Bi 2: D bo nhu cu 17 BI 2: D BO NHU CU Ni dungMc tiu -Khi nim v d bo. -Phn loi d bo. -Cc bc tin hnh d bo. -Cc phng php d bo nh tnh. -Cc phng php d bo nh lng. -Kim sot d bo. -Hiuvdbonhucutrongquntr sn xut. -Hiuvbitcchthchinccphng php d bo c nh tnh v nh lng. -Nm r cch kim sot d bo. Hng dn hcThi lng -Nm r cc cng thc trong bi hc. -Thc hnh cc bi tp cui bi. -Thamkhomtsdngbitpkhcca mn qun tr sn xut ca cc tc gi khc. -6 tit. Bi 2: D bo nhu cu 18 TNH HUNG DN NHP Tnh hung: Disney thnh cng t d bo Disneylmttntuihnguthgiitronglnhvccng vinvkhunghdng.Disneymnhiuaimtrnth giibaogmDisneyLandHngKng(mcanm2005), Disney Land Pari (1992), v Tokyo Disney Land (1983)... Ch tnh ring Disney World Florida v Disney Land California to ra li nhun 32 t la trong nm 2007 cho tp on ny, gipnngth54trongtuynchn500hnghnguth giitheoTpchFortune500vth79trongFinancialTimes Global 500 (500 hng c tim lc ti chnh hng u th gii). Disney, d bo l cha kha ca thnh cng, d bo to ra li th cnh tranh ca cng ty. Ton b thu nhp Disney l ph thuc vo s lng khch n cng vin v vo vic h s tiu tin nh th no. Vic d bo chnh xc lng khch n cn c vo bo co hng ngy t cccngvin(MagicKingdom,Epcot,AnimalKingdom,MGMStudios,TyphoonLagoonv Blizzard Beach) trong nhng ngy hm trccDisney thc hin kh nghim tc.Disney s dng nhiu nh nghin cu v phn tch 70 lnh vc khc nhau kho st mt triungiminm.Khostnythngkskhchvocngvinv20khchsnca Disney. iu ny khng nhng gip d bo s ngi vo cng vin m cn d bo tnh trng cakhchhngtngaim(vdkhchphixphngdibaonhiuvphichbao lu). Disney thm ch kho st 3.000 trng hc trong v ngoi nc M v lch trnh ngh l/ngh h. Vi tip cn ny, d bo 5 nm ca Disney ch c 5% sai lch trung bnh, d bo hng nm sai lch t 0% - 3%.Ngoi nhng d bo di hn, cc nhm d bo ca Disney cn a ra cc d bo hng ngy, hng tun, hng thng, hng nm. Disney s dng cc phng php d bo nh cc m hnh bnh qun,ccphntchhiquy, m hnh hiu chnh v cc m hnh kinh t lng. D bo lng khch n cng vin gip ch rt nhiu vo vic a ra ccquyt nh qun tr. V d,lngkhchcamtngycthtnglnbngcchmcat8gisngthaychom calc9ginhthngl,bngcchmnhiunhtrngbyhaylii,bngcchtng thmnhiuimbnthcphmvgiikht(9triubnhHambergersv50triulyCoke c bn hng nm) v bng cch a thm nhiu nhn vin vo phc v. Cu hi Theobn,tisaoDisneyccthnhcngnhtrn?Disneysdngnhngphng php d bo no vo hot ng kinh doanh? Trong bi ny chng ta nghin cu cc loi d bo khc nhau v a ra cc m hnh d bo khc nhau. Mc ch ca bi l lm th no c th d bo c nhu cu mt cch chnh xc nht,mcsailchlnhnhttaranhngquytnhquntrphhptrong tng thi k. Bi 2: D bo nhu cu 19 2.1.Thc cht v vai tr ca d bo 2.1.1.Khi nim d boTrong qu trnh iu hnh v thc hin cc cng vic hng ngy, nh qun tr lun phi a ra cc quytnhkhcnhaumkhngthbitmt cchchnhxctnglaisxyranhthno. Doanhnghipcnphichunbccngunlc nhnguynvtliu,nhinliu,lclnglao ng,mymcthitbvccngunlckhc m khng bit mt cch chnh xc doanh s bn hngvnhucukhchhngvsnphmsl baonhiu.ctharaccquytnhny mtcchtngichnhxc,ihidoanh nghip phi thc hin tt cng tc d bo.Vy d bo l g?D bo l khoa hc v ngh thut tin on cc s vic c th sxy ra trong tng lai. Tnhkhoahccadbothhin chkhitinhnhdbongitaphicnc trn cc d liu phn nh tnh hnh thc t trong qu kh v hin ti, cn c vo xu th trn c s khoa hc d on nhng s vic c th s xy ra trong tng lai. Ngi ta c th s dng phng php nh lng trn c s mt s m hnh ton hc no a ra nhng d bo cho tng lai. Phng php nh lng c tnh khoa hc cao v lm c s cho nh qun tr a ra quyt nh v d bo. Tuy nhin, nhu cu v sn phm khng phi khi no cng n nh, c nh m n lun bin ng i hi cc nh