PRILL 2005 NGJALLJA 1 NGJALLJA - orthodoxalbania.orgorthodoxalbania.org/images/pdfile/pril05.pdf · Letra e fundit që kam marrë prej tij ka qenë në ... Në mbarimin e shekullit

PRILL 2005 NGJALLJA 1

NGJALLJANr. 4 (147) Viti XIV i botimit PRILL 2005 Çmimi 20 lekë

TELEGRAMngushëllimi

i Kryepiskopit Anastaspër ndërrimin e jetëssë Papa Gjon Palit II

Shkëlqesisë së Tij AngeloCardinal Sodano,

Vatikan

Ne marrim pjesë në hi-dhërimin e thellë për ndë-rrimin e jetës së Papës së MadhGjon Pali II, të këtij perso-naliteti të jashtëzakonshëmfetar, vizionari kurajoz dhelideri të shquar botëror, i ciliduke e dashur Krishtin megjithë qenien e tij, luftoi meiniciativë të frymëzuar hi-storike, me këmbëngulje dheforcë unike për mbizotërimine dashurisë mbarëbotërore,paqes, drejtësisë dhe pajtimitmidis popujve të besimeve tëndryshme, duke lënë vulën etij të ndritshme në historinëmoderne. Duke kujtuar memirënjohje dashurinë e tij tëveçantë për Shqipërinë, lute-mi me përulësi që Perëndia t’ifalë prehje mes shenjtorëve tëtij, që rrezatojnë dritën eKryqit dhe të Ngjalljes sëKrishtit në mbarë botën.

+ AnastasiKryepiskop i Tiranës,Durrësit dhe i gjithë

Shqipërisë

Tiranë, 3.4.2005

...Ishte viti 1982. Unë isha pe-shkop dhe profesor në Universite-tin e Athinës kur takova papën eri. Kjo ndodhi në Romë, pas njëkonference të zhvilluar në Univer-sitetin Georgian. Papa Gjon Pali IIishte i njohur për fuqinë dhe buku-rinë e shpirtit. Ai ishte një shembulli përulësisë dhe pjekurisë shpir-tërore. Në kohën e bekimit të nje-rëzve ai më ftoi edhe mua e më tha:“Edhe ju jeni një peshkop. Ejanidhe ju të bekoni njerëzit.”

Bëhet fjalë për 25 vjet më parë,kur unë isha një peshkop i ri dheai më shfaqi një kuptim të madhrreth përulësisë, dashurisë dhe sëvërtetës, sepse në disa raste marrë-

Papa Gjon Pali II, personalitet i jashtëzakonshëm fetar,vizionar e kurajoz dhe lider i shquar botëror

- Bisedë e Kryepiskopit Anastas në tryezën e rrumbullakët me përfaqësuesit e katër komunitetevekryesore fetare transmetuar në Televizionin Shtetëror Shqiptar më 6 prill 2005 -

Nga takimi i Assisit 2002

dhëniet midis katolikëve dheorthodhoksëve nuk kanë qenë dheaq të mira. Ky papë hapi rrugë tëreja. Në takimet me PatriarkëtEkumenikë të shekullit të kaluar aigjithmonë ka thënë se është mëkati madh që ne jemi të ndarë, ështënjë skandal për njerëzit dhe ne nuke kryejmë misionin tonë ashtu sido të duhet ta kryejmë.

Herën e dytë jam takuar me tënë po këtë konferencë në vitin1982, në Nairobi. Ai ishte për vizi-të për herë të parë në Kenia dheunë isha folës në konferencëneukaristike. Pas kësaj jemi takuarkur unë erdha këtu në Shqipëri.Gjatë viteve ne jo vetëm uronim

njëri - tjetrin për festa, por jemi ta-kuar dhe shumë herë të tjera.

...Ne kishim një korresponde-ncë të vazhdueshme. Ishte një dhu-ratë për mua të jepnim dhe të merr-nim mesazhe urimi për Pashkë osepër Krishtlindje. Letra e fundit qëkam marrë prej tij ka qenë nëKrishtlindjet e fundit më 25 janar.Ajo ishte e mbushur me dashuri.

...Në mbarimin e shekullit të ka-luar të ftuar prej Tij u mblodhën tëgjithë primatët orthodhoksë nëJerusalem. Dëshira e tij ishte tëndodhej aty së bashku me ne. Ne ithamë që ky është një bekim. Nukdua të flas me detaje, por kjo nuk

(vijon në faqen 6-7)

2 NGJALLJA PRILL 2005

Nëse ka një gjë me të ci-lën Shqipëria sot kreno-het, është pikërisht ba-shkëjetesa mes komunite-teve të ndryshme fetare.Janë të shumtë ata që ekonsiderojnë këtë si njëpasuri, pasi mund të jetënjë rast unik, që në të gji-thë historinë e vendit nukjanë shënuar asnjëherëpërplasje fetare. Megji-thatë shembujt e freskëtnë botë, por edhe në rajo-nin e Ballkanit kanë dësh-muar se ekuilibrat fetarëjanë shumë të brishtë dheshpeshherë manipulimetme to kanë sjellë pasoja tërënda.

Ndaj kryetarët e katërkomuniteteve fetare nëShqipëri, atij Mysliman,Orthodhoks, Katolik dheBektashian, nënshkruan më 18 mars, në pranitë Kryeministrit të Shqipërisë, Fatos Nano,Deklaratën e Angazhimeve Morale të Përba-shkëta. Kjo u bë e mundur edhe në saje të ba-shkëpunimit me përfaqësinë në Tiranë të Kon-ferencës Botërore “Fetë për Paqe”.

Kryepiskopi i Tiranës, Durrësit dhe gjithëShqipërisë Fortlumturia e Tij, Anastasi, Shkël-qesia e Tij, Monsinjor Rrok Mirdita, Haxhi Se-lim Muça dhe Haxhi Dede Reshat Bardhi nën-shkruan të parën deklaratë publike, ku angazho-hen për vazhdim dhe promovim të një atmosfe-

Angazhime Morale të Përbashkëta

Përfaqësues të Komuniteteve Fetare mbas nënshkrimit të Deklaratësre paqësore brenda komuniteteve fetare, dukeu theksuar klerikëve se “predikimi në asnjë rastnuk duhet të nxisë urrejtje fetare”.

Në prani të delegacioneve fetare tradiciona-le të Shqipërisë, përfaqësues të qeverisë, përfa-qësues të Trupit Diplomatik në Tiranë, akade-mikë e drejtues të organizatave ndërkombëtare,Kryeministri Nano e cilësoi si “një ditë të rë-ndësishme të drejtuesve të komuniteteve tëshquara fetare në Shqipëri”. Më tej, Kryemini-stri Nano shtoi se “kjo ditë vjen jo vetëm nëtraditën dhe themelin e qytetërimit tonë kombë-tar, por dhe në kohën e duhur, në kohën e ripër-

tëritjes dhe konsolidimit të institucioneve tëlirisë së besimit, në një hap me zhvillimin e sho-qërisë sonë demokratike e civile dhe me konso-lidimin e shtetit ligjor dhe të marrëdhënieve tëShqipërisë, në botën e qytetëruar”.

Emyli Krunic, Drejtore Rajonale e Konfere-ncës Ndërkombëtare “Fetë për paqe”, ndër tëtjera theksoi: “Është një fakt i njohur që komu-nitetet fetare të Shqipërisë kanë vuajtur shumëpër katër dekada, por pavarësisht nga këtovështirësi, gjithsesi komunitetet fetare ishin nëgjendje të krijonin një traditë mirëkuptimishumë tolerant”.

Konferenca Ndërkombëtarë “Fetë për Paqe”nxit bashkëpunimin e feve të globit duke ndër-tuar institucione ndërfetare, të cilat vënë në lë-vizje mundësitë sociale dhe morale të besimta-rëve dhe përfaqësuesve të tyre për veprime tëpërbashkëta në mënjanimin e konflikteve, përfëmijët, çarmatimin, edukimin me paqen etj.Ajo është themeluar në vitin 1970 dhe ështëorganizata më e madhe ndërfetare e botës.

Organizata ka status konsultativ me Kombete Bashkuara, UNICEF, UNDP, dhe UNESKO.Ajo përfshin në gjirin e vet organizata fetare,fondacione prestigjioze dhe ka kontakte tëdrejtpërdrejta me shtetet dhe organizatat e tjerandërkombëtare.


• Duke marrë parasysh bashkë-jetesën në paqe e të frytshme gjatëbrezave të komuniteteve të fevetradicionale në Shqipëri;

• Duke pasur ndër mend periudhën 50-vje-çare të vuajtjeve të përbashkëta, kur tradita jonëe besimit, vlerat dhe idetë mundën të mbijeto-nin falë përpjekjesh të mëdha në kushtet e mo-himit total të besimit dhe të institucionevefetare;

• Duke qenë të vetëdijshëm se - Lavdi Zotit- kemi lënë prapa periudhën e shtypjes dhe fejamundi të rilindë në Shqipëri me të gjitha formatdhe praktikat e saj, duke rimarrë vendin që itakon në një shoqëri demokratike;

• Por ndërkohë, duke qenë në dijeni se mos-marrëveshjet fetare nëshumë vende të botës,madje edhe fare pranënesh, janë të lidhura mekonflikte etnike, socialepolitike etj.

