PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA

ÁREA DE MÚSICA

Profesores: Cristina Quintáns Ruído

Victor Blanco López ( xefe do departamento).

Centro: IES PONTEPEDRIÑA.

Curso: 2016-2017.

1 1

ÍNDICE

CONTEXTUALIZACIÓN

PROGRAMACIÓN 2º ESO

2.1.Metodoloxía.2.2.Obxectivos-contidos mínimos.2.3.Contidos (conceptuais e procedimentais).2.4.Actitudes.2.5.Avaliación.

PROGRAMACIÓN 3º ESO

3.1. Metodoloxía.3.2. Obxectivos-contidos mínimos.3.3. Contidos (conceptuais e procedimentais).3.4. Actitudes.3.5. Avaliación.

* PROGRAMACIÓN 3º ESO BILINGÜE

4. PROGRAMACIÓN 4º ESO 5.1. Introducción.5.2. Obxectivos-contidos mínimos.

5.3. Contidos (conceptuais, procedimentais).5.4. Actitudes.5.5. Avaliación.

5. ANEXO ESO 5.1. Criterios de promoción e titulación na ESO. 5.2. Reforzo educativo. 5.3. Criterios para a superación das pendentes. 5.4. Actividades extraescolares. 5.5. Temas transversais.

6. PROGRAMACIÓN BACHARELATO

Introducción. Contidos, procedementos e avaliación secuenciados. Observacións.

7. PROXECTO LECTOR

2 2

1.Contextualización.

O centro ubícase na área escolar de Compostela. O alumnado procede destaárea pero tamén de ámbitos rurais como Boqueixón, Vedra, ou de fora do nosopaís.

A aula de música é unha antiga aula de tecnoloxía por lo que precisou dunacondicionamento acústico.

Os materiais didácticos cos que contamos son os seguintes: dous teclados(Clavinova e Rolland), dúas guitarras, equipo de música e televisión, atrís, pizarrapautada, tarima, flautas de diversas tesituras, instrumental Orff, discos,ordenador, canón e batería.

3 3

2. PROGRAMACIÓN MÚSICA 2º ESO.

2.1. METODOLÓXIA DIDÁCTICA.

A metodoloxía proposta baséase na concepción construtivista da ensinanza e daaprendizaxe seguindo un modelo de currículo en parte aberto. Para que seproduza unha aprendizaxe significativa e motivadora, os contidos que se inclúenparten da experiencia e da bagaxe musical do alumnado, priorizándose asactividades de aprendizaxe que crean hábitos procedimentais e actitudinais pormedio de metodoloxías progresivas e axeitadas a cada tipo de contido(conceptual ou procedimental) e á diversidade do alumnado, con procedimentostales como ver, escoitar, executar, sintetizar e aplicar. Unha vez asimilados, seprogresa na búsqueda da autonomía do alumnado e na inclusión de contidosconceptuais. Os conceptos xorden desta maneira, como concreción teórica apartir da experimentación e a vivencia propias a través do razoamento e aanálise.

2.2. OBXECTIVOS.

2.2.1. Xerais:

1. Coñecimento de nocions básicas de acústica e dos perxuicios do ruido para asaude.

2. Adquisición de coñecementos de linguaxe musical suficientes para a lecturarítmico-melódica das obras practicadas na aula o outras de similar nivel.

3. Dominio dos instrumentos escolares, especialmente a frauta, segundo o nivelde 2º de ESO e conquerir a costume de tocar en grupo de xeito monódico oupolifónico.

4. Coñecemento dos instrumentos(nomes, características, timbre) e de técnicavogal.

5. Ter nocións de procedementos compositivos y formas musicales básicas noseu contexto histórico, como por exemplo a canción, canon, variaciones,danzas, etc.

6. Ter nocións de respiración, motricidad e da relación música-movemento.7. Fomentar a escoita e o interese pola música en xeral.

2.2.2. Mínimos: supoñen acadar os seguintes contidos mínimos, que son :

4 4

1. Saber definir os distintos tipos de son e ruido e os seus elementos (tono,timbre volumen, armónicos) e unidades de medida (herzios, cent,decibelios), fenómenos acústicos, transmisión do son e aplicaciónes daacústica ás escalas e instrumentos musicais.

2. Ler en compás de 2/4, 4/4, 3/4 e 6/8 las figuras siguientes cos seussilencios: redondas, blancas, negras, corcheas e semicorcheas seguindo opulso; en clave de sol coñecer solfeando o nome e duración das notas nopentagrama e na frauta doce soprano, sabendo colocar as notas nafrauta(con unha técnica de embocadura e de dixitación aceptablementecorrecta) ou no xilófono; interpretar co pulso e entonación correcta con estesinstrumento e co ritmo descrito anteriormente, as partituras vistas na claseou de nivel similar.

3. Distinguir os instrumentos visual e auditivamente e agrupalos na sua familiacorrespondiente cas súas características principais.

4. Coñecer o proceso da fonación, os tipos de voces e de agrupacionesinstrumentales.

5. Formar acordes básicos(perfectos mayores y menores) y las escalasoctavas y pentatónicas ca súa interválica y alteraciones correspondientes.

6. Definir y encuadrar cronoloxicamente autores, formas musicais e obrasvistas na clase.

7. Aplicar programas informáticos de creación e edición musical.

2.3. CONTIDOS.

2.3.18 Procedimentais: Práctica instrumental ó longo do curso cos instrumentos da áula (flautas

alto, tenor, xilófonos, percusión, teclado) e sobre todo co aportado poloalumno obligatoriamente(frauta doce soprano segundo o modelo e marcaindicados polo profesor); Daranse indicacions técnicas relativas óinstrumento(embocar, dixitar, frasear) ou ás partituras; o repertorio partedunha base, pero varia cada curso segundo o número, nivel previo e actituddo alumnado; a dificultade da práctica instrumental crece co número dealumnos moito mais que con outras materias, pois a dinámica é diferente,sendo casi imposible a partir de 20 alumnos(cunha mínima calidade);

Danza: o factor da ratio tamén e aplicable pero aínda en maior grao, asprácticas rítmico-motrices e a danzas tradicionais, pois eiquí a ratio nondebe superar como moito os 10/12 alumnos, polo que o mais axeitado seriafacer desdobles nestes casos, como fan outros paises da U.E, comoHungría, Checoslovaquia, Austria, Alemania, etc.

Práctica vogal: aplicada ó solfeo ou ás cancions tradicionais.

2.3.2. Conceptuais: Tema 1: Linguaxe musical.

a) Ritmo: figuras con sus silencios; compases(binarios simples/compuestos,ternarios y de amalgama); figuraciones rítmicas especiales(tresillo,dosillo, ligadura, puntillo, contratiempo, síncopa, anacrusa, cambios decompás, hemiolia. Relación métrica-texto.

5 5

b) entoación: intervalos y escalas octavas mayores y menores ypentatónicas. Tonalidades y conceptos básicos de armonía y acorde;prácticas de formación de acordes y acompañamento de melodías nosteclados. Estructura armónica da melodía(partes suspensivas ycadencias).

c) signos complementarios de notación musical referentes a agóxica,dinámica, repetición,etc.

d) formas musicales básicas simples, binarias y ternarias, ( A, AB, AABB,ABBA, ABA).

e) Uso de programas informáticos para o aprendizaxe musical e edición departituras.

Tema 2: Acústica: a) definicions dos diversos tipos de sons e ruidos, b)elementos do son(tono, timbre-armónicos, volumen), c) fenómenosacústicos e transmisión do sonido, d) acústica aplicada ós instrumentosmusicais e o linguaxe musical.

Tema 3: Organoloxía: Instrumentos clásicos e tradicionais, sus familias eagrupaciós instrumentais.

Tema 4: A voz: Anatomía e fisioloxía do aparato fonador. Tipos de voces ecoros.

Tema 5: Textura musical: monodia, homofonía, melodía acompañada,contrapunto.

Tema 6: Música no tempo: historia da música occidental de xeitoesquemático e propedéutica cara a 3º de ESO e posteriores cursos.

Tema 7: musica galega e doutras culturas. Tema 8: Música, comunicación, imaxe e tecnoloxía; tamén propedéutico de

4º curso. Aplicaciós informaticas a creación, gravación, edición, informaciónmusical.

2.3.3. Temporalización: Os contidos procedimentais distribúense ó longo de todo o curso adaptándose a cantidade e cualidade dos alumnos, e dos contidos conceptuais non é preciso dar todos pero si é imprencisdibel dar alomenos o tema 1 na primeira avaliación por que é necesario para asimilar os contidos procedimentais, e os temas 2 e 3, que se daran indistintamente na segunda e terceira avaliación.

2.4. ACTITUDES.

a) Gardar silencio cando o manda o profesor, evitando o ruido innecesario e terrespecto polas indicacions do profesor e as interpretacións dos compañeiros.

b) Ter disciplina de ensaio, o cal supón prestar atención ás entradas e finales dasinterpretaciones musicales e ás explicaciós e consignas do profesor; hay queter en conta que a ratio habitual e excesiva para unha clase práctica, pois oprofesor, cando hay interpretación en conxunto, as veces debe explicar aalumnos o grupos por separado, xa que tocan distintos instrumentossimultaneamente ou teñen distintos niveis de coñecementos previos, e isto émoi dificultoso, polo que se require moita concentración, atención, disciplina e

6 6

respecto polo profesor e compañeiros; aspectos que serán tidos en conta naavaliación na medida do posibel, pois o primer deber do profesor é dar clase.

c) Traer o material e facer as tarefas da clase, mostrando interese por acadar osdiferentes contidos conceptuais e procedimentais.

2.5. AVALIACIÓN:

2.5.1. Criterios de avaliación: Por medio dos procedementos-instrumentos deavaliación descritos a continuación valóranse os contidos e actitudespertinentes para acadar os obxectivos xerais e mínimos, expostos no apartado2.2.1 e 2.2.2, polo tanto os criterios de avaliación están determinados polaconsecución dos mesmos.

2.5.2. Instrumentos-procedementos de avaliación e criterios de cualificación:a) Contidos: O 80% da nota corresponde os contidos; destes, o 70% éprocedimental, e corresponde á interpretación instrumental, basicamente de frauta(ver 2.3.1) avaliada pola observación diaria das interpretacións en grupo (das que setomarán nota na libreta do profesor) e individuais, avaliadas por unha o mais probas(da súa puntuación se toma nota na libreta do profesor) por cada unha das 3avaliacións. O 10% restante abrange os contidos teórico-conceptuais recollidos noapartado 2.3.2 e avalíase por unha ou mais probas escritas por cada unha das 3avaliacións; opcionalmente tamén poden usarse traballos como instrumentos deavaliación. Para aprobar é preciso obter, entre unha puntuación de 10 puntos, unhanota igual ou superior a 5.b) Actitudes: O 20% da nota corresponde ás actitudes (ver apartado 2.4). Istasabranguen a realización ou non das tarefas cotiás de clase (procedimentais econceptuais) con interese e dilixencia e ter a libreta cás actividades feitas o final decada avaliación ; aqui hai que ter en conta que non é o mesmo o primeiro e osegundo aspecto (das tarefas cotiás da clase na libreta/apuntes ou puramenteprocedimentais tomarase nota por medio de observación puntual (no momento daacción) na libreta do profesor, e e do estado da libreta do alumno, pódese tomarnota na libreta do profesor (pedíndoas ou por observación directa na clase) ao finalde cada avaliación. De este xeito non é o mesmo ter unha libreta feita o final decurso, o cal non implica ter realizado todas as tarefas puntualmente no momentoesixido polo profesor, especialmente no caso das procedimentais, como tocar afrauta ou as audicións; por outra banda o alumno pode completar a libreta aposteriori ou pedila usando fichas intercambiables, como de feito xa ten pasadoalgunha vez. Das tarefas puntuais de clase e da libreta ou as notas tomadas nosmesmos apuntes (ter en conta que a libreta non é o único instrumento de traballo naclase, pois alguns temas danse por apuntes mecanografiados que fai o profesor oupolo libro), se tomará, como xa dixemos, nota na libreta do profesor. Neste apartado,as faltas de asistencia ou non traer o material só se contan de xeito negativo (1punto cada vez ata 10 posibles), pois asistir a clase e traer o material e obrigatorio,e polo tanto e mais un deber que un mérito. O comportamento barémase do mesmoxeito, descontándose un punto por cada falta, considerándose como tal oscomportamentos negativos en relación aos seguintes parámetros: manter aatención, gardar silencio durante as explicaciós do profesor e as intervencións doscompañeiros e comportarse respetuosamente cara ó profesor e o resto da clase. Asfaltas leves de comportamento como interrumpir inxustificadamente a clase, falar

