwe reelekcje, każda również max na 5 lat

w celu zachowania ciągłości zarządzania spółką statut może przewidywać CZĘŚCIOWE

ODNAWIANIE ZARZĄDU (co jakiś czas kilku członków ustępuje)

MANDAT wygasa:

najpóźniej z dniem odbycia walnego zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu

jeśli kadencja wspólna, mandat członka powołanego przed upływem kadencji wygasa razem z wygaśnięciem mandatu pozostałych członków

wskutek śmierci wskutek rezygnacji wskutek odwołania

CZŁONEK zarządu jest POWOŁYWANY i ODWOŁYWANY przez RADĘ NADZORCZĄ (chyba,

statut stanowi inaczej)

niezależnie od powyższego, KAŻDY członek zarządu może W KAŻDYM CZASIE zostać

ODWOŁANY / ZAWIESZONY w czynnościach przez WALNE ZGROMADZENIE (umowa

ograniczyć prawo odwołania członka zarządu do ważnych powodów)

Powołanie do składu zarządu skutkuje powstaniem STOSUNKU ORGANIZACYJNEGO między daną osobą a

spółką, związanego z powierzeniem jej funkcji ORGANU SPÓŁKI. Z tego stosunku wynika odpowiedzialność organizacyjnoprawna, której przejawem jest możliwość odwołania z funkcji.

Niezależnie od tego między powyższymi podmiotami może powstać również drugi stosunek, OBLIGACYJNY, którego źródłem jest umowa (o pracę, albo cywilno-prawna, np. kontrakt menadżerski). Ma on charakter wtórny wobec stosunku organizacyjnoprawnego, a jego celem jest PRZEDE WSZYSTKIM ustalenie WYNAGRODZENIA za pełnienie funkcji członka organu. Jeżeli statut nie stanowi inaczej, WYNAGRODZENIE członków zarządu ustala RADA NADZORCZA.

ZARZĄD jest ORGANEM WYKONAWCZYM, a do jego KOMPETENCJI należy PROWADZENIE SPRAW spółki i jej REPREZENTACJA

127

PROWADZENIE SPRAW

k.s.h. statuuje ZASADĘ DOMNIEMANIA KOMPETENCJI ZARZĄDU w zakresie

prowadzenia spraw

ZARZĄD wykonuje swoje kompetencje w zakresie niezastrzeżonym dla WALNEGO

ZGROMADZENIA

WALNE i RADA NADZORCZA NIE MOGĄ wydawać zarządowi WIĄŻĄCYCH POLECEŃ

dotyczących prowadzenia spraw spółki

SPOSÓB prowadzenia spraw przez ZARZĄD

jeśli zarząd JEDNOOSOBOWY – osoba ta SAMODZIELNIE wykonuje uprawnienia

jeśli zarząd WIELOOSOBOWY (a statut nie stanowi inaczej) – WSZYSCY CZŁONKOWIE mają

PRAWO i OBOWIĄZEK WSPÓLNEGO prowadzenia spraw spółki, działają kolegialnie podejmując

uchwały


możliwe, gdy wszyscy członkowie zostali prawidłowo zawiadomieni o posiedzeniu zarządu

mogą się odbywać w dowolnym miejscu

zapadają BEZWZGLĘDNĄ WIĘKSZOŚCIĄ GŁOSÓW

WYJĄTEK : PROKURA (do ustanowienia wymagana JEDNOMYŚLNOŚĆ, odwołać

może KAŻDY samodzielnie)

statut może przewidywać, że w wypadku równej liczby decyduje GŁOS PREZESA

zasady pracy zarządu konkretyzują często regulaminy zarządu

REPREZENTACJA SPÓŁKI

REPREZENTACJA SPÓŁKI jest zasadniczo WYŁĄCZNĄ KOMPETENCJĄ ZARZĄDU

NIE MOŻNA prawa reprezentowania spółki OGRANICZYĆ ze skutkiem prawnym WOBEC OSÓB TRZECICH (wszelkie przewidziane w umowie ograniczenia mają znaczenie jedynie w stosunku

wewnętrznym) Chodzi oczywiście o ograniczenie przedmiotowe, czyli ograniczenie zakresu reprezentacji. Ograniczenia podmiotowe wynikają z wybranego modelu reprezentacji spółki – patrz niżej.

tym bardziej nie można członka zarządu POZBAWIĆ prawa reprezentowania spółki

WYJĄTKI od wyłącznej kompetencji zarządu

a. w UMOWACH między SPÓŁKĄ a CZŁONKIEM ZARZĄDU oraz w SPORACH między nim i

spółką uprawnienie do reprezentowania spółki ma (1) RADA NADZORCZA albo (2)

powołany uchwałą WALNEGO PEŁNOMOCNIK

Umowa zawarta z naruszeniem tego przepisu jest bezwzględnie nieważna.

Nie dotyczy to sytuacji, gdy wszystkie udziały spółki należą do jedynego akcjonariusza oraz

ten akcjonariusz jedynym członkiem zarządu >> wówczas czynności akcjonariusz vs spółka

wymagają każdorazowo formy aktu notarialnego.

128

SPOSÓB REPREZENTACJI

jeśli zarząd JEDNOOSBOWY – osoba ta SAMODZIELNIE wykonuje uprawnienia

jeśli zarząd WIELOOSOBOWY, zasady określa STATUT, a w braku takich postanowień:

☼ w sferze reprezentacji CZYNNEJ (tj. składanie oświadczeń woli) zasadą reprezentacja ŁĄCZNA: do składania oświadczeń woli w imieniu spółki wymagane WSPÓŁDZIAŁANIE (1) dwóch członków zarządu albo (2) członka zarządu z prokurentem.

☼ w sferze reprezentacji BIERNEJ (tj. przyjmowanie oświadczeń woli):

oświadczenia mogą być dokonywane wobec 1 członka zarządu albo prokurenta.

Ѡ nie wyłącza to ustanowienia prokury jednoosobowej lub łącznej i nie ogranicza praw prokurentów wynikających z przepisów o prokurze

☼ czynność prawna dokonana z naruszeniem zasad wykonywania prawa reprezentowania spółki powinna zostać uznana za niebyłą

INNE USTAWOWE OGRANICZENIA WOBEC CZŁONKÓW ZARZĄDU

w przypadku SPRZECZNOŚCI INTERESÓW SPÓŁKI z interesami:

CZŁONKA ZARZĄDU

jego WSPÓŁMAŁŻONKA

KREWNYCH i POWINOWATYCH do II stopnia oraz

osób, z którymi jest POWIĄZANY OSOBIŚCIE,

członek zarządu powinien POWSTRZYMAĆ się od udziału w ROZSTRZYGANIU takich spraw i może

zażądać zaznaczenia tego w protokole

ZAKAZ KONKURENCJI

Członek zarządu NIE MOŻE BEZ ZGODY SPÓŁKI (zakaz ten nie ma więc charakteru absolutnego):

zajmować się INTERESAMI KONKURENCYJNYMI ani też

uczestniczyć w SPÓŁCE KONKURENCYJNEJ jako wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej albo

członek zarządu spółki kapitałowej

uczestniczyć w innej KONKURENCYNEJ OSOBIE PRAWNEJ jako członek organu

zakaz obejmuje również udział w konkurencyjnej spółce kapitałowej w przypadku posiadania przez członka

zarządu co najmniej 10% udziałów / akcji tej spółki albo prawa do powoływania co najmniej 1 członka zarządu

Wymaganej ZGODY udziela ORGAN UPRAWNIONY DO POWOŁANIA ZARZĄDU, chyba że umowa stanowi

inaczej.

113. Jaki może być skład i kompetencje rady nadzorczej w spółce

akcyjnej?

W związku z faktem, że (odmiennie niż w sp. z o.o.) akcjonariusze nie mają prawa indywidualnej

kontroli jedynym organem sprawującym nadzór jest RN, a jej powołanie jest OBLIGATORYJNE.

SKŁAD : MINIMUM 3 CZŁONKÓW (w spółkach publicznych MINIMUM 5)

KADENCJA : MAX 5 LAT (uregulowania dot. kadencji i mandatu jak przy zarządzie)

129

CZŁONKIEM RN może być wyłącznie OSOBA FIZYCZNA mająca PEŁNĄ ZDOLNOŚĆ DO

CZYNNOŚCI PRAWNYCH, z wyłączeniem osób SKAZANYCH PRAWOMOCNYM WYROKIEM za

przestępstwa:

Ѡ określone w rozdziałach XXXIII-XXXVII kodeksu karnego Przestępstwa przeciwko ochronie informacji; Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów; Przestępstwa przeciwko mieniu; Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu; Przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi

Ѡ określone w art. 587, 590 i 591 kodeksu spółek handlowych

CZŁONKAMI RN NIE MOGĄ BYĆ: Ѡ członkowie zarządu (również spółki / spółdzielni zależnej) Ѡ prokurent Ѡ likwidator (również spółki / spółdzielni zależnej) Ѡ kierownik oddziału / zakładu Ѡ główny księgowy zatrudniony w spółce Ѡ radca prawny zatrudniony w spółce Ѡ adwokat zatrudniony w spółce Ѡ inne osoby podlegające bezpośrednio członkowi zarządu / likwidatorowi

powoływani i odwoływani przez WALNE ZGROMADZENIE (chyba że statut stanowi inaczej)

wybór RN może być dokonany w drodze głosowania ODDZIELNYMI GRUPAMI

na wniosek AKCJONARIUSZY MNIEJSZOŚCIOWYCH reprezentujących MIN 1/5 KZ dopuszczalny nawet statut przewiduje inny sposób wyboru cel: ochrona mniejszościowych, bo zwiększa ich wpływ na obsadę stanowisk PRZEBIEG:

1 GRUPA wybiera przez głosowanie 1 CZŁONKA

członkowie 1 grupy nie biorą udziału w wyborze pozostałych członków rady stanowiska nieobsadzone w głosowaniu grupami obsadza się w głosowaniu ogólnym, w

którym biorą udział wszystkie akcje, z których nie oddano głosu w głosowaniu oddzielnym

1 AKCJA = 1 GŁOS (bez przywilejów i bez ograniczeń, z wyjątkiem akcji niemych, zawsze

pozbawionych prawa głosu)

Pojawiają się tu różne kwasy interpretacyjne : zgodnie z literalną wykładnią nie można stworzyć grupy, która wybrałaby więcej niż jednego członka rady; w praktyce zdarza się jednak, że statut dopuszcza taką sytuację i np. przy 5 stanowiskach w radzie pozwala stworzyć grupę reprezentującą 40% KZ i obsadzającą 2 stanowiska. Niby niezgodne z k.s.h., ale doktryna czasem dopuszcza. Rozwiązaniem nowela k.s.h. z 2008r., która stanowi, że z każdej akcji można głosować odmiennie. Ergo akcjonariusz częścią swoich akcji głosuje w 1 grupie, a częścią w 2giej i może w ten sposób mieć wpływ na obsadzenie większej ilości stanowisk.

KOMPETENCJE RADY NADZORCZEJ

Ѡ Podstawową funkcją rady nadzorczej jest SPRAWOWANIE STAŁEGO NADZORU NAD DZIAŁALNOŚCIĄ SPÓŁKI we wszystkich jej dziedzinach, w szczególności należy do niej:


b. ocena WNIOSKÓW ZARZĄDU dotyczących PODZIAŁU ZYSKU albo POKRYCIA STRATY

c. składanie WALNEMU corocznego pisemnego SPRAWOZDANIA z wyników tej oceny

ten zakaz kumulacji funkcji

nadzorczych i administracyjnych jest

BEZWZGLĘDNIE OBOWIĄZUJĄCY i

nie można go uchylić umową stron

LICZBA AKCJI POTRZEBNYCH DO UTWORZENIA 1 GRUPY

130

Ѡ W tym celu RN jest uprawniona do:

badania wszystkich dokumentów spółki

żądania od zarządu i pracowników sprawozdań i wyjaśnień dokonywania rewizji stanu majątku spółki

Ѡ RN może również zawieszać, z ważnych powodów, poszczególnych lub wszystkich członków zarządu w ich

czynnościach delegować swoich członków, max na 3 M-CE, do czasowego wykonywania czynności

członków zarządu, którzy zostali odwołani, zrezygnowali albo nie mogą sprawować swoich czynności z inszych powodów

zwoływać zwyczajne i nadzwyczajne walne (patrz pyt. 114)

reprezentować spółkę w sporach i umowach między członkiem zarządu a spółką

☼ umowa spółki może rozszerzyć uprawnienia RN, w szczególności uzależnić dokonywanie pewnych kategorii czynności prawnych przez zarząd od zgody RN

☼ Rada nadzorcza NIE MA PRAWA wydawać ZARZĄDOWI WIĄŻĄCYCH POLECEŃ dotyczących prowadzenia spraw spółki. [art. 219 § 2 k.s.h. Przepis bezwzględnie obowiązujący]

SPOSÓB SPRAWOWANIA OBOWIĄZKÓW

działają kolegialnie, podejmując UCHWAŁY mogą delegować swych członków do samodzielnego pełnienia określonych czynności

nadzorczych jeśli wybrani oddzielnymi grupami, każda grupa ma prawo delegować swojego członka do

stałego indywidualnego wykonywania czynności nadzorczych

zwołuje się ją w miarę potrzeb, ale nie rzadziej niż 3 razy w roku obrotowym zarząd albo członek RN

podejmowanie uchwał NA POSIEDZENIU o ważne, jeśli obecna min. połowa członków (umowa może zastrzegać surowsze kworum), a

wszyscy członkowie zostali zaproszeni o można głosować osobiście, albo przekazując swój głos na piśmie za pośrednictwem innego

członka (za pośrednictwem nie można głosować w sprawach wprowadzonych do porządku obrad dopiero na posiedzeniu oraz wyborów przewodniczącego i wiceprzewodniczącego RN, powołania członka zarządu oraz odwołania / zawieszania w obowiązkach wymienionych osób)

o z przebiegu posiedzenia sporządza się protokół

podejmowanie uchwał POZA POSIEDZENIEM o w formie głosowania pisemnego (tzw. kurenda) o w formie głosowania przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość

o dopuszczalne jedynie gdy statut tak stanowi o uchwała ważna gdy wszyscy członkowie powiadomieni o treści projektu uchwały

uchwały zapadają BEZWZGLĘDNĄ WIĘKSZOŚCIĄ głosów, chyba że statut stanowi inaczej

131

114. Jakie są kompetencje walnego zgromadzenia w spółce

akcyjnej?

WALNE ZGROMADZENIE AKCJONARIUSZY powstaje z mocy prawa. Jest sferą właścicielską, skupiającą osoby, które wniosły kapitał zakładowy. Nie istnieje obowiązek ujawniania jego składu w KRS.

Może być (A) ZWYCZAJNE (powinno się odbyć w ciągu 6 MIESIĘCY po zakończeniu roku obrotowego) oraz (B) NADZWYCZAJNE.

KOMPETENCJE WALNEGO

Rozproszone są w całej regulacji k.s.h., dodatkowo mogą wynikać z postanowień statutu. Przykładowy katalog:

1. podejmowanie decyzji o ZMIANIE STATUTU 2. powoływanie i odwoływanie członków RN 3. odwoływanie i zawieszanie członków zarządu 4. decyzja w przedmiocie ABSOLUTORIUM dla członków organów spółki 5. rozpatrywanie i zatwierdzanie SPRAWOZDANIA ZARZĄDU Z DZIAŁALNOŚCI SPÓŁKI 6. rozpatrywanie i zatwierdzanie SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO ZA ROK OBROTOWY 7. podejmowanie decyzji o PRZEZNACZENIU ZYSKU 8. podejmowanie decyzji o POKRYCIU STRATY

co do zasady uchwały zapadają BEWZGLĘDNĄ WIĘKSZOŚCIĄ głosów

KWALIFIKOWANEJ WIĘKSZOŚCI GŁOSÓW wymagają m.in. uchwały w sprawach:

a. emisji obligacji zamiennych b. emisji obligacji z prawem pierwszeństwa objęcia akcji c. ZMIANA STATUTU d. UMORZENIE AKCJI (chyba, że na walnym reprezentowana 1/2 KZ – wówczas wystarczy zwykła

większość) e. OBNIZENIE kapitału zakładowego f. zbycia przedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części g. ROZWIĄZANIA SPÓŁKI (chyba, że strata bilansowa jak w art. 397 – wówczas wystarczy bezwzględna

większość)

3/4

h. finansowania przez spółkę nabycia lub objęcia emitowanych przez nią akcji

(chyba, że na walnym reprezentowana 1/2 KZ – wówczas ino bezwzględna większość)

i. ISTOTNA ZMIANA przedmiotu działalności spółki

2/3

j. zmiany statutu, zwiększająca świadczenia akcjonariuszy lub uszczuplająca prawa przyznane osobiście poszczególnym akcjonariuszom

zgoda WSZYSTKICH

AKCJONARIUSZY, których dotyczy

132

akcjonariusze mogą uczestniczyć w WZ i wykonywać prawo głosu (A) OSOBIŚCIE lub (B) przez PEŁNOMOCNIKÓW

1 AKCJA = 1 GŁOS (chyba, że uprzywilejowane albo nieme)

statut może OGRANICZYĆ prawo głosu akcjonariuszy dysponujących > 1/10 OGÓŁU GŁOSÓW w spółce

akcjonariusz może głosować ! NIEJEDNOLICIE ! (odmiennie z każdej akcji)

co do zasady w sprawach nieobjętych porządkiem obrad NIE MOŻNA PODJĄĆ UCHWAŁY wyjątkiem sytuacja, gdy CAŁY KAPITAŁ REPREZENTOWANY, a nikt z obecnych NIE ZGŁOSIŁ SPRZECIWU co

do podjęcia uchwały

na tej samej zasadzie można odbyć walne mimo braku formalnego zwołania (cały kapitał + brak sprzeciwu co do odbycia)

PRAWO ZWOŁYWANIA

co do zasady ZARZĄD (prawo i obowiązek zwoływania zwyczajnego i nadzwyczajnego)

RADA NADZORCZA (a.) ZWYCZAJNE, gdy zarząd nie zwoła w terminie (określonym w k.s.h. lub statucie) (b.) NADZWYCZAJNE, gdy uzna to za wskazane

AKCJONARIUSZE WIĘKSZOŚCIOWI, reprezentujący MIN. 1/2 KZ albo MIN. 1/2 GŁOSÓW W SPÓŁCE A. ZWYCZAJNE, gdy zarząd nie zwoła w terminie (określonym w k.s.h. lub statucie) B. NADZWYCZAJNE, gdy uzna to za wskazane

AKCJONARIUSZE MNIEJSZOŚCIOWI, reprezentujący MIN 5% KZ

☼ dot. wyłącznie walnego NADZWYCZAJNEGO

☼ statut może przyznawać to uprawnienie także mniejszej liczbie niż 5%

☼ prawo to realizowane jest POŚREDNIO: o akcjonariusz zgłasza zarządowi (na piśmie lub drogą elektroniczną) ŻĄDANIE zwołania

walnego / umieszczenia określonych spraw w porządku obrad o jeśli w terminie 2 tygodni od przedstawienia żądania zarząd nie zwoła, sąd rejestrowy

UPOWAŻNIA AKCJONARIUSZY DO ZWOŁANIA NWZ

INNE PODMIOTY, jeśli zostały upoważnione przez statut

PROCEDURA ZWOŁYWANIA

przez OGŁOSZENIE co najmniej 3 tygodnie przed terminem walnego (w treści: data, godzina, miejsce, szczegółowy porządek obrad)

jeśli wszystkie akcje IMIENNE, wówczas można zwołać za pomocą LISTÓW POLECONYCH / PRZESYŁEK KURIERSKICH / POCZTĄ ELEKTRONICZĄ (e-mailem, jeśli akcjonariusz wyraził uprzednio pisemną zgodę i wskazał adres) co najmniej 2 tygodnie przed terminem walnego

szczególne zasady w stosunku do spółek publicznych

PRAWO UDZIAŁU

akcjonariusze uprawnieni z akcji IMIENNYCH – jeśli zostali wpisani do KSIĘGI AKCYJNEJ co najmniej na 1 TYDZIEŃ przed odbyciem walnego

akcjonariusze uprawnieni z akcji NA OKAZICIELA – jeśli DOKUMENTY AKCJI (ew. zaświadczenie wydane na dowód złożenia akcji u notariusza lub w banku) zostały ZŁOŻONE W SPÓŁCE co najmniej na 1 TYDZIEŃ przed odbyciem walnego oraz nie zostaną odebrane przed jego ukończeniem

LISTA AKCJONARIUSZY UPRAWNIONYCH do uczestnictwa w walnym powinna zostać podpisana przez zarząd i być wyłożona w lokalu zarządu przez 3 dni przed walnym

statut może dopuszczać udział w walnym przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej

133

TRYBY PODWYŻSZENIA KZ

1.

ZWYKŁE

2.

ZE ŚRODKÓW SPÓŁKI

3.

W GRANICACH KAPITAŁU

DOCELOWEGO

4.

WARUNKOWE

WZRUSZALNOŚĆ UCHWAŁ

Zaskarżenie uchwały WZ może przyjąć 2 POSTACI

UCHYLENIE STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI

PRZESŁANKI

UCHWAŁA 1) SPRZECZNA ze STATUTEM albo

DOBRYMI OBYCZAJAMI oraz

2) GODZI W INTERESY SPÓŁKI albo MA NA CELU POKRZYWDZENIE

AKCJONARIUSZA

UCHWAŁA SPRZECZNA Z USTAWĄ

TERMIN do wytoczenia powództwa

1 MIESIĄC od otrzymania wiadomości o uchwale

ale

MAX 6 MIESIĘCY od jej powzięcia

6 MIESIĘCY od otrzymania wiadomości o uchwale

ale

MAX 2 LATA od jej powzięcia

LEGITYMACJA do wytoczenia

powództwa

1. ZARZĄD

2. RADA NADZORCZA oraz KAŻDY CZŁONEK organów 1 i 2,

3. AKCJONARIUSZ: a. który głosował przeciw i żądał zaprotokołowania sprzeciwu (wymóg

głosowania nie dotyczy akcji niemej) b. bezzasadnie niedopuszczony do udziału w WZ

c. który był nieobecny na WZ, gdy wadliwie zwołano WZ albo podjęto uchwałę nieobjętą porządkiem obrad

Ѡ PRAWOMOCNY WYROK uchylający uchwałę / stwierdzający jej nieważność MA MOC

OBOWIĄZUJĄCĄ w stosunkach SPÓŁKA – AKCJONARIUSZE i SPÓŁKA – ORGANY SPÓŁKI.

PODWYŻSZENIE KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO – UWAGI OGÓLNE

Co do zasady podwyższenie kapitału zakładowego stanowi ZMIANĘ STATUTU spółki. Skoro zmiana statutu, to konieczna UCHWAŁA WALNEGO (z wyjątkiem sytuacji, gdy dokonuje go zarząd – patrz niżej). Uchwała ta podejmowana jest kwalifikowaną większością głosów, a zawierać powinna:

a. sumę, o jaką KZ ma być podwyższony b. oznaczenie, czy akcje nowej emisji mają być imienne czy na okaziciela c. cenę emisyjną akcji albo upoważnienie zarządu do jej oznaczenia d. datę, od której nowe akcje mają uczestniczyć w dywidendzie e. terminy otwarcia i zamknięcia subskrypcji f. przedmiot aportów i ich wycenę

patrz niżej patrz niżej patrz pyt. 115 patrz pyt. 116

134

Wymaga ZMIANY STATUTU w zakresie (a) kwoty kapitału i (b) wartości nominalnej i ilości akcji

>> UCHWAŁA WALNEGO ZGROMADZENIA WIĘKSZOŚCIĄ 3/4 GŁOSÓW

Może nastąpić na 2 SPOSOBY:

A. ZWIĘKSZENIE WARTOŚCI NOMINALNEJ dotychczasowych akcji

Liczba akcjonariatu nie ulega zmianie.

B. EMISJA NOWYCH AKCJI

Spółka tworzy nowe akcje kolejnych serii, które wymagają OBJĘCIA. Objęcie następuje w

drodze SUBSKRYPCJI:

w ramach 1 PODWYŻSZENIA możliwe łączne zastosowanie POSZCZEGOLNYCH typów

subskrypcji

procedurę kończy WPIS DO REJESTRU mający charakter KONSYTUTYWN

przy tym podwyższeniu spółka nie pozyskuje środków z zewnątrz, w drodze subskrypcji, ale z:

(a.) KAPITAŁÓW REZERWOWYCH utworzonych z zysku (jeśli może być przeznaczony na ten cel)

(b.) KAPITAŁU ZAPASOWEGO (tzw. KAPITALIZACJA REZERW)

☼ KAPITAŁ ZAPASOWY : tworzony obligatoryjne na POKRYCIE STRATY, przelewa się do niego: co najmniej 8% ZYSKU za dany rok obrotowy, dopóki kapitał zapasowy nie osiągnie co najmniej

1/3 KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO NADWYŻKI (osiągnięte przy emisji akcji powyżej ich wartości nominalnej, a pozostałe – po

pokryciu kosztów emisji akcji)

DOPŁATY uiszczane przez akcjonariuszy za przyznanie ich akcjom szczególnych uprawnień, o ile dopłaty te nie będą użyte na wyrównanie nadzwyczajnych odpisów lub strat

AD 1. ZWYKŁE PODWYŻSZENIE KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO

I. PRYWATNEJ II. ZAKMNIĘTEJ III. OTWARTEJ

spółka składa ofertę

wyłącznie

OZNACZONEMU

ADRESATOWI

przyjęcie oferty następuje

NA PIŚMIE pod rygorem

nieważności

połączona z wyłączeniem /

ograniczeniem PRAWA

POBORU

spółka składa ofertę

wyłącznie AKCJONARIUSZOM

mającym PRAWO POBORU

złożenie oferty następuje w

drodze ogłoszenia

jeśli w I TERMINIE NIE

DOJDZIE do wykonania

PRAWA POBORU

zarząd ogłasza II TERMIN dla

WSZYSTKICH

DOTYCHCZASOWYCH

AKCJONARIUSZY

spółka składa ofertę w

drodze OGŁOSZENIA

skierowanego do OSÓB,

którym NIE SŁUŻY

PRAWO POBORU

przeprowadzenie możliwe

również wtedy, gdy

prywatna lub zamknięta

nie doszły do skutku

AD 2. PODWYŻSZENIE KAPITAŁU ZE ŚRODKÓW SPÓŁKI (tzw. KAPITALIZACJA REZERW)

135

☼ KAPITAŁY REZERWOWE: może je przewidywać statut; tworzone są na pokrycie SZCZEGÓLNYCH STRAT LUB WYDATKÓW

☼ przeznaczeniu tych kapitałów decyduje WZ, ale części kapitału ZAPASOWEGO w wysokości jednej trzeciej kapitału zakładowego można użyć jedynie na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym

może nastąpić na 2 SPOSOBY:

A. ZWIĘKSZENIE WARTOŚCI NOMINALNEJ dotychczasowych akcji (Dokumenty akcji powinny zostać zaktualizowane / wymienione, a zarząd powinien wezwać

akcjonariuszy do ich złożenia w terminie max 1 M-CA od dnia zarejestrowania podwyższenia KZ.)

B. WYDANIE AKCJI GRATISOWYCH

! NIE WYMAGAJĄ OBJĘCIA!

przysługują PROPORCJONALNIE do UDZIAŁU W KZ

115. Jakie są zasady podwyższenia kapitału zakładowego w spółce

akcyjnej w granicach kapitału docelowego?

uproszczenie i przyspieszenie procedury zmiany statutu

KAPITAŁ DOCELOWY : górna granica WARTOŚCI AKCJI, które mogą być WYEMITOWANE przy zastosowaniu tego trybu

wysokość kapitału docelowego NIE MOŻE PRZEKRACZAĆ 3/4 KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO

dokonuje go ZARZĄD (uchwała zarządu w formie AKTU NOTARIALNEGO zastępuje tu uchwałę

walnego) na podstawie UPOWAŻNIENIA STATUTOWEGO

upoważnienie JEDNORAZOWE na MAX 3 LATA

można przyznać ponownie na kolejne 3letnie okresy, zawsze w drodze zmiany statutu

upoważnienie może być (1) zawarte w statucie W CHWILI JEGO TWORZENIA albo (2) wprowadzone w efekcie PÓŹNIEJSZEJ ZMIANY statutu (uchwała WZ większością 3/4 głosów przy quorum 1/2 )

w ramach tego upoważnienia można dokonać JEDNEGO lub KILKU podwyższeń

może nastąpić na 2 SPOSOBY:

A. PODWYŻSZENIE WARTOŚCI NOMINALNEJ dotychczasowych akcji

B. EMISJA NOWYCH AKCJI

! NIE MA MOŻLIWOŚCI PRZEPROWADZENIA TEGO PODWYŻSZENIA ZE ŚRODKÓW SPÓŁKI !

ponadto w trym trybie podwyższenia:

☼ wydawanie akcji za APORTY dopuszczalne wyłącznie jeśli upoważnienie tak przewiduje

☼ NIE MA możliwości wydania AKCJI UPRZYWILEJOWANYCH

☼ NIE MA możliwości przyznania akcjonariuszom UPRAWNIEŃ OSOBISTYCH

AD 3. PODWYŻSZENIE W GRANICACH KAPITAŁU DOCELOWEGO

136

☼ możliwość WYŁĄCZENIA PRAWA POBORU

☼ możliwa emisja WARRANTÓW SUBSKRYPCYJNYCH

(WARRANTY SUBSKRYPCYJNE : PAPIERY WARTOŚCIOWE IMIENNE lub NA OKAZICIELA uprawniające ich posiadacza do ZAPISU lub OBJĘCIA AKCJI Z WYŁĄCZENIEM PRAWA POBORU.)

musi być przewidziana w upoważnieniu

TERMIN WYKONANIA prawa ucieleśnionego w warrancie nie może upłynąć później niż okres upoważnienia

k.s.h. przewiduje formalne wymogi co do treści UCHWAŁY WZ dot. EMISJI: o osoby uprawnione do objęcia warrantów o cena emisyjna, ew. sposób jej ustalenia, jeśli emitowane są odpłatnie o LICZBA AKCJI PRZYSZŁYCH EMISJI przypadających na 1 WARRANT o termin wykonania prawa z warrantu

116. Jakie są zasady warunkowego podwyższenia kapitału

zakładowego?

WZ przy uchwalaniu podwyższenia może ZASTRZEC, że OSOBY, którym przyznano PRAWO DO

OBJĘCIA wykonają je na WARUNKACH OKREŚLONYCH W UCHWALE.

CELEM przyznanie praw do objęcia akcji OKREŚLONYM PODMIOTOM:

1. uprawnionym z OBLIGACJI ZAMIENNYCH

2. uprawnionym z OBLIGACJI Z PRAWEM PIERWSZEŃSTWA

3. uprawnionym z WARRANTÓW SUBSKRYPCYJNYCH

4. PRACOWNIKOM SPÓŁKI

CZŁONKOM ZARZĄDU

CZŁONKOM RN

PRZEBIEG PODWYŻSZENIA (odmienny niż pozostałych)

1. UCHWAŁA WALNEGO w przedmiocie podwyższenia (określa w tym momencie jedynie MAKSYMALNY PRÓG PODWYŻSZENIA)

2. ZGŁOSZENIE przez ZARZĄD do REJESTRU

3. OGŁOSZENIE przez ZARZĄD o podwyższeniu W TERMINIE 6 TYGODNI od WPISU

4. OBJĘCIE AKCJI przez OSOBY UPRAWNIONE OKREŚLONE W UCHWALE w drodze PISEMNEGO OŚWIADCZENIA na formularzu udostępnionym przez spółkę

5. WYDANIE DOKUMENTÓW = NABYCIE PRAW = PODWYŻSZENIE KZ o sumę równą wartości nominalnej objętych akcji

6. w terminie 30 DNI po upływie KAŻDEGO ROKU KALENDARZOWEGO ZARZĄD zgłasza do SĄDU WYKAZ OBJĘTYCH AKCJI celem UAKTUALNIENIA WPISU KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO (do

zgłoszenia dołączają wykaz osób, które wykonały prawo objęcia)

WPIS (w odróżnieniu od pozostałych trybów) ma charakter DEKLARATYWNY.

AD 4. WARUNKOWE PODWYŻSZENIE KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO

którym przyznaje się akcje w zamian za WKŁADY NIEPIENIĘŻNE w postaci WIERZYTELNOŚCI, jakie przysługują im z tytułu

NABYTYCH UPRAWNIEŃ do udziału w ZYSKU SPÓŁKI

137

117. Jakie są zasady obniżenia kapitału zakładowego w spółce

akcyjnej?

obniżenie KZ może nastąpić na 4 SPOSOBY:

1. poprzez ZMNIEJSZENIE WARTOŚCI NOMINALNEJ AKCJI

2. poprzez POŁĄCZENIE AKCJI

3. poprzez UMORZENIE CZĘŚCI AKCJI

4. przy PODZIALE SPÓŁKI przez WYDZIELENIE

do dokonania obniżenia konieczna ZMIANA STATUTU >> UCHWAŁA WZ:

podejmowana WIĘKSZOŚCIĄ 3/4 GŁOSÓW

sama uchwała oraz ogłoszenie o zwołaniu walnego powinny określać:

cel obniżenia

kwotę, o jaką ma być obniżony

sposób obniżenia

DOLNĄ GRANICĄ obniżenia jest USTAWOWE MINIMUM KZ i AKCJI

UCHWAŁĘ WZ ZASTĘPUJE UCHWAŁA ZARZĄDU zaprotokołowana przez notariusza, gdy:

A. AUTOMATYCZNE UMORZENIE AKCJI

B. UMORZENIE AKCJI WŁASNYCH NABYTYCH PRZEZ SPÓŁKĘ

tzw. POSTĘPOWANIE KONWOKACYJNE

(jest obligatoryjne, bo obniżenie KZ może zagrażać interesom wierzycieli)

I. niezwłoczne OGŁOSZENIE w MSiG uchwalenia obniżenia

II. WEZWANIE WIERZYCIELI do zgłoszenia roszczeń w terminie 3 MIESIĘCY

III. w tym terminie spółka:

ZASPOKAJA ROSZCZENIA WYMAGALNE

ZABEZPIECZA ROSZCZENIA NIEWYMAGALNE (depozyt sądowy) powstałe przed

ogłoszeniem obniżenia, jeżeli zażąda tego wierzyciel oraz uprawdopodobni on, że obniżenie KZ zagraża zaspokojeniu tych roszczeń i nie zostały one zabezpieczone

POSTĘPOWANIA KONWOKACYJNEGO NIE STOSUJE SIĘ:

gdy pomimo obniżenia nie zwraca się akcjonariuszom dokonanych przez nich wkładów ani wypłat za umorzone akcje ani też nie zostają zwolnieni z wniesienia wkładów na KZ a równocześnie z obniżeniem następuje podwyższenie KZ co najmniej do pierwotnej wysokości w drodze emisji, której akcje są w całości opłacone

obniżenie ma na celu wyrównanie poniesionych strat lub przeniesienie określonych kwot do kapitału rezerwowego

obniżenie następuje w wyniku automatycznego umorzenia akcji własnych przez zarząd

OBNIŻENIE ZGŁASZA SIĘ DO REJESTRU (TERMIN: 6 M-CY), a wpis ma charakter

KONSTYTUTYWNY.

138

118. Jakie mogą być przyczyny rozwiązania spółki akcyjnej i jakie są

zasady jej likwidacji?

ROZWIĄZANIE = ZAKOŃCZENIE DZIAŁALNOŚCI spółki

PRZYCZYNY ROZWIĄZANIA [art. 459 k.s.h.]:

1. przyczyny przewidziane w STATUCIE

2. UCHWAŁA WALNEGO (a) o ROZWIĄZANIU SPÓŁKI albo (B) o PRZENIESIENIU SIEDZIBY ZA

GRANICĘ

3. OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI spółki

4. inne przyczyny przewidziane prawem

ZAISTNIENIE PRZYCZYNY ROZWIĄZANIA = OTWARCIE LIKWIDACJI (obligatoryjna)

prowadzi się pod FIRMĄ SPÓŁKI z dodatkowym oznaczeniem „W LIKWIDACJI”

LIKWIDATORAMI są członkowie ZARZĄDU (chyba że statut / uchwała walnego stanowią inaczej)

każdy likwidator ma prawo i obowiązek dokonania ZGŁOSZENIA DO SĄDU REJESTROWEGO

☼ fakt otwarcia likwidacji

☼ nazwiska i imiona likwidatorów

☼ sposób reprezentacji (nawet, jeśli nie nastąpiły zmiany w dotychczasowym)

☼ wszelkie zmiany powyższych

likwidatorzy sporządzają BILANS OTWARCIA likwidacji

przedstawiają go do zatwierdzenia WALNEMU

po upływie każdego roku obrotowego składają walnemu sprawozdanie z działalności i

finansowe

likwidatorzy OGŁASZAJĄ DWUKROTNIE o OTWARCIU likwidacji

WZYWAJĄ WIERZYCIELI do ZGŁOSZENIA WIERZYTELNOŚCI w terminie 6 M-CY (od II

ogłoszenia)

likwidatorzy przeprowadzają CZYNNOŚCI LIKWIDACYJNE:

A. ZAKOŃCZYĆ BIEŻĄCE INTERESY spółki

B. ŚCIĄGNĄĆ WIERZYTELNOŚCI

C. WYPEŁNIĆ ZOBOWIĄZANIA

D. UPŁYNNIĆ MAJĄTEK SPÓŁKI

NOWE INTERESY mogą być podejmowane jedynie gdy jest to potrzebne dla

UKOŃCZENIA SPRAW W TOKU

po ZATWIERDZENIU przez walne SPRAWOZDANIA LIKWIDACYJNEGO i ZAKOŃCZENIU

LIKWIDACJI likwidatorzy:

OGŁASZAJĄ w SIEDZIBIE spółki SPRAWOZDANIE

SKŁADAJĄ sprawozdanie do SĄDU REJESTROWEGO

ze sprawozdaniem składają WNIOSEK O WYKREŚLENIE SPÓŁKI Z REJESTRU

WYKREŚLENIE Z REJESTRU = ROZWIĄZANIE SPÓŁKI (spółka traci swój byt prawny)

139

CZĘŚĆ XIII

TRANSFORMACJE SPÓŁEK

pytania 119-123

140

119. Na czym polega łączenie się spółek i jakie mogą być rodzaje

połączeń?

[Regulacja: art.. 491 – 527 ksh]

ŁĄCZENIE jest PRZEKSZTAŁCENIEM PODMIOTOWYM, którego wynikiem jest ROZWIĄZANIE

CO NAJMNIEJ JEDNEJ ZE SPÓŁEK, czemu towarzyszy PRZEJŚCIE MAJĄTKU TEJ SPÓŁKI na

SPÓŁKĘ PRZEJMUJĄCĄ albo NOWO ZAWIĄZANĄ.

ŁĄCZENIE > PRZENIESIENIE CAŁEGO MAJĄTKU z jednej spółki na rzecz innej spółki

DOCHODZI do WYKREŚLENIA Z REJESTRU łączących się spółek, ale NIE DOCHODZI do ich

LIKWIDACJI!