Ne, komunitetet efeve tradicionale nëShqipëri, KomunitetiMysliman, Kisha Or-thodhokse Autoqefalee Shqipërisë :Kisha Or-thodhokse), Kisha Ka-tolike dhe KomunitetiBektashian ndjejmënevojën e domosdosh-me për të treguar rrugëte së ardhmes, ndaj dhekemi vendosur të dalimme një deklaratë tëpërbashkët.

Ne jemi të vetëdijshëm dhe pranojmë se ko-munitetet tona fetare janë të ndryshëm nganjëri-tjetri dhe se secili prej tyre priret t’i jetëbesnik besimit të vet. Në të njëjtën kohë jemitë vetëdijshëm se traditat tona fetare e shpir-tërore kanë shumë vlera të përbashkëta dhe sepikërisht këto vlera mund të shërbejnë si bazae vërtetë e respektit të ndërsjelltë, bashkëpuni-mit dhe bashkëjetesës në të gjithë Shqipërinë.

Ne, Komuniteti Mysliman, Kisha Orthodho-kse, Kisha Katolike dhe Komuniteti Bektashianjemi krenarë për historinë e bashkëjetesës sëfeve në Shqipëri. Ne deklarojmë se dinjiteti iqenies njerëzore dhe vlerat e tij janë dhuratë eZotit. Besimet tona, secili në mënyrën e vet,na bëjnë thirrje të respektojmë të drejtat theme-lore të njeriut për çdokënd. Diskriminimi dhedhuna ndaj çdonjërit ose shkelja e të drejtavethemelore, për ne, nuk është vetëm kundër ligje-ve që ka bërë njeriu, por edhe thyerje e Ligjittë Zotit.

Si përfaqësues të komuniteteve fetare për-katëse, shprehim bindjen se pas ringritjes së

komuniteteve tona, kemi hyrë në një fazë të resprovash, e cila na vë si detyrë forcimin dhepërsëritjen e përpjekjeve për të promovuarmarrëdhëniet e mira që kemi pasur gjithmonësi edhe dialogun e bashkëpunimin mes nesh,për të rritur rolin e komuniteteve fetare në sho-qërinë tonë. Me këtë deklaratë angazhohemipër sa më poshtë:

• Ne do të vazhdojmë t’u përkushtohemilutjeve për të ushqyer tolerancën, bashkëjetësëndhe paqen si në komunitetet tona, ashtu edhepër gjithë shoqërinë shqiptare. Ne angazhohemigjithashtu të vazhdojmë të promovojmë një at-mosferë paqësore brenda komuniteteve tona,

duke ua theksuar klerikëve tanë se predikiminë asnjë rast nuk duhet të nxisë urrejtje fetare.

• Do të vazhdojmë të edukojmë të tërë, qëtë mirëkuptojnë dhe respektojnë traditat tonatë ndryshme fetare, në mënyrë që të parandaloj-më mosdijen dhe frikën, nxitjen e diskriminimitdhe dhunës. Për këtë qëllim duhet të kemisigurinë se programet dhe tekstet shkolloretrajtojnë çdo fe në mënyrë të barabartë e tëhapur.

• Do të vazhdojmë të jemi të hapur për ba-shkëpunim me organizata të tjera civile e soci-ale, për të realizuar veprimtari të përbashkëta,për të cilat jemi të gjithë të interesuar.

• Do të vazhdojmë të bashkëpunojmë meanën e takimeve të ndërsjellta për ruajtjen dhepromovimin e mirëkuptimit ndërfetar në Shqi-përi dhe në rajon.

• Do të vazhdojmë të angazhohemi për gje-tjen e mjeteve për të siguruar ndihmesë për ataqë vuajnë në mënyra të ndryshme në shoqërinëtonë.

DEKLARATËe Angazhimeve Morale të Përbashkëta 18 mars 2005 Për më tepër ne, Komuniteti My-

sliman, Kisha Orthodhokse, KishaKatolike dhe Komuniteti Bekta-

shian u bëjmë thirrje autoriteteve civile në nivellokal dhe shtetëror:

• Të mbrojnë lirinë e të gjithë përfaqësuesvetë autorizuar ose udhëheqësve fetarë që të për-mbushin misionin e tyre;

Të mbrojnë komunitetet fetare tradicionalenga çdo person apo grup (brenda apo jashtëkomunitetit), i cili kërkon të uzurpojë emrin,pronat, simbolet apo vulën e komuniteteve fe-tare. Në raste të tilla, mendojmë se është e do-mosdoshme ndërhyrja energjike e shtetit ligjor,në favor të mbarëvajtjes së veprimtarisë tëkëtyre komuniteteve;

• Të sigurojnë mbë-shtetje për zhvillimin enjë shoqërie të fuqishmecivile, duke përshtatur li-gje, rregulla financiare dhepolitika të tjera, që do tësigurojnë kushtet e duhu-ra për zhvillimin e mëtej-më të komuniteteve fetare;

• Të promovojnë dhepraktikojnë në vijueshmë-ri demokracinë, të drejtate njeriut dhe shtetin ligjor;

• Të punojnë për rezo-lutën mbi statusin ligjor tëkomuniteteve fetare dhepër t’u kthyer atyre pronatqë iu shtetëzuan apo kon-fiskuan në të shkuarën;

• Të zhvillojnë në me-dia praktika të tilla, të cilat

nuk përçajnë, nuk bëjnë thirrje për mosbesimdhe armiqësi ndërmjet njerëzve, por mund tëkontribuojnë për të ndërtuar një shoqëri të shë-ndetshme demokratike. Në këtë kuadër ne i bëj-më gjithashtu thirrje medias të jetë e drejtë dhee respektueshme në trajtimin e temave fetare.

Së fundmi, ne i bëjmë thirrje të gjithë sho-qërisë shqiptare, t’i rikthehet edhe një herë vle-rave të besimit, mbrojtjes së jetës dhe dinjitetitnjerëzor. Të sillen me të tjerët ashtu siç do tëdonin të silleshin të tjerët me ta!

Komuniteti Mysliman i Shqipërisë(Haxhi Selim Muça)

Kisha Orthodhokse Autoqefale eShqipërisë

(Kryepiskopi i Tiranës, Durrësit,Elbasanit dhe gjithë Shqipërisë

Prof. Dr. Anastasi)Kisha Katolike

(Shenjtëria e Tij Mons. Rrok Mirdita)Kryegjyshata Botërore Bektashiane

(Haxhi Dede Reshat Bardhi)


Kisa Orthodhokse e Shqipërisëdhe klerikët e saj, në këto vite të Ri-ngjalljes së madhe, janë bërë shpeshpre e sulmeve, shpifjeve dhe deni-grimeve pa precedent nga disa me-dia të shkruara apo vizive: sulme,shpifje, të cilat gjithmonë kanë pa-sur një linjë të qartë antiorthodhokse.

Kohët e fundit e njëjta historiantiorthodhokse u përsërit, por nënjë formë më fyese, në disa progra-me në Top-Chanel. Ne përgëzoj-më çdo njeri ose media që ndih-mon në zbardhjen e së vërtetës. Porkur mbi këtë të vërtetë ndërtohetnjë propagandë, kjo nuk i shërbenmë asaj. Një veprim i pamoral-shëm i ndonjë kleriku dënohet ngakanunet e Kishës dhe nga morali isaj shumë më ashpër se nga të gjithainstitucionet e tjera. Por nga mëny-ra se si u trajtua një veprim i tillë,u kapërcye shumëfish dimensioninormal i informacionit publik dheu kthye në një propagandë ekstre-me antiorthodhokse, e qëllimshmedhe dashakeqe. Edhe më naivi nukmund ta besojë se qëllimi i tyre ish-te e vërteta. Për një rast negativ dhetë veçuar u fol dhe u stërfol me ditëtë tëra; ndërsa për kontributet dheveprimtarinë e palodhur dhe tëpakursyer të Kishës Orthodhoksedhe të klerikëve të saj, në shërbimtë të gjithëve, për paraqitjen e sëcilës madje nuk nevojiten as ka-mera të fshehta, mbahet një heshtjee plotë.

Ne ndihemi jashtëzakonisht tëlënduar nga mënyra se si u abuzuame ngjarjen dhe se si fërkohej bar-ku nga gëzimi për atë që duhej tëderdhej lot. Këto na kujtuan seakoma edhe sot në një pjesë të nje-rëzve të këtij vendi ekziston urrej-tja dhe keqdashja kundër komuni-tetit të krishterë orthodhoks. Atanuk duhet të harrrojnë se janë pikë-risht duart e pastra të këtyre kleri-këve, të cilët kanë krijuar ikonat efamshme dhe kanë shkruar kodikëte mrekullueshëm (nga të paktatgjëra me të cilat mburret e gjithëShqipëria), duke dhënë kështu njëkontribut të pashembullt në histori-në, kulturën, arsimin dhe shkriminshqip.

