Prihodi i Rashodi Banke

Seminarski rad:

Prihodi i rashodi i poslovni rezultat banaka

2

Sadržaj

1. UVOD ......................................................................................................................... 3

2. POJMOVNIK ............................................................................................................. 4

3. Karakteristike banaka .................................................................................................. 5

4. Klasa 9 – rashodi, prihodi, poslovni rezultat i vanbilansna evidencija ....................... 6

4.1. Rashodi ................................................................................................................ 6

4.2. KLASA 90 -TROŠKOVI MATERIJALA, ENERGIJE, PLAĆA I AMORTIZACIJE ..................................................................................................... 10

4.2.1. Klasa 90 - Primjeri ...................................................................................... 11

4.3. KLASA 91 - TROŠKOVI USLUGA ................................................................ 13

4.3.1. Klasa 91 - Primjeri ...................................................................................... 13

4.4. KLASA 92 - TROŠKOVI FINANSIRANJA I OBAVEZE KOJE NE ZAVISE OD POSLOVNOG REZULTATA ........................................................................... 15

4.4.1. Klasa 92 - Primjeri ...................................................................................... 16

4.5. 92 - TROŠKOVI FINANSIRANJA I OBAVEZE KOJE NE ZAVISE OD POSLOVNOG REZULTATA .................................................................................. 17

4.6. KLASA 93 - UKALKULISANA REZERVISANJA ........................................ 18

4.7.KLASA 94 - NEPOSREDNI RASHODI ........................................................... 19

4.7.1. KLASA 94 - PRIMJER .............................................................................. 20

5. PRIHODI .................................................................................................................. 21

5.1. KLASA 95 - PRIHODI OD KAMATA ............................................................ 22

5.1.1. KLASA 95 - PRIMJERI ............................................................................. 23

5.2. 96 - PRIHODI OD NAKNADA I OSTALI FINANSIJSKI PRIHODI ............ 24

5.2.1. KLASA 96 - PRIMJERI ............................................................................. 25

5.3. KLASA 97 - NEPOSREDNI PRIHODI ............................................................ 26

5.3.1. KLASA 97 - PRIMJERI ............................................................................. 27

6. POSLOVNI REZULTAT ......................................................................................... 29

6.1. 98 - POSLOVNI REZULTAT ........................................................................... 30

6.1.3. PRIMJER- Obračun poslovnog rezultata ................................................... 30

7. ZAKLJUČAK ........................................................................................................... 33

8. LITERATURA ......................................................................................................... 34

3

1. UVOD Pojednostavljena definicija banke je da je to finansijska institucija koja se bavi davanjem kredita i prikupljanjem depozita. Dakle banka kao i svaka druga privredna organizacija u svom poslovanju ostvaruje određene prihode i rashode. Naravno razlika tih prihoda i rashoda je ustvari poslovni rezultat. Ono što bi se moglo navesti kao osnovna karakteristika kada su u pitanju prihodi i rashodi jeste da banka za razliku od preduzeća nema prihode od prodaje proizvoda/robe odnosno rashode od prodaje proizvoda/robe, već prihode/rashode od kamata s obzirom na njenu osnovnu djelatnost. Objasnićemo karakteristike pojedinih prihoda i rashoda banke te prikazati njihovo knjigovodstveno evidentiranje kroz primjere.

4

2. POJMOVNIK Prihod je bruto priliv ekonomskih koristi tokom perioda koji proizlazi iz redovnih aktivnosti subjekta, i koji ima za posljedicu povećanje kapitala, osim onih povećanja kapitala koja se odnose na unose učesnika u kapitalu. 1 Rashodi su smanjenja ekonomskih koristi kroz obračunsko razdoblje u obliku odljeva ili iscrpljenja imovine ili stvaranja obaveza što za posljedicu ima smanjenje glavnice, osim onog u vezi s raspodjelom sudionicima u glavnici. 2 Dobici predstavljaju druge stavke koje udovoljavaju definiciji prihoda i mogu, ali ne moraju proisteći iz redovnih aktivnosti subjekta. Dobici predstavljaju povećanja ekonomskih koristi i kao takvi po prirodi nisu različiti od prihoda. Definicija rashoda obuhvaća i gubitke kao i one rashode koji proistječu iz redovnih aktivnosti subjekata. Gubici predstavljaju druge stavke koje udovoljavaju definiciji rashoda i mogu, ali ne moraju, proisteći iz redovnih aktivnosti subjekta. Gubici predstavljaju smanjenja ekonomskih koristi i kao takvi po prirodi se ne razlikuju od drugih rashoda. Ukupna sveobuhvatna dobit se odnosi na promjene kapitala tijekom razdoblja koje su proizašle iz transakcija i drugih događaja, osim promjena koje su proizašle iz transakcija vlasnicima u njihovom svojstvu vlasnika. Dobit dijelimo na:

� realiziranu i � nerealiziranu dobit (ostala sveobuhvatna dobit)

Realizirana dobit se sastoji od dobiti od neprekinutog poslovanja i dobiti prekinutog poslovanja.3 Dobit ili gubitak je ukupan prihod umanjen za rashode, isključujući sastavne dijelove ostale sveobuhvatne dobiti. Ostala sveobuhvatna dobit obuhvata stavke prihoda i rashoda, uključujući usklađenja prilikom reklasifikacije, koje se ne priznaju kao dobit ili gubitak kako to nalažu ili dopuštaju drugi MSFI-jevi. Stavke ostale sveobuhvatne dobiti uključuju: a) promjene revalorizacionih rezervi b) aktuarske dobitke, odnosno aktuarske gubitke po planovima definisanih primanja koji se priznaju u skladu s MRS 19 - Primanja zaposlenih;

1 MRS 18 - Prihodi 2 OKVIR ZA SASTAVLJANJE FINANSIJSKIH IZVJEŠTAJA 3 OKVIR ZA SASTAVLJANJE FINANSIJSKIH IZVJEŠTAJA

5

c) dobitke ili gubitke proizašle iz preračunavanja finansijskih izvještaja inostranog poslovanja ; d) dobitke ili gubitke proizašle iz ponovnog mjerenja finansijske imovine raspoložive za prodaju; e) dobitke ili gubitke koji se odnose na efektivni dio zaštite novčanog toka 4

3. Karakteristike banaka Na temelju prikupljenih izvora sredstava banka odobrava kredite. U tom smislu uz prikupljanje depozita odobravanje kredita je druga temeljna krakteristika banke u odnosu na ostale finansijske institucije, a naročito na ostale privredne subjekte. Odobravanje kredita je bančina nezaobilazna karakteristika odnosno njezin osnovni posao. Drugim riječima, banke profesionalno i stalno, a ne povremeno odobravaju kredite. Zbog toga u strukturi aktive bilansa banke najznačajniji udio uvijek zauzimaju krediti ostalim komitentima i krediti finansijskim institucijama. Isto tako, najznačajniji prihodi u bilansu uspjeha banke su kamatni prihodi koji se ostvaruju na odobrene kredite, ali istodobno banka je dužna plaćati kamatu na prikupljene depozite te u tom smislu najznačajniji rashodi su rashodi od kamata (ukupno kamatni troškovi). Međutim, sredstva prikupljena iz izvora imovine mogu uložiti u finansijsku imovinu što se prije svega odnosi na depozite kod bankarskih institucija, trezorske zapise Ministarstva finansija i blagajničke zapise Centralne banke, ili u vrijednosne papire. Osim prikupljanja depozita i odobravanja kredita kao treća karakteristika koja se obično navodi jest da su banke institucije platnog prometa. Na temelju obavljanja usluga prijenosa novca s računa na račun banka ostvaruje prihode od naknada i provizija.