DNIEM POŁĄCZENIA jest dzień WPISANIA DO REJESTRU spółki PRZEJMUJĄCEJ lub NOWO

ZAWIĄZANEJ

Z DNIEM POŁĄCZENIA wspólnicy SPÓŁKI PRZEJMOWANEJ / SPÓŁEK ŁĄCZĄCYCH SIĘ PRZEZ

ZAWIĄZANIE stają się wspólnikami SPÓŁKI PRZEJMUJĄCEJ / NOWO ZAWIĄZANEJ

ZDOLNOŚĆ ŁĄCZENIOWA

SPÓŁKI KAPITAŁOWE ze SPÓŁKAMI KAPITAŁOWYMI

SPÓŁKI KAPITAŁOWE ze SPÓŁKAMI OSOBOWYMI [spółka OSOBOWA NIE MOŻE być spółką

PRZEJMUJĄCĄ ani NOWO ZAWIĄZANĄ >> ergo może powstać tylko spółka KAPITAŁOWA]

SPÓŁKI OSOBOWE ze SPÓŁKAMI OSOBOWYMI [możliwe tylko utworzenie NOWEJ SPÓŁKI

KAPITAŁOWEJ]

SPÓŁKI KAPITAŁOWE oraz SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA mogą łączyć się ze SPÓŁKĄ

ZAGRANICZĄ [KOMANDYTOWO-AKCYJNA NIE MOŻE być spółką PRZEJMUJĄCĄ ani NOWO

ZAWIĄZANĄ]

(dyrektywa WE w sprawie transgranicznego łączenia się spółek kapitałowych)

NIE MOGĄ SIĘ ŁĄCZYĆ:

Ѡ SPÓŁKI CYWILNE (ani między sobą, ani z handlowymi)

Ѡ SPÓŁKI W LIKWIDACJI, które ROZPOCZĘŁY już PODZIAŁ MAJĄTKU

Ѡ SPÓŁKI W UPADŁOŚCI

141

1. INKORPORACJA (łączenie przez PRZEJĘCIE)

2. FUZJA (łączenie przez ZAWIĄZANIE NOWEJ SPÓŁKI)

RODZAJE POŁĄCZEŃ

Wskazane w ksh RODZAJE POŁĄCZEŃ tworzą KATALOG ZAMKNIĘTY.

przeważnie wybierane, gdy łączą się spółki o różnym potencjalne ekonomicznym i silniejsza

przejmuje słabszą

MAJĄTEK SPÓŁKI PRZEJMOWANEJ PRZECHODZI NA SPÓŁKĘ PRZEJMUJĄCĄ w zamian za

udziały / akcje spółki przejmowanej, które są wydawane przez spółkę przejmującą wspólnikom

spółki przejmowanej

w wyniku przejęcia SPÓŁKA PRZEJMUJĄCA NIE TRACI PODMIOTOWOŚCI PRAWNEJ i zwykle

PODWYŻSZA swój KAPITAŁ ZAKŁADOWY

[możliwe jednak przejęcie bez podwyższenia, gdy spółka przejmująca posiada akcje/udziały

spółki przejmowanej]

przeważnie wybierane, gdy pozycja ekonomiczna spółek jest zbliżona

MAJĄTEK WSZYSTKICH ŁĄCZĄCYCH SIĘ SPÓŁEK PRZECHODZI NA SPÓŁKĘ NOWO

ZAWIĄZANĄ w zamian za udziały / akcje tej spółki, które przypadają wspólnikom wszystkich

łączących się spółek

w wyniku fuzji WSZYSTKIE ŁĄCZĄCE SIĘ SPÓŁKI TRACĄ PODMIOTOWOŚĆ PRAWNĄ

nie dochodzi do podwyższenia KZ, ale TWORZONY JEST NOWY KAPITAŁ ZAKŁADOWY

w obu przypadkach może pojawić się RÓŻNICA między WARTOŚCIĄ UDZIAŁÓW / AKCJI w

„starych” i „nowych” spółkach

konieczna może okazać się DOPŁATA W GOTÓWCE, albo ze strony wspólników, albo spółki

wartość dopłat NIE MOŻE PRZEKROCZYĆ 10% WARTOŚCI BILANSOWEJ (przy przejęciu) lub

10% WARTOŚCI NOMINALNEJ (przy fuzji) PRZYZNAWANYCH UDZIAŁÓW / AKCJI

PRZEBIEG ŁĄCZENIA

1. CZYNNOŚCI PRZYGOTOWAWCZE

uzgodnienie PLANU POŁĄCZENIA i załączników (na piśmie między łączącymi się spółkami)

ZGŁOSZENIE planu do sądu

OGŁOSZENIE planu

poddanie BADANIU przez BIEGŁEGO

ZAWIADOMIENIE WSPÓLNIKÓW o zamiarze połączenia;

przeglądanie dokumentów związanych z łączeniem przez wspólników)

2. UCHWAŁY O ŁĄCZENIU (musi podjąć każda z łączących się spółek, większość 3/4 przy quorum 1/2)

3. REJESTRACJA

4. OGŁOSZENIE

142

120. Jakie są skutki połączenia spółek?

(A) SUKCESJA UNIWERSALNA PRAW I OBOWIĄZKÓW spółki przejmowanej / spółek

łączących się

na spółkę przejmującą / nowo zawiązana PRZECHODZĄ WSZYSTKIE prawa i obowiązki,

zarówno o charakterze PRYWATNOPRAWNYM jak i PUBLICZNOPRAWNYM

przejście NIE WYMAGA ZGODY WIERZYCIELI

ZEZWOLENIA, KONCESJE i ULGI >> przechodzą, chyba że:

o ustawa lub decyzja o udzieleniu powyższych stanowią inaczej

o zezwolenie/koncesja zostały udzielone spółce będącej instytucją finansową i organ,

który je wydał, złożył sprzeciw w ciągu 1 m-ca od ogłoszenia planu połączenia

(B) SUKCESJA CZŁONKOSTWA

z dniem połączenia WSPÓLNICY spółki przejmowanej / spółek łączących się STAJĄ SIĘ

WSPÓLNIKAMI SPÓŁKI PRZEJMUJĄCEJ / NOWO ZAWIĄZANEJ

nie jest konieczne podejmowanie przez nich ŻADNYCH DODATKOWYCH CZYNNOŚCI, które

prowadziłyby do uzyskania statusu wspólnika / akcjonariusza

(C) WSTĄPIENIE W STOSUNEK PRACY

spółka przejmująca/ nowo zawiązana ex lege WSTĘPUJE W STOSUNEK PRACY po STRONIE

PRACODAWCY [art. 231 kp]

(D) OBOWIĄZEK OSOBNEGO ZARZĄDU MAJĄTKAMI SPÓŁEK

majątek każdej z połączonych spółek powinien być zarządzany OSOBNO

odrębny zarząd powinien znaleźć odbicie w prowadzeniu odrębnych rachunków

bankowych czy przy wystawianiu faktur

celem ochrona wierzycieli >> taki sposób zarządu majątkiem OBOWIĄZUJE DO CZASU, gdy

zostaną ZASPOKOJENI / ZABEZPIECZENI WIERZYCIELE, którzy zażądali na piśmie wypłaty

przed upływem 6 M-CY od ogłoszenia o połączniu

CZŁONKOWIE ORGANÓW spółki przejmującej/nowo zawiązanej ponoszą SOLIDARNĄ

ODPOWIEDZIALNOŚĆ za prowadzenie oddzielnego zarządu

członkowie zarządu / RN / KRew oraz likwidatorzy ŁĄCZĄCYCH SIĘ SPÓŁEK są ponoszą SOLIDARNĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ wobec WSPÓLNIKÓW tych spółek za SZKODY wyrządzone poprzez działania/zaniechania sprzeczne z prawem/postanowieniami umowy albo statutu

możliwa EKSKULPACJA

roszczenia przedawniają się z upływem 3 LAT od ogłoszenia o połączeniu

143

121. Jakie są zasady i rodzaje podziału spółek?

PODZIAŁ SPÓŁKI : ROZDBROBNIENIE MAJĄTKU SPÓŁKI w tym sensie, że MAJĄTEK SPÓŁKI

DZIELONEJ jest PRZEKAZYWANY do DWÓCH ALBO WIĘCEJ SPÓŁEK JUŻ ISTNIEJĄCYCH albo

NOWO UTWORZONYCH.

jeśli spółka dzielona ulega rozwiązaniu, to następuje to BEZ przeprowadzenia POSTĘPOWANIA

LIKWIDACYJNEGO

dochodzi jedynie do CZĘŚCIOWEJ SUKCESJI praw i obowiązków spółki dzielonej (wstąpienie

jedynie we fragment jej obowiązków)

MOŻNA DZIELIĆ

JEDYNIE SPÓŁKI KAPITAŁOWE (na DWIE lub WIĘCEJ SPÓŁEK KAPITAŁOWYCH)

NIE MOŻNA DZIELIĆ

Ѡ SPÓŁKI AKCYJNEJ, jeśli jej KAPITAŁ ZAKŁADOWY NIE ZOSTAŁ pokryty W CAŁOŚCI

Ѡ SPÓŁEK W LIKWIDACJI, jeśli ROZPOCZĘŁY już PODZIAŁ MAJĄTKU

Ѡ SPÓŁEK W UPADŁOŚCI

1A. PODZIAŁ PRZEZ PRZEJĘCIE

PRZENIESIENIE CAŁEGO MAJĄTKU SPÓŁKI DZIELONEJ NA INNE, ISTNIEJĄCE JUŻ SPÓŁKI

w spółkach przejmujących dochodzi zwykle do PODWYŻSZENIA KZ

wspólnicy spółki dzielonej otrzymują udziały / akcje spółki przejmującej

MAJĄTEK NIE MOŻE zostać przeniesiony NA RZECZ 1 TYLKO SPÓŁKI (MIN. 2)

RODZAJE PODZIAŁÓW

1. przez ROZBIÓR

1A. przez PRZEJĘCIE

1B. przez ZAWIĄZANIE

NOWYCH SPÓŁEK

1C. przez PRZEJĘCIE i ZAWIĄZANIE

NOWYCH SPÓŁEK

2. przez WYDZIELENIE

! SPÓŁKA DZIELONA

PRZESTAJE ISTNIEĆ !

! SPÓŁKA DZIELONA

NADAL DZIAŁA !

144

1B. PODZIAŁ PRZEZ ZAWIĄZANIE NOWYCH SPÓŁEK

PRZENIESIENIE CAŁEGO MAJĄTKU SPÓŁKI DZIELONEJ NA NOWO ZAWIĄZANE SPÓŁKI

wspólnicy spółki dzielonej otrzymują udziału/ akcje spółek nowo zawiązanych

NIE MOŻE zostać ZAWIĄZANIA TYLKO 1 NOWA SPÓŁKA (MIN. 2)

majątek spółki dzielonej ! NIE STANOWI APORTU ! do nowo zawiązanych spółek

1C. PODZIAŁ PRZEZ PRZEJĘCIE I ZAWIĄZANIE NOWYCH SPÓŁEK

PRZENIESIENIE CAŁEGO MAJĄTKU SPÓŁKI DZIELONEJ na SPÓŁKĘ ISTNIEJĄCĄ i na SPÓŁKĘ

NOWO ZAWIĄZANĄ

spółek istniejących i nowo zawiązanych MOŻE BYĆ WIĘCEJ, ale NIE MOŻNA przenieść

całego majątku WYŁĄCZNIE na spółki istniejące albo WYŁĄCZNIE na spółki nowo zawiązane

2. PODZIAŁ PRZEZ WYDZIELENIE

PRZENIESIENIE WYDZIELONEJ CZĘŚCI MAJĄTKU SPÓŁKI DZIELONEJ na SPÓŁKĘ ISTNIEJĄCĄ

lub NOWO ZAWIĄZANĄ

spółka dzielona NADAL DZIAŁA, a jej majątek ulega ZMNIEJSZENIU

NIE MOŻNA przenieść CAŁOŚCI MAJĄTKU na spółkę wydzieloną

KZ spółki dzielonej ulega OBNIŻENIU (chyba, że kapitały zapasowy i rezerwowe pozwalają

na wydzielenie bez obniżenia)

KZ spółki wydzielonej w wyniku przeniesienia majątku:

ulega PODWYŻSZENIU, jeśli spółka już istniejąca

TWORZY SIĘ, jeśli spółka nowo zawiązana

wspólnicy OKREŚLENI W PLANIE PODZIAŁU otrzymują udziały / akcje spółki, na którą

przeszedł wydzielony majątek

do WYDZIELENIA dochodzi w dniu:

WPISANIA PODWYŻSZENIA KZ DO REJESTRU, jeśli spółka już istniejąca

WPISANIA SPÓŁKI DO REJESTRU, jeśli spółka nowo zawiązana

może pojawić się RÓŻNICA między WARTOŚCIĄ UDZIAŁÓW / AKCJI w „starych” i „nowych” spółkach

konieczna może okazać się DOPŁATA W GOTÓWCE, albo ze strony wspólników, albo spółki

wartość dopłat NIE MOŻE PRZEKROCZYĆ 10% WARTOŚCI BILANSOWEJ (przy spółkach istniejących) lub

10% WARTOŚCI NOMINALNEJ (przy spółkach nowo zawiązanych) PRZYZNAWANYCH UDZIAŁÓW / AKCJI

PRZEBIEG ŁĄCZENIA

1. CZYNNOŚCI PRZYGOTOWAWCZE uzgodnienie PLANU PODZIAŁU i załączników (między spółką dzieloną a przejmującą albo przez

dzieloną ) ZGŁOSZENIE planu do sądu, OGŁOSZENIE planu i poddanie BADANIU przez BIEGŁEGO ZAWIADOMIENIE WSPÓLNIKÓW o zamiarze podziału i przeglądanie dokumentów związanych z

podziałem przez wspólników) 2. UCHWAŁY O PODZIALE (spółka dzielona + ew. każda z przejmujących, większość 3/4 przy quorum 1/2) 3. REJESTRACJA 4. OGŁOSZENIE

145

122. Jakie są skutki podziału spółek?

(A) CZĘŚCIOWA SUKCESJA PRAW i OBOWIĄZKÓW spółki dzielonej, ale tylko tych

WSKAZANYCH W PLANIE PODZIAŁU

koncesje / ulgi / zezwolenia przechodzą, jeśli pozostają w związku z przenoszonymi

składnikami majątku (reszta zasad jak przy łączeniu)

(B) SUKCESJA CZŁONKOSTWA

z dniem podziału / wydzielenia wspólnicy spółki dzielonej stają się wspólnikami

spółki określonej w planie podziału

tzw. ZASADA RÓWNOWAŻNOŚCI : osoby, którym w spółce dzielonej przysługiwały

SZCZEGÓLNE UPRAWNIENIA, powinny mieć prawa CO NAJMNIEJ RÓWNOWAŻNE z

tymi, które przysługiwały im dotychczas

(C) WSTĄPIENIE W STOSUNKI PRACOWNICZE

z dniem podziału/wydzielenia PRACOWNICY spółki dzielonej stają się

pracownikami spółki przejmującej / nowo zawiązanej

za ZOBOWIĄZANIA, które zostały w planie podziału PRZYPISANE SPÓŁCE PRZEJMUJĄCEJ /

NOWO ZAWIĄZANEJ POZOSTAŁE SPÓŁKI, na jakie przeniesiono majątek spółki dzielonej

ODPOWIADAJĄ SOLIDARNIE [trwa przez 3 LATA od ogłoszenia o podziale; OGRANICZONA jest

do wartości aktywów netto przyznanych tym spółkom]

członkowie zarządu / RN / KRew oraz likwidatorzy SPÓŁEK UCZESTNICZĄCYCH W PODZIALE ponoszą SOLIDARNĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ wobec WSPÓLNIKÓW tych spółek za SZKODY wyrządzone poprzez działania/zaniechania sprzeczne z prawem/postanowieniami umowy albo statutu

odpowiedzialność ponosi także BIEGŁY

możliwa EKSKULPACJA

123. Jakie mogą być rodzaje przekształceń spółek?

PRZEKSZTAŁCENIE SPÓŁKI : ZMIANA JEJ STRUKTURY, charakteryzująca się ZMIANĄ JEJ

FORMY ORGANIZACYJNEJ oraz istnieniem OKREŚLONEJ PROCEDURY rządzącej tą zmianą.

konsekwencją jest MODYFIKACJA TYPU SPÓŁKI, która istnieje jako TEN SAM, ale NIE TAKI SAM

PODMIOT (zmieniona struktura wewnętrzna)

przekształcenie sensu largo : każda zmiana strukturalna spółek; kategoria zbiorcza, w której

mieszczą się również łączenie i podział

przekształcenie sensu stricto : w tym znaczeniu funkcjonuje w ksh; dotyczy jedynie zmiany

JAKOŚCIOWEJ, nie ilościowej >> nie dochodzi do powstania nowego podmiotu / likwidacji

istniejącego [co jest z kolei cechą charakterystyczną łączenia i podziału]; w procesie

restrukturyzacyjnym uczestniczy TYLKO JEDNA SPÓŁKA

DZIEŃ PRZEKSZTAŁCENIA: dzień WPISU DO REJESTRU spółki PRZEKSZTAŁCONEJ

146

RODZAJE PRZEKSZTAŁCEŃ

przekształcenie SPÓŁKI OSOBOWEJ w SPÓŁKĘ KAPITAŁOWĄ przekształcenie SPÓŁKI KAPITAŁOWEJ w SPÓŁKĘ OSOBOWĄ przekształcenie SPÓŁKI OSOBOWEJ w SPÓŁKĘ OSOBOWĄ przekształcenie SPÓŁKI KAPITAŁOWEJ w SPÓŁKĘ KAPITAŁOWĄ

DOBROWOLNE przekształcenie SPÓŁKI CYWILNEJ w SPÓŁKĘ JAWNĄ (kiedyś również obligatoryjne po przekroczeniu określonego obrotu, teraz tylko dobrowolne)

przekształcenie SPÓŁKI CYWILNEJ w INNĄ niż jawna SPÓŁKĘ HANDLOWĄ

przekształcenie PRZEDSIĘBIORCY - OSOBY FIZYCZNEJ w SPÓŁKĘ KAPITAŁOWĄ (od 1 lipca 2011r.)

NIE MOŻNA PRZEKSZTAŁCIĆ

Ѡ SPÓŁEK W LIKWIDACJI, jeśli ROZPOCZĘŁY już PODZIAŁ MAJĄTKU

Ѡ SPÓŁEK W UPADŁOŚCI

PRZEBIEG PRZEKSZTAŁCEŃ

1. PLAN PRZEKSZTAŁCENIA (powinien być zbadany przez biegłego) 2. UCHWAŁA O PRZEKSZTAŁCENIU 3. POWOŁANIE CZŁONKÓW ORGANU SPÓŁKI PRZEKSZTAŁCONEJ 4. ZAWARCIE UMOWY SPÓŁKI / PODPISANIE STATUTU SPÓŁKI PRZEKSZTAŁCONEJ 5. WPIS DO REJESTRU SPÓŁKI PRZEKSZTAŁCONEJ (DZIEŃ PRZEKSZTAŁCENIA!) i WYKREŚLENIE

PRZEKSZTAŁCANEJ

SKUTKI PRZEKSZTAŁCEŃ

ZASADA KONTYNUACJI : z dniem przekształcenia SPÓŁCE PRZEKSZTAŁCONEJ przysługują

WSZYSTKIE PRAWA i OBOWIĄZKI SPÓŁKI PRZEKSZTAŁCANEJ

prawa i obowiązki zarówno wobec OSÓB TRZECICH jak i WSPÓLNIKÓW

NIE DOCHODZI do ZMIANY PRACODAWCY

występuje również w sferze PRAWA PROCESOWEGO >> wszystkie spory sądowe i arbitrażowe spółki przekształcanej stają się sporami spółki przekształconej; to samo ze skutecznością orzeczeń sądowych

art. 553 § 2: dot. również koncesji, ulg, zezwoleń

następuje ZMIANA FIRMY spółki

zawsze musi nastąpić modyfikacja DODATKU, który wskazuje na FORMĘ PRAWNĄ

niekiedy może również dojść do zmiany CAŁEJ FIRMY >> wówczas obowiązek podawania w nawiasie obok nowej firmy dawnej firmy z dodatkiem „dawniej” przez CO NAJMNIEJ 1 ROK od dnia przekształcenia

MODYFIKACJA ODPOWIEDZIALNOŚCI WSPÓLNIKÓW ZA ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI

w różnych typach spółek prawa i obowiązki wspólników kształtowane odmiennie

zasada, że w przypadku przekształcenia spółki kapitałowej w kapitałową prawa i obowiązki wspólnika spółki przekształcanej, które nie są zgodne z przepisami ustawy o spółce przekształconej WYGASAJĄ Z MOCY PRAWA [art. 579 § 1 ksh]

wygaśnięcie praw powiązane z roszczeniem wspólnika o zapłatę stosownego WYNAGRODZENIA [art. 579 § 2 ksh]

wspólnik zobowiązany dotychczasowo do powtarzających się świadczeń niepieniężnych może się z tego obowiązku ZWOLNIĆ za zapłatą stosownego WYNAGRODZENIA [art. 579 § 3 ksh]

147

CZĘŚĆ XIV

SPÓŁDZIELNIE

pytania 124-132

148

124. Jak zostało zdefiniowane pojęcie spółdzielni i jakie cechy

spółdzielni można wyróżnić?

SPÓŁDZIELNIA jest DOBROWOLNYM ZRZESZENIEM NIEOGRANICZONEJ LICZBY OSÓB, o

ZMIENNYM SKŁADZIE OSOBOWYM i ZMIENNYM FUNDUSZU UDZIAŁOWYM, które W

INTERESIE SWOICH CZŁONKÓW PROWADZI WSPÓLNĄ DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ, przy czym

MOŻE ono prowadzić również DZIAŁALNOŚĆ SPOŁECZNĄ i OŚWIATOWO-KULTURALNĄ na rzecz

swoich członków i ich środowiska. [art. 1 ustawy Prawo spółdzielcze]

CECHY:

A. DOBROWOLNOŚĆ

spółdzielnia może być DOBROWOLNIE UTWORZONA przez jej założycieli i DOBROWOLNIE

ROZWIĄZANA przez jej członków

ma wyraźnie cywilistyczny charakter; autonomia założycieli i członków oraz zasada

swobody umów

B. ZRZESZENIOWY CHARAKTER

spółdzielnia jest ZRZESZENIEM, czyli KORPORACJĄ OSÓB, które łączą swoje działania dla

osiągnięcia wspólnego celu

cel nie musi być wyszczególniony, ale wynika on jasno z działalności, którą spółdzielnia

prowadzi, a wyszczególnienie tej działalności jest obligatoryjne

łączenie się powinno być ŚWIADOME i DŁUGOTRWAŁE (nie jednorazowość!)

oparta zarówno na substracie OSOBOWYM jak i MAJĄTKOWYM

C. ZMIENNY SKŁAD OSOBOWY

łączy się z jedną z podstawowych zasad ruchu spółdzielczego (patrz niżej) > zasadą

OTWARTYCH DRZWI

spółdzielnia nie może stawiać barier osobom chcącym do niej przystąpić, jeżeli tylko

spełniają wymagania określone w ustawie i opartym na niej statucie

może jednak uzależnić przyjęcie w poczet członków od posiadania pewnych kwalifikacji

reguła może być też ograniczona ze względów ekonomicznych (przesłanka obiektywna)

reguła ta nie ma charakteru cywilistycznego; nie wynika z niej roszczenie o przyjęcie w

poczet członków (chyba, że co innego wynika z ustawy, statutu, umowy między spółdzielnią

a zainteresowanym)

D. ZMIENNY FUNDUSZ UDZIAŁOWY

nie ma kapitału zakładowego

UDZIAŁY SĄ IMIENNE (ale nie są papierami wartościowymi) i NIEZBYWALNE (niemożliwy

obrót nimi)

osoba ubiegająca się o przyjęcie musi ZADEKLAROWAĆ swój udział/udziały i je WPŁACIĆ

E. PROWADZENIE WSPÓLNEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ w interesie członków

MUSI prowadzić dz.g. (to jest jej celem i istnieją nawet sankcje w razie nieprowadzenia)

nie oznacza, że musi mieć cel zarobkowy (np. spółdzielnie mieszkaniowe)

wspólnota celu

F. FAKULTATYWNE prowadzenie DZIAŁALNOŚCI SPOŁECZNEJ i OŚWIATOWO KULTURALNEJ

149

ZASADY ROCZDELSKIE : zasady dotyczące funkcjonowania ZRZESZEŃ TYPU SPÓŁDZIELCZEGO, odróżniających je od innych instytucjonalnych form prowadzenia działalności gospodarczej.

1) zasada DOBROWOLNOŚCI 2) zasada SAMORZĄDNOŚCI 3) zasada WSPÓLNOTY CZŁONKOWSKIEJ 4) zasada DEMOKRATYCZNEGO KIEROWNICTWA (jeden członek jeden głos) 5) zasada OTWARTYCH DRZWI 6) zasada ZMIENNEGO SKŁADU OSOBOWEGO 7) zasada ZMIENNEGO FUNDUSZU UDZIAŁOWEGO 8) zasada NIEPODZIELNOŚCI FUNDUSZU ZASOBOWEGO 9) zasada PODNOSZENIA POZIOMU KULTURALNEGO CZŁONKÓW 10) zasada WSPÓŁPRACY MIĘDZY ORGANIZACJAMI SPÓŁDZIELCZYMI

125. Jakie są etapy założenia spółdzielni?

Do powstanie spółdzielni konieczne jest:

A. SPORZĄDZENIE STATUTU

B. WYBÓR ORGANÓW

C. WPIS DO REJESTRU

AD A. STATUT

Statut spółdzielni powinien określać:

1. oznaczenie NAZWY z dodatkiem „SPÓŁDZIELNIA” lub „SPÓŁDZIELCZY”

2. PRZEDMIOT DZIAŁALNOŚCI spółdzielni

3. CZAS TRWANIA, o ile założona na czas określony

4. WYSOKOŚĆ WPISOWEGO

5. WYSOKOŚĆ i LICZBĘ UDZIAŁÓW, które członek obowiązany jest ZADEKLAROWAĆ

6. TERMINY wnoszenia i zwrotu udziałów oraz SKUTKI NIEWNIESIENIA W TERMINIE

7. PRAWA i OBOWIĄZKI członków

8. zasady i tryb PRZYJMOWANIA CZŁONKÓW, WYPOWIADANIA członkostwa, WYKREŚLENIA i WYKLUCZENIA członków

9. zasady zwoływania ZGROMADZEŃ, obradowania i podejmowania uchwał

10. zasady i tryb wyboru oraz odwołania CZŁONKÓW ORGANÓW spółdzielni

11. zasady PODZIAŁU NADWYŻKI BILANSOWEJ (dochodu ogólnego) oraz POKRYWANIA STRAT

12. postanowienia, których wprowadzenia wymaga ustawa

statut UCHWALAJĄ ZAŁOŻYCIELE (osoby zamierzające założyć spółdzielnię), potwierdzając jego

przyjęcie przez złożenie pod nim swoich podpisów

MINIMALNA LICZBA ZAŁOŻYCIELI:

co do zasady: 10 jeśli osoby fizyczne i 3 jeśli osoby prawne

w spółdzielniach produkcji rolnej: 5 jeśli osoby fizyczne

w spółdzielniach socjalnych: 5 jeśli osoby fizyczne i 2 jeśli osoby prawne

w spółdzielniach mieszkaniowych: co najmniej 10 osób fizycznych i prawnych

to ustawowe minimum jest jednocześnie warunkiem TRWANIA SPÓŁDZIELNI

jeśli liczba członków spadnie poniżej ustawowego minimum i w ciągu 1 roku nie zwiększy liczby

członków do wymaganej prawem/ statutem, wówczas spółdzielnia przechodzi w stan

LIKWIDACJI

[Trzcina] Charakter prawny statutu spółdzielni to wewnętrzne prawo spółdzielni, tzw. prawo umowne,

lex contractus

150

AD B. WYBÓR ORGANÓW

wybór organów należy, w zależności od postanowień statutu, do kompetencji:

WALNEGO ZGROMADZENIA lub

KOMISJI ORGANIZACYJNEJ w składzie co najmniej 3 CZŁONKÓW

AD C. WPIS DO REJESTRU

spółdzielnia podlega obowiązkowi wpisu do KRS (art. 7 prawa spółdzielczego) i jest wpisywana

do REJESTRU PRZEDSIĘBIORCÓW KRS (art. 36 pkt 8 ustawy o KRS)

z chwilą WPISU do rejestru nabywa OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ

za czynności dokonane w interesie spółdzielni PRZED REJESTRACJĄ osoby DZIAŁAJĄCE ZA SPÓŁDZIELNIĘ odpowiadają do chwili zarejestrowania wobec osób trzecich SOLIDARNIE

po zarejestrowaniu za te czynności odpowiada spółdzielnia

126. W jakich sytuacjach może nastąpić nabycie członkostwa

spółdzielni?

Członkiem spółdzielni może być: OSOBA FIZYCZNA o PEŁNEJ ZDOLNOŚCI do czynności prawnych, jeżeli odpowiada wymogom

określonym w statucie, chyba że ustawa stanowi inaczej; wyjątki: spółdzielnie mieszkaniowe, których członkiem może być osoba fizyczna z ograniczoną

z.d.cz.p. albo jej nieposiadająca spółdzielnie socjalne, których członkami mogą być osoby fizyczne o ograniczonej z.d.cz.p. statut spółdzielni może dopuszczać członkostwo osób z ograniczoną z.d.cz.p. lub jej

nieposiadających osoby takie nie mogą być CZŁONKIEM ORGANÓW spółdzielni a w WALNYM biorą udział

przez przedstawicieli

OSOBA PRAWNA, o ile statut nie stanowi inaczej [art. 15 § 4 pr. spółdz.]

Członkostwo w spółdzielni można NABYĆ:

A. Z MOCY PRAWA (EX LEGE)

ZAŁOŻYCIELE, którzy nabywają członkostwo z CHWILĄ REJESTRACJI spółdzielni

w wyniku ŁĄCZENIA się spółdzielni w wyniku PODZIAŁU spółdzielni

B. wskutek PRZYJĘCIA w poczet członków

warunkiem przyjęcia jest złożenie DEKLARACJI przez zainteresowanego deklaracja musi być złożone w formie pisemnej pod rygorem nieważności powinna zawierać dane osobowe i adresowe aplikującego, a także LICZBĘ

ZADEKLAROWANYCH UDZIAŁÓW oraz dane dot. WKŁADÓW

członkostwo powstaje z chwilą podjęcia UCHWAŁY O PRZYJĘCIU ORGAN właściwy do przyjęcia jest wskazany w statucie: albo ZARZĄD, albo RADA

NADZORCZA albo WALNE ZGROMADZENIE (ZEBRANIE PRZEDSTAWICIELI). NIE MOŻE podjąć uchwały o przyjęciu w poczet członków zarząd jednoosobowy albo Zebranie Grupy Członkowskiej

uchwała powinna być podjęta w ciągu 1 MIESIĄCA od złożenia deklaracji przyjęcie powinno być stwierdzone na deklaracji (2 członków zarządu albo inne upoważnione

osoby) zawiadomienie o ODMOWIE PRZYJĘCIA powinno zawierać uzasadnienie, a jeśli organem

właściwym ws. przyjęcia jest inny niż walne organ, osoba ma prawo wniesienia ODWOŁANIA (całą procedurę powinien regulować statut)

151

127. W jakich sytuacjach może nastąpić ustanie członkostwa

spółdzielni?

USTANIE CZŁONKOSTWA powodują:

1. ŚMIERC / USTANIE CZŁONKA

2. WYSTĄPIENIE ZA WYPOWIEDZENIEM

3. WYKLUCZENIE CZŁONKA

4. WYKREŚLENIE CZŁONKA

AD 1. ŚMIERĆ

OSOBĘ FIZYCZNĄ skreśla się z rejestru członków ze SKUTKIEM od dnia, w którym nastąpiła

ŚMIERĆ

(jeżeli zmarły zostawił >1 spadkobiercę, powinni ustanowić wspólnego pełnomocnika/ wskazać zarządcę, który wykona przechodzące na nich prawa majątkowe zmarłego)

OSOBĘ PRAWNĄ skreśla się z rejestru członków ze SKUTKIEM od dnia jej USTANIA

AD 2. WYSTĄPIENIE

członek spółdzielni może z niej WYSTĄPIĆ ZA WYPOWIEDZENIEM

musi być dokonane w formie pisemnej pod rygorem nieważności

termin i okres określa statut

za DATĘ WYSTĄPIENIA uznaje się NASTĘPNY DZIEŃ po upływie OKRESU wypowiedzenia

AD 3. WYKLUCZENIE

może nastąpić w wypadku, gdy z WINY UMYŚLNEJ lub RAŻĄCEGO NIEDBALSTWA CZŁONKA

jego dalszego pozostawania w spółdzielni NIE DA SIĘ POGODZIĆ z postanowieniami statutu albo

dobrymi obyczajami

PRZYCZYNY wykluczenia określa STATUT

AD 4. WYKREŚLENIE

może nastąpić w odniesieniu do CZŁONKA, który NIE WYKONUJE OBOWIĄZKÓW

STATUTOWYCH z przyczyn przez siebie NIEZAWINIONYCH

PRZYCZYNY wykreślenia określ STATUT

wykluczenia / wykreślania mogą DOKONAĆ (stosownie do postanowień statutu) albo RADA NADZORCZA albo WALNE ZGROMADZENIE

organ, który podjął uchwałę zawiadamia o tym członka na piśmie wraz z uzasadnieniem organ ma obowiązek wysłuchać wyjaśnień zainteresowanego od uchwały RN przysługuje odwołanie do WZ albo skarga do sądu do wniesienia odwołania i jego rozpatrzenia stosuje się przepisy statutu o postępowaniu

wewnątrzspółdzielczym

WYKLUCZENIE / WYKREŚLENIE staje się SKUTECZNE z chwilą: bezskutecznego upływu terminu do zaskarżenia do sądu uchwały RN, chyba, że przed jego upływem

członek wniósł odwołanie do WZ bezskutecznego upływu terminu do wniesienia do WZ odwołania od uchwały RN, jeśli termin ten jest

dłuższy od terminu na zaskarżenie do sądu bezskutecznego upływu terminu do zaskarżenia do sądu uchwały WZ prawomocnego oddalenia przez sąd powództwa o uchylenie uchwały RN / WZ

jedyne możliwości rozwiązania stosunku członkostwa przez spółdzielnię

152

128. Jakie są podstawowe prawa członka spółdzielni i co oznaczają

prawa pierwotne i prawa pochodne?

Prawa i obowiązki członków wynikają z ustawy oraz statutu spółdzielni. Mogą mieć charakter majątkowy bądź organizacyjny. Prawa i obowiązki dla wszystkich członków są równe (co należy traktować w kategoriach równości ich przyznawania: na jednakowych zasadach, przy zastosowaniu jednakowych kryteriów.)

PRAWA CZŁONKA o charakterze MAJĄTKOWYM

Do podstawowych uprawnień majątkowych członka spółdzielni należą:

prawo do korzystania ze ŚWIADCZEŃ SPÓŁDZELNI w zakresie jej STATUTOWEJ DZIAŁALNOŚCI

prawo do UDZIAŁU w NADWYŻCE BILANSOWEJ

PRAWA CZŁONKA o charakterze ORGANIZACYJNYM

prawo UCZESTNICZENIA w WALNYM ZGROMADZENIU lub ZEBRANIU GRUPY CZŁONKOWSKIEJ

bierne i czynne PRAWO WYBORCZE do ORGANÓW spółdzielni

prawo otrzymywania odpisu statutu i regulaminów

prawo zaznajamiania się z uchwałami organów, protokołami obrad, protokołami lustracji,

rocznymi sprawozdaniami finansowymi oraz umowami zawieranymi z osobami trzecimi

prawo żądania rozpatrzenia przez właściwe organy wniosków dot. działalności spółdzielni

członek może mieć również INNE PRAWA określone w ustawie/statucie

PRAWA PIERWOTNE A PRAWA POCHODNE

PRAWA PIERWOTNE to prawa wynikające WPROST ze STOSUNKU CZŁONKOSTWA (to właśnie do nich odnosi się zasada równości praw z art. 18 § 1 pr. spół.)

PRAWA POCHODNE to prawa składające się na treść INNYCH niż stosunek członkostwa STOSUNKÓW PRAWNYCH (te prawa w przeciwieństwie do pierwotnych są zróżnicowane dla poszczególnych członków); np.:

spółdzielczy stosunek PRACY

spółdzielczy stosunek PRAWA DO LOKALU

129. Jakie są podstawowe obowiązki członka spółdzielni?

OBOWIĄZKI CZŁONKA o charakterze MAJĄTKOWYM

obowiązek wniesienia WPISOWEGO

określona przez statut

JEDNORAZOWA opłata z tytułu PRZYJĘCIA W POCZET CZŁONKÓW spółdzielni

wchodzi do FUNDUSZU ZASOBOWEGO

obowiązek wniesienia ZADEKLAROWANYCH UDZIAŁÓW

wchodzą do FUNDUSZU UDZIAŁOWEGO

stosownie do postanowień statutu mogą być wnoszone JEDNORAZOWO albo W

OKREŚLONYCH TERMINACH

mogą być pieniężne albo aportowe (ale i tak muszą być przeliczone na kwotę pieniężną)

153

udziały mają charakter imienny (ale nie są papierem wartościowym!)

są niezbywalne

nie podlegają dziedziczeniu (dziedziczone mogą być tylko roszczenia o zwrot praw

majątkowych zmarłego członka)

członek nie może przed ustaniem członkostwa żądać zwrotu wpłat dokonanych na udziały obowiązkowe (nie dot. wpłat przekraczających ilość udziałów wymaganych do zadeklarowania przez statut obowiązujący w chwili żądania zwrotu)

obowiązek UCZESTNICTWA w STRATACH spółdzielni członek uczestniczy w stratach spółdzielni do wysokości zadeklarowanych udziałów (sfera

stosunków wewnętrznych – na zewnątrz w żaden sposób nie odpowiada swoim majątkiem wobec wierzycieli spółki za jej zobowiązania)

uczestniczy we wszystkich stratach, nawet wynikających ze zobowiązań zaciągniętych przez jego przyjęciem do spółdzielni

OBOWIĄZKI wynikające ze STATUTU i ZALEŻNE OD RODZAJU SPÓŁDZIELNI

obowiązek DEKLAROWANIA WIĘKSZEJ ILOŚCI UDZIAŁÓW

można przyjąć takie samo rozwiązanie dla osób fizycznych i prawnych, a może uregulować odrębnie dla każdej kategorii

jeśli członek nie zadeklaruje w myśl statutu większej ilości udziałów, można ten obowiązek wymusić albo w drodze postępowania wewnątrzspółdzielczego albo postępowania sądowego

obowiązek wniesienia WKŁADÓW

wchodzą do FUNDUSZU WKŁADÓW

z mocy ustawy obowiązek wniesienie wkładów istnieje w:

☼ spółdzielniach mieszkaniowych (wkłady mieszkaniowe)

☼ rolniczych spółdzielniach produkcyjnych i innych spółdzielniach zajmujących się

produkcją rolną oraz w spółdzielniach kółek rolniczych (wkłady gruntowe i pieniężne)

☼ spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (wkłady pieniężne)

w pozostałych przypadkach obowiązek wniesienia wkładów statutowy

statut może przewidywać wnoszenie do spółdzielni wkładów na własność albo do

korzystania na podstawie innego stosunku prawnego

statut powinien w tym przypadku określać:

☼ charakter i zakres prawa przysługującego spółdzielni do wkładów

☼ wysokość wkładów

☼ rodzaj, jeśli są niepieniężne

☼ terminy ich wnoszenia i zwrotu

obowiązek ŚWIADCZENIA PRACY

OBOWIĄZKI CZŁONKA o charakterze ORGANIZACYJNYM

obowiązek przestrzegania PRZEPISÓW PRAWA, POSTANOWIEŃ STATUTU i opartych na nich

REGULAMINÓW

obowiązek DBANIA O DOBRO SPÓŁDZIELNI

obowiązek UCZESTNICZENIA w realizacji jej ZADAŃ STATUTOWYCH

154

FUNDUSZE SPÓŁDZIELNI

FUNDUSZ UDZIAŁOWY

FUNDUSZ ZASOBOWY

FUNDUSZ WKŁADÓW

STRATY BILANSOWE pokrywa się ze źródeł w NASTĘPUJĄCEJ KOLEJNOŚCI:

1. FUNDUSZ ZASOBOWY

2. FUNDUSZ UDZIAŁOWY

3. INNE FUNDUSZE WŁASNE spółdzielni w kolejności przewidzianej przez STATUT

130. Jakie są podstawowe organy spółdzielni?

ORGANAMI SPÓŁDZIELNI SĄ:

1. WALNE ZGROMADZENIE 2. RADA NADZORCZA 3. ZARZĄD 4. w spółdzielniach, w których WALNE zastąpione ZEBRANIEM PRZEDSTAWICIELI –

ZEBRANIA GRUP CZŁONKOWSKICH

wybory do tych organów odbywają się w głosowaniu tajnym spośród nieograniczonej liczby kandydatów

statut może przewidywać powołanie również innych organów (musi wówczas określić zakres kompetencji

i sposób powołania i odwołania)

żadne organy spółdzielni nie mogą przejmować kompetencji innego organu

w odniesieniu do członków RN i zarządu ZAKAZY jak w stosunku do ich członków w spółek kapitałowych:

zakaz konkurencji, zakaz głosowania ws. ich dotyczących i zakaz łączenia stanowisk i funkcji

Powstaje z wpłat UDZIAŁÓW członkowskich.

W razie likwidacji spółdzielni, bądź ustania członkostwa, podlega on

zwrotowi byłemu członkowi, chyba że został

przeznaczony na pokrycie strat spółdzielni.

Powstaje z : WPISOWEGO,

części NADWYŻKI BILANSOWEJ

i z innych źródeł.

Jest niepodzielny i bezzwrotny

istnieje tylko w niektórych spółdzielniach, które

wymagają wniesienia WKŁADU.

Podlega zwrotowi i w

odróżnieniu od poprzednich funduszy, nie uczestniczy w

pokryciu straty.

