20
Copyright by Oficyna Wydawnicza „Tutor” dr inż. Zdzisław Głowacki ARKUSZ ZAWIERA INFORMACJE PRAWNIE CHRONIONE DO MOMENTU ROZPOCZĘCIA EGZAMINU! TUTOR CH-NM 201506 III Ogólnopolska Próbna Matura „CHEMIA Z TUTOREM” dla uczniów klas przedmaturalnych POZIOM ROZSZERZONY Czas pracy: 180 minut Instrukcja dla zdającego 1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 20 strony (zadania 1.–36.). Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin. 2. Rozwiązania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy każdym zadaniu. 3. W rozwiązaniach zadań rachunkowych przedstaw tok rozumowania prowadzący do ostatecznego wyniku. Pamiętaj o jednostkach. 4. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 5. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl. 6. Pamiętaj, że zapisy w polu oznaczonym jako brudnopis nie podlegają ocenie. 7. Możesz korzystać z „Karty wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych na egzamin maturalny z biologii, chemii i fizyki” dopuszczonej przez CKE jako pomoc egzaminacyjna, linijki oraz prostego kalkulatora. 8. Na arkuszu wpisz swój kod i numer PESEL. Życzymy powodzenia! 9 czerwca 2015 r. Za rozwiązanie wszystkich zadań można otrzymać łącznie 60 punktów Oficyna Wydawnicza TUTOR Toruń, ul. Warszawska 14/2 tel. 56 65-999-55 kom. 603-929-227 www.szkolna.pl www.tutor.edu.pl Wypełnia zdający przed rozpoczęciem pracy PESEL ZDAJĄCEGO KOD ZDAJĄCEGO

Próbna matura z Tutorem - Oficyna Wydawniczatutor.torun.pl/pliki_do_pobrania/chemia-z-tutorem...III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

  • Upload
    others

  • View
    12

  • Download
    2

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Próbna matura z Tutorem - Oficyna Wydawniczatutor.torun.pl/pliki_do_pobrania/chemia-z-tutorem...III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

Copyright by Oficyna Wydawnicza „Tutor” dr inż. Zdzisław Głowacki

ARKUSZ ZAWIERA INFORMACJE PRAWNIE CHRONIONE

DO MOMENTU ROZPOCZĘCIA EGZAMINU!

TUTOR CH-NM 201506

III Ogólnopolska Próbna Matura

„CHEMIA Z TUTOREM”

dla uczniów klas przedmaturalnych

POZIOM ROZSZERZONY

Czas pracy: 180 minut

Instrukcja dla zdającego

1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 20 strony (zadania 1.–36.).

Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin.

2. Rozwiązania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy

każdym zadaniu.

3. W rozwiązaniach zadań rachunkowych przedstaw tok rozumowania

prowadzący do ostatecznego wyniku. Pamiętaj o jednostkach.

4. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem.

5. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl.

6. Pamiętaj, że zapisy w polu oznaczonym jako brudnopis nie podlegają

ocenie.

7. Możesz korzystać z „Karty wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych

na egzamin maturalny z biologii, chemii i fizyki” dopuszczonej przez CKE

jako pomoc egzaminacyjna, linijki oraz prostego kalkulatora.

8. Na arkuszu wpisz swój kod i numer PESEL.

Życzymy powodzenia!

9 czerwca 2015 r.

Za rozwiązanie

wszystkich zadań można otrzymać łącznie

60 punktów

Oficyna Wydawnicza TUTOR

Toruń, ul. Warszawska 14/2

tel. 56 65-999-55 kom. 603-929-227

www.szkolna.pl www.tutor.edu.pl

Wypełnia zdający przed rozpoczęciem pracy

PESEL ZDAJĄCEGO

KOD ZDAJĄCEGO

Page 2: Próbna matura z Tutorem - Oficyna Wydawniczatutor.torun.pl/pliki_do_pobrania/chemia-z-tutorem...III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

strona 2 dr inż. Zdzisław Głowacki, Tutor Toruń 2015 r.