Nëse dikush kryen veprime tëpamoralshme, këto nuk duhet tëamplifikohen me mënyra rrugaçë-rie dhe me skeçe të turpshme, dukei kthyer në një agresion kundërkomunitetit, nëpërmjet talljes, po-shtërimit dhe denigrimit të imazhit

të klerikëve të tij. Si gazetarë dhesi artistë ata duhet ta dinë mirë senë skeçe kritikohen ato gjëra qëjanë tipike dhe jo raste të veçuaradhe individuale. Ai klerik nuk ki-shte asnjë lidhje me Kishën tonëdhe gazetarët e Top-Chanel e di-nin mirë këtë, por edhe nëse do tëishte një klerik i yni, sepse asnjëkomunitet nuk mund të jetë i imu-nizuar nga raste të tilla, tipizimi igjithë klerikëve të tillë, në njëmënyrë që do ta kishin zili edhekomisarët e zellshëm të komuniz-mit, tregon qëllimin e vërtetë tëautorëve të tij.

Një fyerje dhe provokacion i ti-llë kundër një komuniteti mund tëmarrë përpjesëtime të gjera dhepasoja të paparashikueshme. Kjonuk shërben në ruajtjen e harmoni-së dhe tolerancës ndërfetare, përtë cilën ne mburremi.

Në kohën kur ne përpiqemi tëndërtojmë ura mirëkuptimi dhebashkëpunimi ndërmjet komunite-teve, si brenda ashtu dhe jashtë ve-ndit, propaganda të tilla fyese dhepërçarëse nuk i shërbejnë askujt,as atyre që i bëjnë. Ne kemi nevojëpër paqe dhe për miq, dhe jo përsherre dhe për armiq.

Komuniteti orthodhoks i Kor-çës, një komunitet me traditë dhekontribut të jashtëzakonshëm në tëgjitha fushat, si edhe të gjithë or-thodhoksët e Shqipërisë, e kanëperceptuar këtë si një sulm që ibëhet atyre dhe duke u ndjerë tëfyer, kërkojnë që të protestohet fortkundër kësaj fushate dashakeqe,fyese dhe përçarëse, që bëhet nganjerëz të papërgjegjshëm dhe ngandonjë grupim politik që qëndronmbrapa tyre. Këtë protestë e ndjej-më edhe si obligim moral ndaj pa-

Besimtarët orthodhoksë nuk itremben shpifjeve

raardhësve tanë, të cilët me aqmund e sakrifica e ruajtën besimindhe moralin orthodhoks.

Gjithashtu na shqetëson indife-renca e politikës shqiptare dhe eparlamentarëve tanë, një pjesë etyre edhe orthodhoksë. Në raste tëtilla, jo vetëm të krishterët ortho-dhoksë, por të gjithë njerëzit nor-malë dhe të ndershëm kanë rea-guar. Në këtë prag zgjedhjesh, dotë donim t’i kujtonim forcat e ndry-shme politike parlamentare se votajonë do të jetë shumë e ndërgjegj-shme dhe do të mbështesë vetëmata përfaqësues që përpiqen përbegatinë e këtij vendi, që ruajnëharmoninë fetare dhe që respek-tojnë klerikët tanë, të cilët meritoj-në shumë më tepër.

Në emër të Komunitetit Ortho-dhoks i bëjmë thirrje të gjithë opi-nionit të shëndoshë mbarëkombë-tar, që të solidarizohet me prote-stën tonë, për t’i dhënë fund kësajpropagande përçarëse dhe antiko-mbëtare.

Korçë, 1 prill 2005

Faksimile që dëshmojnë se prifti në fjalë kurohejpër probleme psiqike. Televizionet, megjithëse idispononin, heshtën në lidhje me këtë fakt.

Deklaratë


Dy përgjigje të shkurtra për një shpifje të madhe

Këto dy përgjigje u dërguan tek “Koha Jonë” dhe nuk u botuan

Me habi të madhe lexuam dy faqet e artikullit të të panjohurit përne, At Foti Cicit në gazetën “Koha Jonë” të 26 janarit të këtij viti, metitull “Shkarkimi nga detyra i Kryepiskopit sipas legjislacionit tëOrthodhoksisë”. Nga sa dimë, ai që mban këtë emër nuk i përket KishësOrthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, por u hirotonis në “OrthodoxChurch of America” dhe tani ka një vend në një enori greke të KanadasëPerëndimore. Baza mbi të cilën ai mundohet të ndërtojë artikullin e tijështë një shpifje e pabesueshme dhe fyese, sipas të cilës KryepiskopiAnastas, i njohur prej vitesh nga të gjithë ne për aftësitë e tij intelektuale,tashmë është intelektualisht i paaftë. Këtë ai e formulon si diçka faktike,pa u referuar nga ku merr kaq siguri.

Në qoftë se ndoshta bazohet në lajmin që Kryepiskopi u operua parapak kohësh në spitalin “Evangjelizmos” të Athinës, informojmëopinionin publik se një operacion i thjeshtë i tiroidës, një nga më tëzakonshmit që bëhet te njerëz të çdo moshe, madje dhe në fëmijët evegjël, nuk ka asnjë pasojë në aftësitë intelektuale dhe në aftësitë etjera të tyre. Informacionet tona të sigurta thonë thjesht se pas operacionitu ndoq terapia e njohur bashkëkohore mjekësore, dhe KryepiskopiAnastas tashmë i kthyer në Shqipëri është më aktiv se më parë.Përfundimisht theksojmë se autori i artikullit qëllimisht përpiqet tëmashtrojë opinionin publik në mënyrë djallëzore dhe të papranueshme.

Fondacioni“Klinika Orthodhokse e Ungjillëzimit”

Fondacioni “Frymë Dashurie”Artikulli i atë F.Cicit “Shkarkimi nga detyra i Kryepiskopit sipas

legjislacionit të Orthodhoksisë” për publikimin e të cilit dhatë në gazetëntuaj të shquar dy faqe, befasoi orthodhoksët dhe joorthodhoksët. Duhetpaturpësi shumë e madhe të publikojë një murg i thjeshtë, që, siçmësuam, shërben në një komunitet grek në Kanadanë Perëndimore,shpifje dhe sharje të tilla, me ide qendrore: Kryepiskopi është i paaftënga ana intelektuale. Duhet të fillojë procedura e zëvendësimit të tij.Informacionet tona të besueshme sigurojnë që Kryepiskopi Anastas,pas një operacioni të tiroides është krejtësisht mirë. Veç kësaj, e dëgjuampër Krishtlindje në televizion dhe e pamë të bëjë liturgjinë më 1 Janar2005 në Tiranë.

Nuk duhet shumë mundim që çdo lexues serioz të kuptojë se, nëqoftë se themeli i këtij artikulli është kaq keqdashës dhe i pabazë, gjithësa thuhen në artikull, për të përshkruar gjoja fakte, por dhe gjojadisponimet e Kryepiskopit, janë arbitrare dhe pakrahasimisht tëpabazuara.

Çuditemi megjithatë, sesi tekste të tilla, të cilat në çdo shoqëri sjellinpërgjegjësi shumë të mëdha morale dhe penale, publikohen në një gazetëtë nivelit të “Koha Jonë”. Përpjekja, të plagoset me lajme të paqenadhe shpifje Kryepiskopi i Kishës Orthodhokse, i cili është gjerësisht injohur dhe i respektuar në botën romanokatolike dhe përgjithësisht nëbotën e krishterë, a mos i ndihmon gjë bashkekzistencës paqësore tëkomuniteteve fetare në Shqipëri? Në të kundërt e minon duke sjellëpasoja shumë të rrezikshme për të gjithë shoqërinë shqiptare, e cilakërkon dhe ka nevojë për informim të përgjegjshëm e serioz.

Kemi thënë edhe më parë se ka qarqe eindividë që kur vjen fjala për orthodhoksinënë Shqipëri ose bëjnë sikur harrojnë kontributine saj të jashtëzakonshëm në kulturën shqiptareose, më keq akoma, deformojnë realitetin. Kë-shtu për shembull, ndërsa është folur mjaft përEpitafin e Gllavenicës, një objekt lutjeje thjeshtorthodhoks, del ndonjë studiues që kërkonpatjetër të gjejë elemente të besimit “perëndi-mor”, pra, si rrjedhojë, të afirmojë tërthoraziqë një vepër e tillë nuk mund të jetë krijuarnga orthodhoksët! Po kjo frymë ndeshet edhe

në çastin që në kamera kalon tek katedraljashumë e bukur orthodhokse e ndërpresininkuadrimin...

Duan apo nuk duan këta persona a qarqeorthodhoksia është pjesë e qenësishme e kultu-rës kombëtare, ashtu si krishterimi në përgjithë-si është në themelet e saj. Me mbi 20 për qindtë popullsisë, besimi i dytë në vend, KomunitetiOrthodhoks ka dhënë dhe jep kontributin e tijtepër të rëndësishëm në zhvillimin e ecjen eShqipërisë dhe kjo nuk do mund as të pengohete as të mohohet.