qun tr phi s dng kt hp vi phng php ngh thut.Ngh thut trong d bo th hin ch nh qun tr phi s dng ti phn on, kinh nghim trong nhng iu kin thiu thng tin hoc nhu cu ca khch hng bin ng mnh. Chnh tnh ngh thut ny lm cho d bo linh hot hn, nhng cng lm gim tnh chnh xc ca n. T cc c im trn ta thy d bo va c tnh chnh xc, va c sai lch v rt kh d bo chnh xc hon ton. D bo bao gi cng c sai s, ch ngu nhin nu chng ta d bo ng hon ton. Tnh chnh xc ca d bo cng thp khi thi gian d bo cng di.Khi nghin cu cc k thut d bo trong bi ny s thy t c phng php no vt tri hn c. Phng php ny c th l tt i vi doanh nghip ny di nhng iu kin no , nhng cng c th l khng tt i vi doanh nghip khc hoc ngay i vi cc b phn khc nhau trong mt doanh nghip.2.1.2.Vai tr ca d boDoanhnghiphotngtrongmitrngkinhdoanhlunthayi,nhucuvsnphmvdchvcngthayitheotngthng.Khilngsnphmsnxut thctcacngtythayixoayquanhnhucu.Ktqucadbolcscho Bi 2: D bo nhu cu 20 doanh nghip lp k hoch sn xut v k hoch s dng cc ngun lc ch ng trong sn xutkinh doanh. Cc kt qu ca d bo cng lm c s cho doanh nghip xy dng chin lc di hn gip doanh nghip ch ng i ph vi nhng thay i ca th trng v dng lm cn c cho cc quyt nh iu hnh hng ngy. hot ng sn xut kinh doanh n nh, cc ngun lc c cung cp y , kp thi th i hi vic d bo ca doanh nghip phi tng i chnh xc v phi m bo tnh lin tc. 2.1.3.Phn loi d bo D bo c phn chia thnh nhiu cch khc nhau -Cn c vo ni dung cng vic cn d bo: oD bo kinh t: D bo kinh t do cc c quan nghin cu, cc b phn t vn kinh t nh nc thc hin. Nhng ch tiu ny c gi tr ln trong vic h tr, to tin cho cng tc d bo trung hn, di hn ca cc doanh nghip.V d: D bo v tht nghip, tng sn phm quc ni, tc tng trng kinh t... oD bo k thut cng ngh: D bo ny cp n mc pht trin khoa hc k thut cng ngh trong tng lai. Loi ny rt quan trng i vi cc ngnh c hm lng k thut cao nh d bo nng lng nguyn t, hng khng v tr, du la, cng ngh thng tin oD bo nhu cu: Thc cht ca d bo nhu cu l d kin, tin on v nhu cu cp v m vvim.Loidbonycccnhqun trsnxutcbitquantmvquacc doanhnghipsquytnhcquymsn xut, hot ng ca cng ty, l c s d kin v ti chnh, nhn s, tip th -Cn c vo thi gian c 3 loi d bo sau y: oDbongnhn:Khongthigiandbo ngnhndi1nm.Mctiuchyulphcvchocchotngiu hnhsnxut.Vd:khochmuahng,phncng,btrcngviccho ngi v my. oD bo trung hn: Khong thi gian d bo trung hn thng thng t 1 n 3 nm. V d: C cn lm thm gi hay tuyn thm lao ng mi, lp k hoch sn xut, k hoch bn hng, d tho ngn sch, k hoch tin mt,... oD bo di hn: Khong thi gian d bo di hn thng ko di 3 nm tr ln, cp n vn mang tnh nh hng. V d: K hoch nghin cu v ng dngcngnghmi,khochnhvdoanhnghiphocmrngdoanh nghip, chin lc cnh tranh, chin lc u t, chin lc v cht lng. D bo di hn v trung hn thng mang tnh nh hng quyt nh n tng lai cadoanhnghip,chngsdngtphngphpvkthutdbo,mcsais cao hn. Trong khi d bo ngn hn c s dng cc m hnh ton hc tin on nhngvicxyratrongthigianngndatrnccsliutrongthigiantrc.V vy d bo ngn hn thng chnh xc v c th hn so vi 2 loi d bo trn. Bi 2: D bo nhu cu 21 2.1.4.Quy trnh d boDbotuntheo7bccbn,cthchnDisney World nh l mt v d ca cc bc d bo: -Xc nh mc ch ca d bo: Disney dng cc dbovlngkhchncngvinbtr nhnlc,thigianmca,ccliisnsng v cung cp thc phm. -Chn cc loi sn phm cn c d bo: i vi DisneyWorld,c6cngvinchnh.Vicdbolngkhchhngngyn cng vin ny l con s chnh xc nh nhn lc, bo dng v lp lch trnh. -Xc nh di thi gian ca d bo: D bo di hn, trung hn hay ngn hn? Disney pht trin cc d bo hng ngy, hng tun, hng thng, hng nm v 5 nm. -Chn m hnh d bo: Disney dng nhiu m hnh thng k khc nhau m chng ti s trnh by gm: Bnh qun, san bng m v phn tch hi qui.