Schemat układu okresowego do zadania nr 1.

Zadanie 1. (2 pkt)

przyznane punkty

Na podstawie schematu układu okresowego uzupełnij tabelę, wpisując odpowiednio P prawda – jeżeli

stwierdzenie opisujące zmiany jest prawdziwe, lub F fałsz – w przeciwnym wypadku.

Strzałka Kierunek zmian P/F

1. A wskazuje wzrost aktywności chemicznej pierwiastków w grupie I

oraz zmniejszanie się promienia atomowego tych pierwiastków

2. B wskazuje wzrost liczby powłok elektronowych oraz obniżenie aktywności

chemicznej metali w tej grupie

3. C wskazuje wzrost elektroujemności oraz zmniejszanie się promieni atomowych

tych pierwiastków

4. D wskazuje wzrost charakteru kwasowego tlenków tych pierwiastków będących

na swoich najwyższych stopniach utlenienia oraz wzrost masy atomowej tych

pierwiastków

5. E wskazuje wzrost liczby powłok elektronowych oraz wzrost liczby elektronów

na ostatniej powłoce zaznaczonych pierwiastków

Zadanie 2. (1 pkt) przyznane punkty

Uzupełnij tabelkę.

Symbol Liczba cząstek Liczba

niesparowa-nych

elektronów w atomie

Ładunek jonu

Symbol pierwiastka o tej

samej liczbie elektronów,

co jon

w atomie w jonie prostym

atomu jonu* protonów elektro-

nów protonów

elektro-nów

10 +2

17

*wpisz symbol jonu prostego, typowego dla pierwiastka, o konfiguracji elektronowej gazu szlachetnego

Page 3: Próbna matura z Tutorem - Oficyna Wydawniczatutor.torun.pl/pliki_do_pobrania/chemia-z-tutorem...III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

dr inż. Zdzisław Głowacki, Tutor Toruń 2015 r. strona 3

Informacje do zadań 3., 4. i 5.

Przeprowadzono doświadczenie zilustrowane poniższym schematem.

Opis doświadczenia i obserwacje.

W probówkach znajdują się cztery rozdrobnione, stałe substancje. Po dodaniu do każdej z probówek

roztworu kwasu siarkowego(VI) zaobserwowano:

I – wydziela się bezbarwny gaz, który powoduje zmętnienie wody wapiennej, roztwór w probówce jest

bezbarwny;

II – wydziela się gaz o bardzo nieprzyjemnym zapachu, gaz zabarwia zwilżony papierek uniwersalny na

czerwono, roztwór w probówce jest bezbarwny;

III – wydziela się gaz o drażniącym zapachu, gaz zabarwia zwilżony papierek uniwersalny na czerwono, gaz

powoduje żółknięcie zielonych liści roślin, roztwór w probówce zabarwia się na niebieski kolor;

IV – wydziela się gaz o drażniącym zapachu, gaz zabarwia zwilżony papierek uniwersalny na czerwono,

gaz powoduje żółknięcie zielonych liści roślin, roztwór w probówce jest bezbarwny;

W probówkach I, II oraz IV stwierdzono po reakcji wysokie stężenia jonów sodu i jonów siarczanowych(VI).

Stężenia innych jonów były bardzo niskie.

Zadanie 3. (2 pkt) przyznane punkty

Wpisz w pola pod probówkami wzory chemiczne użytych substratów.

Zadanie 4. (2 pkt) przyznane punkty

Wpisz odpowiednio do okienek poniżej nazwy i wzory strukturalne gazów powstałych w reakcji – w kolumnie pierwszej dla reakcji I, a w kolumnie drugiej dla II.

probówka I – nazwa gazu

.........................................................................................

probówka II – nazwa gazu

.........................................................................................

wzór strukturalny wzór strukturalny

Page 4: Próbna matura z Tutorem - Oficyna Wydawniczatutor.torun.pl/pliki_do_pobrania/chemia-z-tutorem...III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

strona 4 dr inż. Zdzisław Głowacki, Tutor Toruń 2015 r.

Zadanie 5. (2 pkt) przyznane punkty

Gorący, stężony kwas siarkowy(VI) reaguje z wieloma metalami, m.in. z żelazem. Produktami reakcji są:

gaz o drażniącym zapachu, który powoduje żółknięcie zielonych liści roślin, siarczan(VI) żelaza(III) oraz

woda. Roztwór po reakcji jest bezbarwny lub lekko żółtawy.

Zapisz jonowo w sposób skrócony równanie chemiczne reakcji gorącego, stężonego kwasu siarkowego(VI)

z żelazem. Uzgodnij współczynniki metodą bilansu elektronowo-jonowego.

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

Zadanie 6. (2 pkt) przyznane punkty

Wpisz w tabeli Tak – jeżeli taka jest odpowiedź na postawione pytanie lub Nie – w przeciwnym wypadku.

Pytanie Tak/Nie

A. Czy w reakcji srebra z rozcieńczonym kwasem azotowym (V) wydzieli się wodór?

B. Czy powodem twardnienia zaprawy wapiennej jest obecność CO2 w atmosferze?

C. Czy w wyniku reakcji sproszkowanego glinu z tlenkiem żelaza(III) możemy otrzymać

metaliczne żelazo?

D. Czy chlor jest silniejszym utleniaczem niż fluor?

E. Czy potas jest aktywniejszym metalem od litu?

F. Czy właściwości metaliczne pierwiastków w grupach rosną wraz ze wzrostem ich liczby

atomowej?

G. Czy metale w solach występują w postaci prostych anionów?

Page 5: Próbna matura z Tutorem - Oficyna Wydawniczatutor.torun.pl/pliki_do_pobrania/chemia-z-tutorem...III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

dr inż. Zdzisław Głowacki, Tutor Toruń 2015 r. strona 5

Dane do zadań 7. i 8.

gęstości roztworów wodnych H2SO4 [g/cm3] w temp. 293 K

stężenie 10% 20% 30% 60%

gęstość 1,066 1,139 1,219 1,498

gęstości roztworów wodnych NaOH [g/cm3] w temp. 293 K

stężenie 10% 20% 40% 50%

gęstość 1,109 1,219 1,430 1,525

Źródło: Poradnik fizykochemiczny

Zadanie 7. (1 pkt) przyznane punkty

Na szalkach wagi postawiono dwie takie same zlewki o pojemności 200 cm3. Do pierwszej wlano 40 cm3

10% kwasu siarkowego(VI). Ile cm3 20% roztworu NaOH należy wlać do drugiej zlewki, żeby zrównoważyć

wagę? Wynik podaj z dokładnością do dziesiątych części cm3.

Odpowiedź: ..................................................................................................................................................... .

Zadanie 8. (2 pkt) przyznane punkty

Jaką objętość 10% roztworu H2SO4 należy dodać do 10 cm3 roztworu kwasu o stężeniu 60%, żeby otrzymać

roztwór o stężeniu 30%? Wynik podaj z dokładnością do dziesiątych części cm3.

Odpowiedź: ..................................................................................................................................................... .

Page 6: Próbna matura z Tutorem - Oficyna Wydawniczatutor.torun.pl/pliki_do_pobrania/chemia-z-tutorem...III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

strona 6 dr inż. Zdzisław Głowacki, Tutor Toruń 2015 r.

Zadanie 9. (3 pkt) przyznane punkty

Wpisz do tabeli liczbowe wartości odpowiedzi. Wyniki podaj z dokładnością do części dziesiętnych.

Wartość pH jest równa ujemnemu logarytmowi dziesiętnemu z wartości stężenia molowego jonów

wodorowych w roztworze.

Zadanie Odpowiedź

1. Podaj wartość pH roztworu HCl o stężeniu 0,01 mol/dm3.

2. W 1 cm3 roztworu jednoprotonowego kwasu o stężeniu 0,04 mol/dm3 znajduje się

6,02∙1018 jonów wodoru. Podaj, ile procent wynosi stopień dysocjacji tego kwasu.