4 OKVIR ZA SASTAVLJANJE FINANSIJSKIH IZVJEŠTAJA

4. Klasa 9 – rashodi, prihodi, poslovni rezultat i vanbilansna evidencija

4.1. Rashodi

Postoji nekoliko pravila kojih se treba pridržavati prilikom priznavanja rashoda:� načelo nastanka poslovnih� načelo opreznosti; � načelo sučeljavanja prihoda i rashoda;� rashodi se priznaju kada postoji vjerojatnost da

ekonomskih koristi koje se povezuju sa smanjenjem imovine ili poveobaveza;

� rashodi se iskazuju kada se njihov iznos može pouzdano izmjeriti. POSLOVNI RASHODI USLUŽNIH PREDUZE Tipični poslovni rashodi uslužnih preduzeAko se preduzeće bavi isključrazdoblja u istom obračunskom razdoblju.Za glavne vrste prihoda i rashoda se primjenjuje bruto princip knjigovodstvenog evidentiranja.

Operativni rashodi

Finansijski rashodi

STRUKTURA RASHODA

rashodi, prihodi, poslovni rezultat i vanbilansna evidencija

Postoji nekoliko pravila kojih se treba pridržavati prilikom priznavanja rashoda:poslovnih događaja;

eljavanja prihoda i rashoda; rashodi se priznaju kada postoji vjerojatnost da će doći do odljeva buduekonomskih koristi koje se povezuju sa smanjenjem imovine ili pove

rashodi se iskazuju kada se njihov iznos može pouzdano izmjeriti.

POSLOVNI RASHODI USLUŽNIH PREDUZE ĆA

ni poslovni rashodi uslužnih preduzeća sastoje se od rashoda razdoblja.e bavi isključivo pružanjem usluga tada svi troškovi postaju rashodi

unskom razdoblju. Za glavne vrste prihoda i rashoda se primjenjuje bruto princip knjigovodstvenog

Operativni rashodi

Finansijski rashodi

Ostali rashodi

STRUKTURA RASHODA

6

rashodi, prihodi, poslovni rezultat i

Postoji nekoliko pravila kojih se treba pridržavati prilikom priznavanja rashoda:

i do odljeva budućih ekonomskih koristi koje se povezuju sa smanjenjem imovine ili povećanjem

rashodi se iskazuju kada se njihov iznos može pouzdano izmjeriti.

rashoda razdoblja. ivo pružanjem usluga tada svi troškovi postaju rashodi

Za glavne vrste prihoda i rashoda se primjenjuje bruto princip knjigovodstvenog

RASHODI BANAKA U MODERNOM OKRUŽENJU Rashodi banaka industrijalizovanih zemalja, posljednjih godina rastu, ugrožavajutako operativni dohodak (razliku izmeVeća konkurencija između samih banaka irezultirala velikim porastom troškova pribavljanjaNajveći dio rashoda banaka otpada na kamate koje pla Nakon toga, slijede troškovi odnosno rashodi na zarade i plate zaposlenih. STRUKTURA UKUPNIH PRIHODA Struktura ukupnih prihoda

Na grafikonu je predstavljena struktura ukupnih prihoda banaka u FBiH 30.09.2011.Vidimo da su najznačajniji prihodi od kamata na kredite, slijede ih prihodi po osnovu naknada za izvršene usluge, zanemarivi iznosi ostalih prihoda po osnovu kamata, prihodi iz poslova devizama i ostali operativni prihodi.

5 Informacija o bankarskom sistemu Federacije Bosne I Hercegovine, Agencija za bankarstvo FBiH

ostali oper. prihodi

7,60%

prihodi iz posl. sa

devizama

3,90%

naknada za

izvršene usluge

HODI BANAKA U MODERNOM OKRUŽENJU

Rashodi banaka industrijalizovanih zemalja, posljednjih godina rastu, ugrožavajuoperativni dohodak (razliku između rashoda i prihoda).

đu samih banaka i nebankarskih finansijskih institucijarezultirala velikim porastom troškova pribavljanja sredstava.

i dio rashoda banaka otpada na kamate koje plaćaju na depozite i uzete kredite.Nakon toga, slijede troškovi odnosno rashodi na zarade i plate zaposlenih.

STRUKTURA UKUPNIH PRIHODA I RASHODA BANAKA U FBiH

Struktura ukupnih prihoda 5

Na grafikonu je predstavljena struktura ukupnih prihoda banaka u FBiH 30.09.2011.ajniji prihodi od kamata na kredite, slijede ih prihodi po osnovu

naknada za izvršene usluge, dok su ukupnoj strukturi nešto manje znač

zanemarivi iznosi ostalih prihoda po osnovu kamata, prihodi iz poslova devizama i

Informacija o bankarskom sistemu Federacije Bosne I Hercegovine, Agencija za bankarstvo FBiH

kamate na kredite

65,30%ostali oper. prihodi

naknada za

izvršene usluge

17,50%

ostali prihodi od

kamata

5,70%

30.09.2011.

7

Rashodi banaka industrijalizovanih zemalja, posljednjih godina rastu, ugrožavajući

nebankarskih finansijskih institucija je

aju na depozite i uzete kredite. Nakon toga, slijede troškovi odnosno rashodi na zarade i plate zaposlenih.

I RASHODA BANAKA U FBiH

Na grafikonu je predstavljena struktura ukupnih prihoda banaka u FBiH 30.09.2011. ajniji prihodi od kamata na kredite, slijede ih prihodi po osnovu

dok su ukupnoj strukturi nešto manje značajniji ali i ne zanemarivi iznosi ostalih prihoda po osnovu kamata, prihodi iz poslova devizama i


Na ovom grafikonu je predstavljena struktura ukupnih prihoda banaka u FBiH 30.09.2012. Vidimo da se u odnosu na prošli godinu (grafikon iznad) visina prihoda od kamata povećala za 0,70%, oni i dalje predstavljaju najznastrukturi, i jedno od značajnijih poveusluge koji su se povećali za 1,7% u odnosu na prošlu godinu.