-Thuthpsliucnthittinhnhdbo:NhmdbocaDisneygm nhiunhnghincuvphntchtrong70lnhvckhcnhaukhostmt triungihaydoanhnghipminm.HcngnhhngGlobalInsightd bo trong ngnh du lch v thu thp s liu v t gi hi oi, s lng khch vo M,cchnghngkhng,xuhngcaPhWallvlchtrnhnghhcacc trng hc. -Tin hnh d bo. -Kimsotdbovpdngktqudbo:Disney,dboctinhnh hng ngy cp cao nht, m bo chc chn rng cc m hnh, cc gi thit v s liu s c chp nhn. nh gi sai s c p dng, tip cc d bo ny c dng lp trnh t gim nhn lc trong khong 15 pht.2.2.Phng php d bo Trong d bo nhu cu ngi ta thng s dng kt hp hai nhm phng php d bo chyulphngphpnhtnhvphngphpnhlng.Trongccnhm phngphpnycnhiuccphngphpkhcnhau,miphngphpcnhng uvnhc im ring, khngphng php no c u th tuyt i. Phng php ny c th tt i vi doanh nghipny trongmt s iu kin no , nhng cng c th khng p dng c cho doanh nghip khc. Ngoi ra cn nhn thc l cc cch d bo u c hn ch ca n, t khi n c hon ho.thchinvgimstvicdbocncnhngchiphnhtnh,trong mt s phng php c th i hi chi ph kh cao. 2.2.1.Phng php d bo nh tnhPhntchnhtnhdavosuyoncmnhn.Phngphpnyphthucnhiu vo trc gic kinh nghim v s nhy cm ca nh qun tr d bo. Nhm ny bao gm cc phng php sau: Bi 2: D bo nhu cu 22 -Ly kin ca ban lnh o Khitinhnhdbo,ngitalykincaccnhquntrcpcao,nhng ngi ph trch cc cng vic, cc b phn quan trng ca doanh nghip. y l cccnbiuhnhcaocp,nhngngicnhngsliu tng hpvcc mthotngcadoanhnghipkmtheoccktqunhgi,phntch.Da vo kinh nghim, ti phn on, s liu tnh hnh ca doanh nghip v thng tin trn th trng, cc cn b ny s a ra nhng k hoch c th. y l phng php d bo ph bin nht m cc doanh nghip thng p dng v n n gin li cho kt qu nhanh v chi ph thp. Nhc im ca phng php ny l c tnh ch quan ca cc thnh vin v kin ca ngi c chc v cao, c quyn lc thng chi phi kin ca nhng ngi khc. -Ly kin ca lc lng bn hng Nhng d bo v s lng hng bn trong tng lai ca mi khu vc c thu thpt cc nhn vin bn hng. Nhng d bo ny c tp hp li hnh thnh mt bndbovslnghngbntrnttccckhuvc.ylmtdboph bin ivicc cngty c h thng lin lc tt v c ingnhnvintrc tip bn hng. Cc nhn vin bn hng l nhng ngi trc tip tip xc vi khch hng, hn ai ht, h s hiu r v nhu cu ca khch hng, s lng, cht lng v chng loi hng cn thit. Nhc im ca phng php ny l ph thuc vo nh gi ch quan ca ngi bnhng.Mtsckhuynhhnglcquannhgicaolnghngbnca mnh, ngc li mt s khc li mun gim xung d t nh mc. Phngphpnycnhiunisdngnhccnhxutbnschgiokhoa, cc nh sn xut cc sn phm cng nghip. -Ly kin ca khch hng Nhng d bo v s lng hng bn trong tng lai c thu thp trc tip t cc khchhng.Nhngkhchhngnyschivlnghngcacngtym khchhng cdnhmuatimikhongthigiantrongtnglai.Dbo lng hng bn c trong tng lai ca cng ty c xc nh bng cch tp hp nhngkinphnhicakhchhng.Phngphpnythchhpvinhng cng ty c mi quan h vi mt s t khch hng v doanh nghip c th kt hp vi vic iu tra kin ca khch hng v sn phm ca cng ty. Nhc im ca phng php ny l tn km v ti chnh v thi gian, thm vo tnh chnh xc ca kt qu i hi khch hng phi c thi tch cc v kin ca khch hng phi c tnh cht khch quan. -iu tra th trng Nghincu th trng: hi qua email, phng vn quain thoi... trn th trng ca cng ty hin nay. iutrathtrng:iutraccsnphmcbntrnmtsthtrngmc tiu, sau suy ra cho ton b th trng. Phng php ny ph hp i vi cc sn phm mi hoc cho cc sn phm hin ti c gia nhp vo on th trng mi. Nhc imcaphng php ny l chi ph thc hin cao, i khi cc thng tin ly c khng chnh xc, khng nhn thy thi , cm xc ca ngi c hi. Bi 2: D bo nhu cu 23 -Phng php chuyn giaPhngphpnycngilphngphpDelphi.lphngphplykin