3. Do 1 cm3 roztworu HCl o pH równym 6 dodano do 999 cm3 wody.

Ile wynosi pH tego roztworu?

Obliczenia.

Page 7: Próbna matura z Tutorem - Oficyna Wydawniczatutor.torun.pl/pliki_do_pobrania/chemia-z-tutorem...III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

dr inż. Zdzisław Głowacki, Tutor Toruń 2015 r. strona 7

Informacja do zadań 10. i 11.

Kwas nadtlenomonosiarkowy(VI) – kwas Caro

Kwasy nadtlenowe to związki chemiczne zawierające w swojej strukturze kwasową grupę –O-OH. Kwasy

nadtlenowe są silnymi utleniaczami. Najbardziej znanym z nich jest kwas Caro – H2SO5. Nazwę „kwas

Caro” zawdzięcza swemu odkrywcy, Heinrichowi Caro. Otrzymywany jest poprzez reakcję kwasu

siarkowego(VI) z nadtlenkiem wodoru.

Zadanie 10. (1 pkt) przyznane punkty

Zapisz cząsteczkowo równanie reakcji kwasu siarkowego(VI) z nadtlenkiem wodoru w wyniku, której

można otrzymać kwas Caro.

...........................................................................................................................................................................

Zadanie 11. (2 pkt) przyznane punkty

Wykonaj polecenia wpisane do czterech okienek tabeli.

Narysuj wzór kreskowy kwasu Caro.

Określ typ hybrydyzacji atomu siarki i geometrię cząsteczki kwasu Caro. ………………………………………….…………………………………. ………………………………………….…………………………………. ………………………………………….………………………………….

Zapisz zgodnie z teorią Brønsteda wzór zasady sprzężonej z kwasem Caro. ………………………………………….………………………………….

Zapisz zgodnie z teorią Brønsteda wzór kwasu sprzężonego z nadtlenkiem wodoru. ………………………………………….………………………………….

Zadanie 12. (1 pkt) przyznane punkty

Określ typ wiązań chemicznych występujących w niżej podanych związkach:

A. MgO – jonowe Cl2 – kowalencyjne H2O – kowalencyjne spolaryzowane HBr – jonowe

B. MgO – jonowe Cl2 – kowalencyjne spolaryzowane H2O – jonowe HBr – kowalencyjne

C. MgO – kowalencyjne spolaryzowane

Cl2 – kowalencyjne H2O – kowalencyjne HBr – jonowe

D. MgO – jonowe Cl2 – kowalencyjne H2O – kowalencyjne spolaryzowane HBr – kowalencyjne spolaryzowane

Page 8: Próbna matura z Tutorem - Oficyna Wydawniczatutor.torun.pl/pliki_do_pobrania/chemia-z-tutorem...III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

strona 8 dr inż. Zdzisław Głowacki, Tutor Toruń 2015 r.

Zadanie 13. (2 pkt) przyznane punkty

W tabeli podano wartości temperatury topnienia i temperatury wrzenia dla kilku substancji chemicznych

mierzone pod ciśnieniem 1013 hPa.

Gaz Ciecz Wzór substancji Temp. topnienia C Temp. wrzenia C

1. NH3 77,0 33,0

2. CH3NH2 93,0 6,0

3. C6H5NH2 6,0 184,0

4. HCl 114 85

5. H2O 0 100

6. H2S 86,0 60,0

7. naftalen 80,0 218,0

a) Zaznacz krzyżykiem „X” odpowiednio w tabeli substancje, które w temperaturze pokojowej (20C)

i pod ciśnieniem 1013 hPa są gazami oraz te, które są cieczami.

b) Metyloamina CH3NH2 wrze w temperaturze 6C natomiast fenyloamina C6H5NH2 w temperaturze

184C. Napisz, co jest powodem wysokiej temperatury wrzenia fenyloaminy?

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

c) Bardzo wysoką różnicę w temperaturach wrzenia można odnotować porównując wodę i siarkowodór.