4,00%

prihodi iz posl. sa

devizama

4,20%

naknada za

izvršene usluge

19,20

Na ovom grafikonu je predstavljena struktura ukupnih prihoda banaka u FBiH 0.09.2012. Vidimo da se u odnosu na prošli godinu (grafikon iznad) visina prihoda od

ala za 0,70%, oni i dalje predstavljaju najznačajniju stavku u ukupnoj čajnijih povećanja jeste u prihodima od naknada za izvršene ali za 1,7% u odnosu na prošlu godinu.

kamate na kredite

66,00%


prihodi iz posl. sa

devizama

%

naknada za

izvršene usluge

9,20%

ostali prihodi od

kamata

6,60%

30.09.2012.

8

Na ovom grafikonu je predstavljena struktura ukupnih prihoda banaka u FBiH 0.09.2012. Vidimo da se u odnosu na prošli godinu (grafikon iznad) visina prihoda od

ajniju stavku u ukupnoj od naknada za izvršene

kamate na kredite

Struktura ukupnih rashoda

Na grafikonu je predstavljena struktura ukupnih rashoda banaka u FBiH 30.09.2011. Najznačajniji iznosi rashoda u strukturi su rashodi od kamata, rezervi za kreditne gubitke, pa troškovi plata i doprinosa, imamo još troškove amortizacije, ostale poslovne i operativne troškove.

6 Informacija o bankarskom sistemu Federacije Bosne I Hercegovine, Agencija

ostali operativni

ostali posl. i dir. tr.

6,20%

tr. posl. prostora i

amort.

13,90%

Struktura ukupnih rashoda 6

Na grafikonu je predstavljena struktura ukupnih rashoda banaka u FBiH 30.09.2011. ajniji iznosi rashoda u strukturi su rashodi od kamata, zatim ih slijede troškovi

rezervi za kreditne gubitke, pa troškovi plata i doprinosa, imamo još troškove amortizacije, ostale poslovne i operativne troškove.


troškovi rezervi za

kred. gubitke

24,10%

rashodi od kamata

25,70%

ostali operativni

tr.

8,30%


tr. plata i

doprinosa

21,80%

30.09.2011.

9

Na grafikonu je predstavljena struktura ukupnih rashoda banaka u FBiH 30.09.2011. zatim ih slijede troškovi

rezervi za kreditne gubitke, pa troškovi plata i doprinosa, imamo još troškove

za bankarstvo FBiH

Grafikon prikazuje strukturu ukupnih rashoda banaka u FBiH 30.09.2012. Vidimo da su se rashodi od kamata povetroškovi rezervi za kreditne gubitke znatno smanjili za doprinosa su se povećali za 3,8%, došlo je i do pove2,5%.

4.2. KLASA 90 -TROŠKOVI MATERIJALA, ENERGIJE, PLA

900 - Troškovi materijala901 - Otpis sitnog inventara, auto guma i HTZ opreme902 - Troškovi energije903 – Amortizacija 904 – Plaće 905 - Naknade plaća

Na računima skupine 90 iskazuju se opdugotrajne materijalne i nematerijalne imovine prema nazivima pojedinih ra Troškovi amortizacije predstavljaju vrijednosni tj novsredstava i nematerijalnih ulaganja u vijeku trajanja osnovnih sredstava Troškovi plaća i naknada banaka.

ostali poslovni i


amort.

16,40%

tr. plata i

doprinosa

2

Grafikon prikazuje strukturu ukupnih rashoda banaka u FBiH 30.09.2012. Vidimo da rashodi od kamata povećali u odnosu na prošlu godinu za 2,5% , dok su se

troškovi rezervi za kreditne gubitke znatno smanjili za čak 11,10%, troškovi plata i ali za 3,8%, došlo je i do povećanja troškova maortizacje za

TROŠKOVI MATERIJALA, ENERGIJE, PLAAMORTIZACIJE

Troškovi materijala Otpis sitnog inventara, auto guma i HTZ opreme Troškovi energije

unima skupine 90 iskazuju se opći administrativni troškovi i amortizacija dugotrajne materijalne i nematerijalne imovine prema nazivima pojedinih ra

predstavljaju vrijednosni tj novčani izraz trošenja osnovnih nematerijalnih ulaganja u vijeku trajanja osnovnih sredstava

plaća predstavljaju najčešće najveću stavku u rashodima

troškovi ispravke

vrijed.

13%

rashodi od

kamata

28,20%

ostali operativni

tr.

9,20%

ostali poslovni i

dir. tr.

7,60%

tr. plata i

doprinosa

25,60%

30.09.2012.

10

Grafikon prikazuje strukturu ukupnih rashoda banaka u FBiH 30.09.2012. Vidimo da ali u odnosu na prošlu godinu za 2,5% , dok su se

ak 11,10%, troškovi plata i anja troškova maortizacje za

TROŠKOVI MATERIJALA, ENERGIJE, PLA ĆA I

i administrativni troškovi i amortizacija dugotrajne materijalne i nematerijalne imovine prema nazivima pojedinih računa.

ani izraz trošenja osnovnih nematerijalnih ulaganja u vijeku trajanja osnovnih sredstava.

u stavku u rashodima

11

4.2.1. Klasa 90 - Primjeri Troškovi materijala Banka je nabavila kancelarijskog materijala u iznosu od 5.000 KM + PDV. Utrošena je polovina kancelarijskog materijala. RB Opis Konto Duguje Potražuje

1. Materijal na zalihi 062 5.000

Potraživanja za ulazni PDV 286 850

Dobavljači

680 5.850

Faktura za kancelarijski materijal

2. Troškovi materijala 900 2.500

Materijal na zalihi 062 2.500

Troškovi materijala Otpis sitnog inventara, auto guma i HTZ opreme Nabavili smo 9.000 KM + 17% pdv-a sitnog inventara. U upotrebu je izdata polovina sitnog inventara po 50% indirektnoj metodi.

RB Opis Konto Duguje Potražuje

1. Sitan inventar 060 9.000

Potraživanja za ulazni PDV 286 1.530

Dobavljači

680 10.530

Faktura za sitan inventar

2. Sitan inventar u upotrebi 061 3.000

Sitan inventar na zalihi 060 3.000

12

Troškovi amortizacije Stanje konta građevine na dan 31.12.2012. iznosi 756.000 KM, kancelarijska oprema 300.000 KM. Obračunati amortizaciju po stopama: građevine 3%, oprema 33,3%.

Troškovi plaća Obračunate su plaće za tekući mjesec, u bruto iznosu od 200.000 KM, olakšice za koje su zaposlenici dokazali da imaju pravo koristiti iznose 60.000,00 KM, porez na plate iznosi 7.800 KM, doprinosi na teret osiguranika (doprinosi IZ plate- 31%) u iznosu od 62.000 KM, doprinosi na teret poslodavca (doprinosi NA platu- 10,50%) u iznosu od 21.000 KM. Plaća je isplaćena preko Ž-R-a Banke.