155

WALNE ZGROMADZENIE SPÓŁDZIELNI

najwyższy organ spółdzielni

wyłączne UPRAWNIENIA UCHWAŁODAWCZE w sprawach zastrzeżonych do jego właściwości ustawowo lub statutowo

może być ZWYCZAJNE (zwoływane corocznie w ciągu 6 miesięcy po upływie roku obrachunkowego) i NADZWYCZAJNE (zwoływane w miarę potrzeby albo gdy ustawa tak stanowi)

ZWOŁYWANIE

ZWYCZAJNE zwołuje ZARZĄD NADZWYCZAJNE zwołuje ZARZĄD na żądanie

(a) RADY NADZORCZEJ albo (b) CO NAJMNIEJ 1/10 CZŁONKÓW (MIN. TRZECH), chyba że statut zastrzega więcej

jeśli zwoływane na żądanie, to musi się odbyć w ciągu 6 tygodni od zgłoszenia żądania jeśli to nie nastąpi, wówczas walne może zwołać:

(a) RADA NADZORCZA (b) ZWIĄZEK REWIZYJNY, w którym spółdzielnia jest zrzeszona (c) KRAJOWA RADA SPÓŁDZIELCZA na koszt spółdzielni

UDZIAŁ I GŁOSOWANIE

członek spółdzielni może uczestniczyć w walnym OSOBIŚCIE lub przez PEŁNOMOCNIKA, chyba że ustawa lub statut stanowią inaczej

OSOBY PRAWNE biorą udział przez pełnomocnika

pełnomocnictwo powinno być udzielona na piśmie ad solemnitatem i dołączone do protokołu z walnego

pełnomocnikiem nie może być CZŁONEK ZARZĄDU spółdzielni (nie dot. spółdzielni liczących max 10 członków, chyba że statut stanowi inaczej)

członek ma prawo korzystania na własny koszt z pomocy prawnej / pomocy eksperta

KAŻDY CZŁONEK ma 1 GŁOS bez względu na liczbę posiadanych udziałów wyjątkiem spółdzielnie zrzeszające wyłącznie OSOBY PRAWNE – tam można ustalić inne zasady


walne może podejmować uchwały wyłącznie w sprawach OBJĘTYCH PORZĄDKIEM OBRAD podanym do wiadomości członków w terminach i w sposób określony w statucie

uchwały podejmowane są ZWYKŁĄ WIĘKSZOŚCIĄ głosów przy QUORUM 1/2, chyba że ustawa lub statut stanowią inaczej

CHARAKTER PRAWNY UCHWAŁ uchwały walnego obowiązują WSZYSTKICH CZŁONKÓW oraz WSZYSTKIE ORGANY spółdzielni

uchwała SPRZECZNA z USTAWA jest NIEWAŻNA uchwała sprzeczna ze STATUTEM / DOBRYMI OBYCZAJAMI lub GODZĄCA W INTERESY SPÓŁDZIELNI

/ MAJĄCA NA CELU POKRZYWDZENIE CZŁONKA może być ZASKARŻONA DO SĄDU (powództwo o uchylenie może wytoczyć każdy członek albo zarząd)

typologia uchwał wg Trzcińskiego: uchwały skierowane do organów / wszystkich członków, które zawierają zalecenia o charakterze ogólnym

[nie są oświadczeniami woli, analogia do zaleceń służbowych] uchwały zawierające zalecenia dla organów (w pierwszej kolejności dla zarządu) w określonych sprawach

uznanych przez walne za ważne [nie są oświadczeniami woli, analogia do zaleceń służbowych] uchwały których podjęcie jest konieczne dla dokonania przez zarząd określonej czynności prawnej

[czynność dokonana bez takiej uchwały powoduje odpowiedzialność wobec spółdzielni] uchwały rozwijające/konkretyzujące przewidziane w statucie prawa i obowiązki [mogą zapadać tylko na

podstawie wyraźnej delegacji ustawowej i statutowej; są oświadczeniami woli]

uchwały wywołujące wprost zmiany w stosunkach prawnych [są czynnościami prawnymi sensu stricto; np. uchwała o przyjęciu w poczet członków]

statut może stanowić, że jeśli liczba członków PRZEKROCZY określony w nim próg, WALNE

zostaje ZASTĄPIONE przez ZEBRANIE PRZEDSTAWICIELI (wówczas musi szczegółowo określać funkcjonowanie)

156

RADA NADZORCZA

rada nadzorcza SPRAWUJE KONTROLĘ i NADZÓR nad działalnością spółdzielni

ZAKRES DZIAŁANIA: a) uchwalanie planów gospodarczych i programów działalności społecznej i kulturalnej b) nadzór i kontrola działalności spółdzielni poprzez: badanie okresowych sprawozdań oraz sprawozdań

finansowych, dokonywanie okresowych ocen wykonania przez spółdzielnię jej zadań gospodarczych (ze szczególnym uwzględnieniem przestrzegania przez spółdzielnię praw członków), przeprowadzanie kontroli nad sposobem załatwiania wniosków przez zarząd

c) podejmowanie uchwał w sprawie nabycia/obciążenia nieruchomości oraz nabycia zakładu / innej jednostki organizacyjnej

d) podejmowanie uchwał w sprawie przystępowania/występowania z organizacji społecznych e) zatwierdzanie struktury organizacyjnej spółdzielni f) rozpatrywanie skarg na działalność zarządu g) składanie walnemu sprawozdań zawierających w szczególności wyniki kontroli i ocenę sprawozdań

finansowych h) podejmowanie uchwał w sprawach czynności prawnych dokonywanych między spółdzielnią a członkiem

zarządu albo przez spółdzielnię w interesie członka zarządu oraz reprezentowanie spółdzielni przy tych czynnościach (do reprezentowanie styknie 2 członków)

i) inne uprawnienia zastrzeżone przez statut

jeżeli statut przekaże sprawy z zakresu a) c) i e) do wyłącznej kompetencji walnego, wówczas może przyjąć dla Rady nazwę KOMISJI REWIZYJNEJ

w celu wykonywania swoich zadań rada może: żądać wszelkich SPRAWOZDAŃ i WYJAŚNIEŃ od zarządu, członków i pracowników spółdzielni przeglądać księgi i dokumenty sprawdzać bezpośrednio STAN MAJĄTKU spółdzielni

SKŁAD : MIN 3 CZŁONKÓW (kadencję określa statut) wybierani WYŁĄCZNIE spośród CZŁONKÓW wyjątek: jeśli członkiem jest OSOBA PRAWNA, do rady może być wybrana osoba NIEBĘDĄCA

członkiem, wskazana przez osobę prawną

WYBORU dokonuje (stosownie do postanowień statutu) WALNE, ZEBRANIE PRZEDSTAWICIELI lub ZEBRANIE GRUP CZŁONKOWSKICH

organ który dokonał wyboru może również ODWOŁAĆ członka przed upływem kadencji

NIE POWOŁUJE SIĘ RADY NADZORCZEJ, chyba że statut stanowi inaczej (kompetencje przejmuje walne): w spółdzielniach …. w spółdzielniach produkcji rolnej, jeśli liczba członków max 10

ZARZĄD

jest ORGANEM WYKONAWCZYM

do jego kompetencji należy: (a) KIEROWANIE DZIAŁALNOŚCIĄ SPÓŁDZIELNI i (b) REPREZENTOWANIE JEJ NA ZEWNĄTRZ (patrz pyt. 131)

SKŁAD i LICZBĘ CZŁONKÓW określa STATUT (mogą do niego wchodzić osoby spoza członków spółdzielni)

POWOŁYWANY stosownie do postanowień statutu przez RADĘ lub WALNE

statut może przewidywać ZARZĄD JEDNOOSOBOWY (PREZES), ale taki zarząd nie może dokonywać CZYNNOŚCI PRAWNYCH w sprawach wynikających ZE STOSUNKU CZŁONKOSTWA (np. nie może przyjąć w poczet członków); takie czynności dokonywane są wówczas przez RADĘ NADZORCZĄ

ZEBRANIA GRUP CZŁONKOWSKICH

tylko tam, gdzie zamiast walnego funkcjonuje ZEBRANIE PRZEDSTAWICIELI

STATUT określa ZASADY PODZIAŁU członków na GRUPY członkowskie oraz ZASADY DZIAŁANIA tych zebrań

157

KOMPETENCJE: a. wybieranie i odwoływanie przedstawicieli na zebranie przedstawicieli b. wybieranie i odwoływanie członków rady, jeśli statut tak stanowi c. rozpatrywanie spraw będących przedmiotem najbliższego zebrania i zgłaszanie swoich wniosków d. rozpatrywanie okresowych sprawozdań zarządu i rady e. wyrażanie opinii i zgłaszanie wniosków do właściwych organów w sprawach spółdzielni i wspólnych

sprawach członków grupy f. inne zadania i uprawnienia określone przez statut

131. Jakie są zasady reprezentacji spółdzielni?

co do zasady (z zastrzeżeniem ustawowych wyjątków ergo pełnomocnicy czy wyjątkowe kompetencje

rady w tym zakresie) wyłączną kompetencję do reprezentowania spółdzielni posiada ZARZĄD

ZASADY w zakresie REPREZENTACJI CZYNNEJ

obowiązuje zasada obligatoryjnej REPREZENTACJI ŁĄCZNEJ, tj. składać oświadczenia woli w

imieniu spółdzielni mogą:

2 CZŁONKOWIE ZARZĄDU lub

1 CZŁONEK ZARZĄDU i PEŁNOMOCNIK

WYJĄTKIEM w zakresie obowiązku reprezentacji łącznej jest ZARZĄD JEDNOOSOBOWY; tu

składać oświadczenia mogą skutecznie:

PREZES ZARZĄDU lub

2 PEŁNOMOCNIKÓW

ponadto ZARZĄD może UDZIELIĆ PEŁNOMOCNICTWA (pr. spół. nie reguluje formy pełnomocnictwa,

więc odesłanie do k.c.)

JEDNEMU ze swoich CZŁONKÓW lub

OSOBIE TRZECIEJ

do dokonywania czynności prawnych związanych z KIEROWANIEM BIEŻĄCĄ DZIAŁALNOŚCIĄ

GOSPODARCZĄ spółdzielni lub jej wyodrębnionej organizacyjnie i gospodarczo JEDNOSTKI

tudzież do dokonywania CZYNNOŚCI OKREŚLONEGO RODZAJU lub CZYNNOŚCI SZCZEGÓLNYCH

(Statut może uzależniać udzielenie takiego pełnomocnictwa od uprzedniej zgody rady.)

poza tymi przypadkami (zarząd jednoosobowy lub pełnomocnictwo)

JEDNOOSOBOWE DZIAŁANIA CZŁONKA ZARZĄDU NIE SĄ DZIAŁANIEM ORGANU

SPÓŁDZIELNI!

spółdzielnia może również USTANOWIĆ PROKURENTA

ZASADY w zakresie REPREZENTACJI BIERNEJ

Skutek prawny wobec spółdzielni wywołują OŚWIADCZENIA ZŁOŻONE:

wobec JEDNEGO Z CZŁONKÓW ZARZĄDU

wobec JEDNEGO Z PEŁNOMOCNIKÓW

w lokalu spółdzielni

158

132. Jakie mogą być przyczyny likwidacji spółdzielni i na czym

polega postępowanie likwidacyjne?

jeśli spółdzielnia nie rozpoczęła działalności w ciągu 1 roku od zarejestrowania i nie posiada majątku, może ulec wykreśleniu bez postępowania likwidacyjnego na wniosek związku rewizyjnego

otwarcie likwidacji = wygaśnięcie pełnomocnictw

Postawienie w stan likwidacji wskutek UCHWAŁ WALNYCH ZGROMADZEŃ

LIKWIDACJA DOBROWOLNA

zgodne uchwały podjęte na DWÓCH KOLEJNYCH WALNYCH w odstępie co najmniej 2 TYGODNI

większością kwalifikowaną 3/4 głosów

spółdzielnia postawiona w stan likwidacji w tym trybie może PRZED UPŁYWEM 1 ROKU od podjęcia II UCHWAŁY PRZYWRÓCIĆ swoją działalność

uchwałę w sprawie przywrócenia podejmuje WALNE większością 3/4 głosów

Postawienie w stan likwidacji wskutek UCHWAŁY ZWIĄZKU REWIZYJNEGO

uchwałę o postawieniu w stan likwidacji może podjąć ZWIĄZEK REWIZYJNY w którym

spółdzielnia jest ZRZESZONA

PODSTAWY:

(a) działalność spółdzielni wykazuje rażące i uporczywe NARUSZENIA PRAWA / STATUTU (b) spółdzielnia została ZAREJESTROWANA z NARUSZENIEM PRAWA (c) spółdzielnia CO NAJMNIEJ od 1 ROKU NIE PROWADZI DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

spółdzielnia może w terminie 6 TYGODNI od doręczenia uchwały ZASKRAŻYĆ ją do SĄDU

w razie niezaskarżenia w terminie / uprawomocnienia się orzeczenia oddalającego powództwo albo umarzającego sprawę, ZWIĄZEK REWIZYJNY zgłasza do KRS WNIOSEK O OTWARCIE LIKWIDACJI i wyznacza LIKWIDATORA

PRZYCZYNY LIKWIDACJI

Z MOCY PRAWA

UPŁYW CZASU, na który w myśl

statutu spółdzielnię utworzono

ZMNIEJSZENIE SIĘ LICZBY CZŁONKÓW

poniżej progu wskazanego w statucie

lub ustawie,

a spółdzielnia nie zwiększy do wymaganej liczby w terminie 1 roku

na podstawie STOSOWNYCH UCHWAŁ

UCHWAŁY WALNEGO

UCHWAŁA ZWIĄZKU

REWIZYJNEGO

159

POSTĘPOWANIE LIKWIDACYJNE

Postępowanie likwidacyjne jest sposobem ZAKOŃCZENIA BYTU PRAWNEGO spółdzielni. (Spółdzielnia może również ogłosić upadłość w razie jej niewypłacalności i wówczas zakończyć swój byt prawny zgodnie z procedurą postępowania upadłościowego albo ulec procesom przekształceniowym: (dot. spółdzielni pracy) w spółkę handlową w oparciu o przepisy 203e-203x prawa spółdzielczego albo (dot. wszystkich spółdzielni) przez łączenie się lub podział spółdzielni.)

LIKWIDATORAMI mogą być CZŁONKOWIE OSTATNIEGO ZARZĄDU albo osoby WYBRANE przez WALNE ZGROMADZENIE nie może być likwidatorem CZŁONEK SPÓŁDZIELNI likwidatorem może być również OSOBA PRAWNA

z likwidatorem zawiera się UMOWĘ o WYKONANIE CZYNNOŚCI LIKWIDACYJNYCH; zawiera ją:

RADA NADZORCZA albo ZWIĄZEK REWIZYJNY działając w imieniu spółdzielni, jeśli to on wyznacza likwidatora albo

jeśli zwołanie rady napotyka poważne trudności

ODWOŁAĆ likwidatora może w każdej chwili organ, który go wyznaczył, a z ważnych przyczyn również związek rewizyjny (jeśli odwołają, muszą również wyznaczyć nowego likwidatora)

OBOWIĄZKI LIWIDATORA:

a. zgłoszenie do KRS wniosku o wpisanie OTWARCIA LIKWIDACJI i zawiadomienie o tym związku rewizyjnego oraz Krajowej Rady Spółdzielczej

b. powiadomienie o otwarciu likwidacji banki finansujące spółdzielnię oraz organy finansowe c. zamieszczenie zawiadomienia o otwarciu likwidacji w „Monitorze Spółdzielczym” i

WEZWANIE WIERZYCIELI do zgłoszenia wierzytelności w terminie 3 MIESIĘCY od dnia ogłoszenia

d. sporządzenie SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO na dzień otwarcia likwidacji oraz LISTY ZOBOWIAZAŃ spółdzielni

e. sporządzenie PLANU FINANSOWEGO likwidacji oraz PLANU ZASPOKOJENIA ZOBOWIĄZAŃ f. po zakończeniu likwidacji przedstawienie do zatwierdzenia walnemu SPRAWOZDANIA

FINANSOWEGO na dzień zakończenia likwidacji (jeśli zwołanie walnego napotyka poważne trudności, zatwierdza je związek rewizyjny)

g. po zatwierdzeniu likwidator ZGŁASZA do KRS wniosek o WYKREŚLENIE SPÓŁDZIELNI i przekazuje księgi i dokumenty do przechowania

KOLEJNOŚĆ ZASPOKAJANIA NALEŻNOŚCI w postępowaniu likwidacyjnym

I. KOSZTY prowadzenia likwidacji

II. należności ze STOSUNKU PRACY oraz należności, którym przepisy przyznają taką samą

ochronę, a także ODSZKODOWANIA z tytułu uszkodzenia ciała, wywołania rozstroju

zdrowia, pozbawienia życia, w tym również odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy

czy chorób zawodowych

III. PODATKI i inne należności, do których stosuje się przepisy o zobowiązaniach

podatkowych oraz NALEŻNOŚCI z tytułu KREDYTÓW BANKOWYCH

IV. inne należności

należności NIEWYMAGALNE lub SPORNE należy złożyć do DEPOZYTU SĄDOWEGO

z tego, co zostanie po rozdzieleniu powyższych i po złożeniu do depozytu dokonuje się

STOSUNKOWEJ WYPŁATY UDZIAŁÓW

(nie można tej wypłaty dokonać przed upływem 6 miesięcy od wezwania wierzycieli, bo nawet jeśli się nie wyrobią ze zgłoszeniem wierzytelności w terminie 3 miesięcy, mogą dochodzić zaspokojenia z nierozdzielonego jeszcze majątku spółdzielni)PO

POZOSTAŁY MAJĄTEK zostaje przeznaczony na cele określone w uchwale OSTATNIEGO WALNEGO

160

CZĘŚĆ XV

PONADNARODOWE

STRUKTURY ORGANIZACYJNE

pytania 133-137

161

133. Jakie są organy Europejskiego Zgrupowania Interesów

Gospodarczych?

EUROPEJSKIE ZGRUPOWANIE INTERESÓW GOSPODARCZYCH (EZIG) jest INSTRUMENTEM PRAWNYM UE mającym umożliwić EFEKTYWNĄ WSPÓŁPRACĘ TRANSGRANICZĄ osób fizycznych, spółek i innych jednostek organizacyjnych.

do UTWORZENIA niezbędne podpisanie (A) UMOWY O UTWORZENIU oraz (B)DOKONANIE REJESTRACJI

EZIG podlega rejestracji w państwie, w którym ma SIEDZIBĘ

SIEDZIBA EZIG określona w umowie musi się znajdować w UNII

uregulowane (a) rozporządzeniem Rady (EWG) w sprawie europejskiego zgrupowania interesów gospodarczych

w zakresie nieuregulowanym w rozporządzeniu rejestrację i niektóre zasady organizacji reguluje wydana w celu zapewnienia skutecznego stosowania tego aktu reguluje (b) ustawa o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej

na jej mocy w sprawach NIEUREGULOWANYCH w rozporządzeniu i ustawie stosuje się odpowiednio przepisy o SPÓŁCE JAWNEJ

EZIG otrzymuje status osobowej spółki handlowej i NIE POSIADA OSOBOWOŚCI PRAWNEJ, ale ma PODMIOTOWOŚĆ PRAWNĄ

uzyskuje ją z chwilą WPISU DO REJESTRU (wpis ma charakter konstytutywny)

CELEM EZIG jest ułatwianie lub rozwój działalności gospodarczej jego członków oraz poprawa lub intensyfikacja wyników tej działalności; celem grupowanie nie jest osiąganie zysków dla siebie

DZIAŁALNOŚĆ ugrupowania odnosi się do działalności gospodarczej członków i nie może mieć bardziej znaczącego charakteru niż pomocniczy dla tej działalności

wszelkie mienie wniesione jak wkład/ nabyte przez EZIG stanowi majątek EZIG, a nie jego członków

CZŁONKOWIE ponoszą NIEOGRANICZONĄ SOLIDARNĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ za ciążące na EZIG długi i inne zobowiązania wszelkiego rodzaju

ORGANY EZIG

odmiennie niż w przypadku spółki jawnej, EZIG działa przez swoje ORGANY

[art. 16 ust. 1 rozp.] ORGANAMI EZIG są:

A. CZŁONKOWIE DZIAŁAJĄCY WSPÓLNIE

B. ZARZĄDZAJĄCY

umowa o utworzeniu zgrupowania może przewidywać INNE ORGANY

A. CZŁONKOWIE DZIAŁAJĄCY WSPÓLNIE

najwyższy organ EZIG

mogą podejmować WSZELKIE DECYZJE zmierzające do OSIĄGNIĘCIA CELÓW ugrupowania

decyzje zapadają w formie UCHWAŁ


JEDEN CZŁONEK = JEDEN GŁOS (umowa o utworzeniu może przyznawać >1, pod

warunkiem, że żaden z członków nie będzie miał większości głosów)

z inicjatywy samego zarządzającego lub na wniosek członka zarządzający muszą zapewnić

członkom konsultacje w celu umożliwienia im podjęcia stosownej decyzji

warunki dotyczące kworum i wymaganych większości określa umowa o utworzeniu (jeśli

nie stanowi inaczej, podejmowane są JEDNOMYŚLNIE)

162

ponadto rozporządzenie przewiduje kategorie uchwał, które niezależnie od postanowień

umowy MUSZĄ być podejmowane JEDNOMYŚLNIE:

zmiana celów zgrupowania

zmiana liczby przyznawanej każdemu członkowi liczby głosów

zmiana warunków podejmowania decyzji

przedłużenie okresu istnienie zgrupowania ponad termin ustalony w umowie

zmiana udziału członka w finansowaniu zgrupowania

zmiana wszelkich innych obowiązków członka, chyba że umowa stanowi inaczej

dokonanie jakiejkolwiek innej zmiany w umowie, chyba że sama umowa stanowi inaczej

transgraniczne przeniesienie siedziby EZIG

określenie warunków powoływania i odwoływania zarządzających oraz ich uprawnienia

przyjęcie w poczet nowych członków

B. ZARZĄDZAJĄCY

organ wykonawczy zgrupowania

ZARZĄDZAJĄ zgrupowaniem i REPREZENTUJĄ je

na gruncie polskiego prawa status zarządzających odpowiada STATUSOWI CZŁONKÓW

ZARZĄDU SPÓŁKI Z O.O., zarówno w zakresie PRAW i OBOWIĄZKÓW jak i

ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNOPRAWNEJ

POWOŁANIE

w umowie o utworzeniu albo na mocy decyzji członków

(dot. również usunięcia ze stanowiska i określenia ich uprawnień)

można powołać KILKU lub JEDNEGO zarządzającego

zarządzającym może być KAŻDA OSOBA FIZYCZNA (z wyłączeniem osób, które z mocy prawa / orzeczenia / decyzji nie mogą należeć do administracyjnego lub zarządzającego organu spółki, nie mogą zarządzać przedsiębiorstwem lub nie mogą działać jako zarządzający EZIG)

rozporządzenie pozostawia w gestii państw członkowskich kwestię osób prawnych – polski

ustawodawca w wykonaniu tej delegacji DOPUSZCZA powołanie OSOBY PRAWNEJ w charakterze zarządzającego

PROWADZENIE SPRAW

co do zasady należy do kompetencji ZARZĄDZAJĄCYCH, ale

NIE OBOWIĄZUJE DOMNIEMANIE WŁAŚCIWOŚCI w tym zakresie (inaczej niż przy członkach

zarządu sp. z o.o.) >> rozporządzenie stanowi, że CZŁONKOWIE zgrupowania mogą podejmować

WSZELKIE DECYZJE zmierzające do OSIĄGNIECIA CELÓW zgrupowania, ergo mogą SAMODZIELNIE,

w drodze uchwał decydować o wszystkich sprawach z zakresu prowadzenia spraw

REPREZENTACJA

tutaj ZARZĄDZAJĄCY posiadają WYŁĄCZNĄ KOMPETENCJĘ

zasadą reprezentacja samodzielna >> czynności KAŻDEGO z zarządzających WIAŻĄ

zgrupowanie w zakresie kontaktów z osobami trzecimi, jeżeli zarządzający działa w imieniu

ugrupowania (nawet, jeżeli czynności nie wchodziły w zakres celów ugrupowania)

wobec osób trzecich NIE MOŻNA powoływać się na ŻADNE OGRANICZENIA uprawnień

zarządzających wynikające z umowy o utworzeniu / decyzji członków, nawet, jeśli zostały

opublikowane

umowa o utworzeniu MOŻE przewidywać wymóg REPREZENTACJI ŁĄCZNEJ >> wtedy

można powoływać się na wymóg współdziałania zarządzających do skuteczności ich

czynności, ale tylko jeśli klauzula ta została opublikowana

163

KONTROLA DZIAŁALNOŚCI EZIG

KONTROLĘ co do zasady sprawują SAMI CZŁONKOWIE

każdy z członków jest uprawniony do uzyskania od zarządzających informacji dot. działalności zgrupowania oraz do kontroli ksiąg i dokumentów [analogiczne uprawnienia oczywiście mają członkowie działający wspólnie jako organ]

umowa o utworzeniu MOŻE przewidywać powołanie w tym celu SPECJALNEGO ORGANU, np.

RADY CZŁONKÓW, wraz z określeniem jego uprawnień, który działałby na wzór rady nadzorczej

w spółkach kapitałowych

134. W jakich sytuacjach dochodzi do nabycia lub utraty członkostwa w Europejskim Zgrupowaniu Interesów Gospodarczych?

NABYCIE CZŁONKOSTWA

Może nastąpić w sposób:

A. PIERWOTNY : dot. ZAŁOŻYCIELI, którzy stają się członkami automatycznie z chwilą REJESTRACJI

B. POCHODNY, poprzez PRZYJĘCIE poczet członków

decyzja o przyjęciu musi być podjęta jednomyślnie

każdy nowy członek odpowiada także za długi i inne zobowiązania zgrupowanie powstałe przed jego

przyjęciem (można zastrzec odmiennie w klauzuli zawartej w umowie o utworzeniu / w dokumencie

przyjęcia; można się na nią powoływać również wobec osób trzecich, jeśli została opublikowana)

CZŁONKAMI EZIG mogą być jedynie:

1. (A) SPÓŁKI lub (B) PRZEDSIĘBIORSTWA w rozumieniu art. 58 TWE oraz (C) INNE JEDNOSTKI

ORGANIZACYJNE PRAWA PUBLICZNEGO lub PRYWATNEGO, które zostały utworzone zgodnie z prawem

państwa członkowskiego

posiadające (a) ZAREJESTROWANĄ lub STATUTOWĄ SIEDZIBĘ i (b) ZARZĄD w UNII

(jeśli na mocy prawa państwa członkowskiego podmiot nie musi mieć zarejestrowanej albo statutowej siedziby,

wystarczy żeby miał zarząd w Unii)

2. OSOBY FIZYCZNE (a) wykonujące JAKĄKOLWIEK działalność PRZEMYSŁOWĄ, HANDLOWĄ,

RZEMIEŚLNICZĄ lub ROLNICZĄ albo (b) ŚWIADCZĄCE USŁUGI zawodowe lub inne w UNII

EZIG musi się składać CO NAJMNIEJ z 2 CZŁONKÓW należących do którejś z tych kategorii,

prowadzących swoją działalność W RÓŻNYCH PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH albo 2 jednostki organizacyjne posiadające zarządy w różnych państwach albo jedn. organizacyjna posiadająca zarząd w innym państwie niż prowadzi główną działalność osoba fizyczna albo 2 osoby fizyczne prowadzące główną działalność w różnych państwach

UTRATA CZŁONKOSTWA

Może nastąpić w wyniku:

A. WYSTĄPIENIA

B. WYKLUCZENIA

C. ZBYCIA UDZIAŁU

D. ŚMIERCI

E. NIESPEŁNIANIA WARUNKÓW

F. UPADŁOŚCI

164

A. WYSTĄPIENIE CZŁONKA

Członek może wystąpić ze zgrupowania:

zgodnie z warunkami ustanowionymi w umowie o utworzeniu, a w braku takich regulacji za jednomyślną zgodą pozostałych członków

ponadto każdy członek może wystąpić ze zgrupowania ze słusznych i stosownych przyczyn

ustanie członkostwa następuje też wskutek wypowiedzenia udziału przez wierzyciela członka

B. WYKLUCZENIE CZŁONKA

każdy członek może zostać wykluczony z powodów wymienionych w umowie o utworzeniu

ponadto może wykluczyć członka na mocy orzeczenia sądowego (na wspólny wniosek wszystkich pozostałych członków) jeżeli poważnie zaniedba swoje obowiązki lub powoduje / grozi spowodowaniem poważnego zakłócenia w funkcjonowaniu zgrupowania

C. ZBYCIE UDZIAŁU

każdy członek może scedować swój udział/część udziału na innego członka / osobę trzecią pod warunkiem jednomyślnej zgody innych członków

D. ŚMIERĆ CZŁONKA

ograniczona możliwość uzyskania członkostwa przez spadkobierców rozporządzenie stanowi, że nie można stać się członkiem w miejsce zmarłego członka – osoby

fizycznej, chyba że na warunkach określonych w umowie o utworzeniu, a w braku takich warunków – przy jednomyślnej zgodzie pozostałych członków

E. NIESPEŁNIANIE WARUNKÓW

członkostwo ustaje, gdy członek przestaje spełniać warunki ustanowione w art. 4 ust. 1 rozporządzenia, tj. ogólne warunki dot. możliwości zostania członkiem EZIG (odpowiednia podmiotowość prawna + terytorium Unii)

F. UPADŁOŚĆ CZŁONKA

rozporządzenie umożliwia państwu członkowskiemu ustanowienie - dla celów likwidacji/ rozwiązania i w przypadkach niewypłacalności - przepisów, na podstawie których członek przestaje należeć do zgrupowania w wyniku wystąpienia tych okoliczności

polski ustawodawca korzysta z tej możliwości i stanowi, że członkostwo w zgrupowaniu ustaje również z chwilą ogłoszenia upadłości członka

ROZWIĄZANIE I LIKWIDACJA ZGRUPOWANIA

A. ROZWIĄZANIE na podstawie DECYZJI CZŁONKÓW

obligatoryjne: a. wygaśnięcie terminu określonego w umowie o utworzeniu b. zaistnienie jakiejkolwiek innej przyczyny przewidzianej w umowie c. osiągnięcie celu zgrupowania d. brak możliwości dalszej realizacji celu (jeśli mimo wystąpienia tych przyczyn nie podjęto decyzji o rozwiązaniu, każdy członek może się zwrócić do sądu o nakaz rozwiązania)

e. gdy nie są już spełniane warunki z art. 4 ust. 2 rozporządzenia (min. 2 członków z różnych państw)

fakultatywnie: w każdym czasie jednomyślną decyzją członków

165

B. ROZWIĄZANIE na podstawie ORZECZENIA SĄDOWEGO

obligatoryjnie orzeka na wniosek każdej zainteresowanej osoby/ właściwego organu gdy naruszone zostały: a. art. 3 (ogólne warunki dział. zgrupowania), b. art. 12 (przepisy dot. siedziby zgrupowania) albo c. art. 31 ust. 3 (mniej niż 2 członków z różnych państw)

chyba że sprawy zgrupowania mogą zostać i zostaną uporządkowane przed wydaniem przez sąd merytorycznego orzeczenia

fakultatywnie orzeka na wniosek członka ze słusznych i stosownych przyczyn

ponadto państwo członkowskie może postanowić, że sąd na wniosek właściwego organu mającego siedzibę w tym państwie może nakazać rozwiązanie zgrupowania, gdy działa ono z naruszeniem interesów tego państwa (o ile prawo państwa członkowskiego przewiduje taką możliwość w odniesieniu do zarejestrowanych w nim spółek / innych podlegających mu jednostek organizacyjnych)

LIKWIDACJA

rozwiązanie pociąga za sobą likwidację

postępowanie likwidacyjne podlega PRAWU KRAJOWEMU

LIKWIDATORAMI są ZARZĄDZAJĄCY, chyba że odmienne postanowienie w umowie lub uchwale członków (musi być jednomyślna, chyba że umowa stanowi inaczej)

135. Na czym polega system monistyczny i dualistyczny spółki europejskiej?

SPÓŁKA EUROPEJSKA (societas europea, skrót SE) jest paneuropejską formą przedsiębiorstwa uregulowaną

w (a) rozporządzeniu Rady (WE) z 2001r. w sprawie statutu spółki europejskiej oraz, w zakresie nieuregulowanym w tym rozporządzeniu, (b) w ustawie z 4 marca 2005r. o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej.

SE ma formę SPÓŁKI AKCYJNEJ [art. 1 ust. 1 rozp.]

z zastrzeżeniem przepisów rozporządzenia SE traktuje się w każdym państwie członkowskim TAK JAK S.A. utworzoną zgodnie z przepisami państwa, w którym ma ona swoją siedzibę

posiada OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ, którą uzyskuje z dniem REJESTRACJI we właściwym rejestrze

państwa członkowskiego, w którym ma swoją STATUTOWĄ SIEDZIBĘ (a siedziba SE musi znajdować się w tym samym państwie członkowskim, co SIEDZIBA ZARZĄDU)

min. KAPITAŁ AKCYJNY : 120.000 EURO państwo członkowskie może zastosować wyższy próg, jeśli jego przepisy przewidują taki dla spółek

prowadzących określony rodzaj działalności

żaden akcjonariusz nie odpowiada za sumę wyższą, niż subskrybowana

SYSTEM MONISTYCZNY i DUALISTYCZNY dotyczą wybranego modelu ZARZĄDZANIA i

NADZORU w spółce europejskiej. W systemie dualistycznym następuje rozdział funkcji

zarządzających i nadzorczych, w systemie monistycznym zaś występuje jeden organ pełniący te

funkcje. Wynika to z różnych tradycji państw członkowskich w zakresie regulacji funkcjonowania organów S.A.

WŁADZE SPÓŁKI EUROPEJSKIEJ

SYSTEM DUALISTYCZNY SYSTEM MONISTYCZNY

1. WALNE ZGROMADZENIE 1. WALNE ZGROMADZENIE

2. ORGAN ZARZĄDZAJĄCY 2. ORGAN ADMINISTRUJĄCY pełniący zarówno funkcje zarządcze jak i nadzorcze 3. ORGAN NADZORU

166

WALNE ZGROMADZENIE

niezależnie od przyjętego modelu walne jest najwyższym organem SE decyduje w sprawach, w których:

wyłączną właściwość walnemu SE przyznaje rozporządzenie i prawo państwa członkowskiego siedziby SE albo zgodny z nimi statut SE

właściwość walnemu SPÓŁKI AKCYJNEJ przyznaje prawo państwa członkowskiego siedziby SE

z zastrzeżeniem zasad ustanowionych w rozporządzeniu, do ORGANIZACJI, PRZEBIEGU i PROCEDURY GŁOSOWANIA stosuje się obowiązujące w państwie siedziby SE przepisy dot. S.A.

ZWOŁUJE SIĘ co najmniej 1 raz w roku, w ciągu 6 MIESIĘCY po upływie każdego roku gospodarczego (chyba że przepisy państwa siedziby przewidują częstsze zwoływania dla spółek prowadzących dany rodzaj działalności)

PIERWSZE walne może odbyć się w terminie 18 MIESIĘCY PO POWSTANIU SE ponadto walne może być zwołane w dowolnym terminie przez organ zarządzający, nadzorczy,

administrujący lub inny organ (również właściwy na gruncie prawa członkowskiego)

również akcjonariusz/akcjonariusze reprezentujący co najmniej 10% kapitału zakładowego mogą wystąpić z wnioskiem o zwołanie albo o umieszczenie w porządku obrad określonych spraw (statut albo ustawodawstwo krajowe może przyznawać to uprawnienie akcjonariuszom reprezentującym mniej niż 10% KZ)

UCHWAŁY są podejmowane WIĘKSZOŚCIĄ WAŻNIE ODDANYCH GŁOSÓW (chyba że przepisy

rozporządzenia/ przepisy państwa członkowskiego wymagają większości kwalifikowanej) NIE LICZĄ się głosy, których posiadacze nie brali udziału w głosowaniu, wstrzymali się od głosu lub

zwrócili pustą/uszkodzoną kartę do głosowania jeśli istnieje WIELE RODZAJÓW AKCJI, każda uchwała wymaga dodatkowo ODDZIELNEGO GŁOSOWANIA

dla każdego rodzaju akcji, których szczególne prawa mogą zostać naruszone przez tę uchwałę

ZMIANA STATUTU wymaga WIĘKSZOŚCI 2/3 GŁOSÓW ODDANYCH państwo członkowskie może mieć surowszy wymóg może również ustalić, że wystarczy zwykła większość, jeśli reprezentowana jest min. 1/2 KZ

ORGAN ZARZĄDZAJĄCY

odpowiedzialny za PROWADZENIE SPRAW SE

jego członkowie powoływani i odwoływani przez ORGAN NADZORCZY państwa członkowskie mogą przewidzieć ustanowienie w statucie powoływania/odwoływania przez walne

PL ustawodawca korzysta i stanowi, że WALNE w każdym czasie może ODWOŁAĆ CZŁONKA ZARZĄDU/ ZAWIESIĆ go w czynnościach (prawo bezwzględne)

ponadto umożliwia twórcom statutu SE przyznanie wyłącznej kompetencji do powoływania i odwoływania walnemu

ŻADNA OSOBA NIE MOŻE być JEDNOCZEŚNIE członkiem ORGANU ZARZĄDZAJĄCEGO i NADZORCZEGO tej samej SE

organ nadzorczy może przesunąć jednego ze swoich członków do wykonywania obowiązków jako członek organu zarządzającego w przypadku wolnego miejsca pracy; wówczas jego funkcje jako członka organu nadzorczego są zawieszone

państwo członkowskie może przewidzieć ograniczenie czasowe: nasz ustawodawca korzysta i stanowi, że w przypadku zastąpienia członka zarządu niemogącego wykonywać swoich funkcji przez członka rady nadzorczej może to trwać max 3 miesiące

LICZBĘ CZŁONKÓW / zasady jej ustalania określa STATUT SE

państwa członkowskie mogą ustalić próg minimalny i maksymalny

SYSTEM DUALISTYCZNY

167

ORGAN NADZORU

SPRAWUJE NADZÓR nad PROWADZENIEM SPRAW SE przez organ zarządzający

nie jest uprawniony do samodzielnego prowadzenia spraw

CZŁONKOWIE POWOŁYWANI przez WALNE

członkowie PIERWSZEGO organu mogą być powołani przez statut

LICZBĘ CZŁONKÓW / zasady jej ustalania określa STATUT SE

państwa członkowskie mogą ustalić próg minimalny i maksymalny; nasz ustawodawca korzysta i

stanowi, że RADA NADZORCZA składa się z MIN. 3 CZŁONKÓW (dla spółek publicznych z 5)

UPRAWNIENIA

minimum raz na trzy miesiące organ zarządzający przekazuje organowi nadzorczemu informacje o prowadzeniu spraw SE i przewidywanym rozwoju działalności

oprócz tego organ zarządzający obowiązany jest niezwłocznie informować o wszelkich sprawach, które mogą mieć wpływ na funkcjonowanie SE

organ nadzorczy może żądać od organu zarządzającego wszelkiego rodzaju informacji, jakie mogą być dla niego niezbędne do sprawowania nadzoru

ustawa o EZIG i SE stanowi, że każdy członek rady nadzorczej może żądać od członków zarządu i pracowników SE przedstawienia RN na jej najbliższym posiedzeniu dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień (nie stanowi to indywidualnego prawa do informacji, bo te kwity muszą być przedstawione całej RN)

każdy członek organu nadzorczego może badać wszelkie informacje, jakie zostały przekazane organowi

organ nadzorczy może ponadto zlecić podjęcie wszelkich form dochodzeń niezbędnych do wykonywania jego obowiązków

W naszej ustawie o EZIG i SE brak szczegółowej regulacji tego modelu, ponieważ przepisy k.s.h. dot. SPÓŁKI

AKCYJNEJ są oparte właśnie na MODELU DUALISTYCZNYM i to te przepisy są stosowane w głównej mierze do

SE.

Z uwagi na brak regulacji takiego modelu w k.s.h., konieczne było szczegółowe uregulowanie go w ustawie o EZIG i SE.

W systemie monistycznym SE zarządzana jest przez jednolity organ zarządzająco-nadzorczy określany: na gruncie rozporządzenia jak ORGAN ADMINISTRUJĄCY

w naszej ustawie o EZIG i SE jako RADA ADMINISTRUJĄCA

RADA ADMINISTRUJĄCA

PROWADZI SPRAWY SE i REPREZENTUJE SE oraz sprawuje STAŁY NADZÓR nad jej DZIAŁALNOŚCIĄ zasada domniemania kompetencji rady: do jej kompetencji należą wszystkie sprawy

niezastrzeżone przez ustawy / statut dla walnego zgromadzenia

jeśli przepisy nie stanowią inaczej, do rady i jej członków stosuję się odpowiednio przepisy o zarządzie i radzie nadzorczej S.A. oraz ich członkach (w razie wątpliwości, czy o zarządzie czy o RN, stosuje się o zarządzie)

w praktyce ograniczone zastosowanie – de facto wyłączone ze stosowania wszystkie przepisy k.s.h. w tym zakresie oprócz tych dot. wyboru rady w drodze głosowania oddzielnymi grupami oraz głosowania pisemnego i zasad wynagradzania członków rady

SYSTEM MONISTYCZNY

168

rada wykonuje swoje kompetencje KOLEGIALNIE, chyba że statut stanowi inaczej w celu ich wykonywania jest uprawniona do:

badania wszystkich dokumentów SE żądania od dyrektorów wykonawczych oraz pracowników SE sprawozdań lub wyjaśnień dokonywać rewizji majątku SE żądania przedstawienia na najbliższym posiedzeniu rady dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień >>

prawo każdego członka rady

LICZBĘ członków i zasady jej określania ustanawia się w STATUCIE SE państwa członkowskie mogą ustalić minimalną i maksymalną liczbę członków

polski ustawodawca stanowi, że rada administrująca składa się z MIN. 3 CZŁONKÓW (w spółkach publicznych z min. 5)

członkowie rady POWOŁYWANI są przez WALNE (bez uszczerbku dla przepisów krajowych, które

mogą przyznawać prawo powoływania także akcjonariuszom mniejszościowym lub innym podmiotom)

członkowie pierwszego organu mogą być powołani prze statut ODWOŁUJE ich WALNE bez względu na to, kto ich powołał

organizację i sposób wykonywania czynności przez radę określa jej regulamin, uchwalany przez walne (chyba że statut stanowi inaczej)

WALNE ZGROMADZENIE NIE MOŻE wydawać radzie WIĄŻĄCYCH POLECEŃ dot. PROWADZENIA SPRAW SE

w UMOWIE / SPORZE między SE a CZŁONKIEM RADY spółkę reprezentuje PEŁNOMOCNIK powołany uchwałą walnego (wyjątek od zasady powierzającej reprezentację SE radzie)

członków rady obowiązuje ZAKAZ KONKURENCJI

POSIEDZENIA zbiera się w terminach ustanowionych w statucie, minimum raz na 3 MIESIĄCE celem

omówienia postępów i przewidywanego rozwoju działalności SE każdy z członków ma prawo zapoznania się ze wszelkimi informacjami przekazanymi organowi członek rady albo dyrektor wykonawczy może żądać zwołania posiedzenia podając proponowany

porządek obrad

przewodniczący rady zwołuje posiedzenie w terminie 2 tygodni od otrzymania żądania (jeśli nie, to wnioskujący ma prawo zwołać je samodzielnie)

PODEJMOWANIE UCHWAŁ możliwe, gdy wszyscy członkowie zostali prawidłowo zawiadomieniu o posiedzeniu podejmowanie uchwał w drodze oddania głosu na piśmie za pośrednictwem innego członka rady

albo głosowanie pisemne/ przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość bez odbycia zgromadzenia nie może dotyczyć uchwał w sprawie wyborów przewodniczącego i wiceprzewodniczącego rady oraz powołania i odwołania dyrektora wykonawczego

do WYŁĄCZNYCH KOMPETENCJI RADY ADMINISTRUJĄCEJ należą:

a. powoływanie i odwoływanie dyrektorów wykonawczych b. ustalanie wynagrodzenia dyrektorów wykonawczych c. ustalanie rocznych i wieloletnich planów biznesowych d. wyrażanie zgody na wypłatę akcjonariuszom zaliczki na poczet dywidendy przewidywanej na koniec

roku obrotowego e. przyjęcie sprawozdań z działalności SE oraz finansowego za dany rok obrotowy, w celu przedstawienia

ich zwyczajnemu walnemu do rozpatrzenia i zatwierdzenia f. oznaczenia ceny emisyjnej nowych akcji (w przypadku upoważnienia, o którym mowa w art. 432 § 1

pkt 4 k.s.h.] g. dokonywanie czynności zastrzeżonych dla zarządu i rady nadzorczej w art. 433 § 5 oraz art. 444-447

k.s.h. h. dokonywanie czynności określonych w art. 436 § 3 i 4 k.s.h. i. zawieranie przez SE będącą SPÓŁKĄ ZALEŻNĄ umowy kredytu / pożyczki / poręczenia / innej

podobnej z osobą będącą członkiem zarządu, rady administrującej, dyrektorem wykonawczym, prokurentem albo likwidatorem SPÓŁKI DOMINUJĄCEJ

j. inne sprawy zastrzeżone na jej wyłączność w statucie

169

POZOSTAŁE swoje kompetencje rada może PRZEKAZAĆ: A. KOMITETOWI (KOMITETOM) B. DYREKTOROWI WYKONAWCZEMU (DYREKTOROM WYKONAWCZYM)

KOMITETY

Rada może (z zastrzeżeniem wyłącznych kompetencji) przekazać określone kompetencje

KOMITETOWI albo KOMITETOM składającym się CO NAJMNIEJ z 2 JEJ CZŁONKÓW.

przedmiotem przekazania mogą być kompetencje WYKRACZAJĄCE poza zakres PROWADZENIA SPRAW SE, w szczególności kompetencje z zakresu NADZORU i KONTROLI

w odróżnieniu od delegacji kompetencji na rzecz dyrektorów wykonawczych ich przekazanie komitetom USZCZUPLA odpowiednio KOMPETENCJE RADY

w komitecie SPRAWUJĄCYM NADZÓR nad działalnością SE nie może uczestniczyć członek rady będący DYREKTOREM WYKONAWCZYM

komitety określa statut SE lub regulamin rady administrującej

nie dotyczy to komitetów, w skład których wchodzą DYREKTORZY WYKONAWCZY NIEBĘDĄCY CZŁONKAMI RADY – do ich zadań należy wyłącznie przygotowywanie lub wykonywanie UCHWAŁ RADY

DYREKTORZY WYKONAWCZY

powołuje ich RADA ADMINISTRUJĄCA

ich liczbę i kompetencje określa uchwała rady albo statut może być JEDEN lub KILKU jeśli kilku, jednemu z nich można przyznać status DYREKTORA GENERALNEGO (określone uprawnienia w

zakresie kierowania pracami dyrektorów wykonawczych); dyrektor generalny nie może być PRZEWODNICZĄCYM RADY ADMINISTRUJĄCEJ

dyrektorami mogą być CZŁONKOWIE RADY albo osoby SPOZA ICH GRONA RADA powinna jednak zawsze składać się CO NAJMNIEJ W POŁOWIE z osób NIEBĘDĄCYCH

DYREKTORAMI

mogą być odwołani w każdym czasie przez radę odwołanie z rady administrującej członka, który jest jednocześnie dyrektorem wykonawczym

jest równoznaczne z odwołaniem go z funkcji dyrektora wykonawczego

organizację i sposób wykonywania obowiązków określa regulamin uchwalany przez radę rada administrująca może wydawać dyrektorom wiążące polecenie dot. prowadzenia spraw walne nie może wydawać dyrektorom wiążących poleceń dot. prowadzenia spraw

DYREKTORZY NIE POSIADAJĄ WŁASNYCH KOMPETENCJI jako takich >> powierza im je rada

zgodnie z art. 30 ustawy o EZIG i SE RADA ADMINISTRUJĄCA może POWIERZYĆ im PROWADZENIE

SPRAW SE (DELEGACJA KOMPETENCJI) [z wyjątkiem zastrzeżonych wyłącznie dla rady]

następuje na mocy uchwały rady (w każdym czasie może być również cofnięta w tej formie) taka delegacja (w odróżnieniu od przekazania komitetom) NIE USZCZUPLA kompetencji samej RADY może dotyczyć tylko PROWADZENIA SPRAW, a nie nadzoru czy kontroli

DYREKTORZY NIEBĘDĄCY CZŁONKAMI RADY mają prawo REPREZENTOWANIA SE obejmujące wszystkie czynności sądowe i pozasądowe spółki związane z zakresem spraw POWIERZONYCH IM DO PROWADZENIA (dyrektorzy uprawnieni do reprezentowania podlegają wpisowi do KRS)

w braku postanowień statutu dot. zasad reprezentacji do składania oświadczeń w imieniu SE wymagane jest WSPÓŁDZIAŁANIE: DWÓCH DYREKTORÓW albo DYREKTORA łącznie z PROKURENTEM

oczywiście w przypadku DYREKTORÓW BĘDĄCYCH CZŁONKAMI RADY ADMINISTRUJĄCEJ ich kompetencje są takie jak CZŁONKÓW RADY

dyrektorów obowiązuje zakaz działalności konkurencyjnej podobnie jak członków zarządu w S.A.

170

UTWORZENIE SPÓŁKI EUROPEJSKIEJ

Może zostać zawiązana w obrębie terytorium Unii w formie EUROPEJSKIEJ SPÓŁKI AKCYJNEJ.

Rozporządzenie zawiera zamknięty katalog sposobów założenia SE:

1. FUZJA SPÓŁEK AKCYJNYCH utworzonych zgodnie z prawem państwa członkowskiego, posiadających statutowe siedziby i siedziby zarządu na terytorium Unii,

pod warunkiem, że przynajmniej 2 z nich podlegają prawu różnych państw członkowskich

2. UTWORZENIE HOLDINGOWEJ SE (GRUPY KAPITAŁOWEJ SE) przez SPÓŁKI AKCYJNE / SPÓŁKI Z O.O.

utworzone zgodnie z prawem państwa członkowskiego, posiadające statutowe siedziby i siedziby zarządu na terytorium Unii,

pod warunkiem, że przynajmniej 2 z nich podlegają prawu różnych państw członkowskich

lub przynajmniej 2 z nich posiadają od co najmniej 2 lat:

a. spółkę zależną podległą prawu innego państwa członkowskiego b. oddział usytuowany w innym państwie członkowskim

3. UTWORZENIE ZALEŻNEJ SE (WSPÓLNEJ CÓRKI) przez spółki w rozumieniu TFUE oraz inne osoby prawne

prawa publicznego lub prywatnego, utworzone zgodnie z prawem państwa członkowskiego, posiadające statutowe siedziby i siedziby zarządu na terytorium Unii,

przez SUBKSRYPCJĘ ICH AKCJI, pod warunkiem, że przynajmniej 2 z nich podlegają prawu różnych państw członkowskich

lub przynajmniej 2 z nich posiadają od co najmniej 2 lat:

a. spółkę zależną podległą prawu innego państwa członkowskiego b. oddział usytuowany w innym państwie członkowskim

4. PRZEKSZTAŁCENIE SPÓŁKI AKCYJNEJ

utworzonej zgodnie z prawem państwa członkowskiego, posiadającej statutową siedzibę i siedzibę zarządu na terytorium Unii, jeżeli od co najmniej 2 lat posiada ona spółkę zależną podległą prawu innego państwa członkowskiego

w utworzeniu SE w ramach sposobów 1, 2 i 3 może również uczestniczyć INNA SE (wówczas należy ją traktować jako S.A. podlegającą prawu państwa członkowskiego, w którym ma swoją statutową siedzibę)

państwo członkowskie może postanowić, że w tworzeniu SE może uczestniczyć spółka, której siedziba zarządu znajduje się poza Unią, pod warunkiem że spółka ta: jest utworzona zgodnie z prawem państwa członkowskiego, ma swoją statutową siedzibę w państwie członkowskim, ma rzeczywisty i ciągły związek z gospodarką państwa członkowskiego

[związek istnieje w szczególności, jeśli spółka ma oddział w państwie członkowskim i prowadzi tam działalność] Ustawodawca polski korzysta z tego upoważnienia.

ROZWIĄZANIE I LIKWIDACJA

W odniesieniu do rozwiązania, likwidacji a także niewypłacalności, wstrzymania płatności i innych podobnych procedur, SE podlega PRZEPISOM mającym w tych sytuacjach zastosowanie do SPÓŁEK AKCYJNYCH.

PRZEKSZTAŁCENIE SE

SE może zostać PRZEKSZTAŁCONA w SPÓŁKĘ AKCYJNĄ podlegającą prawu członkowskiemu siedziby SE.

171

136. Jak może być tworzona spółdzielnia europejska?

SPÓŁDZIELNIA EUROPEJSKA (societas cooperativa europaea, skrót SCE) jest paneuropejską formą

korporacyjną uregulowaną w (a) rozporządzeniu Rady (WE) z 2003r. w sprawie statutu spółdzielni europejskiej oraz, w zakresie nieuregulowanym w tym rozporządzeniu, (b) w ustawie z 22 lipca 2006r. o spółdzielni europejskiej.

CELEM jest przede wszystkim zaspokajanie potrzeb jej członków i / lub wspieranie ich działalności gospodarczej / społecznej, w szczególności poprzez zawieranie z nimi porozumień o dostawę towarów / świadczenie usług albo wykonywanie pracy w ramach czynności dokonywanych / zlecanych przez SCE

celem może być również wspieranie w określony wyżej sposób ich udziału w działalności gospodarczej w jednej lub kilku SCE lub spółdzielniach krajowych

może prowadzić działalność przez PODMIOTY ZALEŻNE

osoby trzecie (niebędące członkami) nie mogą czerpać korzyści z działalności SCE albo w tej działalności uczestniczyć, chyba że statut stanowi inaczej

z zastrzeżeniem przepisów rozporządzenia SCE traktuje się w każdym państwie członkowskim TAK JAK SPÓŁDZIELNIĘ utworzoną zgodnie z przepisami państwa, w którym ma ona swoją siedzibę

posiada OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ, którą uzyskuje z dniem REJESTRACJI we właściwym rejestrze państwa członkowskiego, w którym ma swoją STATUTOWĄ SIEDZIBĘ

min. KAPITAŁ ZAKŁADOWY (dzielony na udziały) : 300.000 EURO żaden członek spółdzielni nie odpowiada za sumę wyższą, niż subskrybowana (chyba że w statucie

postanowiono inaczej) jeżeli członkowie ponoszą ograniczoną odpowiedzialność, SCE powinna zawierać dodatkowe oznaczenie

„z ograniczoną odpowiedzialnością” LICZBA CZŁONKÓW i WYSOKOŚĆ KAPITAŁU mogą się ZMIENIAĆ

statut SCE może przewidywać emisję papierów wartościowych innych niż udziały oraz obligacji, których posiadaczom nie przysługuje prawo głosu

subskrypcji mogą dokonać osoby niebędące członkami, ale nabycie w tej drodze nie powoduje uzyskania członkostwa

UTWORZENIE SPÓŁDZIELNI EUROPEJSKIEJ

SCE może zostać utworzona:

1. przez co najmniej 5 OSÓB FIZYCZNYCH, zamieszkałych w co najmniej 2 różnych państwach członkowskich

2. przez łącznie co najmniej 5 OSÓB FIZYCZNYCH i SPÓŁEK w rozumieniu TFUE, względnie innych osób prawnych prawa publicznego lub prywatnego, utworzonych na podstawie przepisów prawa państwa członkowskiego, które mają miejsce zamieszkania w co najmniej 2 różnych państwach członkowskich podlegają prawu co najmniej 2 różnych państw członkowskich

3. przez SPÓŁKI w rozumieniu TFUE, względnie inne osoby prawne prawa publicznego lub

prywatnego, utworzone na podstawie przepisów prawa państwa członkowskiego, które podlegają prawu co najmniej 2 różnych państw członkowskich

4. przez POŁĄCZENIE się SPÓŁDZIELNI utworzonych na podstawie prawa państwa członkowskiego,

posiadających siedziby statutowe i główny zarząd na terenie Unii pod warunkiem, że co najmniej 2 z nich podlegają prawu różnych państw członkowskich

5. przez PRZEKSZTAŁCENIE się SPÓŁDZIELNI utworzonej na podst. prawa państwa członkowskiego,

posiadającej siedzibę statutową i główny zarząd na terenie Unii jeżeli od co najmniej 2 lat posiada ona podmiot zależny lub zakład podlegające prawu

innego państwa członkowskiego

172

państwo członkowskie (polski ustawodawca korzysta ) może postanowić, że w tworzeniu SCE może uczestniczyć osoba prawna, której główny zarząd znajduje się poza Unią, pod warunkiem że osoba ta: jest utworzona zgodnie z prawem państwa członkowskiego, ma swoją statutową siedzibę w państwie członkowskim, jest w sposób trwały i rzeczywisty powiązana z gospodarką jednego z państw członkowskich

Spółdzielnia może zostać utworzona w formie SCE wyłącznie na TERYTORIUM UNII

SIEDZIBA STATUTOWA musi się znajdować w tym samym państwie członkowskim, w którym

znajduje się GŁÓWNY ZARZĄD

z zastrzeżeniem przepisów rozporządzenia powstanie SCE jest uregulowane przez prawo

stosowane do spółdzielni w państwie członkowskim, w którym SCE ma statutową siedzibę

ZAWSZE do powstania SCE konieczne jest opracowanie przez założycieli STATUTU (AKTU

ZAŁOŻYCIELSKIEGO)

statut sporządzany jest w formie PISEMNEJ i jest podpisywany przez CZŁONKÓW ZAŁOŻYCIELI

powinien zawierać co najmniej treść określoną w art. 5 ust. 4 rozp.

SCE podlega WPISOWI DO REJESTRU w państwie, w którym ma statutową siedzibę, zgodnie z

przepisami właściwymi dla S.A.

137. W jakich sytuacjach dochodzi do nabycia lub utraty

członkostwa spółdzielni europejskiej?

NABYCIE CZŁONKOSTWA

Członkostwo w SCE można nabyć w sposób:

A. PIERWOTNY : w ramach TWORZENIA SCE

B. NASTĘPCZY : poprzez PRZYJĘCIE poczet członków zarejestrowanej SCE

wymaga ZGODY (w zależności od przyjętego modelu) ORGANU ZARZĄDZAJĄCEGO albo

ORGANU ADMINISTRUJĄCEGO

osoby, którym odmówiono przyjęcia mogą się ODWOŁAĆ do WALNEGO

statut może przewidywać (w granicach w jakich zezwala na to prawo państwa

członkowskiego), że można dopuścić jako CZŁONKÓW – INWESTORÓW (osoby niebędące

użytkownikami) podmioty, które nie zamierzają ani wytwarzać ani korzystać z towarów, ani

świadczyć ani korzystać z usług SCE

zgody na przyjęcie takiego członka-inwestora udziela walne albo inny organ upoważniony do

tego na podstawie statutu albo uchwały walnego

członkami mogą być OSOBY FIZYCZNE i OSOBY PRAWNE, chyba że statut stanowi inaczej

osoby prawne uważa się za użytkowników, bo reprezentują swoich własnych członków (pod

warunkiem, że ci członkowie – osoby fizyczne są w istocie użytkownikami)

statut może uzależniać uzyskanie członkostwa od innych warunków (w szczególności

pokrycia minimalnego udziału w kapitale lub spełnienia warunków związanych z

przedmiotem działalności)

173

UTRATA CZŁONKOSTWA

[art. 15 ust. 1 rozp.] Utrata członkostwa następuje:

A. na skutek WYPOWIEDZENIA

B. na skutek WYKLUCZENIA

następuje z powodu dopuszczenia się przez członka POWAŻNEGO NARUSZENIA jego OBOWIĄZKÓW albo DZIAŁANIA NA SZKODĘ SCE

decyzja podejmowana jest przez organ zarządzający albo organ administrujący po uprzednim wysłuchaniu członka

członkowi przysługuje prawo ODWOŁANIA do walnego

C. na skutek PRZENIESIENIA WSZYSTKICH UDZIAŁÓW na innego członka / osobę trzecią

możliwe, jeżeli statut na to zezwala podmiot na który się przenosi, uzyskuje w ten sposób członkostwo

D. na skutek LIKWIDACJI (w przypadku członka niebędącego osobą fizyczną)

E. na skutek OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI

F. z chwilą ŚMIERCI

G. w każdym innym przypadku przewidzianym przez STATUT albo PRAWO PAŃSTWA

CZŁONKOWSKIEGO, w którym SCE posiada swoją siedzibę statutową

za wyjątkiem C, utrata członkostwa pociąga za sobą powstanie ROSZCZENIA członka o

WYPŁATĘ jego UDZIAŁU (pomniejszonego proporcjonalnie o wszelkie straty w subskrybowanym

kapitale)

ROZWIĄZANIE I LIKWIDACJA

W odniesieniu do rozwiązania, likwidacji a także niewypłacalności, wstrzymania płatności i innych podobnych procedur, SCE podlega PRZEPISOM mającym w tych sytuacjach zastosowanie do SPÓŁDZIELNI utworzonej zgodnie z prawem państwa członkowskiego, w którym mieści.

PRZEKSZTAŁCENIE SCE

SCE może zostać PRZEKSZTAŁCONA w SPÓŁDZIELNIĘ podlegającą prawu członkowskiemu siedziby SCE.

(Uchwała o przekształceniu nie może zostać podjęta przed upływem 2 lat od rejestracji albo przed zatwierdzeniem sprawozdań finansowych za 2 pierwsze lata obrotowe.)

174

CZĘŚĆ XVI

PRAWO UPADŁOŚCIOWE I

NAPRAWCZE

pytania 138-140

175

UWAGI OGÓLNE O PRAWIE UPADŁOŚCIOWYM I NAPRAWCZYM

Regulacja: ustawa z 28 lutego 2003r. Prawo upadłościowe i naprawcze

Reguluje:

A. JEDNO postępowanie UPADŁOŚCIOWE (dotyczy dochodzenia roszczeń od

NIEWYPŁACALNYCH przedsiębiorców) które może przybrać 2 POSTACI:

1. postępowanie upadłościowe Z MOŻLIWOŚCIĄ ZAWARCIA UKŁADU

2. postępowanie upadłościowe OBEJMUJĄCE LIKWIDACJĘ MAJĄTKU DŁUŻNIKA

B. POSTĘPOWANIE NAPRAWCZE, dotyczące przedsiębiorców ZAGROŻONYCH

NIEWYPŁACALNOŚCIĄ

ZASADĄ OGÓLNĄ postępowania upadłościowego jest prowadzenie go w taki sposób, aby ROSZCZENIA WIERZYCIELI mogły zostać zaspokojone W JAK NAWYŻSZYM STOPNIU, a jeśli RACJONALNE WZGLĘDY na to pozwolą, aby DOTYCHCZASOWE PRZEDSIĘBIORSTWO dłużnika zostało ZACHOWANE.

ZAKRES PRZEDMIOTOWY USTAWY

1. OGÓLNE POSTĘPOWANIE UPADŁOŚCIOWE (w tym tzw. postępowanie oddłużeniowe i

międzynarodowe postępowanie upadłościowe) obejmujące

WSPÓLNE DOCHODZENIE ROSZCZEŃ wierzycieli od NIEWYPŁACALNYCH DŁUŻNIKÓW

będących przedsiębiorcami oraz

SKUTKI OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI co do:

b. osoby upadłego c. majątku upadłego d. zobowiązań upadłego e. spadków nabytych przez upadłego f. stosunków majątkowych małżeńskich upadłego g. zlecenia rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów

wartościowych h. postępowania sądowego i administracyjnego

2. ODRĘBNE POSTĘPOWANIA UPADŁOŚCIOWE:

C. postępowanie wszczęte po ŚMIERCI NIEWYPŁACALNEGO DŁUŻNIKA D. wobec BANKÓW E. wobec ZAKŁADÓW UBEZPIECZEŃ i ZAKŁADÓW REASEKURACJI F. wobec EMITENTÓW OBLIGACJI G. wobec OSÓB FIZYCZNYCH NIEPROWADZĄCYCH DZ. G. (tzw. UPADŁOŚĆ KONSUMENCKA)

3. POSTĘPOWANIE w przedmiocie POZBAWIENIA PRAWA PROWADZENIA DZ. G.

4. POSTĘPOWANIE NAPRAWCZE wobec przedsiębiorców ZAGROŻONYCH NIEWYPŁACALNOŚCIĄ

(Szczególne postępowanie oparte na zasadzie szybkości działania, o charakterze interwencyjnym, które jest prowadzone przez SAMEGO PRZEDSIĘBIORCĘ i ma na celu NAPRAWĘ JEGO KONDYCJI tak, aby przywrócić mu długookresowo zdolność do konkurowania na rynku. Dot. przedsiębiorców, którzy jeszcze na bieżąco regulują swoje zobowiązania, ale z uwagi na trudną sytuację ekonomiczną mogą w niedługim czasie stać się niewypłacalni.)

176

138. Jakie są podstawy ogłoszenia upadłości?

PODSTAWĄ ogłoszenia upadłości jest NIEWYPŁACALNOŚĆ DŁUŻNIKA.

Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli:

A. NIE WYKONUJE swoich WYMAGALNYCH ZOBOWIĄZAŃ PIENIĘŻNYCH

B. jest osobą prawną / tzw. ułomną osobą prawną a jego ZOBOWIĄZANIA przekroczą

wartość jego MAJĄTKU (nawet, jeśli jeszcze na bieżąco wykonuje zobowiązania)

ZDOLNOŚĆ UPADŁOŚCIOWA

Zdolność upadłościowa (tj. zdolność danego podmiotu do postawienia w stan upadłości na mocy orzeczenia

sądowego) jest warunkiem ogłoszenia upadłości. W oparciu o przepisy p.u.n. posiadają ją:

1. PRZEDSIĘBIORCY (wszyscy, zarówno os. fizyczne, os. prawne i ułomne os. prawne)

ogłosić upadłość można również w razie ŚMIERCI PRZEDSIĘBIORCY, jeżeli WNIOSEK o ogłoszenie upadłości zostanie złożony w terminie 1 ROKU od dnia śmierci

prawo złożenia takiego wniosku przysługuje: wierzycielowi, spadkobiercy a także małżonkowi/ każdemu z dzieci / każdemu z rodziców, nawet jeśli nie dziedziczą

2. podmioty NIEBĘDĄCE PRZEDSIĘBIORCAMI na mocy szczególnej regulacji ustawy, a są to:

☼ spółki z o.o. i spółki akcyjne nie prowadzące działalności gospodarczej

☼ wspólnicy osobowych spółek handlowych, ponoszących odpowiedzialność za

zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem

☼ oddziały banków zagranicznych w rozumieniu przepisów ustawy prawo bankowe

3. OSOBY FIZYCZNE, których upadłość jest niezwiązana z prowadzeniem działalności

gospodarczej (tzw. UPADŁOŚĆ KONSUMENCKA)

NIE MOŻNA OGŁOSIĆ UPADŁOŚCI: [art. 6 p.u.n.]

1. SKARBU PAŃSTWA

2. JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

3. PUBLICZNYCH SAMODZIELNYCH ZAKŁADÓW OPIEKI ZDROWOTNEJ

4. INSTYTUCJI I OSÓB PRAWNYCH UTWORZONYCH:

g. W DRODZE USTAWY (chyba, że ustawa ta stanowi inaczej)

h. W WYKONANIU OBOWIĄZKU NAŁOŻONEGO USTAWĄ

5. OSÓB FIZYCZNYCH PROWADZĄCYCH GOSPODARSTWO ROLNE

6. UCZELNI

POSTĘPOWANIE w przedmiocie OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI

WŁAŚCIWOŚĆ SĄDU : sprawy o ogłoszenie upadłości rozpoznaje SĄD UPADŁOŚCIOWY (sąd rejonowy –

gospodarczy) w składzie 3 sędziów zawodowych, właściwy miejscowo dla zakładu głównego

przedsiębiorstwa dłużnika (jeśli dłużnik nie ma przedsiębiorstwa w RP, to dla jego miejsca zamieszkania /

siedziby, a w braku właściwym jest sąd, w którego obszarze znajduje się majątek dłużnika.

177

WNIOSEK O OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI na gruncie ustawy mogą złożyć:

1. DŁUŻNIK 2. KAŻDY Z JEGO WIERZYCIELI

a ponadto

3. w stosunku do OSOBOWYCH SPÓŁEK HANDLOWYCH – KAŻDY WSPÓLNIK, który odpowiada za zobowiązania spółki BEZ OGRANICZENIA

4. w stosunku do OSÓB PRAWNYCH i UŁOMNYCH OSÓB PRAWNYCH – każdy¸ kto ma prawo ich REPREZENTOWANIA sam lub łącznie z innymi osobami

5. w stosunku do PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWEGO – także ORGAN ZAŁOŻYCIELSKI

6. w stosunku do JEDNOOSOBOWEJ SPÓŁKI SKARBU PAŃSTWA – także MINISTER WŁ. DS. SP

7. w stosunku do OSÓB PRAWNYCH i OSOBOWYCH SPÓŁEK HANDLOWYCH będących w stanie LIKWIDACJI – każdy z LIKWIDATORÓW

8. w stosunku do OSOBY PRAWNEJ wpisanej do KRS – KURATOR

9. w stosunku do dłużnika, któremu udzielono POMOCY PUBLICZNEJ > 100.000 ojro – ORGAN UDZIELAJĄCY POMOCY

DŁUŻNIK obowiązany jest złożyć wniosek w terminie MAX 2 TYGODNI od dnia, w którym

wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości

jeśli dłużnikiem jest OSOBA PRAWNA / UŁOMNA OSOBA PRAWNA, obowiązek ten ciąży na każdym, kto jest uprawniony do jej REPREZENTOWANIA (jeśli nie złożą w terminie, ponoszą odpowiedzialność za wynikłą z tego tytułu szkodę)

jeśli wniosek składa DŁUŻNIK, określa dodatkowo, czy wnosi o upadłość układową czy likwidacyjną; jeśli o tę pierwszą, to dołącza PROPOZYCJE UKŁADOWE wraz z propozycjami FINANSOWANIA wykonania układu (+ rachunek przepływów pieniężnych za ostatnie 12 m-cy, jeśli był obowiązany do prowadzenia odpowiedniej dokumentacji)

WSTĘPNE ZGROMADZENIE WIERZYCIELI zwołuje sąd nie zwołuje się go, jeśli z okoliczności wynika, że przeprowadzenie pociągałoby nadmierne koszty

albo gdy suma spornych wierzytelności > 15% sumy ogólnej

Może podjąć uchwały co do: sposobu prowadzenia postępowania upadłościowego (czy układowe czy z likwidacją) wyboru rady wierzycieli (może też zaopiniować wybór syndyka, nadzorcy sądowego, zarządcy) ZAWARCIA UKŁADU, co jest możliwe gdy uczestniczy w nim co najmniej 1/2 wierzycieli mających

łącznie 3/4 ogólnej sumy wierzytelności stwierdzonych tytułami egzekucyjnymi / bezspornych/ uprawdopodobnionych (wtedy sąd oprócz postanowienia w przedmiocie upadłości musi wydać postanowienie o zatwierdzeniu układu)

uwzględniając wniosek SĄD wydaje POSTANOWIENIE O OGŁOSZENIU UPADŁOŚCI, które jest skuteczne i wykonalne z dniem jego wydania. Dzień wydania = DZIEŃ UPADŁOŚCI

ZAŻALENIE przysługuje w wypadku postanowienia o ogłoszeniu upadłości wyłącznie upadłemu, a w wypadku postanowienia oddalającego wniosek wyłącznie wnioskodawcy

sąd II instancji nie może orzec o ogłoszeniu upadłości (jeśli uchyla postanowienie o ogłoszeniu, przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania)

ODDALENIE wniosku o ogłoszenie upadłości może nastąpić: fakultatywnie („sąd może oddalić”)

f. jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań nie przekracza trzech miesięcy, a suma niewykonanych zobowiązań nie przekracza 10% wartości bilansowej przedsiębiorstwa dłużnika (chyba że niewykonywanie ma charakter trwały albo oddalenie wniosku może spowodować pokrzywdzenie wierzycieli)

g. majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostały jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania

obligatoryjnie („sąd oddali”) jeżeli majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania

178

139. Jakie są skutki ogłoszenia upadłości co do majątku i

zobowiązań upadłego?

A. SKUTKI co do MAJĄTKU upadłego

Z dniem OGŁOSZENIA upadłości MAJĄTEK upadłego staje się MASĄ UPADŁOŚCI, która

służy ZASPOKOJENIU WIERZYCIELI upadłego.

SKŁAD masy USTALA (a) SYNDYK, (b) NADZORCA SĄDOWY albo (c) ZARZĄDCA na podstawie

wpisów w księgach upadłego oraz dokumentów bezspornych

jeśli upadłość z możliwością zawarcia układu wówczas skład może ustalić UPADŁY pod

nadzorem NADZORCY SĄDOWEGO

ustalenie następuje poprzez sporządzenie spisu inwentarza (wraz z tym dokonuje się oszacowania

majątku wchodzącego w skład masy upadłości)

w skład masy upadłości WCHODZI MAJĄTEK (a) należący do upadłego w dniu ogłoszenia

upadłości oraz (b) nabyty w toku postępowania upadłościowego

jeżeli UPADŁOŚĆ LIKWIDACYJNA, UPADŁY TRACI PRAWO ZARZĄDU oraz MOŻLIWOŚĆ

KORZYSTANIA i ROZPORZĄDZANIA MIENIEM wchodzącym w skład masy

jeśli UPADŁOŚĆ UKŁADOWA, ZARZĄD sprawuje UPADŁY pod nadzorem NADZORCY

SĄDOWEGO, chyba że upadły nie daje rękojmi należytego sprawowania zarządu >> wówczas

sąd ustanawia ZARZĄDCĘ

upadły może dokonywać czynności zwykłego zarządu; w sprawach przekraczających konieczna

zgoda nadzorcy sądowego albo rady wierzycieli

B. SKUTKI co do ZOBOWIĄZAŃ upadłego

NIEWAŻNE są postanowienia umowy ZASTRZEGAJĄCE na wypadek OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI

ZMIANĘ lub ROZWIĄZANIE stosunku prawnego, którego stroną jest upadły

POSTANOWIENIE umowy, której stroną jest upadły, UNIEMOŻLIWIAJĄCE lub UTRUDNIAJĄCE

osiągnięcie CELU postępowania upadłościowego jest BEZSKUTECZNE w stosunku do MASY

UPADŁOŚCI

umowa PRZENIESIENIA WŁASNOŚCI RZECZY / WIERZYTELNOŚCI / INNEGO PRAWA zawarta w

celu ZABEZPIECZENIA WIERZYTELNOŚCI jest SKUTECZNA wobec MASY UPADŁOŚCI jeżeli została

zawarta w formie PISEMNEJ Z DATĄ PEWNĄ

Ponadto ustawodawca różnicuje regulacje dot. skutków co do zobowiązań upadłego w zależności od

postaci postępowania upadłościowego:

UPADŁOŚĆ z MOŻLIWOŚCIĄ ZAWARCIA UKŁADU

upadły / zarządca NIE MOGĄ SPEŁNIAĆ ŚWIADCZEŃ z WIERZYTELNOŚCI, które z mocy prawa są

OBJĘTE UKŁADEM

(od dnia ogłoszenia upadłości aż do dnia uprawomocnienia się postanowienia o zatwierdzeniu układu / o umorzeniu postępowania)

179

NIEDOPUSZCZALNE jest POTRĄCANIE wzajemnych wierzytelności między UPADŁYM i WIERZYCIELEM, jeśli: (a) WIERZYCIEL stał się DŁUŻNIKIEM UPADŁEGO PO OGŁOSZENIU UPADŁOŚCI lub (b) będąc DŁUŻNKIEM UPADŁEGO stał się PO OGŁOSZENIU UPADŁOŚCI jego WIERZYCIELEM

wskutek nabycia wierzytelności w drodze przelewu bądź indosu wierzytelności powstałej przed ogłoszeniem upadłości

(w czasie trwania postępowania aż do jego umorzenia / zakończenia / zmiany upadłości układowej na likwidacyjną)

WYNAJMUJĄCY lub WYDZIERŻAWIAJĄCY bez zgody rady wierzycieli NIE MOŻE WYPOWIEDZIEĆ umowy najmu / dzierżawy LOKALU lub NIERUCHOMOŚCI w których prowadzone jest PRZEDSIĘBIORSTWO upadłego Przepis ten stosuje się odpowiednio do umów leasingu, ubezpieczeń majątkowych, umów rachunku bankowego, umów poręczeń i gwarancji bankowych, akredytyw oraz licencji udzielonych upadłemu.

(w czasie trwania postępowania aż do jego umorzenia / zawarcia układu / zmiany upadłości układowej na likwidacyjną)

układ może ustanowić zakaz wypowiedzenia tych umów do czasu wykonania układu

UPADŁOŚĆ obejmująca LIKWIDACJĘ MAJĄTKU

ZOBOWIĄZANIA PIENIĘŻNE upadłego, których TERMIN PŁATNOŚCI świadczenia jeszcze NIE NASTĄPIŁ stają się WYMAGALNE z dniem OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI

ZOBOWIĄZANIA majątkowe NIEPIENIĘŻNE z dniem OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI zmieniają się w PIENIĘŻNE i z tym dniem stają się PŁATNE, chociażby termin ich wykonania jeszcze nie nastąpił

POTRĄCENIE WIERZYTELNOŚCI między UPADŁYM a WIERZYCIELEM DOPUSZCZALNE, gdy OBIE już istniały w dniu OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI, nawet jeśli jedna z nich jeszcze niewymagalna

w przypadku ZOBOWIĄZAŃ Z UMOWY WZAJEMNEJ, które w dniu ogłoszenia upadłości NIE ZOSTAŁY WYKONANE w całości lub w części, SYNDYK może: WYKONAĆ zobowiązanie upadłego i ZAŻĄDAĆ spełnienia świadczenia od drugiej strony ODSTĄPIĆ OD UMOWY

druga strona zobowiązana do wcześniejszego spełnienia świadczenia może się wstrzymać do czasu spełnienia / zabezpieczenia świadczenia przez syndyka, chyba że wiedziała / powinna wiedzieć o istnieniu podstaw do ogłoszenia upadłości już w momencie zawierania umowy z upadłym

C. SKUTKI co do OSOBY upadłego

po ogłoszeniu upadłości przedsiębiorca występuje w obrocie pod DOTYCHCZASOWĄ FIRMĄ z dodatkowym oznaczeniem „W UPADŁOŚCI LIKWIDACYJNEJ” lub „W UPADŁOŚCI UKŁADOWEJ”

jeśli UPADŁOŚĆ LIKWIDACYJNA upadły obowiązany wskazać i wydać SYNDYKOWI cały swój MAJĄTEK (plus wszystkie dokumenty

dot. jego działalności, majątku i rozliczeń) upadły obowiązany udzielać SĘDZIEMU-KOMISARZOWI i SYNDYKOWI wszelkich potrzebnych

WYJAŚNIEŃ sędzia-komisarz może wydać ZAKAZ OPUSZCZANIA KRAJU bez zezwolenia w stosunku do osób

fizycznych oraz członków organów osób prawnych jeśli upadły UKRYWA SIĘ / UKRYWA MAJĄTEK można wobec niego zastosować ŚRODKI PRZYMUSU

przewidziane w kpc dla egzekucji świadczeń niepieniężnych

jeśli UPADŁOŚĆ UKŁADOWA upadły obowiązany udzielać SĘDZIEMU-KOMISARZOWI i NADZORCY SĄDOWEMU wszelkich

potrzebnych WYJAŚNIEŃ obowiązany również umożliwić NADZORCY SĄDOWEMU ZAPOZNANIE SIĘ z PRZEDSIĘBIORSTWEM jeśli upadły POZBAWIONY PRAWA ZARZĄDU, można odpow. stosować przepisy jak przy up. likwid.

180

140. Jakie są podstawowe zasady związane z likwidacją masy

upadłościowej?

LIKWIDACJĘ MASY UPADŁOŚCI przeprowadza się w przypadku prowadzenia postępowania upadłościowego OBEJMUJĄCEGO LIKWIDACJĘ MAJĄTKU UPADŁEGO albo wskutek OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI LIKWIDACYJNEJ albo wskutek ZMIANY sposobu prowadzenia postępowania z UKŁADOWEGO na LIKWIDACYJNE

SYNDYK przystępuje do:

SPISU INWENTARZA OSZACOWANIA MASY UPADŁOŚCI SPORZĄDZENIA PLANU LIKWIDACYJNEGO

LIKWIDACJĘ MASY UPADŁOŚCI przeprowadza SYNDYK

(po sporządzeniu spisu inwentarza i sprawozdania finansowego na dzień przed ogłoszeniem upadłości alb po złożeniu pisemnego sprawozdania ogólnego)

przeprowadza się ją POPRZEZ:

G. SPRZEDAŻ PRZEDSIĘBIORSTWA UPADŁEGO w całości lub jego zorganizowanej części

H. SPRZEDAŻ NIERUCHOMOŚCI

I. SPRZEDAŻ RUCHOMOŚCI

J. ŚCIĄGNIĘCIE WIERZYTELNOŚCI od dłużników upadłego

K. WYKONANIE INNYCH PRAW MAJĄTKOWYCH upadłego wchodzących w skład masy upadłości albo ZBYCIE tych praw

Ad A.

można dalej prowadzić przedsiębiorstwo upadłego, jeżeli możliwe jest zawarcie układu z

wierzycielami (zawsze można zmienić w toku postępowania upadłość likwidacyjną na układową i odwrotnie) lub możliwa jest sprzedaż przedsiębiorstwa upadłego w całości lub jego zorganizowanej części

jeśli syndyk dalej prowadzi, to powinien podjąć wszelkie działania zapewniające zachowanie przedsiębiorstwa w co najmniej niepogorszonym stanie

PRZEDSIĘBIORSTWO UPADŁEGO powinno być SPRZEDANE JAKO CAŁOŚĆ, chyba że nie jest to możliwe

nabywca nabywa je w stanie wolnym od obciążeń i nie odpowiada za zobowiązania upadłego

SPRZEDAŻ MIENIA następuje w drodze (1) PRZETARGU lub (2) AUKCJI, do których stosuje się odpowiednio przepisy k.c., z tym że:

a. ich WARUNKI musi zatwierdzić SĘDZIA-KOMISARZ

b. należy o nich zawiadomić przez OBWIESZCZENIE co najmniej na 2 TYGODNIE przed (jeśli przedsiębiorstwo spółki publicznej – 6 tygodni)

c. przeprowadza się je na posiedzeniu JAWNYM

d. przeprowadza je SYNDYK pod nadzorem SĘDZIEGO-KOMISARZA

e. WYBORU OFERENTA dokonuje SYNDYK (wybór podlega zatwierdzeniu SĘDZIEGO-KOMISARZA) postanowienie w przedmiocie zatwierdzenia oferenta może wydać na posiedzeniu niejawnym może odroczyć zatwierdzenie o tydzień – wówczas postanowienie podlega obwieszczeniu

☼ jeśli przetarg/aukcja NIE DOSZŁY DO SKUTKU albo SĘDZIA-KOMISARZ NIE ZATWIERDZIŁ WYBORU OFERENTA, wówczas: wydaje postanowienie o wyznaczeniu nowego przetargu/aukcji lub ZEZWALA na sprzedaż Z WOLNEJ RĘKI, określając przy tym minimalną cenę i warunki

sprzedaży (zgodę taką może wyrazić również rada wierzycieli)

181

PODZIAŁ FUNDUSZU MASY UPADŁOŚCI

[art. 335 p.u.n.] FUNDUSZE MASY UPADŁOŚCI obejmują:

3. SUMY uzyskane z LIKWIDACJI MASY UPADŁOŚCI

4. DOCHÓD uzyskany PROWADZENIA / WYDZIERŻAWIENIA PRZEDSIĘBIORSTWA UPADŁEGO

5. ODSETKI od tych sum ZDEPONOWANE W BANKU

6. KWOTY pozostałe po ZASPOKOJENIU wierzycieli, których WIERZYTELNOŚCI BYŁY

ZABEZPIECZONE

hipoteką

zastawem

zastawem rejestrowym

zastawem skarbowym

hipoteką morską

na zlikwidowanych w toku likwidacji masy upadłości RZECZACH, WIERZYTELNOŚCIACH i

PRAWACH

(czyli najpierw likwidacja tych obciążonych rzeczy/wierzytelności/praw, potem zaspokojenie tych, których prawa były tymi obciążeniami zabezpieczone, a dopiero to, co zostanie wchodzi w fundusz masy upadłości)

PODZIAŁU funduszów masy dokonuje się JEDNORAZOWO albo KILKAKROTNIE

KATEGORIE WIERZYTELNOŚCI I NALEŻNOŚCI podlegające zaspokojeniu z funduszów masy upadłości

KATEGORIA I

koszty postępowania upadłościowego

przypadające za czas po ogłoszeniu upadłości:

należności alimentacyjne

renty za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci

renty z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę

należności z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia masy upadłości

należności z zawartych przez upadłego przed ogłoszeniem upadłości umów, których wykonania zażądał

syndyk

należności powstałe z czynności syndyka albo zarządcy

należności powstałe z czynności upadłego dokonanych po ogłoszeniu upadłości, niewymagających zgody

nadzorcy sądowego albo dokonanych za jego zgodą

KATEGORIA II

przypadające za czas przed ogłoszeniem upadłości:

należności ze stosunku pracy

należności rolników z tytułu umów o dostarczenie produktów z własnego gospodarstwa rolnego

należności alimentacyjne

renty za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci

renty z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę

przypadające za 2 ostatnie lata przed ogłoszeniem upadłości należności z tytułu składek na ubezpieczenia

społeczne (wraz z odsetkami i kosztami egzekucji)

182

KATEGORIA III

podatki i inne daniny publiczne pozostałe należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne (wraz z odsetkami i kosztami egzekucji)

KATEGORIA IV

inne należności, jeśli nie podlegają zaspokojeniu w kategorii V, wraz z odsetkami za ostatni rok przed datą ogłoszenia upadłości, z odszkodowaniem umownym, kosztami procesu i egzekucji

KATEGORIA V

odsetki, które nie należą do wyższych kategorii w kolejności, w jakiej podlega zaspokojeniu kapitał sądowe i administracyjne kary grzywny należności z tytułu darowizn i spadków

KOLEJNOŚĆ ZASPOKAJANIA

A) Należności KATEGORII I zaspokaja się już na etapie wpływu stosownych sum do masy upadłości Jeśli w ten sposób nie zostaną zaspokojone, zaspokaja się je w drodze podziału funduszów masy upadłości.

B) jeżeli suma uzyskana w wyniku podziału funduszów nie wystarcza do zaspokojenia wszystkich kategorii, to najpierw zaspokaja się kategorie wyższe i dopiero gdy zostaną zaspokojone w całości, można zająć się kategorią niższą (dopóki nie spłaci się wszystkich z II, nie spłaca się III itd.)

C) jeśli suma nie wystarcza do zaspokojenia całej kategorii, to należności w ramach tej kategorii zaspokaja się stosunkowo do wysokości każdej z nich

183

CZĘŚĆ XVII

KONTRAKTY

pytania 141-177

184

141. Jak można kwalifikować umowy handlowe?

UMOWA HANDLOWA : dwu- lub wielostronna czynność handlowa, tj. czynność prawna

przedsiębiorcy dokonywana w związku z prowadzeniem przez niego przedsiębiorstwa w znaczeniu

funkcjonalnym (czyli de facto prowadzeniem działalności gospodarczej)

W Polsce pojęcie „umowa” i „kontrakt” używane zamiennie, w międzynarodowym obrocie pojęcie kontraktu nabiera szczególnego znacznie: kontrakt międzynarodowy jako umowa zawierana bezpośrednio między przedsiębiorcami (reżim prawa prywatnego) przeciwstawiany umowom międzynarodowym, zawieranym przez państwa i organizacje międzynarodowe (reżim prawa publicznego).