Napisz, co odpowiada w tym przypadku za taką znaczną różnicę?

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

Zadanie 14. (2 pkt) przyznane punkty

I. Określ odczyn wodnych roztworów następujących soli:

a) Na2S ..................................................................................................................

b) Al(OH)2Cl ...........................................................................................................

c) NaHSO4 .............................................................................................................

II. W przypadku roztworów soli wykazujących odczyn kwasowy zapisz równanie skrócone jonowe reakcji

chemicznej, która to uzasadni.

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

Page 9: Próbna matura z Tutorem - Oficyna Wydawniczatutor.torun.pl/pliki_do_pobrania/chemia-z-tutorem...III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

dr inż. Zdzisław Głowacki, Tutor Toruń 2015 r. strona 9

Zadanie 15. (2 pkt) przyznane punkty

Zapisz równanie dysocjacji (NH4)HCO3.

Zakwalifikuj otrzymane jony zgodnie z teorią Brønsteda do kwasów, zasad lub jonów amfiprotycznych.

Swój wybór uzasadnij odpowiednimi reakcjami chemicznymi.

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

Zadanie 16. (1 pkt) przyznane punkty

Analiza pewnego związku chemicznego wykazuje, że na 6 g węgla przypada 1 g wodoru i 16 g tlenu.

Gęstość par tego związku wynosi 2,054 g/dm3. Jaki jest wzór sumaryczny tego związku?

Odpowiedź:

Zadanie 17. (1 pkt) przyznane punkty

Podkreśl właściwe słowa i oznaczenia w zdaniach poniżej.

Pierwiastek, którego atom ma konfigurację elektronową: 1s22s

22p

63s

23p

64s

2 należy do pierwiastków bloku

s/p/d/, jest metalem/niemetalem, który na zimno reaguje/nie reaguje ze stężonym kwasem siarkowym(VI) oraz

na gorąco reaguje/nie reaguje ze stężonym wodorotlenkiem potasu. Należy do pierwiastków, które zaliczamy do

mikroelementów/makroelementów, jego zawartość w organizmach wynosi około 2%. Tlenek tego pierwiastka

jest cieczą/ciałem stałym i ma charakter amfoteryczny/kwasowy/zasadowy. Wysokie stężenie jonów tego

pierwiastka w wodzie podwyższa/obniża twardość wody. Woda destylowana jest wodą twardą/miękką. Dlatego

mydło w tej wodzie dobrze się pieni/nie pieni się.

Page 10: Próbna matura z Tutorem - Oficyna Wydawniczatutor.torun.pl/pliki_do_pobrania/chemia-z-tutorem...III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

strona 10 dr inż. Zdzisław Głowacki, Tutor Toruń 2015 r.

Zadanie 18. (3 pkt) przyznane punkty

W celu wyznaczenia równania kinetycznego reakcji chemicznej

A + 2B 2C + D

oraz wartości stałej szybkości (k) wykonano pięć pomiarów szybkości reakcji (V) zachodzącej przy różnych

stężeniach substratów [A] i [B].

Wyznacz równanie kinetyczne dla tej reakcji – równanie ogólne ma postać V = k [A]n [B]m.

Na podstawie eksperymentalnych danych z tabeli wyznacz wartości k, n i m.

Wartość stałej szybkości k podaj z dokładnością do części setnych wraz z właściwą jednostką.

Pomiar [A]

[mol∙dm3]

[B]

[mol∙dm3]

V

[mol∙dm3∙s

1]

1. 0,1 0,1 2∙104

2. 0,2 0,1 4∙104

3. 0,1 0,2 4∙104

4. 0,2 0,2 8∙104

5. 1 1 2∙102

Odpowiedzi:

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

Zadanie 19. (1 pkt) przyznane punkty

Wpisz w tabeli P prawda – jeżeli stwierdzenie pod równaniem reakcji jest prawdziwe lub F fałsz –

w przeciwnym wypadku.