Za izdati sitan inventar

3. Otpis sitnog inventara 901 1.500

Ispravka vr. sitnog inventara 086 1.500

Za otpis SI po 50% indirektnoj metodi


1. Amortizacija 903 122.580

Ispravka vrijednosti opreme 081 99.900

Ispravka vrijednosti nekretnina 080 22.680

Za obračunatu amortizaciju


1. Troškovi plata 9040 200.000

Rashodi po osnovu doprinosa 9041 21.000

Obaveze prema radnicima 681 130.200

Obaveze za doprinose iz plata 6841 62.000

13

4.3. KLASA 91 - TROŠKOVI USLUGA 910 - Održavanje stalnih sredstava 911 - Zakupnine (poslovni najam) 912 - Bankarske usluge 913 - Izrada novca, vrijednosnica i taksenih maraka 915 - Naknade troškova radnicima i drugim licima 916 - Neproizvodne usluge 917 - Reklama, propaganda i reprezentacija 918 - Članarine i slični izdaci 919 - Troškovi ostalih usluga

4.3.1. Klasa 91 - Primjeri Održavanje stalnih sredstava Ugovoreni su radovi investicijskog održavanja i obnavljanje krova bančine zgrade za iznos 150.000 KM, isplaćen je avans u iznosu od 60.000,00 KM. Nakon završetka radova primljen je račun (faktura) na 150.000,00 KM + PDV. Obavljena je isplata računa po odbitku avansa.

Obaveze za poreze 6842 7.800

Obaveze za doprinose na plate 6843 21.000

Obračun plata

2. Obaveze prema radnicima 681 130.200

Obaveze za doprinose iz plata 6841 62.000

Obaveze za poreze 6842 7.800

Obaveze za doprinose na plate 6843 21.000

Žiroračun 204 221.000

Isplata plata

14

Naknade troškova radnicima i drugim licima Radniku je isplaćena putna akontacija u iznosu 2.000 KM. Po povratku sa službenog puta radnik podnosi obračun na 2.200 KM.


1. Dati avansi 0391 60.000

Žiroračun 204 60.000

Za dati avans

2. Održavanje stalnih sredstava

910 150.000

Potraživanje za ulazni PDV 286 25.500

Dobavljači

680 175.500

Za troškove održavanja

3. 680 175.500

039 60.000

204 115.500

Za izmiranje obaveza


1. Potraživanja od radnika 281 2.000

Blagajna 200 2.000

Za isplaćenu akontaciju

2. Naknade troškova radnicima i drugim licima

915 2.200

281 2.000

200 200

Za putni obračun

15

4.4. KLASA 92 - TROŠKOVI FINANSIRANJA I OBAVEZE KOJ E NE ZAVISE OD POSLOVNOG REZULTATA

920 - Pasivne kamate 9200 - Kamata na depozite 9201 - Kamate po primljenim kreditima 9202 - Kamate stanovništvu 9203 - Kamate za sredstva po viđenju u inostranstvu 9209 - Ostale pasivne kamate Najveći broj prihoda i rashoda banka ostvaruje obavljajući aktivne i pasivne bankarske poslove. Banke obavljaju pasivne bankarske poslove tako što vrše mobilizaciju i koncentraciju slobodnih novčanih sredstava od stanovništva i pravnih lica. Bilansno posmatrano radi se o tuđim sredstvima koja predstavljaju dug banke, tako da se evidentiraju u pasivi bilansa stanja. U okviru skupine računa 92 iskazuju se nastali kamatni troškovi tokom obračunskog razdoblja. Pod kamatnim troškovima podrazumijevaju se troškovi pasivne kamate i drugi troškovi koji su izravno povezani s primljenim kreditima i depozitima i drugim instrumentima putem kojih banka prikuplja izvore sredstava, te kojima osnovicu za obračun predstavljaju primljeni krediti i depoziti ili drugi instrumenti, bilo da se obračun obavlja jednokratno ili na vremenskoj osnovi.

16

4.4.1. Klasa 92 - Primjeri Kamata na depozite Fizičko lice je oročilo iznos od 5.000 KM na period od 15 mjeseci, uz mjesečni paušalni iznos kamate od 45 KM. Evidentirati plaćanje kamate za prvi mjesec.


1. Blagajna 200 5.000

Dugoročno oročeni depoziti od 1 do 3 godine stanovništva

716 5.000

Za oročeni depozit

2. Kamate na depozite stanovništvu 9202 45

Kamate stanovništvu 584 45

Za obračunatu kamatu

3. 584 45

200 45

Za isplaćenu kamatu

17

4.5. 92 - TROŠKOVI FINANSIRANJA I OBAVEZE KOJE NE ZAVISE

OD POSLOVNOG REZULTATA 921 - Kaznene kamate 922 - Troškovi premija osiguranja 923 - Ostali troškovi finansiranja 924 - Obaveze koje ne zavise od poslovnog rezultata 925 - Date naknade iz osnova kupoprodaje deviza 926 - Rashodi iz osnova finansijske imovine koja se drži radi trgovanja 927 - Rashodi iz osnova finansijske imovine raspoložive za prodaju 928 - Rashodi iz osnova finansijske imovine koja se drži do dospijeća 929 - Rashodi od trgovanja derivata Troškovi premija osiguranja Preduzeće je primilo fakturu po osnovu premije osiguranja poslovne zgrade na iznod 5.000 KM. Faktura je plaćena sa žiroračuna.


1. 922 5.000

680 5.000

Za primljenu fakturu

2. 680 5.000

204 5.000

Za izmirenje fakture

18

4.6. KLASA 93 - UKALKULISANA REZERVISANJA

930 - Ukalkulisana opća rezervisanja za kreditne i druge gubitke 931 - Ukalkulisana pojedinačna (posebna) rezervisanja za kreditne i druge gubitke 939 - Ostala ukalkulisana rezervisanja Rezervisanja se razlikuju od drugih obaveza, poput obaveza iz poslovanja i obračunatih obaveza, jer je kod rezervisanja prisutna neizvjesnosti u pogledu vremena nastanka ili iznosa budućih izdataka potrebnih za njihovo podmirenje. Suprotno tome:

a) obaveze prema dobavljačima su obaveze plaćanja za dobra koja su primljena ili usluge koje su korištene, za koje su primljeni računi ili su odgovarajuće dogovorene s dobavljačem; i

b) obračunate obaveze su obaveze plaćanja za dobra koja su primljena ili usluge koje su korištene, ali nisu plaćene, fakturisane ili odgovarajuće dogovorene s dobavljačem, uključujući i iznose obaveza prema zaposlenima (na primjer, iznosi koji se odnose na obračunata plaćanja za vrijeme odsustvovanja s posla). Iako je i kod obračunatih obaveza ponekad nužno procijeniti iznos ili vrijeme nastanka, neizvjesnost je ovdje općenito mnogo manja nego kod rezervisanja.

