Psychologia sądowa - senat.uw.edu.pl · Psychologia sądowa Projekt studiów podyplomowych na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego Rada programowa: Prof. dr hab. Marina

Psychologia sądowa

Projekt studiów podyplomowych

na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego

Rada programowa:

Prof. dr hab. Marina Zalewska dr hab. Ewa Czerniawska prof. UW

dr hab. Małgorzata Święcicka

Kierownik studiów: Doc. dr Małgorzata Toeplitz - Winiewska

1

Informacje ogólne 1. Cel studiów

Studia podyplomowe Psychologia sądowa są przeznaczone dla

psychologów współpracujących z wymiarem sprawiedliwości, albo

zainteresowanych taką współpracą, którzy nie ukończyli w czasie studiów

specjalizacji z psychologii sądowej lub ją ukończyli i chcą zaktualizować swoją

wiedzę i umiejętności. Studia przygotowują do pełnienia roli psychologa biegłego

sądowego.

Celem studiów jest:

• Poszerzenie i uaktualnienie wiedzy teoretycznej dotyczącej zaburzeń

i mechanizmów funkcjonowania jednostki niezbędnej do sporządzania

ekspertyzy w wielu dziedzinach współpracy psychologa z wymiarem

sprawiedliwości;

• Nabycie i udoskonalenie umiejętności diagnozowania i orzekania

psychologicznego niezbędnych w pełnieniu roli biegłego sądowego psychologa, oraz przygotowanie do innych zadań psychologa sądowego.

2. Tryb studiów

Studia będą prowadzone w trybie zaocznym.

3. Tematyka i forma zajęć

Tematyka zajęć została zaplanowana tak, by dostarczyć uczestnikom wiedzy

teoretycznej z zakresu szeroko pojętej psychopatologii i patologii społecznej,

niezbędnej do diagnozy psychologicznej, a następnie kształcenia umiejętności

przygotowywania takiej diagnozy na potrzeby wymiaru sprawiedliwości. Zajęcia

odbywać się będą w formie wykładów, seminariów i ćwiczeń praktycznych.

4. Czas trwania studiów: studia będę trwały dwa semestry. Łącznie obejmują

260 godzin zajęć. Zajęcia będą odbywać się w weekendy, średnio, co dwa

tygodnie.

5. Czesne: 5 500 zł. płatne jednorazowo. Istnieje możliwość płatności w

dwóch ratach, I rata 2900 zł. II rata 2600 zł.

2

6. Przewidywana liczba słuchaczy: minimum 30 osób, maksimum 45 osób.

7. Warunki rekrutacji na studia

Podstawą przyjęcia na studia jest ukończenie studiów magisterskich z zakresu

psychologii oraz posiadanie, co najmniej dwuletniej praktyki w zawodzie

psychologa.

Wymagania stawiane kandydatom:

• Posiadanie dyplomu magistra psychologii,

• Przynajmniej dwuletni udokumentowany staż pracy w zawodzie psychologa.

Kandydat składa następujące dokumenty:

- podanie o przyjęcie na studia,

- odpis dyplomu magistra psychologii,

- dokument potwierdzający dwa lata pracy jako psycholog,

- 2 zdjęcia.

O przyjęciu na studia decyduje, po spełnieniu powyższych warunków, kolejność

zgłoszeń.

8. Sylwetka absolwenta Absolwent powinien charakteryzować się:

• Znajomością współczesnej wiedzy psychologicznej dotyczącej patologii

społecznej i mechanizmów zaburzeń zachowania.

• Umiejętnością stosowania metod diagnozy adekwatnych do specyfiki

ekspertyzy sądowej.

• Umiejętnością zastosowania wiedzy teoretycznej i metodologicznej w praktyce

diagnostycznej.

• Znajomością podstawowych regulacji prawnych dotyczących pracy

psychologa jako biegłego sądowego.

• Umiejętnością dostrzegania ograniczeń możliwości diagnostycznych

i podstawowych dylematów etycznych w praktyce psychologa sądowego.

9. Termin rozpoczęcia studiów

Studia rozpoczną się w semestrze zimowym roku akademickiego 2009/10

(w październiku 2009 roku).

3

10 Ramowy program studium Program studiów składa się z 3 bloków.

W semestrze I realizowane są zajęcia z bloku 1 i 3, w semestrze II realizowane są

zajęcia z bloku 2.

Blok 1. Podstawowa wiedza teoretyczna (118 godziny zajęć).

Blok 2. Problemy diagnozy psychologicznej w różnych obszarach funkcjonowania

biegłego psychologa (124 godzin zajęć).

Blok 3. Podstawy prawne opiniowania przez psychologa biegłego sądowego

(18 godzin zajęć).

Zajęcia będą miały formę wykładów i seminariów, prowadzonych dla

wszystkich uczestników, oraz ćwiczeń prowadzonych dla dwóch grup naprzemiennie.

11 Warunki zaliczenia

• zdany egzamin z zakresu wiedzy w bloku 1 (Podstawowa wiedza teoretyczna)

oraz bloku 3 (Podstawy prawne opiniowania przez psychologa biegłego

sądowego ). Egzamin ma charakter testu jednokrotnego wyboru. Pytania

dotyczą wszystkich przedmiotów i są układane przez prowadzących

w proporcji 1 pytanie na każde 2 godziny zajęć.

• zaliczenie na ocenę wszystkich zajęć z bloku 2 (Diagnoza) – zasady

zaliczania ustalają prowadzący zajęcia.

• ocena ze studiów jest średnią ważoną z oceny z egzaminu (waga 0,5) oraz

zaliczeń z bloku 2 (waga 0,5).

12 Miejsce prowadzenia zajęć Wydział Psychologii UW, ul. Stawki 5/7, 00-183 Warszawa.

4

Tematy zajęć i osoby prowadzące BLOK 1 w I semestrze: Podstawowa wiedza teoretyczna

TEMAT FORMA liczba godzin

PROWADZĄCY

Teorie agresji wykład 2 Doc. Dr Małgorzata Toeplitz-Winiewska

Teorie przyczyn przestępczości

wykład 4 Doc. Dr Małgorzata Toeplitz-Winiewska

Psychologia w zapobieganiu przestępczości – czynniki ryzyka


Wybrane zagadnienia wiktymologii


Psychopatologia: diagnoza zaburzeń psychicznych

wykład ćwiczenia

10 10

Dr hab. Jadwiga Rakowska

Teorie osobowości a opiniowanie sądowe

wykład 4 Dr Ewa Milewska

Zaburzenia rozwoju dezorganizujące funkcjonowanie szkolne i społeczne dziecka

wykład seminarium ćwiczenia

8 4 4

Dr hab. Małgorzata Święcicka Mgr Małgorzata Woźniak

Wybrane problemy zaburzonych rodzin

wykład seminarium ćwiczenia

4 8 4

Dr Olga Kriegielewicz, Mgr Marta Porębiak, Dr hab. Barbara Tryjarska

Zjawisko krzywdzenia dziecka wykład 12 Dr Anna Piekarska

Zachowania problemowe okresu dorastania

wykład 6 Dr Ewa Stępień

Zaburzenia rozwoju dziecka i adolescenta

wykład ćwiczenia

9 9

Dr Joanna Radoszewska

Psychologia pamięci i jej zastosowanie w pracy biegłego-psychologa

wykład 8 Dr hab. Ewa Czerniawska, prof. UW

Podstawy resocjalizacji sprawców przestępstw

wykład seminarium

4 2

Dr Maria Gordon

5

Blok 2 w II semestrze: Problemy diagnozy psychologicznej w różnych obszarach funkcjonowania biegłego-psychologa

TEMAT FORMA Liczba godzin

PROWADZĄCY

Przedmiot i zakres sądowej ekspertyzy psychologicznej

wykład 2 Doc. dr Małgorzata Toeplitz-Winiewska

Rozmowa kliniczna jako metoda diagnozy

wykład ćwiczenia

4 8

Dr Joanna Radoszewska

Standardy badania metodami testowymi

Seminarium 4 Doc. Dr Zuzanna Toeplitz

Specyfika diagnozy osób w okresie dorastania

Wykład 4 Dr Joanna Radoszewska

Opiniowanie w sprawach cywilnych

wykład ćwiczenia

4 5

Dr Teresa Gordon

Opiniowanie w sprawach rodzinno – opiekuńczych

Wykład Ćwiczenia

4 8

Dr Alicja Czerederecka, Mgr Małgorzata Kowanetz

Opiniowanie w sprawach karnych dotyczących dorosłych sprawców przestępstw

wykład ćwiczenia

8 12

Dr Ewa Milewska Dr Teresa Gordon

Profilowanie psychologiczne nieznanych sprawców przestępstw

wykład ćwiczenia

8 5

Mgr Urszula Cur

Zeznania dorosłych świadków jako przedmiot ekspertyzy psychologicznej

wykład ćwiczenia

3 3

Dr Maria Gordon

Diagnoza krzywdzenia dziecka seminarium 6 Dr Anna Piekarska

Dziecko jako świadek wykład ćwiczenia

3 9

Mgr Maria Keller-Hamela

Opiniowanie w sprawach nieletnich

wykład ćwiczenia

5 5

Dr Ewa Stępień

Diagnostyka psychologiczno-penitencjarna

wykład ćwiczenia

3 3

Dr Maria Gordon

Przesłuchanie biegłego psychologa w praktyce

ćwiczenia 4 Dr hab. Piotr Girdwoyń, prof. UW

Dylematy etyczne w pracy psychologa biegłego sądowego

Seminarium 4 Doc. Dr Małgorzata Toeplitz-Winiewska

6

Blok 3 w I semestrze: Prawne podstawy opiniowania przez psychologa biegłego sądowego

TEMAT FORMA Liczba godzin

PROWADZĄCY

Opinia biegłego w polskim prawie dowodowym

Wykład 4 Dr Katarzyna Girdwoyń

Biegły w systemie polskiego prawa

Wykład 4 Prof. dr hab. Tadeusz Tomaszewski

Teoria opiniowania. Prawa i obowiązki biegłego

Wykład 4 Prof. dr hab. Tadeusz Tomaszewski

Ogólne zasady odpowiedzialności biegłego

Wykład 2 Dr Katarzyna Girdwoyń

Biegły psycholog w postępowaniu karnym i cywilnym

wykład. 4 Dr Hanna Gajewska-Kraczkowska

7

Szczegółowy program studium

BLOK 1 Podstawowa wiedza teoretyczna

Temat: Teorie agresji

( wykład 2 godziny)

Prowadzący: doc. dr Małgorzata Toeplitz-Winiewska Celem zajęć jest krótka prezentacja podstawowych koncepcji wyjaśniających

zachowania agresywne i agresywność człowieka z odniesieniem do roli agresji w

demoralizacji i przestępczości.