Równanie i jego opis P/F

A. 2 Mn2+ + 5 PbO2 + 4 H+ 2 MnO4 + 5 Pb2+ + 2 H2O

tlenek ołowiu(IV) w tym procesie ulega redukcji

B. 2 KI + Cl2 2 KCl + I2 chlor jest silniejszym utleniaczem od jodu

C. 2 AgNO3 + Zn Zn(NO3)2 + 2 Ag cynk jest lepszym reduktorem niż srebro

Page 11: Próbna matura z Tutorem - Oficyna Wydawniczatutor.torun.pl/pliki_do_pobrania/chemia-z-tutorem...III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

dr inż. Zdzisław Głowacki, Tutor Toruń 2015 r. strona 11

Rysunek/tabela do zadań 20., 21. i 22.

Tabela. Kwasy beztlenowe – grupa 17.

Kwas Ka pKa

Długość wiązań [pm]

Energia wiązań

[kJ/mol]

Elektro-ujemność

pierwiastka 17 grupy

Promień jonu [pm]

HF 103

567 4 F 133

HCl 107 7 127 428 3 Cl

HBr 109 9

Br 196

HI 1010 10 161 295 2,5 I 220

Zadanie 20. (1 pkt) przyznane punkty

Z tabeli „wypadły” niektóre znajdujące się w niej wartości, wpisz je we właściwe miejsca do tabeli.

Wartości do wpisania: 2,8; 3; 92; 141; 181; 363.

Zadanie 21. (2 pkt) przyznane punkty

Na podstawie danych zawartych w tabeli sformułuj dwa wnioski i wpisz je poniżej.

1) Jaka jest zależność pomiędzy wzrostem mocy kwasów beztlenowych w 17. grupie a długością i energią

wiązań w cząsteczkach tych kwasów?

2) Jaka jest zależność pomiędzy energią wiązań chemicznych w cząsteczkach fluorowcowodorów

a elektroujemnością fluorowca?

Wnioski.

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

Page 12: Próbna matura z Tutorem - Oficyna Wydawniczatutor.torun.pl/pliki_do_pobrania/chemia-z-tutorem...III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

strona 12 dr inż. Zdzisław Głowacki, Tutor Toruń 2015 r.

Zadanie 22. (1 pkt) przyznane punkty

Masz do dyspozycji roztwory kwasów HF i HCl – o tym samym stężeniu równym 0,02 mol/dm3, wodę

destylowaną, oranż metylowy, fenoloftaleinę, roztwór NaOH i niezbędny sprzęt laboratoryjny.

Opisz eksperyment/narysuj schemat, w którym wykażesz, że kwas fluorowodorowy jest dużo słabszym

kwasem od kwasu chlorowodorowego.

Informacje do zadań 23., 24. i 25.

Przeprowadzono badanie kinetyki reakcji estryfikacji. Do reaktora wprowadzono roztwór wodny

zawierający 0,8 mola alkoholu i roztwór wodny zawierający 0,7 mola kwasu. Łącznie z alkoholem

i z kwasem wprowadzono 0,1 mola wody. Całość dopełniono obojętnym rozpuszczalnikiem do objętości

1 dm3.

Za pomocą mikrostrzykawek pobierano przez sześć minut, w odstępach co jedną minutę, próbkę

mieszaniny reakcyjnej i oznaczano metodą chromatografii gazowej stężenie estru w roztworze.

Po upływie sześciu minut nie stwierdzono wzrostu stężenia estru w mieszaninie.

Reakcja przebiegała wg schematu:

alkohol + kwas ⇄ ester + woda

Odczytane wartości stężenia estru wpisano do tabeli.