Obračunate obaveze se često iskazuju kao dio poslovnih i drugih obaveza, dok se rezervisanja iskazuju odvojeno. 7 Rezervisanja treba preispitivati na svaki datum izvještaja o finansijskom položaju i usklađivati ih tako da odražavaju najbolju sadašnju procjenu. Ako više nije vjerovatno da će podmirivanje obaveze zahtijevati odliv resursa koji sadrže ekonomske koristi, rezervisanje treba ukinuti. 8 Rezervisanje se koristi samo za pokriće onih izdataka za koje je rezervisanje bilo izvorno priznato. Iznos priznat kao rezervisanje treba predstavljati najbolju procjenu, na datum izvještaja o finansijskom položaju, izdataka potrebnih za podmirivanje postojeće obaveze. Najbolja procjena izdataka potrebnih za podmirivanje sadašnje obaveze jest iznos koji bi subjekt na datum izvještaja o finansijskom položaju realno platio radi podmirivanja obaveze, ili da tu obavezu prenese trećoj strani u tom trenutku. Često će biti nemoguće ili isuviše skupo podmiriti ili prenijeti obavezu na datum izvještaja o finansijskom položaju. Međutim, procjena iznosa koji bi subjekt objektivno platio za podmirivanje ili prenos obaveze predstavlja najbolju procjenu izdataka koji su potrebni za podmirenje sadašnje obaveze na datum izvještaja o finansijskom položaju. Procjenu ishoda i finansijskog efekta vrši menadžment subjekta, prosuđivanjem, korištenjem iskustava za slične transakcije, a u nekim slučajevima i izvještaja nezavisnih stručnjaka. Dokazi koji se pritom razmatraju uključuju i one dokaze koji su dobiveni usljed događaja nastalih nakod datuma izvještaja o finansijskom položaju. Neizvjesnosti povezane s iznosom koji treba biti priznat kao rezervisanje rješavaju

7 MRS 37 -Rezervisanja, potencijalne obaveze i potencijalna sredstva 8 MRS 37 -Rezervisanja, potencijalne obaveze i potencijalna sredstva

19

se na različite načine, zavisno od datih okolnosti. Kada rezervisanje koje je predmet mjerenja obuhvata veliki broj stavki, obaveza se procjenjuje ponderisanjem svih mogućih ishoda s njihovim vjerovatnoćama. 9 Po svakom odobrenom kreditu banka je dužna da obračuna rezervu u iznosu od 2% od odobrenog kredita. Primjer - Ukalkulisana rezervisanja Banka je odobrila kratkoročni kredit PP za nabavku obrtnih sredstava od 100.000 KM. Dužnik je svrstan u kategoriju A, i obračunata je opšta rezerva za kreditne gubitke od 2%. Knjižiti obračun rezervi.

4.7.KLASA 94 - NEPOSREDNI RASHODI 940 - Rashodi (gubici) iz osnova stalnih sredstava 941- Otpis potraživanja 942 – Manjkovi 943 - Kazne, penali i naknade štete 944 - Učešće u negativnom rezultatu kod drugih 945 - Humanitarni rashodi 947 - Negativna razlika vremenskih razgraničenja 948 - Naknadno utvrđeni neposredni rashodi 949 - Ostali rashodi Gubici koji nastaju u vezi sa nenaplatom zajmova zbog pogoršanog boniteta dužnika se priznaju u godini u kojoj nastaju. U izveštaju o finansijskom položaju /bilansu stanja/ za iznos ovih gubitaka se umanjuju odobreni zajmovi i iskazuje se neto iznos zajmova. 10 Rashodi (gubici) iz osnova stalnih sredstava - ovdje se evidentiraju gubici koji nastaju pri prodaji osnovnih sredstava ako su osnovna sredstva prodata po vrijednosti

9 MRS 37 -Rezervisanja, potencijalne obaveze i potencijalna sredstva 10 Specifičnosti finansijskog izvještavanja banaka - Dr. Kata Škarić Jovanović (PPT)


1. Ukalkulisana opća rezervisanja za kreditne i druge gubitke

9300 2.000

Revalorizacija kratkoročnih kredita privatnim preduzećima

1902 2.000

Za obračunate rezerve za kreditne gubitke

20

nižoj nego što je sadašnja tj knjigovodstvena vrijednost osnovnog sredstva; rashodovanje osnovnih sredstava znači povlačenje iz upotrebe, tj otuđenje osnovnih sredstava najčešće uslijed zastarjelosti, oštećenja i sl. Manjkovi - evidentiraju se manjkovi gotovine, materijala, stalnih sredstava nastali kao razlika kada je stvarno stanje ove imovine utvrđeno popisom manje od njihove knjigovodstvene vrednosti

4.7.1. KLASA 94 - PRIMJER Rashodi (gubici) iz osnova stalnih sredstava Ukradeni su automobili banke , nabavne vrijednosti 220.000 KM i otpisane vrijednosti 165.000 KM. Automobili su bili osigurani i osiguranje priznaje štetu u iznosu od 35.000 KM.


1. Ispravka vrijednosti opreme 081 165.000

Sredstva transporta i veza 012 220.000

Ostala potraživanja iz tekućeg poslovanja

287 35.000

Rashodi (gubici) iz osnova stalnih sredstava

940 20.000

Za ukradene automobile.

5. PRIHODI STRUKTURA PRIHODA

MRS 18 – metoda stepena dovršenosti Kada se ishod transakcije, koja obuhvata pružanje usluga, može pouzdano procijeniti, prihod povezan s tom transakcijom priznaje se prema stepenu dovršenostina datum izvještaja o finansijskom položaju.Priznavanje prihoda prema nivou dovršenosti transakcije stepena dovršenosti. Prema ovoj metodi, prihodi se priznaju u ousluge izvršene. Priznavanje prihoda na ovoj osnovi pruža korisne informacije o obimu aktivnosti usluga i učinku tokom perioda. Stepen dovršenosti transakcije može biti odremetodu koja pouzdano mjeri obavljene usluge. U zavisnosti od prirode transakcije,te metode mogu uključiti: a) preglede obavljenog posla;b) usluge obavljene do određ

11 MRS 18 - Prihodi

STRUKTURA PRIHODA

metoda stepena dovršenosti

Kada se ishod transakcije, koja obuhvata pružanje usluga, može pouzdano procijeniti, tom transakcijom priznaje se prema stepenu dovršenosti

na datum izvještaja o finansijskom položaju. Priznavanje prihoda prema nivou dovršenosti transakcije često se naziva

Prema ovoj metodi, prihodi se priznaju u onim obračunskim periodima u kojima su

Priznavanje prihoda na ovoj osnovi pruža korisne informacije o obimu aktivnosti inku tokom perioda. 11

Stepen dovršenosti transakcije može biti određen različitim metodama. Subjekt koristietodu koja pouzdano mjeri obavljene usluge. U zavisnosti od prirode transakcije,

a) preglede obavljenog posla; b) usluge obavljene do određenog datuma, kao procenat ukupnih usluga koje se