Zagadnienia

1. Definicje agresji, rodzaje agresji, agresywność

2. Koncepcja psychoanalityczna Z. Freuda

3. Teoria frustracja-agresja

4. Teoria społecznego uczenia się

5. Ogólny Model Agresji (GAM) Andersona i Bushmana

6. Wyznaczniki agresji – prowokacja, pobudzenie emocjonalna, normy społeczne

7. Przestępczość a agresja

Literatura

Andersen, C.A, Carnagey, N. L. (2008) Zło brutalne a ogólny model agresji.

W: A. G. Miller (red) Dobro i zło z perspektywy psychologii społecznej. s. 216-244.

Kraków: Wydawnictwo WAM

Bandura, A.(2007) Teoria społecznego uczenia się. Warszawa: Wydawnictwo

Naukowe PWN

Frączek, A.(2002) Agresja interpersonalna: opis i analiza z perspektywy

psychologii społecznej. W: Ł. Durasz-Dudzik(red) Człowiek i agresja. s. 43-55.

Warszawa: Wydawnictwo Sic!

Krahé, B.(2005) Agresja. Gdańsk: GWP

8


Temat: Teorie przyczyn przestępczości


Prowadzący: doc. dr Małgorzata Toeplitz-Winiewska Celem zajęć jest omówienie podstawowych teorii wyjaśniających zjawisko

przestępczości pozwalające słuchaczom zrozumieć różnorodne – społeczne,

ekonomiczne, kulturowe, psychologiczne i biologiczne czynniki mające znaczenie dla

kształtowania zachowań sprzecznych z prawem.

Zagadnienia

1. Teorie biologiczne – koncepcja „przestępcy z urodzenia” Lombroso, badania

nad dodatkowym chromosomem Y u agresywnych przestępców, Badania nad

rolą mózgu w etiologii zachowań antyspołecznych.

2. Socjologiczne wyjaśnienia przestępczości – teoria anomii Durkheima i

Mertona, teoria stygmatyzacji Lemerta, teoria zróżnicowanych powiązań

Sutherlanda, teoria kontroli społecznej Hirscha.

3. Osobowościowe determinanty przestępczości – koncepcja Eysencka,

antyspołeczne zaburzenie osobowości, psychopatia.

4. Typologie przestępców

5. Specyfika działania w grupie przestępczej

Literatura

Buss, D. M. (2007) Morderca za ścianą. Gdańsk: GWP

Hare, R.D.(2006) Psychopaci są wśród nas. Kraków: Wydawnictwo Znak

Majchrzyk, Z.(2001) Nieletni, młodociani i dorośli sprawcy zabójstw. Rozdz. V,

VI i VII. s. 83-2001. Warszawa: IPiN

Zimbardo P.G.(2008) Zrozumieć, w jaki sposób dobrzy ludzie stają się

przestępcami. W: A. G. Miller (red) Dobro i zło z perspektywy psychologii społecznej.

s. 35 - 73. Kraków: Wydawnictwo WAM

9


Temat: Psychologia w zapobieganiu przestępczości – czynniki ryzyka


Prowadzący: doc. dr Małgorzata Toeplitz-Winiewska Celem zajęć jest zapoznanie uczestników z możliwością zastosowania wiedzy

psychologicznej do podejmowania działań prewencyjnych, zapobiegających

procesom nieprzystosowania psychicznego i społecznego młodzieży, co w

konsekwencji prowadzi do zachowań przestępczych.

Zagadnienia

1. Model czynników ryzyka zachowań przestępczych, cechy konstruktu ryzyka

2. Metody pomiaru czynników ryzyka – czynniki historyczne, społeczne i

indywidualne

3. Kliniczne wnioskowanie o zagrożeniu a pomiar statystyczny zagrożenia –

przewidywanie niebezpieczeństwa ponownego popełnienia przestępstwa.

4. Model czynników ryzyka popełnienia zabójstwa

Literatura

Gierowski, J.K, Jaśkiewicz-Obydzińska, T, Najda, M.(2008) Psychologia w

postępowaniu karnym. rozdz. VII s.451-482 Warszawa: LexisNexis

Gierowski, J.K. (2000) Psychologiczne wyznaczniki przestępczości. W;J.

Strelau (red) Psychologia. Podręcznik akademicki . t. III s. 710-729. Gdańsk:GWP

Howitt, D. (2006) Introduction to Forensic and Criminal Psychology. rozdz.23

s. 377-396. Harlow, England: Pearson Longman

Wolska, A. (2001) Model czynników ryzyka popełniania zabójstwa. Szczecin:

Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego.

10


Temat: Wybrane zagadnienia wiktymologii

( wykład: 2 godziny)

Prowadzący: doc. dr Małgorzata Toeplitz-Winiewska Celem zajęć jest poznanie podstawowych problemów wiktymologii - charakterystyka

psychologiczna ofiar różnych rodzajów przestępstw

Zagadnienia:

1. Typologie ofiar: skoncentrowane na cechach indywidualnych, oraz na

znaczeniu ofiary w genezie przestępstwa.

2. Mechanizm stawania się ofiarą.- teoria kozła ofiarnego

3. Psychologiczna charakterystyka ofiar przemocy domowej , ofiar

mobbingu, ofiar przemocy seksualnej - zgwałcenia

Literatura

Gruszecka,E.(2006) Człowiek w obliczu krzywdy- zachowanie ofiar, sprawców

i obserwatorów. W: E. Martynowicz (red) Od poczucia podmiotowości do bycia ofiarą.

( str. 55-83). Kraków: Wyd. „Impuls”

Pospiszyl, I.(2003) Ofiary chroniczne, przypadek czy konieczność. rozdz. I, II,

III i IV str. (7- 102) Warszawa: Wyd. Akademii Pedagogiki Specjalnej.

11


Temat: Psychopatologia: Diagnoza zaburzeń psychicznych ( wykład 10 godzin, ćwiczenia 10 godzin) Prowadzący: dr hab. Jadwiga Rakowska

Celem jest zapoznanie uczestników zajęć z problematyką zaburzeń psychicznych;

głównie z kryteriami diagnostycznymi systemów klasyfikacji ICD- 10 i DSM –IV, aby

nabyli umiejętności różnicowania zaburzeń; ponadto zapoznanie z etiologią

zaburzeń.

Zagadnienia

1. Wprowadzenie do problematyki zaburzeń psychicznych (definicje pojęć norma,

patologia i zaburzenie psychiczne; wskaźniki zaburzenia psychicznego; klasyfikacja

zaburzeń psychicznych – systemy klasyfikacji ICD -10 i DSM – IV, kryteria

operacyjne diagnozy, rzetelność i trafność; etiologia: czynniki biologiczne i

psychologiczne/środowiskowe.

2. Zaburzenia lękowe (panika, agorafobia, fobia społeczna, fobia specyficzna, lęk

uogólniony, zaburzenia obsesyjno- kompulsyjne, zespół stresu pourazowego).

3. Zaburzenia nastroju (epizod depresji, epizod manii, dystymia, zaburzenie

dwubiegunowe, zaburzenie cyklotymiczne).

4. Zaburzenia pod postacią somatyczną ( zaburzenie somatyzacyjne, zaburzenie

konwersyjne, zaburzenie bólowe, zaburzenie hipochondryczne, zaburzenie

dysmorficzne ciała).

5. Zaburzenia dysocjacyjne (amnezja, fuga, zaburzenia tożsamości, zaburzenia

depersonalizacji).

12

6. Schizofrenia i inne zaburzenia psychotyczne (objawy pozytywne i negatywne,

kryteria diagnostyczne schizofrenii; typy: paranoidalna, zdezorganizowana,

katatoniczna, niezróżnicowana i rezydualna; inne zaburzenia psychotyczne

schizoafektywne, zaburzenie urojeniowe, krótkotrwałe zaburzenia psychotyczne,

zaindukowane zaburzenia urojeniowe).

7. Zaburzenia związane z używaniem środków psychoaktywnych: alkohol,

stymulanty i opiaty ( zaburzenia związane z używaniem środka psychoaktywnego, z

uzależnieniem, z intoksykacją i z odstawieniem).

8. Zaburzenia osobowości (typy osobowości zaburzonej: paranoidalna, schizoidalna,

schizotypowa, antyspołeczna, z pogranicza, histrioniczna, narcystyczna, unikająca,

zależna, obsesyjno-kompulsyjna).

9. Zaburzenia seksualne i tożsamości płciowej (parafilie, zaburzenia tożsamości

płciowej i seksualne dysfunkcje).

10. Zaburzenia poznawcze – neuropsychologiczne (delirium, demencja i syndromy

amnestyczne).

Literatura

Carson,R., Butcher,J., Mineka, S. (2003). Psychologia zaburzeń. Gdańsk:

Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Pużyński, S., Wciórka, J. (red.). (1997). Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i

zaburzeń zachowania w ICD-10: Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne.

Kraków: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius” .

Pużyński, S., Wciórka, J. (red.). (1998). Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i

zaburzeń zachowania w ICD-10: Badawcze kryteria diagnostyczne. Kraków:

Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”.

First, M. (red.). (1994). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders

- DSM-IV. Washington, DC: American Psychiatric Association.

Bilikiewicz, A. (2003). Psychiatria. Warszawa Wydawnictwo Lekarskie PZWL.

Seligman, M.,Walker, E., Rosenhan, D. (2003). Psychopatologia. Poznań:

Zysk i S-ka.

13


Temat: Teorie osobowości a opiniowanie sądowe


Prowadzący: dr Ewa Milewska Celem jest pokazanie różnic w podejściu do zachowania człowieka w prawie i

psychologii, oczekiwania wobec diagnoz psychologicznych oraz wskazanie

możliwości dostosowania diagnozy psychologicznej do wymogów prawa.

Zagadnienia:

1. Człowiek i uwarunkowania jego zachowania w różnych teoriach

psychologicznych a cele postępowania sądowego – podobieństwa i

rozbieżności.

2. Możliwości i ograniczenia zastosowania wybranych psychologicznych teorii

osobowości w diagnozowaniu psychologicznym dla potrzeb procesu karnego.

Literatura

Gierowski, J.K., Jaśkiewicz-Obydzińska, T., Najda, M.(2008) Psychologia w

postępowaniu karnym. Cz. I Rozdz. I i II oraz V. Warszawa: LexisNexis

Oleś, P.K (2005) Wprowadzenie do psychologii osobowości. Warszawa:

Wydawnictwo Naukowe Scholar

14


Temat: Zaburzenia rozwoju dezorganizujące funkcjonowanie szkolne i

społeczne dziecka

( wykład 8 godzin, seminarium 4 godziny, ćwiczenia 4 godziny)

Prowadzący: dr hab. Małgorzata Święcicka, mgr Małgorzata Woźniak Celem zajęć jest zapoznanie uczestników z obrazem klinicznym ADHD, zaburzeń

zachowania i specyficznych trudności szkolnych, oraz z najważniejszymi teoriami

wyjaśniającymi przyczyny i mechanizmy tych zaburzeń. Pokazane zostaną

konsekwencje tych zaburzeń dla funkcjonowania szkolnego i społecznego dziecka, a

także podstawowe zasady pomocy psychologicznej dla dzieci z tymi zaburzeniami i

ich rodzin.

Zagadnienia

1. Zaburzenie z deficytem uwagi i nadaktywnością (ADHD)

- obraz zaburzenia: objawy kryterialne i współwystępujące, problemy psychologiczne,

społeczne, trudności szkolne dzieci z ADHD,

- problemy rodziny dziecka z ADHD,

- przyczyny i mechanizmy neurobiologiczne i psychologiczne zaburzenia, problem

heterogeniczności.

- możliwości pomocy psychologicznej dzieciom z ADHD i ich rodzinom.

2. Trudności w nauce szkolnej

- objawy specyficznych i niespecyficznych trudności w uczeniu się, pojęcia dysleksji,

dysortografii, dyskalkulii;

- przyczyny i mechanizmy trudności w uczeniu się;

- problemy emocjonalne, motywacyjne i społeczne dzieci z trudnościami w nauce,

skutki trudności w nauce;

- możliwości pomocy psychologicznej dzieciom z trudnościami w nauce.

3. Zaburzenia zachowania:

- zaburzenia zachowania i zaburzenia opozycyjno – buntownicze: obraz zaburzenia,

objawy kryterialne, istota zachowań diagnozowanych jako objawy zaburzeń

zachowania;

- przyczyny, czynniki ryzyka i mechanizmy powstawania zaburzeń zachowania;

15

- specyfika sytuacji rodzinnej i relacji w rodzinach dzieci z zaburzeniami zachowania;

- funkcjonowanie szkolne i społeczne dzieci z zaburzeniami zachowania;

- możliwości pomocy psychologicznej dzieciom z zaburzeniami zachowania.

4. Co łączy omawiane zaburzenia? Analiza materiału klinicznego.

- ADHD i trudności w uczeniu się jako zagrożenie dla rozwoju zaburzeń zachowania;

- różnicowanie ADHD i zaburzeń zachowania;

- zaburzenia uwagi – ogniwo łączące ADHD i trudności w nauce.

Literatura:

Gruszczyk-Kolczyńska E. (1994). Dzieci ze specyficznymi trudnościami w

uczeniu się matematyki. (s. 103-124).Warszawa: WSiP

Krasowicz-Kupis, G. (2008). Psychologia dysleksji. Warszawa: Wydawnictwo

PWN.

Kołakowski A. (2005). Zaburzenia zachowania. W: T. Wolańczyk, J. Komender

(red.), Zaburzenia emocjonalne i behawioralne u dzieci. Warszawa: Wydawnictwo

Lekarskie PZWL. Roz. 15.

Święcicka M. (red.) (2003). Problemy psychologiczne dzieci z zespołem

nadpobudliwości psychoruchowej. Zeszyty Sekcji Psychologii Klinicznej Dziecka, t. 1.

Warszawa: Emu.

Święcicka M. (2006). Nazwać a zrozumieć. Rola psychologa w diagnozowaniu

dziecka z objawami nadpobudliwości. W: A. Maryniak, M. Święcicka (red.), Problemy

tożsamości i etyki zawodowej dziecięcego psychologa klinicznego. Zeszyty Sekcji

Psychologii Klinicznej Dziecka, t. 4. Warszawa: Emu.

16


Temat: Wybrane problemy zaburzonych rodzin

(wykład 4 godziny, seminarium 8 godzin, ćwiczenia 4 godziny)

Osoby prowadzące: dr Olga Kriegelewicz, mgr Marta Porębiak,

dr hab. Barbara Tryjarska Celem zajęć jest przedstawienie uczestnikom zajęć wiedzy dotyczącej

specyficznych konstelacji zaburzonych rodzin, dynamiki ich funkcjonowania i

psychicznych konsekwencji dla poszczególnych członków rodziny. Omawiane będą

wyłącznie wybrane typy zaburzonych rodzin: rodziny rozbite, rodziny z problemem

alkoholowym, z przemocą małżeńską, rodziny kazirodcze.

Zagadnienia

1. Rodziny rozbite i zrekonstruowane

Podstawy konfliktów między małżonkami. Konflikty jawnie i ukryte w małżeństwie i

ich odmienna dynamika. Eskalacja konfliktu. Różne sposoby włączania dzieci w

konflikt małżeński. Złożona motywacja do rozstania. Konsekwencje emocjonalne,

somatyczne i ekonomiczne rozwodu dla każdego z małżonków i dzieci. Problemy

rodzin zrekonstruowanych.

2. Rodziny z problemem alkoholowym

Przebieg uzależnienia od alkoholu (przejawy społeczne, psychiczne i fizjologiczne

uzależnienia). Specyfika relacji między małżonkami. Fazy adaptacji do życia w

rodzinie z problemem alkoholowym. Reguły i role w rodzinie. Szczególna rola dzieci.

Odległe konsekwencje psychiczne dzieci wychowywanych w rodzinach z problemem

alkoholowym.

3. Przemoc między małżonkami

Rozpowszechnienie przemocy małżeńskiej i czynniki społeczne ją torujące. Czynniki

ryzyka wystąpienia przemocy. Charakterystyka psychologiczna sprawców przemocy i

ofiar. Szczególny rodzaj relacji między sprawcami i ofiarami. Dlaczego bite kobiety

nie odchodzą od mężów? Cykl przemocowy. Bezpośrednie i odległe konsekwencje

podlegania przemocy (żony) i obserwowania jej (dzieci).

4. Rodziny kazirodcze

Wyodrębnienie typów rodzin z wykorzystywaniem seksualnym dziecka przez ojca:

sprawca psychopatyczny, regresywny, rodzina zdominowana przez dziecko, rodzina

17

promiskuityczna. Relacje między małżonkami i ich dynamika doprowadzająca do

kazirodczego związku ojca z dzieckiem. Rola matki w podtrzymaniu kazirodztwa.

Trudności diagnozy rodzin z problemem incestu.

Literatura

Beisert, M. (2008). Kazirodztwo. Rodzice w roli sprawców. Warszawa:

Wydawnictwo Naukowe Scholar

Herzberger, S. (2002). Przemoc domowa. Perspektywa psychologii

społecznej. Warszawa: PARPA

Kłodecki, A. (2000). Funkcjonowanie rodzin z problemem alkoholowym. W: E.

Milewska, A. Szymanowska (red.), Rodzice i dzieci. Psychologiczny obraz sytuacji

problemowych. (s. 171-184). Warszawa: Wydawnictwo MEN

Kwak, A. (2000). Rodziny rekonstruowane – problemy i zagrożenia. W: E.

Milewska, A. Szymanowska (red.), Rodzice i dzieci. Psychologiczny obraz sytuacji

problemowych. (s. 78-99). Warszawa: Wydawnictwo MEN

Sztander, W. (2006). Rodzina z problemem alkoholowym. Warszawa:

Wydawnictwo Instytutu Psychologii Zdrowia

Zubrzycka, E. (1993). Narzeczeństwo, małżeństwo, rodzina, rozwód. Gdańsk:

GWP

18


Temat: Zjawisko krzywdzenia dziecka

( wykład 12 godzin)

Prowadzący: dr Anna Piekarska Celem zajęć jest wszechstronne zaznajomienie uczestników z problematyką

zjawiska krzywdzenia dziecka, w tym jego rozmiarami, uwarunkowaniami,

przejawami i skutkami.

Zagadnienia

1. Wprowadzenie i rys historyczny.

2. Rozmiary i przejawy zjawiska krzywdzenia dzieci.

3. Definicje podstawowych pojęć i teoretyczne podejścia wyjaśniające

uwarunkowania.

4.Formy krzywdzenia: przemoc fizyczna (w tym kary cielesne), maltretowanie

psychiczne, molestowanie seksualne oraz zaniedbanie.

5. Dziecko jako świadek przemocy w rodzinie.

6. Przeniesiony Zespół Munchausena.

7. Model Taksonomii Krzywdzenia Dziecka - kontekstualne czynniki ryzyka

krzywdzenia w rodzinie oraz w instytucji edukacyjno-opiekuńczej.

8.Konwencja Praw Dziecka i zagadnienia krzywdzenia systemowego.

9.Podsumowanie i sesja posterowa.

Literatura Glaser, D., Frosh, S. (1995). Dziecko seksualnie wykorzystywane. Warszawa:

Wydawnictwo Lekarskie PZWL.

Hirigoyen, M. F. (2002). Molestowanie moralne. Poznań: W Drodze.

Iwaniec D., Szmagalski J.(2002). Zaburzenia rozwojowe dzieci krzywdzonych

Emocjonalnie. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Izdebski R., de Barbaro M., Szaszkiewicz W. (2005). Przemoc w rodzinie.

Maltretowanie fizyczne i wykorzystywanie seksualne dzieci i młodzieży, w: I.

Namysłowska (red.), Psychiatria dzieci i młodzieży. Warszawa: Wydawnictwo

Lekarskie PZWL.

19

Margolis-Edelman A. (2000). Zespół dziecka maltretowanego: diagnostyka

medyczna. Warszawa: Fundacja Dzieci Niczyje.

Piekarska, A. (1991). Przemoc w rodzinie: agresja rodziców wobec dzieci,

przejawy i psychologiczne uwarunkowania. Warszawa: Pracownia Testów

Psychologicznych PTP.

20


Temat: Zachowania problemowe okresu dorastania

(wykład 6 godzin)

Prowadzący: dr Ewa Stępień

Celem zajęć jest zapoznanie uczestników studiów z koncepcją tzw. „zachowań

problemowych” okresu dorastania w kontekście: a) rozwoju psychospołecznego; b)

zagrożeń dla procesu socjalizacji i zdrowia młodzieży

Zagadnienia 1. Specyfika okresu dorastania w rozwoju człowieka i charakterystyka właściwości

psychospołecznego funkcjonowania dorastających;

2. Zachowania problemowe okresu dorastania: przejawy, zakres, funkcje;

3. Psychologiczne i społeczno-kulturowe korelaty zachowań problemowych

4. Czynniki ryzyka eskalacji zachowań problemowych i czynniki prewencyjne

5. Zachowania problemowe w okresie dorastania a przejawy dezadaptacyjnego

funkcjonowania we wczesnej dorosłości.

Literatura

Alkohol a zachowania problemowe młodzieży. Opinie i badania. (2004)

Warszawa: Wyd. Edukacyjne PARPA.

Brzezińska A. (2000) Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa: Wyd. Nauk.

„Scholar”.

Małkowska A., Tabak I., Jodkowska M., i in. (2005) Zdrowie i styl życia

młodzieży u progu dorosłości. Warszawa: Instytut Matki i Dziecka.

Ostaszewski K., Rustecka-Krawczyk A., Wójcik M. (2008) Czynniki chroniące i

czynniki ryzyka związane z zachowaniami problemowymi warszawskich

gimnazjalistów. Warszawa: IPiN.

Ostrowska K., Tatarowicz J. (2004) Zanim w szkole będzie źle….Warszawa

CMPPP

21


Temat: Zaburzenia rozwoju dziecka i adolescenta

( wykład 9 godzin, ćwiczenia 9 godzin)

Prowadzący: dr Joanna Radoszewska Celem zajęć jest przedstawienie przejawów i mechanizmów psychicznych

warunkujących wybrane zaburzenia rozwoju dziecka i adolescenta takich jak:

zaburzenia emocjonalne, depresja, zaburzenia jedzenia.

Zagadnienia

1. Klasyfikacja zaburzeń emocjonalnych i ich obraz kliniczny: lęk przed separacją

w dzieciństwie; zaburzenie lękowe w postaci fobii w dzieciństwie; lęk

społeczny w dzieciństwie, zaburzenie związane z rywalizacją w rodzeństwie,

uogólnione zaburzenie lękowe w dzieciństwie ( ICD -10, 1998) . Diagnoza

różnicowa. Uwarunkowania.

2. Konsekwencje występowania zaburzeń emocjonalnych dla somatycznego,

poznawczego, emocjonalnego i społecznego funkcjonowania dziecka.

3. Somatyzacja stanów psychicznych.

4. Depresja u dzieci i młodzieży – przejawy i specyfika zaburzenia. Depresje z

perspektywy relacji w rodzinie. Współwystępowanie z innymi zaburzeniami,

epidemiologia. Uwarunkowania.

5. Zaburzenia dwubiegunowe u młodzieży. Obraz zaburzenia a wiek dziecka.

6. Specyfika kontaktu klinicznego z pacjentem cierpiącym na zaburzenia

depresyjne

7. Zaburzenia karmienia: klasyfikacja ICD – 10; DSM –IV- R; postacie ; obraz

kliniczny; epidemiologia; uwarunkowania. Zaburzenia karmienia z perspektywy

relacji z matką. Obraz kliniczny a wiek osoby.

8. Zaburzenia jedzenia: klasyfikacja ICD – 10; DSM –IV- R: postacie ( anorexia

nervosa; bulimia nervosa; zespół kompulsywnego objadania się (BED) ) ;

obraz kliniczny; epidemiologia; uwarunkowania: społeczno- kulturowe;

rodzinne; indywidualne.

9. Znaczenie objawu - odmowy jedzenia / objadania dla funkcjonowania dziecka

/ adolescenta i jego rodziny.

22

Literatura

Józefik, B.(1999).Anorexia i bulimia psychiczna. Kraków: Wydawnictwa

Uniwersytetu Jagiellońskiego, s.22-63;.

Namysłowska I. (2004) (red.) Psychiatria dzieci i młodzieży. Warszawa:

Wydawnictwo Lekarskie PZWL, s.158-163.

Orwid, M., Pietruszewsk,i K. (1996). Psychiatria dzieci i młodzieży. Kraków:

Collegium Medicum UJ, 111-131.

Rola J. (2001) Depresja u dzieci. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, s.11-

52,.

23


Temat: Psychologia pamięci i jej zastosowanie w pracy biegłego-

psychologa

(wykład 8 godzin)

Prowadzący: dr hab. Ewa Czerniawska prof. UW Celem zajęć jest dostarczenie słuchaczom współczesnej wiedzy z zakresu

psychologii pamięci, ze szczególnym uwzględnieniem tych aspektów funkcjonowania

ludzkiej pamięci, które powinien znać i stosować psycholog powoływany na biegłego

w postępowaniach sądowych.

Zagadnienia

1. Wprowadzenie w problematykę pamięci

2. Rozwój pamięci

3. Różnice indywidualne

4. Kodowanie informacji w pamięci

5. Przechowywanie informacji w pamięci

6. Zapominanie

7. Wydobywanie informacji z pamięci

8. Pamięć jawna i utajona

9. Pamięć autobiograficzna

10. Zaburzenia pamięci.

11. Pamięć świadków

12. Percepcja i pamięć twarzy

Literatura:

Aronson, E., Wilson, T.D., Alert, R.M. (1997). Psychologia społeczna. Serce i

rozum. Zysk i S-ka: Poznań. (Rozdział 15: Prawo i biznes)

24

Baddeley, A. (1998). Pamięć. Poradnik użytkownika. Warszawa: Pruszyński i

S-ka. (Rozdział 10: Zeznania naocznych świadków)

Czerniawska, E. (red.) (2005). Pamięć. Zjawiska zwykłe i niezwykłe.

Warszawa: WSiP. (Rozdziały: Ewa Stanisławiak: Zaskakująco dobra pamięć

fleszowa, oraz Aleksandra Piotrowska: Rzekome wspomnienia – czy ufać swojej

pamięci?)

Jagodzińska, M. (2008). Psychologia pamięci. Gliwice: Helion. (Rozdziały 8 –

15)

Maruszewski, T. (2001). Psychologia poznania. Sposoby rozumienia sienie i

świata. Gdańsk: GWP. (Rozdział 6: Pamięć autobiograficzna)

Mroziak, J. (1998). Zaburzenia pamięci w następstwie uszkodzenia mózgu. W:

A. Henryk i D. Kądzielawa (red.), Związek mózg-zachowanie w ujęciu

neuropsychologii klinicznej (s. 157-189). (Wyd. II). Lublin: Wydawnictwo UMCS.

25


Temat: Podstawy resocjalizacji sprawców przestępstw

(wykład 4 godziny, seminarium 2 godziny)

Prowadzący: dr Maria Gordon Celem zajęć jest omówienie celów kary pozbawienia wolności, cech izolacji

więziennej jako miejsca organizowania oddziaływań naprawczych (możliwości i

ograniczeń), programów oddziaływań resocjalizacyjnych i terapeutycznych

podejmowanych w stosunku do różnych kategorii więźniów.

Zagadnienia:

1. resocjalizacja jako cel kary pozbawienia wolności,

2. systemy wykonywania kary pozbawienia wolności w Polsce,

3. charakterystyka społeczności więzienia,

4. izolacja więzienna jako sytuacja trudna i reakcje więźniów na tę sytuację,

5. programy resocjalizacyjne i terapeutyczne, metody i środki oddziaływania

naprawczego,

6. zadania psychologów więziennych (oddziaływania terapeutyczne, doradzanie

więźniom, doradzanie personelowi).

Literatura

Ciosek, M. (2001). Psychologia sądowa i penitencjarna. Warszawa:

Wydawnictwo Prawnicze PWN.

Gajdus, D., Gronowska, B. (1998). Europejskie standardy traktowania

więźniów Toruń: wyd. „Dom Organizatora”.