7 7

durante a explicación do profesor ou durante as intervenciós dos compañeiros,distraerse, facer ruido inxustificadamente, etc, serán anotadas na libreta do profesordurante ou ao final da clase (o alumno non ten por que ser informado, pois as vecesisto provocaría interrupciós constantes que deben ser evitadas, xa que en teoría oprofesor está maiormente para dar clase). Cando son reiteradas (a 4ª falta)convertiranse en faltas graves, polo que ademais da libreta do profesor, seránanotadas no parte de incidencias (e implica un 0 en comportamento). Hai que ter enconta que o profesor antes de por unha falta soe avisar verbalmente ao alumno etenta de usar estratexias para mellorar o comportamento e actitude do alumno sensancionar, como por exemplo, o cambio de sitio na aula. Resumindo: As actitudes abranguen realización das tarefas cotiás da clase,asistencia á clase, traer o material, interrumpir ou facer ruido inxustificado, etc edescóntanse 1 punto partindo de 10 por cada falta relacionada cos aspectossusoditos.>Unha falta de respecto (tipificadas no regulamento de réxime interno) ó profesor ouó compañeiro e falta grave directa; ó igual cas faltas graves por acumulación deleves, anótase na libreta do profesor e no parte e supóñen un 0 no apartado deactitudes (que a súa vez é o 20% da nota global). As faltas graves ponse encoñecimento da xefatura de estudios.

O departamento na súa política de favorecer unha boa actitude por parte doalumnado, decide que os alumnos que teñan un 10 no apartado de actitudes nas 3avaliaciones, na 3º avaliación, no caso de ter os contidos conceptuais suspensoscunha nota igual ou superior a 4 na algunha das avaliacións, poderan optar aentregar un traballo para aprobar, pois é preciso aprobar tódalas avaliacións paraaprobar a materia, salvo que se trate da parte procedimental (frauta) que ao ser algocontínuo basta con aprobar a última avaliación (no sucede isto nos contidosteóricos, pois son diferentes en cada avaliación); o traballo pode ser personalizado(dependendo da parte dos conceptos nos que cada alumno sexa deficitario), edeberá ser orixinal e lexible, non aceptándose os traballos incompletos ou merascopias ou recortes de internet. En todo caso, na nota global, para aprobar énecesario acadar unha puntuación igual ou superior a 5, entre 10 puntos posibles. Anota de xuño global de Xuño será a media aritmética das notas das avaliacions,ainda que recordamos que e necesario sacar un 5 en tódalas avaliacións paraaprobar a materia. Na convocatoria de Setembro o % correspondente as actitudespasará os contidos conceptuais. Para os contidos conceptuais o departamento podeoptar tamén por pedir un traballo (avisando ós alumnos en xuño previamente) quedeberá ser entregado completo (por exemplo en caso de ser un número depreguntas deberán estar contestadas alomenos o 95 %.

*RESUMO do apartado 2.5.2:A) Criterios de avaliación: Están baseados na información conceptual eactitudinal resumida a continuación e tendente a consecución dos obxectivosmínimos.B) Instrumentos-procedementos de avaliación:B1. Os contidos procedimentais se avaliarán mediante a observación diaria ealomenos unha proba individual oral por cada avaliacion da que se tomará

8 8

nota na libreta do profesor. Os contidos conceptuais avaliaranse por alomenosunha proba escrita e opcionalmente traballos se o profesor o ve convinte.B2. As actitudes, se son referentes ó traballo de clase, realización de tarefasde casa e clase, asistencia, traer o material, etc. avaliaranse por observacióndiaria e tomando nota na libreta do profesor. Do comportamento faiseobservación e se toma nota na libreta do profesor; en todo caso as faltasgraves anotaranse sempre no parte de incidencias.C) Criterios de cualificación: A ponderación e a seguinte:C1. O 80% da nota corresponde ós contidos (avaliados por 1 ou mais probaspor cada avaliación), que serán procedimentais ou conceptuais en distintaproporción segundo o curso correspondiente. C2. As actitudes ponderan o 20 % da nota global e abranguen As actitudesabranguen realización das tarefas cotiás da clase, asistencia á clase, traero material, interrumpir ou facer ruido inxustificado, etc e descóntanse 1 puntopartindo de 10 por cada falta relacionada cos aspectos susoditos.>Unha falta de respecto (tipificadas no regulamento de réxime interno) óprofesor ou ó compañeiro e falta grave directa; ó igual cas faltas graves poracumulación de leves, anótase na libreta do profesor e no parte e supóñen un0 no apartado de actitudes (que a súa vez é o 10% da nota global). As faltasgraves ponse en coñecimento da xefatura de estudios.

9 9

3. PROGRAMACIÓN MÚSICA 3º

ESO.

3.1. METODOLOXÍA DIDÁCTICA: Ver apartado 2.1.3.2. OBXECTIVOS:

3.2.1. Xerais:

1. Recoñecer os elementos básicos da linguaxe musical que permitan aanálise e interpretación de obras dadas en clase.

2. Distinguir visual e auditivamente os instrumentos musicais escolares,os da orquestra e algúns dos máis populares, así como as distintasvoces humanas.

3. Adquirir as capacidades necesarias para poder elaborar e executarideas musicais mediante o uso da voz e dos instrumentos, ca fin deenriquecer as posibilidades de expresión.

4. Desenrolar a capacidade de análise de obras musicais como exemplosda creación artística; comprender o seu uso social e as súas intenciónsexpresivas.

5. Aprender a utilizar fontes de información musical (partituras, textosaudiovisuais, etc.) para o coñecemento e a apreciación da música.

6. Adquirir un vocabulario que permita explicar de forma oral e escrita osprocesos musicais e establecer valoracións propias.

7. Fomentar a audición activa e consciente de obras musicais como fontede enriquecemento cultural, para favorecer a ampliación ediversificación dos seus gustos musicais.

8. Participar en actividades musicais, tanto individualmente como engrupo, con actitude aberta, interesada e respectuosa, mantendo entodo caso o silencio como condición necesaria para realizar aactividade musical, que favorece a actitude de saber escoitar efavorece o diálogo.

9. Coñecer as distintas manifestacións musicais a través da historia e oseu significado no ámbito artístico e sociocultural.

10. Iniciar a utilización das novas tecnoloxías para a reprodución damúsica e coñecer a súa importancia na creación de novas músicas.

10 1

3.2.2. Obxectivos mínimos: supoñen acadar os seguintes contidosmínimos :

1. Ser capaz de ler solfeando(o cal supón saber o nome e duracióndas notas) coa voz e tocando coas frautas(implica a súa vez sabercolocar as notas na frauta) e xilófonos as partituras dadas na clase.

2. Consolidar e ampliar os coñecementos de solfeo (véase tema 1 doapartado 2.3.2) usando unha linguaxe técnica apropiada e sendocapaz de aplicalos na práctica(dominar os distintos tipos deescalas, acordes, compases especiales, etc. Facelo mesmorespecto aos conceptos de acústica, formas e organoloxía vistosnos temas correspondentes do susodito apartado.

3. Práctica de exercicios rítmico-motrices e coreografías con actitudecorrecta( silencio, atención e respecto).

4. Ter coñecemento dos instrumentos históricos vistos na clase esaber situar cronoloxicamente os distintos períodos musicaisrelacionándolos con outros movementos artísticos e o seu contextohistórico xeral.

5. Distingir nas audicións(traballadas previamente na clase) a épocahistórica, xénero, forma musical, instrumentos/voces e estilomusical.

6. Saber aplicar os programas informáticos de gravación,aprendizaxe, creación e edición musical.

7. Coñecer os principais conceptos dos temas históricos:

- Definición e características de canto gregoriano; tipos deestilos e execución. Características do canto bizantino

- Definición de música anlalusí, coñecer as suas fontes,formas musicais, temas e instrumentos así como a súainfluencia na música cristiá.

- Coñecer as características das Cantigas de Sta María eMartín Codax, especialmente no referente a súa formaliterario-musical.

- Saber definir os seguintes conceptos: trovador (saber osnomes de 5 trovadores), trovero, minnensanger, xograr,goliardo, chanson, lai, virelai, Carmina Burana. Saberidentificar no seu grupo correspondente a fídula, azamfona, organistrum, laude, baldosa, salterio, dulcema,orlo, gaita, darbuka, duf, bendir e arpa.

- Saber definir e aplicar un organum, definir conductus emotete, saltarello, estampida, trotto, madrigal, caccia eballata. Saber as características do Ars Antiqua e o CódiceCalixtinus e o Ars Nova.

- Coñecer e saber definir os distintos xéneros, estilos etécnicas(contrapunto, homofonía, melodía acompañada,fabordón, parodia, cantus firmus) do renacemento.

- Coñecer os principais autores e instrumentos doRenacemento encuadrándoos nas súas respectivas

11 1

familias (corda pulsada e frotada, lengüeta dobre e simple,metais; altos e baixos, ...), como por exemplo, a chirimía, osacabuche, o corneto, a vihuela, guitarra renacentista eórgano, etc.

- Definir os seguintes conceptos: capela musical, CamerataFlorentina, Cancioneiro de Palacio e daColombina( coñecer os seus principais obras, autores eformas) .

- Definir as seguintes formas musicais: villancico, romance,chanson, madrigal, glosas, fantasías, saltarello, pavana-gallarda, branle, motetes, misas e variacións, sonata dachiesa/ da camera , concerto grosso/solista, suite e fuga.

- Definir policoralidad e estilo concertado melodíaacompañada e baixo contínuo, ópera, ópera-ballet, ballet,ópera-balada, zarzuela, cantata, oratorio, paixión evésperas.

- Coñecer alomenos un autor e unha obra representativosdos xéneros mencionados no punto anterior, como porexemplo, As Vésperas ou O Orfeo de Monteverdi ou osconcertos As Catro Estacións de Vivaldi.

- Saber as características da guitarra barroca, violas dagamba, violíns e tiorba.

- Definir Rococó, estilo galante e saber as características daópera cómica e seria no Clasicismo, definir sonata,concerto e sinfonía clásica coñecendo alomenos un autor eunha obra dos xéneros anteriormente citados.

- Coñecer os principais autores, obras e formas doRomanticismo, especialmente as novas (poema sinfónico,pequenas obras para piano.

- Coñecer as principais tendencias do século XX e alomenosun autor representativo de cada unha delas.

3.3. CONTIDOS

3.3.1. Conceptuais.

Tema 1: A antigüedade clásica: Grecia, Roma e outras culturas. a)contexto histórico, b) xéneros e formas musicais; c) organoloxía, d)corpus conservado.

Tema 2: A Idade Media: Monódias litúrxicas. a) contexto históricoxeral, b) O gregoriano: orixe y evolución, definición y características,formas, estilos y execución. Tropos e secuencias. c) outros cantos:Bizantino e Visigótico-mozárabe.

Tema 3: A Idade Media: Monodias profanas. A) Os trovadores etroveros: autores, formas(chanson, lais, formas con refrán), temas,

12 1

características. B) minnesanger. C) segreis e goliardos. D)Organoloxía.