Cechy szczególne umów handlowych: 1. szeroki zakres zastosowania zasady swobody umów; 2. typizacja i szablonowość umów; 3. szczególne znaczenie zasad pewności i bezpieczeństwa obrotu; 4. przewaga umów długoterminowych; 5. złożoność stosunków umownych; 6. stopniowe nawiązywanie i konkretyzacja stosunków umownych 7. konieczność uwzględnienia zmian w okolicznościach warunkujących umowę;

8. stosunki szczególnego zaufania powstające pomiędzy stronami umowy.

TYPOLOGIA I KLASYFIKACJA UMÓW HANDLOWYCH:

I. UMOWY NORMATYWNE i NIENORMATYWNE

UMOWY NORMATYWNE: rodzaj umów typowych (tj. posiadających swój model, do którego stosuje

się określone dyspozycje), których wzory (modele) określone są w przepisach prawnych; umowy

stypizowane w odpowiednich aktach normatywnych.

W kodeksie cywilnym umowami handlowymi są:

1. sprzedaż na raty (art. 583 – 588)

2. umowa leasingu (art. 7091 – 70918)

3. umowa agencyjna (art. 758 – 7649)

4. umowa komisu (art. 765 – 773)

5. umowa przewozu (art. 774 – 793)

6. umowa spedycji (art. 794 – 804)

7. umowa ubezpieczenia (art. 805 – 834)

8. umowa składu (art. 853 – 8599)

9. umowa dostawy (art. 605 – 612)

10. umowa kontraktacji (art. 613 – 626)

11. umowa rachunku bankowego (art. 725 – 733)

Poza kc do umów handlowych należą np.:

1. umowa kredytu (Prawo bankowe)

2. umowa licencyjna (Prawo autorskie i prawa pokrewne oraz Prawo własności przemysłowej)

UMOWY NIENORMATYWNE : rodzaj umów typowych, dla których istnieje nienormatywny wzorzec,

np.:

1. franchising

2. factoring

3. forfaiting

4. timesharing (od kwietnia 2012r. ustawa o timeshare już normuje tę umowę)

185

II. PODZIAŁ UMÓW W NAUCE PRAWA CYWILNEGO

1. konsensualne i realne,

2. zobowiązujące, rozporządzające i upoważniające,

3. jednostronnie i dwustronnie zobowiązujące,

4. odpłatne i nieodpłatne oraz wzajemne,

5. kauzalne i abstrakcyjne,

6. swobodnie negocjowane oraz adhezyjne, itd.

III. PODZIAŁ UMÓW W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU ŚWIADCZENIA

1. PRZENOSZĄCE WŁASNOŚĆ rzeczy i praw sprzedaż, dostawa

2. REGULUJĄCE UŻYWANIE rzeczy i praw

leasing, licencyjna, know-how, franchisingu

3. umowy INWESTYCYJNE

o roboty budowlane, deweloperska, o prace projektowe, o zastępstwo inwestycyjne, o nadzór inwestorki, o roboty geologiczne, geodezyjne i kartograficzne

4. umowy regulujące PRZEWÓZ rzeczy i osób przewozu, spedycji, składu

5. umowy o POŚREDNICTWO HANDLOWE

agencyjna, komisu, dystrybucyjna, dealerska

6. umowy MENADŻERSKIE zarządzanie funduszami i przedsiębiorstwami

7. umowy związane z OBROTEM PAPIERAMI WARTOŚCIOWYMI

8. umowy FINANSOWE

kredytu, rachunku bankowego, faktoringu, forfaitingu

9. umowy ZABEZPIECZAJĄCE ubezpieczenia inne zabezpieczające

IV. PODZIAŁ UMÓW W ZALEŻNOŚCI OD SPEŁNIANEJ w obrocie gospodarczym FUNKCJI

1. umowy o charakterze organizacyjnym (umowy spółki, holdingowe, koncernowe)

2. umowy kooperacyjne w przemyśle i handlu

3. umowy o pośrednictwo handlowe, regulujące udział przedsiębiorców w obrocie z udziałem pośredników

4. umowy odnoszące się do różnych form korzystania z przedsiębiorstwa (zbycie, udostępnienie itp.)

186

142. Co oznacza swoboda kontraktowania w ujęciu szerszym i

węższym?

A. UJĘCIE WĘŻSZE

W węższym ujęciu zasada swobody umów została zdefiniowana w art. 3531 kc:

„Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.”

B. UJĘCIE SZERSZE

W szerszym ujęciu zasada swobody umów łączy się na tle przepisów kc z 4rema cechami:

1. swoboda ZAWARCIA / NIEZAWARCIA umowy;

2. swoboda WYBORU KONTRAHENTA;

3. swoboda KSZTAŁTOWANIA TREŚCI umowy; Strony mogą zawrzeć umowę: a. nazwaną, kształtując jej treść w oparciu o typowe elementy uregulowane

prawem b. nazwaną, wprowadzając jednak do jej treści pewne odmienności (uzupełnienie

unormowań ustawowych różnymi klauzulami, wprowadzenie postanowień regulujących daną materię odmiennie niż ustawa)

c. mieszaną, będącą połączeniem regulacji kilku umów nazwanych d. nienazwaną, której treść kształtują całkowicie wg własnego uznania

4. swoboda WYBORU FORMY umowy [z uwzględnieniem kc co do form szczególnych].

Ѡ Szeroki zakres stosowania zasady swobody umów dotyczy szczególnie umów dwustronnie

handlowych, tj. zawieranych między profesjonalistami >> nie wymagają one w zasadzie

interwencji prawa dla ochrony ich interesów, stąd autonomiczne kształtowanie wynikających z

nich stosunków gospodarczych. Wyjątki to zagrożenia monopolistyczne.

Ѡ Zasada w pełni znajduje również odzwierciedlenie w regulacjach międzynarodowych: Konwencja wiedeńska z 1980r. stanowi, że kontrahenci umów sprzedaży międzynarodowej mogą wyłączyć zastosowanie przepisów Konwencji do zawarcia tego kontraktu, a zgodnie z postanowieniami Zasad Międzynarodowych Kontraktów Handlowych UNIDROIT 2004 strony mają pełną swobodę zawarcia

umowy zarówno co do treści, jak i jej formy.

143. Jakie są granice swobody umów przewidziane w kc?

Zasada swobody umów nie ma charakteru absolutnego. Ograniczona jest zarówno co do (A) TREŚCI

(treść: wynikające z umowy istotne uprawnienia i obowiązki stron dotyczące samego świadczenia, a także

sposobu jego wykonania) jak i co do (B) CELU (cel: szeroko rozumiana korzyść, jaką strony lub jedna z nich

pragną osiągnąć w wyniku umawianego zobowiązania. W razie wątpliwości chodzi o cel typowy, czyli na ogół

uzyskiwany w przypadku spełnienia określonego świadczenia.)

187

GRANICE swobody umów zgodnie z art. 3531 kc: treść lub cel umowy NIE MOGĄ BYĆ

SPRZECZNE Z:

1. NATURĄ (WŁAŚCIWOŚCIĄ) STOSUNKU PRAWNEGO

2. USTAWĄ

3. ZASADAMI WSPÓŁŻYCIA SPOŁECZNEGO

Granicą swobody umów może być również:

4. NIEMOŻNOŚĆ ŚWIADCZENIA

5. WYZYSK

Ad. 1

Naturę stosunku prawnego można rozumieć dwojako:

Ѡ jako dyrektywę przestrzegania pewnych zasadniczych ZNAMION stosunku

zobowiązaniowego (np. w umowie zlecenia jest to staranne działanie)

Ѡ jako dyrektywę przestrzegania pewnych specyficznych, normatywnie sprecyzowanych

CZĘŚCI SKŁADOWYCH poszczególnych TYPÓW nazwanych stosunków zobowiązaniowych,

których nieuwzględnienie lub modyfikacja prowadziłyby do wypaczenia ustawowego wzorca

(np. w umowie spółki cywilnej wspólnicy ponoszą odpowiedzialność solidarną – inny zapis

byłby naruszeniem)

Granica ta oznacza obowiązek respektowania podstawowych cech stosunku zobowiązaniowego.

Ad. 2

Chodzi o sprzeczność z przepisami iuris cogentis (bezwzględnie obowiązującymi).

Samo pojęcie „ustawa” należy interpretować ściśle >> jednie normy rzędu ustawowego lub wydane

na podstawie delegacji ustawowej. Nie dotyczy do wytycznych, uchwał itp.

Ad. 3

„Zasady współżycia społecznego” to klauzula generalna pozwalająca sądom rozstrzygać w oparciu o te zasady. Zgodnie z art. 58 kc umowa sprzeczna z ZWS jest nieważna. ZWS nie mogą podważać aktów prawnych i obowiązków z nich wynikających.

Chodzi tu o szczególne znaczenie przestrzegania zasad uczciwego obrotu, rzetelnego postępowania, właściwie rozumianej lojalności, równości stron. (Np. nieważne będą postanowienia przyznające tylko

jednej ze stron prawo zmiany treści stosunku prawnego; podobnie będzie z rażącym naruszeniem zasady ekwiwalentności świadczeń, szczególnie w przypadku zastrzeżenia odsetek w nadmiernej wysokości.)

Ad. 4

Zgodnie z art. 387 § 1 kc umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna.

Niemożliwość świadczenia musi (A) istnieć w chwili zawarcia umowy i (B) mieć charakter

obiektywny (tj. niemożliwość dla każdej osoby, a nie indywidualnego dłużnika).

Ad. 5

Art. 388 § 1 kc stanowi, że jeśli jedna ze stron wyzyskując przymusowe położenie / niedołęstwo /

niedoświadczenie drugiej strony przyjmuje/zastrzega świadczenie, które przewyższa w rażącym

stopniu jego własne świadczenie, druga strona może żądać wyrównania świadczeń/unieważnienia

umowy.

188

144. Jakie przesłanki muszą być spełnione, aby sprzedaż można było

zakwalifikować w myśl konwencji wiedeńskiej jako

międzynarodową?

Sprzedaż międzynarodowa uregulowana jest w Konwencji Narodów Zjednoczonych o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów (Wiedeń, 1980r.). Integralna część prawa polskiego z pierwszeństwem przed prawem krajowym.

Konwencja znajduje zastosowanie tylko do takich umów, które łącznie spełniają następujące warunki:

1. są w jej rozumieniu umowami SPRZEDAŻY (każdy rodzaj: specyfikacyjna, z prawem

pierwokupu lub odkupu, na próbę, wysyłkowa, uliczna, kwalifikuje się też umowa DOSTAWY)

Nie podlegają postanowieniom Konwencji inne umowy mogące prowadzić do obrotu towarowego, jak np. umowa zamiany czy darowizny.

2. ich przedmiotem jest TOWAR (tj. rzecz ruchoma, ma być rozumiany szeroko)

3. mają MIĘDZYNARODOWY CHARAKTER

4. nie zostały WYŁĄCZONE za zakresu unormowania konwencji

O MIĘDZYNARODOWYM CHARAKTERZE umowy decyduje jedynie kryterium podmiotowe >>

strony umowy muszą mieć SIEDZIBY HANDLOWE W RÓŻNYCH PAŃSTWACH:

jeśli strona POSIADA WIĘCEJ NIŻ 1 siedzibę handlową, za siedzibę handlową uważa się tę,

która ma najściślejszy związek z umową i jej wykonaniem ze względu na okoliczności znane

stronom lub rozważane przez nie w jakimkolwiek czasie przed/w chwili zawarcia umowy

jeżeli strona NIE POSIADA siedziby handlowej, przyjmuje się miejsce jej stałego

zamieszkania

Fakt posiadania przez strony swoich siedzib handlowych w różnych państwach nie będzie uwzględniany, jeżeli nie wynika on z umowy lub z jakichkolwiek stosunków handlowych między stronami lub też z informacji ujawnionej przez strony w jakimkolwiek czasie przed zawarciem lub w chwili zawarcia umowy.

Nie ma definicji „siedziby” ale uznaje się ją za miejsce prowadzenia stałej działalności gospodarczej. Nie musi być to główne miejsce, może być oddział lub filia.

Konwencję stosuje się do umów sprzedaży towarów między stronami mającymi siedziby handlowe w różnych państwach:

(a) jeżeli państwa te są Umawiającymi się Państwami lub (b) jeżeli normy międzynarodowego prawa prywatnego wskazują na ustawodawstwo

Umawiającego się Państwa, jako prawo właściwe.

Konwencja reguluje jedynie ZAWARCIE umowy sprzedaży oraz PRAWA i OBOWIAZKI sprzedającego

i kupującego. NIE REGULUJE:

A. ważności umowy ani żadnego z jej postanowień lub jakichkolwiek zwyczajów;

B. skutków, jakie może mieć umowa w odniesieniu do własności sprzedanych towarów;

C. odpowiedzialności sprzedającego za śmierć lub utratę zdrowia jakiejkolwiek osoby,

spowodowaną przez towary.

Sama FORMA umowy nie podlega żadnym wymaganiom, w szczególności nie wymaga

potwierdzenia jej na piśmie. Tryb zawarcia umowy ograniczono do modelu oferty i jej akceptacji, ale

de facto nie można wykluczyć np. trybu negocjacyjnego.

189

145. Co nie może być przedmiotem sprzedaży międzynarodowej w myśl konwencji wiedeńskiej?

Przedmiotem sprzedaży NIE MOGĄ być:

1. NIERUCHOMOŚCI 2. rzeczy do UŻYTKU OSOBISTEGO, RODZINNEGO lub do UŻYTKU W GOSPODARSTWIE

DOMOWYM (jeśli sprzedający, przed zawarciem umowy lub w chwili jej zawarcia, nie wiedział i nie

powinien był wiedzieć, że towary zostały zakupione do użytku w jakimkolwiek z tych celów) 3. UDZIAŁY, AKCJE, TYTUŁY INWESTYCYJNE, PAPIERY WARTOŚCIOWE lub PIENIĄDZE 4. WIERZYTELNOŚCI albo PRAWA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ 5. PRZEDSIĘBIORSTWO lub jego WYODRĘBNIONA CZĘŚĆ 6. OKRĘTY, STATKI, PODUSZKOWCE, STATKI POWIETRZNE 7. ENERGIA ELEKTRYCZNA (ale gaz, węgiel czy ropa naftowa już ok)

Ponadto spod regulacji konwencji WYŁĄCZONE SĄ:

A. sprzedaż NA LICYTACJI (AUKCYJNA) B. sprzedaż w drodze EGZEKUCJI lub w inny sposób przez ORGANY WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI C. UMOWA DOSTAWY, jeżeli: przeważająca część zobowiązań strony dostarczającej towary polega na zapewnieniu siły roboczej lub

świadczeniu innych usług strona zamawiająca towary przewidziane do wytworzenia lub wyprodukowania nie przyjmie na siebie

obowiązku dostawy zasadniczej części materiałów niezbędnych do ich wykonania lub wyprodukowania

146. Jakie są podstawowe prawa i obowiązki sprzedającego i

kupującego w myśl konwencji wiedeńskiej?

A. PODSTAWOWE OBOWIĄZKI SPRZEDAJĄCEGO

DOSTARCZENIE TOWARU kupującemu wydanie kupującemu WSZELKICH DOKUMENTÓW dot. towaru PRZENIESIENIE na kupującego WŁASNOŚCI TOWARU (zgodnie z postanowi. umowy i Konwencji) sprzedający musi dostarczyć towar wg ilości, jakości i w asortymencie przewidzianym w umowie

TOWAR jest ZGODNY Z UMOWĄ jeżeli:

nadaje się do użytku w takich celach, w jakich zwykle służą towary tego rodzaju nadaje się do specjalnych celów, podanych wyraźnie/dorozumianie przez kupującego w chwili

zawarcia umowy (chyba że z okoliczności wynika, że kupujący nie polegał / nierozsądnym byłoby polegać na kompetencji i ocenie sprzedającego)

został umieszczony / opakowany w sposób zwyczajowo przyjęty dla tego rodzaju towarów (a w braku takiego zwyczaju – w sposób pozwalający na odpowiednie jego utrzymanie i zabezpieczenie)

sprzedający jest odpowiedzialny za WSZELKIE BRAKI ZGODNOŚCI TOWARU z umową/Konwencją:

istniejące w chwili przejścia ryzyka na kupującego, nawet jeśli ujawniły się później które nastąpiły już po przejściu ryzyka na kupującego, jeżeli wynikały z naruszenia któregokolwiek z

obowiązków sprzedającego

B. PODSTAWOWE OBOWIĄZKI KUPUJĄCEGO

ZAPŁATA CENY za towar ODEBRANIE towaru od sprzedającego zgodnie z umową i postanowieniami Konwencji ZBADANIE TOWARU i ZAWIADOMIENIE sprzedającego o każdym braku zgodności (w rozsądnym

terminie, ale max 2 lata od wydania mu towaru, chyba, że inny okres gwarancyjny zastrzeżony w umowie)

Oczywiście PRAWA każdej ze stron są ODBICIEM OBOWIĄZKÓW drugiej strony.

190

147. Jak brzmi kodeksowe pojęcie leasingu i co może być jego

przedmiotem?

Regulacja: art. 7091 – 70918 kc

Przez UMOWĘ LEASINGU FINANSUJĄCY zobowiązuje się w zakresie działalności swojego

przedsiębiorstwa NABYĆ RZECZ od OKREŚLONEGO ZBYWCY na warunkach określonych w tej

umowie i ODDAĆ tę rzecz KORZYSTAJĄCEMU do UŻYWANIA / UŻYWANIA I POBIERANIA

POŻYTKÓW przez CZAS OZNACZONY, a KORZYSTAJĄCY zobowiązuje się ZAPŁACIĆ

FINANSUJĄCEMU w UZGODNIONYCH RATACH WYNAGRODZENIE PIENIĘŻNE, równe co najmniej

CENIE lub WYNAGRODZENIU z tytułu NABYCIA RZECZY PRZEZ FINANSUJĄCEGO.

PRZEDMIOTEM leasingu MOŻE BYĆ TYLKO RZECZ (ruchomość / nieruchomość), NIGDY PRAWA!

(może być także zbiór rzeczy, np. linia produkcyjna, technologiczna; może być nawet całe

przedsiębiorstwo, chociaż jest to kontrowersyjna koncepcja).

NIE MOGĄ być przedmiotem leasingu:

papiery wartościowe

udziały w sp. z o.o.

usługi

☼ Umowa leasingu powinna być zawarta W FORMIE PISEMNEJ AD SOLEMNITATEM

☼ przedmiot leasingu NIE PRZECHODZI na WŁASNOŚĆ korzystającego [chociaż można zastrzec w

umowie przeniesienie własności po zakończeniu umowy leasingu]

☼ OPŁATA stanowi podzielone w czasie ŚWIADCZENIE JEDNORAZOWE (nie jest to świadczenie

okresowe ani rata w rozumieniu przepisów o sprzedaży ratalnej)

CHARAKTER PRAWNY UMOWY LEASINGU:

nazwana

o korzystanie z rzeczy

konsensualna

odpłatna

wzajemna

dwustronnie zobowiązująca

terminowa

handlowa (leasingodawca musi być przedsiębiorcą)

UTRATA PRZEDMIOTU LEASINGU

jeżeli po wydaniu przedmiotu leasingu korzystającemu przedmiot został UTRACONY wskutek

okoliczności, za które finansujący nie ponosi odpowiedzialności, umowa leasingu WYGASA.

korzystający powinien niezwłocznie zawiadomić finansującego o utracie przedmiotu

finansujący może żądać od korzystającego natychmiastowego zapłacenia wszystkich

niezapłaconych rat (pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek zapłaty rat

przed umówionym terminem oraz z tytułu ubezpieczenia rzeczy), a także naprawienia szkody

191

148. Jaki rodzaj leasingu uregulował polski ustawodawca i jakie inne

rodzaje można wyróżnić?

W kodeksie cywilnym uregulowany został LEASING POŚREDNI, FINANSOWY.

☼ LEASING BEZPOŚREDNI: ma miejsce wówczas, gdy LEASINGODAWCĄ (FINANSUJĄCYM) jest

jednocześnie PRODUCENT określonego dobra inwestycyjnego lub konsumpcyjnego. Leasing

bezpośredni często bywa alternatywą dla sprzedaży.

☼ LEASING POŚREDNI : ekonomicznie jest transakcją trójstronną; LEASINGODAWCA

(FINANSUJĄCY) NABYWA NA WŁASNY RACHUNEK określone dobro konsumpcyjne lub

inwestycyjne, by następnie na podstawie umowy leasingowej PRZEKAZAĆ je LEASINGOBIORCY

(KORZYSTAJĄCEMU) do UŻYWANIA na CZAS OZNACZONY.

Z reguły leasingobiorca sam dokonuje u producenta specyfikacji dobra, które chce nabyć na

podstawie umowy leasingowej i dopiero wówczas leasingodawca dokonuje zakupu tego dobra.

LEASING FINANSOWY (KAPITAŁOWY, WŁAŚCIWY) : umowa długo/średnioterminowa,

zawierana na czas odpowiadający OKRESOWI AMORTYZACJI (gospodarczej użyteczności)

DOBRA; OPŁATY (STAWKA LEASINGOWA) skalkulowane są w ten sposób, aby ich suma pokryła

KOSZTY WYTWORZENIA oraz ZYSK LEASINGODAWCY. Gdy jest prawidłowo wykonywana, w

zasadzie nie może zostać wypowiedziana. Przeważnie dochodzi do amortyzacji przedmiotu

leasingu u jednego leasingobiorcy, któremu po jej zakończeniu zwykle przysługuje OPCJA

ZAKUPU (chociaż nie jest to konieczna cecha tej umowy). Z reguły ma charakter leasingu

POŚREDNIEGO.

LEASING OPERACYJNY (BIEŻĄCY, EKSPLOATACYJNY) : umowa krótkoterminowa, zawierana

na okres do 3 lat; leasingobiorcy zwykle przysługuje PRAWO ODSTĄPIENIA od umowy z

zachowaniem terminu wypowiedzenia; przedmiot leasingu amortyzuje się u kolejnych

leasingobiorców; jest LEASINGIEM PEŁNYM (patrz niżej) i zwykle BEZPOŚREDNIM

LEASING CZYSTY (NEAT LEASING) : KOSZTY konserwacji, napraw, remontu, ubezpieczenia oraz

opodatkowania PRZEDMIOTU leasingu ponosi LEASINGOBIORCA

LEASING PEŁNY (FULL LEASING): ww. koszty ponosi LEASINGODAWCA (tzw. leasing z pełną

obsługą)

REVOLVING LEASING (odmiana pełnego) : leasingodawca Z GÓRY zobowiązuje się WYMIENIĆ

STARSZE typy URZĄDZEŃ na NOWE (znajduje to wyraz w kalkulacji STAWKI LEASINGOWEJ)

Ѡ LEASING ZWROTNY (wykształcony w USA jako SALES AND LEASE BACK) : leasingodawca kupuje

dobro inwestycyjne od przyszłego leasingobiorcy, a następnie oddaje mu je do używania i

ewentualnie pobierania pożytków

LEASING MOKRY: szczególna postać operacyjnego; finansujący zobowiązuje się do świadczenia

usług dodatkowych (np. w przypadku leasingu samolotu zobowiązuje się do zapewnienia

zaopatrzenia w paliwo)

192

149. W jakich przypadkach można wypowiedzieć umowę leasingu?

FINANSUJĄCY ma prawo wypowiedzenia umowy ze skutkiem natychmiastowym w przypadku:

naruszenia przez korzystającego postanowień kc dot. obowiązku utrzymywania rzeczy w

należytym stanie

naruszenia przez korzystającego postanowień kc dot. obowiązku używania i pobierania

pożytków rzeczy w należyty sposób

naruszenia przez korzystającego postanowień kc dot. nieczynienia zmian w rzeczy

oddanie przedmiotu leasingu do używanie osobie trzeciej bez zgody finansującego

zwłoki w zapłacie raty leasingowej (co najmniej 1)

KORZYSTAJĄCY de facto NIE MA MOŻLIWOŚCI wcześniejszego rozwiązania umowy leasingu, nawet,

gdy finansujący nie wykonuje swoich obowiązków i w istniejącym stosunku prawnym rodzi to

negatywne konsekwencje prawne czy ekonomiczne dla korzystającego.

USTANIE UMOWY

A. z UPŁYWEM CZASU B. ROZWIĄZANIE ZA POROZUMIENIEM STRON C. WYGAŚNIĘCIE wskutek UTRATY PRZEDMIOTU LEASINGU przez korzystającego D. WYGAŚNIĘCIE wskutek ODSTĄPIENIA FINANSUJĄCEGO od umowy ze ZBYWCĄ w razie wady przedmiotu

leasingu (odstąpienie następuje NA ŻĄDANIE KORZYSTAJĄCEGO)

150. Jakie są prawa i obowiązki stron umowy agencyjnej?

Przez umowę agencyjną AGENT (przyjmujący zlecenie) zobowiązuje się, w zakresie działalności

swojego przedsiębiorstwa, do STAŁEGO POŚREDNICZENIA ZA WYNAGRODZENIEM przy

ZAWIERANIU UMÓW z klientami na rzecz DAJĄCEGO ZLECENIE PRZEDSIĘBIORCY albo do

ZAWIERANIA UMÓW w imieniu DAJĄCEGO ZLECENIE PRZEDSIĘBIORCY.

Dwie opcje:

agent zobowiązuje się do dokonywania pewnych CZYNNOŚCI FAKTYCZNYCH, które prowadzić będą do zawierania przez osoby trzecie umów z dającym zlecenie (np. zachęta ze strony agenta, przedstawianie oferty, promocja towarów i usług dającego zlecenie)

agent zobowiązuje się do dokonywania pewnych CZYNNOŚCI PRAWNYCH, konkretnie ZAWIERANIA UMÓW przez agenta jako PEŁNOMOCNIKA, które poprzedzone jest często wieloma wspomnianymi wyżej czynnościami faktycznymi

STRONY UMOWY:

1. PRZYJMUJĄCY ZLECENIE zwany AGENTEM : dokonuje czynności W ZAKRESIE DZIAŁALNOŚCI SWOJEGO PRZEDSIĘBIORSTWA >> musi być PRZEDSIĘBIORCĄ

2. DAJĄCY ZLECENIE >> również musi być PRZEDSIĘBIORCĄ

zatem jest to umowa DWUSTRONNIE HANDLOWA. Szczególna postać umowy zlecenia, z niej się wywodzi, ale w odróżnieniu od zlecenia dokonywanie

czynności ma charakter stały i ciągły umowa KONSENSUALNA, WZAJEMNA I ODPŁATNA, o pośrednictwo handlowe i o świadczenie usług

art. 7649

kc: do umowy zawartej między agentem-profesjonalistą, a dającym zlecenie niebędącym przedsiębiorcą stosuje się odpowiednio przepisy o umowie agencyjnej, ale z wyłączeniem kilku przepisów o charakterze handlowym

193

1A. PRAWA AGENTA

prawo do WYNAGRODZENIA (przede wszystkim PROWIZJI) Ѡ podstawowym systemem wynagradzania system PROWIZYJNY >> prowizja to

wynagrodzenie uzależnione od liczby/wartości zawartych umów

Ѡ wysokość powinna być określona w umowie; inaczej agentowi przysługuje prowizja albo

(a) w wysokości zwyczajowo przyjętej w stosunkach danego rodzaju w miejscu działalności

prowadzonej przez agenta albo (b) w odpowiedniej wysokości, uwzględniając wszystkie

okoliczności bezpośrednio związane z wykonaniem zleconych mu czynności

Ѡ agent NABYWA prawo do prowizji w trakcie trwania umowy agencyjnej, jeżeli (a) do zawarcia umów

doszło w wyniku jego działalności lub (b) zostały one zawarte z klientami pozyskanymi przez agenta poprzednio dla umów tego samego rodzaju albo (c) w przypadku agenta wyłącznego, gdy umowa została zawarta z podmiotem należącym do grupy wyłącznych klientów danego agenta / podmiotem z obszaru, na którym agent ma wyłączność działania

Ѡ agent TRACI prawo do prowizji (a gdy już pobrał, to zobowiązany do zwrotu) gdy oczywiste jest, że umowa z klientem nie została wykonana wskutek okoliczności, za które dający zlecenie nie ponosi odpowiedzialności (np. z winy klienta / siły wyższej)

Innym sposobem wynagrodzenie ryczałtowe, zdecydowanie mniej korzystane dla agenta, chociaż zapewniające dochody na stałym poziomie. KC reguluje tylko prowizję, więc każdy inny sposób wynagrodzenia musi być dokładnie określony w umowie.

prawo do PROWIZJI DEL CREDERE

Ѡ sposób dodatkowego wynagrodzenia, które agent otrzymuje za przejęcie na siebie

odpowiedzialności za wykonanie zobowiązania przez klienta (najczęściej za spełnienie

przez niego świadczenia)

Ѡ prowizja należy się za samo przyjęcie ryzyka

prawo do ŚWIADCZENIA WYRÓWNACZEGO

Ѡ świadczenie otrzymywane przez agenta po rozwiązaniu umowy agencyjnej w przypadku,

gdy dający zlecenie dalej korzysta z efektów działań agenta

Ѡ roszczenie o zapłatę świadczenia wyrównawczego przysługuje, gdy spełnione zostaną łącznie 4 poniższe przesłanki:

1. umowa agencyjna musi zostać rozwiązana 2. agent w czasie trwania umowy pozyskał nowych klientów lub doprowadził do istotnego

wzrostu obrotów z dotychczasowymi klientami 3. dający zlecenie także po rozwiązaniu umowy czerpie korzyści z umów z tymi klientami 4. po analizie wszystkich okoliczności sprawy za przyznaniem agentowi świadczenia przemawiają

względy słuszności

Ѡ agent nie może żądać świadczenia wyrównawczego mimo spełnienia pozytywnych przesłanek, gdy: dający zlecenie wypowiedział umowę z powodu okoliczności, za które agent ponosi

odpowiedzialność i usprawiedliwiają one wypowiedzenie bez zachowania terminu agent wypowiedział umowę (chyba, że było to z winy dającego zlecenie, albo

usprawiedliwione wiekiem/ chorobą / ułomnością agenta) gdy agent dokonał przeniesienia praw i obowiązków z umowy na inną osobę za zgodą

dającego zlecenie

194

Gdy z treści udzielonego agentowi pełnomocnictwa nie wynika jasno zakres jego umocowania,

poczytuje się, że agent ma prawo do:

PRZYJMOWANIA za dającego zlecenie ZAPŁATY ZA ŚWIADCZENIE, które agent spełnia za

dającego

ODBIERANIA ZAWIADOMIENIA O WADACH

ODBIERANIA OŚWIADCZEŃ dot. WYKONANIA UMOWY, jeżeli zawarł ja w imieniu dającego

zlecenie

Jeśli agent nie ma umocowania do zawierania umów albo przekroczy jego zakres, umowa zawarta przez agenta jest co do zasady ważna i wiąże klienta i dającego zlecenie. Nieważna tylko wtedy, gdy dający zlecenie niezwłocznie po otrzymaniu info o zawarciu takiej umowy złoży klientowi oświadczenie, że nie potwierdza zawarcia umowy. Nie ma to zastosowania do jednostronnych oświadczeń woli składanych przez agenta bez umocowania / z przekroczeniem umocowania >> one są bezwzględnie nieważne.

1B. OBOWIĄZKI AGENTA

ZACHOWANIE LOJALNOŚCI względem drugiej strony [w związku z wejściem w posiadanie wielu cennych handlowych informacji nt. drugiej strony; strony umowy zobowiązują do niewykorzystywania ich wyłącznie w interesie własnym/ osób trzecich]

PRZEKAZYWANIE INFORMACJI mających dla dającego zlecenie ISTOTNE ZNACZENIE (głównie info dot. zawieranych umów, klientów, otrzymanych ofert itd.)

PRZESTRZEGANIE uzasadnionych w danych okolicznościach WSKAZÓWEK DAJĄCEGO ZLECENIE (co do zasady agent i dający zlecenie są podmiotami niezależnymi, ale w tym wypadku dający zlecenie ma prawo sugerować agentowi np. sposób zawierania umów, prezentacji oferty, form reklamy, a agent ma obowiązek sugestie te uwzględnić)

PODEJMOWANIE CZYNNOŚCI potrzebnych do OCHRONY PRAW DAJĄCEGO ZLECENIE, jeżeli mieszczą się one w zakresie spraw prowadzonych przez agenta (głównie ochrona praw wynikających z zawartych za pośrednictwem agenta umów; agent powinien np. powiadamiać dającego zlecenia o wadach sprzedawanych towarów, wnoszonych reklamacjach, sporządzać protokoły szkody, wykonywać prawo zatrzymania itd.)

jeżeli agent się zobowiąże, musi on również POWSTRZYMAĆ SIĘ od działalności KONKURENCYJNEJ (także w okresie 2 lat po rozwiązaniu)

2A. PRAWA DAJĄCEGO ZLECENIE

de facto ODPOWIADAJĄ OBOWIĄZKOM AGENTA >> DAJĄCY ZLECENIE ma prawo ŻĄDANIA ICH WYKONANIA

2B. OBOWIĄZKI DAJĄCEGO ZLECENIE

przede wszystkim ZAPŁATA WYNAGRODZENIA na rzecz agenta (Jeśli system prowizyjny, dający zlecenie musi złożyć agentowi oświadczenie zawierające dane o należnej mu prowizji nie później niż w ostatnim dniu miesiąca następującego po kwartale, w którym agent nabył prawo do prowizji)

w niektórych przypadkach obowiązek ZAPŁATY ŚWIADCZENIA WYRÓWNAWCZEGO

195

obowiązek ZACHOWANIA LOJALNOŚCI wobec agenta

obowiązek UDOSTĘPNIENIA na żądanie agenta KSIĄG RACHUNKOWYCH / INNYCH DOKUMENTÓW z których wynika podstawa do obliczenia prowizji należnej agentowi

obowiązek DOSTARCZENIA agentowi DOKUMENTÓW i INFORMACJI potrzebnych do prawidłowego WYKONANIA UMOWY (m.in. informowanie agenta o cenach, rodzajach oferowanych produktów, dostarczenie druków kart gwarancyjnych towarów, instrukcji obsługi sprzedawanych urządzeń)

DOKONYWANIE ZAWIADOMIEŃ AGENTA w 3 przypadkach: 1. zawiadomienie o przyjęciu lub odrzuceniu propozycji zawarcia umowy 2. zawiadomienie o niewykonaniu umowy, przy zawarciu której agent pośredniczył / którą

zawarł 3. zawiadomienie o tym, że liczba / wartość umów, które dający zlecenie przewiduje,

będzie znacznie niższa niż ta, której agent mógłby się normalnie spodziewać

ZWROT WYDATKÓW poniesionych przez agenta w związku z wykonaniem zlecenia, jeśli były one uzasadnione, a ich wysokość przekracza zwykłą w danych stosunkach miarę (Chodzi o wydatki obiektywnie niezbędne do wykonania danego zlecenia, a ponadto nadzwyczaj wysokie w porównaniu z innymi kosztami; do tego zlecenie musi zostać wykonane, a nie tylko wykonywane)

151. Na czym polega istota komisu i jakie są prawa i obowiązki stron

umowy?

Istota umowy komisu polega na tym, że OSOBA PRZYJMUJĄCA ZLECENIE (KOMISANT) zobowiązuje

się ZA WYNAGRODZENIEM w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa do KUPNA lub

SPRZEDAŻY RZECZY RUCHOMYCH W IMIENIU WŁASNYM, ale NA RACHUNEK OSOBY DAJĄCEJ

ZLECENIE (KOMITENTA).

wynagrodzenie ma najczęściej charakter PROWIZYJNY

działanie W IMIENIU WŁASNYM : komisant jest podmiotem praw i obowiązków umowy

zawartej z osobą trzecią

działanie NA RACHUNEK komitenta : komisant zobowiązany przenieść na niego prawa uzyskane

wskutek zawartej umowy, a komitent zwolnić komisanta ze zobowiązań zaciągniętych przez

niego (gospodarcze skutki zawartych umów dotykają więc przede wszystkim komitenta)

PRZEDMIOTEM komisu może być jedynie zawieranie umów SPRZEDAŻY (jako sprzedający lub

kupujący)

PRZEDMIOTEM ŚWIADCZENIA mogą być wyłącznie RZECZY RUCHOME

umowa handlowa (przynajmniej komisant musi być przedsiębiorcą; co do komitenta nie ma

takiego wymogu)

umowa odpłatna, wzajemna, konsensualna

należy do grupy umów o pośrednictwo handlowe oraz o świadczenie usług

specyficzny rodzaj umowy zlecenia

196

1A. PRAWA KOMISANTA

odbicie OBOWIĄZKÓW KOMITENTA

1B. OBOWIĄZKI KOMISANTA

wykonanie zleconych czynności NALEŻYTĄ STARANNOŚCIĄ

UWZGLĘDNIENIE wskazówek (instrukcji) otrzymanych od komitenta

przy umowie KOMISU SPRZEDAŻY komisant zobowiązany jest do (A) WYSZUKANIA OSOBY,

która zechce kupić należącą do komitenta rzecz oraz (B) ZAWARCIA z nią UMOWY

(Umowa może wyznaczać komisantowi szczególne warunki, np. określać rodzaj podmiotów czy

obszar, z którego pochodzą; powinna ponadto zawierać określenie minimalnej ceny, za jaką

komisant może rzecz sprzedać; komisant wybiera sposób szukania i ponosi koszty tych

poszukiwań.)

komisant zobowiązany również do PRZECHOWYWANIA i ZABEZPIECZENIA RZECZY powierzonej

mu przez komitenta

jeśli rzecz narażona na zepsucie, obowiązany jest SPRZEDAŻ z zachowaniem NALEŻYTEJ

STARANNOŚCI, jeśli wymaga tego INTERES KOMITENTA (może się wówczas nie stosować do

ceny minimalnej albo wskazówek komitenta odnośnie kręgu podmiotów)

po zawarciu umowy komisant zobowiązany WYDAĆ komitentowi WSZYSTKO, co uzyskał dla

niego przy wykonaniu zlecenia (w szczególności przelać wszystkie wierzytelności)

przy umowie KOMISU ZAKUPU komisant zobowiązany WYSZUKAĆ OSOBĘ / OSOBY MOGĄCE i

CHCĄCE sprzedać rzecz/rzeczy, których potrzebuje komitent i ZAWRZEĆ UMOWĘ

(Umowa powinna określać maksymalną cenę, za jaką komisant może dokonać zakupu, a jego

działania powinny dążyć do uzyskania jak najniższej ceny zakupu. Jeśli kupi za wyższą, komitent

może złożyć oświadczenie o nieuznaniu takiej czynności za dokonaną na jego rachunek >> rzecz

zostaje u komisanta, który nie otrzymuje zapłaty.)

po dokonaniu zakupu komisant powinien PRZENIEŚĆ na komitenta PRAWO WŁASNOŚCI

nabytej rzeczy oraz WYDAĆ mu ją

komisant zobowiązany także WYDAĆ komitentowi UZYSKANE KORZYŚCI, jeżeli zawarł umowę

sprzedaży (jako sprzedający lub kupujący) na WARUNKACH KORZYSTNIEJSZYCH od warunków

przewidzianych umową komisu

2A. PRAWA KOMITENTA

odbicie OBOWIĄZKÓW KOMISANTA

2B. OBOWIĄZKI KOMITENTA

WSPÓŁDZIAŁANIE z komisantem w celu umożliwienia mu WYKONANIA ZLECENIA

PRZEKAZANIE MU RZECZY (przy komisie sprzedaży) lub PIENIĘDZY (przy komisie zakupu)

ODBIÓR KORZYŚCI uzyskanych w wykonaniu umowy przez komisanta (jeśli nie odbierze,

pozostaje w zwłoce jako wierzyciel)

ZAPŁATA WYNAGRODZENIA (najczęściej prowizja, czasem ryczałt)

ZWOLNIENIE komisanta Z OBOWIĄZKÓW, jakie ten drugi zaciągnął, wykonując zlecenie

ZWROT NADZWYCZAJNYCH WYDATKÓW poniesionych przez komisanta (służy tu ustawowe

prawo zastawu)

197

152. Na czym polega factoring i co może być jego przedmiotem?

Factoring jest jedną z TECHNIK FINANSOWANIA działalności handlowej z wykorzystaniem

WIERZYTELNOŚCI.