21

Kada se ishod transakcije, koja obuhvata pružanje usluga, može pouzdano procijeniti, tom transakcijom priznaje se prema stepenu dovršenosti transakcije

esto se naziva metodom

unskim periodima u kojima su

Priznavanje prihoda na ovoj osnovi pruža korisne informacije o obimu aktivnosti

itim metodama. Subjekt koristi etodu koja pouzdano mjeri obavljene usluge. U zavisnosti od prirode transakcije,

enog datuma, kao procenat ukupnih usluga koje se

22

trebaju obaviti; ili c) srazmjeran dio troškova, nastalih do određenog datuma, u ukupno procijenjenim troškovima transakcije. U troškove nastale do određenog datuma uključuju se samo oni troškovi koji odražavaju usluge koje su obavljene do tog datuma. U procijenjene ukupne troškove transakcije uključuju se samo oni troškovi koji odražavaju usluge koje su već obavljene ili trebaju biti obavljene.12 AKTIVNE KAMATE Aktivnim poslovima banke plasiraju novčana sredstva u vidu različitih vrsta kreditnih i ne kreditnih ulaganja. Odobreni krediti predstavljaju potraživanja banke tako da se evidentiraju u aktivi bilansa stanja. Obavljajući aktivne poslove banke ostvaruju prihode od kamata. Prema tome, aktivne kamate, kao najznačajniji bankarski prihod, banke naplaćuju kad daju odnosno plasiraju sredstva u vidu kratkoročnih i dugoročnih kredita. Krediti kao izvor kamatnih prihoda

1) Dugoročni krediti: veća kamatna stopa, veći prihod, veći kreditni i kamatni rizik

2) Srednjoročni krediti: nešto manja kamatna stopa, manji kreditni i kamatni rizik 3) Kratkoročni krediti:niža kamatna stopa,manja stopa kreditnog i kamatnog

rizika, glavni izvor kamatnog prihoda banke. Glavninu svojih prihoda banke ostvaruju iz kamata i provizija koje naplaćuju po osnovu plasiranja kredita. U bankama razvijenih industrijalizovanih zemalja po značenju slijede kamate i dividende na bazi hartija od vrijednosti koje banke drže. Ostali, minorni izvori prihoda su zarade po osnovu povjerilačkih poslova i usluga koje zaračunavaju po osnovu vođenja tekućih računa.

5.1. KLASA 95 - PRIHODI OD KAMATA Na računima u okviru računa skupine 95 iskazuju se ostvareni kamatni prihodi obračunskog razdoblja, koji se priznaju u računu dobitka i gubitka. Pod kamatnim prihodima podrazumijevaju se prihodi od aktivne kamate i drugi prihodi kojima osnovicu za obračun predstavljaju krediti i drugi plasmani, bilo da se obračun obavlja jednokratno ili na vremenskoj osnovi. Kamatni prihodi se iskazuju prema sektorskoj pripadnosti dužnika, te vrsti instrumenta na osnovu kojeg je kamatni prihod ostvaren.

12 MRS 18 - Prihodi

23

O prihodima i rashodima po osnovu kamata izvještava se odvojeno da bi se omogućio uvid u visinu neto kamate. U vezi sa kamatom uprava treba da obezbjedi komentar o visini prosječnih kamatnih stopa, prosječnim sredstvima koja donose kamatu i prosječnim obavezama na koje se plaća kamata. 13 Kamate, tantijemi i dividende Prihodi će se priznati na sljedećim osnovama: (a) kamate se priznaju primjenom efektivne kamatne stope kako je navedeno u MRS-u 39, tačka 9. i tačke VP5-VP8 Vodiča za primjenu; (b) tantijemi se priznaju na osnovi nastanka događaja, u skladu sa suštinom relevantnog ugovora; i (c) dividende se priznaju kada je ustanovljeno dioničarevo pravo na naplatu dividende.14

950 - Prihodi od redovnih kamata 9500 - Kamate od komitenata po datim kreditima 9501 - Kamate od banaka i drugih finansijskih organizacija po datim kreditima 9502 - Kamate od stanovništva 9503 - Kamate na sredstva po viđenju u inostaranstvu 9504 - Kamate na oročena sredstva u inostranstvu 9505 - Kamate po vrijednosnim papirima koji se drže do dospijeća 9506 - Kamate po vlasničkim vrijednosnim papirima 9509 - Ostale redovne kamate 951 - Prihodi od kaznenih kamata � Kamatni prihodi predstavljaju osnovni tj. poslovni prihod za banku.

� Osnovni prihodi se ne mogu razgraničavati = PRIHODI OD KAMATA SE NE

MOGU RAZGRANIČAVATI.

5.1.1. KLASA 95 - PRIMJERI

Prihodi od redovnih kamata Obračunali smo na kraju godine kamate na dugoročne kredite u iznosu od 350.000 KM, i kamate na kratkoročne kredite u iznosu od 200.000 KM.

13 Specifičnosti finansijskog izvještavanja banaka - Dr. Kata Škarić Jovanović (PPT) 14 MRS 18 - Prihodi

24


1. Kamate po datim kreditima

180 550.000

Prihodi od redovnih kamata

950 550.000

Za obračunatu kamatu

Primjer – ZATEZNE KAMATE Javno preduzeće “XY”iz tuzle vratilo je kredit u iznosu od 200.000 KM, sa zakašnjenjem od 10 dana. Kaznena kamata u visini 18% godišnje. Po primitku obračunskog lista komitent je uplatio zateznu kamatu na žiro-račun.15 RB Opis Konto Duguje Potražuje

1. Zatezne kamate po datim kreditima

181 986,30

Prihodi od kaznenih kamata

951 986,30

Obračun zateznih kamata

2. 204 986,30

181 986,30

Naplata zatezne kamate

5.2. 96 - PRIHODI OD NAKNADA I OSTALI FINANSIJSKI P RIHODI

960 - Naknade za bankarske usluge 961 - Naknade po vanbilansnim poslovima 965 - Naknade iz osnova kupoprodaje deviza 966 - Prihodi iz osnova finansijske imovine koja se drži radi trgovanja 967 - Prihodi iz osnova finansijske imovine raspoložive za prodaju 968 - Prihodi iz osnova finansijske imovine koja se drži do dospijeća 969 - Prihodi od trgovanja derivata

15 Prof. dr Mehmed Jahić i drugi: Računovodstvo finansijkih institucija, Sarajevo, 2008

25

Na računu 960 se evidentiraju prihodi po osnovu naknada za bankarske usluge i ovi su prihodi klasificirani prema obavljenom poslu na osnovu kojeg je ostvaren prihod. Pod nekamatnim prihodima podrazumijevaju se svi prihodi koje banka ostvaruje pružanjem usluga svojim klijentima, korištenjem ljudskih i tehničkih resursa banke, ali bez izravnog angažovanja novčanih sredstava (pružajući usluge ne pojavljuje se plasman u aktivi banke). Naknade za bankarske usluge ili nekamatni prihodi

To su provizije ili naknade, primjerice, za: � usluge platnog prometa (uključujući otvaranje akreditiva), � izdavanje garancija i drugih oblika jamstava, uključujući akceptiranje mjenica � akceptni krediti (osim prihoda na dospjele akceptne kredite), � upravljanje zajmovima u ime i za račun drugih osoba, � čuvanje vrijednosnih papira i transakcije s istima u ime i za račun drugih osoba,

iznajmljivanje sefova i druge izvanbilansne aktivnosti banke, te druge usluge čije pružanje nije povezano s angažovanjem novčanih sredstava banke.16

5.2.1. KLASA 96 - PRIMJERI Naknade za bankarske usluge Po osnovu odobrenog kredita obračunata je i naplaćena provizija u iznosu od 500 KM.