caccchuyngianhngvngalkhcnhauxydngdbo.Mi chuyn gia c phtmt s cu hi, cc phi hp vin gom nhng bng tr li, sp xp, chn lc, vit li v gi cho cc chuyn gia tr li tip. Qu trnh li tip tc n khi tho mn nhng yu cu ra. Phng php ny trnh c mi lin htrctipgiacccnhnvinhau,khngbnhhngbingicuth trong nhm. Nhc im ca phng php ny l rt tn km v i hi trnh tng hp rt cao ca cc iu phi vin v ngi ra quyt nh. 2.2.2.Cc phng php d bo nh lng 2.2.2.1.Bnh qun gin n Bnh qun gin n l phng php d bo trn c s ly trung bnh ca cc d liu ca thi gian qua (trong nhu cu ca cc giai on u c trng s nh nhau). Cng thc tng qut ca phng php ny nh sau:t 1ii 1tAFn== Trong :Ft l nhu cu d bo cho giai on t Ai l nhu cu thc ca giai oni nl s giai on quan st u im: d tnh, n gin Nhc im: khi c s bin ng th phng php ny khng thch hp, v cc s liu giai on cng xa cng phn nh thiu chnh xc hn s liu gn giai on d bo. Phng php ny khng tnh n nhng yu t c nh hng n kt qu ca d bo nh yu t ma v v tnh chu k. Vd1:DoanhsbntcaCngtyCuLongtrong6thngunmccho trong bng di y: Thng123456 Doanh s (1000 chic)8109111013 S dng phng php bnh qun gin n d bo nhu cu cho thng 7 6ii 17A8 10 9 11 10 13F 10,1666 6=+ ++ + += = = 2.2.2.2.Bnh qun di ng gin n Bnh qun di ng gin n l phng php bnh qun cc d liu thu thp t mt vi giai on gn nht. Cng thc tng qut ca phng php ny nh sau: t nii t 1tAFn= = Bi 2: D bo nhu cu 24 Trong :Ft l nhu cu d bo cho giai on t Ai l nhu cu thc ca giai oni nl s giai on quan st u im: Loi b cc s liu ngn hn khng theo quy lut ra khi dy s liu.Nhc im: Cha tnh n yu t l cc giai on gn d bo nh hng mnh hn nhng giai on trc. y chnh l c s hnh thnh nn phng php d bo di ng c trng s. Vd2:DoanhsbntcaCngtyCuLongtrong6thngunmccho trong bng di y: Thng123456 Doanh s (1000 chic)8109111013 Sdngphngphpbnhqundingginn3thngdbonhucucho thng 7: ThngDoanh s (Ai)Bnh qun di ng 3 thng 18.000 210.000 39.000 411.000(9.000 + 10.000 + 8.000) / 3 = 9.000 510.000(11.000 + 9.000 + 10.000) / 3 = 10.000 613.000(10.000 + 11.000 + 9.000) / 3 = 10.000 7(13.000 + 10.000 + 11.000) / 3 = 11.333 2.2.2.3.Bnh qun di ng c trng s Trongphngphpbnh qun di ngc cp trn, chng ta xem vai tr ca ccs liu trong qu khlnh nhau. Trong thc t,i khi cc s liu ny cnh hng khc nhau n kt qu d bo, v vy ngita s s dng trng s phn bit mc nh hng ca cc s liu qu kh. Trng s l cc con s c gn cho cc s liu qu kh ch mc quan trng ca chng nh hng n kt qu d bo.Cng thc tng qut ca phng php ny nh sau: t ni ti t 1tiA WFW= = Trong :Ft l nhu cu d bo cho giai on t Ai l nhu cu thc ca giai oni Wi l trng s tng ng thi k i Vicxcnhnhngtrngschnhxcsdngchotnggiaioncadliu thng i hi mt s nhng kinh nghim d tm, chng hn nh xc nh s giai on trong bnh qun di ng. Nu nhng giai on gn nht c trng s qu ln th dbocthnhhngqunhiunnhngdaongngunhintrongnhucu. Bi 2: D bo nhu cu 25 Nu trng s qu thp th d bo c th khng th hin ht s nh hng ca nhng thay i thc t trong hnh vi ca cu. -u im: khc phc c nhc im ca 2 phng php trc l loi b nhng s liu xa thi k d bo v tnh n nh hng mnh hn ca giai on gn thi k d bo. -Nhc im: oGim nhy cm i vi nhng thay i c phn nh trong dy s, c bit khi s quan st tng ln. oSbnhqunctnhchtsanbngnnphngphpnychachotathy c xu hng pht trin ca dy s mt cch tt nht. Ni cch khc, n ch th hin s vn ng trong qu kh ch cha th ko di s vn ng trong tng lai, nht l i vi tng lai xa. oi hi phi ghi chp s liu qua rt chnh xc v phi ln, mi cho kt qu d bo ng. Vd3:DoanhsbntcaCngtyCuLongtrong6thngunmccho trong bng di y: Thng123456 