Tabela 1. Stężenia reagentów w czasie trwania reakcji.

czas [min] 0 1 2 3 4 5 6

ester [mol/dm3] 0 0,12 0,20 0,24 0,28 0,30 0,30

woda [mol/dm3]

alkohol [mol/dm3]

kwas [mol/dm3]

Page 13: Próbna matura z Tutorem - Oficyna Wydawniczatutor.torun.pl/pliki_do_pobrania/chemia-z-tutorem...III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

dr inż. Zdzisław Głowacki, Tutor Toruń 2015 r. strona 13

Zadanie 23. (2 pkt) przyznane punkty

Na podstawie informacji zawartych w tekście oraz odczytanych stężeń estru zapisanych w Tabeli 1.,

uzupełnij tą tabelę wpisując stężenia pozostałych reagentów.

Zadanie 24. (1 pkt) przyznane punkty

Oblicz stałą stężeniową dla tej reakcji.

Zadanie 25. (2 pkt) przyznane punkty

Na podstawie danych z tabeli 1. wykonaj wykres, który przedstawi zmiany stężeń reagentów w czasie

pierwszych sześciu minut trwania reakcji.

Page 14: Próbna matura z Tutorem - Oficyna Wydawniczatutor.torun.pl/pliki_do_pobrania/chemia-z-tutorem...III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

strona 14 dr inż. Zdzisław Głowacki, Tutor Toruń 2015 r.

Informacja do zadań 26., 27. i 28.

Wykresy rozpuszczalności soli w różnych temperaturach

0

0

10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

150

160

170

180

190

200

210

220

230

240

250

siarc

zan(VI)

mie

dzi(II)

chlorek sodu

azota

n(V

) so

du (sa

letra s

odow

a)

azotan(V

) potasu (saletra potasow

a)

temperatura [ C]

rozp

uszczalnoϾ (gram

y w

1

00

gram

ach

w

ody)

Zadanie 26. (1 pkt) przyznane punkty

Oblicz stężenie procentowe nasyconego roztworu azotanu(V) potasu w temperaturze 85C. Wynik podaj

z dokładnością do 0,1%.

Odpowiedź: .............................................................................................................................................. .

Zadanie 27. (2 pkt) przyznane punkty

W temperaturze 60C otrzymano 120 g nasyconego roztworu azotanu(V) sodu. Do jakiej temperatury

należy obniżyć temperaturę tego roztworu, żeby wytrąciła się jedna trzecia masy soli jaka znajduje się

w tym roztworze?

Odpowiedź: .............................................................................................................................................. .

Page 15: Próbna matura z Tutorem - Oficyna Wydawniczatutor.torun.pl/pliki_do_pobrania/chemia-z-tutorem...III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

dr inż. Zdzisław Głowacki, Tutor Toruń 2015 r. strona 15

Zadanie 28. (2 pkt) przyznane punkty

W temperaturze 20C otrzymano 60 g nasyconego roztworu siarczanu(VI) miedzi. Ile soli należy dodać do

tego roztworu, żeby po ogrzaniu go do temperatury 80C otrzymać roztwór nasycony?

Odpowiedź: .............................................................................................................................................. .

Zadanie 29. (3 pkt) przyznane punkty

W roztworze wodnym znajdują się rozpuszczone trzy sole: azotan(V) magnezu, azotan(V) glinu oraz azotan

srebra. Masz do dyspozycji roztwór kwasu solnego, roztwór KOH, wodę amoniakalną, wodę destylowaną

i niezbędny sprzęt laboratoryjny.

Zaproponuj tok postępowania prowadzący do rozdzielenia jonów glinu od jonów magnezu i jonów srebra.

Opisz wykonywane kolejno czynności.

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

Page 16: Próbna matura z Tutorem - Oficyna Wydawniczatutor.torun.pl/pliki_do_pobrania/chemia-z-tutorem...III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

strona 16 dr inż. Zdzisław Głowacki, Tutor Toruń 2015 r.

Zadanie 30. (2 pkt) przyznane punkty

Przeprowadzono pięć reakcji chemicznych. Scharakteryzowano je w tabeli. Do pierwszej kolumny tabeli

wpisano substraty lub rodzaj reakcji chemicznej.

Wpisz do drugiej kolumny nazwę grupy związków do której należy główny organiczny produkt każdej

z tych reakcji.