Orthodhoksia është pjesë e qenësishme e kulturës kombëtarekur flitet për kodikët e shquar, të cilët janë po-thuajse të gjithë orthodhoksë; ndeshet kur flitetpër ikonat e mrekullueshme, të cilat trajtohenvetëm si vepra arti të thjeshta dhe “harrohet”të thuhet se janë krijuar për adhurimin ortho-dhoks; e shikon kur jepen emisione për kishate mrekullueshme, gjatë të cilave fjalën ortho-dhokse nuk e dëgjon asnjëherë etj. Për të mospërmendur familjen e Kastriotajve, një familjethjesht orthodhokse, fakt që me çdo mjet janëpërpjekur ta injorojnë. Madje, ka televizioneqë kur japin pamje nga qytetet, p.sh. nga Korça,


u realizua. Vizioni i Tij del qartë nëtek-stin që është bërë nga PatrikanaEkumenike. Ne këtë gjë nuk e kemirealizuar, por teksti mbetet i shkru-ar. Është teksti me anë të të cilit tëkrishterët i drejtohen mbarë botës.Pra Papa Gjon Pali II kishte inicia-tiva të reja dhe ide të reja.

Të gjithë e dimë dashurinë ePapës për Shqipërinë. Mua më kuj-tohet pas takimit në Assisi, në vitin2002, një javë para inagurimit tëkatedrales së Shën Palit këtu nëTiranë, ai priti një për një primatëte Kishës Orthodhokse, pas PatrikutEkumenik, në zyrën e tij të vogëledhe pse ai ishte i lodhur dhe paksai sëmurë. Ne ishim vetëm dy. Aina pyeti me dashuri të madhe, sishkonim në Shqipëri. Kur unë ishpjegova se ne nuk kemi thjeshttolerancë, por kemi edhe bashkë-

Papa Gjon Pali II, personalitet i jashtëzakonshëm punim e dashuri, atij i shndriti fyty-ra. Kishte një interes personal tëfortë, për atë se çfarë ndodh nëShqipëri. Ishte një gëzim i madhpër të çdo lloj përpjekje për paqtimdhe vëllazërim.

Gjatë gjithë kohës që në Evro-pën Lindore ishin në fuqi sistemetkomuniste, ai ishte shumë kritik.“Nuk mund të ketë progres, në qo-ftë se nuk ka liri”, - thoshte Ai -“Tani, kur ne kemi një sistem jetërqë është kapitalizmi, - tha - nukështë gjithmonë liria që të çon për-para. Ne kemi nevojë për dashuri-në. Dhe jo vetëm që ne kemi nevo-jë për dashurinë, por duhet të gjej-më burimin e dashurisë”. Përparadisa dekadave të rinjtë e Shqipërisëishin të helmuar nga ideja që fejaështë për njerëzit budallenj, dhe tëpashkolluar. Ai ishte personi, i cilidha një shembull të një cilësie të

lartë nga ana intelektuale, filozofi-ke, ishte politikan, ishte besimtari vërtetë, ishte një mesazh për tërinjtë. Tani ekziston një vështirësitjetër për të rinjtë e sotëm. Në më-nyrë që ata të ecin në jetën e tyre,ndjekin një sistem lirie që nuk tëçon gjëkundi. Shembull i madh përtë rinjtë ishte Papa, i cili i tha këty-re të rinjve, se në qoftë se donin tërealizonin diçka të rëndësishmenuk duhet të shkonin në këtë drej-tim. Sigurisht ata nuk do të jenëthjesht liderë, nuk është e thjeshtëtë jesh diell, por mund të jesh edhehënë ose dritë elektrike. Ju mundtë rrezatoni diçka të rëndësishmetek të tjerët vetëm nëse jeni njëperson që i takoni besimit, një per-son i dashurisë, si rrjedhim gjithëtalentet e tjera të dashurisë do tëlulëzojnë pas kësaj. Besimi nukështë një gjë që i takon njerëzve të

dobët, ai i bën njerëzit të fortë dhenuk i takon thjesht muzeumeve. Tëgjithë ata që flasin për luftërat dheklasat e civilizimit, ata do të marrinnjë përgjigje. Besimi është fuqia epajtimit dhe jo e terrorizmit. Unëmendoj që ky është komenti më irëndësishëm që bëjnë në këtë rast.Është ajo që thotë Shën Joan Go-jarti, shenjtor i përbashkët, dhe qëishte një nga shenjtorët e dashurpër Papën. “Në qoftë se doni tënderoni një shenjtor, imitojeni,ngjasojini atij”. Gjëja më e rëndë-sishme që ne mund të themi këtoditë është: “O Zot jepna mundësinëqë të imitojmë këtë shembull tënjeriut të Perëndisë, që e ka reali-zuar këtë në mënyrën më të mirë”.

Papa Gjon Pali e përdori medi-an më shumë se kushdo tjetër. Porajo çka i transmetoi masmediasishte se ky pushtet i madh mund të

Letra e fundit e Papës(Letërkëmbim që zgjati 12 vjet)

(vijon nga faqja 1)


fetar, vizionar e kurajoz dhe lider i shquar botërorsjellë të mira ose të këqija, sepsepak e shumë ai bën pjesë edhe tekfamilja juaj. Ai nuk kishte asnjëlloj frike nga masmedia dhe mas-media nuk është ajo çka ju thoni,por ajo çka ju rrezatoni me anë tësyve dhe çfarë zbulojnë të tjerët tekajo çfarë ju thoni. Kjo është diçkatepër e rëndësishme dhe një kontri-but i madh.

... Edhe me sëmundjen e tijPapa do të tregonte që njeriu nukështë vetëm një atlet i fortë, porka edhe dobësinë njerëzore, sëmu-ndjen, të cilën duhet ta përballojëdhe ky është një tjetër mesazh imadh. Është pra një mesazh duri-mi. Është një fakt që edhe një per-son i rëndësishëm është i sëmurëdhe ne duhet të pranojmë sëmu-ndjen gjatë gjithë viteve. Sot në TVkrijoni një idhujtari tjetër dheidhujt janë të rinjtë që janë edhetë fuqishëm. Por ky person tha “Jo,Perëndia është dashuri dhe dashu-ria është Perëndi”. Ky nuk ështëthjesht një mesazh vetëm për tërinjtë, por edhe për të vjetrit. I vje-tri në moshë ka një bukuri në vet-vete. Nganjëherë të jesh i sëmurëmund të jetë një bukuri dhe fuqiaqëndron në faktin, nëse ju jeni ba-shkuar me Krishtin. Kjo është njëaspekt tjetër i gjithëpërfshirjes, imbarëbotshmërisë. Të gjitha aspe-ktet e jetës mund të jenë shumë tëbukura, kur jeni bashkuar me atë icili ka qenë, është dhe do të vijë.

Ne të falënderojmë ty PapaGjon Pali, sepse ti na dhe një shty-së për t’u menduar, sepse ne nukkemi ardhur këtu thjesht për tëlexuar disa predikime, por për tëfolur në një mënyrë sa më spontanedhe të lirë.

...Dhe nuk është shumë e rë-ndësishme të kemi vende të më-dhenj për të pasur këtë lloj dashu-rie, sepse rreziku kur takon perso-nalitete të mëdhenj, qëndron tekmendimi se ky është mali Everest,

është shumë i madh, unë nuk jamasgjë. Pra ai nuk ka asgjë për tëmë thënë, është shumë lart. Papatha “Jo, unë jam një qenie njerë-zore” dhe ai tregoi këtë aspekt nje-rëzor gjatë këtyre viteve të fundit,pra unë jam një qenie e dobët nje-rëzore, por unë dashuroj Perëndi-në. Kjo gjë përbën ndryshimin.

...Papa Gjon Pali II ishte për-gjegjës për Kishën në mbarë botën,por ai kishte edhe dhuratën për tëdashur të mëdhenjtë dhe të vegjlitpa bërë kurrfarë dallimi. Për fat tëkeq në jetën politike ne flasim rrethtë mëdhenjve. Ne u japim atyre mëshumë rëndësi dhe vëmendje, pornjë lider shpirtëror, një lider i kris-hterë e di që ata që duan të jenë tëparët duhet të jenë të fundit. Pranë qoftë se ju doni të bëheni të pa-rët, duhet të jeni si ata fëmijët.Diferenca midis të mëdhenjve dhetë vegjëlve nuk ekziston. Ky ishtesekreti i lirisë së Papa Gjon Palittë II-të. Për atë nuk kishin rëndësikombet e mëdhenj dhe të fuqi-shëm. Gjithsecili për atë kishte një

vlerë unike të vetën. Ai e shprehtekëtë në situata konkrete. Shikonivlerësimin dhe respektin e Tij per-sonal për Nënë Terezën. Gjatë pe-riudhës komuniste, Nënë Terezanuk kishte shumë mundësi të ndih-monte Shqipërinë. Ajo ishte njëmisionare jo në Evropë por në Azi.Shumë njerëzve këtu nuk iupëlqente që ta shikonin atë. Dhekjo grua, që ishte një grua, dheishte jashtë Evropës, ishte në Azi,e shpërndau dashurinë e Perëndisë,si një e huaj që ndodhej aty, epanjohur në fakt. Ky ishte magnetiqë tërhoqi vëmendjen e Perëndisëdhe vëmendjen e njerëzve dhe mëfal që ta them, por mesazhi i madhi Nënë Terezës ishte që shqiptarëtose popujt e tjerë ballkanikë nukduhet të jenë të izoluar në vetvete,sikur e gjithë bota të jetë vetëmBallkan. Ka popuj të tjerë që vuaj-në më tepër dhe kjo është detyra eKishës, e cila dërgon apostujt e sajnë territore të tjera.