Machel, H. (2003). Więzienie jako instytucja karna i resocjalizacyjna. Gdańsk:

Wydawnictwo ARCHE.

Poznaniak W ( 2005): Psychologia sądowa-wybrane zagadnienia. W: H.

Sęk(red):Psychologia kliniczna. s.287-312 GWP

Przybyliński W. (2005) Podkultura więzienna. Kraków Wydawnictwo „Impuls”

Urban, B., Stanik, J. (red). (2007). Resocjalizacja. Warszawa: Wydawnictwo

Naukowe PWN.

26

BLOK 2 Problemy diagnozy psychologicznej w różnych obszarach

funkcjonowania biegłego psychologa

Temat: Przedmiot i zakres sądowej ekspertyzy psychologicznej

(wykład 2 godziny)

Prowadzący: doc. dr Małgorzata Toeplitz-Winiewska Celem zajęć jest pokazanie podstawowych rodzajów psychologicznych ekspertyz

sądowych sporządzanych na potrzeby wymiaru sprawiedliwości oraz wskazanie

ogólnych zasad sporządzania takich ekspertyz, omawiania wyników diagnozy,

formułowania odpowiedzi na pytania zleceniodawcy.

Zagadnienia:

1. Przedmiot psychologicznej ekspertyzy sądowej w sprawach karnych,

cywilnych, rodzinnych.

2. Standardy metodologiczne sporządzania ekspertyzy – etapy postępowania,

stosowane metody diagnozy psychologicznej, sposób formułowania tekstu

ekspertyzy.

Literatura Ackerman M.(red) ( 2005) Podstawy psychologii sądowej. Gdańsk: GWP

Czerederecka A. Jaskiewicz-Obydzińska T., Gierowski J.K (2002): Ekspertyza

psychologiczna, w: J. Wójcikiewicz (red):Ekspertyza Sądowa, s. 381-458. Kraków:

Wydawnictwo Zakamycze,


Wydawnictwo Prawnicze PWN.

27



Temat: Rozmowa kliniczna jako metoda diagnozy

(wykład 4 godziny, ćwiczenia 8 godzin)

Prowadzący: dr Joanna Radoszewska Celem zajęć jest przedstawienie rozmowy klinicznej jako metody diagnozy i

pozostawania w kontakcie z dzieckiem/adolescentem i jego rodzicami. Zostaną

omówione podstawy teoretyczne, zasady i sposoby prowadzenia rozmowy oraz

reguły wnioskowania diagnostycznego.

Zagadnienia

1. Rozmowa kliniczna – zastosowanie metody do pracy diagnostycznej w kontakcie z

dzieckiem/adolescentem i jego rodziną. 2. Czynniki utrudniające i sprzyjające optymalnemu powstawaniu w kontakcie z

dzieckiem i rodzicem dziecka. Kompetencje psychologa: m.in. podążanie za

klientem, empatia; otwartość; decentracja interpersonalna.

3. Specyfika kontaktu z pacjentem dziecięcym i dorastającym. Trudności będące

udziałem psychologa w kontakcie z pacjentem dziecięcym; adolescentem i

rodzicami.

4. Zastosowanie rozmowy klinicznej jako metody diagnozy dziecka; adolescenta

i rodzica. Ograniczenia i trudności. Formułowanie informacji zwrotnych. Zasady

etyczne.

Literatura:

Radoszewska, J. (2004). Rozmowa kliniczna jako metoda diagnozy i

pozostawania w kontakcie z osobą. W: J. Przesmycka – Kamińska (red.) Diagnoza

psychologiczna dzieci z trudnościami porozumiewaniu się werbalnym. s. 119-135..

Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego,

Suchańska, A. (2007). Rozmowa i obserwacja w diagnozie psychologicznej.

Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 51-91; 99-116.

Szustrowa, T. (1991). Swobodne techniki diagnostyczne. Wywiad i

obserwacja. Warszawa, Wyd. UW, s. 5-32, 46-61.

28

Zalewska, M. (2005) . Dziecko i jego rodzice w kontakcie z psychologiem

klinicznym. W: Święcicka, M. Zalewska M. (red) Problematyka kontaktu w diagnozie

i terapii dzieci s. 9-16. Warszawa, Emu,9-16.

29



Temat: Standardy badania metodami testowymi

( seminarium 4 godziny)

Prowadzący: doc. dr Zuzanna Toeplitz Cel zajęć: Omówienie podstawowych standardów diagnostycznych, dotyczących

stosowania narzędzi testowych, zarówno standardowych, jak i projekcyjnych, w

oparciu o model GAP. Wskazanie różnic między standardami obligatoryjnymi a

zalecanymi.

Zagadnienia

1. Standardy dotyczące warunków badania

2. Standardy dotyczące osób stosujących testy

a. Wiedza psychometryczna

b. Wiedza teoretyczna

c. Kompetencje zależne od stosowanych testów

3. Standardy dotyczące doboru technik

a. Cel badania i hipotezy

b. Układ odniesienia

c. Wybór metody

4. Standard dotyczące testów

a. Normalizacja

b. Adaptacja kulturowa

c. Prawa autorskie

5. Standardy dotyczące badania testem

6. Standardy dotyczące interpretacji wyników

30

7. Standardy dotyczące przekazywania informacji zwrotnych

Literatura

Anastazi, A., Urbina, S. (1999) Testy psychologiczne. Warszawa: Pracownia

Testów Psychologicznych PTP, rozdział 1, str. 18-55; rozdział 9, str. 309-345;

rozdział 18, str. 670 – 691

Hornowska, E. (2001). Testy psychologiczne, Teoria i praktyka. Warszawa:

Scholar, rozdział 6, str. 205-217

Standardy dla testów stosowanych w psychologii i pedagogice (1985).

Warszawa: Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Wydział Psychologii UW

Laboratorium Testów Diagnostycznych, str. 66-86

Strelau, J., Doliński D. (red.) (2008) Psychologia – podręcznik akademicki.

Gdańsk: GWP, tom II, rozdział 11.3, str. 30 - 64

31



Temat: Specyfika diagnozy osób w okresie dorastania

(wykład 4 godziny)

Prowadzący: dr Joanna Radoszewska Celem zajęć jest przedstawienie specyfiki sytuacji psychologicznej osoby w okresie

adolescencji oraz mechanizmów psychicznych leżących u podstaw powstawania i

utrzymywania się zaburzeń psychicznych u dorastających.

Zagadnienia

1. Właściwości funkcjonowania psychicznego osoby w wieku dorastania. Kryzys

okresu dorastania. Zadania rozwojowe okresu adolescencji.

2. Właściwości funkcjonowania rodziny adolescenta. Relacje rodzice –

dorastające dziecko. Uwarunkowania zaburzeń okresu dorastania.

3. Zaburzenia okresu adolescencji z perspektywy relacji z matką.

4. Specyfika trudności w diagnozie zaburzeń psychicznych u adolescenta.

5. Właściwości kontaktu z dorastającym.

Literatura:

Erikson E.H. (1997). Dzieciństwo i społeczeństwo. Poznań: Rebis,257-281.

Namysłowska, I. (2004) (red.) Psychiatria dzieci i młodzieży. Warszawa:

Wydawnictwo Lekarskie PZWL,s.231-247.

Harter S. (2006) Self – processes and developmental psychopathology.

W: D. Cicchetti , D.J. Cohen (red.) Developmental Psychopathology. New York: John

Wiley & Sons Inc, t.1, s.370-410

Orwid, M.; Pietruszewski, K. (1996). Psychiatria dzieci i młodzieży. Kraków:

Collegium Medicum UJ, s.83-105.

Zalewska, M., Schier, K. (2006). Psychoterapia dzieci i młodzieży. W:

L.Grzesiuk (red). Psychoterapia. Praktyka. Warszawa, ENETEIA,357-380.

32



Temat: Opiniowanie w sprawach cywilnych

( wykład 4 godziny, ćwiczenia 5 godzin)

Prowadzący: dr Teresa Gordon Celem jest zapoznanie z zadaniami i kompetencjami biegłego psychologa

przewidzianymi w Kodeksie cywilnym oraz analiza przykładowych opinii sądowo-

psychologicznych.

Zagadnienia

1. Niezdolność do czynności prawnych, ubezwłasnowolnienie

2. Wady oświadczenia woli - unieważnianie umów cywilno-prawnych i

testamentów

3. Niezdolność do zawarcia małżeństwa oraz unieważnienie małżeństwa

Literatura

Gordon T.; Majchrzyk Z. Szablewska E. (2000): Psychologiczna ocena czynników

zakłócających swobodne powzięcie i wyrażenie woli przez testatora. s. 79-84.

Postępy Psychiatrii i Neurologii, t. 9, suplement 1(9),

Hajdukiewicz, Danuta. (2007): Opiniowanie sądowo-psychiatryczne w sprawach

cywilnych. Warszawa: Wyd. Instytut Psychiatrii i Neurologii.

Kołakowski S (1996): Opiniowanie w sprawach dotyczących ważności

oświadczenia woli. [w:] Gierowski J.K., Szymusik A. (red.): Postępowanie karne i

cywilne wobec osób zaburzonych psychicznie. ( s. 220 – 229) Kraków: CM UJ.

Kołakowski S. (1996): Opiniowanie w sprawach dotyczących ważności

testamentu. [w:] Gierowski J.K., Szymusik A. (red.): Postępowanie karne i cywilne

wobec osób zaburzonych psychicznie.( s. 230- 247) Kraków: CM UJ.

Kowanetz M., Piątek J. (1991): Odtwarzanie sylwetki psychologicznej osób

nieżyjących w sprawach o unieważnienie testamentu. (s. 117-123). Z Zagadnień

Kryminalistyki, t. 24-25, Kraków: Instytut Ekspertyz Sądowych.

33



Temat: Opiniowanie w sprawach rodzinno-opiekuńcych


Prowadzący: dr Alicja Czerederecka, mgr Małgorzata Kowanetz

Celem zajęć jest przybliżenie uczestnikom podstawowych problemów, z jakimi

spotyka się biegły psycholog wydając opinie w sprawach dotyczących udzielenia

rozwodu lub uregulowania opieki nad dziećmi oraz sposobów ich rozstrzygania.

Wskazówki dotyczące podejmowania decyzji, co do przeciwwskazań w udzieleniu

rozwodu ze względu na dobro dziecka, oceny kompetencji wychowawczych

opiekunów, uregulowania opieki nad dziećmi w wypadku rozstania rodziców oraz

zaleceń pomocy specjalistycznej dla członków rodziny.

Zagadnienia

1. Podstawy opiniowania psychologicznego w sprawach rodzinnych i

opiekuńczych

2. Ekspertyza psychologiczna w sprawach rozwodowych

3. Ekspertyza psychologiczna w sprawach dotyczących zmiany zakresu

wykonywania władzy rodzicielskiej

4. Ekspertyza psychologiczna w sprawach dotyczących ograniczenia i

pozbawienia władzy rodzicielskiej

5. Ekspertyza psychologiczna w sprawach dotyczących ustanowienia rodziny

zastępczej

Literatura

Beisert, M. (2000). Rozwód. Proces radzenia sobie z kryzysem. Poznań:

Wydawnictwo Fundacji Humaniora.

Czerederecka, A. (2008). Manipulowanie dzieckiem przez rodzicow

rywalizujących o udział w opiece. Dziecko Krzywdzone, 4, s. 15-34.

Czerederecka, A. (2007a). Ekspertyza psychologiczna: Sprawy dotyczące

dziecka i rodziny. Problemy rodzinne i opiekuńcze. W: Wójcikiewicz J. (red.)

34

Ekspertyza sądowa. Zagadnienia wybrane. Oficyna a Wolters Kluwer Business (s.

403-405 i 415-422).

Czerederecka, A. (2007b). Ekspertyza psychologiczna dotycząca dziecka w

sprawach sądowych. W: Brzezińska A., Toeplitz Z. (red.). Dzieci i młodzież jako

przedmiot badań i interwencji: problemy etyczne (s.247-268). Warszawa: Academica.

Wyd. SWSP.

Czerederecka, A., (2005). Syndrom oddzielenia od drugoplanowego opiekuna

(PAS) - przydatność diagnozy w badaniach sądowych w kontekście krytyki zjawiska.

Nowiny Psychologiczne, 3, s. 31-42.

Wallerstein, J., Blakeslee, S. (2005). Rozwód, a co z dziećmi? Poznań: Zysk i

s-ka.

35



Temat: Opiniowanie w sprawach karnych dotyczących dorosłych

sprawców przestępstw


Prowadzący: dr Ewa Milewska, dr Teresa Gordon Celem zajęć jest pokazanie kierunków i metod postępowania diagnostycznego w

różnych przypadkach ekspertyz sądowych dotyczących oskarżonych oraz nabywanie

umiejętności konstruowania opinii dla konkretnych przykładów.

Zagadnienia

1. Miejsce i zadania psychologa w procesie karnym,

2. Cel i zakres diagnozy psychologicznej w opiniowaniu o niepoczytalności u

sprawców z różnymi zaburzeniami

a) chorych psychicznie,

b) z deficytami organicznymi,

c) upośledzonych,

d) z zaburzeniami osobowości,

e) po spożyciu alkoholu, narkotyków,

f) w stanach afektu)

3. Opiniowanie w przestępstwach kwalifikowanych

a) silne wzburzenie,

b) przekroczenie granic obrony koniecznej,

c) dzieciobójstwo

4. Opiniowanie psychologiczne w sprawach o zastosowanie (bądź uchylenie)

środków zabezpieczających

5. Przebieg postępowania diagnostycznego, dobór metod badania, opracowanie

diagnozy i końcowej opinii.

Literatura

Gierowski, J.K, Jaśkiewicz-Obydzińska, T.,Najda,M.(2008) Psychologia w

postepowaniu karnym. cz. II s. 151-260, 299-450, Warszawa: Lexis-Nexis

Gierowski, J.K., Szymusik, A. (red.) (1996): Postępowanie karne i cywilne wobec

36

osób zaburzonych psychicznie. Kraków: Wyd. CM UJ.

Gordon, M. (2008) Dylematy opiniowania sądowo-psychologicznego w sprawach

karnych dorosłych. W: B.Pastwa-Wojciechowska(red) Człowiek w obliczu

prawa.(s.13-24) Kraków: Wydawnictwa „Impuls”

Gordon, T. (2001): Udział psychologa w opiniowaniu nt. zastosowania (bądź

uchylenia) środków zabezpieczających przewidzianych w art. 93–99 k.k. [w:] Stanik,

J., Majchrzyk, Z. (red.) Psychologiczne i psychiatryczne opiniodawstwo sądowe w

ramach nowych uregulowań prawnych. s. 45-62. Katowice: Wyd. Anima.

Hajdukiewicz, D. (2007): Podstawy prawne opiniowania sądowo-

psychiatrycznego w postępowaniu karnym, w sprawach o wykroczenia oraz zw

sprawach nieletnich. Warszawa: Wyd. Instytut Psychiatrii i Neurologii.

Pastwa-Wojciechowska, B.(2000) Wybrane problemy orzecznictwa sądowo-

psychologicznego w sprawach karnych. (s. 26-83) Gdańsk: Wydawnictwo

Uniwersytetu Gdańskiego

37



Temat: Profilowanie psychologiczne nieznanych sprawców przestępstw

(wykład 8 godzin, ćwiczenia 5 godzin)

Prowadzący: mgr Urszula Cur Celem zajęć jest zapoznanie z problematyką współpracy psychologa z organami

ścigania i wymiaru sprawiedliwości w aspekcie szczegółowym sporządzania profilu

psychologicznego nieznanego sprawcy przestępstwa.

Zagadnienia

1. Analiza psychologiczna – narzędzie wspomagające ściganie sprawców

przestępstw (definicje i formy analizy, narzędzia do analizy psychologicznej,

miejsce analizy w postępowaniu karnym,). 2. Gromadzenie śladów psychologicznych z miejsca przestępstwa (miejsce

śladów psychologicznych w systematyce kryminalistycznej, definicje śladów,

rodzaje śladów psychologicznych,)

3. Diagnoza stylu osobowości sprawcy przestępstwa na podstawie

zabezpieczonych śladów psychologicznych (style osobowości i zaburzenia

osobowości według DSM – IV – TR)

4. Motywacje sprawców przestępstw (definicje motywu i motywacji, rodzaje

motywacji, rodzaje śladów psychologicznych w zależności od motywu,)

5. Metodologia tworzenia profilu psychologicznego nieznanego sprawcy

zabójstwa (schemat i etapy tworzenia profilu, praktyczne sporządzenie profilu

psychologicznego nieznanego sprawcy zabójstwa).

Literatura

Bandura, A. (2007). Teoria społecznego uczenia się. Warszawa: Wyd.

Naukowe PWN.


Wydawnictwa Prawnicze PWN.

38

Darwin, K. (1988). O wyrazie uczuć u człowieka i zwierząt. Warszawa:

Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Gierowski, J.K., Jaśkiewicz – Obydzińska, T. (red.). (2002). Zabójcy i ich

ofiary. Psychologiczne podstawy profilowania nieznanych sprawców zabójstw.

Kraków: Wyd. Instytutu Ekspertyz Sądowych.

39



Temat: Zeznania dorosłych świadków jako przedmiot ekspertyzy

psychologicznej

( wykład 3 godziny, ćwiczenia 3 godziny)

Prowadzący: dr Maria Gordon

Celem zajęć jest psychologiczna analiza czynników, które mogą wpływać na

czynności spostrzegania, zapamiętywania i rozumienia zjawisk, procesów i

wydarzeń, które składają się na treść zeznań dorosłych świadków przestępstwa.

Zagadnienia:

1. Czynniki wpływające na wartość zeznań i przyczyny zniekształceń

(spostrzeganie, pamięć, sytuacja przesłuchania, cechy osobowości, stany

emocjonalne, mechanizmy i postawy obronne),

2. Psychologia kłamstwa,

3. Szczególne grupy świadków (osoby w podeszłym wieku, osoby z

zaburzeniami psychicznymi, upośledzeni umysłowo, chorzy somatycznie,

uzależnieni od substancji psychoaktywnych, ofiary przemocy, ofiary gwałtu)

4. Metody badania świadków.

Literatura

Gierowski, J.K, Jaśkiewicz-Obydzińska, T.,Najda,M.(2008) Psychologia w

postepowaniu karnym. cz. II rozdz. IV s. 265-298, Warszawa: Lexis-Nexis

Memon, A., Vrij, A., Bull, R.(2003) Prawo i psychologia (s. 11-227)

Gdańsk:GWP

40



Temat: Diagnoza krzywdzenia dziecka

(seminarium 6 godzin)

Prowadzący: dr Anna Piekarska

Celem zajęć jest zaznajomienie uczestników z ważniejszymi zagadnieniami ( w tym

nieprawidłowościami) w procesie rozpoznawania i diagnostyki krzywdzenia dzieci. Zagadnienia

• Wybrane metody i narzędzia diagnostyczne,

• Ocena skutków bezpośrednich (obrażenia fizyczne i urazy psychiczne) • Analiza zaburzeń rozwoju i zdrowia dziecka, • Nieprawidłowości w procesie diagnozy i przygotowaniu materiału dowodowego. Literatura

Glaser, D., Frosh, S. (1995). Dziecko seksualnie wykorzystywane. Warszawa:

Wydawnictwo Lekarskie PZWL.

Hirigoyen, M. F. (2002). Molestowanie moralne. Poznań: W Drodze.

Iwaniec D., Szmagalski J.(2002). Zaburzenia rozwojowe dzieci krzywdzonych

emocjonalnie. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Izdebski R., de Barbaro M., Szaszkiewicz W. (2005). Przemoc w rodzinie.

Maltretowanie fizyczne i wykorzystywanie seksualne dzieci i młodzieży, w: I.

Namysłowska (red.), Psychiatria dzieci i młodzieży. Warszawa: Wydawnictwo

Lekarskie PZWL.

Margolis-Edelman A. (2000). Zespół dziecka maltretowanego: diagnostyka

medyczna. Warszawa: Fundacja Dzieci Niczyje.

Monteleone, J. A. (1996). Recognition of child abuse for the mandated

reporter. USA: G W. Medical Publishing, Inc.

Piekarska, A. (1991). Przemoc w rodzinie: agresja rodziców wobec dzieci,

przejawy i psychologiczne uwarunkowania. Warszawa: Pracownia Testów

Psychologicznych PTP.

41



Temat: Dziecko jako świadek


Prowadzący: mgr Maria Keller-Hamela Celem zajęć jest rozszerzenie wiedzy uczestników dotyczącej funkcjonowania

dziecka – ofiary przestępstwa oraz wiedzy z zakresu prawidłowego przesłuchiwania

małoletnich świadków.

Zagadnienia:

1. Dziecko jako specyficzny świadek w procedurze karnej.

2. Przygotowanie dziecka do procedury

3. Sposoby ujawniania przez dzieci doświadczeń wykorzystywania seksualnego

4. Przesłuchanie małoletniego świadka w trybie art. 185 par a i b

5. Standardy przesłuchania dzieci i wyposażenia przyjaznych pokoi

6. Pouczenie dziecka będącego świadkiem o przysługujących mu prawach i

obowiązkach

7. Fazy przesłuchania

8. Sposoby zadawania pytań dostosowane do wieku dziecka

9. Przesłuchanie poznawcze

10. Wiarygodność dzieci, podatność na sugestię

11. Rola biegłego psychologa

12. Współpraca interdyscyplinarna

Literatura:

Budzyńska A. (2007). Jak przesłuchiwać dziecko. Poradnik dla

profesjonalistów uczestniczących w przesłuchiwaniu małoletnich świadków. Fundacja

Dzieci Niczyje.

Jaśkiewicz – Obydzińska T., (2008). Zeznania świadków jako przedmiot

ekspertyzy psychologicznej. W: Psychologia w postępowaniu karnym, LexisNexis.

McFarlane, K., Feldmeth, J. R., (2002). Wykorzystywanie seksualne dzieci.

Przesłuchanie i diagnoza małego dziecka. Fundacja Dzieci Niczyje.

42

Myers J. (2008). Dowody psychologiczne wykorzystywania seksualnego

dzieci: w kontekście weryfikacji oskarżeń przez sąd. W: Dziecko Krzywdzone.

Teoria, badania, praktyka nr 4/25.

Sajkowska, M., red. (2007). Przyjazne przesłuchanie dziecka. Fundacja Dzieci

Niczyje.

Sajkowska, M., red. (2007). Dziecko – świadek szczególnej troski. Dziecko

Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka nr 3/20.

43



Temat: Opiniowanie w sprawach nieletnich


Prowadzący: dr Ewa Stępień

Cel zajęć: Doskonalenie wiedzy teoretycznej i umiejętności praktycznych

dotyczących przygotowania opinii w sprawach nieletnich na użytek wymiaru

sprawiedliwości

Zagadnienia

1) Podstawowe pojęcia i podstawy prawne opiniowania w sprawach nieletnich;

2) Przygotowanie do sporządzenia opinii na użytek sądu – schemat postępowania;

3) Ustalenie indywidualnego programu badań (strategie postępowania diagnostycznego);

4) Opracowanie opinii – wyniki badań, diagnoza, prognoza kryminologiczna, zalecenia

resocjalizacyjne.

Literatura:

Hajdukiewicz D. (2007) Podstawy prawne opiniowania sądowo-

psychiatrycznego w postępowaniu karnym, w sprawach o wykroczenia oraz w

sprawach nieletnich. Warszawa, IPiN.

Lipczyński A. (2007) Psychologia sądowa. Warszawa, DIFIN.

Ostrowska K. (2008) Psychologia resocjalizacyjna. Warszawa, Fraszka

Edukacyjna.

Paluchowski J. W. (2007) Diagnoza psychologiczna. Warszawa, Wyd. Nauk.

„Scholar”.

44



Temat: Diagnostyka psychologiczno-penitencjarna

( wykład 3 godziny, ćwiczenia 3 godziny)

Prowadzący: dr Maria Gordon Celem zajęć jest przekazanie wiedzy na temat zadań diagnostycznych psychologów

zatrudnionych w zakładach penitencjarnych, zakresu badań diagnostycznych oraz

sposobu sporządzania opinii psychologicznych i orzeczeń psychologiczno –

penitencjarnych jako podstawy podejmowania decyzji w sprawach skazanych i

opracowywania indywidualnych programów oddziaływań.

Zagadnienia:

1. pojęcie diagnozy penitencjarnej,

2. rozwój badań osobo - poznawczych w penitencjarystyce,

3. pojęcie i cel diagnozy psychologiczno – penitencjarnej,

4. schemat orzeczenia psychologiczno – penitencjarnego i opinii

psychologicznej,

5. metody badań diagnostycznych,

6. zasady etyczne w pracy psychologa więziennego.

Literatura

Urban, B., Stanik, J. (red). (2007). Resocjalizacja. Warszawa: Wydawnictwo

Naukowe PWN.

Niewiadomska, I.(2007) Osobowościowe uwarunkowania skuteczności kary

pozbawienia wolności. Rozdz. II i IV s. 149-326. Lublik:Wydawnictwo KUL

Szymanowska, A.(2003) Więzienie i co dalej. Warszawa: Wydawnictwo

Akademickie „Żak”

45



Temat: Przesłuchanie biegłego psychologa w praktyce

(ćwiczenia 4 godziny)

Prowadzący: dr hab. Piotr Girdwoyń prof. UW Cel zajęć: W czasie zajęć zostanie przeprowadzona symulacja procesowego

przesłuchania biegłego psychologa w sprawie karnej oraz cywilnej, z udziałem

„stron” oraz „sądu”, w którym zasiądą praktykujący prawnicy. Zajęcia te podsumują

blok przedmiotów prawnych dając jednocześnie możliwość słuchaczom

praktycznego zweryfikowania nabytej wiedzy. Po symulowanych przesłuchaniach

przewidziana jest dyskusja.

Zagadnienia

1. zasady przesłuchania,

2. uprawnienia stron,

3. prawa i obowiązki przesłuchiwanego,

4. wyłączenie biegłego

46



Temat: Dylematy etyczne w pracy psychologa biegłego sądowego

(seminarium 4 godziny)

Prowadzący: doc. dr Małgorzata Toeplitz-Winiewska Celem zajęć jest pokazanie słuchaczom szczególnie trudnych sytuacji w opiniowaniu

psychologicznym dla wymiaru sprawiedliwości oraz uwrażliwienie na dostrzeganie

dylematów etycznych, wspólne poszukiwanie sposobów ich rozwiązania.

Zagadnienia

1. Prawo oskarżonego do obrony a badanie psychologiczne

2. Prawo oskarżonego do poszanowania jego godności a stosunek psychologa

do jego czynu

3. Dobro dziecka w sprawach rozwodowych a prawa każdego z rodziców

4. Prawo do prywatności rodziców a badanie psychologiczne

5. Czy i jak przekazywać informacje zwrotne o wynikach diagnozy?

Literatura

Czerederecka, A. ( 2007) Ekspertyza psychologiczna dotycząca dziecka w

sprawach sądowych. W: A. Brzezińska, Z. Toeplitz (red) Problemy etyczne w

badaniach i interwencji psychologicznej wobec dzieci i młodzieży. (s.247-268)

Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica

Oleś, P.(2004) Niektóre dylematy biegłego psychologa. W: M.Kuć, I.

Niewiadomska (red) Kara kryminalna. s. 193-207. Lublin: Wydawnictwo Naukowe

KUL

Poznaniak, W. (2008) Obowiązki i dylematy etyczne psychologa sądowego.

W: J. Brzeziński, B. Chyrowicz, W. Poznaniak, M. Toeplitz-Winiewska Etyka zawodu

psychologa. (s. 298-311) Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

47

BLOK 3

Prawne podstawy opiniowania przez psychologa biegłego sądowego

Temat: Opinia biegłego w polskim prawie dowodowym


Prowadzący: dr Katarzyna Girdwoyń Celem zajęć jest zapoznanie słuchaczy z rolą opinii biegłego w systemie polskiego

prawa dowodowego.

Zagadnienia

1. zasady procesu karnego,

2. zasady procesu cywilnego,

3. rola prawa dowodowego,

4. źródła i środki dowodowe,

5. dowody osobowe, rzeczowe i z dokumentu,

6. biegły jako dowód osobowy,

7. powołanie w charakterze biegłego,

8. zasada swobodnej oceny dowodów,

9. domniemanie niewinności

Literatura

Rybarczyk, M. (2001) Biegły w postępowaniu cywilnym: opinia,

odpowiedzialność, wynagrodzenie. Beck: Warszawa 2001

Stawecki, T., Winczorek, P.(2003). Wstęp do prawoznawstwa. Beck:

Warszawa

Tomaszewski, T. (2000). Dowód z opinii biegłego w procesie karnym.

Wydawnictwa IES: Kraków

48

BLOK 3


Temat: Biegły w systemie polskiego prawa


Prowadzący: prof. dr hab. Tadeusz Tomaszewski Cel zajęć stanowi przekazanie słuchaczom najistotniejszych informacji dotyczących

prawnej sytuacji biegłego w polskim prawie ustrojowym.