Tema 3 bis: Os trovadores na Península: As Cantigas de Stª Maria eas de Martín Codax.

Tema 4 : A Polifonía medieval, séculos IX-XIV. *Oríxes. A)ArsAntiqua(escolas de S.Marcial, San Yago de Compostela-CodexCalixtinus, e Notre Dame); formas A.Antiqua: Organum, Conductus,Motete, Hoquetus e outras profanas. B) e Ars Antiqua(Francia e Italia).C) Música instrumental gótica e organoloxía.

Tema 5: O Renacemento. Concepto e contexto. A) Polifonía relixiosa:estilos e formas no contexto das reformas protestantes e anglicana eda contrareforma( Motete, misa e coral). B) Polifonía profana:principales autore s y formas ( villancico, romance, chanson, madrigale formas solistas). C) Música instrumental: formas musicales ( formasimprovisatorias, glosas de música vogal, variacións e danzas, comopor exemplo, a pavana-gallarda) e organoloxía. D) Renacemento enEspaña: os cancioneiros da época dos Reis Católicos, Carlos V eFelipe II; música instrumental e as capelas musicais.

Tema 6 : O Barroco. A) Concepto e contexto. B) Caractares xerais. C)Música vogal, profana (óperae as cameratas, escolas nacionais: óperaveneciana e napolitana, opera-balada inglesa, opera ballet en Franciay zarzuela en España) e relixiosa( misa, visperas, villancico, coral,cantata, oratorio y pasión). D) Música instrumental: variacións, formasimprovisatorias, sonata chiesa/cámera, concerto grosso/solista, suite efuga. E) Organoloxía.

Tema 7 : O Neoclasicismo. A) Concepto, contexto e correntesestéticas.B) Xéneros e formas musicais: Ópera seria/cómica, músicade cámara e sinfónica (sonata, cuartetos, concerto e sinfonía. C)Autores preclácicos ( Rousseau, Pergolesi, E.Bach, Stamitz, etc) eclásicos (Hadyn, Mozart e Beethoven).

Tema 8 : O Romanticismo. A) Contexto e estética. B) Principaisautores. C) Formas musicais ( sonatas, concertos, música de cámara,sinfonías, óperas, música sacra e poema sinfónico. D) O piano

Tema 9: Século XX. A) Concepto e contexto. B) Correntes principais:nacionalismos, neoclasicismos, vangardas ( futurismo, músicaconcreta, electrónica e electro- acústica, etc).

Tema 10 : A tecnoloxía e a informática aplicadas á música.Coñecemento e práctica de programas informáticos aplicados aaprendizaxe musical, gravación, creación e edición de partituras,como por exemplo: Encore, Finale, Nero, Gozilla, etc)

3.3.2. Procedimentais:

- Interpretación de obras relacionadas cos temas históricos (estas obras poden serhistóricas, arranxos delas ou compostas polo profesor) vogal e instrumentalmenteaplicando as técnicas aprendidas na clase (técnica vogal de respiración-impostación e de flauta de embocadura-dixitación).

13 1

- Audicións de obras relacionadas cos temas históricos. Nas audicións einterpretacións deberase gardar silencio e ter unha actitude de atención e respecto.- Prácticas de ritmo o armónico- melódicas e rítmico-motrices e coreografíasdestinadas á comprensión das diferentes técnicas musicais históricas; mais oumenos dirixidas chegando incluso a prácticas improvisatorias.- Visión de material audiovisual relacionado cos temas históricos e coa mesmaactitude mantida na interpretación e audición de obras.- Prácticas de gravación e creación e edición musical con recursos informáticos.- Estudio de partituras(con atención a realación música-texto na música vogal) etextos históricos e comentario-análise dos mesmos.

3.3.3. Temporalización: Os contidos procedimentais daránse nas 3 avaliaciones eos conceptuais serán do seguinte xeito: Na primeira avaliación darase Ate a idadeMedia inclusive, na segunda o renacemento e o barroco e na terceira o resto atadonde de tempo, ainda así estas son orientaciós meramente orientativas, poisdependen da cantidade e cualidade dos alumnos.

3.4. ACTITUDES.

Malia que hay que ter en conta un maior peso dos contidos conceptuais no 3ºcurso, neste aspecto podémonos remitir ao apartado 2.4 da presenteprogramación.

3.5. AVALIACIÓN.

3.5.1. CRITERIOS DE AVALIACIÓN. Están determinados pola consecución dos obxectivos xerais e mínimos(obxectivos mínimos) expostos nos apartados 3.2.1 e 3.2.2. de estaprogramación.

3.5.2. INSTRUMENTOS-PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN ECRITERIOS DE CUALIFICACIÓN.

a) Neste apartado nos remitimos ó apartado 2.5 desta programación perocambiando a ponderación no apartado dos contidos conceptuais eprocedimentais; de este xeito o 90 % da nota corresponde ós contidos; deeste 90% o 80% corresponde os contidos conceptuais, cualificadosmediante unha ou mais probas escritas por cada das 3 avaliacións;opcionalmente o profesor pode usar traballos para avaliar este apartado. O10% restante deste 90% son os contidos procedimentais, que seránavaliados pola observación diaria en grupo e individualmente mediante unexamen continuo e alomenos un examen individual por avaliación; osresultados de ambos serán recollidos puntualmente na libreta do profesor.

14 1

No caso de que nunha avaliación non se den contidos procedimentais comotocar a frauta, etc, os contidos conceptuais contarán enton o 90 % da nota.

b) O 10% da nota corresponde ás actitudes; equí remítome ó apartado 2.5.2.b

PROGRAMACIÓN 3º ESO BILINGÜE

É similar á de 3º ESO ordinaria, pero cas seguintes particuliariedades:

O linguaxe de aula alternará o inglés, galego ou castelá; Os contidosconceptuais (básicamente os apuntes de historia da música, linguaxe musical eorganoloxía moderna e histórica) están redactados en inglés, polo que todos ouparte dos examenes e das intervencións na clase poden ser en inglés.