Doanh s (1.000 chic)8109111013 S dng phng php bnh qun di ng gin n 3 thng c trng s (trng s 1,2,3 theo th t t xa nht n gn nht) d bo nhu cu cho thng 7. n v tnh: 1000 ThngDoanh s (Ai)Bnh qun di ng 3 thng 18 210 39 411(9 x 3 + 10 x 2 + 8 x 1) / 6 = 9,167 510(11 x 3 + 9 x 2 + 10 x 1) / 6 = 10,09 613(10 x 3 + 11 x 2 + 9 x 1) / 6 = 10,167 7(13 x 3 + 10 x 2 + 11 x 1) / 6 = 11,67 2.2.2.4.San bng s m V mt k thut, phng php ny da vo s bnh qun di ng nhng n cn rt t cc s liu trong qu kh. Vi mi sn phm, ch cn lu li mc bn hng thc t k trc v mc d bo ca k trc. Theo phng php ny ta c cng thc tnh nhu cu trong tng lai nh sau: ( )t t 1 t 1 t 1F F A F = + o hoc ( )t 1 t t tF F A F+ = + o hoc( )t t 1 t 1F A 1 F = o + ovi ( 0 1) trong l h s san bng s m -San bng s m gin n V0 1 nn ta c th chn rt nhiu h s san bng s m. Vn l chn h s san bng sao cho thch hp t c mt d bo chnh xc nht. t Bi 2: D bo nhu cu 26 cmctiu,tacthsosnhgiagitrdbovigitrthctthu thp c. Sai s ca d bo c tnh nh sau: Sai s d bo (AD) = Nhu cu thc (Ai) D bo (Fi) Ngoi ra, nh gi mc sai lch tng th ca d bo, ngi ta c th dng lchtuyt i bnh qun. Cng thc nh sau : i iAD A FMADn n= =

Trong : AD (Absolute Deviation) l sai s d bo n l s lng cc sai s d bo (hay s giai on ly d liu) MAD ( Mean Absolute Deviation) l lch tuyt i bnh qun MAD cng nh th kt qu d bo cng t sai lch -San bng s m c iu chnh xu hng Phng php sn bng s m gin n khng th hin r xu hng bin ng, v vy, ta cn s dng thm k thut iu chnh xu hng sau khi nhn c kt qu ca cch trn. Cc bc c tin hnh nh sau: Bc 1: S dng kt qu d bo bng phng php san bng s m gin n (Ft ) Bc 2: Tnh hiu chnh xu hng cho giai on t theo cng thc( )t t 1 t t 1 t 1T T F F T = +| hoc ( ) ( )t t t 1 t 1T F F 1 T = | + |Bc 3: D bo nhu cu theo xu hng (FITt ): FITt = Ft + Tt Trong :Tt: Hiu chnh xu hng cho giai on tFt: D bo theo san bng m gin n cho giai on t Ft-1: D bo theo san bng m gin n cho gia on ngay trc Tt-1: Hiu chnh xu hng cho giai on (t1) : |h s iu chnh xu hng (0 | 1) V d 4: Nhu cu thc t v sn phm giy thm ca mt cng ty kinh doanh c cho trong bng di y: Thng123456 Nhu cu (hp)2.0002.1001.5001.4001.3001.600 S dng phng php d bo san bng s m vi o = 0,8 v o = 0,5 d bo cho thng 7 (gi s nhu cu d bo ca thng 1 l 2200 hp) oCa hng nn s dng h s o no d bo cho thng 7? oHy s dng h s | = 0,5 d bo cho thng 7 bng phng php san bng s m c iu chnh xu hng. Li gii Tcngthctngquttnhchophngphpsanbngsmginn ( )t t 1 t 1 t 1F F A F = + o tacthdbotrong2trnghpkhio=0,8vkhi Bi 2: D bo nhu cu 27 o=0,5,sautnhtngsailchdbo(AD)vlchtuytibnhqun (MAD), ta c bng kt qu di y: Thng Ai Fi vi o = 0,8 ( )t t-1 t-1 t-1F =F + A - FAD vi o = 0,8 Fi vio = 0,5 AD vio = 0,5 12.0002.2002002.200200 22.100= 2.200 + 0,8 (2.000 2.200) = 2.040 602.1000 31.500= 2.040 + 0,8 ( 2.100 2.040) = 2.088 5882.100600 41.4001.6182181.800400 51.3001.4441441.600300 61.6001.3292711.450150 Tng1.4801.650 MAD AD/ n = 248275 T bng trn ta chn h s0, 8 o = d bo cho thng 7 F7 =6 6 6F 0,8(A F ) + = 1.329 + 0,8 (1.600 1.329) = 1.546 hp T kt qu trn, s dng h s0, 8 o =v0, 5 | = v kt qu d bo trong trng hp 0, 8 o = ca phng php san bng s m gin n l lm c s d bo theo phng php san bng s m c iu chnh xu hng, ta c kt qu nh sau: Thng Ai Fi Tvi =0, 5t t-1 t t-1 t-1T = T +(F - F - T ) FIT AD 12.0002.20002.200200 22.1002.040= 0 + 0,5 (2.040 2.200 0) = 801.960140 31.5002..088= 80 + 0,5 (2.088 2.040 0) = 162.072572 41.4001.618 2431.37426 51.3001.444 2081.23565 61.6001.329 