Przekazywanie zadań organizacjom pozarządowym

mgr Paweł Dąbrowskipdabrow@wspiz.edu.pl

Zasady zaliczeń

• Egzamin ustny;• Przygotowanie do egzaminu wymaga

zapoznania się z podaną literaturą. Z literaturą obowiązkową – na minimalnym poziomie. Ocena bardzo dobra jest przewidziana dla osób, które spełnią warunek wysokiej frekwencji oraz potwierdzą podczas egzaminu znajomość literatury uzupełniającej.

Zasady zaliczeń

• Egzamin nie później niż w sesji;• Nieprzystąpienie do egzaminu oznacza

ocenę niedostateczną;• Odpowiedź na którymkolwiek dyżurze,

począwszy od listopada.

Literatura obowiązkowa• M. Stahl „Instytucja zlecania funkcji z zakresu administracji

publicznej i prywatyzacja zadań publicznych” w: M. Stahl (red.) „Prawo administracyjne: pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie” wyd. III, Difin 2004

• B. Jaworska- Dębska „Współdziałanie i ruch zadań w systemie samorządu terytorialnego” w: M. Stahl (red.) „Prawo administracyjne: pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie” wyd. III, Difin 2004 r.

• J. Zimmermann „Prawo administracyjne” Wolters Kluwer Kantor Wydawniczy Zakamycze., wybrane fragmenty: „Wykonywanie funkcji publicznych i realizacja zadań publicznych przez organizacje społeczne”, „Prywatyzacja funkcji administracji publicznej i zadań publicznych”, „Pojęcie zadań samorządu terytorialnego i ich podstawowa klasyfikacja”

Zagadnienia wstępne

• Zadanie – kompetencja;• Ruch zadań;• Subsydiarność;• Pojęcie organizacji pozarządowej

Definicja organizacji pozarządowej – ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie

• „Organizacjami pozarządowymi są, niebędące jednostkami sektora finansów publicznych, w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości prawnej utworzone na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia (…)”

Fundacje i stowarzyszenia

Różnice:• Fundacja jest osobą prawną typu zakładowego, a

stowarzyszenie korporacyjnego;• O celach działalności korporacji decydują członkowie, w

przypadku fundacji określa je z góry założyciel;• Inne genezy tych podmiotów;• Regulacja w osobnych aktach prawnych

Podobieństwa:• Można je traktować jako organizacje społeczne, zwłaszcza w

świetle art. 12 Konstytucji;• Zbliżony cel istnienia;• Mogą być organizacjami pożytku publicznego.• Tylko obocznie mogą prowadzić działalność gospodarczą;• Zbliżona pozycja pod względem finansowo – podatkowym;• Mają osobne majątki.

Fundacje i stowarzyszenia• Fundacja – jest to osoba prawna, typu

zakładowego, powstająca w wyniku oświadczenia woli fundatora, na podstawie którego przekazano majątek trwały na realizację określonego przez fundatora trwałego celu społecznego.

• Stowarzyszenie – dobrowolne, samorządne, trwałe zrzeszenie o celach niezarobkowych (art. 2 ust. 1 pr. stow.)

Osoby prawne typu zakładowego

• Osoba taka powstaje w ten sposób, że założyciel dla zrealizowania określonego celu postanawia wyodrębnić część swego majątku i ustanowić odrębny sposób zarządzania nim. Majątek wyodrębniony przestaje być własnością założyciela, a staje się majątkiem utworzonej osoby prawnej. Nie ma stosunku członkowstwa. Obok fundacji są to: przedsiębiorstwa państwowe, zakłady publiczne.

Osoba prawna typu korporacyjnego

• Jest to związek osób fizycznych lub prawnych (lub fizycznych i prawnych), które zrzeszyły się dla osiągnięcia określonego celu. Zachodzi stosunek przynależności. Obok stowarzyszenia są to np. gmina, spółdzielnia, partia polityczna, związek zawodowy, zakon.

Art. 12 Konstytucji RP

„Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji.”

Fundacja - geneza• Początki fundacji sięgają prawa

rzymskiego;• Najwcześniej – fundacje niesamodzielne,

stanowiące powierzany majątek;• W V i VI w. n.e. przybierały już postać

fundacji samodzielnych, tzn. majątków odrębnych, zarządzanych przez specjalnie do tego celu powołane organy. Taki charakter miały często klasztory, kościoły.

Fundacje w Polsce

• Na ziemiach polskich fundacje pojawiły się w XII – XIII w. (szpitale);

• Fundacje były różnego typu: stypendialne, zapomogowe, posagowe, kulturowe;

• Pierwsze, nowożytne regulacje prawne w Polsce – ustawa z 1764 r. (ograniczenia zakładania fundacji religijno – kościelnych)

Fundacje w Polsce cd.• Okres zaborów – regulacje państw

zaborczych;• Dekret z dnia 07 lutego 1919 r. o

fundacjach i zatwierdzeniu darowizn i zapisów (tylko dawna Kongresówka);

• Konstytucja marcowa (art. 113);• Likwidacja fundacji przez władze

okupacyjne w 1939 - 40 r.• Dekret z 1952 r. o zniesieniu fundacji

Fundacje w Polsce cd.