Os contidos procedimentais cambian en parte: cántanse cancións en inglés eDVD en inglés subtitulados ou non, e os apuntes feitos polo profesor estánescritos en inglés.

Podense facer parte/todos os exámenes escritos en inglés e preguntas orais ouescritas na clase. No caso de que o nivel dos alumnos o requira, pódenseplantexar as preguntas dos exames 50% inglés e 50% galego ou castelán.

Os instrumentos-procedementos de avaliación e criterios de cualificación soniguais que no 3º ESO ordinario salvo nas particularidades anteditas.

15 1

4.PROGRAMACIÓN MÚSICA 4º ESO.

4.1. METODOLOXÍA.

Podemos remitirnos o apartado 2.1 dista programación, pero existen algunhasparticularidades: neste cuarto curso de Educación Secundaria Obrigatoria dáse acircunstancia de que os alumnos/as comparten clase con alumnos/as de cuarto dediversificación. Estes últimos non tiveron o curso pasado a materia de música(non deron así, entre outros aspectos, historia da música que é básica no currículumde 3º da ESO), polo tanto a programación en cuanto a contidos, obxectivos,secuenciación, etc, vai estar adecuada a ámbolos dous grupos. As veces énecesario un grao de desdobre alomenos na parte do temario que require doscoñecimentos previos que os alumnos de 4ºD non tiñeron por non cursar música en3º. Este é o derradeiro curso da Educación Secundaria Obrigatoria, un curso no quea materia de música é optativa. Este feito ven condicionar a decisión de organizaros contidos co o obxectivo de consolidar os procedementos intrínsecos da música: aaudición, a interpretación e a creación, ademais de abrir novas vías de reflexión.

Insistimos así nos problemas que provoca esta disparidad de niveles que requirendunha maior atención ó factor da diversidad, a cal pode tomar varios aspectos,sintetizables en catro: diversidade cultural -xa sexa de orixe xeográfico oudeterminada polo entorno socioeconómico-, diversidade de intereses -alumnado conun interese específico pola área de música o con gustos estilísticos moi dispares-,diversidade de aptitudes ou capacidades e presencia na aula de alumnado conalgún tipo de discapacidade. O profesorado de música debe tender a dar respostaás necesidades educativas que plantexan estas diversidades na aula de música.Sen dúbida, o instrumento máis importante será a actitude aberta e receptiva doprofesorado, capaz de captar esta realidade cambiante e ofrecer soluciónsadaptando as estratexias do ensino en cada caso, pero sería desexable unhaactuación mais coherente e previsora por parte da Administración.

4.2. OBXECTIVOS

4.2.1. Xerais:

-Acadar os coñecimentos suficientes como último curso da ensinanza obrigatoria ecomo posibel curso propedéutico cara o bacherelato.16 1

-Afianzar os contidos de linguaxe musical, organoloxía, acústica, prácticavogal/instrumental e historia da música descritos no apartado correspondiente.

-Ter coñecimentos de tecnoloxía e informática aplicados a música e ser conscientedo papel da música na sociedade e nos medios de comunicación e audiovisuais.

-Coñecer e respetar as manisfestaciós musicais doutras culturas e paisesapreciándoas no seu contexto.

4.2.2. Mínimos: Supoñen acadar os seguintes contidos mínimos:

Son os recollidos no apartado 3.2.2, aos que se suman os seguintes:

1. Facer o traballo de audiovisual, consistente en expoñer na aula baseándosenunha película/videoclip/documental, e entregalo guión escrito.

2. Tocar/ cantar en grupo/individualmente co material esixido con respeto eatención.

3. Coñecer os ritmos, instrumentos, formas e bailes de Galicia, España e outrasculturas vistas na clase, como por exemplo, a muiñeira, a rumba, o tango,ovals, etc.

4. Definir e saber as principais características e autores dos seguintes estilos:folk, blues, jazz, pop, rock, heavy, étnica, gospel, etc.

5. Afianzar os contidos conceptual-procedimentais de linguaxe musical epráctica instrumental xa expostos en 2º ESO no apartado 2.2.2, 2.3.1 e 2.3.2.

6. Analizar os procesos de producción musical(partituras, gravacións,etc),valorando a intervención dos distintos profesionais.

7. Caracterizar a función da música nos distintos medios de comunicacion:radio, televisión, cine e as súas aplicacións na publicidade.

8. Saber analizar obras musicais dende o punto de vista formal e culturalusando a terminoloxía técnica adecuada, sabendo encuadralas no seucontexto histórico.

9. Valorar o papel das novas tecnoloxías na creación, reproducción e difusiónmusical.

10.Recoñecer as mostras mais importantes do patrimonio cultural españolsituándoas no seu contexto historico e social.

4.3. CONTIDOS

4.3.1. Contidos Conceptuais

Nesta programación preséntanse os conceptos establecidos en cinco bloques. Estaopción permite un plantexamento que favorece a súa globalización.

1. Música, imáxe e tecnoloxía:A electrónica e a informática aplicadas á difusión e creación musical.Instrumentos electrónicos. Introducción á informática musical: aplicaciónsbásicas na creación, educación e edición musical.

17 1

A música e o cine. Funcionalidade e significación. Os compositores e osdistintos xéneros cinematográficos. Evolución da música cinematográfica: docine mudo ó cine actual. Tipos de función da música e de montaxe.

A música nos medios de comunicación: radio e televisión, prensa,etc. A músicae a publicidade, o marketing.

2. Música popular urbana :Definición e concepto: diferencias entre a música popular urbana, a músicafolklórica e a música chamada culta. A orixe da música popular urbana: osalón, o teatro e as variedades. O jazz: orixe, evolución e difusión. A cancióncomo medio de expresión da música popular urbana: tipoloxía. A músicapopular da mocidade: aspectos estéticos e sociolóxicos. Movementos damúsica popular urbana actual.

3. A música española :A música no Medievo: As cantigas e o canto relixioso. Os polifonistas doRenacimento. A música profana: vilancetes, cancións e romances. O Barroco:teatro musical, música relixiosa e civil. Música e sociedade na España dosséculos XIX - XX.