1611.1168133 Vydbochothng7bngphngphpsanbngsmciuchnhxu hng s c tnh c th nh sau: oS dng kt qu d bo thng 7 bng phng php san bng s m gin n: F7 = 1.546 oTnh hiu chnh xu hng: T7 = 6 7 6 6T 0, 5(F F T ) + = 28 oD bo cho thng 7 sau khi iu chnh xu hng: FIT = F7 + T7 = 1.574 hp 2.2.2.5.Hoch nh xu hng Php hoch nh theo xu hng gip ta d bo nhu cu trong tng lai da trn mt tp hp cc d liu c xu hng trong qu kh. Thc cht y l phng php phn tch hi quy tuyn tnh gin n, c mt bin c lp l bin thi gian v mt bin ph thuc m chng ta nh d bo (thng thngbin ph thuc ny l doanh s) Bi 2: D bo nhu cu 28 Kthutnytmcchvmtngsaochophhpviccsliuquaridavongdbonhucucagiaiontiptheoxuhngcaccsliu thngkthuc.Cthdngnhiuphng trnhdintxuhng(vdhm bcmt,hmbchaihochmbccaohn),nhngnginchngtasdng ngtuyntnh.pdngphngphpbnhphngtithiutavchmtng thng i qua cc s liu sn c sao cho tng bnh phng cc khong cch t s liu o n ng va vch ra theo hng trc y l nh nht. Phng trnh ng thng c dng:y a bt.= + ;Trong :y. l tr s ca bin ph thuc (nhu cu d bo cho tng lai) a = on ct trc y ca th b = dc ca ng hi quy h s b v a c tnh nh sau : i i2 2iy t nytbt nt=va y bt = ;ittn=; iyyn= hoc i i i i2 2i in t y t ybn t ( t )= v i iy b tan=

t l th t thi gian trong dy s, nh th theo th t t nhin t 1. n l s lng cc s liu c c trong qu kh. Vd5:DoanhsbntcacngtyCuLongtrong6thngunmccho trong bng di y: Thng123456 Doanh s (chic)8.00010.0009.00011.00010.00013.000 S dng phng php hoch nh xu hng d bo nhu cu cho thng 7. Nhu cu (Y) Thi gian (t) Bi 2: D bo nhu cu 29 Bi gii: Trchttacnxcnhgitrty, 2it ,ty;2itnhbngdiy,sauxc nh h s a v b ThngNhu cu thc t yititiyi 2i t 12.00012.0001 22.10024.2004 31.50034.5009 41.40045.60016 51.30056.50025 61.60069.60036 Tng9.9002132.40091 2 2 2n ty t y6(32.400) 21(9.900)b 129n t ( t) 6(21) (21)= = =

y b t9.900 ( 129) 21a 2.100n 6 = = =

Vy d bo ca thng 7 l: y a bt.= + = 2.100 129 7 = 1.200 chic 2.2.2.6.Phng php ch s ma v C nhiu loi mt hng c nhu cu bin i theo ma nh qun o, qut, l si, iu hakhngkh...Vvycnphisdngchsmaviuchnhnhucutheo ma cho hp l. Trnh t thc hin phng php ny nh sau: Bc 1:D bo cho giai on t ( Ft) Bc 2: Tnh nhu cu hng thng (qu) ca ccma v Di Bc 3: Tnh tng nhu cu ca cc ma iD Bc 4: Tnh ch s ma v : iiiDSD= Bc 5: D bo bng phng php ma v st t iF FS =V d 6: Tnh hnh tiu th iu ha ca mt siu th in my qua 4 nm nh sau: Nm, chic Qu 2005200620072008 1200220230230 2850860865865 3630750650630 4430850425435 Gisnmth5cahngdbosbnc2.280chic.Hysdngphng phpchsmavphnblngiuhadkinbnctrongccquca nm d bo. Bi 2: D bo nhu cu 30 Bi gii Xc nh tng nhu cu theo tng qu.Xc nh tng nhu cu ca tt c cc qu: iD= 9.120 Tng nhu cu cc qu Ch s ma v = Tng nhu cu tng quTa c: Nm, chic Qu 2005200620072008 Tngnhu cu tng qu Ch sma v Nmd bo 12002202302308800,10220 28508608658653.4400,38860 36307506506302.6600,29665 44308504254352.1400,23535 Tng2.1102.6802.1702.1609.1202.280 2.2.2.7.Phn tch mi quan h nhn qu Phng php ny phn nh mi quan h gia nhu cu cn d bo vi cc nhn t nh hng, b qua yu t thi gian. Trong nhu cu d bo c xem nh l yu t ph thuc, cn cc nhn t nh hng l yu t c lp. Mi quan h ny c biu din bng m hnh tng qut sau: Y = a + b1 x1 + b2 x2 + bn xn So vi cc phng php d bo theo m hnh chui thi gian, phng php ny hu hiu hn v phng php chui thi gian ch dng s liu qua d bo nn khng phn nh mi quan h gia cc nhn t. M hnh nhn qu c dng ph bin nht l m hnh phn tch hi quy tuyn tnh D bo cho giai on t bng hm xu hngy a bx.= +Trong : y. l tr s ca bin ph thuc (nhu cu d bo cho tng lai) x l bin c lp h s a v b c tnh nh sau : 2 2n xy x ybn x ( x)= v y b xan=