16 RAČUNOVODSTVO BANAKA, dr. sc. Ivica Filipović


1. Naknade za usluge 182 500

Naknade za bankarske usluge 960 500

Za naknadu za bankarske usluge

Žiroračun 204 500

2. Naknade za usluge 182 500

Za naplaćenu naknadu

26

Naknade po vanbilansnim poslovima Banka je svom klijentu JP "AA" na njegov zahtjev, izdala garanciju na iznos od 280.000 KM, radi osiguranja plaćanja dobavljaču. Provizija za izdavanje garncije je 3.000 KM.

5.3. KLASA 97 - NEPOSREDNI PRIHODI

970 - Prihodi (dobici) iz osnova stalnih sredstava 971 - Naplaćena otpisana potraživanja 972 – Viškovi 973 - Prihodi od dotacija, subvencija, kompenzacija i slično 974 - Učešće u pozitivnom rezultatu kod drugih 975 - Humanitarni prihodi 976 - Prihodi od umanjenja ranijih rezervisanja 977 - Pozitivna razlika vremenskih razgraničenja 978 - Naknadno utvrđeni neposredni prihodi 979 - Ostali prihodi

Prihodi od premija, subvencija, dotacija, donacija od državnih organa – svi ovi oblici prihoda predstavljaju oblike novčane pomoći koje viši državni organi daju nižim državnim organima, preduzećima, granama, regijama i sl. Ovi oblici finansijske


1. 991 280.000

996 280.000

Za izdatu garanciju

2. 182 3.000

961 3.000

Za proviziju za garanciju

3. 600 3.000

182 3.000

Za naplatu provizije

27

pomoći mogu biti namjenski (unaprijed se utvrde svrhe – socijalni programi, obrazovanje, urbanistički zahvati, pokretanje proizvodnje itd.) i nenamjenski.. Viškovi (ovdje se evidentiraju viškovi gotovine, robe, materijala, osnovnih sredstava nastali kao razlika kada je stvarno stanje ovih dijelova imovine utvrđenih popisom, veće od njihove knjigovodstvene vrijednosti) Naplaćena otpisana potraživanja (ovdje se obuhvataju prihodi od potraživanja koja su ranije direktno ili indirektno otpisana. Naime potraživanje će biti otpisano ako je naplata potraživanja neizvjesna zbog teške finansijske situacijekomitenta, neplaćanje kredita tako da komitenta možemo svrstati u rizičnu kategoriju E i sl., a ako ovakav komitent prema kome je potraživanje otpisano ipak svoju obavezu izmiri, ovaj iznos smatramo prihodom.)

5.3.1. KLASA 97 - PRIMJERI Banka je izvršila prijenos građevinskih objekata iz sredstava u upotrebi na sredstva namjenjena prodaji. Nabavna vrijednost ovih objekata je 1.895.000 KM a otpisana vrijednost 938.000 KM. Objekti su prodati za 1.000.000 KM.

976 - Prihodi od umanjenja ranijih rezervisanja 9760 - Prihodi od umanjenja opštih rezervisanja 9761 - Prihodi od umanjenja posebnih rezervisanja


1. Nekretnine namjenjene prodaji

040 1.895.000

Ispravka vr. nekretnina 080 938.000

Građevine 011 1.895.000

Ispravka vr. sred. namjenjenih prodaji

084 938.000

Za preknjižavanje sredstava

2. Žiroračun 204 1.000.000

040 1.895.000

084 938.000

Prihodi (dobici) iz osnova stalnih sredstava

970 43.000

Za prodaju nekretnina

28

9769 - Prihodi od umanjenja ostalih rezervisanja Ukidanje rezervisanja za rizike tj.oprihodovanje rezervisanja će nastati poslije naplate potraživanja za koje je prethodno izvršeno rezervisanje ili smanjenje rezervisanja kod ponovne procjene rizika (tj. prenosa plasmana u neku drugu rizičnu skupinu). Primjer - Prihodi od umanjena rezervisanja. Po osnovu odobrenog kratkoročnog kredita PP je izvršeno rezervianje u iznosu 2.000 KM. Dužnik je izmirio dug, isknjižiti rezervisanje.


1. Revalorizacija kratkoročnih kredita privatnim preduzećima

1902 2.000

Prihodi od umanjenja opštih rezervisanja

9760 2.000

Za isknjižavanje rezervi

29

6. POSLOVNI REZULTAT

Neto kamatni dohodak Svoje zarade banke utvđuju na taj način što saberu sve prihode od kamata koje su naplatile tokom godine (aktivne kamate) po osnovu datih kredita i investicija u hartije od vrijednosti. Potom sabiraju sve kamate koje su isplatile po osnovu depozita i uzetih kredita i oduzimaju od ukupno naplaćenih kamata. Razlika predstavlja neto kamatni dohodak ili kamatnu marginu. Kamatne margine mjere koliko je banka efikasna u finansijskom posredovanju, odnosno obavljanju funkcije uzimanja i davanja kredita. Za mnoge banke je kamatna margina ključna determinanta za određivanje njene profitabilnosti. Međutim, pored ovih prihoda porastao je značaj nekamatnih margina koje predstavljaju razliku između nekamatnog dohotka (provizije po osnovu držanja depozita) i nekamatnih rashoda (plate zaposlenih). Ove nekamatne margine imaju sve veći značaj za profitabilnost banaka pošto su banke razvile mnoge usluge na osnovu kojih naplaćuju provizije kao što je garantovanje otkupa novoemitovanih obveznica, kreditne garancije komitentima koji koriste kredit kod treće strane, upravljanje penzionim planovima preduzeća itd. Pošto su pritisnuti jakom konkurencijom bankari ne mogu mnogo uticati na nivo kamatnih troškova po osnovu pribavljenih sredstava. Zbog toga se veoma angažuju na snižavanju svojih nekamatnih rashoda, naročito ličnih rashoda-plata što uspijevaju na bazi uvođenja većeg stepena automatizacije i smanjenja troškova ljudskog rada. Ciljevi poslovanja banke:

• Osnovni (opšti) cilj poslovanja banke, kao i svakog društva kapitala, je profit, iskazan pokazateljima profitabilnosti.

• Profitabilno poslovanje omogućava realizaciju parcijalnih ciljeva akcionara, deponenata, investitora, ostalih klijenata, menadžera i zaposlenih.

• Specifičnost bankarskog poslovanja uslovljava profitabilnost obezbeđivanjem likvidnosti i sigurnosti.

Kriterijumi uspješnosti: 1) vlasnički – ispunjavanje ciljeva dioničara, 2) tržišni – rezultat u odnosu na konkurente, 3) regulatorni - usklađenost poslovanja banke 4) korporativni – ostvarivanje interesa menadžera i zaposlenih.