Przez umowę factoringu DOSTAWCA (FAKTORANT) zobowiązuje się

(A) do PRZENIESIENIA określonych w umowie WIERZYTELNOŚCI, jakie przysługują mu z

tytułu umów SPRZEDAŻY / DOSTAWY / ŚWIADCZENIA USŁUG

oraz

(B) do ZAPŁATY PROWIZJI na rzecz faktora,

FAKTOR zaś zobowiązuje się do

(A) UISZCZENIA WYNAGRODZENIA za nabywane wierzytelności

oraz do

(B) ŚWIADCZENIA oznaczonych USŁUG DODATKOWYCH

oraz (niekiedy) do

(C) PRZEJĘCIA RYZYKA WYPŁACALNOŚCI dłużników dostawcy.

w sensie EKONOMICZNYM factoring stanowi transakcję obejmującą 3 PODMIOTY:

1. FAKTORA [podmiot prowadzący działalność faktoringową; najczęściej wyspecjalizowana

spółka faktoringowa, a przede wszystkim banki; w świetle regulacji niektórych państw działalność faktoringowa zastrzeżona jest na rzecz banków i instytucji finansowych (kredytowych) podlegających nadzorowi bankowemu; w świetle polskiego ustawodawstwa nie ma takiego ograniczenia]

2. DOSTAWCĘ DÓBR i USŁUG [podmiot prowadzący działalność gospodarczą w zakresie

sprzedaży/dostawy dóbr i usług]

3. DŁUŻNIKA [podmiot nabywający dobra i usługi od dostawcy]

w sensie JURYDYCZNYM umowa factoringu wiąże tylko 2 PODMIOTY >> kreuje STOSUNEK

ZOBOWIĄZANIOWY JEDYNIE POMIĘDZY

1. FAKTOREM a

2. DOSTAWCĄ

umowa nienazwana, DWUSTRONNIE HANDLOWA, obligacyjna, wzajemna, konsensualna,

kauzalna, odpłatna

UMOWA PIERWOTNA

PRZED przelewem wierzytelności DŁUŻNIK dłużnikiem DOSTAWCY

FAKTOR

DŁUŻNIK DOSTAWCA

198

PRZEDMIOT FAKTORINGU

podstawowym przedmiotem faktoringu jest NABYWANIE przez faktora WIERZYTELNOŚCI,

które przysługują dostawcom od nabywców towarów i usług

PRZENIESIENIE wierzytelności następuje w drodze różnych instrumentów prawnych, w

zależności od regulacji krajowej

w ramach faktoringu dochodzi do przeniesienia CAŁEGO KOMPLEKSU wierzytelności

przysługujących dostawcy (zarówno istniejących jak i przyszłych) >> CESJA GLOBALNA

zastrzeżenie rodzaju przenoszonych wierzytelności: przedmiotem faktoringu mogą być

TYLKO WIERZYTELNOŚCI wynikające z UMÓW: DOSTAWY, SPRZEDAŻY albo o

ŚWIADCZENIE USŁUG

z reguły są to wierzytelności o charakterze DWUSTRONNIE HANDLOWYM [na tę cechę

wskazuje Konwencja ottawska (patrz pyt. 154), która zastrzega, że przedmiotem

faktoringu nie mogą być wierzytelności z powyższych umów, jeśli ich przedmiotem są

towary i usługi przeznaczone do użytku OSOBISTEGO lub RODZINNEGO]

obok przelewu wierzytelności faktoring obejmuje również wiele CZYNNOŚCI DODATKOWYCH,

jakie faktor wykonuje na rzecz dostawcy; na ogół:

udzielanie dostawcy zaliczek i kredytów

przejmowanie ryzyka del credere

prowadzenie ksiąg handlowych i rachunków dostawców oraz sporządzanie bilansów

inkaso należności

Ponadto faktor podejmuje się często:

kontrolą stanu wypłacalności nabywców towarów

zbierania danych mających gospodarcze znaczenie dla dostawcy

prowadzenia działalności reklamowej

doradztwa prawnego

opracowywania projektów rozwoju przedsiębiorstwa oraz strategii zdobywania rynków

składowania/ sortowania/ubezpieczenia towarów/ dokonywanie formalności celnych

Nie istnieje numerus clausus czynności dodatkowych.

Mając na uwadze powyższe, można wskazać podstawowe GOSPODARCZO-PRAWNE FUNKCJE

faktoringu:

1. FUNKCJA FINANSOWANIA

Faktoring umożliwia sprawne finansowanie dostawcy poprzez dyskonto wierzytelności

nabywanych przez faktora. Dostawca pozyskuje środki niezależnie od tego, kiedy wierzytelność

wobec nabywcy stanie się wymagalna.

2. FUNKCJA USŁUGOWA

Faktoring umożliwia fachowe wykonanie wielu czynności o charakterze usługowym [patrz

powyższe czynności dodatkowe]. Znaczne odciążenie dostawcy; faktoring spełnia tu niejako

funkcję szczególnej metody outsourcingu.

3. FUNKCJA DEL CREDERE

Faktoring umożliwia zwolnienie dostawcy od ryzyka niewypłacalności nabywcy

towarów. Faktor przejmuje ryzyko, co wiąże się ze skuteczną zapłatą dla dostawcy.

199

153. Jakie rodzaje factoringu można wyróżnić?

FORMY ZE WZGLĘDU NA PRZEJĘCIE PRZEZ FAKTORA ODPOWIEDZIALNOŚCI DEL CREDERE

Najbardziej doniosły z praktycznego i jurydycznego punktu widzenia podział. Stanowi zazwyczaj punkt wyjścia przy dokonywaniu klasyfikacji jurydycznej instytucji faktoringu w poszczególnych porządkach krajowych.

FAKTOR przyjmuje na siebie RYZYKO WYPŁACALNOŚCI DŁUŻNIKA (tzw. RYZYKO DEL

CREDERE albo ODPOWIEDZIALNOŚĆ DEL CREDERE)

DOSTAWCA odpowiada jedynie za ISTNIENIE WIERZYTELNOŚCI

wraz z przejęciem odpowiedzialności przez faktora dochodzi do DEFINITYWNEGO

PRZENIESIENIA danej WIERZYTELNOŚCI z dostawcy na faktora

wierzytelność ostatecznie wychodzi z majątku dostawcy i przechodzi do majątku faktora

wobec tego, mimo stwierdzonej później nieściągalności wierzytelności faktor NIE MOŻE w

drodze REGRESU żądać od dostawcy ZWROTU kwoty, na którą opiewa wierzytelność

FAKTOR NIE PRZYJMUJE na siebie RYZYKA DEL CREDERE (spełnia jedynie funkcje finansową i

usługową)

DOSTAWCA odpowiada nie tylko za ISTNIENIE WIERZYTELNOŚCI, ale również ZA

WYPŁACALNOŚĆ NABYWCY

WIERZYTELNOŚĆ NIE PRZECHODZI ostatecznie z majątku dostawcy do majątku faktora

w razie wystąpienia niewypłacalności nabywcy wierzytelność ta niejako WRACA do

DOSTAWCY z obowiązkiem ZWROTU UISZCZONYCH przez faktora SUM

W praktyce obie postaci mieszają się niejednokrotnie w ramach jednej umowy; jedna grupa

wierzytelności odpowiada modelowi faktoringu właściwego, druga – niewłaściwego (tzw.

FAKTORING MIESZANY)

FORMY ZE WZGLĘDU NA ROZMIAR FINANSOWANIA PRZEZ FAKTORA

faktor OD RAZU wypłaca na rzecz dostawcy KWOTĘ PIENIĘŻNĄ, na którą opiewa CAŁA

PRZELANA przez dostawcę WIERZYTELNOŚĆ

po odliczeniu prowizji jest to ok 90%, z reguły nie mniej niż 80% sumy wierzytelności

główną zaletą fakt, że dostawca natychmiast otrzymuje potrzebne mu pieniądze i może je

wykorzystać na prowadzenie działalności

wartość wierzytelności zazwyczaj określana na dzień przedstawienia faktorowi rachunków, a

nie dzień wymagalności

A. FAKTORING WŁAŚCIWY

B. FAKTORING NIEWŁAŚCIWY

A. FAKTORING DYSKONTOWY

200

w chwili zawarcia umowy faktor wypłaca JEDYNIE OKREŚLONĄ ZALICZKĘ

kwota sięga zwykle 75-80% sumy wierzytelności

wartość wierzytelności zazwyczaj określana według dnia jej wymagalności albo dnia otrzymania

zapłaty od dłużnika

w chwili zawarcia umowy faktor NIE WYPŁACA ani EKWIWALENTU nabywanej wierzytelności,

ani ZALICZKI

ZAPŁATA EKWIWALENTU (pomniejszonego o należną faktorowi prowizję) następuje

Z CHWILĄ NADEJŚCIA TERMINU jej WYMAGALNOŚCI albo

z upływem OKREŚLONEGO CZASU po tym terminie albo

dopiero po ZAINKASOWANIU przez faktora SUMY WIERZYTELNOŚCI od dłużnika

FORMY ZE WZGLĘDU NA POWIADOMIENIE DŁUŻNIKA O ZAWARCIU UMOWY FAKTORINGU

transakcja, o której dojściu do skutku POWIADOMIONY ZOSTAJE DŁUŻNIK

powiadomienia dokonuje albo dostawca, albo faktor, albo oba te podmiotu

dokonując zawiadomienia, wzywa się dłużnika, aby spełnił świadczenie nie na rzecz dostawcy,

ale bezpośrednio do rąk faktora

dłużnik nie zostaje powiadomiony o zawarciu umowy

uzyskuje informację o dokonanym przelewie wierzytelności dopiero w chwili OTRZYMANIA od

faktora WEZWANIA DO ZAPŁATY

faktor umieszcza odpowiednią wzmiankę o zawartej umowie faktoringu na RACHUNKACH

kierowanych do dłużnika

na jego tle w ogóle nie dochodzi do powiadomienia dłużnika o przelewie wierzytelności

FORMY ZE WZGLĘDU NA UDZIAŁ PODMIOTÓW TRZECICH

METAFAKTORING : kryterium wyróżnienia jest ROZŁOŻENIE RYZYKA DEL CREDERE między

2 PODMIOTY:

1. BANK DOSTAWCY (HAUSBANK)

2. INSTYTUCJĘ FAKTORINGOWĄ

FAKTORING POWIERNICZY : polega na tym, iż BANK DOSTAWCY zleca INSTYTUCJI

FAKTORINGOWEJ wykonanie na rzecz dostawcy OKREŚLONYCH CZYNNOŚCI będących zwykle

przedmiotem faktoringu. Faktor działa na rzecz banku, nie dostawcy (z którym nie łączą go

żadne stosunki prawne); jedynie powierniczo zarządza wierzytelnościami przelanymi na bank.

B. FAKTORING ZALICZKOWY

C. FAKTORING WYMAGALNOŚCIOWY

A. FAKTORING OTWARTY (NOTYFIKOWANY)

B. FAKTORING PÓŁOTWARTY (PÓŁUKRYTY)

C. FAKTORING TAJNY (CICHY, UKRYTY)

201

FORMY ZE WZGLĘDU NA CHARAKTER WIERZYTELNOŚCI

faktoring obejmujący HONORARIA OSÓB WYKONUJĄCYCH WOLNE ZAWODY

faktoring obejmujący WIERZYTELNOŚCI LEASINGOWE

faktoring obejmujący wierzytelności ISTNIEJĄCE NA KOŃCU OKREŚLONEGO OKRESU

[tzw. ULTIMOFAKTORING] : faktor nabywa wszystkie wierzytelności określonego dostawcy

(prowadzącego działalność w większych rozmiarach; zwykle przedsiębiorca dostarczający

energię elektryczną) ISTNIEJĄCE NA KONIEC DANEGO ROKU. Transakcja taka dochodzi do

skutku tylko raz w roku, może mieć charakter jednorazowy, a można ją powtarzać wielokrotnie

w toku kolejnych lat.

INNE FORMY FAKTORINGU

INHOUSE-FACTORING (tzw. FAKTORING ZMODYFIKOWANY) : faktor osobiście nie wykonuje

funkcji USŁUGOWEJ; przejmuje funkcje FINANSOWANIA i DELCREDERE, usługi pozostają w

gestii dostawcy (prowadzenie ksiąg, inkaso wierzytelności, usługi dodatkowe).

Transakcja zazwyczaj przebiega w ten sposób, że najpierw faktor przejmuje na siebie cały

kompleks świadczeń, po czym przenosi z powrotem na dostawcę funkcję usługową, którą ten

wykonuje na rzecz oraz pod nadzorem i kontrolą faktora.

154. Na czym polega factoring międzynarodowy i jakie mogą być

jego rodzaje?

Faktoring międzynarodowy to faktoring, którego PRZEDMIOTEM są WIERZYTELNOŚCI

MIĘDZYNARODOWE. O międzynarodowym charakterze faktoringu świadczy więc międzynarodowy

charakter UMOWY PIERWOTNEJ, co ma miejsce, gdy SIEDZIBY HANDLOWE dostawcy i dłużnika

znajdują się w RÓŻNYCH PAŃSTWACH.

Teoretycznie faktoringiem międzynarodowym będzie oczywiście również sytuacja, w której którykolwiek z 3 powiązanych podmiotów będzie miał w stosunku do pozostałych siedzibę w innym państwie, a więc także wtedy, gdy faktor będzie podmiotem zagranicznym w stosunku do dostawcy czy dłużnika. Trudno jednak wyobrazić sobie w praktyce sytuację, w której dostawca i dłużnik pochodzą z tego samego państwa, a dostawca zawiera umowę faktoringu z faktorem spoza kraju.

UMOWA FAKTORINGU W ROZUMIENIU KONWENCJI OTTAWSKIEJ

Konwencja UNIDROIT o faktoringu międzynarodowym (28 czerwca 1988r., Ottawa) zawiera jednolite normy materialne i ma na celu ułatwienia stosowania faktoringu w obrocie międzynarodowym poprzez wyłączenie niepewności prawnej będącej rezultatem funkcjonowania wielu różnych systemów prawnych.

UMOWA FAKTORINGU (art. 1 ust. 2 konwencji) to umowa zawarta pomiędzy DOSTAWCĄ a

FAKTOREM, zgodnie z którą dostawca MOŻE lub JEST ZOBOWIĄZANY do PRZELANIA NA FAKTORA

WIERZYTELNOŚCI wynikających z zawartych przez dostawcę z jego klientami umów SPRZEDAŻY

TOWARÓW lub O ŚWIADCZENIE USŁUG o charakterze DWUSTRONNIE HANDLOWYM.

202

FAKTOR zobowiązany jest do świadczenia CO NAJMNIEJ DWÓCH spośród czterech kolejnych

funkcji:

1. FINANSOWANIA DOSTAWCY

2. KSIĘGOWANIA PRZELANYCH WIERZYTELNOŚCI

3. INKASOWANIA PRZELANYCH WIERZYTELNOŚCI

4. PRZEJĘCIA RYZYKA DEL CREDERE

umowa taka MUSI zawierać OBOWIĄZEK POWIADOMIENIA DŁUŻNIKA (przez dostawcę, faktora

albo obu)

Ѡ czym innym rzeczywiste zawiadomienie dłużnika : konwencja nie będzie miała

zastosowania, nawet jeśli dłużnik został faktycznie powiadomiony, jeśli umowa nie

przewidywała tego obowiązku

PRZEDMIOT FAKTORINGU

Ѡ mogą być wierzytelności pieniężne o różnych terminach wymagalności

Ѡ może być zarówno pojedyncza wierzytelność, jak i cały kompleks

Ѡ wierzytelności te muszą wynikać z umów sprzedaży / świadczenia usług o charakterze

dwustronnie handlowym

Ѡ wyłączeniu podlegają umowy pierwotne zawierane przez dłużników wyłącznie w celach

osobistych, rodzinnych bądź do użytku w gospodarstwie domowym

pojęcie PRZELEWU

Ѡ bardzo szeroki zakres

Ѡ oznacza uzyskanie przez faktora jakichkolwiek praw na wierzytelności

Ѡ zarówno cesja (w prawie polskim i niemieckim) jak i subrogacja (w prawie francuskim) czy

też ustanowienie zastawu na wierzytelności

Ѡ na gruncie konwencji ottawskiej w ramach faktoringu W OGÓLE NIE MUSI DOJŚĆ DO

PRZELEWU WIERZYTELNOŚCI! Dostawca decyduje, czy i jakie wierzytelności oferuje

faktorowi

OBOWIĄZKI FAKTORA

Ѡ jak wskazano wyżej, co najmniej 2 z 4 funkcji

Ѡ przejęcie tych funkcji nie musi nastąpić W PEŁNYM ZAKRESIE

konwencyjnej definicji faktoringu celowo nadano SZEROKI ZAKRES, aby objąć nią wszelkie możliwe formy faktoringu Ѡ właściwy i niewłaściwy Ѡ dyskontowy, zaliczkowy, wymagalnościowy Ѡ ulitmofaktoring, metafaktoring, faktoring obejmujący wierzytelności leasingowe i honoraria

wolnych zawodów, faktoring zmodyfikowany

Ѡ nie będzie faktoringiem międzynarodowym na gruncie tej konwencji faktoring tajny ani pasywny, którego przedmiotem są tylko długi, a nie wierzytelności

Ѡ poza różnymi rodzajami faktoringu, konwencja obejmuje swoim zastosowaniem również

inne instytucje, np.: forfaiting umowę o ustanowienie zastawu na wierzytelności, o której trzeba poinformować

dłużnika inkaso wierzytelności

203

RODZAJE FAKTORINGU MIĘDZYNARODOWEGO

EKSPORTER (DOSTAWCA) zawiera umowę z FAKTOREM EKSPORTOWYM (mającym

siedzibę w tym samym kraju, co eksporter)

na podstawie tej umowy eksporter zbywa swoje wierzytelności wynikające z

MIĘDZYNARODOWYCH UMÓW SPRZEDAŻY wobec dłużników ZE WSZYSTKICH albo z

NIEKTÓRYCH PAŃSTW

FAKTOR EKSPORTOWY przejmuje FUNKCJE:

(1) FINANSOWANIA,

(2) DEL CREDERE oraz

(3) USŁUGOWĄ

następnie FAKTOR EKSPORTOWY zawiera POROZUMIENIE z FAKTOREM IMPORTOWYM,

mającym siedzibę w tym samym kraju, co IMPORTER (DŁUŻNIK) (tzw. INTERFACTOR

AGREEMENT, zwane czasem również umową REFAKTORINGU)

na mocy tego porozumienia FAKTOR IMPORTOWY przejmuje FUNKCJE: (1) DEL CREDERE oraz

(2) USŁUGOWĄ (wiele czynności usługowych, przeważnie inkaso)

przeważnie faktorzy współpracują ze sobą w ramach jednej sieci faktoringowej

OSTATECZNIE wobec IMPORTERA występuję WYŁĄCZNIE FAKTOR IMPORTOWY

Na tle systemu dwóch faktorów dochodzą do skutku w istocie DWIE UMOWY FAKTORINGU!

EKSPORTER (DOSTAWCA) zawiera umowę z FAKTOREM EKSPORTOWYM

FAKTOR EKSPORTOWY przejmuje przede wszystkim FUNKCJE:

(1) FINANSOWANIA oraz

(2) USŁUGOWĄ

NIE ANGAŻUJE w ogóle FAKTORA IMPORTOWEGO

EKSPORTER (DOSTAWCA) zawiera umowę z FAKTOREM IMPORTOWYM

FAKTOR IMPORTOWY przejmuje FUNKCJE:

(1) DEL CREDERE oraz

(2) USŁUGOWĄ

Finansowanie eksportera przez faktora importowego należy do sytuacji zupełnie wyjątkowych.

najmniej rozpowszechniony model

A. SYSTEM DWÓCH FAKTORÓW

B. SYSTEM Z UDZIAŁEM WYŁĄCZNIE FAKTORA EKSPORTOWEGO

C. SYSTEM Z UDZIAŁEM WYŁĄCZNIE FAKTORA IMPORTOWEGO

204

szczególnego rodzaju KOMBINACJA faktoringu KRAJOWEGO z MIĘDZYNARODOWYM W

SYSTEMIE DWÓCH FAKTORÓW

znajduje zastosowanie, gdy eksporterzy tworzą za granicą SPÓŁKI-CÓRKI, które występują jako

ostateczni sprzedawcy towarów (z reguły słabe finansowo, trudno znaleźć faktora, który

udzieliłby finansowania na podstawie wierzytelności przysługujących eksporterowi wobec spółki-

córki)

SPÓŁKA-CÓRKA zawiera umowę faktoringu z rodzimym FAKTOREM KRAJOWYM

umowa obejmuje wierzytelności przysługujące spółce-córce wobec DŁUŻNIKÓW (ostatecznych

nabywców towarów)

faktor finansuje spółkę-córkę tylko częściowo albo wcale (faktoring wymagalnościowy)

w pozostałym zakresie UDZIELA GWARANCJI finansowych FAKTOROWI mającemu siedzibę w

państwie EKSPORTERA

ten drugi faktor zawiera umowę faktoringu z EKSPORTEREM

umowa obejmuje wierzytelności przysługujące EKSPORTEROWI wobec SPÓŁKI-CÓRKI

na tej podstawie i w zakresie otrzymanych od pierwszego faktora gwarancji FINANSUJE

EKSPORTERA

155. Jak można zdefiniować franchising i jaki jest charakter prawny

umowy?

Brak definicji ustawowej; sformułowana przez doktrynę.

FRANCHISING to umowa, przez którą

STOSUJĄCY FRANCHISING (FRANCHISINGODAWCA, DAWCA) zobowiązuje się do:

(A) UDOSTĘPNIENIA BIORCY przez CZAS OZNACZONY lub NIEOZNACZONY KORZYSTANIA z jego

oznaczenia firmowego, godła, emblematu, symboli,

patentów, wynalazków, znaków towarowych, wzorów użytkowych i zdobniczych,

know-how, koncepcji i techniki prowadzenia działalności gospodarczej z zachowaniem

stosowanego przez niego wewnętrznego i zewnętrznego wyposażenia obiektu

oraz

(B) udzielenia mu NIEZBĘDNEJ POMOCY w tym zakresie,

zaś KORZYSTAJĄCY Z FRANCHSINGU (FRANCHISINGOBIORCA, BIORCA) zobowiązuje się do:

(A) PROWADZENIA wskazanej mu DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ z WYKORZYSTANIEM

udostępnionych mu praw własności przemysłowej i intelektualnej, doświadczenia oraz tajemnic

zawodowych,

a także

(B) do ZAPŁATY WYNAGRODZENIA umownego.

D. BACK-TO-BACK-FACTORING

205

CHARAKTER PRAWNY

☼ umowa NIENAZWANA (funkcjonuje w polskim systemie prawnym w oparciu o art. 3531k.c.)

☼ umowa DWUSTRONNIE HANDLOWA (oba podmioty muszą być przedsiębiorcami)

☼ umowa DWUSTRONNIE ZOBOWIĄZUJĄCA

☼ umowa WZAJEMNA

☼ umowa ODPŁATNA (przysporzenie następuje po obu stronach)

☼ umowa KONSENSUALNA (dochodzi do skutku przez samo porozumienie stron)

☼ umowa KAUZALNA

☼ czynność PRZYSPARZAJĄCA (zwiększenie aktywów biorcy)

☼ NIE JEST czynnością ROZPORZĄDZAJĄCĄ (nie następuje definitywne przeniesienie praw z majątku dawcy do majątku biorcy)

jest zaliczana do umów o korzystanie z praw

w sensie ekonomicznym franchising jest transferem sukcesu gospodarczego

jest zobowiązaniem o charakterze trwałym, w którym dużą rolę odgrywa wzajemne zaufanie stron

podobna do umów z kręgu własności intelektualnej – ma charakter wieloprzedmiotowej licencji

ZAWARCIE I FORMA UMOWY

najstosowniejszym trybem zawarcia umowy powinny być rokowania (możliwość dosyć precyzyjnego określenia warunków)

może być również zawarta przez ofertę i jej przyjęcie albo w drodze przetargu czy umowy adhezyjnej – przy przystępowaniu do już istniejących sieci

swoboda kontraktowania pozwala na wybór dowolnej formy umowy, ale z uwagi na skalę zagadnień

koniecznych do uregulowania regułą powinna być forma pisemna

TREŚĆ UMOWY

Determinowana jest w głównej mierze rodzajem franchisingu, ale na pewno wymaga szczegółowego określenia (A) zakresu praw własności intelektualnej i przemysłowej jakie mają być udostępnione biorcy oraz (B) wzajemnych praw i obowiązków stron, a także (C) czas, na który zostaje zawarta

PODSTAWOWE PRAWA BIORCY prawo do korzystania z firmy, emblematów i symboli dawcy prawo do korzystania z patentów, wynalazków, know-how, znaków towarowych, wzorów

użytkowych i zdobniczych itp. prawo dostępu do doświadczenia zawodowego, tajemnic handlowych i produkcyjnych dawcy prawo stosowania identycznych receptur prawo tworzenia dalszych jednostek (przy f. wielokrotnym) prawo szkolenia personelu w przedsiębiorstwie macierzystym dawcy prawo budowania własnej sieci (subfranchising) wyłączność prowadzenia działalności o danym charakterze na określonym terytorium

PODSTAWOWE OBOWIĄZKI BIORCY należyte korzystanie z udostępnionych mu praw własności intelektualnej i przemysłowej zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej zachowanie takiego samego: wystroju lokali, jakości świadczonych usług itp. UISZCZANIE OPŁAT związanych z franchisingiem:

a. OPŁATA WSTĘPNA (jednorazowa lub w ratach – za udostępnienie) b. OPŁATY BIEŻĄCE (ustalane w zależności od obrotu lub zysku) c. ew. OPŁATY DODATKOWE (np. przy f. wielokrotnym lub subfranchisingu)

prawa i obowiązki DAWCY są korelatem praw i obowiązków biorcy

206

156. Jakie rodzaje franchisingu można wyróżnić?

RODZAJE ze względu na SPOSÓB POWSTANIA i ORGANIZACJI SYSTEMU

A. FRANCHISING BEZPOŚREDNI : dawca SAM TWORZY SIEĆ >> osobiście zawiera wszystkie

umowy z biorcami oraz wykonuje wszystkie związane z nimi świadczenia

B. FRANCHSISING POŚREDNI : przedsiębiorca zamierzający wprowadzić na dany rynek swoje

produkty / usługi NIE TWORZY SAM SIECI, ale zawiera UMOWĘ Z BIORCĄ POŚREDNIM, który

przyjmuje na siebie obowiązek nie tylko sprzedaży wyrobów lub usług, ale dodatkowo

ROZSZERZENIA SIECI na innych biorców. Taka umowa zawiera dodatkowe postanowienia dot.

zasad tworzenia sieci i jej indywidualnych uczestników jako biorców bezpośrednich.

A. FRANCHISING WIELOKROTNY : na podstawie dodatkowej klauzuli umownej BIORCA może

tworzyć DALSZE JEDNOSTKI w liczbie określonej w tej klauzuli (ten sam biorca prowadzi kilka

jednostek na danym terytorium, nie staje się dawcą)

MODEL: D -> B – B –B - B

B. SUBFRANCHISING : na podstawie dodatkowej klauzuli umownej BIORCA może ZAWIERAĆ w

przyszłości UMOWY SUBFRANCHISINGU z INNYMI PODMIOTAMI (biorca występuje tutaj w roli

ORGANIZATORA SIECI, działającego jako samodzielny podmiot we własnym imieniu, staje się

dawcą)

MODEL: D -> B = D -> B

RODZAJE ze względu na PRZEDMIOT DZIAŁALNOŚCI

A. FRANCHISING PRZEMYSŁOWY : dawca udostępnia biorcy własne technologie produkcji,

tajemnice zawodowe i doświadczenie techniczne w celu wytworzenia w przedsiębiorstwie

biorcy określonych wyrobów o IDENTYCZNEJ JAKOŚCI i TAKICH SAMYCH CECHACH

ZEWNĘTRZNYCH, które oznaczane są znakiem towarowym i firmowym dawcy.

Umowa taka może dodatkowo przewidywać obowiązek biorcy do zaopatrywania się w surowce

lub półprodukty we wskazanym przez dawcę przedsiębiorstwie.

B. FRANCHISING HANDLOWY : dawca dostarcza określone towary, które biorca jest obowiązany

sprzedać w ramach własnego przedsiębiorstwa.

C. FRANCHISING DYSTRYBUCYJNY : od handlowego różni się tym, że poza samym upoważnieniem

do sprzedaży towarów, dawca dzieli się również kompleksem swoich doświadczeń i uprawnień.

D. FRANCHISING USŁUGOWY : w sensie jurydycznym identyczny z przemysłowym i handlowym; w

jego ramach biorca świadczy USŁUGI o ANALOGICZNYM STANDARDZIE z wykorzystaniem

oznaczeń biorcy (hotelarstwo, gastronomia itp.)

E. FRANCHISING MIESZANY : mieszane elementy powyższych; np. biorca jednocześnie produkuje i

rozprowadza produkty, albo rozprowadza i jednocześnie świadczy usługi z zakresu ich napraw

INNE RODZAJE FRANCHISINGU

FRANCHISING WYDZIELONY : tak jak zwykły, tylko że biorca prowadzi objętą umową działalność

jedynie w WYDZIELONEJ CZĘŚCI własnego przedsiębiorstwa

FRANCHISING INDYWIDUALNY : dawca zawiera umowę tylko z JEDNYM biorcą

207

157. Na czym polega timesharing?

dotychczas na poziomie krajowym umowa o timesharingu była umową nienazwaną umowę o tym charakterze regulowała ustawa z dnia 13 lipca 2000 r. o ochronie nabywców prawa

korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w każdym roku ustawa ta regulowała ochronę nabywcy (nabywcę rozumiano tak, jak konsumenta w kc) jako strony

umowy zawartej na co najmniej trzy lata, na mocy której uzyskuje on od przedsiębiorcy prawo korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w każdym roku oraz zobowiązuje się do zapłaty przedsiębiorcy ryczałtowego wynagrodzenia

obecnie umowę timeshare reguluje ustawa z dnia 16 września 2011r. o timeshare (wejście w życie: 27 kwietnia 2012r.) [stanowi implementację dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/122/WE z dnia 14 stycznia

2009 r. w sprawie ochrony konsumentów w odniesieniu do niektórych aspektów umów timeshare, umów o długoterminowe produkty wakacyjne, umów odsprzedaży oraz wymiany]

przez UMOWĘ TIMESHARE rozumie się umowę ZAWARTĄ NA OKRES DŁUŻSZY NIŻ ROK na

podstawie której KONSUMENT ODPŁATNIE nabywa prawo do KORZYSTANIA, w OKRESACH

WSKAZANYCH W UMOWIE, z co najmniej JEDNEGO MIEJSCA ZAKWATEROWANIA

wcześniej min 3 lata, teraz wystarczy dłuższa niż 1 rok

nie musi być corocznie

jako miejsce zakwaterowania ustawa definiuje MIEJSCE NOCLEGOWE, w szczególności

budynek, mieszkanie, pokój lub inne pomieszczenie mieszkalne, w tym znajdujące się na

statkach pasażerskich, innych jednostkach pływających, w przyczepach samochodowych,

domkach turystycznych lub innych obiektach stałych

wcześniej tylko nieruchomości, teraz poszerzono o różne rodzaje zakwaterowania

OBOWIĄZEK INFORMACYJNY PRZEDSIĘBIORCY

przed zawarciem umowy przedsiębiorca ma obowiązek przekazać konsumentowi SZCZEGÓŁOWE INFORMACJE dot. umowy

ZAKRES tych informacji określony jest na STANDARDOWYCH FORMULARZACH INFORMACYJNYCH (ich wzory stanowią załączniki do ustawy)

informacje te mają być przekazane konsumentowi w odpowiednim czasie, umożliwiającym mu zapoznanie się z nimi przed zawarciem umowy

przekazuje się je konsumentowi nieodpłatnie, w sposób jasny i zrozumiały, na piśmie lub innym trwałym nośniku informacji

powinny być sporządzone w wybranym przez konsumenta JĘZYKU URZĘDOWYM PAŃSTWA CZŁONKOWSKIEGO UE (nie mogą być sporządzone w języku niebędącym urzędowym UE)

stanowią również integralną część (A) OFERTY zawarcia umowy oraz (B) samej UMOWY

ZAWARCIE UMOWY

forma PISEMNA (chyba że przepisy odrębne przewidują inną formę szczególną) w wybranym przez konsumenta JĘZYKU URZĘDOWYM PAŃSTWA CZŁONKOWSKIEGO UE

(nie mogą być sporządzone w języku niebędącym urzędowym UE) powinna określać:

a. imię, nazwisko i adres konsumenta b. imię i nazwisko lub nazwę (firmę) przedsiębiorcy oraz jego dane adresowe c. PRAWO I TERMIN ODSTĄPIENIA PRZEZ KONSUMENTA OD UMOWY (plus

przedsiębiorca załącza standardowy formularz odstąpienia od umowy) Konsument ma prawo odstąpienia bez podania przyczyny w terminie 14 DNI od zawarcia/

doręczenia mu dokumentu umowy. Termin wydłuża się, gdy nie przekazano mu formularza odstąpienia (o 1 rok) albo wszystkich informacji wymaganych przez ustawę (o 3 miesiące).

d. ZAKAZ ŻĄDANIA LUB PRZYJMOWANIA OD KONSUMENTA ŚWIADCZEŃ, o których

mowa w art. 34 ustawy (w szczególności zaliczki, gwarancje bankowe / ubezpieczeniowe, blokady rachunku bankowego, pisemne oświadczenia o uznaniu długu)

e. miejsce i datę zawarcia umowy

208

Ustawa o timeshare wprowadza też przepisy dotyczące nowych rodzajów usług nie uregulowanych dotychczas w polskim i europejskim prawie, które obejmą:

a. umowy o długoterminowy produkt wakacyjny – konsument wykupuje, na dłużej niż rok, prawo do otrzymywania pakietu zniżek na usługi związane głównie z zakwaterowaniem lub podróżą np. w hotelach lub na bilety lotnicze

b. umowy pośrednictwa w odsprzedaży timeshare lub długoterminowego produktu wakacyjnego – konsument płaci przedsiębiorcy za pomoc w sprzedaży lub kupnie tych produktów

c. umowy o uczestnictwo w systemie wymiany – konsument odpłatnie wnosi do prowadzonego przez przedsiębiorcę systemu wymiany swoje prawo timeshare. Z tego prawa będą mogli korzystać inni członkowie systemu wymiany, a w zamian za to konsument uzyskuje możliwość korzystania także z pozostałych wniesionych do systemu praw timeshare lub innych usług, takich jak wizyty w spa czy pole golfowe

158. Jakie cechy są charakterystyczne dla działalności

developerskiej?

DEWELOPER zajmuje się KOMPLEKSOWĄ REALIZACJĄ PROJEKTÓW BUDOWLANYCH ze ŚRODKÓW

PRZYSZŁYCH WŁAŚCICIELI.

Dotychczas umowa deweloperska funkcjonowała w polskim porządku prawnym jako umowa nienazwana, w oparciu o zasadę swobody umów.

Obecnie umowa deweloperska została szczegółowo uregulowana w ustawie z dnia 16 września 2011r. (wejście w życie 29 kwietnia 2012r.) o ochronie praw nabywcy lokalu lub domu jednorodzinnego

UMOWA DEWELOPERSKA to umowa, na podstawie której

(A) DEWELOPER zobowiązuje się do:

ustanowienia ODRĘBNEJ WŁASNOŚCI LOKALU MIESZKALNEGO i PRZENIESIENIA WŁASNOŚCI tego lokalu na nabywcę lub

PRZENIESIENIA na nabywcę WŁASNOŚCI NIERUCHOMOŚCI zabudowanej DOMEM JEDNORODZINNYM lub

PRZENIESIENIA na nabywcę UŻYTKOWANIA WIECZYSTEGO NIERUCHOMOŚCI GRUNTOWEJ oraz WŁASNOŚCI DOMU JEDNORODZINNEGO na niej posadowionego , stanowiącego ODRĘBNĄ NIERUCHOMOŚC

po zakończeniu PRZEDSIĘWZIĘCIA DEWELOPERSKIEGO,

a

(B) NABYWCA zobowiązuje się do SPEŁNIENIA ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNEGO na rzecz

dewelopera na poczet CENY NABYCIA wskazanych wyżej PRAW

UMOWA DEWELOPERSKA zawierana jest w formie AKTU NOTARIALNEGO

DEWELOPER : przedsiębiorca, który w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zobowiązuje się na podstawie umowy deweloperskiej do powyższych

NABYWCA : osoba fizyczna, która na podstawie umowy deweloperskiej uprawniona jest do uzyskania powyższych praw

PRZEDSIĘWZIĘCIE DEWELOPERSKIE : proces, w wyniku którego na nabywcę zostaną przeniesione wskazane wyżej prawa, obejmujący: a. BUDOWĘ (w rozumieniu ustawy Prawo budowlane) oraz b. czynności faktyczne i prawne niezbędne do ROZPOCZĘCIA BUDOWY oraz ODDANIA

OBIEKTU budowlanego do użytkowania, w szczególności: nabycie praw do nieruchomości, na której realizowana ma być budowa

przygotowanie projektu budowlanego lub nabycie praw do projektu budowlanego nabycie materiałów budowlanych uzyskanie wymaganych zezwoleń administracyjnych wymaganych odrębnymi przepisami

209

DEWELOPER obowiązany jest ZAPEWNIĆ NABYWCOM co najmniej JEDEN z następujących ŚRODKÓW OCHRONY:

1. ZAMKNIĘTY MIESZKANIOWY RACHUNEK POWIERNICZY

2. OTWARTY MIESZKANIOWY RACHUNEK POWIERNICZY z GWARANCJĄ UBEZPIECZENIOWĄ

3. OTWARTY MIESZKANIOWY RACHUNEK POWIERNICZY z GWARANCJĄ BANKOWĄ

4. OTWARTY MIESZKANIOWY RACHUNEK POWIERNICZY

OTWARTY mieszkaniowy rachunek powierniczy : należący do dewelopera rachunek powierniczy, służący gromadzeniu środków pieniężnych wpłacanych przez nabywcę na cele określone w umowie deweloperskiej, z którego WYPŁATA ZDEPONOWANYCH ŚRODKÓW następuje ZGODNIE Z HAMONOGRAMEM przedsięwzięcia deweloperskiego określonego w tej umowie

ZAMKNIĘTY mieszkaniowy rachunek powierniczy : należący do dewelopera rachunek powierniczy, służący gromadzeniu środków pieniężnych wpłacanych przez nabywcę na cele określone w umowie deweloperskiej, z którego WYPŁATA ZDEPONOWANYCH ŚRODKÓW następuje JEDNORAZOWO, PO PRZENIESIENIU na NABYWCĘ prawa

ŚRODKI zebrane na rachunkach powierniczych tworzą w razie upadłości dewelopera ODRĘBNĄ MASĘ UPADŁOŚCI, z której syndyk nie będzie mógł pokryć długów dewelopera (do tej pory byli ostatni

w kolejce, po Skarbie Państwa i wykonawcach; obecnie mogą przejąć pieniądze zebrane na rachunku powierniczym i na własną rękę dokończyć z nich inwestycję)

DEWELOPER ROZPOCZYNAJĄCY SPRZEDAŻ (tj. podający do publicznej wiadomości informację na temat

rozpoczęcia procesu oferowania lokali mieszkalnych / domów jednorodzinnych w ramach określonego

przedsięwzięcia deweloperskiego) obowiązany jest sporządzić PROSPEKT INFORMACYJNY dot. danego przedsięwzięcia wzór prospektu stanowi załącznik do ustawy na żądanie osoby zainteresowanej zawarciem umowy deweloper obowiązany jest doręczyć

prospekt wraz z załącznikami

w zakresie określonym w prospekcie deweloper obowiązany przekazać nabywcy informacje dot. swojej sytuacji prawno-finansowej oraz przedsięwzięcia deweloperskiego (w tym konkretnego lokalu/domu)

prospekt wraz z załącznikami stanowi integralną część umowy deweloperskiej

TREŚĆ UMOWY DEWELOPERSKIEJ

1) określenie stron, miejsca i daty podpisania umowy deweloperskiej; 2) cenę nabycia prawa, o którym mowa w art. 1; 3) informację o nieruchomości, na której przeprowadzone ma być przedsięwzięcie deweloperskie obejmującą informację o powierzchni działki, stanie prawnym nieruchomości, w szczególności oznaczenie właściciela lub użytkownika wieczystego, istniejących na niej obciążeniach hipotecznych i służebnościach; 4) określenie położenia oraz istotnych cech domu jednorodzinnego, będącego przedmiotem umowy deweloperskiej, lub budynku, w którym ma znajdować się lokal mieszkalny będący przedmiotem tej umowy; 5) określenie usytuowania lokalu mieszkalnego w budynku; 6) określenie powierzchni i układu pomieszczeń oraz zakresu i standardu prac wykończeniowych, do których wykonania zobowiązuje się deweloper; 7) termin przeniesienia na nabywcę prawa, o którym mowa w art. 1; 8) wysokość i terminy lub warunki spełniania świadczeń pieniężnych przez nabywcę na rzecz dewelopera; 9) informacje dotyczące: a) mieszkaniowego rachunku powierniczego, a w szczególności numer rachunku, zasady dysponowania środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku oraz informację o kosztach prowadzenia rachunku, b) gwarancji bankowej, a w szczególności nazwę banku, gwarantowaną kwotę oraz termin obowiązywania gwarancji albo c) gwarancji ubezpieczeniowej, a w szczególności nazwę ubezpieczyciela, gwarantowaną kwotę oraz termin obowiązywania gwarancji; 10) numer pozwolenia na budowę oraz oznaczenie organu, który je wydał oraz informację czy jest ostateczne lub czy jest zaskarżone; 11) termin rozpoczęcia i zakończenia prac budowlanych danego przedsięwzięcia deweloperskiego; 12) określenie warunków odstąpienia od umowy deweloperskiej, o których mowa w art. 29, a także warunków zwrotu środków pieniężnych wpłaconych przez nabywcę w razie skorzystania z tego prawa; 13) określenie wysokości odsetek i kar umownych dla stron umowy deweloperskiej; 14) wskazanie sposobu pomiaru powierzchni lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego; 15) oświadczenie nabywcy o odbiorze prospektu informacyjnego wraz z załącznikami i zapoznaniu się przez nabywcę z ich treścią, w tym poinformowaniu nabywcy przez dewelopera o możliwości zapoznania się z dokumentami, o których mowa w art. 21; 16) termin i sposób zawiadomienia nabywcy o odbiorze lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego; 17) informację o zgodzie banku na bezobciążeniowe wyodrębnienie lokalu mieszkalnego i przeniesienie jego własności po wpłacie pełnej ceny przez nabywcę, jeżeli takie obciążenie istnieje; 18) zobowiązanie dewelopera do wybudowania budynku, wyodrębnienia lokalu mieszkalnego i przeniesienia prawa własności tego lokalu oraz praw niezbędnych do korzystania z lokalu na nabywcę, albo przeniesienia na nabywcę wła sności nieruchomości wraz z domem jednorodzinnym lub użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej i własności domu jednorodzinnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub przeniesienia ułamkowej części własności nieruchomości wraz z prawem do wyłącznego korzystania z części nieruchomości służącej zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych.

210

159. Na czym polega forfaiting i jakie jego podstawowe rodzaje

można wyróżnić?

Forfaiting, podobnie jak factoring, jest jedną z TECHNIK FINANSOWANIA działalności handlowej

polegającą na WYKUPIE NALEŻNOŚCI TERMINOWYCH; szczególna forma sprzedaży wierzytelności.

Podobne są też cele społeczno-gospodarcze : chodzi o uzyskanie odpowiedniego kapitału w szybkim

czasie.