Trong : yi l nhu cu thc t trong qu kh n l s lng cc s liu c c trong qu kh nh gi c mc chnh xc ca c on bng phng php hi quy tng quan, ta phi tnh sai s chun ca c on, k hiu l Syx n n n2i i i ii 1 i 1 i 1y,xy a y b x ySn 2= = = = Ngoi lch chun, c th s dng h s tng quan hi quy (r) nh gi mc quan h gia nhu cu v cc yu t nh hng. Bi 2: D bo nhu cu 31 n n ni i i ii 1 i 12 2n n n n2 2i i i ii 1 i 1 i 1 i 1n x y x yrn x n x n y y= == = = == ((| | | | (( ||\ . \ .(( C th xy ra cc trng hp sau: Khi r = 1: Chng t gia x v y c quan h cht ch. Khi r = 0: Chng t gia x v y khng c quan h g. Tr s ca r cng gn 1, mi lin h tng quan gia x v y cng cht ch. Khi r > 0 c tng quan thun. Khi r < 0 c tng quan nghch. V d 7: Doanh thu ca Cng ty A trong cc nm trc tng ng vi s ln qung co trn bo c ghi trong bng sau: S ln qung co trn bo345678 Doanh s (triu ng)3404806007508501000 D bo doanh thu ca cng ty nu trong nm ti cng ty tin hnh 10 ln qung co trn bo? Hng dn: Nu t s ln qung co ca cng ty l X, l bin c lp ca m hnh hi quy v t bin Y l doanh thu ca cng ty tng ng vi s ln qung co ca cng ty trn truyn hnh, l bin ph thuc, m hnh hi quy s l:Y = a + bX Trong : 2 2n xy x ybn x ( x)= v y b xan= Ta c bng tnh sau: XYXYX2Y2 33401.0209115.600 44801.92016230.400 56003.00025360.000 67504.50036562.500 78505.95049722.500 8900720064810.000 333.92023.5901992.801.000 Vy: 26(23.590) 33(3.920)b6(199) (33)= =15,33; a = 166 Y = 166 + 15,33 X Nu cng ty qung co 10 ln trong thng, doanh thu s l: Y = 166 + 15,33 10 = 1.175,33 triu ng Bi 2: D bo nhu cu 32 lch chun ca ca hi quy: n n n2i i i ii 1 i 1 i 1y,xy a y b x ySn 2= = = = = 33,36 triu ng H s tng quan r s l: ( ) ( )22 2 2n XY X Yr 0, 99n X X n Y Y= = (( (

Vytincycamhnhhiquyl99%,nicchkhc99%ktqucthgii thch c bng m hnh hi quy trn hay 99% doanh thu ca cng ty ph thuc vo s ln qung co trn bo. 2.3.Kim sot d bo gim st v kim sot d bo, ngi ta c th s dng mt s cc ch tiu sau: 1. lch tuyt i bnh qun MAD (Mean Absolute Deviation). MAD =ADn = i iA Fn 2. Sai s bnh phng bnh qun MSE ( Mean Average Deviation Error) MSE = 2i i(A F)n 1 3. Sai s t l tuyt i bnh qun MAPE ( Mean Average Deviation Error) MAPE = i i i100 A F / An Cc gi tr MAD, MSE v MAPE cng nh th kt qu d bo cng chnh xc, cng tt C mt cch khc gim st v kim sot d bo l s dng tn hiu theo di. l mt mc o nh gi cht lng d bo ng sai so vi gi tr thc t nh th no. D bo thc cht l d on v tng lai trn c s cn c vo kinh nghim hoc cc m hnh ton hc .. do vy, kt qu d on ch chnh xc tng i, tuy nhin sai s gia nhucuthctvdbophinmtronggiihnchophp,nuvtquthcn nghin cu sa i phng php d bo cho ph hp. Tnhiutheodictnhbngtngsaisdbodchchuyn(RSFERunning Sum of Forecast Error) chia cho lch tuyt i trung bnh (MAD), c th l: i i(A F)RSFETSMAD MAD= = C th minh ha tn hiu theo di bng hnh di y: Bi 2: D bo nhu cu 33 Tn hiu theo di theo thi gian Tn hiu theo di dng cho bit nhu cu thc tln hn d bo. Tn hiu theo di m cho bit nhu cu thc t nh hn d bo. Tn hiu theo di c xem xt l tt nu c RSFE nh v c sai s dng bng sai s m. Lc ny tng sai s m v dng s cn bng nhau v v RSFE nh nn tn hiu theo di bng khng. Mt tn hiu theo di vt qu gii hn trn hoc di c xc nh trc th c bo ng, v cn nh gi li cch thc d bo nhu cu ca mnh. Mt iu ng lu l lm th no c th xc nh c gii hn trn v gii hn di ca tn hiu theo di. Hin nay, con s c s dng ph bin nu mt d bo nm trong tm kim sot th89% sai