30

Vlasnički kriterijumi uspješnosti su primarni, mada njihovi ciljevi nisu ostvarljivi bez ispunjavanja ostalih kriterijuma.

6.1. 98 - POSLOVNI REZULTAT

980 - Obračun poslovnog rezultata 981 – Dobit 982 – Gubitak 989 - Raspored ostvarenog rezultata

Na računima ove skupine evidentira se razlika prihoda i rashoda za obračunsko razdoblje, obaveze za porez na dobit, te ostvareni dobitak ili gubitak tekuće godine. Knjiženje se vrši na način:

1. Konta prihoda 95-979 se zatvaraju knjiženjem na dugovnoj strani, a za zbir svih prihoda odobrava se konto 980- Obračun poslovnog rezultata.

2. Konta rashoda 90-949 se zatvaraju knjiženjem na potražnoj strani, a za zbir rashoda se zadužuje konto 980.

3. Saldo konta 980 se prenosi na odgovarajuću stranu računa 989 – Raspored ostvarenog rezultata.

4. Sa ovog konta (989) se dalje prenosi finansijski rezultat (dobit ili gubitak) na odgovarajuće račune, s tim što kod dobiti imamo i formiranje obaveze za porez na dobit.

5. Za saldo na kontu 989, po odluci organa banke, može se odobriti neraspoređena dobit iz tekuće godine (850) ili se mogu odobriti konta grupe 84- rezerve banke, dividende i obaveze prema radnicima.17

6.1.3. PRIMJER- Obračun poslovnog rezultata

U periodu od 01.01. do 31.12.2012. su ostvareni sljedeći prihodi i rashodi: 900 - 2.500 KM 950 - 550.000 KM 901 - 1.500 KM 951 - 986,30 KM 903 - 122.580 KM 960 - 500 KM 9040 - 200.000 KM 961 - 3.000 KM 9041 - 21.000 KM 970 - 43.000 KM 910 - 150.000 KM 9760 - 2.000 KM 915 - 2.200 KM 9202 - 45 KM 922 - 5.000 KM 9300 - 2.000 KM

17 Prof. dr Mehmed Jahić i drugi: Računovodstvo finansijkih institucija, Sarajevo, 2008

31

940 - 20.000 KM

Izvršiti obračun poslovnog rezultata. U slučaju dobiti porez na dobit iznosi 10% Rasporediti ostvarenu dobit: 20% na zakonske rezerve 80 % ZA DIVIDENDE.


1. Kamate od komitenata po datim kreditima

950 550.000

Prihodi od kaznenih kamata 951 986,30

Naknade za bankarske usluge 960 500 Naknade po vanbilansnim poslovima 961 3.000

Prihodi (dobici) iz osnova stalnih sredstava

970 43.000

Prihodi od umanjenja ranijih rezervisanja 9760 2.000 Obračun poslovnog rezultata 980 599.486,30

Za zatvaranje konta prihoda

2. Obračun poslovnog rezultata 980 526.825 Troškovi materijala 900 2.500 Otpis sitnog inventara 901 1.500 Amortizacija 903 122.580 Neto plaće 9040 200.000 Porez na plaće i lična primanja 9041 21.000

Održavanje stalnih sredstava 910 150.000

Naknade troškova radnicima i drugim licima

915 2.200

Kamata stanovništvu 9202 45 Troškovi premija osiguranja 922 5.000

Ukalkulisana opća rezervisanja za kreditne i druge gubitke

9300 2.000

Rashodi (gubici) iz osnova stalnih sredstava

940 20.000

Za zatvaranje konta rashoda

3. Raspored ostvarenog rezultata 980 72.661,30

Dobit 981 72.661,30

Za ostvareni rezultat

32

4. 981 72.661,30

Porez na dobit 684 7.266,13

850 65.395,17

Za ostvarenu dobit

5. 850 65.395,17

Zakonske rezerve 849 13.079,034

Dobit izvještajne godine 687 52.316,136 Za raspored dobiti

33

7. ZAKLJU ČAK S obzirom da banke vrše poslove pružanja karakterističnih usluga shodno tome prihodi i rashodi banaka se razlikuju od onih kod privrednih preduzeća. Banke se osnivaju sa ciljem ostvarivanja dobiti kroz obavljanje djelatnosti davanja kredita i primanja depozita. Po osnovu osnovne djelatnosti banke i razloga njenog osnivanja možemo prepoznati i njene osnovne prihode i rashode a to su prihodi od kamata i rashodi od kamata ili drugim nazivom aktivne i pasivne kamate. Vidjeli smo da u strukturi ukupnih prihoda banaka u Federaciji BiH, a to je karakteristično i za druga područja, najveći dio predstavljaju prihodi od kamata, iza njih slijede prihodi od naknada koje banka ne obavlja plasiranjem sredstava već pružanjem nekih svojih usluga tj. obavljanjem posredničkih poslova. Kada su u pitanju rashodi u ukupnoj strukturi javlja se gotovo jednak iznos rashoda po osnovu kamata i troškova zaposlenih. Kako su bančini prihodi od kamata gotovo uvijek veći od rashoda od kamata što se može na neki način objasniti i ročnom strukturom plasiranih sredstava i visinom kamatne stope na plasirana i primljena sredstva kamatne margine mogu i često jesu pozitivne iako banka može ostvarivati gubitak u smislu ukupnog poslovnog rezultata. To se najčešće dešava upravo zbog visokog učešća troškova zaposlenih u ukupnoj strukturi rashoda. Još jedna karakterističnost bankarskih prihoda i rashoda se ogleda u visini rezervisanja za kreditne gubitke koja su izuzetno veća nego u preduzećima upravo zbog toga što se na taj način banka štiti s obzirom na neizvjesnost plaćanja sa kojom se suočava kod svakog odobravanja novog kredita. Banke su danas jedne od najprofitabilnijih organizacija koje uglavnom ostvaruju pozitivne rezultate i u BiH i šire.

34

8. LITERATURA

• Prof. dr Mehmed Jahić i drugi: Računovodstvo finansijkih institucija, Sarajevo, 2008

• MRS 18 - Prihodi • MRS 1 • OKVIR ZA SASTAVLJANJE FINANSIJSKIH IZVJEŠTAJA • RAČUNOVODSTVO BANAKA, dr. sc. Ivica Filipović • RAČUNOVODSTVENO PRAĆENJE RASHODA, PRIHODA I

UTVRĐIVANJE REZULTATA POSLOVANJA, Prof. dr. sc. Boris Tušek, Ekonomski fakultet Zagreb, PPT

• Korporativno upravljanje bilansom uspeha banke, dr Vera Zelenovič, PPT • Informacija o bankarskom sistemu Federacije Bosne I Hercegovine,

Agencija za bankarstvo FBiH • MRS 37 -Rezervisanja, potencijalne obaveze i potencijalna sredstva • Specifičnosti finansijskog izvještavanja banaka - Dr. Kata Škarić Jovanović

(PPT)

Documents

Prihodi i Rashodi Banke