...Papa kishte këtë interesimapostolik shumë të fortë dhe duke

i dhënë këtë nderim dhe prestigjkaq të madh Nënë Terezës, Ai idërgoi këtë mesazh shqiptarëvedhe gjithë popujve të Ballkanit dhei tha: “Në qoftë se doni të zgjidhniproblemet tuaja, mos u zhysnikomplet në këto probleme, sikurvetëm ju të ishit në këtë botë. Nukështë e nevojshme të kesh një pu-shtet për të qenë misionar në mbarëbotën. Ju jeni një pjesë që ka njëmesazh që do t’i jepni botës”. Unëdua të them këtë që përpjekja qëbën gjithsecili dhe ajo marrëveshjaqë nënshkruam ne këto kohët efundit nuk ka vlerë vetëm thjeshtpër Shqipërinë, por për të gjithëBallkanin. Është një shembull përdialogun ndërfetar dhe me këtësjellje ndaj Nënë Terezës, Ai natregoi se kush do të jetë drejtimi qëdo të ketë Shqipëria në të ardhmen.Prandaj nuk duhet të zhytemi ve-tëm brenda problemeve tona, nukduhet të pushtohemi vetëm tekkëto probleme, sepse ne jemi pjesëe këtij misioni që duhet të përha-pim në mbarë botën.


Qendra e rinisë orthodhokse“Betlehem” në kryeqytet ështëkthyer në vatër të takimeve meintelektualë të njohur shqiptarë, tëcilët përcjellin përvojën e tyre ngafusha të ndryshme të jetës tek tërinjtë orthodhoksë. Krahas aktivi-teteve të përditshme me natyrë shpir-tërore dhe kulturore, të rinjve poredhe intelektualëve kryeqytetas iuofrohet një mundësi për të ndjekurreferate mbi tematika që kapin pro-bleme specifike historike dhe aktu-ale. Informacioni dhe dijet kulturo-re të këtyre intelektualëve zgjojnëkurreshtjen e shumë pjesëmarrës-ve, të cilët mblidhen çdo të enjtenë orën 1700 dhe ndjekin me inte-res këto takime. Një panoramë epërgjithshme dhe bashkëkohore eproblematikës jepet përmes fjali-mit të të ftuarit dhe më pas disku-timi vazhdon me pyetje të ndry-shme nga pjesëmarrësit.

Prof. dr. Pirro Thomo çeli i parikëtë aktivitet në mesin e muajitmars. Në këtë takim zoti Thomofoli për arkitekturën e kishave dhepër lashtësinë e tyre, madje nuk lapas dore edhe shpellat e eremitëve.Biseda u bë më interesante mepamje nga kisha të ndryshme të

vendit, të cilat u paraqitën me dia-pozitivë. Përveç informacionit mbivlerat historike të këtyre ki-shave,z. Thomo u ndal edhe në vleratshpirtërore dhe kulturore që kanëpasur ndër shekuj tek besim-tarëtnë veçanti dhe popullsia këtokisha, të cilat janë ndërtuar ngamjeshtër të kohë. “Falë kujdesitbaritor të Kryepiskopit Anastasdhe mbështetjes së tij financiare qëkap shifrën e rreth katër milionë

dollarëve, këto kisha janë rikon-struktuar dhe shumë të tjera janëngritur nga themelet për ta mbajturnë këmbë, por edhe për të zhvilluarnjë traditë të pasur, të cilën e kemitrashëguar brez pas brezi” - theksoiThomo.

“Problematika e mjedisit sot”- ti-tullohej tema e mbajtur nga një tjetërintelektual i njohur, prof. dr. NikoPano. Ai foli për pasurinë e florësdhe faunës shqiptare si dhe kujdesin

Takime të përjavshmeme intelektualë të njohur shqiptarë

Shkrimtari dhe publicisti i njohur Gaqo Bushaka në një takim me rininë

Festojnëgjyshër dhe fëmijë

Në datën 2.3.2005 kopshti “Shën Haralla-mbi” në Sarandë bëri një festë jo të zakonshmepër traditën e festave tona, zhvilloi festën egjyshërve. Të gjithë kanë nga një ditë feste,por gjyshërit nuk kujtohen me asnjë festë. Përkëtë arsye futëm në traditën e festave tona“festën e gjyshërve”. Të gjithë gjyshërve tëfëmijëve tanë u dërguam ftesa: “Ftojmë tëgjithë gjyshërit për çaj në kopshtin tonë. Dozhvillojmë një ditë festive kushtuar gjyshërve.Datë 2.3.2005 ora 1000”. Në këtë takim ishinftuar edhe nga Drejtoria Arsimore e Rrethit tëSarandës, të cilët mbetën shumë të kënaqur dhee vlerësuan shumë punën që bëhet në kopshtintonë. Festa u shoqërua me një banket të vogël.Fëmijët, të kënaqur dhe të lumtur nga pjesë-marrja e gjyshërve, kënduan, recituan dhe kër-cyen bashkë me gjyshërit e tyre. Ishte një festëshumë e bukur që la mbresa tek fëmijët, gjy-shërit dhe kolektivi mësimdhënës. Të tilla festakemi organizuar dhe do organizojmë në të 12kopshtet tona, që kjo të bëhet një traditë e bukur.

Drejtoresha e Përkujdesjeve DitoreNafsika Melo

që duhet treguar për të mbrojtur mje-disin. “Natyra dhe shpirti janë të li-dhura ngushtë, prandaj edhe shqipta-rët kanë ditur me finesë të përshtatinkëto dhurata të Zotit në mjedise tëqeta dhe shumë të bukura. Shumëmanastire dhe kisha janë ngritur nëambiente me një natyrë të mrekullu-eshme, të cilat janë karakteristike përvendin tonë dhe me vlera të gjithan-shme për brezat e sotëm dhe ata qëdo të vijnë”- theksoi z. Niko Pano.

Takimi pasues u zhvillua meshkrimtarin dhe publicistin e njo-hur Gaqo Bushaka, i cili foli rrethrëndësisë por dhe problemeve qëkalon në ditët tona letërsia shqip-tare. Ai u ndal në periudha të ndry-shme mbi rolin që ka pasur krijim-taria letrare në evoluimin e kultu-rës. Sipas Bushakës, aktualisht le-tërsisë i mungon kritika, e cila dota konsolidonte dhe do t’i jepte mëshumë peshë cilësisë në këtë fushë.Më tej ai iu përgjigj pyetjeve të tërinjve dhe të ftuarve të tjerë.

Takime të tilla do të vazhdojnëtë zhvillohen çdo të enjte në qe-ndrën e rinisë orthodhokse “Betle-hem” në Tiranë me profesorë dheekspertë të njohur.

I.Koti

Në vijim të takimeve të tij në terren me ba-shkëpunëtorët dhe pjesëtarë të tjerë të jetës akti-ve të Kishës në vendin tonë, Kryepiskopi Anastasu takua në fund të marsit me nxënësit e shkollësshqiptaro-amerikane “Protagonistët”. Të prani-shëm në këtë takim festiv që përkonte edhe metë Dielën e Orthodhoksisë ishin edhe prindër emësues të cilët bashkë me Kryepiskopin ndoqënnga afër një program artistik të përgatitur nganxënësit e shkollës.

“Unë dua t’ju them prindërve se edukimi ifëmijëve nuk është që të bëhen mekanizma, portë kenë lidhje me njerëzit e tjerë me respektdhe dashuri për njëri-tjetrin. Kjo do të jetë fuqia.Nuk mjafton vetëm të lexojmë libra, por duhettë shfrytëzojmë të gjitha mundësitë që na kadhënë Perëndia. Kjo edukatë fillon që në vitete para” - theksoi ai.

Në vazhdim të fjalës, Kryepiskopi shprehumirënjohjen dhe respektin për stafin pedagogjik

të kësaj shkolle, e cila është hapurpara tre vjetësh me iniciativën e tij.“Unë e di që ju e bëni punën për t’idhënë sa më shumë njohuri nxënësvedhe besoj se jeni mësuesit më të mirëqë ka Shqipëria”.

Në vazhdim Kryepiskopi falende-roi edhe prindërit sepse, sipas tij, ata ekuptojnë se çfarë ndodh dhe janë pje-sëtarë të kësaj shkolle. “Ne jemi së ba-shku dhe ky është suksesi ynë i vër-tetë. Kjo shkollë nuk është vetëm përne. Ne kemi plane dhe besoj se Perëndiado të na ndihmojë. Ne shpresojmë dhepunojmë”- përfundoi fjalën e tij për-shëndetëse, Kryepiskopi Anastas.

Edukimi i fëmijëve, fuqia e të ardhmes sonë

Kryepiskopi me nxënës të shkollës “Protagonistët” I. K.


“Këtu nuk ka njerëz që vijnë për të ngrënëdiçka dhe ikin, por është një shoqëri ku secili edo, e respekton dhe mendon tjetrin dhe shqetë-sohet për atë, d.m.th. nuk duhet të jemi thjeshtsi një kokrrizë rëre, por si qelizat e një trupi”-me këto fjalë iu drejtua Kryepiskopi Anastastë moshuarve që trajtohen me ushqim nëmensën e hapur tek ish-Instituti Profesional“Frymë Dashurie” gjatë një vizite në këtëqendër të re humane. Me bekimin e Kryepisko-pit, këtej e tutje mensa e re, që funksionon qëprej janarit të këtij vitit tri herë në javë, do tëquhet “Shoqëria e dashurisë” në mënyrë që tëofrohet jo vetëm ushqim falas, por edhe miqësi,buzëqeshje dhe zemër e mirë.