s s nm trong khong 2MAD;98% sai s s nm trong khong 3MAD; 99,9% sai s s nm trong khong 4MAD. V d 8: Cho bit nhu cu thc t v nhu cu d bo v thuyn du lch ca mt cng ty du lch nh sau:n v: sn phmThng123456 Nhu cu d bo787583848885 Nhu cu thc t7180101846073 Hy tnh tn hiu theo di, RSFE v MAD? Bi gii: ThngNhu cud bo Nhu cu thc t Sai s d bo RSFESai sSai s ly k MADTn hiu theo di 17871-7 7777 1,0 275805 25126 0,3 3831011816183010+1,6 484840160307,5+2,1 58860-28 12285811,6 1,0 68573-12 24127011,72,1 -6-4-202461 2 3 4 5 6 Gii hnkim sot trn Gii hnkim sot di Gii hn kim sot trn Gii hn kim sot di Khong gii hn cho php Du hiu bo ngTn hiu theo di +RSFE/MAD = 0_ Bi 2: D bo nhu cu 34 TM LC CUI BI D bo nhu cu l phn thit yu trong qun tr sn xut v dch v. Vic t k hoch thnh cng ph thuc rt nhiu vo d bo nhu cu sn phm ca doanh nghip. Khi hc v d bo cn ch trng vo cc ni dung sau: -Thnht,hiucthccht,nidungvphnloidbo.Quanidungny,gipbn hiu c tm quan trng ca cng tc d bo, t nhn thy s cn thit ca cng tc ny trong hot ng qun tr sn xut doanh nghip. -Th hai, cc phng php d bo nh tnh, d bo theo phng php nh tnh da vo cm nhn v suy on. -Th ba, cc phng php d bo nh lng, bao gm phng php bnh qun gin n, bnh qun di ng gin n, bnh qun di ng c trng s, san bng s m -Th t, kim nh v gim st d bo. thc hin vic gim st v kim sot d bo, doanh nghipdavoccchtiucnnhnhlchtuytibnhqun(MAD);saisbnh phng bnh qun (MSE), sai s t l tuyt i bnh qun (MAPE). Bi 2: D bo nhu cu 35 CU HI N TP1.D bo l g? C nhng loi d bo no? 2.Trnh by thc cht, cc u v nhc im ca nhm phng php d bo nh tnh. 3.Trnh by u v nhc im ca cc phng php d bo bnh qun. 4.Hy nu nghav cch tnh ca ch tiu tn hiu theo di RSFE. 5.Gii thch gi tr ca h s ma v trong d bo. Cc c trng ma v khc vi c trng chu k im no?6.So snh gia d bo bnh qun vi d bo san bng s m? M t nt chnh cc bc dng xy dng h thng d bo.7.Cho mt s v d ca cc ngnh b nh hng bi ma v. Ti sao cc doanh nghip ny li mun loi b nh hng ca ma v? 8.Gii thch ngha ca h s tng quan. Trnh by ngha ca gi tr m ca h s tng quan. BI TP Bi 1 Nhu cu thc t v sn phm giy thm ca mt cng ty kinh doanh c cho trong bng di y: n v tnh : 1.000 hp Thng123456 Nhu cu 202115141316 a.Hysdngphngphpdbosanbngsmvi0, 8 o = v0, 5 o = dbocho thng 7 (gi s nhu cu d bo ca thng 1 l 22.000 hp). b.Ca hng nn s dng h s o no d bo cho thng 7?Bi 2 Tsliucchotrongbngdiy,hysdngphngphpsanbngm(vihso=0,2)dbonhucuchothngtiptheo.Bitrngnhucudbotrongthng1l5sn phm. Thng12345678 Nhu cu thc t (sn phm)798913141518 Bi 3 S dng s liu t bng di y d bo doanh s cho thng 8 bng phng php hoch nh theo xu hng:Thng1234567 Doanh s (sn phm)100110122130139152164 Bi 4 Doanh thu ca Cng ty Bch Hng trong cc nm trc tng ng vi s ln qung co trn v tuyn truyn hnh (TV) c ghi trong bng sau: S ln qung co trn TV357685 Doanh s (triu ng)3406107005201000767 a.Xy dng m hnh hi quy phn nh mi quan h trn v xc nh h s tng quan. H s ny ni ln iu g? b. D bo doanh thu ca Cng ty nu trong nm ti cng ty tin hnh 10 ln qung co trn TV? Bi 2: D bo nhu cu 36 Bi 5 Cho bit nhu cu thc t v nhu cu d bo v thuyn du lch ca mt cng ty du lch nh sau:n v: sn phmThng123456 Nhu cu d bo 787583848885 Nhu cu thc t7180101846073 Hy tnh tn hiu theo di, RSFE v MAD? Bi 6 Tnh hnh tiu th iu ha ca mt ca hng kinh doanh qua 4 nm nh sau: n v: Chic Nm Qu 2005200620072008 1200220230230 2850860865865 3630750650630 4430850425435 Gisnmth5cahngdbosbnc2.280chic.Hysdngphngphpchs ma v phn b lng iu ha d kin bn c trong cc qu ca nm.