• Dekret z dnia 24 kwietnia 1952 r. o zniesieniu fundacji;

• Ustawa z dnia 06 kwietnia 1984 r. o fundacjach;

• Art. 12 Konstytucji z 1997 r.

Fundacje – źródła prawa

• Konstytucja RP;• Ustawa o fundacjach;• Przepisy szczególne:

– Kodeks cywilny;– Ustawa o KRS;– Ustawa o fundacji Ossolińskich;– Ustawa o fundacji CBOS;– Ustawa o fundacji Zakłady Kórnickie

Art. 1 ustawy o fundacjach • Fundacja może być ustanowiona dla

realizacji zgodnych z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, w szczególności takich, jak: ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska oraz opieka nad zabytkami.

Art. 5 ust. 1 u.f. „Fundator ustala statut fundacji, określający jej nazwę, siedzibę i majątek, cele, zasady, formy i zakres działalności fundacji, skład i organizację zarządu, sposób powoływania oraz obowiązki i uprawnienia tego organu i jego członków. Statut może zawierać również inne postanowienia, w szczególności dotyczące prowadzenia przez fundację działalności gospodarczej, dopuszczalności i warunków jej połączenia z inną fundacją, zmiany celu lub statutu, a także przewidywać tworzenie obok zarządu innych organów fundacji.”

Stowarzyszenia - geneza• Regulacje państw zaborczych;• Konstytucja marcowa (1921 r.);• Rozporządzenie z mocą ustawy

Prezydenta RP – Prawo o stowarzyszeniach z d. 27 października 1932 r.;

• Dekret Prezydenta RP z dn. 22 listopada 1938 r. o rozwiązaniu zrzeszeń wolnomularskich

Okres II wojny światowej• Lipiec 1940 r. – rozporządzenie władz

niemieckich likwidujące wszystkie stowarzyszenia i zakaz zakładania nowych;

• Od 1939 r. – faktyczna likwidacja wszystkich stowarzyszeń (wrogich ideologicznie) na ziemiach kontrolowanych przez ZSRR;

• Dekret Prezydenta RP z 30 listopada 1939 r. o nieważności aktów prawnych władz okupacyjnych.

Okres powojenny• Deklaracja Sejmu z 22 lutego 1947 r. w

przedmiocie realizacji praw i wolności obywatelskich;

• Konstytucja z 1952 r.;• Utrzymanie w mocy regulacji z 1932 r. aż do

1989 r. • Stan wojenny – zawieszenie części

stowarzyszeń;• Okrągły Stół – nowa ustawa z 1989 r.

(obowiązująca)

Art. 13 Konstytucji

Zakazane jest istnienie partii politycznych i innych organizacji odwołujących się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, a także tych, których program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa.

Art. 172 Konstytucji RP1. Jednostki samorządu terytorialnego mają prawo

zrzeszania się.2. Jednostka samorządu terytorialnego ma prawo

przystępowania do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych oraz współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.

3. Zasady, na jakich jednostki samorządu terytorialnego mogą korzystać z praw, o których mowa w ust. 1 i 2, określa ustawa.

Stowarzyszenia – źródła prawa• Konstytucja RP;• Ratyfikowane umowy międzynarodowe odnoszące się

do prawa do stowarzyszania się;• Ustawa o stowarzyszeniach;• Ustawa o kulturze;• Ustawa o sporcie kwalifikowanym;• Ustawa o KRS;• Kodeks postępowania cywilnego;• Ustawa o działalności pożytku publicznego i

wolontariacie;• Inne.

Stowarzyszenie - pojęcie

Art. 2 ustawy o stowarzyszeniach1. Stowarzyszenie jest dobrowolnym,

samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych.

Zrzeszenie

• „związek osób zdążających zgodnie z prawem do osiągnięcia wspólnego celu.”

• „zespół ludzi skupionych wokół określonego celu”;

• „połączenie się w organizację”.

Dobrowolność

• Swoboda inicjatywy zrzeszania się;• Swoboda udziału w stowarzyszeniu;• Swoboda rozwiązania się;

DobrowolnośćArt. 6 u.s. 1. Tworzenie stowarzyszeń przyjmujących zasadę

bezwzględnego posłuszeństwa ich członków wobec władz stowarzyszenia jest zakazane.

2. Nikogo nie wolno zmuszać do udziału w stowarzyszeniu lub ograniczać jego prawa do wystąpienia ze stowarzyszenia. Nikt nie może ponosić ujemnych następstw z powodu przynależności do stowarzyszenia albo pozostawania poza nim.

Samorządność (samodzielność)

• Art. 2 ust. 2 u.s.:  Stowarzyszenie samodzielnie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego działalności.

• Ograniczenia co do struktury organizacyjnej.

Trwałość

• Trwałość celu – zadania długookresowe;• Istnieje niezależnie od bytu założycieli;• Nie mogą zostać uznane za

stowarzyszenia (w rozumieniu ustawy), twory przejściowe, jak np. komitet na rzecz budowy pomnika, komitet protestacyjny mieszkańców – zadania jednorazowe.

Cel niezarobkowy

• Art. 34 u.s.  Stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą, według ogólnych zasad określonych w odrębnych przepisach. Dochód z działalności gospodarczej stowarzyszenia służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków.