HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH

PHẠM ANH HÙNG

Quan niÖm vÒ con ng­êi chÝnh trÞ

trong triÕt häc cña C.M¸c vµ viÖc x©y dùng

®éi ngò c«ng chøc ë ViÖt Nam hiÖn nay

TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ

CHUYÊN NGÀNH: CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG

VÀ CHỦ NGHĨA DUY VẬT LỊCH SỬ

Mã số: 62 22 03 02

HÀ NỘI - 2017

Công trình được hoàn thành tại

Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. NGUYỄN VĂN HUYÊN

Phản biện 1

Phản biện 2

Phản biện 3

Luận án được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án

cấp Học viện họp tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

Vào hồi ngày tháng năm 2017

Có thể tìm hiểu luận án tại Thư viện Quốc gia

và Thư viện Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Chính trị là lĩnh vực hoạt động cơ bản của con người, của loài người

kể từ khi xã hội có giai cấp và nhà nước. Để hoạt động sản xuất ra của cải

vật chất, thỏa mãn nhu cầu sống, xây dựng và phát triển một xã hội tốt đẹp,

con người (các công dân xã hội trong xã hội có giai cấp và nhà nước) và

nhất là những nhà lãnh đạo, cầm quyền phải luôn suy nghĩ, tìm kiếm và

hình thành nên các mô hình tổ chức, xây dựng cách thức hoạt động của các

tổ chức đó một cách tốt nhất để thực hiện mục tiêu của cộng đồng, tổ chức

mình. Điều đó nói lên rằng, trong xã hội có giai cấp và nhà nước, những

con người trong và của các cộng đồng, tổ chức chính trị đó phải là

những con người có tư duy, biết cách tổ chức hoạt động của cộng đồng,

định hướng và dẫn dắt tổ chức, cộng đồng thực hiện các mục đích, mục

tiêu của cuộc sống. Những con người như thế nằm trong nội hàm của

khái niệm con người chính trị. Con người chính trị theo nghĩa chung

nhất là những người hoạt động nhằm tổ chức và định hướng hoạt động

của cộng đồng, đảm bảo sự vận động, sự ổn định và phát triển của xã

hội. Nghiên cứu con người chính trị, nắm chắc những bản chất, đặc

trưng, năng lực, phẩm chất cần thiết của nó để xây dựng đội ngũ công

chức của nhà nước với tư cách là những người đảm đương các trọng trách,

làm tốt các nhiệm vụ của quốc gia, dân tộc thực hiện các mục tiêu chính trị

của Đảng, nhà nước và nhân dân.

Việt Nam đang trong giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại

hóa, xây dựng chủ nghĩa xã hội (CNXH) nhằm thực hiện những mục tiêu

chính trị tốt đẹp mà Đảng Cộng sản Việt Nam đã đặt ra. Công cuộc xây

dựng CNXH được Đảng nhận thức là vô cùng phức tạp, khó khăn, phải

trải qua nhiều bước và nhiều giai đoạn. Mục tiêu CNXH là mục tiêu mà

toàn Đảng và toàn dân ta quyết tâm thực hiện, vì nó mang lại hạnh phúc,

độc lập, tự do thực sự cho toàn thể nhân dân ta. Quyết tâm đó cũng được

thể hiện trong tinh thần, ý chí chính trị của những người làm việc trong bộ

2

máy của Đảng và Nhà nước, biểu hiện trong ý chí của toàn Đảng, toàn dân

trong những hành động, những chủ trương, chính sách, chiến lược để hoạt

động sản xuất, kinh doanh, phát triển xã hội. Bộ máy nhà nước muốn khơi

dậy, kiến tạo phát triển trong toàn bộ người dân thì trước hết, đội ngũ công

chức của nhà nước phải là những con người hành động có đủ phẩm chất,

năng lực và kỹ năng để làm tròn nhiệm vụ chính trị của mình là phục vụ

nhân dân để phát triển đất nước. Do đó, nghiên cứu con người chính trị

trong bộ máy nhà nước hiện nay là yêu cầu bức bách và cần thiết để xây

dựng một nhà nước liêm chính, kiến tạo phát triển, và hành động đảm bảo

việc thúc đẩy đất nước phát triển theo con đường XHCN.

Các nhiệm vụ trọng yếu của công cuộc xây dựng CNXH ở Việt Nam

hiện nay là xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, hoàn thiện

nhà nước pháp quyền XHCN, xây dựng nền văn hoá tiên tiến đậm đà bản

sắc dân tộc… Đó chính là những nhiệm vụ chính trị cốt lõi mà mỗi con

người chính trị ở Việt Nam phải thực hiện. Thực hiện nhiệm vụ này, đòi

hỏi đội ngũ công chức Việt Nam phải có đủ phẩm chất, năng lực, kỹ năng

chính trị tương ứng. Xây dựng con người chính trị Việt Nam nói chung,

đội ngũ công chức của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam

nói riêng là nhiệm vụ quan trọng và cấp bách hiện nay.

Triết học C.Mác là khoa học về thế giới quan và phương pháp luận

chung của tự nhiên, xã hội và con người, về phân tích xã hội hiện tại cũng

như chỉ ra quy luật vận động và phát triển tất yếu của xã hội. C.Mác đã

chứng minh một cách khoa học tính tất yếu của CNXH với tư cách là

tương lai của xã hội loài người. Đảng ta luôn khẳng định lấy chủ nghĩa

Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tưởng và kim chỉ nam

cho mọi hoạt động của Đảng. Triết học của C.Mác không phải là triết học

bàn về con người nói riêng, chủ đề con người chính trị thuần tuý không

phải là chủ đề trọng tâm trong các nghiên cứu của ông. Tuy nhiên, trong

triết học của mình, C.Mác giành nhiều nghiên cứu để nói về con người

cách mạng (nhân dân, công nhân, nông dân) là những nền tảng lý luận

3

khoa học hết sức quan trọng để nhận thức, vận dụng để xây dựng con

người chính trị nói chung và con người chính trị của việc xây dựng xã hội

XHCN nói riêng. Những luận giải khoa học của triết học C.Mác cần phải

được sử dụng làm nền tảng khoa học cho việc luận giải, xây dựng con

người chính trị Việt Nam nói chung và đội ngũ công chức của Nhà nước

pháp quyền XHCN Việt Nam.

Với những lý do trên, nghiên cứu sinh lựa chọn đề tài: "Quan niệm về

con người chính trị trong triết học của C.Mác và việc xây dựng đội ngũ

công chức ở Việt Nam hiện nay" làm luận án tiến sĩ Triết học của mình.

2. Mục đích và nhiệm vụ của luận án

2.1. Mục đích nghiên cứu

Luận án phân tích, làm rõ những nội dung cơ bản của quan niệm con

người chính trị trong triết học của C.Mác làm cơ sở cho nhận thức và xây

dựng đội ngũ công chức Việt Nam với tư cách là những con người chính

trị, trên cơ sở đó đề xuất phương hướng và những giải pháp chủ yếu nhằm

xây dựng đội ngũ công chức nước ta, đáp ứng yêu cầu của công cuộc đổi

mới, thực hiện mục tiêu chính trị của Việt Nam.

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Để thực hiện được những mục đích trên, luận án sẽ giải quyết các

nhiệm vụ chủ yếu sau:

- Làm rõ lý luận về con người chính trị trong triết học C.Mác, con

người chính trị trong công chức Việt Nam, tầm quan trọng của việc nghiên

cứu con người chính trị trong xây dựng đội ngũ công chức nhà nước ở Việt

Nam hiện nay.

- Làm rõ những nhân tố cấu thành nên công chức Việt Nam với tư

cách là con người chính trị theo quan niệm về con người chính trị trong

triết học C.Mác và những vấn đề đặt ra về phẩm chất, năng lực và kỹ năng

chính trị của đội này.

- Đề xuất phương hướng và những giải pháp chủ yếu nhằm xây dựng

đội ngũ công chức nhà nước ở Việt Nam theo quan niệm con người chính

trị trong triết học Mác.

4

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

- Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của luận án là con người chính trị trong triết

học của C.Mác và vấn đề xây dựng đội ngũ công chức ở nước ta hiện nay.

- Phạm vi nghiên cứu

Quan niệm về con người chính trị của C.Mác có thể có ở nhiều tác

phẩm được viết dưới góc độ kinh tế- chính trị hoặc chủ nghĩa xã hội khoa

học. Luận án chỉ khai thác quan niệm về con người chính trị của C.Mác từ

triết học. Về đội ngũ công chức, luận án tập trung nghiên cứu nó gắn với

những người làm việc trong các cơ quan nhà nước. Nghiên cứu xây dựng

đội ngũ công chức ở Việt Nam gắn với chủ trương xây dựng Nhà nước

pháp quyền Việt Nam được đặt ra từ Đại hội VII đến nay.

4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu

- Cơ sở lý luận

Luận án được thực hiện trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác -

Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử

được sử dụng để nghiên cứu và giải quyết các vấn đề có trong luận án.

- Các phương pháp nghiên cứu cụ thể:

Luận án sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể: lịch sử và

lôgic, phân tích và tổng hợp, trừu tượng hoá, khái quát hoá, lý luận gắn với

thực tiễn.

5. Những đóng góp về khoa học của luận án

- Luận án làm rõ phạm trù con người chính trị trong triết học và phân

biệt nó với cách hiểu của chính trị học và xã hội học chính trị.

- Góp phần làm rõ tầm quan trọng của việc vận dụng quan niệm về con

người chính trị của C.Mác trong xây dựng đội ngũ công chức ở Việt Nam.

- Làm rõ những nhân tố cấu thành nên công chức Việt Nam với tư

cách là con người chính trị và những vấn đề đặt ra về phẩm chất, năng lực

và kỹ năng chính trị của đội này.

5

- Đề xuất phương hướng và giải pháp chủ yếu nhằm xây dựng đội

ngũ công chức nhà nước ở Việt Nam hiện nay.

6. Ý nghĩa của luận án

- Ý nghĩa lý luận

Luận án có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho công tác tư

tưởng - văn hoá, công tác đào tạo lý luận chính trị cho công chức, các

chính sách và chủ trương của Nhà nước.

- Ý nghĩa thực tiễn

Luận án có thể làm tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu và giảng

dạy cho các ngành: Triết học, Chủ nghĩa xã hội khoa học, Luật học, Văn

hoá học,... ở các Học viện, các trường đại học và cao đẳng, các trường

chính trị tỉnh, thành phố ở Việt Nam.

7. Kết cấu của luận án

Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội

dung của luận án gồm 4 chương, 10 tiết.

6

Chương 1

TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ

TÀI VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA VỚI LUẬN ÁN

1.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ CON NGƯỜI CHÍNH TRỊ VÀ CON

NGƯỜI CHÍNH TRỊ TRONG TRIẾT HỌC C.MÁC

1.1.1. Nghiên cứu về con người chính trị

Chủ đề "con người chính trị" với thuật ngữ "political man" là chủ đề

được các nhà triết học chính trị phương Tây quan tâm. Tác giả, Seymour

Martin Lipset, Con người chính trị: nền tảng xã hội của chính trị,

Alexander Dugin, "The fourth Political Theory", GS.TS Nguyễn Văn Huyên,

"Con người chính trị Việt Nam. Truyền thống và hiện đại" tập trung bàn luận theo

logic: Lập luận về bản chất của con người trong đời sống chính trị để làm

nền tảng cho những lập luận về đời sống chính trị và sự vận hành của nó.

Con người chính trị thường được nghiên cứu dưới dạng tích hợp giữa xã

hội học với chính trị học và triết học chính trị.

1.1.2. Nghiên cứu về con người chính trị trong triết học C.Mác

Những chủ đề về con người chính trị thường được đề cập gián tiếp

thông qua những nghiên cứu trung gian về xây dựng con người mới

XHCN, người đảng viên, về đội ngũ lãnh đạo quản lý, đội ngũ cán bộ của

Đảng Cộng sản và nhà nước XHCN, chưa đề cập trực tiếp với tư cách là

một phạm trù khoa học. Các tác giả và công trình nghiên cứu theo hướng

này khá đa dạng: GS.TS Nguyễn Văn Huyên, "Con người chính trị Việt

Nam. Truyền thống và hiện đại", Nguyễn Phú Trọng, Trần Xuân Sầm:

"Luận cứ khoa học cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong

thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước", Nguyễn Thế

Kiệt, Đạo đức người cán bộ lãnh đạo chính trị trong điều kiện kinh tế thị

trường ở Việt Nam hiện nay - thực trạng và xu hướng biến động

1.2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ PHẨM CHẤT CHÍNH TRỊ CỦA

CÔNG CHỨC VÀ XÂY DỰNG PHẨM CHẤT CHÍNH TRỊ CỦA CÔNG CHỨC

1.2.1. Nghiên cứu về phẩm chất chính trị của công chức

7

Phẩm chất chính trị của công chức Việt Nam được nghiên cứu riêng

lẻ dưới nhiều góc cạnh và cấp độ, kể cả từ khía cạnh lịch sử đến hiện tại ở

nhiều chuyên ngành lịch sử, văn hóa học, xây dựng đảng và chính quyền

nhà nước, chính trị học, xã hội học, tư tưởng Hồ Chí Minh, Lịch sử

Đảng…và trong các công trình nghiên cứu liên ngành.

Chuyên ngành đề cập nhiều nhất đến con người chính trị là Chính trị

học và Xây dựng Đảng. Hai chuyên ngành này đề cập đến con người chính

trị với tư cách là thủ lĩnh, là cán bộ lãnh đạo, quản lý hay đội ngũ đảng

viên. Trong số này có rất nhiều tác giả và các công trình nghiên cứu có thể

tham khảo được như: Nguyễn Văn Huyên, Phan Xuân Sơn, Lê Minh

Quân, Trương Thị Thông, Nguyễn Minh Tuấn…Cũng đề cập dưới góc độ

này nhưng từ những tiếp cận khác của triết học cũng nhiều tác giả đề cập

đến như, Lương Đình Hải, Hồ Bá Thâm, Trần Thành, Trần Văn Phòng,

Đặng Hữu Toàn, Nguyễn Văn Tài, Ngô Ngọc Thắng…

1.2.2. Nghiên cứu về xây dựng đội ngũ công chức nhà nước

Nghiên cứu xây dựng đội ngũ công chức rất phong phú các công

trình. Tuy nhiên, các nghiên cứu dưới góc độ khoa học hành chính, Luật

học, xây dựng Đảng, quản lý hành chính nhà nước…là cơ bản. Những

công trình đề cập đến những vấn đề chung, khái quát nhất mới gần gũi với

lĩnh vực nghiên cứu của đề tài. Một số công trình Luận án đã tham khảo và

chắt lọc như: Tô Tử Hạ: "Công chức và vấn đề xây dựng đội ngũ cán bộ,

công chức hiện nay". Viện Khoa học - Tổ chức cán bộ: "Đạo đức, phong

cách, lề lối làm việc của cán bộ, công chức theo tư tưởng Hồ Chí Minh".

Thang Văn Phúc, Nguyễn Minh Phương: "Cơ sở lý luận và thực tiễn xây

dựng đội ngũ cán bộ, công chức". Luận án của Nguyễn Bắc Son: "Nâng

cao chất lượng đội ngũ công chức quản lý nhà nước đáp ứng yêu cầu công

nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước". Lê Văn Tuấn (2004), "Những phẩm

chất cơ bản cần có của người cán bộ trong sự nghiệp đổi mới". Lương

Đình Hải: "Mấy vấn đề về phẩm chất đạo đức của cán bộ, đảng viên trong

8

thời kỳ đổi mới". Ngoài ra, còn nhiều những tác giả và công trình luận án đã

tham khảo như Trần Sĩ Phán, Nguyễn Ngọc Hà, Đặng Hữu Toàn, Trần Văn

Phòng, Trần Thành, Đào Duy Úc, Nguyễn Tất Viễn….

1.2.3. Nghiên cứu về thực trạng đội ngũ công chức nhà nước ở

Việt Nam hiện nay

Bàn về thực trạng đội ngũ công chức hiện nay ít khi đề cập trực diện

đến các vấn đề liên quan đến cấu trúc các nhân tố cấu thành nên con người

chính trị. Tuy nhiên, luận án cũng có thể tham khảo và chắt lọc được nhiều

vấn đề bổ ích như: Thang Văn Phúc, Nguyễn Minh Phương: "Cơ sở lý

luận và thực tiễn xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức", Nguyễn Bắc Son:

"Nâng cao chất lượng đội ngũ công chức quản lý nhà nước đáp ứng yêu

cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước", Lê Đình Khiên: "Nâng cao ý

thức pháp luật của đội ngũ cán bộ quản lý hành chính"; …

Con người chính trị, con người chính trị của đội ngũ cán bộ công

chức ở nhiều góc độ khác nhau như: kinh nghiệm tổ chức và quản lý bộ

máy nhà nước của các quốc gia trên thế giới; giải pháp xây dựng đội ngũ

cán bộ, công chức đã được quan tâm nghiên cứu và có những kết quả đáng

trân trọng. Tuy nhiên, chưa có một công trình nghiên cứu nào đi sâu

nghiên cứu trực tiếp và có hệ thống về toàn bộ những nhân tố tạo con

người chính trị của công chức.

1.3. GIÁ TRỊ CỦA NHỮNG CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ TỔNG

QUAN VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ ĐẶT RA CẦN TIẾP TỤC NGHIÊN CỨU, LÀM

SÁNG TỎ THÊM

1.3.1. Giá trị của những công trình nghiên cứu đã tổng quan

Trong nghiên cứu về con người chính trị của triết học Mác qua tổng

quan các tài liệu nghiên cứu, còn tồn tại một số vấn đề cơ bản sau:

Một là, Nghiên cứu tổng thể về con người chính trị trong triết học

C.Mác từ nguồn gốc, bản chất, cấu trúc, và ảnh hưởng của những nhân

tố đó đến đời sống chính trị vẫn là những khoảng trống cần đào sâu

nghiên cứu.

9

Hai là, nghiên cứu con người chính trị với tư cách là tiền đề, cơ sở để

nhận thức, xây dựng phẩm chất chính trị của người cộng sản, người công

chức của nhà nước của nhà nước xã hội chủ nghĩa.

Ba là, các vấn đề về bản chất của công chức trong các hoạt động vận

hành quyền lực nhà nước, những nhân tố cấu thành và vai trò của nó đối

với đời sống chính trị chưa có những nghiên cứu cụ thể, tổng hợp.

1.3.2. Một số vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu và làm sáng

tỏ thêm

Từ những tổng quan các công trình nghiên cứu trên, luận án tập trung

nghiên cứu những nội dung chủ yếu sau:

Một là, nghiên cứu, làm rõ bản chất quan niệm về con người chính trị

trong triết học của C.Mác, khái quát những nội dung chủ yếu về quan niệm

con người chính trị của C.Mác.

Hai là, trên cơ sở quan niệm về con người chính trị trong triết học

của C.Mác, luận án tham chiếu và khảo sát để làm rõ thực trạng đội ngũ

công chức ở Việt Nam với tư cách là những con người chính trị.

Ba là, từ đó, đề ra những phương hướng và các giải pháp tiếp tục xây

dựng đội ngũ công chức ở Việt Nam hiện nay.

Chương 2

NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ CON NGƯỜI CHÍNH

TRỊ TRONG TRIẾT HỌC C.MÁC

2.1. NHỮNG QUAN NIỆM TRIẾT HỌC TRƯỚC C.MÁC VỀ CON

NGƯỜI CHÍNH TRỊ

2.1.1. Tư tưởng của phương Tây

Trong triết học phương Tây, có hai phương pháp tiếp cận đến con

người trong triết học: chủ nghĩa duy lý và chủ nghĩa phi duy lý. Hai

phương pháp này là đối lập nhau ở khía cạnh bản thể luận, nhưng từ góc

độ nhận thức luận, chúng tồn tại song hành, tạo nên bộ mặt phong phú và

đa dạng của những nghiên cứu triết học về các vấn đề của con người.

10

Con người chính trị là thuật ngữ được sử dụng bởi Aristotle và hiện

nay được nói đến bằng thuật ngữ nhân học chính trị. Các nhà triết học khi

bàn về con người chính trị tuân theo logic: xuất phát từ tồn tại người để lý

giải về sự tồn tại của chính trị và đời sống chính trị, vai trò con người

trong hoạt động chính trị để lý giải sự tồn tại và vận hành của nền chính

trị. Chúng ta có thể thấy logic đó từ Platon, Aristotle, J.Loke, T.Hobbes,

J.J Rousseau, J.S Mill, Hegel và cuối cùng là C.Mác. Plato, con người

chính trị phải là những chính khách, là những công dân có những tố chất

đặc biệt: phải có kiến thức chuyên môn và phải là người có trí tuệ.

Aristotle đề cập con người chính trị chủ yếu trong tác phẩm Chính trị (The

Politics). Ông cho rằng, nhà nước là một hình thức hoàn hảo của cộng

đồng người: con người tồn tại trong hai đời sống cùng một lúc. Họ sống

trong gia đình và tham gia vào đời sống khác, đặc biệt hơn là đời sống

chính trị. Chính vì thế ông mới lập luận rằng bản chất con người khác với

con vật chính là cái khía cạnh chính trị của nó. Montesquie: Con người

chính trị trong các tác phẩm của Montesquieu là những cá nhân với một hệ

thống những phẩm chất chính trị như là những thuộc tính vốn có, tự nhiên.

Ông cho rằng có niềm tin, tiêu chuẩn đạo đức chung nhất, không phụ thuộc

vào bất kỳ điều kiện cụ thể nào và ông cho rằng lòng biết ơn, đạo hiếu, sự trả

đũa v.v… là các phẩm chất chính trị như vậy. J.J. Rousseau: cho rằng với

bản chất tự nhiên con người đều bình đẳng và tự do. Thông qua "khế ước

xã hội" đã uỷ quyền tự nhiên đó của mình cho nhà nước. Quyền lực chính

trị của nhà nước là do nhân dân trao quyền cho mà có. Chính phủ xuất hiện

không phải để con người tự nhiên đạt được mục đích của mình mà để tạo

ra các mục đích mới.

2.1.2. Quan niệm của phương Đông

Nho gia và Pháp gia là hai trường phái đáng lưu ý nhất khi bàn về

con người chính trị. Nho gia là một học thuyết hết sức chú ý đến chính trị.

Theo Nho gia ý tưởng của con người, lý tưởng của các bậc quân tử là phải

tham chính. Trong quan điểm của Nho gia, hoạt động chính trị là hoạt

11

động của Nhà vua, của quan đại phu. Do vậy, chỉ có Vua và quan đại phu

mới là con người chính trị. Dân chúng và những người bình thường khác

không được coi là con người chính trị.

Pháp gia (đại biểu là Hàn Phi) đã xuất phát từ lợi ích, đặc biệt là lợi

ích cá nhân để lý giải về con người chính trị. Ông cho rằng ngay cả các

quan đối với Vua cũng là vì lợi ích ích kỷ của mình. Đối với Hàn Phi, con

người chính trị chỉ giới hạn ở hai con người: vua và bề tôi. Lý luận về con

người chính trị của Hàn Phi nổi bật nhất ở bậc thứ hai: đó là những quan

chức làm trong bộ máy triều đình. Học thuyết về con người chính trị của

Hàn Phi tử còn dựa trên lý thuyết "Bản tính con người là ác".Ông vua với

tư cách là chủ vũ đài chính trị phải tôn trọng và tuân theo pháp luật (theo

nghĩa của Pháp gia) để ngăn ngừa bề tôi làm điều ác với nhau và với Vua.

Do vậy, vua phải nắm chắc thưởng phạt, biết phòng xa và đặc biệt là phải

có thuật trị bề tôi, cả kỹ thuật và tâm thuật để cai trị đám bề tôi.

2.2. NHỮNG VẤN ĐỂ CHỦ YẾU VỀ CON NGƯỜI CHÍNH TRỊ TRONG

TRIẾT HỌC C.MÁC

2.2.1. Quan niệm về con người và quan niệm về con người chính

trị trong triết học C.Mác

Triết học C.Mác bắt đầu bằng chủ đề tồn tại người của triết học cổ

điển Đức với hạt nhân là vấn đề tha hóa, hiện thực hóa con người. Con

người hiện thực và đang hiện thực hóa chính bản thân mình là cơ sở để xác

định bản chất của con người chính trị. Thông qua sản phẩm con người

sáng tạo ra, người ta nhận thức được chính bản thân con người và trình độ

của họ. Đời sống chính trị là toàn bộ những hoạt động chính trị của con

người, vừa là sản phẩm, vừa là cái để nhận thức về chính con người thông

qua các hoạt động chính trị và quan hệ chính trị do con người tạo nên. Vì

vậy, qua đời sống chính trị, ta nhận thức được con người chính trị từ chính

những cái mà họ tạo ra trong đời sống chính trị. Đời sống chính trị như thế

nào phản ánh bản chất con người chính trị với tư cách là các chủ thể của

đời sống chính trị như thế ấy. Con người chính trị là sự thống nhất của hai

12

phương diện: phương diện hoạt động chính trị và phương diện quan hệ

chính trị. Dựa trên cơ sở này, quan niệm về con người chính trị trong triết

học của C.Mác hàm chứa hai nội dung chính: Thứ nhất, con người chính

trị là tổng hòa các quan hệ xã hội trong lĩnh vực giành, giữ và thực thi

quyền lực nhà nước. Thứ hai: con người chính trị có vị thế khác nhau trong

một giai cấp, đang hoạt động trực tiếp trong quá trình giành, giữ và thực

thi quyền lực nhà nước

2.2.2. Một số đặc điểm của con người chính trị trong triết học

của C.Mác

- Trong triết học C.Mác, con người chính trị có tính lịch sử

Theo C.Mác, con người chính trị chỉ xuất hiện ở giai đoạn xã hội có

giai cấp và nhà nước. Con người chính trị là sản phẩm của xã hội có giai

cấp và nhà nước đồng thời nó là kết quả của quá trình phát triển của lịch

sử. Vì vậy mà chỉ có những con người chính trị cụ thể, hiện thực trong mỗi

giai đoạn phát triển nhất định của đời sống chính trị. Bản chất con người

chính trị là luôn vận động biến đổi theo sự biến đổi của lịch sử.

- Trong triết học C.Mác, con người chính trị với tư cách là chủ thể

lớn nhất là con người giai cấp.

Con người chính trị với tư cách là một chủ thể phải là thành viên của

một cộng đồng nhất định nào đó. Cộng đồng lớn nhất của nó chính là giai

cấp. Mỗi cá nhân trở thành thành viên tự giác của một giai cấp tham gia

cuộc đấu tranh giành, giữ và thực thi quyền lực chính trị nhằm bảo vệ

quyền lợi cho giai cấp mình thì lúc đó con người mới trở thành con người

chính trị theo đúng nghĩa của nó. Chính vì vậy, chúng ta có thể nói về con

người chính trị luôn thể hiện qua con người giai cấp.

- Trong triết học của C.Mác, con người chính trị là những mắt khâu

để hệ thống quyền lực chính trị vận hành trong đời sống xã hội. Mỗi mắt

khâu gắn với quy định nhiệm vụ, quyền hạn và lợi ích riêng. C.Mác đã

chứng minh rằng, con người thông qua cách thức quan hệ xã hội để định

hình vị thế, vai trò của mỗi cá nhân. Quyền lực chính trị, quyền lực nhà

13

nước là quan hệ xã hội giữa những người thực thi quyền lực với những

người bị tác động. Do vậy để hệ thống vận hành thông suốt thì mỗi cá

nhân trong các mắt khâu của hệ thống quyền lực chính trị và quyền lực nhà

nước đòi hỏi phải thực hiện đúng, đủ hết chức trách, nghĩa vụ và quyền

hạn của họ.

- Động lực thúc đẩy con người chính trị hoạt động là nhu cầu, lợi

ích. Con người muốn thỏa mãn các nhu cầu bắt buộc phải hoạt động xã hội

qua đó gia nhập vào quan hệ xã hội. Lợi ích ảnh hưởng rất lớn đến con

người chính trị. Thông qua các mối liên hệ xã hội giữa cá nhân, giai cấp và

tầng lớp trong những cộng đồng xã hội các chủ thể đều đạt được những lợi

ích của mình. Trong các thể chế xã hội thì thể chế chính trị là cái quyết

định nhất đến khả năng con người chính trị đạt lợi ích của mình. Con

người chỉ có thể đạt được lợi ích trong những khuôn khổ của thể chế chính

trị nhất định

2.3. NHỮNG NHÂN TỐ CẤU THÀNH CON NGƯỜI CHÍNH TRỊ

2.3.1.Nhân tố cấu thành ý thức chính trị của con người chính trị

Ý thức chính trị của con người chính trị là phạm trù dùng để chỉ mặt

tinh thần của con người chính trị. Cấu trúc của ý thức chính trị bao gồm hệ

tư tưởng chính trị (của giai cấp cầm quyền), các thái độ và quan điểm đối

với chính trị, tâm lý chính trị thông thường.

Hệ tư tưởng chính trị

Hệ tư tưởng là một hệ thống phạm trù, quy luật, mục tiêu, quan điểm,

phương pháp, hình thức, nội dung chính trị của một giai cấp nhất định. Hệ

tư tưởng chỉ ra con đường và phương thức để đạt tới các mục tiêu chính trị

mang tính phổ quát, làm cơ sở nhận thức luận cho các Đảng chính trị

trong quá trình đề ra đường lối chính sách và phương thức hoạt động

phù hợp với thực tiễn của đời sống chính trị. Đường lối chính sách của

đảng trong cuộc sống chính là cuộc vận động lớn của đời sống chính trị,

thành một nhân tố cấu thành nên đời sống chính trị và gia nhập vào con

người chính trị.

14

Tri thức chính trị

Tri thức chính trị là một phần của tri thức con người về xã hội. Tri

thức chính trị cũng có hai loại: tri thức chính trị kinh nghiệm và tri thức

chính trị lý luận. Tri thức kinh nghiệm chính trị được hình thành nhờ

những trải nghiệm cá nhân, những đúc rút cá nhân họ trong quá trình làm

việc. Tri thức chính trị lý luận là tri thức dựa trên nền tảng khoa học, được

trang bị và cung cấp khi họ học tập và nghiên cứu lý luận chính trị. Phẩm

chất nổi bật của con người chính trị cần phải bàn đến đầu tiên đó chính là

tri thức chính trị và cần phải nâng tri thức chính trị đó thành tri thức về lý

luận chính trị.

Cấu trúc thái độ, quan điểm, tâm lý chính trị thông thường

Cấu trúc về thái độ, quan điểm, tâm lý chính trị được biểu hiện thông

qua những nhân tố cụ thể sau:

Văn hóa và đạo đức chính trị. Văn hóa và đạo đức chính trị là một

khía cạnh của văn hóa và đạo đức trong hoạt động chính trị. Có hai vấn đề

liên quan đến văn hóa và đạo đức của con người chính trị: một là, con

người phải hoạt động như thế nào trong các cơ quan nhà nước để cho

những giá trị văn hóa và đạo đức chính trị làm nền tảng cho hoạt động

nhưng đảm bảo nguyên tắc tổ chức và quy định của pháp luật. Hai là, bộ

máy nhà nước phải được vận hành và dựa trên những quy định pháp luật

như thế nào để cho hoạt động của con người là dựa trên những giá trị và

sáng tạo ra các giá trị trong hoạt động chính trị. Lý tưởng chính trị: Là mục

tiêu chính trị cao nhất của mỗi con người chính trị. Lý tưởng chính trị là

cái thôi thúc mạnh mẽ con người chính trị hoạt động. Lý tưởng chính trị

muốn được khoa học và cách mạng thì nó cần phải được dựa trên lý luận

khoa học và tiến bộ, phải biến thành tri thức chính trị của chính con người

chính trị. Niềm tin chính trị: Niềm tin chính trị vừa có tính cảm tính, vừa

có tính lý tính, nó là thái độ chủ quan của con người chính trị nên có thể

dẫn đến sai lầm. Lý trí chính trị là trạng thái nhận thức của con người chính

trị theo một quy chuẩn khoa học nhất định. Con người chính trị hoạt động

15

trên cơ sở thôi thúc bởi niềm tin, bởi lợi ích nhưng nó chỉ thực sự thành động

lực chắc chắn khi đó là sự thôi thúc bởi lý trí khoa học.

2.3.2. Nhân tố cấu thành hoạt động chính trị của con người

chính trị

Khi tham gia hoạt động trong đời sống chính trị, con người chính trị

huy động toàn bộ các nhân tố cấu thành nên bản thân mình vào hoạt động.

Toàn bộ các nhân tố thuộc về con người và tham gia vào các hoạt động

chính trị bao gồm: Năng lực hoạt động chính trị: có hai hoạt động cơ bản:

hoạt động lý luận và hoạt động thực tiễn. Năng lực chính trị quyết định

hiệu quả (hàm lượng, mức độ, giá trị) của hiệu quả trong hoạt động chính

trị. Bản lĩnh chính trị là tính kiên định, mục tiêu, lý tưởng đã lựa chọn. Bản

lĩnh chính trị chính là phẩm chất và khí chất của cá nhân khi tham dự vào

các hoạt động chính trị. Bản lĩnh chính trị được hiểu là sự kiên định, trung

thành của cá nhân - các đảng viên đảng cộng sản đối với học thuyết của

chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, với chính đảng Đảng

Cộng sản Việt Nam, và chế độ chính trị, mục tiêu chính trị là độc lập dân

tộc và chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam mà cá nhân đó đã lựa chọn và theo

đuổi với một thái độ dứt khoát và với sự tự chủ,độc lập và sáng tạo trong

hoạt động.

Chương 3

ĐỘI NGŨ CÔNG CHỨC VIỆT NAM NHÌN TỪ QUAN NIỆM

CON NGƯỜI CHÍNH TRỊ TRONG TRIẾT HỌC C.MÁC

3.1. ĐỘI NGŨ CÔNG CHỨC VIỆT NAM VỚI TƯ CÁCH LÀ CON

NGƯỜI CHÍNH TRỊ THEO QUAN NIỆM TRIẾT HỌC CỦA C.MÁC

3.1.1. Công chức từ tiếp cận con người chính trị trong triết học

C.Mác

V.I.Lênin đã chỉ ra bản chất nhà nước xã hội chủ nghĩa là nhà nước

chuyên chính vô sản, mang bản chất giai cấp công nhân - giai cấp công

16

nhân trở thành một chủ thể của quyền lực. Khi đó, họ cần phải tập làm

quen với công việc mới, thích ứng với yêu cầu mới, phải học cách lãnh đạo

và quản lý, đặc biệt là quản lý kinh tế và quản lý nhà nước, bảo đảm tốt

nhất sự uỷ quyền của nhân dân, làm cho việc thực thi quyền lực đó không

bị biến dạng, thoái hoá, để cho quyền lực thực sự là của dân và dân thực sự

được làm chủ, trở thành người chủ. Con người chính trị của công chức

Việt Nam theo lý luận về con người chính trị trong triết học C.Mác chính

là nói đến tổng hợp những phẩm chất, những thuộc tính chính trị cụ thể

của đội ngũ công chức cần phải có để làm việc trong các cơ quan nhà nước

mang bản chất của giai cấp vô sản.

3.1.2. Những đặc trưng con người chính trị của đội ngũ công

chức Việt Nam từ quan niệm con người chính trị trong triết học

C.Mác

- Đặc trưng con người chính trị của công chức dựa trên sự bao trùm

của chính trị đối với việc thực hiện hai chức năng của nhà nước: chức năng

chính trị và chức năng xã hội.

- Tiếp cận từ hoạt động, hoạt động công vụ là quá trình hiện thực hóa

phẩm chất chính trị của công chức.

+ Con người chính trị công chức là sự hòa quyện giữa yếu tố cá nhân

với môi trường xung quanh. Hệ thống các yếu tố cấu thành của công chức

Việt Nam về cơ bản bao gồm: Một là, một hệ thống các yếu tố thuộc về cá

nhân người công chức như: phẩm chất chính trị, phẩm chất đạo đức, lối

sống, năng lực, trình độ, phong cách, sức khỏe và độ tuổi. Hai là, cách

thức các mối liên hệ của người công chức với cơ quan nhà nước và môi

trường công tác Những yếu tố riêng của cá nhân hòa quyện với những yếu

tố thể hiện trong các mối quan hệ công tác thành một chỉnh thể để nhận

biết về con người chính trị trong họ

- Con người chính trị của công chức là sự hòa quyện giữa văn hóa,

đạo đức, trách nhiệm và nghĩa vụ công vụ.

17

3.2. NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA VỚI ĐỘI NGŨ CÔNG CHỨC VIỆT

NAM HIỆN NAY VỚI TƯ CÁCH LÀ CON NGƯỜI CHÍNH TRỊ THEO

QUAN NIỆM CỦA TRIẾT HỌC C.MÁC

3.2.1. Những nhân tố tác động đến công chức với tư cách là con

người chính trị

- Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và ảnh hưởng của

nó đến công chức và đội ngũ công chức với tư cách là con người chính trị

Sự tác động này thể hiện qua những khía cạnh sau: Một là, KTTT tạo

ra cơ cấu giai cấp xã hội phức tạp và bản thân cơ cấu này tác động và ảnh

hưởng lớn đến con người chính trị của công chức. Hai là, hoàn thiện thể

chế KTTT luôn đòi hỏi sự sự thay đổi và đáp ứng của đội ngũ công chức.

Ba là, KTTT là nguyên nhân tạo ra nhiều thói xấu của công chức

- Môi trường làm việc và quan hệ công tác cũng tác động mạnh mẽ

đến con người chính trị của công chức

- Nhu cầu và lợi ích cá nhân chính đáng của người công chức ảnh

hưởng lớn đến động lực hoạt động và khả năng rèn luyện những phẩm chất

chính trị của họ

- Tiền lương và các lợi ích khác của người công chức.

- Ảnh hưởng của truyền thống đến con người chính trị của công chức

3.2.2. Những vấn đề đặt ra với con người chính trị trong công

chức Việt Nam

- Ảnh hưởng của yếu tố tâm sinh lý cá nhân đến hoạt động công vụ.

Khi hoạt động công vụ, những đặc tính tâm lý, nhân cách được người công

chức huy động toàn bộ vào quá trình hoạt động công vụ. Vì vậy, khi hoạt

động công vụ những ảnh hưởng từ tâm sinh lý cá nhân sẽ gây nên những

tác động đến việc thực hiện chức năng và nhiệm vụ của công chức.

- Công chức hiện nay đông số lượng nhưng chất lượng hoàn thành

nhiệm vụ chuyên môn nghiệp vụ chưa cao. Đội ngũ công chức đông đảo

nhưng không mạnh sẽ làm cho sự phình to, cồng kềnh của bộ máy nhà

nước, ảnh hưởng rất lớn đến ngân sách, tiền lương, hiệu quả của công việc.

18

- Về ý thức chính trị của công chức. Ý thức chính trị của công chức

được biểu hiện rõ nét và cụ thể nhất thông qua năng lực nhận thức và trình

độ của họ về lý luận chính trị. Qua nhận thức về chính trị của đội ngũ

công chức gián tiếp giúp chúng ta đo lường được những nhân tố như hệ

tưởng chính trị, ý thức chính trị, bản lĩnh chính trị…của họ. Về nâng cao

nhận thức và trình độ lý luận chính trị tuy quy mô đào tạo được mở rộng,

nhưng vẫn chưa giải quyết thấu đáo và kết hợp được giữa mở rộng quy mô

đào tạo với nâng cao chất lượng đào tạo, chưa lồng ghép được những

phẩm chất chính trị vào kỹ năng lãnh đạo và quản lý: kỹ năng ra quyết

định, kỹ năng tiếp xúc với truyền thông, kỹ năng chủ trì và ra các nghị

quyết của Đảng, rèn luyện tư tưởng, đạo đức, tác phong trong làm việc và

tiếp xúc với nhân dân.

- Về hệ tư tưởng chính trị của đội ngũ công chức

Hệ tư tưởng chính trị của chủ nghĩa Mác- Lênin luôn được xác định

là nền tảng cho mọi hoạt động của công chức kể cả những người chưa là

đảng viên. Có hệ tư tưởng chính trị chung đội ngũ công chức mới có lập

trường tư tưởng, nhạy bén về chính trị, họ sẽ nắm chắc các chủ trương,

đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, hiểu được mục

đích và yêu cầu về chính trị đối với họ.

- Sự đan xen giữa mặt mạnh- mặt yếu, truyền thống- hiện đại trong

đội ngũ công chức. Sự đan xen này thể hiện dưới những khía cạnh cụ thể

sau: một là, do tính đa dạng, phức tạp trong nguồn gốc xuất thân. Hai là,

cơ cấu xã hội của nước ta đang có những chuyển biến, đan xen rất phức

tạp. Điều này tác động mạnh mẽ đến công chức khi họ phải thực thi công

vụ, làm công việc “ làm dâu trăm họ”. Ba là, ngay cả trong nội bộ từng

giai cấp, tầng lớp đang có sự phân hóa và chia rẽ, vì vậy mà công chức

cũng không nằm ngoài sự phân hóa và chia rẽ này.

- Sự khiếm khuyết những phẩm chất chính trị cần thiết của người

làm công vụ trong nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Hoạt

động chính trị cũng như những đòi hỏi về phẩm chất và năng lực của đội

19

ngũ công chức phù hợp với từng điều kiện kinh tế xã hội của địa phương,

ngành và của nhà nước. Do sức ỳ của tâm lý xã hội mà công chức luôn có

độ vênh nhất định về phẩm chất và năng lực so với những đòi hỏi của

thực tiễn.