“Ju keni një fjalë të urtë: ‘Fjala e ngrohtëmë dha ë shumë kënaqësi sesa buka’. Ndaj këtuduhet të krijohet një shoqëri, sepse të gjithëkemi nevojë për shoqëri. Gjithsecili duhet tëruajë entuziazmin e të rinjve. Gjithsecili ngaju duhet të japë diçka, fjalë të mira, buzëqeshjedhe respekt për njëri-tjetrin. Kjo e bën ndryshi-min, gjëra të tjera gjenden edhe në vende të tjera”.

Më tej, Kryepiskopi Anastas kërkoi të krijo-het një shoqëri ku të ekzistojë entuziazmi. Kjokategori njerëzish, e cila shpeshherë nënvle-rësohet nga shoqëria, mbart në vetvete vlerasepse: “shumë herë kur shohim një pemë,shohim degët, gjethet apo frytet. Por duhet tadini që s’ka pemë që nuk ka brenda në tokëedhe rrënjë të fshehura. Këto rrënjë nuk duken,por janë ato që mbledhin të gjithë elementët edomosdoshëm që t’i japin jetë kësaj peme”.

I.K.

- Merr pjesë Kryepiskopi Anastas -

“Shoqëria e dashurisë”,vatër e miqësisë dhe

kontributit të krishterëKryepiskopi Anastas e pagëzoi Shtëpinë eRinisë Orthodhokse të Tiranës me emrin“Betlehem”. Ai e bëri publike këtë ide në njëtakim me të rinjtë e kryeqytetit, duke marrëedhe mbështetjen e tyre për një vizion të ri.Studentë dhe anëtarë të tjerë të rinisë ortho-dhokse të kryeqytetit ishin ftuar në një darkëme Kryepiskopin në ambientet e kësaj shtëpietë re, e cila do të ketë shumë funksione në shër-bim të rinisë. Në fjalën e tij përshëndetëse,Kryepiskopi u ndal në dy momente të rëndësi-shme: kujtesa dhe pjesëmarrja.

“Kisha jonë është kishë e njerëzve të rinj.Që në momentin e parë doja që të rinjtë të kishinrol parësor. Kisha Orthodhokse e Shqipërisënuk është vetëm episkopët, klerikët, por jemitë gjithë. Por edhe midis të tjerëve të rinjtë kanënjë rol themelor. Unë deri tani nuk ju kam folurasnjëherë për problemet ekonomike. Por ndërsakalojnë vitet dua që t’ju zgjoj edhe në këtëfushë. Që Kisha të bëhet e vetëfuqishme, duhetqë ta marrim në mënyrë serioze edhe çështjenekonomike. Që të kemi një Kishë Autoqefaleduhen tri gjëra: duhet të jetë e pavarur nga anaadministrative dhe fuqia ekonomike dhegjithashtu përhapja e Ungjillit mbi bazën efuqive që kemi këtu brenda. Kjo është ajo qësiguron një pavarësi të një Kishe Autoqefale.

Rinia në mënyrë të barabartë merr pjesë nëjetën e Kishës, nuk merr pjesë vetëm dukekënduar, duhet që patjetër të jetë pjesëtare. Epara ishte kujtesa për të kujtuar stadet nëpër tëcilat kemi kaluar dhe e dyta, është pjesëmarrja,pra pjesëmarrja në problemet e Kishës. Ju duhettë shikoni edhe një vizion tjetër të Kishës, tanijeni të rinj dhe duhet të merrni pjesë që të gjej-më zgjidhje, mos rrimë në mënyrë apatike.Kaloi periudha në të cilën Kisha dha, por taniKisha duhet të bëhet e fuqishme, duhet që

Shtëpia e re e rinisë “Betlehem”,qendër e ideve dhe njerëzve aktivë

anëtarët e saj të fillojnë të mendojnë dhe tëofrojnë në Kishë.

Do të preferoja që shtëpinë ta quaja “Betle-hem” dhe në pjesën mbrapa saj të bëjmë njësallë shumë të madhe. Ne duhet të marrim idedhe të gjejmë zgjidhje në mënyrë që të ketënjë zhvillim sa më të madh. Ne duhet të hartoj-më edhe statutin e ri të Kishës. Ndoshta në verëdo bëjmë një takim të përgjithshëm dhe unë dotë doja që edhe rinia ta pranonte, në mënyrë qëtë ketë përfaqësuesit e saj, me dashuri për Ki-shën dhe me dhimbje, me ndjenjë sakrifice qëtë ecë kjo punë përpara, përndryshe do jetë sinjë qiri që ndriçoi për pak kohë dhe drita e tijnis e zbehet. Duhet që edhe të rinjtë të me-ndojnë me përpjekjet e tyre. Dua që mendja tëfillojë të mendojë, sot për gjëra të vogla, nesërdo gjeni ide të reja.

Nuk më intereson që të bëhem i pëlqyeshëmpër të rinjtë, mua më duhen bashkëpunëtorëdhe në sytë e çdonjerit prej jush shoh bashkëpu-nëtorë. Ne do të vazhdojmë ta duam me gjithëzemrën tonë Atë që erdhi në jetën tonë si i huaj,por është njeriu ynë më i dashur, është pikërishtBiri i Perëndisë. Kjo shtëpi duhet që të bëhetnjë vend që do të mbështetë ngritjen e KishësOrthodhokse.

Çfarë vizioni qëndron para nesh? Vizioniynë i vetëm është Zoti, i cili ecën, marshon medëshirën e Tij që të ofrojë veten e Tij për hir tëbotës, duke pranuar pësimet dhe duke ecur drejtNgjalljes. Ky vizion duhet që të mbretërojë këtudhe ky është vizion i dëshirës dhe sakrificësbrenda atmosferës së ngjalljes.

Duhet ta dini se nëse Perëndia është me ne,kush do jetë kundër nesh?”- përfundoi fjalën etij, Kryepiskopi Anastas.

Korresp. i “Ngjalljes”

NGJALLJA

Kryeredaktor: Thoma Dhima

Adresa:Kryepiskopata Orthodhokse,

Rruga e Kavajës, Nr. 151Tiranë

Tel: (042) 34-117, 35-095.Fax: 32-109

Shtypur në shtypshkronjën“Ngjallja”

Organ i Kishës OrthodhokseAutoqefale të Shqipërisë

Del nën kujdesin e KëshillitBotues

Themelues: KryepiskopiAnastas


Ata që punuan për Kishën tonë

Korça, kjo trevë me traditënë besimin orthodhoks, nukmund të lërë në harresën e vi-teve klerikun e nderuar AtSofron Leka.

dhe devollinj e njohën PapaSofronin si njeri të devotshëm, tëndershëm dhe këmbëngulës.

Në vitin 1930 Papa Sofroni ukurorëzua protopapa, detyrë tëcilën e kreu me përkushtim deri nëvitin 1952, kur shpirti i tij u prehnë prehër të Zotit.

Deri në prill të vitit 1952 kur aifjeti përgjithmonë, periudhë kohekjo për rreth 30-vjet, Papa Sofro-ni ia kushtoi pasurimit të shpirtittë njeriut me ndjenjën e lartë përdashurinë ndaj Zotit dhe Birit tëPerëndisë, Jisu Krishtit.

Zëri i ëmbël kumbues, ndjenjae përgjegjësisë në predikim lininme gojë hapur besimtarët që

merrin pjesë në liturgjinë fetare.Edukata fetare e këtij pioni-

eri të fesë orthodhokse u reflek-tua tek fëmijët, nipërit dhe mbe-sat e tij.

Djemtë e tij, Leonidha dheLefter Leka, ishin pjesëmarrësaktivë në korin e kishës.

Nga kujtimet e shumë kleri-këve të trevës së Korçës, mosha-tarë të At Sofronit, mësojmë seAt Sofroni shquhet për punë tëholla në gedhendje e pikturë fe-tare si dhe në përgatitjen e vesh-jeve speciale të klerikëve ortho-dhoksë.

MbesatLida dhe Diana Leka

At Sofron (Sofokli) Leka- klerik i nderuar dhe pasionant i fesë orthodhokse -

Ndërroi jetë murgesha Marika Cico“Qoftë e lumur udha në tëcilën ti shkon sot, se të ështëpërgatitur vendi i prehjes”, mekëto fjalë e filloi Kryepiskopi iTiranës, Durrësit dhe gjithë Shqi-përisë Imzot Anastasi përshë-ndetjen e fundit gjatë shërbesëssë varrimit të murgeshës Ma-riam (Marika Cico).

Marika Cico është një prejdy motrave Cico, siç kishin za-kon t’i thërrisnin besimtarëtkorçarë.