Substraty/rodzaj reakcji Nazwa grupy związków, do której należy produkt reakcji

1. eten i woda

2. glicerol i kwas stearynowy

3. hydroliza enzymatyczna skrobi

4. fermentacja glukozy

5. polikondensacja aminokwasów

Informacje i dane do zadań 31. i 32.

Tabela. Wartości standardowych entalpii tworzenia i entalpii całkowitego spalania wybranych substancji.

Substancja Entalpia tworzenia w kJ/mol Entalpia spalania w kJ/mol

2. etanol –277 –1367

3. tlenek węgla(II) –110 –284

4. tlenek węgla (IV) –394 0

6. woda(c) –286 0

Zadanie 31. (2 pkt) przyznane punkty

Oblicz, ile kilokalorii energii można uzyskać w wyniku spalenia 100 g czystego alkoholu etylowego. Przyjmij

że, jedna kilokaloria równa się 4,19 kilodżula. Przedstaw obliczenia, wynik podaj z dokładnością do 1 kcal.

Odpowiedź: ................................................................................................................................................. .

Page 17: Próbna matura z Tutorem - Oficyna Wydawniczatutor.torun.pl/pliki_do_pobrania/chemia-z-tutorem...III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

dr inż. Zdzisław Głowacki, Tutor Toruń 2015 r. strona 17

Zadanie 32. (1 pkt) przyznane punkty

Oblicz, ile megadżuli energii można otrzymać w wyniku spalenia 1 m3 CO w warunkach normalnych.

Przedstaw obliczenia, wynik podaj z dokładnością do 0,01 MJ.

Odpowiedź: ................................................................................................................................................. .

BRUDNOPIS

Page 18: Próbna matura z Tutorem - Oficyna Wydawniczatutor.torun.pl/pliki_do_pobrania/chemia-z-tutorem...III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

strona 18 dr inż. Zdzisław Głowacki, Tutor Toruń 2015 r.

Schemat do zadań 33.36.

Zadanie 33. (2 pkt) przyznane punkty

Wpisz do okienek na Schemacie do zadań 33.36. wzory półstrukturalne organicznych produktów

otrzymanych w wyniku reakcji oznaczonych numerami 1, 2, 3, 4 i 5 oraz wzór odczynnika użytego

w reakcji 3.

Zadanie 34. (1 pkt) przyznane punkty

Wpisz do tabeli, nazwy systematyczne produktów reakcji chemicznych wskazanych numerami 1, 4 i 5 na

Schemacie do zadań 33.36.

Numer reakcji

Nazwa systematyczna głównego produktu

1

4

5

Page 19: Próbna matura z Tutorem - Oficyna Wydawniczatutor.torun.pl/pliki_do_pobrania/chemia-z-tutorem...III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

dr inż. Zdzisław Głowacki, Tutor Toruń 2015 r. strona 19

Zadanie 35. (1 pkt) przyznane punkty

Zapisz cząsteczkowo przebieg reakcji nr 3. ze Schematu do zadań 33.36.

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

Zadanie 36. (1 pkt) przyznane punkty

Uszereguj cztery reagenty: propen, propan-2-ol, 2-chloropropan i 1,2-dibromopropan występujące

w reakcjach przedstawionych na Schemacie do zadań 33.36. zgodnie z rosnącą zawartością procentową

węgla w ich cząsteczkach.

...........................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

I to już koniec zmagań

Page 20: Próbna matura z Tutorem - Oficyna Wydawniczatutor.torun.pl/pliki_do_pobrania/chemia-z-tutorem...III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

III Ogólnopolska Próbna Matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas przedmaturalnych

strona 20 dr inż. Zdzisław Głowacki, Tutor Toruń 2015 r.

BRUDNOPIS

Dziękujemy za udział w III Ogólnopolskiej Próbnej Maturze z chemii dla uczniów klas przedmaturalnych

Nasza strona na Facebooku „Chemia z Tutorem” Polub nas!

Oficyna Wydawnicza TUTOR © dr inż. Zdzisław Głowacki