FACTORING a FORFAITING - RÓŻNICE

FACTORING FORFAITING

FINANSOWANE TRANSAKCJE

finansowanie zarówno dostawców na rynek krajowy

jak i eksporterów

metoda finansowania HANDLU ZAGRANICZNEGO; dotyczy w swojej istocie

wyłącznie należności eksportowych

ŹRÓDŁO POWSTANIA

skupowanych WIERZYTELNOŚCI

wierzytelności handlowe: wynikające z umów sprzedaży

/ dostawy towarów oraz świadczenia usług

zarówno wierzytelności HANDLOWE, jak i inkorporowane w WEKSLACH (niezależnie

od ich źródeł i tytułów prawnych) oraz objęte AKREDYTYWAMI i wynikające z umów LEASINGOWYCH, a także tzw.

wierzytelności księgowe

TERMIN WYMAGALNOŚCI

skupowanych WIERZYTELNOŚCI

wierzytelności krótkoterminowe

211

160. Jakie jest pojęcie i charakter prawny umowy kredytu?

Regulacja: (a) ustawa z 31 stycznia 1989r. Prawo bankowe oraz (b) [w odniesieniu do kredytu

konsumenckiego] ustawa z 20 lipca 2001r. o kredycie konsumenckim.

Przez UMOWĘ KREDYTU

BANK zobowiązuje się ODDAĆ DO DYSPOZYCJI kredytobiorcy NA CZAS OZNACZONY w umowie

KWOTĘ ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH z przeznaczeniem na USTALONY CEL,

a

KREDYTOBIORCA zobowiązuje się do (a) KORZYSTANIA z niej na WARUNKACH OKREŚLONYCH W

UMOWIE, (b) ZWROTU kwoty wykorzystanego kredytu wraz z ODSETKAMI w OZNACZONYCH

TERMINACH SPŁATY oraz (c) ZAPŁATY PROWIZJI od udzielonego kredytu.

przedmiotem zawsze określona kwota środków pieniężnych może być gotówka jak i pieniądz bezgotówkowy bank oddaje ją do dyspozycji kredytobiorcy na ustalony w umowie cel sposób wykorzystania kredytu określają szczegółowo regulaminy bankowe stanowiące integralną część

umowy

świadczeniem wzajemnym kredytobiorcy jest zapłata odsetek od kredytu faktycznie wykorzystanego i prowizji od kredytu przyznanego

umowa może stanowić, że bankowi przysługuje również prowizja od kredytu postawionego do dyspozycji kredytobiorcy i przez niego niewykorzystanego

zasady oprocentowania określa umowa; jeśli oprocentowanie zmienne, należy określić warunki zmiany stopy procentowej (przy zmianie należy powiadomić kredytobiorcę, poręczyciela i inne osoby będące dłużnikami banku z tytułu zabezpieczenia kredytu)

bank uzależnia przyznanie kredytu od ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ rozumie się przez to zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach

określonych w umowie kredytobiorca obowiązany przedłożyć na żądanie banku wszelkie dokumenty i informacje

niezbędne do dokonania oceny tej zdolności brak zdolności nie wyklucza udzielenia kredytu – wówczas dodatkowe zabezpieczenia

kredytobiorca obowiązany umożliwić podejmowanie przez bank czynności związanych z oceną sytuacji finansowej i gospodarczej oraz kontrolę wykorzystania i spłaty kredytu

ZWROT wykorzystanego kredytu OBCIĄŻA KREDYTORBIORCĘ następuje w terminach ustalonych w umowie jeśli kredytobiorca się spóźnia, bank zawiadamia osoby będące jego dłużnikami z tytułu

zabezpieczenia kredytu jeśli umowa nie stanowi inaczej, termin spłaty jest terminem zastrzeżonym dla obu stron (jeśli

umowa na dłużej niż rok, kredytobiorca może wypowiedzieć za 3miesięcznym terminem)

CHARAKTER PRAWNY

umowa nazwana umowa konsensualna umowa odpłatna umowa dwustronnie zobowiązująca umowa wzajemna może być dwustronnie handlowa albo (w przypadku kredytu konsumenckiego) jednostronnie

handlowa

udzielanie kredytów stanowi CZYNNOŚĆ BANKOWĄ sensu stricto i może być dokonywane

wyłącznie przez BANKI

212

FORMA I TREŚĆ UMOWY

forma pisemna dla celów dowodowych powinna określać w szczególności:

strony umowy kwotę i walutę kredytu cel, na który kredyt został udzielony zasady i termin spłaty wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego

zmiany sposób zabezpieczenia spłaty kredytu

zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu

terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych

wysokość prowizji, jeśli jest przewidywana warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy

RODZAJE UMÓW KREDYTOWYCH

umowy kredytu krótko-, średnio- i długoterminowego umowy kredytu jednorazowego i odnawialnego umowy kredytu celowego (inwestycyjne, mieszkaniowe) i do swobodnego wykorzystania umowy kredytu konsorcyjnego (banki tworzą umownie konsorcjum bankowe, ustalają warunki udzielenia

kredytu i jego zabezpieczenia, wyznaczają bank umocowany do zawarcia umowy kredytu; ponoszą ryzyko związane z udzielonym kredytem proporcjonalnie do wniesionych przez siebie środków finansowych)

161. Jakie jest pojęcie i charakter prawny umowy rachunku

bankowego?

Regulacja: Kodeks cywilny [art. 725 – 733] oraz Prawo bankowe [art. 49 – 62] (przepisy o charakterze lex specialis w stosunku do k.c.)

Przez UMOWĘ RACHUNKU BANKOWEGO

BANK zobowiązuje się względem POSIADACZA RACHUNKU, NA CZAS OZNACZONY lub

NIEOZNACZONY, do (a) PRZECHOWYWANIA jego ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH oraz (b)

PRZEPROWADZANIA na jego zlecenie ROZLICZEŃ PIENIĘŻNYCH

przechowanie ≠ przechowanie w rozumieniu art. 385 k.c., ale oznacza przyjmowanie i ewidencjonowanie sum przekazanych przez posiadacza rachunku

zlecenie ≠ zlecenie z k.c.; jest równoznaczne z poleceniem dokonania określonego rozliczenia

posiadacz co do zasady swobodnie dysponuje środkami zgromadzonymi na rachunku; w umowie mogą być zawarte postanowienia ograniczające tę swobodę

bank jest uprawniony do czasowego obracania wolnymi środkami pieniężnymi, ale z obowiązkiem ich zwrotu na każde żądanie posiadacza

CHARAKTER PRAWNY

umowa konsensualna

umowa dwustronnie zobowiązująca czynność handlowa, zawsze jednostronnie, a czasem dwustronnie

nie ma charakteru umowy wzajemnej

nie ma charakteru umowy odpłatnej (chociaż w praktyce banki z reguły oprocentowują przechowywane środki pieniężne, a posiadacze rachunku uiszczają odpowiednie prowizje, np. za otwarcie rachunku czy dokonanie rozliczenia)

CZYNNOŚĆ BANKOWA sensu stricto

213

FORMA I TREŚĆ UMOWY

forma pisemna dla celów dowodowych powinna określać w szczególności:

strony umowy rodzaj otwieranego rachunku walutę rachunku czas trwania umowy jeśli zastrzeżono oprocentowanie zgromadzonych środków, to jego wysokość i przesłanki dopuszczalności jego

zmiany terminy wypłaty / postawienia do dyspozycji / kapitalizacji należnych odsetek wysokość prowizji i opłat za czynności związane z wykonywaniem umowy (oraz przesłanki i tryb ich zmiany przez

bank) formy i zakres rozliczeń pieniężnych dokonywanych na polecenie posiadacza rachunku oraz terminy ich realizacji przesłanki i tryb dokonywania zmian umowy przesłanki i tryb rozwiązania umowy zakres odpowiedzialności banku za terminowe i prawidłowe przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych wysokość odszkodowania za przekroczenie terminu realizacji dyspozycji posiadacza rachunku

ROZWIĄZANIE

zawarta na czas nieoznaczony może zostać rozwiązana za wypowiedzeniem w każdym czasie, z tym że bank może ją wypowiedzieć tylko z ważnych powodów

może nastąpić za porozumieniem stron może wygasnąć na skutek nadejście terminu ustalonego w umowie albo innych zdarzeń, z którymi

ustawa wiąże wygaśnięcie samo wyczerpanie środków pieniężnych nie stanowi przyczyny rozwiązania, ale jeśli umowa nie

stanowi inaczej, to ulega rozwiązaniu gdy w ciągu 2 lat nie dokonano na rachunku żadnych obrotów poza naliczaniem odsetek, a stan środków nie przekracza kwoty minimalnej określonej w umowie

RODZAJE RACHUNKÓW BANKOWYCH

A. Rachunki prowadzone dla OSÓB PRAWNYCH, UŁOMNYCH OSÓB PRAWNYCH i OSÓB FIZYCZNYCH prowadzących DZIAŁALNOŚĆ ZAROBKOWĄ NA WŁASNY RACHUNEK, w tym dla osób BĘDĄCYCH PRZEDSIĘBIORCAMI

RACHUNKI ROZLICZENIOWE obowiązek ich posiadania nakłada na przedsiębiorców ustawa o swobodzie działalności

gospodarczej, zobowiązując ich do dokonywania / przyjmowania za pośrednictwem takiego rachunku określonych rodzajów płatności

rozliczeniowy rachunek bieżący jest podstawowym rachunkiem umożliwiającym przeprowadzanie wszelkich rozliczeń związanych z działalnością gospodarczą czy zawodową

rozliczeniowy rachunek pomocniczy służy jedynie do gromadzenia środków na określony cel / gromadzenia środków pochodzących z określonych transakcji i do przeprowadzania określonego rodzaju rozliczeń

RACHUNKI LOKAT TERMINOWYCH celem umożliwienie gromadzenia środków pieniężnych na rachunku na określony czas z

wyłączeniem możliwości dysponowania nimi przez posiadacza rachunku

B. Rachunki prowadzone dla OSÓB FIZYCZNYCH (nie mogą ich wykorzystywać do przeprowadzania rozliczeń w ramach prowadzonej działalności; tylko pieniądze „na życie”) , SZKOLNYCH KAS OSZCZĘDNOŚCIOWYCH oraz PRACOWNICZYCH KAS ZAPOMOGOWO-POŻYCZKOWYCH

RACHUNKI OSZCZĘDNOŚCIOWE gromadzenie środków pieniężnych z wykluczeniem możliwości dokonywania rozliczeń

pieniężnych, lecz z obowiązkiem zwrotu na każe żądanie RACHUNKI OSZCZĘDNOŚCIOWO – ROZLICZENIOWE

gromadzenie środków pieniężnych z możliwością dokonywania rozliczeń pieniężnych oraz z obowiązkiem zwrotu na każe żądanie

RACHUNKI TERMINOWYCH LOKAT OSZCZĘDNOŚCIOWYCH celem umożliwienie gromadzenia środków pieniężnych na rachunku na określony czas z

wyłączeniem możliwości dysponowania nimi przez posiadacza rachunku

214

C. RACHUNKI POWIERNICZE : służą gromadzeniu wyłącznie środków pieniężnych powierzonych posiadaczowi na podstawie odrębnej umowy (tzw. umowy powierniczej) przez osobę trzecią. Stronami umowy rachunku powierniczego są bank i posiadacz rachunku (powiernik); między bankiem a osobą trzecią nie istnieje żaden stosunek prawny; umowa rachunku określa warunki, jakie powinny być spełnione, aby środki pieniężne osób trzecich wpłacone na rachunek mogły być wypłacone powiernikowi albo aby można było zrealizować dyspozycje powiernika

D. RACHUNKI WSPÓLNE : rachunki prowadzone dla kilku osób fizycznych albo kilku JST (dla JST może być prowadzony wyłącznie w związku ze wspólnym wykonywaniem zadań publicznych, w tym dla realizacji przedsięwzięć współfinansowanych przez UE)

162. Na czym polega istota akredytywy?

Źródła prawa: Prawo bankowe [art. 85 – 87], zastosowanie znajdują też przepisy k.c., w szczególności dot. przekazu; ponadto jako źródło tzw. prawa umownego odgrywającego dużą rolę w stosunkach międzynarodowych – Jednolite Reguły i Zwyczaje dot. akredytywy dokumentowej.

AKREDYTYWA stanowi formę ZAPŁATY za pośrednictwem BANKU, pełni również funkcję kredytową i zabezpieczającą (gwarancyjną)

w swoim charakterze prawnym jest WYSPECJALIZOWANYM stosunkiem PRZEKAZU, z tym że ZOBOWIĄZANIE BANKU akredytującego ma charakter UMOWNY

RODZAJE AKREDYTYW

Prawo bankowe wyraźnie wymienia 3 RODZAJE akredytyw:

A. AKREDYTYWA DOKUMENTOWA B. AKREDYTYWA ZABEZPIECZAJĄCA C. AKREDYTYWA PIENIĘŻNA

AKREDYTYWA DOKUMENTOWA

[art. 85 ust. 1 Pr. bank.] Bank, działając na zlecenie klienta, ale we własnym imieniu (bank otwierający akredytywę) może zobowiązać się pisemnie wobec osoby trzeciej (beneficjenta), że dokona zapłaty beneficjentowi ustalonej kwoty pieniężnej po spełnieniu przez beneficjenta wszystkich warunków określonych w akredytywie

[art. 85 ust. 2 Pr. bank.] Akredytywa musi w szczególności zawierać: nazwę i adres zleceniodawcy nazwę i adres beneficjenta kwotę i walutę akredytywy termin ważności akredytywy opis dokumentów, po których przedstawieniu beneficjent jest uprawniony do żądania wypłaty

jest ZOBOWIĄZANIEM BANKU do ZAPŁATY ustalonej KWOTY PIENIĘŻNEJ na rzecz BENEFICJETNA po spełnieniu przez niego wszystkich WARUNKÓW określonych w akredytywie

zobowiązanie staje się WYMAGALNE z chwilą PRZEDSTAWIENIA przez beneficjenta DOKUMENTÓW zgodnie z warunkami akredytywy (jeżeli strony nie postanowią inaczej)

doktryna i orzecznictwo opowiadają się za umownym charakterem zobowiązania banku do zawarcia umowy akredytywy dokumentowej dochodzi poprzez złożenie oferty (w praktyce

zawiadomienie o otwarciu akredytywy) i jej przyjęcie (w praktyce zazwyczaj żądanie zapłaty sumy akredytywy) [możliwe również uznanie otwarcia za przyjęcie oferty, którą składa bankowi beneficjent za pośrednictwem zleceniodawcy]

w takim ujęciu akredytywa dokumentowa podobna do GWARANCJI BANKOWEJ różni się formą (pisemna bez rygoru nieważności) i określeniem koniecznej treści ma odmienną funkcję: gwarancja instrumentem zabezpieczenia, akredytywa formą zapłaty

215

ODMIANY AKREDYTYWY DOKUMENTOWEJ

kryterium formy świadczenia banku udzielającego akredytywy a. gotówkowe (bank akredytujący zobowiązuje się do zapłaty sumy gotówkowej) b. dyskontowe (bank akredytujący zobowiązuje się do dyskonta weksla ciągnionego przez

beneficjenta na zleceniodawcę) c. akceptacyjne (bank akredytujący zobowiązuje się do akceptu weksli ciągnionych przez

beneficjenta na bank wystawiający) d. gwarancyjne (bank akredytujący zobowiązuje się do gwarantowania zapłaty weksli ciągnionych

na zleceniodawcę) kryterium możliwości odwołania

a. odwołalne b. nieodwołalne

kryterium roli drugiego banku (tzw. banku pośredniczącego)

a. potwierdzone (bank pośredniczący odpowiada wraz z bankiem akredytującym za spełnienie świadczenia z niej wynikającego)

b. niepotwierdzone (bank pośredniczący występuje jako: bank awizujący >> zawiadamia beneficjenta o otwarciu akredytywy >> akredytywa

awizowana; lub bank negocjujący >> dokonuje sprawdzenia dokumentów i zapłaty na rachunek banku

akredytującego >> akredytywa negocjowana)

kryterium realizacji roszczeń banku pośredniczącego a. akredytywy płatne z góry (bank pośredniczący z góry otrzymuje sumę potrzebną do realizacji

akredytywy) b. akredytywy płatne z dołu (bank pośredniczący otrzymuje tę sumę dopiero po zrealizowaniu

akredytywy) c. akredytywy rembursowe (zapłata na rzecz banku pośredniczącego realizowana jest przez bank

trzeci – tzw. bank rembursujący)

kryterium przenaszalności na inne osoby a. przenośne b. nieprzenośne

akredytywy zaliczkowe (beneficjentowi wypłaca się zaliczkę na poczet akredytywy; z klauzulą zieloną

jeśli zwrot zaliczki zabezpieczony, a czerwoną, jeśli niezabezpieczony) akredytywy odnawialne (rewolwingowe) (suma akredytywy płatna jest częściami, bez konieczności

udzielania odrębnych akredytyw) akredytywy wiązane (back to back) (otwarcie akredytywy przy wykorzystaniu jako zabezpieczenia już

istniejącej akredytywy)

AKREDYTYWA ZABEZPIECZAJĄCA (tzw. STANDBY)

pełni przede wszystkim funkcję ZABEZPIECZENIA w zasadzie należy ją uznać za GWARANCJĘ BANKOWĄ, z tym że stosuje się do niej odpowiednio

przepisy o akredytywie dokumentowej

w tym przypadku BANK zobowiązuje się do ZAPŁATY określonej SUMY PIENIĘŻNEJ w razie NIEWYKONANIA OKREŚLONEGO ZOBOWIĄZANIA (a nie, jak w przypadku dokumentowej, w razie wykonania)

216

AKREDYTYWA PIENIĘŻNA

marginalne znaczenie, w tej chwili wyparta przez czeki podróżne i karty kredytowe i płatnicze

[art. 86 ust. 1 Pr. bank.] Bank, działając na zlecenie klienta, ale we własnym imieniu (bank otwierający) może zobowiązać się pisemnie wobec innego banku (bank uprawniony), że dokona zwrotu kwot wypłaconych beneficjentowi lub skupi weksle trasowane ciągnione przez beneficjenta na wskazany bank

[art. 86 ust. 2 Pr. bank.] Akredytywa pieniężna musi w szczególności zawierać: nazwę i adres osoby upoważnionej do dokonywania wypłat (beneficjenta) kwotę i walutę akredytywy termin ważności akredytywy

jest ZOBOWIĄZANIEM BANKU (BANKU OTWIERAJĄCEGO) zaciągniętym na zlecenie klienta (beneficjenta lub innej osoby) JEDYNIE wobec INNEGO BANKU (BANKU UPRAWNIONEGO) do DOKONANIA ZWROTU kwot WYPŁACONYCH BENEFICJENTOWI lub SKUPU WEKSLI ciągnionych przez BENEFICJENTA na BANK UPRAWNIONY

zobowiązanie staje się WYMAGALNE z chwilą WYPŁATY DOKONANEJ BENEFICJENTOWI zgodnie z warunkami akredytywy, pod warunkiem przedstawienia przez beneficjenta dowodu tożsamości (jeśli akredytywa zastrzega też inne warunki, to wymagalne po spełnieniu wszystkich warunków łącznie)

zobowiązanie banku otwierającego wobec banku uprawnionego ma charakter umowny

do zawarcia umowy dochodzi poprzez złożenie oferty (oświadczenie banku otwierającego o udzieleniu akredytywy; bezpośrednio lub za pośrednictwem beneficjenta) oraz jej przyjęcie (zazwyczaj w sposób dorozumiany, przez wypłacenie przez bank uprawniony określonej sumy na rzecz beneficjenta)

z samej akredytywy nie wynika zobowiązanie banku uprawnionego do zapłaty na rzecz beneficjenta (w praktyce bank uprawniony zobowiązuje się wobec otwierającego do zapłaty określonej sumy na rzecz beneficjenta, co de facto wyczerpuje sens tej akredytywy); oświadczenie banku otwierającego o udzieleniu akredytywy powinno obejmować dodatkowe upoważnienie do wypłaty określonej sumy przez bank uprawniony

bank uprawniony nie jest związany żadnym stosunkiem prawnym z beneficjentem

RODZAJE AKREDYTYWY PIENIĘŻNEJ adresowana : bank otwierający udziela upoważnienia do dokonania wypłaty jednemu konkretnemu

bankowi będącemu jego korespondentem okrężna : bank otwierający udziela upoważnienia do dokonania wypłaty kilku lub wszystkim bankom

będącym jego korespondentami

163. Jaka jest definicja i charakter prawny umowy przewozu?

Charakterystyczne dla tej umowy zróżnicowanie reżimu prawnego. Regulacja: Kodeks cywilny (zawiera definicję przewozu, ale nie reguluje wyczerpująco wszystkich kwestii i

stosowane jest subsydiarnie) Prawo przewozowe (reguluje przewóz osób i rzeczy odpłatnie przez uprawnionych przewoźników; nie

ma zastosowania do przewozu morskiego, lotniczego i konnego, ma zastosowanie do szynowego, autobusowego, samochodowego, rzecznego)

Kodeks morski, Prawo lotnicze, Prawo pocztowe

Przez UMOWĘ PRZEWOZU PRZEWOŹNIK zobowiązuje się w zakresie działalności swojego

przedsiębiorstwa do PRZEWIEZIENIA za WYNAGRODZENIEM OSÓB lub RZECZY [art. 774 k.c.]

jeśli przewóz wykonywany nieodpłatnie przez przewoźnika, to nie jest to umowa przewozu, ale przepisy Prawa przewozowego stosuje się odpowiednio

jeśli przewóz wykonywany nieodpłatnie przez osobę niebędącą przewoźnikiem, to do umowy stosuje się odpowiednio przepisy o umowie zlecenia

jeśli przewóz wykonywany odpłatnie przez osobę niebędącą przewoźnikiem, to do umowy stosuje się odpowiednio przepisy o umowie o dzieło

217

CHARAKTER PRAWNY UMOWY PRZEWOZU

umowa o świadczenie usług (podstawowy kontrakt w działalności transportowej)

umowa dwustronnie zobowiązująca

umowa w zasadzie konsensualna

(realny charakter ma jedynie umowa przewozu przesyłki bagażowej i przesyłki pocztowej)

umowa rezultatu (chodzi o skuteczne przemieszczenie z punktu A do B)

umowa wzajemna

umowa odpłatna

czynność zawsze jednostronnie handlowa (przewoźnik musi być profesjonalnym

przedsiębiorcą), niekiedy również dwustronnie handlowa

☼ czasem czynności przewozowe wykonuje INNY PODMIOT niż przewoźnik umowny >> tzw. PRZEWOŹNIK FAKTYCZNY (stosunek prawny powstaje jedynie między przewoźnikami – przewoźnika faktycznego i nadawcy nie łączy żadna umowa; przewoźnik umowny odpowiada za czynności przewoźnika faktycznego jak za własne)

☼ czasem przewóz wykonywany przez KILKU PRZEWOŹNIKÓW na podstawie jednej umowy i jednego dokumentu przewozowego; ich odpowiedzialność jest solidarna; jeśli w ramach jednej gałęzi transportu >> tzw. PRZEWÓZ SUKCESYWNY jeśli w ramach różnych gałęzi >> tzw. PRZEWÓZ MULTIMODALNY, KOMBINOWANY

STRONY UMOWY PRZEWOZU

A. PRZEWOŹNIK (profesjonalny przedsiębiorca zawierający umowę w ramach prowadzonej transportowej działalności gospodarczej)

B. WYSYŁAJĄCY/ NADAWCA/ FRACHTUJĄCY (przy morskim) w przewozie towarowym lub PODRÓŻNY/ PASAŻER w przewozie osób

TREŚĆ UMOWY PRZEWOZU

Przedmiotowo istotne elementy (essentialia negotii)

1) oznaczenie TRASY przewozu wskazanie punktu początkowego i końcowego obowiązuje domniemanie, że przewóz powinien być dokonany trasą najkrótszą, ale

można określić w treści umowy dokładną trasę drogę przewozu przesyłki ustala przewoźnik, ale w miarę możliwości powinien

uwzględnić żądania nadawcy

2) oznaczenie WYNAGRODZENIA PRZEWOŹNIKA przewoźne przy towarowym fracht przy morskim opłata za przewóz / należność za przejazd przy osobowym oblicza się wg drogi najkrótszej jeśli nadawca zażądał przewozu drogą dłuższą albo zaszła taka konieczność ze względu

na właściwości przesyłki, wówczas oblicza się wg drogi rzeczywistej

3) oznaczenie PRZEDMIOTU przewozu może nim być osoba lub rzecz w towarowym stosuje się pojęcia: przesyłka, ładunek, towar

elementy podmiotowo istotne (accidentalia negotii), które mogą znaleźć się w treści umowy to

np. określenie dokładnej drogi przewozu, czynności ładunkowe, opakowanie itd.

218

164. Jaki charakter ma list przewozowy i jakie pełni funkcje?

LIST PRZEWOZOWY jest DOKUMENTEM PRZEWOZOWYM, imiennym, konkretyzującym warunki

umowy, dostępnym dla wszystkich podmiotów uczestniczących w przewozie.

stanowi DOWÓD ZAWARCIA UMOWY, ale nie stanowi przesłanki ważności jej zawarcia NIE JEST PAPIEREM WARTOŚCIOWYM (jest nim za to konosament stanowiący szczególny

dokument przewozu w transporcie morskim) może mieć również formę przekazu elektronicznego / wydruku komputerowego

na gruncie k.c. ma charakter FAKULTATYWNY („na żądanie przewoźnika wysyłający powinien wystawić list”)

na gruncie ustaw szczególnych zarówno FAKULTATYWNY jak i OBLIGATORYJNY (obligatoryjny np. dla przewozu przesyłek bagażowych)

wystawia go WYSYŁAJĄCY (mogą go też wystawić OBIE STRONY) wysyłający odpowiada za skutki niedokładnego lub nieprawdziwego oświadczenia może on żądać od przewoźnika wydania mu odpisu listu albo innego poświadczenia

przyjęcia przesyłki

FUNKCJE LISTU PRZEWOZOWEGO

A. DOWODOWA : stanowi dowód zawarcia umowy, potwierdza jej treść i wykonanie

B. LEGITYMACYJNA : pozwala na dysponowanie przesyłką w trakcie przewozu, legitymuje do wystąpienia do przewoźnika o zmianę umowy już w trakcie jej wykonywania oraz do wystąpienia z ew. roszczeniami w postępowaniu spornym czy reklamacyjnym

C. INFORMACYJNA : informuje o podstawowych postanowieniach umowy, czyli danych istotnych dla prawidłowego wykonania przewozu

D. INSTRUKCYJNA : zawiera wskazówki dot. wykonania umowy oraz postępowania z przesyłką

E. [Trzciński] KONSTYTUTYWNA : wystawienie i przyjęcie listu przez przewoźnika stanowi konstytutywną przesłankę zawarcia umowy przewozu (np. w przypadku przesyłek pocztowych)

BUDOWA LISTU PRZEWOZOWEGO

1. ORYGINAŁ LISTU : przeznaczony dla odbiorcy przesyłki

2. CEDUŁA : przeznaczona dla stacji przeznaczenia

3. GRZBIET : przeznaczony dla stacji nadania

4. WTÓRNIK : przeznaczony dla nadawcy przesyłki

TREŚĆ LISTU PRZEWOZOWEGO

a. nazwa, adres i podpis nadawcy b. określenie placówki przewoźnika zawierającego umowę c. miejsce przeznaczenia przesyłki d. nazwa i adres odbiorcy e. określenie rzeczy, masy, liczby sztuk przesyłki f. sposób opakowania i oznaczenia g. inne wskazania i oświadczenia wymagane/dopuszczone dla danej umowy; sposób rozliczeń

219

165. Jakie są prawa i obowiązki stron umowy przewozu?

Zakres obowiązków i uprawnień różny dla poszczególnych gałęzi transportu.

PRAWA I OBOWIĄZKI PRZEWOŹNIKA

A. PODSTAWOWE OBOWIĄZKI PRZEWOŹNIKA

NALEŻYTE WYKONANIE ŚWIADCZENIA PRZEWOZOWEGO : przewiezienie osoby / przesyłki do określonego miejsca, przy zastosowaniu odpowiedniego środka transportu i w odpowiednich warunkach przy przewozie osób podstawowe znaczenia ma obowiązek zapewnienia podróżnemu

odpowiadających rodzajowi transportu warunków bezpieczeństwa i higieny oraz takich wygód, jakie ze względu na rodzaj transportu uważa się za niezbędne

przy przewozie towarowym przewiezienie przesyłki powinno nastąpić we właściwym terminie i w takim stanie, aby odbiorca mógł ją otrzymać nienaruszoną

[w transporcie towarowym] WYKONYWANIE POLECEŃ NADAWCY albo ODBIORCY w zakresie ZMIANY umowy przewozu

AWIZACJA, czyli obowiązek niezwłocznego zawiadomienia odbiorcy o nadejściu przesyłki

NADZÓR nad przesyłką od przyjęcia do wydania

B. PODSTAWOWE PRAWA PRZEWOŹNIKA

otrzymanie PRZEWOŹNEGO

USTALENIE DROGI przewozu (z uwzględnieniem, w miarę możliwości, żądań nadawcy)

SPRAWDZENIE PRZESYŁKI pod kątem zgodności z oświadczeniem nadawcy zawartym w liście przewozowym oraz pod katem zachowania przepisów dot. rzeczy dopuszczonych do przewozu na warunkach szczególnych

ODMOWA PRZYJĘCIA przesyłki do przewozu, jeżeli jest ona w wadliwym stanie lub niedostatecznie opakowana

ustawowe PRAWO ZASTAWU dla zabezpieczenia roszczeń z umowy przewozu

PRAWA I OBOWIĄZKI WYSYŁAJĄCEGO (PODRÓŻNEGO)

A. PODSTAWOWE OBOWIĄZKI WYSYŁAJĄCEGO (PODRÓŻNEGO)

ZAPŁATA PRZEWOŹNEGO (opłaty za przejazd)

PRZESTRZEGANIE przez podróżnego PRZEPISÓW PORZĄDKOWYCH obowiązujących w określonej gałęzi transportu

ODDANIE PRZESYŁKI przewoźnikowi w ODPOWIEDNIM STANIE (umożliwiającym jej prawidłowy przewóz i wydanie bez ubytku i uszkodzenia)

wydanie przewoźnikowi WSZELKICH DOKUMENTÓW potrzebnych ze względu na przepisy celne, podatkowe i administracyjne

DOKONANIE ZAŁADUNKU, chyba że umowa stanowi inaczej

B. PODSTAWOWE PRAWA WYSYŁAJĄCEGO (PODRÓŻNEGO)

domaganie się od przewoźnika NALEŻYTEGO WYKONANIA PRZEWOZU zgodnie z treścią zawartej umowy

w transporcie osobowym zabranie przez podróżnego do środka transportu rzeczy oraz możliwość oddania ich do przewozu jako przesyłkę bagażową

ZMIANA przez podróżnego umowy albo ODSTĄPIENIE od niej (przed rozpoczęciem podróży albo w trakcie w miejscu zatrzymania; przysługuje mu zwrot należności stosowny do niewykorzystanego świadczenia, z potrąceniem tzw. odstępnego)

220

żądanie wydania ODPISU LISTU PRZEWOZOWEGO albo innego dokumentu poświadczającego przyjęcie do przewozu

ODSTĄPIENIE od umowy przez wysyłającego jeżeli rozpoczęcie / dokonanie przewozu doznaje czasowej przeszkody wskutek okoliczności dotyczących przewoźnika

żądanie przez nadawcę wprowadzenia ZMIAN do umowy z jednoczesnym żądaniem zwrotu przesyłki w miejscu nadania / wydania przesyłki w innym miejscu / wydania przesyłki innej osobie niż odbiorca

zamieszczenie przez nadawcę w liście przewozowym WSKAZÓWEK co do POSTĘPOWANIA Z PRZESYŁKĄ na wypadek przeszkody w przewozie lub jej wydaniu powodujących niemożność wykonania umowy zgodnie z warunkami listu przewozowego

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA NIEWYKONANIE lub NIENALEŻYTE WYKONANIE umowy

przewoźnik odpowiada na zasadzie ryzyka

reguły odpowiedzialności zależą od przedmiotu umowy

w transporcie osób

odpowiedzialność za bezpieczeństwo, życie i zdrowie podróżnego

odpowiedzialność za szkodę jaką podróżny poniósł wskutek przedwczesnego odjazdu /

opóźnionego przyjazdu / odwołania regularnie kursującego środka transportu

w transporcie towarowym

odpowiedzialność za szkody powstałe od przyjęcia przesyłki aż do wydania; szkoda

determinująca powstanie odpowiedzialności może wynikać z utraty przesyłki (jeśli nie nadeszła w

ciągu 30 dni od upływu terminu przewozu, uznaje się za utraconą), ubytku w przesyłce (brak

ilościowy) oraz zniszczenia lub uszkodzenia przesyłki

odpowiedzialność za nieterminowe wykonanie przewozu

przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności, jeżeli powyższe wynikły z przyczyn występujących po

stronie nadawcy lub odbiorcy niewywołanych winą przewoźnika, z właściwości towaru lub

wskutek siły wyższej

nadawca również może odpowiadać za szkodę, która w tym wypadku może wynikać z :

podania przez niego wskazań i oświadczeń niezgodnych z rzeczywistością, nieścisłych,

niedostatecznych, wpisanych w niewłaściwym miejscu

z braku / niekompletności / nieprawidłowości dokumentów wymaganych w przepisach

szczególnych

wadliwego stanu przesyłki

braku / niewłaściwości opakowania

nienależytego wykonania czynności ładunkowych

nadawca przesyłki w transporcie drogowym odpowiada za wszelkie koszty, jakie mógłby ponieść

przewoźnik z powodu nieścisłości / niedostateczności powyższych danych

odszkodowanie nie może przewyższać zwykłej wartości przesyłki, chyba że szkoda wynika z winy

umyślnej / rażącego niedbalstwa przewoźnika

dochodzenie roszczeń na drodze sądowej przysługuje

uprawnionemu po bezskutecznym wyczerpaniu drogi reklamacji

przewoźnikowi po bezskutecznym wezwaniu do zapłaty

bezskuteczność = nieuregulowanie należności w terminie 3 miesięcy od doręczenia reklamacji /

wezwania do zapłaty

przedawnienie roszczeń : 1 rok od wykonania przewozu/dostarczenia przesyłki (w przypadku

niewykonania – od dnia, w którym miał być wykonany/w którym przesyłka miała być dostarczona)

221

166. Jakie umowy można wiązać z umową przewozu?

Z umową przewozu można wiązać inne umowy powiązane z szeroko rozumianą DZIAŁALNOŚCIĄ

TRANSPORTOWĄ, tj.

A. UMOWĘ SPEDYCJI oraz

B. UMOWĘ SKŁADU

222

CZĘŚĆ XVIII

PRAWO PAPIERÓW

WARTOŚCIOWYCH

pytania 167-175

223

167. Jaka jest istota papieru wartościowego i według jakich

kryteriów można dokonać podziału papierów wartościowych?

PAPIER WARTOŚCIOWY : DOKUMENT, który INKORPORUJE określone w jego treści PRAWO

PODMIOTOWE (najczęściej WIERZYTELNOŚĆ)

prawo to immanentnie związane z POSIADANIEM tego dokumentu

posiadanie niezbędną przesłanką PRZYPISANIA tego prawa i jego DOCHODZENIA

dokument prawo zawsze stwierdza, jest jego nosicielem

inkorporuje prawa podmiotowe ZBYWALNE

papiery wartościowe zwykle uniemożliwiają kontrolę nad obrotem prawami, stąd DALEKO

POSUNIĘTY FORMALIZM wymagany dla ich ważności >> NUMERUS CLAUSUS papierów

wartościowych

źródłem prawa dla danego papieru jest zawsze określona USTAWA SZCZEGÓLNA, która A.

dopuszcza jego wystawienie i B. wskazuje jego cechy (np. prawo wekslowe, prawo czekowe, ksh)

RODZAJE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

W świetle naszego prawa NIE SĄ papierem wartościowym dokumenty wystawione na UDZIAŁY

lub PRAWA do zysku w SP. Z O.O. ani też KSIĄŻECZKI OSZCZĘDNOŚCIOWE.

W przypadku papierów na zlecenie i na okaziciela losy inkorporowanego w nich prawa idą za

losami tych papierów. W przypadku papierów imiennych losy papieru idą za losami prawa.

I. Kryterium: PRZEDMIOT UPRAWNIEŃ

(podział ze względu na funkcje prawne)

II. Kryterium: REGULACJA PRAWNA OBROTU

(podział ze względu na obrót)

A. papiery opiewające na

WIERZYTELNOŚCI PIENIĘŻNE

(weksle, czeki, obligacje, losy loteryjne, morskie polisy

ubezpieczeniowe, bony pieniężne itp.)

B. papiery zawierające uprawnienia do

ROZPORZĄDZANIA TOWAREM,

który znajduje się pod pieczą wystawcy dokumentu

(konosamenty, dowody składowe domów składowych,

warranty itp.)

C. papiery inkorporujące

PRAWA UDZIAŁOWE

(akcje w spółce akcyjnej)

A. papiery IMIENNE

Legitymują osobę imiennie wskazaną w treści dokumentu

( PRZENIESIENIE PRAWA: CESJA + wydanie dokumentu )

B. papiery NA ZLECENIE

Legitymują osobę imiennie wymienioną lub przez nią oznaczoną

albo dalszych nabywców

( PRZENIESIENIE PRAWA: INDOS + wręczenie papieru )

C. papiery NA OKAZICIELA

Nie wskazują uprawnionego – jest nim każda osoba, która

dokument posiada

( PRZENIESIENIE PRAWA: wydanie dokumentu )

224

POZOSTAŁE PODZIAŁY

Ѡ kryterium NOŚNIKA

forma tradycyjna (dokument)

forma zdematerializowana : zastąpienie fizycznej postaci dokumentu zapisem

elektronicznym na rachunku papierów wartościowych

Ѡ kryterium MOMENTU POWSTANIA PRAWA

papiery konstytutywne : powstanie prawa równoznaczne z wydaniem samego

dokumentu (np. weksel)

papiery deklaratoryjne : ucieleśniają prawa powstałe wcześniej (np. akcja)

PRZEKAZ

[REGULACJA: art. 9211 – 921

5 Kodeksu cywilnego]

PRZEKAZ STANOWI PODSTAWĘ RÓŻNYCH, WYSPECJALIZOWANYCH FORM PRAWNYCH W

DZIEDZINIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

opiera się na założeniu, że jest to JEDNOSTRONNA i ABSTRAKCYJNA czynność prawna

zawierająca PODWÓJNE UPOWAŻNIENIE

PRZEKAZUJĄCY (A) upoważnia PRZEKAZANEGO (B) do wykonania we własnym imieniu, ale na

rachunek przekazującego, określonego ŚWIADCZENIA, a równocześnie upoważnia ODBIORCĘ

PRZEKAZU (C) do odbioru tego świadczenia również we własnym imieniu

odbiorca może dochodzić świadczenia dopiero wtedy, gdy przekazany wyrazi zgodę ( AKCEPT )

na wykonanie przekazu na rzecz odbiorcy >> wówczas powstaje między B a C BEZPOŚREDNI

stosunek zobowiązaniowy

przekaz jako czynność abstrakcyjna nie wymaga dla swej skuteczności causa gospodarczej, w

praktyce jednak ona zawsze istnieje i wynika ze stosunku prawnego łączącego A z B zwanego

stosunkiem POKRYCIA oraz A z C zwanego stosunkiem WALUTY

KONSTRUKCJA PRZEKAZU:

A (przekazujący)

B (przekazany) C (odbiorca przekazu) przyjęcie przekazu (AKCEPT)

upoważnienie do świadczenia

stosunek pokrycia

upoważnienie do odbioru

stosunek waluty

225

168. Na czym polega istota weksla trasowanego i jakie elementy

ustawowe powinien on zawierać?

WEKSEL: jest ściśle sformalizowanym papierem wartościowym NA ZLECENIE, inkorporującym wierzytelność PIENIĘŻNĄ. [Regulacja: Prawo wekslowe].

WEKSEL TRASOWANY (CIĄGNIONY, TRATA) : jest BEZWARUNKOWYM POLECENIEM

ZAPŁATY SUMY WEKSLOWEJ na rzecz określonej osoby (REMITENTA), skierowanym przez

WYSTAWCĘ weksla do innej osoby (TRASATA).

jest ściśle sformalizowanym rodzajem PRZEKAZU PIENIĘŻNEGO

opiera się na konstrukcji PRZEKAZU z art. 9211 kc (patrz pyt. 167)

A. PRZEKAZUJĄCY = WYSTAWCA

B. PRZEKAZANY = TRASAT

C. ODBIORCA PRZEKAZU = REMITENT

TRASAT jest ZOBOWIĄZANY WEKSLOWO DOPIERO od chwili PISEMNEGO PRZYJĘCIA weksla

(AKCEPTU) >> od tego momentu TRASAT = AKCEPTANT

REKWIZYTY WEKSLOWE

Przepisane Prawem wekslowym ELEMENTY, które weksel MUSI zawierać pod rygorem

NIEWAŻNOŚCI [art. 1 Prawa wekslowego]

1. NAZWA „WEKSEL” w samej treści dokumentu, w języku, w którym go wystawiono

2. POLECENIE BEZWARUNKOWE zapłacenia OZNACZONEJ SUMY PIENIĘŻNEJ (wraz z walutą)

suma powinna być podana cyframi i słownie ( w razie wątpliwości liczy się słownie);

TYLKO kwota pieniężna!;

weksel może być wystawiony tylko na 1 sumę;

niedopuszczalne rozłożenie sumy na raty;

3. NAZWISKO osoby, która ma zapłacić (TRASATA)

nie traci na ważności weksel, którego trasatem jest osoba nieistniejąca (tzw. WEKSEL PIWNICZNY)

jeśli weksel jest trasowany na więcej osób, ich odpowiedzialność jest solidarna

musi być wskazany na pierwszej stronie weksla

trasatem może być sam WYSTAWCA >> tzw. weksel trasowany własny, ciągniony przez jeden

oddział firmy na drugi;

4. oznaczenie TERMINU PŁATNOŚCI

termin musi być jeden dla całej sumy wekslowej (jeśli kilka terminów, weksel nieważny)

5. oznaczenie MIEJSCA PŁATNOŚCI

w braku oznaczenia za miejsce płatności (i miejsce zamieszkania trasata) uznaje się miejsce

wymienione obok nazwiska trasata;

musi być na tyle jasne, żeby na jego podstawie można było określić miejscowość

miejscowość musi faktycznie istnieć

jeśli wskazano kilka miejsc >> weksel nieważny

226

6. NAZWISKO osoby, na której RZECZ/ZLECENIE zapłata ma być dokonana (REMITENTA)

brak oznaczenia remitenta czyni weksel nieważnym;

prawo dopuszcza wskazanie kilku remitentów;

wystawca może być remitentem (tzw. weksel na zlecenie własne);

! REMITENT NIE MOŻE BYĆ TRASATEM!