Zagadnienia

1. biegli sądowi i biegli ad hoc,

2. koszt dowodu z opinii biegłego,

3. wynagrodzenie biegłego i czynniki nań wpływające,

4. inne elementy kosztu dowodu z opinii biegłego,

5. zasady wpisu i skreślenia z listy biegłych sądowych

Literatura

USTAWA z dnia 27.07.2001 Prawo o ustroju sądów powszechnych. dział IV

rozdz.6, Dz.U.01.98.1070

ROZPORZĄDZENIE Ministra Sprawiedliwości z 24.01.2005 w sprawie

biegłych sądowych, Dz.U.05.15.133

DEKRET Rady Państwa z 26.10.1950 r. o należnościach świadków, biegłych i

stron w postępowaniu sądowym, Dz.U.50.49.445 (ze zm.)

ROZPORZĄDZENIE Ministra Sprawiedliwości z 18.12.1975 w sprawie

kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych w postępowaniu sądowym,

Dz.U.75.46.254

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12.06.2008 Sygn. akt K 50/05

Dziedzic, K. (2009). Biegły sądowy jest podatnikiem VAT – komentarz do

uchwały NSA, I FPS 3/08. Monitor Podatkowy, 2, 32-36

49

BLOK 3


Temat: Teoria opiniowania. Prawa i obowiązki biegłego


Prowadzący: prof. dr hab. Tadeusz Tomaszewski Cel zajęć: Zajęcia mają na celu przedstawienie najważniejszych zasad teorii

opiniowania.

Zagadnienia

1. Pojęcie ekspertyzy i opinii. Rodzaje opinii : opinia instytucji naukowej lub

specjalistycznej, opinia kompleksowa , kategoryczna lub prawdopodna,

2. Treść opinii, metody jej kontroli opinii,

3. Przesłanki poprawności opiniowania, materiału badawczego oraz zachowania

biegłego w sądzie.

4. Uprawnienia biegłego: do wydania opinii, do odmowy pełnienia funkcji

biegłego, do zapoznania się z materiałami sprawy, do aktywnego udziału w

rozprawie i innych czynnościach procesowych, do przeprowadzenia badań

oraz dysponowania odpowiednim materiałem badawczym, do wzmożonej

ochrony prawnej.

5. Obowiązki biegłego: przyjęcia i pełnienia funkcji biegłego, złożenia opinii,

sumienności i bezstronności w wykonywaniu czynności biegłego, stawienia się

na wezwanie organu procesowego i udziału w czynnościach, zachowania w

tajemnicy informacji uzyskanej w toku ekspertyzy

Literatura

Kalinowski, S. (1994). Biegły i jego opinia. Wydawnictwo CLK: Warszawa

Tomaszewski, T. (2000). Dowód z opinii biegłego w procesie karnym.

Wydawnictwa IES: Kraków

Wójcikiewicz, J (2009). Temida nad mikroskopem. Judykatura wobec dowodu

naukowego. TNOiK: Toruń

Wójcikiewicz, J. (2000). Dowód naukowy w procesie sądowym. Wydawnictwa

IES: Kraków

50

BLOK 3


Temat: Ogólne zasady odpowiedzialności biegłego


Prowadzący: Katarzyna Girdwoyń Celem zajęć jest przedstawienie ramowych zasad i istoty odpowiedzialności karnej,

cywilnej oraz dyscyplinarnej w związku z pełnieniem funkcji biegłego psychologa.

Zagadnienia

1. przestępstwo, wykroczenie,

2. odpowiedzialność deliktowa,

3. pojęcie winy w prawie karnym i cywilnym,

4. umyślność i nieumyślność,

5. zasady postępowania dyscyplinarnego,

6. prawa i obowiązki obwinionego, oskarżonego

7. relacja między postępowaniami i możliwości ponoszenia różnorodnej

odpowiedzialności za ten sam czyn.

Literatura

USTAWA z dnia 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie

zawodowym psychologów, Dz.U.01.73.763

Bojańczyk A. (2004). Z problematyki relacji między odpowiedzialnością

dyscyplinarną i karną (na przykładzie odpowiedzialności dyscyplinarnej zawodów

prawniczych). Państwo i Prawo, 9, 17-31.

Bojarski T. (2005) Kilka uwag na temat relacji między odpowiedzialnością

dyscyplinarną a karną. Art.polemiczny. Państwo i Prawo, 3, 99-104

Gardocki, L. (2008). Prawo karne. Beck: Warszawa

Radwański, Z. (2007). Prawo cywilne – część ogólna. Beck: Warszawa

Rogalski M. (2004) Powaga rzeczy osądzonej w procesie karnym a

odpowiedzialność cywilnoprawna i dyscyplinarna. Ius et Administratio, 4, 95-109

51

BLOK 3


Temat: Biegły psycholog w postępowaniu karnym i cywilnym


Prowadzący: dr Hanna Gajewska-Kraczkowska Celem zajęć jest przybliżenie słuchaczom szczegółowych regulacji dotyczących

fakultatywnego oraz obligatoryjnego udziału biegłego psychologa w sprawach

karnych i cywilnych.

Zagadnienia

1. Orzecznictwo sądowe oraz zasady, które są w nim formułowane

2. Granice opiniowania psychologicznego

3. Fakultatywny i obligatoryjny udział biegłego w postępowaniu

4. Odbiór opinii przez strony

5. Biegły w sprawach karnych i cywilnych – analiza przypadków

Literatura

Biederman, J. (2007). Oczekiwanie organu procesowego wobec biegłego

psychologa w sprawach karnych dotyczących seksualnego wykorzystania dzieci.

Dziecko Krzywdzone, 21, 111-114.

Budzyńska A. (2007). Psycholog w roli biegłego sądowego. Dziecko

Krzywdzone, 21, 6-11.

Gierowski, J., K. (1995) Rola biegłego psychologa w opiniowaniu o

poczytalności - problemy diagnostyczne i kompetencyjne. Cz.1-3. Palestra, 5/6 s. 53-

59; 7/8, 34-48; 9/10, 29-36.

Gierowski, J., K. (1998). Status biegłego psychologa w procesie sądowym.

Palestra, 9/10, 24-32.

Paprzycki, L., K. (1999). Kryteria oceny opinii biegłego psychiatry i psychologa

w postępowaniu karnym. Palestra, 11, 5-11.

Paprzycki, L. K. (1998). Udział biegłego psychologa w polskim procesie

karnym. Palestra, 11/12, 59-76.

52

Spis osób prowadzących zajęcia: Pracownicy i doktoranci Wydziału Psychologii UW:

1. dr hab. Ewa Czerniawska, prof. UW

2. dr Olga Kriegielewicz

3. dr Anna Piekarska

4. mgr Marta Porębiak

5. dr Joanna Radoszewska

6. dr hab. Jadwiga Rakowska

7. dr hab. Małgorzata Święcicka

8. doc. dr Zuzanna Toeplitz

9. doc. dr Małgorzata Toeplitz-Winiewska

10. dr hab. Barbara Tryjarska

11. mgr Małgorzata Woźniak

Pracownicy Uniwersytetu Warszawskiego z innych wydziałów

1. dr Hanna Gajewska-Kraczkowska – Wydział Prawa i Administracji

2. dr Katarzyna Girdwoyń - Wydział Prawa i Administracji

3. dr hab. Piotr Girdwoyń prof. UW - Wydział Prawa i Administracji

4. prof. dr hab. Tadeusz Tomaszewski - Wydział Prawa i Administracji

5. dr Ewa Milewska – IPSiR

6. dr Ewa Stępień – IPSiR

Specjaliści spoza uczelni

1. mgr Urszula Cur – Wydział Psychologów KG Policji

2. dr Alicja Czerederecka – Instytut Ekspertyz Sądowych

3. dr Maria Gordon – Areszt Śledczy

4. dr Teresa Gordon – IPiN

5. mgr Maria Keller-Hamela – fundacja „Dzieci niczyje”

6. mgr Małgorzata Kowanetz – Instytut Ekspertyz Sądowych

53

KALKULACJA FINASOWA STUDIA PODYPLOMOWE PSYCHOLOGIA SĄDOWA

Wydział Psychologii UW

Czesne 5500 zł Stawka za 1 godzinę dydaktyczną Wykład, seminarium Ćwiczenia

130 zł 110 zł

Liczba godzin dydaktycznych: • seminaria i wykłady w 1 grupie: 171 godz. • ćwiczenia 89 godz. w 2 grupach, co daje 2x89=178 godz.

Razem 171+178=349 godzin

260 godzin

Liczba uczestników 30 Liczba zjazdów 16 Kalkulacja opłacalności studiów Przychód: Liczba osób

Czesne Przychód - 30%Narzut UW

- 30%Narzut Wydział

Przychód po odjęciu narzutów

30 5500 zł 165 000 zł 49 500 zł 49 500 zł 66 000 zł Koszty studiów Koszty dydaktyki:

Wykłady, seminaria

Ćwiczenia

171 godz.x1grupa x130 zł 89 godz. x 2 grupy = 178 x 110zł

22 230 zł 19 580 zł

Razem 41 810 zł Koszt dydaktyki wraz

z narzutami ZUS

42 299,18 zł Inne koszty: Rodzaj wydatków Razem zł Wynagrodzenia kierownika 12 mies. x 570 zł 6 840,00 Sekretariat 12 mies. x 529 zł 6 348,00 Księgowość i finanse 12 mies. x 400 zł 4 800,00

Promocja 1 502,36

Materiały i inne 4 000,00 Razem 23 490,36

Inne koszty wraz narzutami ZUS

23 700,82

Koszty ogółem: 42 299,18 zł (dydaktyka) + 23 700,82 zł (inne koszty) = 66 000 zł Studia są opłacalne ( samo finansujące) przy minimalnej liczbie 30 uczestników (wynik 0,0 zł),

54

Documents

Psychologia sądowa - senat.uw.edu.pl · Psychologia sądowa Projekt studiów podyplomowych na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego Rada programowa: Prof. dr hab. Marina