:4. Música tradicional:

As tradicións musicais en España: influencias e diversidade. O canto namúsica popular española: funcionalidade. O baile, a danza e a súa música. Osinstrumentos tradicionais.

5. Músicas do mundo: Folklore, etnomusicoloxía e antropoloxía da música. A investigación da músicanoutras culturas.

4.3.2. Contidos Procedementais.

Céntranse sobre todo na audición, visualización de videos análise de obras etextos e a interpretación vogal/instrumental en relación ós contidos e xénerosanteriormente expostos. Adáptanse así cada bloque de contidos e velaiquí tresexemplos: No bloque de musicas do mundo, tras unha explicación teórica, oseu sería practicar por exemplo con percusión ritmos doutras culturas ouprácticas ritmo-motrices con estes ritmos, incluso bailes ou danzas. No bloqueda música e o cine, tras unha explicación de conceptos, se aplicarían aexemplos prácticos(películas); aquí os alumnos farían un traballo obrigatoriopor parellas (ou 3 si resultan impares) que consiste nunha explicación teóricaao resto da clase sobre unha película/videoclip/documental,etc, aplicando osconceptos técnica musical, montaxe vistos na clase ou incluso rodando unpequeno corto o un skecht, etc. No bloque da publicidade e o audiovisual enxeral, analizar anuncios de prensa, televisión, internet, radio, etc sobre gruposmusicales, el jingle, consultar nestos medios a programación de distintosestilos musicais na túa cidade ou comunidade. Obter información sobre onegocio da música comercial, papel que desempeñan as discográficas, funcióndos medios de difusión e marketing.Estudar o panorama musical no noso país, buscando a relación existente cósplans de estudio, presenza de músicos estranxeiros etc...

18 1

4.4.2 INSTRUMENTOS-PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN

E CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN.

A) O 90% da nota corresponde ós contidos; Destes, os contidos conceptuais sono 80 % e os procedimentais o 10 % e serán avaliados pola observación diariaen grupo e individualmente e por unha o mais probas por cada unha das tresavaliacións; destas puntuacións tomaránse nota na libreta do profesor.

B) O 10 % da nota corresponde ás actitudes. Eiquí remitímonos ó apartado 2.5.2b de esta programación. No curso de diversificación introducimos un requisitono traballo de clase: para aprovar o alumno levará a libreta ao día, polo queterá nela as pezas que tocamos na clase e os apuntes de teoría e osexercicios; non serán admitidos as fotocopias nin copias de ningún tipo feitasao final de curso.

19 1

5. ANEXO ESO.

5.1. Criterios de promoción e titulación na ESO:

Os criterios a seguir para promocionar a un alumno ou alumna ou para propoñera obtención do título serán:

a. Non ter abandonado a materia: non presentándose a un exame ou probainxustificadamente; non asistir regularmente a clase inxustificadamente; nonrealizar as actividades programadas.

b. Ter acadado os obxectivos e mínimos esixibles.

5.2. Reforzo educativo:

Esta dentro do contexto de apoyo á diversidade; supón un cambio de elementosnon prescriptitos do curriculo en cuanto a contidos, obxectivos e avaliación e estádestinado a alumnos que teñen unha boa actitude pero posúen menoscoñecimentos previos por vir doutros centros o calqueira motivo, ou teñan algúntipo de discapacidade.

5.3. Criterios para a superación das pendentes na ESO:

O departamento pode tomar 2 opcións excluyentes entre si:

1ª- facer unha proba escrita (unha por cada avaliación) sobre os contidos programado curso correspondiente nas datas sinaladas pola jefatura de estudios.

2ª- encargar un traballo personalizado (uno por avaliación) sobre os contidos doprograma do curso correspondiente ao alumno, que será avisado 10 días naturaisantes da data obrigatoria de entrega, que sería a data proposta pola jefatura deestudios para a realización dos exámenes.

5.4. Actividades extraescolares:

Asistencia a concertos e recitais pedagóxicos, fundamentalmente no Auditoriode Galicia, no Teatro Principal de Compostela e no Centro educativo.

Visitas a museos, catedral (Pórtico da Gloria) e á cidade de Compostela. Proxección de películas e vídeos musicais relacionados coa música e a súa

Historia, na sala de usos múltiples do centro. Audicións musicais e recitais no centro educativo. Actividades rítmicas e de danza no centro educativo. Exposicións sobre distintos eventos musicais e conferencias relacionadas ca

música.

20 2

5.5. Temas transversais:

A música, debido o seu dobre aspecto de ciencia e arte, contribúe odesenvolvemento no plano intelectivo -organización dunhas ideas dentro dunsparámetros musicais- á vez que no plano emocional/afectivo -como modo deexpresión persoal e interrelación cos demais-.

Polo tanto posúe un gran potencial no desenvolvemento do equilibrio persoal e naformación de hábitos de escoita, tolerancia e respecto ós demais e ó entorno.

Estas calidades intrínsecas da práctica e do coñecemento da música se concretando seguinte modo nos eixes transversais do currículo:

EDUCACIÓN MORAL E CÍVICA Y EDUCACIÓN PARA LA PAZ: aceptación erecoñecemento dos demais para unha maior sociabilidade a través dofomento das actividades grupais e mellora do coñecemento doutras culturas através da súa música.

A EDUCACIÓN PARA A SAÚDE: a práctica da música contribuínte óestablecemento de hábitos de hixiene física e mental, posto que fomenta undesenvolvemento persoal equilibrado, a creación de novas vías decomunicación e a tendencia a perseguir a consecución dun entorno quecontribúa ó benestar.

O primeiro aspecto se coida de maneira específica nos contidos que fan referencia áeducación da voz e corrección postural requiridas tanto no canto como nomovemento e a danza. De maneira global, a música contribuínte tamén ó equilibriopersoal na medida que se fomenta a comunicación e se canaliza odesenvolvemento da expresividade, afondando no propio coñecemento eaceptación.