7. oznaczenie DATY i MIEJSCA WYSTAWIENIA weksla

w braku oznaczenia miejsca, weksel uważa się za wystawiony w miejscu podanym obok nazwiska

wystawcy

Data wystawienia ma podstawowe znaczenie dla:

oceny zdolności wekslowej osoby podpisującej weksel;

ustalenia, jakie prawo jest właściwe dla weksla w wypadku zmiany prawa;

określenia rocznego terminu do przedstawienia do przyjęcia weksla płatnego w pewien czas

po okazaniu;

określenia terminu płatności w pewien czas po dacie.

8. PODPIS WYSTAWCY

musi być własnoręczny;

nie może być mechanicznie odtworzony;

musi go cechować trwałość uniemożliwiająca jego usunięcie;

weksel może być wystawiony przez kilka osób >> do ważności weksla wystarczy jeden podpis.

169. Na czym polega istota weksla własnego i jakie elementy

ustawowe powinien zawierać?

WEKSEL WŁASNY (SOLA, PROSTY) : jest BEZWARUNKOWYM PRZYRZECZENIEM ZAPŁATY

SUMY WEKSLOWEJ na rzecz określonej osoby (REMITENTA) przez WYSTAWCĘ weksla.

jest ściśle sformalizowanym SKRYPTEM DŁUŻNYM

stosuje się do niego wszystkie postanowienia o wekslu trasowanym, z wyjątkiem tych, które

byłoby sprzeczne z istotą tego weksla

miejsce akceptanta w wekslu własnym zastępuję WYSTAWCA, który jest tu głównym

dłużnikiem

REKWIZYTY WEKSLOWE

[art. 101 Prawa wekslowego]

1. NAZWA „WEKSEL” w samym tekście dokumentu, w języku, w którym go wystawiono

2. PRZYRZECZENIE BEZWARUNKOWE zapłacenia OZNACZONEJ SUMY PIENIĘŻNEJ

3. oznaczenie TERMINU PŁATNOŚCI

4. oznaczenie MIEJSCA PŁATNOŚCI

5. NAZWISKO osoby, na której RZECZ/ZLECENIE zapłata ma być dokonana (REMITENTA)

6. oznaczenie DATY i MIEJSCA WYSTAWIENIA weksla

7. PODPIS WYSTAWCY weksla

227

170. Jak można podzielić klauzule wekslowe?

KLAUZULE WEKSLOWE to dodatkowe zastrzeżenia, w dużej części wykształcone w praktyce obrotu

gospodarczego, umieszczane na wekslu przez wystawcę lub innych dłużników wekslowych, które nie

należą do ustawowych elementów weksla, ale mogą mieć znaczenie dla:

A. stosunków POZAWEKSLOWYCH (tzw. KLAUZULE KUPIECKIE)

(np. klauzula pokrycia, klauzula waluty, klauzula zawiadomienia)

B. samego ZOBOWIĄZANIA WEKSLOWEGO; można je podzielić, w zależności od ich znaczenia

normatywnego, na 3 GRUPY:

1) klauzule SKUTECZNIE WPŁYWAJĄCE na treść ZOBOWIĄZANIA WEKSLOWEGO

(np. o domicylowaniu weksla, zastrzeżenie odsetek, zwalniająca wystawcę od odpowiedzialności za

przyjęcie weksla, o zwolnieniu indosanta od odpowiedzialności wobec dalszych wierzycieli)

2) klauzule UZNAWANE za NIENAPISANE

(np. klauzula odsetkowa bez określenia stopy procentowej odsetek, klauzula zwalniająca od

odpowiedzialności za zapłatę weksla)

3) klauzule skutkujące NIEWAŻNOŚCIĄ WEKSLA

(np. zastrzeżenie warunku lub oznaczenie czasu płatności z naruszeniem art. 33 pr. weksl.)

171. Jakie czynności wekslowe można wyróżnić?

Do podstawowych czynności wekslowych, szczegółowo uregulowanych w prawie wekslowym, należy zaliczyć:

(1) WYSTAWIENIE WEKSLA

(2) PRZYJĘCIE (AKCEPT)

(3) PORĘCZENIE (AWAL)

(4) INDOS (ŻYRO)

(5) ZAPŁATĘ WEKSLA

(6) REGRES

(7) PROTEST

(8) WYRĘCZENIE

1. WYSTAWIENIE WEKSLA

weksel musi zostać wystawiony w formie PISEMNEGO DOKUMENTU

nie ma przewidzianych żadnych szczególnych wymogów technicznych

nie musi być na urzędowym blankiecie, może być sporządzony ręcznie lub mechanicznie

MUSI posiadać wszystkie przewidziane prawem REKWIZYTY WEKSLOWE

przykładowy weksel trasowany przykładowy weksel własny

228

2. PRZYJĘCIE (AKCEPT)

przyjęcie weksla jest OŚWIADCZENIEM WOLI TRASATA, że ZOBOWIAZUJE SIĘ ZAPŁACIĆ go w

OZNACZONYM TERMINIE płatności

weksel jest WAŻNY nawet bez akceptu (akcept nie jest rekwizytem wekslowym), ale dopiero

AKCEPT powoduje, że TRASAT staje się AKCEPTANTEM, czyli GŁÓWNYM DŁUŻNIKIEM

WEKSLOWYM

akcept wymaga FORMY PISEMNEJ

może być wyrażone słowem „przyjęty” lub innym równoznacznym, podpisuje je trasat

sam podpis trasata na przedniej stronie weksla = przyjęcie

jeśli weksel płatny w pewien czas po okazaniu / gdy ma być przedstawiony do przyjęcia w terminie oznaczonym >> przyjęcie powinno być datowane

powinno być BEZWARUNKOWE

może być ew. ograniczone do CZĘŚCI SUMY WEKSLOWEJ

każde inne odstąpienie od treści weksla uznaje się za odmowę przyjęcia

PRZEDSTAWIENIE DO PRZYJĘCIA

posiadacz może trasatowi przedstawić weksel do przyjęcia aż do terminu płatności

przedstawienia należy dokonać w lokalu przedsiębiorstwa / miejscu zamieszania trasata trasat może żądać ponownego przedstawienia weksla do przyjęcia dzień po pierwszym

przedstawieniu

wystawca może OGRANICZYĆ przedstawienie:

może zastrzec, że przedstawienie nie może nastąpić PRZED DNIEM OZNACZONYM może ZABRONIĆ przedstawienia do przyjęcia, z wyjątkiem:

o weksli płatnych u osoby trzeciej o weksli płatnych w innej miejscowości niż zamieszkanie trasata o weksli płatnych w pewien czas po okazaniu

3. PORĘCZENIE (AWAL)

jest ZABEZPIECZENIEM zapłaty weksla, DODATKOWYM ZOBOWIĄZANIEM WEKSLOWYM

może być złożone na KAŻDYM wekslu

PORĘCZYCIELEM WEKSLOWYM (AWALISTĄ) może być:

osoba trzecia, nieuczestnicząca dotychczas w stosunku wekslowym osoba już zobowiązana wekslowo (z wyjątkiem AKCEPTANTA jako głównego dłużnika)

FORMA PORĘCZENIA:

umieszcza się na samym wekslu albo karcie dodatkowej (tzw. przedłużku) wyraz „poręczam” albo inny równoznaczny („gwarantuję”, „per awal”)

powinno wskazywać ZA KOGO zostało udzielone (AWALATA) (w braku wskazania za awalata

uznaje się wystawcę) podpisuje awalista (sam podpis na przedniej stronie uznaje się za poręczenie, o ile nie jest to podpis

wystawcy lub trasata)

awal jest BEZWARUNKOWY

SKUTEK >> AWALISTA staje się DŁUŻNIKIEM WEKSLOWYM i ponosi odpowiedzialność tak

samo, jak AWALAT

zobowiązanie poręczyciela jest ważne, nawet, jeśli zobowiązanie awalata nieważne z jakiejkolwiek przyczyny, z wyjątkiem wady formalnej

AWALISTA, który ZAPŁACIŁ WEKSEL nabywa prawa wynikające z weksla przeciw:

☼ AWALATOWI oraz

☼ osobom odpowiadających wobec awalata

229

4. INDOS (ŻYRO)

Po co? Bo weksel może być przedmiotem obrotu jeszcze przed terminem zapłaty. Remitent może go przenieść np. na bank i dokonać jego dyskonta przed terminem płatności.

INDOS jest SZCZEGÓLNYM SPOSOBEM PRZENIESIENIA PRAW Z WEKSLA

nie wyklucza innych form nabycia weksla (przelew, dziedziczenie, zapis itp.);

nabycie weksla w drodze indosu ma charakter pierwotny;

przenosi wszystkie prawa z weksla;

przenosi tylko prawa z weksla (nie przenosi tzw. pokrycia i ustanowionych dla niego zabezpieczeń)

przez INDOS można przenieść KAŻDY WEKSEL, chociażby nie był wystawiony na zlecenie

wyjątkiem tzw. REKLA WEKSEL (weksel na którym wystawca zastrzegł „nie na zlecenie” albo

sformułowaniem równoznacznym); taki weksel może być przeniesiony tylko w formie i ze

skutkami ZWYKŁEGO PRZELEWU

FORMA

powinien być napisany NA WEKSLU / na PRZEDŁUŻKU powinien być PODPISANY przez INDOSANTA (osobę przenoszącą weksel)

brak szczególnej formy, najczęściej wyrażany zwrotem „ustępuję na zlecenie”; musi z niego wyraźnie wynikać, że prawa z weksla mają być przeniesione na inną osobę

nie musi wskazywać INDOSATARIUSZA (osoby, na którą przenoszone są prawa); może być na okaziciela albo in blanco (sam podpis indosanta)

na okaziciela i in blanco równoznaczne w skutkach

powinien być BEZWARUNKOWY (ew. warunki uważa się za nienapisane) indos częściowy jest nieważny

indosant odpowiada za przyjęcie i zapłatę weksla (chyba, ze zastrzegł inaczej – „bez obliga”)

warunkiem istnienia LEGITYMACJI FORMALNEJ z weksla jest istnienie NIEPRZERWANEGO

CIĄGU INDOSÓW

pierwszy indos MUSI pochodzić od REMITENTA

szereg jest wtedy nieprzerwany, gdy INDOSATARIUSZ opiera swoje prawa na POPRZEDNIM INDOSIE (choćby ostatni był in blanco)

przekreślone indosy uważa się za nieistniejące

RODZAJE INDOSÓW ze względu na formę

imienne : wprost wskazują osobę, na którą przenoszone są prawa

na okaziciela : zamiast oznaczenia indosatariusza zwrot „na zlecenie” in blanco : sam podpis indosant; równoznaczny w skutkach z indosem na okaziciela; w

stosunku do takiego weksla jego posiadacz może: 6. wypełnić indos nazwiskiem własnym lub innej osoby 7. indosować dalej 8. przenieść na inną osobę bez wypełniania ani bez indosowania

RODZAJE INDOSÓW ze względu na skutek indosu

własnościowe : przenoszą prawa z weksla

pełnomocnicze : nie przenoszą praw z weksla, tylko samo uprawnienie do wykonywania w imieniu innej osoby praw wekslowych [charakterystycznym zwrotem dla takiego indosu są „waluta do odebrania”, „do inkasa”, „per procura”]

zastawnicze : skutkują ustanowieniem zastawu na wierzytelności wekslowej [sformułowanie „waluta na zabezpieczenie”, „waluta w zastaw”]; weksel pozostaje własnością indosanta, mimo że znajduje się w posiadaniu indosatariusza

230

5. ZAPŁATA WEKSLA

polega na wręczeniu przed DŁUŻNIKA wekslowego SUMY WEKSLOWEJ (wraz z ew. innymi należnościami ubocznymi wskazanymi w ustawie: odsetkami, kosztami protestu itp.) POSIADACZOWI WEKSLA

TERMIN PŁATNOŚCI : tylko 4 możliwości (zastrzeżenie innego terminu = nieważność weksla)

2. ZA OKAZANIEM

3. W PEWIEN CZAS PO OKAZANIU (termin zapłaty od dnia przedstawienia)

4. W PEWIEN CZAS PO DACIE (tzw. weksle okresowe, np. po 4 tygodniach od daty na wekslu)

5. W OZNACZONYM DNIU

MIEJSCE PŁATNOŚCI

w miejscu zamieszkania / siedzibie osoby trzeciej (tzw. weksel domicylowany)

w miejscowości zamieszkania / siedziby trasata

w innej miejscowości

weksel należy przedstawić do zapłaty w ciągu 1szego dnia WYMAGALNOŚCI lub 2 następnych dni

powszednich;

posiadacz nie ma obowiązku przyjęcia zapłaty przed terminem (ryzyko obciąża płacącego)

posiadacz nie może odmówić przyjęcia zapłaty częściowej

osobą mającą zapłacić jest TRASAT

z chwilą zapłaty WYGASAJĄ wszystkie wierzytelności wobec INDOSANTÓW i WYSTAWCY

po zapłaceniu weksla trasat/ wystawca weksla własnego MOŻE ŻĄDAĆ WYDANIA WEKSLA Z

POKWITOWANIEM (lub, w przypadku zapłaty części sumy, z osobnym pokwitowaniem, co winno być

zaznaczone na wekslu)

pokwitowania może żądać też KAŻDY dłużnik wekslowy, który weksel ZAPŁACIŁ

6. REGRES

prawo POSIADACZA WEKSLA do dochodzenia od ZWROTNIE ZOBOWIĄZANEGO (tj. indosanta, wystawcy czy każdego innego dłużnika wekslowego będącego poprzednikiem posiadacza

weksla) tzw. SUMY REGRESOWEJ, na którą składają się:

nieprzyjęta lub niezapłacona SUMA WEKSLOWA (wraz z odsetkami, jeśli zastrzeżono)

ODSETKI w wysokości 6%, a dla weksli wystawionych i płatnych w PL – ustawowe

KOSZTY protestu, notyfikacji i inne

PROWIZJA KOMISOWA (w braku odmiennej umowy wynosząca 1/6 sumy wekslowej).

MATERIALNYMI PRZESŁANKAMI zwrotnego poszukiwania są:

całkowita lub częściowa ODMOWA ZAPŁATY przez TRASATA w terminie płatności

całkowita lub częściowa ODMOWA DOKONANIA AKCEPTU (nawet przed terminem płatności)

możliwy również, gdy wskutek ogłoszenia upadłości zmniejsza się wiarygodność głównego dłużnika wekslowego

FORMALNĄ PRZESŁANKĄ zwrotnego poszukiwania jest dokonanie PROTESTU

dłużnik, wobec którego przeprowadzono poszukiwanie zwrotne, może żądać wydania: weksla, protestu i pokwitowanego rachunku jako dokumentu potwierdzającego protest

Odpowiedzialność dłużników wekslowych jest SOLIDARNA

uprawniony do zwrotnego poszukiwania może też dojść swoich uprawnień przez wystawienie na 1 ze zobowiązanych tzw. WEKSLA ZWROTNEGO, płatnego za okazaniem i w miejscu zamieszkania dłużnika

231

7. PROTEST

URZĘDOWY AKT stwierdzający ODMOWĘ PRZYJĘCIA weksla lub jego ZAPŁACENIA, bądź też zajście niektórych innych okoliczności faktycznych bądź prawnych, z którymi ustawa wiąże prawo zwrotnego poszukiwania;

zbędny w przypadkach przewidzianych w ustawie: zwolnienie od protestu przez wystawcę, indosanta lub poręczyciela [art. 46]; zdarzenie siły wyższej [art. 54]; ogłoszenie upadłości lub post. układowego w stosunku do trasata/wystawcy weksla [art. 44]

protest sporządza: NOTARIUSZ w wypadku odmowy zapłaty protest może sporządzić również URZĄD POCZTOWY

TERMINY dokonania protestu: z powodu NIEPRZYJĘCIA weksla: w terminie, w który ma nastąpić przedstawienie weksla do

przyjęcia;

z powodu NIEZAPŁACENIA weksla: płatnego w (1) oznaczonym dniu, w (2) pewien czas po dacie lub (3) pewien czas po okazaniu :

w jednym z 2 dni powszednich po dniu płatności; płatnego (4) za okazaniem : aż do upływu terminu, w którym można przedstawić weksel do

zapłaty;

protest sporządza się na odwrotnej stronie (grzbiecie) WEKSLA lub PRZEDŁUŻNIKA; !PROTEST JEST FORMALNĄ PRZESŁANKĄ ZWROTNEGO POSZUKIWANIA!

instytucja NOTYFIKACJI: coś innego, niż protest nie jest przesłanką zwrotnego poszukiwania

POSIADACZ weksla powinien ZAWIADOMIĆ o nieprzyjęciu lub niepłaceniu weksla swojego indosanta i wystawcę weksla [4 dni od protestu];

INDOSANT zawiadamia swojego poprzednika i tak kolejno aż do wystawcy [2 dni od powiadomienia];

SKUTKI NIEWYPEŁNIENIA tego obowiązku >> odpowiedzialność za SZKODĘ spowodowaną niedbalstwem DO WYSOKOŚCI SUMY WEKSLOWEJ.

8. WYRĘCZENIE

polega na ZASTĄPIENIU TRASATA, gdy ten odmówi przyjęcia lub zapłaty, albo jego wypłacalność stanie się niepewna, tak że uzasadniałaby poszukiwanie zwrotne

celem jest zapobieżenie poszukiwaniu zwrotnemu i związanym z nim konsekwencjom

każdy dłużnik wekslowy, przeciw któremu może być przeprowadzone poszukiwanie zwrotne (wystawca, indosant i poręczyciel¸ NIE AKCEPTANT) może WSKAZAĆ OSOBĘ, która przyjmie/zapłaci weksel w potrzebie

WYRĘCZYCIEL (HONORANT, INTWERWENIENT): może nim być (1) każda osoba trzecia, (2) trasat lub (3) osoba zobowiązana z weksla, z wyjątkiem

akceptanta! oznacza się go na wekslu za pomocą specjalnego zastrzeżenia; przyjęcie przez wyręczenie podpisuje na wekslu wyręczyciel.

SKUTKIEM zapłaty przez wyręczenie jest nabycie przez wyręczyciela praw wynikających z weksla przeciw: wyręczonemu oraz osobom odpowiadającym z weksla wobec wyręczonego.

WYRĘCZYCIEL NIE MOŻE WEKSLA DALEJ INDOSOWAĆ!

jeśli POSIADACZ weksla ODMÓWI zapłaty przez WYRĘCZYCIELA, TRACI PRAWO ZWROTNEGO POSZUKIWANIA przeciw tym, którzy byliby zwolnieni przez wyręczenie.

232

WEKSEL IN BLANCO

Weksel in blanco to weksel NIEZUPEŁNY W CHWILI WYSTAWIENIA

nie został wypełniony całkowicie lub nie zawiera wszystkich elementów wymaganych

przez prawo wekslowe

znaleźć się musi na nim podpis któregokolwiek z dłużników wekslowych: wystawcy,

akceptanta lub poręczyciela

niezupełność musi być zamierzona (inaczej weksel nieważny)

może być przedmiotem obrotu jeszcze przed uzupełnieniem

może być przeniesiony tylko w formie przelewu (cesji) [chociaż ubranej w formę indosu]

zobowiązanie z weksla in blanco wiąże się z koniecznością zawarcia DODATKOWEJ UMOWY

pomiędzy WYSTAWCĄ a REMITENTEM, w formie POROZUMIENIA WEKSLOWEGO lub

DEKLARACJI WEKSLOWEJ

wskazuje, w jaki sposób ma zostać uzupełniony weksel

przepisy nie przewidują dla porozumienia żadnej szczególnej formy

zarówno wystawca jak i posiadacz weksla ponoszą ryzyko, że remitent uzupełni weksel

niezgodnie z umową i puści go w obieg

zabezpieczenie dobrej wiary osoby trzeciej >> dłużnik nie może zasłaniać się zarzutem,

że weksel wypełniono niezgodnie z porozumieniem, chyba, że POSIADACZ:

nabył weksel w złej wierze

przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa

! Z chwilą UZUPEŁNIENIA weksla in blanco ZGODNIE Z ZAWARTYM POROZUMIENIEM

staje się on WEKSLEM ZWYKŁYM !

ZOBOWIĄZANIE WEKSLOWE

istotą zobowiązania wekslowego jego ścisły FORMALIZM (wekslem może być tylko dokument posiadający elementy ściśle określone przez prawo, a zobowiązanie powstanie dopiero wtedy, gdy spełnione zostaną wszystkie wymogi określone przez ustawę)

jest zobowiązaniem PISEMNYM, a dokument jest jedynym sposobem wykazania legitymacji podmiotu uprawnionego

jest BEZWARUNKOWE (jakiekolwiek zastrzeżenie warunków powoduje nieważność weksla)

ma charakter ABSTRAKCYJNY – jest oderwane od przyczyn leżących u jego podstaw (ułatwia to

obiegowość weksla i czyni go odpowiednim instrumentem obrotu gospodarczego)

PODPISY złożone na wekslu są SAMODZIELNE (nie uchybia ważności innych podpisów, jeśli któryś z nich jest fałszywy albo został złożony przez osobę niezdolną do zaciągania zobowiązań wekslowych, nieistniejącą itp.) ergo KAŻDY PODPIS tworzy NIEZALEŻNE ZOBOWIĄZANIE WEKSLOWE

odpowiedzialność dłużników wekslowych ma charakter SOLIDARNY, ale każdy ponosi odpowiedzialność w granicach swojego indywidualnego zobowiązania

233

ODPOWIEDZIALNOŚĆ WEKSLOWA

podmiotem, który ma ZAPŁACIĆ jest trasat >> samo wystawienie weksla go nie zobowiązuje, dopiero w momencie przyjęcia weksla staje się AKCEPTANTEM, głównym dłużnikiem wekslowym

WYSTAWCA odpowiada za PRZYJĘCIE weksla (z tej odpowiedzialności może się zwolnić) odpowiada za ZAPŁATĘ weksla (z tej odpowiedzialności nie może się zwolnić)

jeśli trasat odmawia PRZYJĘCIA, wystawca zobowiązany regresowo wobec posiadacza jeśli akceptant odmawia ZAPŁATY, wystawca również zwrotnie zobowiązany

jeśli wystawca zapłaci, jest uprawniony regresowo wobec akceptanta

INDOSANT odpowiada za PRZYJĘCIE i ZAPŁATĘ weksla wobec NASTĘPNYCH INDOSATARIUSZY (indos pełni w

tym sensie również funkcję gwarancyjną)

może zastrzec przeciwnie („bez obliga”) może ZABRONIĆ DALSZEGO INDOSOWANIA

WYSTAWCA, AKCEPTANT i PORĘCZYCIEL odpowiadają SOLIDARNIE wobec POSIADACZA weksla

! w przypadku WEKSLA WŁASNEGO jego WYSTAWCA odpowiada jak AKCEPTANT trasowanego !

DŁUŻNICY I WIERZYCIELE WEKSLOWI

W stosunku wekslowym DŁUŻNIKAMI mogą być: WYSTAWCA (TRASANT) TRASAT, który przez przyjęcie weksla staje się AKCEPTANTEM – głównym dłużnikiem PORĘCZYCIEL (AWALISTA) INDOSANT (ŻYRANT) REGRESAT (osoba, która odpowiada za sumę wekslową w drodze regresu) płacący w miejsce trasata/akceptanta BEZ UMOCOWANIA/ Z JEGO PRZEKROCZENIEM

W stosunku wekslowym WIERZYCIELAMI mogą być: REMITENT INDOSATARIUSZ (ŻYRATARIUSZ), czyli osoba, która w drodze indosu nabyła weksel WYRĘCZYCIEL, tj. osoba, która w drodze interwencji wyręczyła dłuznika i staje się jego wierzycielem REGREDIENT (osoba, która w drodze regresu żąda sumy wekslowej)

FUNKCJE WEKSLA

(A) funkcja KREDYTOWA Możliwość dokonywania transakcji bez potrzeby natychmiastowej zapłaty należności gotówką (przedmiotem może być pożyczka pieniężna, kupno na kredyt, wykonanie dzieła, prolongata zadłużenia).

(B) funkcja PŁATNICZA Zamiast zapłaty zobowiązania dłużnik może pokryć dług wekslem.

(C) funkcja OBIEGOWA Możliwość przenoszenia praw wekslowych w drodze indosu na inną osobę. Funkcja ta umożliwia dyskonto weksli przez banki (banki skupują weksle i dyskontują je, czyli wypłacają ich równowartość po potrąceniu odsetek).

(D) funkcja GWARANCYJNA Weksle mogą stanowić zabezpieczenie spłaty kredytu. Wekslem może być zabezpieczone roszczenie, które ma powstać w przyszłości i nie da się jeszcze określić w chwili wystawienia weksla (służy temu zwłaszcza weksel in blanco).

Weksle kaucyjne (depozytowe) : z góry wypełniane na określoną sumę celem zabezpieczenia określonego roszczenia

172. Jakie są podobieństwa i różnice między wekslem a czekiem?

CZEK jest ściśle sformalizowanym papierem wartościowym, opartym na kodeksowej konstrukcji przekazu, inkorporującym wierzytelność PIENIĘŻNĄ >> rodzajem PRZEKAZU PIENIĘŻNEGO Regulacja: Prawo czekowe

jest pisemnym, wystawionym w określonej przez prawo formie POLECENIEM ZAPŁATY skierowanym do TRASATA (BANKU) do dokonania zapłaty sumy pieniężnej z rachunku WYSTAWCY czeku na rzecz ODBIORCY PRZEKAZU (uprawnionego z czeku)

jest dokumentem obiegowym spełniającym bardzo istotną funkcję PŁATNICZĄ (nie kredytową >> za krótki okres przedstawienia do zapłaty)

PRZENIESIENIE PRAW z czeków: wystawione na okaziciela : przez wręczenie wystawione na zlecenie : przez indos imienne : w formie i ze skutkami cesji

! TRASATEM może być tylko BANK ! zakłada się, że wystawca czeku może na mocy umowy z bankiem dysponować za pomocą czeków

określonymi sumami pieniężnymi (albo kasa z jego konta, albo z udzielonego mu przez bank kredytu)

jeśli wystawiono czek BEZ POKRYCIA, wystawca ponosi sankcje odszkodowawcze i karne

! GŁÓWNYM i koniecznym DŁUŻNIKIEM czekowym jest ZAWSZE WYSTAWCA ! bank (trasat) NIGDY nie jest dłużnikiem – odpowiada ino wobec wystawcy, jeśli nie zapłacił

należnej sumy czekowej wbrew zawartej z nim umowie wystawca ponosi wraz z innymi dłużnikami czekowymi (indosantami, poręczycielami) SOLIDARNĄ

odpowiedzialność wobec legitymowanego

CZEK a WEKSEL - PORÓWNANIE

A. PODOBIEŃSTWA

sformalizowane papiery wartościowe oparte na konstrukcji przekazu kreują abstrakcyjne zobowiązanie pieniężne wystawcy i innych osób podpisanych mogą być wystawione in blanco podobna regulacja czynności typu indos, awal, przedstawienie, zapłata

B. RÓŻNICE

CZEK WEKSEL

TRASAT TYLKO BANK osoba fizyczna/prawna/ułomna osoba

prawna

PRZYJĘCIE NIE PODLEGA przyjęciu

(wzmiankę o przyjęciu uważa się za nienapisaną) podlega przyjęciu przez trasata

WYSTAWIENIE może być wystawiony NA OKAZICIELA musi wskazywać osobę, na rzecz której

zapłata ma być dokonana

PŁATNOŚĆ Płatny WYŁĄCZNIE ZA OKAZANIEM

(bez możliwości umieszczenia odmiennej wzmianki)

płatny (1) za okazaniem, (2) w pewien czas po okazaniu, (3) w pewien czas po

dacie lub (4) w dniu oznaczonym

ODWOŁANIE MOŻE być ODWOŁANY nie podlega odwołaniu

TERMIN PRZEDSTAWIENIA DO ZAPŁATY

wystawiony w tym samym kraju : 10 dni

wystawiony w innym kraju (w tej samej części świata) : 20 dni

wystawiony w innym kraju (w innej części świata) : 70 dni

STWIERDZENIE ODMOWY ZAPŁATY

PROTEST albo OŚWIADCZENIE TRASATA (BANKU)

(winno być złożone na czeku, datowane i wymieniać dzień przedstawienia do zapłaty)

tylko protest, jeśli na wekslu nie umieszczono odrębnego zastrzeżenia

235

RODZAJE CZEKÓW

1. CZEKI GOTÓWKOWE (KASOWE) Podstawowa forma czeku. Uprawnia odbiorcę czeku do podjęcia gotówki u trasata.

2. CZEKI ZAKREŚLONE

Mogą być zapłacone tylko do rąk określonej osoby >> (A) banku (bankiera) lub (B) stałego klienta trasata.

Zakreślenia dokonuje się poprzez umieszczenie dwóch równoległych linii przebiegających od lewej dolnej do prawej górnej części czeku.

3. CZEKI ROZRACHUNKOWE Czeki, których wystawca / posiadacz zabraniają zapłaty w gotówce poprzez umieszczenie

zastrzeżenia „przelać na rachunek” lub innego równoznacznego. Realizacja czeku następuje w formie dokonywanego przez trasata rozrachunku księgowego

mającego skutki zapłaty.

INNE RODZAJE CZEKÓW (nieuregulowane w prawie czekowym)

CZEK PRZEKAZOWY Nie jest czekiem w rozumieniu prawa czekowego. Jest to dokument, który upoważnia bank do PRZEKAZANIA OKREŚLONEJ SUMY PIENIĘŻNEJ na

rachunek innej osoby w tym samym banku lub PRZESŁANIA tej sumy WSKAZANEJ OSOBIE.

CZEK PODRÓŻNICZY (traveller’s cheque) z reguły charakter czeków imiennych suma czekowa wydrukowana, a nie wpisana ręcznie praktyczny środek płatniczy dla wyjeżdżających za granicę w celach handlowych lub turystycznych

173. Jakie podmioty mogą być emitentami obligacji w myśl ustawy

o obligacjach?

OBLIGACJA : papier wartościowy EMITOWANY W SERII (czyli reprezentujący prawa majątkowe podzielone na określoną liczbę równych jednostek), w którym EMITENT stwierdza, że jest DŁUŻNIKIEM WŁAŚCICIELA OBLIGACJI (OBLIGATARIUSZA) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia pieniężnego lub niepieniężnego.

należy do kategorii wierzycielskich (dłużnych) papierów wartościowych

może mieć postać zdematerializowaną, jeśli emitent tak postanowi wówczas prawa z obligacji powstają z chwilą dokonania zapisu w ewidencji (prowadzonej przez Krajowy

Depozyt Papierów Wartościowych, firmę inwestycyjną albo bank) i przysługują osobie w niej wskazanej jako posiadacz

pełnią przede wszystkim funkcję lokacyjno-pożyczkową dla posiadacza stanowią inwestycję ze stabilnym, z góry określonym dochodem dla emitenta są sposobem pozyskania środków na finansowanie inwestycji

EMISJA OBLIGACJI

EMISJA : proces mający na celu SKUTECZNE WYKREOWANIE obligacji.

może nastąpić w formie publicznego proponowania nabycia lub w inny sposób

emitent może określić PRÓG EMISJI, tj. minimalną liczbę obligacji, których subskrybowanie jest

wymagane dla dojścia emisji do skutku (jeśli w terminie wyznaczonym do zapisywania się nie

zostaną zasubskrybowane w takiej ilości, emisja nie dochodzi do skutku)

236

Przepisy u. o obligacjach ograniczają możliwość emisji obligacji do następujących podmiotów:

1. podmioty PROWADZĄCE DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ, które POSIADAJĄ OSOBOWOŚĆ

PRAWNĄ, a także SPÓŁKI KOMANDYTOWO-AKCYJNE

2. JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO, ZWIĄZKI tych jednostek oraz MIASTO

STOŁECZNE WARSZAWA

3. INNE podmioty posiadające osobowość prawną, upoważnione do emisji na podstawie

INNYCH USTAW

4. INSTYTUCJE FINANSOWE, których członkiem jest RP lub NBP lub przynajmniej jedno z

państw należących do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) lub bank

centralny takiego państwa

lub INSTYTUCJE, z którymi RP zawarła UMOWY regulujące DZIAŁALNOŚĆ takich instytucji

na terenie RP i zawierające stosowne postanowienia dot. EMISJI obligacji

TREŚĆ DOKUMENTU OBLIGACJI

Obligacja powinna zawierać w szczególności: 1. powołanie podstawy prawnej emisji 2. nazwę (firmę) i siedzibę emitenta 3. nazwę obligacji i cel jej wyemitowania, jeśli jest określony 4. wartość nominalną i nr kolejny obligacji 5. opis świadczeń emitenta ze wskazaniem w szczególności ich wysokości lub sposobu ich ustalenia,

terminów, sposobów i miejsc ich spełnienia 6. oznaczenie obligatariusza – przy obligacji imiennej (mogą być też na okaziciela) 7. ewentualny zakaz/ograniczenie zbywania obligacji imiennej 8. datę, od której nalicza się oprocentowanie, wysokość oprocentowania, terminy jego wypłaty i miejsce

płatności – jeżeli warunki emisji przewidują oprocentowanie oraz warunki wykupu 9. zakres i formę zabezpieczenia albo informację o jego braku 10. miejsce i datę wystawienia obligacji 11. podpisy osób uprawnionych do zaciągania zobowiązań w imieniu emitenta (mogą być odtwarzane

mechanicznie)

RODZAJE OBLIGACJI

obligacje inkorporujące wierzytelność pieniężną obligują emitenta do zapłaty należności głównej bądź należności ubocznych (odsetek) albo do zapłaty

różnicy między ceną emisyjną a nominalną wśród nich tzw. obligacje partycypacyjne, które przyznają obligatariuszowi prawo do udziały w zysku

emitenta

obligacje inkorporujące wierzytelność niepieniężną wśród nich tzw. obligacje zamienne uprawniające obligatariusza do objęcia w zamian za nie akcji spółki

emitenta; możliwość ich emisji zależy od postanowień statutu spółki; podstawę emisji stanowi uchwała walnego; nie mogą być emitowane poniżej wartości nominalnej ani wydawane przed pełną wpłatą

obligacje z prawem pierwszeństwa : emitowane przez spółki; oprócz innych świadczeń uprawniają do subskrybowania akcji przed akcjonariuszami

obligacje przychodowe : mogą przyznawać obligatariuszowi prawo do zaspokojenia swoich roszczeń z pierwszeństwem przed innymi wierzycielami emitenta, z całości lub części: przychodów, majątku przedsięwzięć sfinansowanych ze środków pozyskanych przy emisji albo przychodów innych przedsięwzięć określonych przez emitenta

[sposób określenia obligatariusza] : imienne i na okaziciela [emitent] : skarbowe (państwo), komunalne (samorząd) oraz emitowane przez przedsiębiorców [oprocentowanie] : o stałym lub zmiennym oprocentowaniu [termin wykupu] : krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe

237

174. Czym są warranty subskrypcyjne?

Insze papiery wartościowe związane z akcjami:

IMIENNE ŚWIADECTWA TYMCZASOWE

papiery wartościowe inkorporujące prawa udziałowe w spółce akcyjnej inkorporują te same prawa co akcja

Czym się różnią od akcji?

są ZAWSZE IMIENNE

mają charakter TYMCZASOWY

wydawane w celu potwierdzenia CZĘŚCIOWEJ WPŁATY na akcje NA OKAZICIELA

akcje na okaziciela są wydawane dopiero po całkowitym ich opłaceniu

każdorazowa wpłata powinna być uwidoczniona na dokumentach świadectw tymczasowych

do treści świadectw stosuje się odpowiednio przepisy dot. akcji

PRAWA DO AKCJI (PDA)

Po co wprowadzone?

[art. 16 ksh] rozporządzenie dokonane PRZED ZAREJESTROWANIEM SPÓŁKI/PODWYŻSZENIA KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO jest NIEWAŻNE

inwestor do momentu rejestracji nie ma możliwości zbycia przyszłych praw udziałowych w S.A.

ROZWIĄZANIE: PRAWO DO AKCJI (PDA)

szczególny papier wartościowy

może być przedmiotem rozporządzenia jeszcze przed rejestracją

ucieleśnia ekspektatywę praw akcyjnych (uprawnienie do otrzymania niemających formy dokumentu akcji nowej emisji spółki publicznej)

cechą charakterystyczną CZASOWOŚĆ uprawnień (powstaje z chwilą dokonania przydziału akcji, wygasa z chwilą zarejestrowania akcji w depozycie pw/ z dniem uprawomocnienia się orzeczenia odmawiającego wpisu podwyższenia KZ)

WS są ODRĘBNYM TYPEM PW, ale związane bezpośrednio z emisją akcji.

Wykorzystywane przy PODWYŻSZENIU KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO:

A. w ramach KAPITAŁU DOCELOWEGO B. WARUNKOWYM

inkorporują wierzytelność NIEPIENIĘŻNĄ (w zależności od rodzaju podwyższenia):

prawo do DOKONANIA ZAPISU na akcje nowej emisji prawo do OBJĘCIA akcji nowej emisji

Przy obu rodzajach podwyższenia emisja warrantów wymaga

uprzedniego wyłączenia akcjonariuszom PRAWA POBORU AKCJI (upodabnia to warrant do obligacji z prawem pierwszeństwa)

mogą przybierać postać pw imiennych, na okaziciela i zdematerializowaną

238

175. Jakie jest pojęcie i istota dowodu składowego?

DOWÓD SKŁADOWY jest papierem wartościowym TOWAROWYM.

zasadnicza funkcja sprowadza się do UŁATWIENIA OBROTU rzeczami złożonymi na skład

obrót realizuje się bez konieczności wydawania rzeczy za pomocą OBIEGU DOWODEM SKŁADOWYM

może pełnić funkcję GWARANCYJNĄ, jeżeli na towarze ustanowiony zastaw

EMITENTEM dowodu składowego jest PRZEDSIĘBIORCA uprawniony do prowadzenia PRZEDSIĘBIORSTWA SKŁADOWEGO

dowód składowy jest wydawany przez dom składowy SKŁADAJĄCEMU na jego żądanie

odłączony od księgi składowej dowód składowy MA 2 CZĘŚCI (połączone, ale dające się oddzielić):

A. REWERS (składowy dowód posiadania) : ucieleśnia prawo do rozporządzania określonym towarem

B. WARRANT (składowy dowód zastawniczy) : inkorporuje wierzytelność pieniężną powiązaną z zastawem ustanawianym na towarze

obie te części powinny WZAJEMNIE się na siebie POWOŁYWAĆ i zawierać: określenie firmy (nazwy) domu składowego, REGON/PESEL datę złożenia na skład, datę wystawienia, podpisy osób uprawnionych do reprezentacji domu numer dowodu składowego zgodny z nr bieżącym księgi składowej oznaczenie składającego i jego adres oznaczenie ilości, jakości, kraju pochodzenia, cech szczególnych rzeczy złożonych na skład wzmiankę o tym, czy rzeczy złożone na skład zostały ubezpieczone, na jaką kwotę, na jaki czas i u

jakiego ubezpieczyciela oznaczenie terminu odbioru ze składu, jeżeli termin został określony w umowie wzmiankę o tym, czy i w jakiej wysokości z rzeczami złożonymi na skład są związane cła, podatki lub

inne opłaty oraz zabezpieczenie prawem zastawu roszczenia domu składowego, z podaniem wysokości bieżącego składowego i należności ubocznych ze wskazaniem odpowiednich pozycji taryfy

oznaczenie banku domicylowego, czyli banku wskazanego w dowodzie składowym jako właściwy do przyjmowania, przechowywania i wypłacania kwot przypadających posiadaczowi dowodu składowego lub jego części

PRZENIESIENIE PRAW Z DOWODU SKŁADOWEGO

OBIE części dowodu składowego mogą być przenoszone przez INDOS, łącznie albo oddzielnie

dopóki obie części przenoszona łącznie, dopóty indos rewersu = przeniesienie warrantu

oddzielenie nie następuje w momencie fizycznego rozdzielenia, ale wymaga dokonania INDOSU NA WARRANCIE

jeśli to pierwszy indos na warrancie, to jego treść dokładnie określona przepisami

dodatkowo należy go umieścić również na rewersie oraz wpisać jego dosłowną treść do księgi składowej

w tym sensie INDOS oznacza nie tyle przeniesienie praw, co WYKREOWANIE SAMEGO WARRANTU jako nowego, niezależnego od rewersu papieru wartościowego

REALIZACJA PRAW Z REWERSU I WARRANTU

za legitymowanego z REWERSU (właściciela rzeczy) uważa się jego POSIADACZA legitymowanego nieprzerwanym szeregiem indosów

samo wydanie rzeczy złożonych na skład wymaga zwrotu REWERSU i WARRANTU (rewers inkorporuje warunkowe prawo odbioru towaru; posiadacz musi najpierw wykupić znajdujący się w obrocie warrant); zwrot warrantu można zastąpić zaświadczeniem banku domicylowego o złożeniu w nim oznaczonej w warrancie kwoty

RESZTY MI SIĘ NIE CHCIAŁO, BO TO WCHUJ NUDNE. OBLIGACJE TEŻ SĄ NUDNE I NIE ZASŁUŻYŁY NA KOLORKI.

Pamiętajcie, że obligacje mogą emitować również inne podmioty (np. Skarb Państwa :D) ale nie stosuje się do nich ustawy o obligacjach.

239

CZĘŚĆ XIX

ARBITRAŻ

pytanie 176

240

176. Jakie są zasady arbitrażu handlowego?

Documents

Prawo handlowe - images.wikia.comimages.wikia.com/wpia/pl/images/0/04/Prawo_handlowe.pdf · PRAWO HANDLOWE: zespół norm należących w zdecydowanej większości do prawa prywatnego,