Gjatë periudhës kur mbizotë-ronte ateizmi, i cili ndrydhi çdovlerë të jetës, e mbi të gjitha liri-në fetare, motrat Cico mbajtëngjallë kandilin e besimit ortho-dhoks. Ato kishin kthyer shtëpi-në e tyre në një kishë të fshehtëku kryenin në fshehtësi LiturgjiHyjnore, pagëzime, martesa etj.

Megjithëse Marika nuk ki-shte një edukim shkollor të plo-të, leximi i Shkrimit të Shenjtëdhe mësimi përmendësh i shumëshërbesave të kishës, i dhanë asajdurim, gëzim, urtësi dhe fuqi tëveçantë që e rrezatonte edhe tektë tjerët.

Personalisht e kam takuarmurgeshën Mariam në vitin

ndërtimin e një kishe në Korçë,atë të Shën Anës si dhe të mby-llin jetën e tyre si murgesha nëndonjë manastir (kjo gjë u reali-zua për motrën Mariam).

Në vazhdim të fjalës së tijgjatë përshëndetjes së fundit,Kryepiskopi Anastas theksoi:“Sot përfundoi një periudhë he-roike e kundërshtimit ateist nëqytetin e Korçës, por dhe në gji-thë Shqipërinë… Revolta nuk ubë me armë, megafonë apo meshkrime dhe artikuj banalë. Ajou bë me lutje të vazhdueshme.Ne u jemi mirënjohës këtyre gra-ve dhe për periudhën pas perse-kutimit, kur Kisha jonë kishtevështirësi. Ato me lutjen dheshembullin e tyre ndihmuan nëkapërcimin e vështirësive.

Le të falëndërojmë Perëndinëqë i fali jetë të gjatë motrës sonëMariam, e cila kaloi një shekulldhe jemi të bindur se edhe atjeku do të shkojë do të vazhdojëlutjet e saj për gjithë besimtarëtnë Korçë e në të gjithë Shqipë-rinë”.

Jorgo Papadhopulli

1991, në kohën e Kreshmëve tëMëdha në shtëpinë e tyre. Entuzi-azmi i tyre, dashuria për Perëndinëdhe komunikimi me Krishtin mëlanë mbresa të veçanta.

E paharruar do të mbetet vizita eKryepiskopit Anastas në shtëpinëe motrave Cico. Marika dhe Dhi-mitra kishin ditë që përgatiteshinme lutje dhe kishin një gëzim tëpapërshkruar që pas shumë viteshdo të takonin një episkop.

Në buzët e tyre dëgjoheshinfjalë që në atë kohë më dukeshintë pakuptueshme si: “U ngjallZoti”, “Do na vizitojë Perëndia”,“Bo, bo, kush jemi ne që të na vizi-tojë i Shenjti, ai që do të shpëtojëorthodhoksinë”. Takimi ishteprekës. Dukej sikur takoheshinbesimtarë që njiheshin prej ko-hësh. Pas këtij takimi KryepiskopiAnastas bëri realitet dy dëshira tëpaplotësuara për motrat Cico;

At Sofroni u lind prej pri-ndërish besimtarë në qytetin ePërmetit më 15.10.1880. Nën ndi-kimin e ambientit familjar tëpërparuar në arsim për kohën, AtSofroni studioi në Stamboll dhemë pas në Greqi, në shkollën emesme për gjuhën greke. Rrethviteve 1902 filloi punën si mësuesnë fshatin Badlonjë të rrethit tëPërmetit.

Zotërimi perfekt i greqishtes sëvjetër dhe të re, dëshira për të pre-dikuar fenë orthodhokse e shtynëSofokliun të hirotoniset prift nëvitin 1906 në qytetin e Korçës, nëkishën e mitropolisë.

Besimtarët korçarë, përmetarë


Kalendari iLiturgjive Hyjnore,

MAJ 20051 E DIEL + PASHKA EMADHE, Ngjallja e ZotitKrisht.2 E Hënë + E Ndritshme.Dëshm. Gjergj Tropepru-rësi. Dëshg. Zoia.3 E Martë + E Ndritshme.Ap. dhe Ungj. Marku. Dësh.Timoteu e Maura.4 E Mërkurë E Ndritshme.Dëshg. Pelagjia. Osh.Niqifori. (Hahen të gjitha.)5 E Enjte + E Ndritshme.Dëshmg. Irini. Efthimi iMadhitës.6 E Premte + E Ndritshme.Burimi Jetëdhënës. Jobi iDrejtë. (Hahen të gjitha.)7 E Premte + E Ndritshme.Kryqi që u shfaq në qiell.Dësh. Akaqi.

8 E DIEL + E THOMAIT.Ap. e Ungj. Joan Theologu.Osh. Arseni i Madh.14 E Shtunë + Dësh.Isidhori. Hierod. Theraponti.Dësh. i ri Joan argjendari.

14 E DIEL + E MIRO-PRURËSEVE. Osh. Pahomii Madh. Akili i Larisës.21 E Shtunë + Konstandinidhe Elena. Oshd. Pahomi.Borisi, mbreti bullgar.

22 E DIEL + E TËPARALIZUARIT.Sh. Joan Vladimiri.(Festohet më 4 qershor.)25 E Mërkurë + #Gjysmëpentikostia. GjetjaIII e kokës së Joan Pagëzorit.28 E Shtunë + HierodëshmorEftihi i Melitinës. Dëshg.Elikonida.

29 E Diel + E SAMARI-TANES. Oshg. Theodhosia.Aleksandri i Aleksandrisë.

Fan S.Noli, (1882-1965) është dhedo të mbetet përjetë të jetëve, njëfigurë e shquar në botën shqiptare,si një fetar, njeri i ditur, poet, shkri-mtar dhe burrë shteti. Ai është the-meluesi i të parës Kishë Orthodho-kse Shqiptare në SHBA, më 1908.Ai ka përkthyer dhe është autor imbi 42 librave liturgjikë, historikëdhe letrarë, në të dyja gjuhët, nëshqip e anglisht dhe konsiderohet,një nga njerëzit më të ndritur tëRilindjes Kombëtare Shqiptare.Përkthimi i Testamentit të Ri, ngagreqishtja në anglishten e sotme,është cilësuar si një nga kryeveprate tij, e pasuar nga një numër i madhpërkthimesh të liturgjisë dhe muzi-kës kishtare të Kishës Orthodho-kse, në të dyja gjuhët, shqip dheanglisht. Zotërues, në mënyrë të

Përshpirtje me rastin e 40-vjetorit të fjetjessë Hirësisë së Tij, Theofanit (Nolit)

Më 13 mars, në kishën “Ungjillëzimi i Hyjlindëses”, në Tiranë, u krye një përshpirtje me rastine 40-vjetorit të fjetjes së Hirësisë së Tij Theofanit (Nolit). Shërbesa u drejtua nga Kryepiskopi i Tiranës,Durrësit dhe i gjithë Shqipërisë, Anastasi, i cili foli për rëndësinë e veprës së Imzot Nolit për Kishën tonëdhe Kishën Orthodhokse në përgjithësi. Ndër të tjera, ai theksoi se Kisha asnjëherë nuk harron t’i kujtojëata që kanë dhënë një kontribut kaq të vyer për të.

Me këtë rast edhe në Kishën Orthodhokse Shqiptare, në Boston u krye Mesha Hyjnore dhe shërbesapërkujtimore, të cilën e drejtoi Hirësia e Tij, Episkopi Nikon.

përkryer, i 12 gjuhëvetë huaja, të pasqyruaranë një numër të madhalbumesh, në përkthi-min e dramave dhe po-emave origjinale. Ai bë-ri të flasin shqip veprate Longfellow-t, Ibsen-it, Servantes-it dheOmar Khajam-it. Nolii madh ka marrë nde-rimin dhe vlerësiminnga Shtëpia e Bardhë,për përkthimet eWilliam Shekspirit,në shqip.

Më 1912, ai drejtoiFederatën Panshqip-tare të Amerikës “Va-

tra”, si themelues i saj me FaikKonicën dhe atdhetarë të tjerë. Më1920, ai përfaqëson atdheun e tij,Shqipërinë, në Gjenevë, ku ga-rantoi futjen e Shqipërisë në Ko-mbet e Bashkuara, njohjen e shtetittë parë modern shqiptar dhe shpall-jen e pavarësisë. Në vitin 1924, aiishte Kryeministër i Shqipërisë.

Vepra e tij kritike “Bethovenie Revolucioni Francez”, është vle-rësuar nga njerëz të dëgjuar, si; Ge-orge Bernard Show, kompozitor,Jan Sibilius dhe autori Thomas Manetj. Ndërsa studionte në Konserva-torin e New England, për muzikë,ai kompozon Rapsodinë Shqiptare,Uverturën Bizantine dhe një numërtë madh poemash, të gjitha të për-kthyera e të përshtatura në gjuhënshqipe. Dy librat e tij historikë rrethGjergj Kastriot Skënderbeut, He-roit tonë Kombëtar, konsiderohenstudime klasike me shumë vlera.

I lindur në Ibrik Tepe (Qyteza),

një qytezë e përbërë nga komunite-ti shqiptar në Turqinë evropiane,jeta e tij shpaloset si një epos ekze-mplar, e cila ndriti për më se një she-kull me suksese në të gjitha drej-timet dhe në shërbimin që ai i bëripopullit të tij. I diplomuar në Univer-sitetin e Harvardit, më 1912, mëvonë ai mori doktorata në historidhe në muzikë nga Konservatori iNew England. Shumë i thjeshtë dhepopullor në jetën e tij, i flaktë dhei debatushëm në oratori, ai ishtetruri dhe përkushtimi për t’i shërby-er popullit të tij, në shumë drejtime.Në shumë mënyra enigmatik, ai nëtë njëjtën kohë jo vetëm ishte njëpatriot dhe atdhetar i devotshëm,por ai ishte një njeri me horizonttë gjerë dhe shumë i respektuar ngandërkombëtarët për bindjet e tij.

Gjithmonë i qeshur e me një senshumori, jeta dhe vepra e tij edhesot e kësaj dite është një rezonancëpër shqiptarët që ata të jenë të ba-shkuar e të punojnë për kombin etyre. Duke qenë një njeri modest,përparimtar, atdhetar, dashamirës,ai karakterizohej nga një karizmë,që tërhoqi vëmendjen dhe interesi-min e diplomatëve të huaj dhe nje-rëzve të ditur të botës. Noli diti tëshfrytëzojë këtë interesim duke evënë në dobi të atdheut e të shqipta-rëve, duke qenë një përçues i flaktëi atdhetarizmës, duke luajtur njërol model për popullin e tij shqiptarnë SHBA, por edhe jashtë saj.

Jeta dhe vepra e tij e ndritur ru-het në kujtesën dhe memorjen e ko-mbit të tij shqiptar dhe do jetojënë brezat që do të vijnë.

I përjetshëm qoftë kujtimi i tij!

Fjala e mbajtur me këtë rastnga shumë i përndershmi

At Arthur Liolin


E Shtuna e Llazarit dhe e Diela e DafinaveJava që pason të Dielën e ShënMarisë së Egjiptit, quhet Java eDafinave ose e Luleve. Shërbesate të Martës së kësaj jave, përme-ndin që miku i Jisuit, Llazari, kavdekur dhe Zoti po shkon ta ngja-llë atë prej së vdekurish (Joani 11).Në ditët që pasojnë drejt së Shtu-nës, Kisha, në himnet dhe vargjete saj, vazhdon ta ndjekë Jisuindrejt Betanisë, në varrin e Llazarit.Të Premten në mbrëmje, vigjilja ekremtimit të Ngjalljes së Llazarit,“dyzet ditët e mëdha shpëtimtare”të Kreshmës së Madhe, formalishtkanë arritur në një përfundim:Mbasi kemi përfunduar dyzetditët për përfitim të shpirtrave ta-në, të lutemi, o Njeridashës, që tëmundim të shohin Javën e Ma-dhe të Pësimit Tënd dhe në të, tëmundim të Lavdërojmë madhë-shtinë Tënde dhe planin Tënd tëpapërshkruar për shpëtimin tonë...(Himn i Mbrëmësores).E Shtuna e Llazarit është një kre-mtin paskal. Eshtë hera e vetme nëtërë vitin kishtar, që shërbesa eNgjalljes e së Dielës kremtohet nënjë ditë tjetër. Në Meshën e sëShtunës së Llazarit, Kisha lavdë-ron Krishtin si “Ngjallja dhe Jeta”,i Cili me anë të ngjalljes së Llazaritka konfirmuar, madje edhe përparapësimit dhe vdekjes së tij, ngjalljene përgjithshme të njerëzimit.O Krisht Perëndia Ynë, kurngjallët Llazarin prej së vde-kurish, përpara Pësimit Tënd,tregove Ngjalljen e Përgjith-shme. Prandaj edhe ne porsifëmijët që mbanin palma e lulenë duar, shenja të fitores dhetriumfit po të thërrasim: “OMundës i Vdekjes, Hosana nëmë të lartat! I bekuar është ai qëvjen në emrin e Zotit (Përlë-shorja e Festës).Krishti Perëndi, gëzim i të gji-thëve dhe dritë e shkëlqim dhengjallje e të gjithë njerëzve, për-mbi dhénë u shfaq tani dhe sipasmirësisë së tij, na dha shëmbëlle-sën e Ngjalljes së nesërme, më-shirën dhe ndjesën e mëkateve{Shkurtorja (Kondaqi)}.Në Meshën Hyjnore të së Shtunëssë Llazarit, vargu pagëzimor ngaGalatianët: “Sa u pagëzuat meKrishtin, me Krishtin u veshët”

(Galatianët 3:27), zëvendësonHimnin Trishenjtor, duke treguarkështu karakterin ngjallësor tëkremtimit dhe faktin që e Shtuna eLlazarit ishte dikur një ndër pakditët e mëdha pagëzimore në VitinKishtar të Kishës Orthodhokse.Për shkak të ngjalljes së Llazaritprej së vdekurish, Krishti u përshë-ndet nga populli si Mesia i shumë-pritur, Mbreti i Izraelit. Kështu, nëpërmbushjen e profecive të Dhia-tës së Vjetër, ai hyri në Jerusalem,Qyteti i Mbretit, hipur mbi puli-shtin e një gomari (Zaharia 9:9;Joani 12:12). Turma e përshëndetiatë me degë palmash nëpër duardhe duke britur thirrje lavdërimi:Hosana! I bekuar është ai qëvjen në emrin e Zotit! Biri i Da-vidit! Mbreti i Izraelit! Për shkaktë këtij lavdërimi nga ana e popu-llit, priftërinjtë dhe shkronjësit bë-

në këshillë “ta vrisnin” (Lluka19:47; Joani 11:53, 12:10).Festa e Hyrjes triumfale të Krishtitnë Jerusalem, E Diela e Dafinave,është një nga dymbëdhjetë festate mëdha të Kishës. Shërbesat e kë-saj të Diele pasojnë direkt ato tësë Shtunës së Llazarit. Kisha vazh-don të jetë e veshur me shkëlqiminngjallësor, e mbushur me himne qëvazhdimisht përsërisin Hosana, bla-tuar Krishtit si Mesia - Mbret, i cilivjen në emrin e Perëndisë Atë, përshpëtimin e botës.Tropari kryesor i të Dielës së Da-finave është i njëjti me atë të sëShtunës së Llazarit. Ai këndohetgjatë gjithë shërbesave dhe nëMeshën Hyjnore është përdorur siantifoni i tretë, që pason vargjepsalmorë të tjerë të veçantë, të cilëtkëndohen si antifone liturgjike nëvend të atyre që këndohen norma-

lisht. Tropari i dytë i festës, si edheshkurtorja dhe himne e vargje tëtjera, vazhdojnë të lavdërojnë ma-nifestimin triumfal të Krishtit “gja-shtë ditë para Pashkës”, kur ai doe jepte vetveten në Darkën dhe nëKryqin për jetën e botës.Hiri i Shpirtit të Shenjtë namblodhi sot; edhe të gjithë engremë kryqin dhe themi: Ibekuar është ai që vjen në emrine Zotit, hosana në më të lartat!(Vargu i Parë i Mbrëmësores).U varrosëm me pagëziminbashkë me ty, o Krisht Perëndiaynë, u vlerësuam për jetën pavdekje me Ngjalljen tënde dhetë thërrasim me lavdi: Hosananë më të lartat, i bekuar është aiqë vjen në emrin e Zotit! (Tro-pari i Dytë).Në qiell si Mbret mbi fron, nëdhenë si rob mbi pulisht, na jeshfaqur o Krisht Perëndi, pranolavdërimin e engjëjve dhe këngëte fëmijve që këndojnë: I bekuarështë ai që vjen të shpëtojëAdamin! (Shkurtorja).Në Mbrëmësoren e festës të sëDielës së Dafinave këndohenprofecitë nga Dhiata e Vjetër rrethMesias-Mbret dhe Ungjilli i Më-ngjesit tregon hyrjen e Krishtit nëJerusalem. Përpara ose pas Meshësbëhet bekimi i degëve të gjelbradhe pastaj ato i’u shpërndahen bes-nikëve. Ata i mbajnë ato në duar,si shenjë e lavdërimit të Jisuit siMbret e Shpëtimtar. Këto degëzakonisht janë palma ose dafina.Në mungesë të tyre mund tëpërdoren degë të tjera të gjelbra1.Kur populli mban nëpër duar degëtdhe i këndon Zotit të Dielën eDafinave, ata janë gjykuar sëbashku me turmën e Jerusalemit.Sepse ishin të njëjtët zëra që ithirrën “Hosana” Krishtit dhe disaditë më vonë thirrën për Krishtintek Pilati “Kryqëzoje”. Kështu, nëliturgjinë e Kishës jetët e njerëzvevazhdojnë të gjykohen kur ata epërshëndetin Krishtin me “degët efitores” dhe hynë me Të në ditët e“pësimit të vullnetshëm”.

1 Në vendin tonë përdoren degë dafine, sinë shumicën e vendeve Evropiane. NëPalestinë palma ishte simbol i fitores,ndërsa në vendet mesdhetare të Evropëskjo simbolizohej nga dafina.

Documents

PRILL 2005 NGJALLJA 1 NGJALLJA - orthodoxalbania.orgorthodoxalbania.org/images/pdfile/pril05.pdf · Letra e fundit që kam marrë prej tij ka qenë në ... Në mbarimin e shekullit