A IGUALDADE ENTRE AMBOS SEXOS: no mundo musical se evidencian aveces actitudes estereotipadas acerca dos roles masculino e feminino,orixinadas na marxinación histórica -e obsoleta- da muller nos campos quesupoñen unha proxección social. Nesta materia non se dará cabida a ningúntipo de discriminación relacionada có xénero, ni na elección ou atribución duninstrumento para realizar unha interpretación, ni na distribución de tarefas decara a crear unha coreografía, ni na composición e improvisación.

EDUCACIÓN DO CONSUMIDOR: o mercado relacionado co consumo damúsica move un considerable volume económico, sendo o alumnado destaetapa un gran consumidor de produtos musicais. Por tanto, é importante queadquira criterios de opcionalidade e de calidade que lle permita consumir deforma libre e razoada.

EDUCACIÓN AMBIENTAL: é necesario concienciar ó alumnado fronte ápresenza indiscriminada e abusiva -a miúdo inútil e ademais, agresiva- do sonno entorno, fomentando a formación de unha actitude consciente e crítica.

5.6. Material didáctico.

En la E.S.O se dan os libros de texto da editorial Galinova e tamén materialdidáctico elaborado polo profesor. Tamén se usan diccionarios, diversos libros,partituras, internet, prensa escrita, etc.

21 2

22 2

6. BACHARELATO

O curso de 1º de bacharelato céntrase no linguaxe musical, polo que émaiormente práctico (solfexo, tocar, actividades de ritmo- baile ecomposición). O contido teórico- práctico serán 3 unidades didácticaselaboradas polo profesor: a 1ª abrangue escalas, acordes e acústica, a 2ºmúsica e cine e a 3ª música ó través dos cadros. A parte de acordes eescalas se aplicarán todo o curso na práctica, xunto as outras dúas unidades,que son mais transversais.

1ª Avaliación

a) Conceptos: escalas, acordes, acústica.b) Procedementos: solfexo, tocar, bailar, composición.c) Avaliación: exame das pezas tocadas na clase (50 % da nota), exame da 1º

unidade didáctica (30 %), compoñer 10 pezas (20 %).1

2ª Avaliación

a) Conceptos: música e cine.b) Procedementos: solfexo, tocar, bailar, composición.c) Avaliación: exame das pezas de clase (50 % nota), expoñer individualmente

na clase o traballo sobre a 2ª unidade didáctica (30 %), compoñer outras 10pezas (20 %).

3ª Avaliación

a) Conceptos: música ó través dos cadros.b) Procedementos: solfexo, tocar, bailar, composición.c) Avaliación: exame das pezas de clase (50% nota), expoñer individualmente

na clase o traballo sobre a 3ª unidade didáctica (30 %), compoñer outras 10pezas (20 %).

Observacións:

>As composicións e os traballos sobre as unidades didácticas se enviarán antesda avaliación correspontente ó seguinte correo: vblanco836@gmail.com >Actitudes negativas que impidan reiteradamente o normal desenvolmemento daclase (son 30 alumnos) serán sancionadas con partes que suporán unha mermade puntos 1º parte= -0.50 puntos, 2º parte= 0.50 puntos, 3º parte= 1 punto. 3partes= 2 puntos menos.

1 As composicións que se farán cada martes na aula de informática co programa de libredescarga Musescore, seguirán as pautas do profesor en cuanto a nº de compases (de 8 a16) e o tipo de escala (tonales e pentatónicas) con acompañamento de unha 2ª voz.23 2

*OS TEMAS TRANSVERSAIS DO CURRÍCULO E A ÁREA DE MÚSICA

A música, debido o seu dobre aspecto de ciencia e arte, contribúe odesenvolvemento no plano intelectivo á vez que no plano emocional/afectivo, comomodo de expresión persoal e interrelación cos demais, polo que posúe un granpotencial no desenvolvemento do equilibrio persoal e na formación de hábitos deescoita, tolerancia e respecto ós demais e ó entorno. Por isto a música se concretado seguinte modo nos eixes transversais do currículo:

*ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

A diversidade na aula pode tomar varios aspectos, sintetizables en catro:diversidade cultural (por factores xeográficos o socioeconómicos), diversidade deintereses e gustos, diversidade de aptitudes ou capacidades e presenza na aula dealumnado con algún tipo de discapacidade, e ante esto o profesorado terá unhaactitude aberta.

*PROPOSTA DE ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES

Asistencia a concertos e recitais pedagóxicos, fundamentalmente no Auditorio deGalicia, no Teatro Principal de Compostela e no Centro educativo.

Visitas a museos, catedral (Pórtico da Gloria) e á cidade de Compostela. Proxección de películas e vídeos musicais relacionados coa música e a súa

Historia, na sala de usos múltiples do centro. Audicións musicais e recitais no centro educativo. Actividades rítmicas e de danza no centro educativo. Exposicións e conferencias sobre distintos eventos musicais.

24 2

7. PROXECTO LECTOR.

As estratexias e actividades propostas para o proxecto lector polodepartamento de música son as seguintes:-Lectura de apuntes, libros de texto e outras lecturas comlementarias.-lectura de textos de todo tipo: literarios, de teoría musical, cartas decompositores, publicitarios, etc, relacionados con temas musicais.-Vaciado semanal dos xornais buscando noticias relacionadas ca música,análise e lectura e selección para sua inclusión nun taboleiro.-Lectura de poemas que inspiraron obras musicais e de letras de cancións detodo tipo, libretos de ópera,etc.-Un exemplo de lecturas recomendadas para os cursos 2º e 3º de ESO e Osíndrome de Mozart de Gonzalo Moure e para bacherelato Un asasinatomusical de Batya Gur e A décima de Joseph Gelinek.-Todas as actividades faranse de xeito cotiá na aula, na casa e puntualmentena biblioteca e cun seguimento da evolución das competencias lectoras doalumnado, dedicando ademais dende o principio de curso dúas sesións ao mespara comentar a lectura a modo de club de lectura.

2