3.2.3. Những vấn đề đặt ra đối với việc xây dựng phẩm chất

chính trị cho đội ngũ công chức đáp ứng được công cuộc đổi mới

- Vấn đề đặt ra với công tác xây dựng phẩm chất chính trị cho đội

ngũ công chức

Hai thành tố cơ bản cấu thành con người chính trị của người công

chức là phẩm chất và năng lực hoạt động công vụ. Có một số vấn đề đặt ra

đối với hai thành tố cơ bản này. Một là, bản thân công chức và các cơ quan

nhà nước chú trọng hơn đến đào tạo và rèn luyện để nâng cao năng lực

chuyên môn, nghiệp vụ ít quan tâm đến xây dựng phẩm chất chính trị của

công chức, hoặc xem đó là hai quá trình tách rời nhau. Hai là, tiêu chí

đánh giá phẩm chất chính trị của công chức vẫn chỉ dừng lại ở những tiêu

chí chung chung, không cụ thể dẫn đến công chức khó xác định những

mục tiêu cụ thể để rèn luyện phẩm chất chính trị cho mình

- Vấn đề đặt ra với công tác chống tham những để ngăn ngừa sự suy

thoái và tha hóa về chính trị của đội ngũ công chức

Trong thực tế, những người giữ vị trí lãnh đạo, quản lý, tham ô, tham

nhũng thì họ đồng thời là những người thiếu tu dưỡng, rèn luyện, giảm sút

ý chí chiến đấu, không hoàn thành trách nhiệm, bổn phận trước Đảng,

trước nhân dân. Chính vì mối liên hệ biện chứng này mà ngăn chặn và

phòng ngừa hành vi tham nhũng được xem như là biện pháp để ngăn chặn

và chống lại sự suy thoái về tư tưởng và chính trị của đội ngũ công chức.

- Vấn đề suy thoái và tha hóa đạo đức công vụ của công chức, là

nguyên nhân của suy thoái và tha hóa về chính trị

Sự suy thoái và tha hóa về đạo đức của công chức có cả những

nguyên nhân chủ quan và khách quan khác nhau. Nguyên nhân chủ yếu

nằm ở chủ quan chủ quan thuộc về người công chức như: thiếu được rèn

20

luyện những phẩm chất chính trị tốt đẹp của người cộng sản, người cán bộ

cách mạng, thiếu tuân thủ những quy định, quy tắc ứng xử trong nền công

vụ, dễ dàng chấp nhận và bị ảnh hưởng của lối sống thực dụng. Những

quy định về phát huy vai trò của các cấp uỷ đảng, chính quyền, các tổ

chức chính trị - xã hội trong việc nâng cao đạo đức công vụ cho đội ngũ

công chức vẫn chưa được thực hiện một cách rốt ráo, hệ thống các quy

định và pháp luật để quản lý đạo đức công vụ thiếu đồng bộ và chưa sát

với thực tế.

- Thực hiện trách nhiệm chính trị trong hoạt động công vụ của công

chức chưa có nhiều chế tài để kiểm soát cũng như thúc đẩy họ hoàn thành

trách nhiệm.

- Đổi mới cơ chế hoạt động, cơ chế phối hợp, quyền và nghĩa vụ của

công chức để thúc đẩy hoạt động chính trị của công chức.

Chương 4

PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TIẾP TỤC XÂY DỰNG ĐỘI

NGŨ CÔNG CHỨC VIỆT NAM THEO QUAN NIỆM VỀ CON

NGƯỜI CHÍNH TRỊ TRONG TRIẾT HỌC C.MÁC

4.1. PHƯƠNG HƯỚNG XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ CÔNG CHỨC BẢO

ĐẢM NHỮNG YÊU CẦU VỀ PHẨM CHẤT CỦA CON NGƯỜI CHÍNH TRỊ

- Kiên định mục tiêu xã hội chủ nghĩa, phát triển nền kinh tế thị trường

hiện đại, tiếp tục hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa là điều

kiện chính trị, kinh tế và xã hội để xây dựng đội ngũ công chức.

- Kết hợp giữa những quan niệm chính trị hiện đại với vận dụng sáng

tạo quan niệm con người chính trị trong triết học C.Mác để xây dựng đội

ngũ công chức đáp ứng yêu cầu của nhà nước kiến tạo phát triển.

- Xây dựng và phát triển nền văn minh công sở, đạo đức công vụ,

văn hoá chính trị của đội ngũ công chức.

Một là: Xây dựng, hình thành và ban hành các quy định về tính liêm

chính của đội ngũ công chức.

21

Hai là: Xây dựng văn hoá chính trị phù hợp với đội ngũ công chức

của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Ba là: Xây dựng đạo đức công vụ, đạo đức của người công chức

chính là xây dựng đạo đức của người làm chính trị.

- Nâng cao năng lực chính trị và định hướng hoạt động chính trị của

công chức đáp ứng chức năng, nhiệm vụ của nhà nước pháp quyền xã hội

chủ nghĩa, nhà nước kiến tạo phát triển.

4.2. NHỮNG GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM NÂNG CAO PHẨM CHẤT

CHÍNH TRỊ CỦA ĐỘI NGŨ CÔNG CHỨC Ở NƯỚC TA HIỆN NAY

4.2.1. Đẩy mạnh đào tạo và giáo dục tư tưởng, chính trị, đạo đức

cho công chức

Đào tạo và giáo dục chính trị tư tưởng là một nhiệm vụ quan trọng

trong việc nâng cao phẩm chất chính trị cho công chức. Giáo dục và đào

tạo về tư tưởng chính trị cần phải được tiến hành thường xuyên, dưới

nhiều hình thức đa dạng để phù hợp với nhiều đối tượng công chức để tạo

điều kiện cho công chức được đào tạo và đào tạo lại nhằm nâng cao phẩm

chất chính trị cho Tư tưởng chính trị làm cho công chức họ có thêm lý

luận, thêm niềm tin, bản lĩnh và đạo đức của người cộng sản để họ có thể

lồng ghép, sử dụng tốt hơn các khả năng, tiềm năng vốn có của họ, phát

huy hết năng lực làm việc của họ đóng góp cho sự nghiệp cách mạng của

Đảng và Nhà nước.

4.2.2. Đẩy mạnh cải cách hành chính nhà nước

Cải cách hành chính nhà nước không chỉ nhằm thay đổi điều kiện,

môi trường và trật tự các mối liên hệ trong hoạt động chính trị mà còn để

xoá bỏ những tàn tích của cơ chế cũ. Việc cải cách thủ tục hành chính là

thay đổi tốc độ tốc độ và hình thức hoạt động của nhà nước và bộ máy nhà

nước cho gần với tốc độ biến đổi của nền kinh tế thị trường định hướng xã

hội chủ nghĩa. Hơn nữa, trong thời gian gần đây, bộ máy nhà nước hiện đại

nói chung cần phải đối mặt với nhiều thách thức khác dẫn đến sự thay đổi

của chính trị và quyền lực chính trị. Bộ máy nhà nước sẽ hoạt động hiệu

22

quả khi được tiếp sức thông qua quá trình cải cách và đổi mới cả hệ thống

bộ máy chi phối quyền lực chính trị. Đẩy mạnh cải cách hành chính vì vậy

mà phải gắn chặt với quá trình đổi mới trong công tác xây dựng và chỉnh

đốn Đảng.

4.2.3. Khoa học hoá công tác tổ chức cán bộ trên cơ sở lý luận và

phương pháp của chủ nghĩa Mác về con người chính trị

Khoa học hoá công tác tổ chức cán bộ phản ánh trên hai khía cạnh:

công tác tố chức cán bộ được tiến hành theo một quy trình khoa học, và

các quy trình tổ chức cán bộ cũng dựa trên khoa học. Giải pháp cụ thể như

sau: Một là: xây dựng các tiêu chí về phẩm chất chính trị theo một quy

trình khoa học. Hai là: Tiêu chí lựa chọn, bố trí, sử dụng cán bộ, cần phải

được khoa học hóa để xác định nhưng yêu cầu phù hợp về chuyên môn,

năng lực, phẩm chất, trình độ lý luận chính trị, bản lĩnh chính trị...của từng

loại công chức Ba là: Công tác đánh giá, sắp xếp, quy hoạch, đào tạo và

luân chuyển cán bộ cũng phải được xây dựng dựa trên những quy chuẩn

khoa học nhất định. Bốn là: Tiếp tục đổi mới nội dung, chương trình và

phương thức đào tạo, bồi dưỡng chính trị của cán bộ công chức trong hệ

thống các trường chính trị. Năm là: Xây dựng phương án luân chuyển cán

bộ thực sự khoa học.

4.2.4. Xây dựng môi trường văn hoá, văn minh công sở phù hợp

với hoạt động chính trị cho đội ngũ công chức

"Chính trị vừa là khoa học, vừa là nghệ thuật" nên hoạt động chính

trị là hoạt động hướng đến quy chuẩn của cái đẹp. Cái đẹp của người công

chức chính là hoạt động vì nhân dân, hoạt động vì lợi ích của nhân dân.

Khi hoạt động công chức là phù hợp với môi trường văn hoá, được môi

trường văn hoá nuôi dưỡng và thúc đẩy không chỉ giúp cho đội ngũ công

chức ý thức được trách nhiệm công tác của mình mà còn nhận thức sâu sắc

hơn nghĩa vụ công dân của một đất nước, xây dựng môi trường văn minh

công sở phù hợp với hoạt động chính trị của người công chức là quá trình

thực tiễn hoá nhận thức, thái độ của công chức theo quy chuẩn của cái đẹp

23

4.2.5. Hoàn thiện thể chế, chính sách và chế độ công chức tạo

điều kiện cho công chức làm việc hiệu quả

Hoàn thiện là quá trình cụ thể hoá các văn bản hiện hành, đề xuất với

chính phủ một số quy định bổ sung về luật công chức, công vụ, xây dựng

các văn bản hướng dẫn thực hiện các tiêu chuẩn, chức danh, ngạch công

chức cụ thể găn với trách nhiệm và nghĩa vụ của họ. Quá trình hoàn thiện

thế chế làm việc cho đội ngũ công chức gắn với việc ban hành các chế độ,

chính sách hợp lý tạo điều kiện cho đội ngũ công chức yên tâm công tác là

một giải pháp cần được tiến hành đồng bộ bao gồm: Cải cách thể chế,

trước hết là thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; thể chế

về tổ chức và hoạt động của hệ thông hành chính nhà nước; Đổi mới quy

trình xây dựng và ban hành các văn bản quy phạm pháp luật; Cải cách

phương thức hoạt động và thủ tục hành chính theo cơ chế "một cửa"; Cải

cách tổ chức bộ máy hành chính; bố trí cơ cấu bộ máy các phòng ban theo

hướng gọn nhẹ, có hiệu quả; Xây dựng đội ngũ công chức có kỹ năng hành

chính và những năng lực, phẩm chất tâm lý cần thiết đáp ứng yêu cầu cải

cách hành chính trong giai đoạn phát triển mới; Cải cách phương thức

quản lý chính sách tài chính công - tăng cường tính công khai, minh bạch

trong các chính sách tài chính, đặc biệt là các khoản thu, chi tiêu công; Cải

tiến quy trình phân bổ ngân sách một cách hợp lý; tăng cường sự giám sát

của hội đồng nhân dân và các tổ chức đoàn thể xã hội đại diện nhân dân,

giảm thiểu tối đa những chi phí không cần thiết, thực hành tiết kiệm,

chống thất thoát và lãng phí...

KẾT LUẬN

Từ nghiên cứu lý luận con người chính trị được đề cập trong triết học

của C.Mác và vận dụng nó trong xây dựng những phẩm chất chính trị cho

đội ngũ công chức nhà nước ở Việt Nam hiện nay có thể nói là một yêu

cầu tất yếu, một giải pháp quan trọng nhằm góp phần xây dựng và hoàn

thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do

24

nhân dân, vì nhân dân. Đồng thời, những nghiên cứu theo hướng này góp

phần vào xây dựng đội ngũ công chức thấm nhuần hệ tư tưởng, bản lĩnh

chính trị, lý tưởng chính trị… của chủ nghĩa Mác - Lênin trong quá trình

học tập, rèn luyện để trở thành người công chức nhà nước trong bối cảnh

mới: hội nhập và phát triển kinh tế thị trường. Cơ sở lý luận quan trọng

của việc xây dựng những phẩm chất chính trị của người công chức theo lý

luận triết học của C.Mác nằm ở bản chất của con người hình thành do tổng

hoà các quan hệ chính trị mà người công chức phải tham dự vào. Tổng hoà

các quan hệ chính trị của người công chức có được là nội dung, bản chất, là

tất yếu của những hoạt động chính trị của họ. Trong mối quan hệ biện chứng

này, xây dựng con người chính trị của đội ngũ công chức Việt Nam phải

đồng thời chú ý cả hai mặt năng lực chuyên môn và phẩm chất chính trị.

Trong quá trình đất nước chuyển sang thời kỳ đổi mới toàn diện, phát

triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, tương ứng với

nền kinh tế ấy, về chính trị, chúng ta thực hiện xây dựng nhà nước pháp

quyền xã hội chủ nghĩa. Điều này đòi hỏi phải có đội ngũ công chức nhà

nước có những phẩm chất chính trị cao hơn. Phát triển đội ngũ công chức

luôn là nhiệm vụ được Đảng và Nhà nước coi trọng hàng đầu trong số các

nhiệm vụ cần ưu tiên thực hiện vì "cán bộ là gốc của công việc", là nhân tố

quan trong trong thực hiện và đảm bảo công cuộc đổi mới của nước ta.

Chúng ta đã thấy nhiều sự trưởng thành của người công chức qua thực tế

sự đánh giá của người dân với công chức nhà nước. Tuy vậy, chúng ta

nhận thức được một số những vấn đề đáng lo ngại trong phẩm chất chính

trị của họ. Việc tìm kiếm các giải pháp để xây dựng họ thành con người

chính trị định hướng xã hội chủ nghĩa trong luận án đề cập là hướng đi khả

dĩ có thể thực hiện.

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ

ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI CỦA LUẬN ÁN

1. Nguyễn Thị Nga, Phạm Anh Hùng (2015), Lao động nữ không được trả

công ở Việt Nam, Khoa học xã hội Việt Nam (1), tr 67-74.

2. Nguyen Thi Nga, Pham Anh Hung (2015), "Women’s unpaid Labor in

Vietnam", Vietnam Social Sciences, (5), Page 17-23

3. Phạm Anh Hùng (2017), "Chủ đề con người trong triết học Mác giai

đoạn đầu", Tạp chí Thông tin khoa học Lý luận chính trị, (01),

tr.90-96.