3

Raport o sytuacji na regionalnym rynku

pracy, o realizacji aktywnej polityki

zatrudnienia i strategii APZ w 2013 roku

oraz o strategii APZ na 2014 rok

4

I. Zatrudnienie

1.1 Całkowite zatrudnienie w regionie

Kraj hradecki (czeski „kraj” – odpowiednik pol. województwa, region) można scharakteryzować jako rolniczo-przemysłowy z rozwiniętą turystyką. Przemysł jest skupiony w dużych miastach, intensywne rolnictwo w rejonie Polabí (Niziny Połabskiej). Rynek pracy jest wciąż uzależniony od słabo wydajnej gospodarki, która nie generuje dostatecznej liczby miejsc pracy. Na rynku pracy wyraźnie podaż siły roboczej przeważa nad popytem na nią. Wzrost zatrudnienia, któremu towarzyszy osłabienie gospodarki, można wyjaśnić dążeniem pracodawców do utrzymania podstawowych pracowników. Ogólnie na wzrost i spadek zatrudnienia w ciągu roku wywierały wpływ zwłaszcza przez prace sezonowe – głównie w dziedzinie budownictwa.

Siłę roboczą kraju w IV kwartale 2013 roku stanowiły łącznie 368 283 osoby, co w

porównaniu z tym samym okresem ubiegłego roku oznacza wzrost (o 31,1 tysiąca osób).

Kraj hradecki:

w tym powiat

Hradec Králové 20.05.2009

Jičín Náchod Rychnov

nad Kněžnou Trutnov

368 283 107 736 53 230 73 863 53 067 80 397 Kobiety 181 455 53 550 25 913 36 555 26 044 39 393

Mężczyźni 186 828 54 186 27 317 37 298 27 023 41 004

W stosunku rok do roku liczba zatrudnionych osób wzrosła o 31,1 tys. (tzn. o 6,1%) do 4 916,6 tys.

osób, przy czym do wzrostu przyczyniły się zarówno osoby będące pracownikami, jak i

przedsiębiorcy.

W IV kwartale 2013 liczba osób pracujących w sektorze drugim spadła o 18,7 tys. osób (łącznie 1

862,7 tys.), natomiast w sektorze trzecim liczba zatrudnionych osób wzrosła o 36,3 tys. (łącznie

2897,2 tys.). W przeciwieństwie do długotrwałego trendu spadkowego w sektorze pierwszym liczba

osób zatrudnionych zwiększyła się w nim w stosunku rok do roku o 13,4 tys. (łącznie 156,6 tys.).

1.2 Krótka charakterystyka zapotrzebowania pracodawców na siłę

roboczą (wolne miejsca pracy).

Na koniec roku w kraju zgłoszono łącznie 1 299 wolnych miejsc pracy, w porównaniu z

listopadem ich liczba spadła o 36 miejsc. W porównaniu z końcem 2012 roku liczba

5

zgłoszonych wolnych miejsc spadła o 178. Na jedno wolne miejsce pracy przypadało w kraju

21,3 osób poszukujących pracy, najwięcej w powiecie Hradec Králové 27, Jičín 19,3, Náchod

28,3, Rychnov nad Kněžnou 33,4 a Trutnov 13,9 poszukujących pracy.

Wolne miejsca pracy w RCz, w kraju hradeckim i jego powiatach (stan na koniec miesiąca)

Republika Czeska:

Kraj hradecki:

w tym powiat

Hradec Králové

Jičín Náchod Rychnov

nad Kněžnou Trutnov

rok 2013

styczeń 33 794 1 422 590 168 293 91 280

luty 34 635 1 401 520 189 276 100 316

marzec 38 863 1 500 422 228 406 151 293

kwiecień 39 763 1 529 353 209 441 140 386

maj 42 632 1 770 502 188 540 124 416

czerwiec 44 032 1 758 411 209 476 145 517

lipiec 40 175 1 288 396 194 174 104 420

sierpień 40 579 1 484 481 221 199 120 463

wrzesień 41 422 1 590 520 184 204 150 532

październik 39 137 1 548 350 189 263 163 583

listopad 37 501 1 335 385 123 203 153 471

grudzień 35 178 1 299 306 180 188 98 527

Republika Czeska:

Kraj hradecki:

w tym powiat

Hradec Králové

Jičín Náchod Rychnov

nad Kněžnou Trutnov

rok 2012

Grudzień 34 893 1 121 203 190 255 89 384 rok 2011

grudzień 35 784 1 624 702 167 230 90 435

Największe zapotrzebowanie ze strony pracodawców dotyczyło osób poszukujących pracy z wykształceniem średnim i z wyuczonym zawodem.

Pożądane zawody w zależności od wykształcenia: szwaczka, kucharz, pomoc kuchenna,

spawacz, ślusarz, sprzedawca, murarz, przedstawiciel handlowy, księgowy, robotnicy

budowlani i robotnicy niewykwalifikowani ogólnie.

II. Bezrobocie w kraju hradeckim na 31.12.2013

6

2.1 Dynamika bezrobocia w kraju w 2013 roku.

Tempo wzrostu bezrobocia i liczby osób bezrobotnych na koniec 2013 roku wyraźnie przyspieszyło, w ten sposób w ostatnim miesiącu 2013 roku liczba bezrobotnych w kraju przekroczyła 27,5 tysiąca osób. Od początku 2013 roku trend rozwoju bezrobocia w kraju hradeckim wykazywał lekki spadek, ale od lipca bezrobocie zaczęło rosnąć.

W kraju hradeckim urzędy pracy zarejestrowały na dzień 31.12.2013 łącznie 27 678 osób poszukujących pracy. Wzrost liczby tych osób w porównaniu z poprzednim miesiącem – listopadem wyniósł blisko dziesięć procent (9,37%, tzn. o 1 751 osób).

W ostatnim miesiącu 2013 roku w urzędach pracy w kraju hradeckim przybyło łącznie 3 253 nowych osób poszukujących pracy, najwięcej było ich w powiecie Hradec Králové - 771 osób i w powiecie Náchod – 748 osób. Nowe osoby poszukujące pracy stanowiły 8,14% całkowitej liczby bezrobotnych. Główną przyczyną tej zmiany w drugiej połowie 2013 roku ponownie była stagnacja w gospodarce i jej niekorzystne przejawy na rynku pracy, czyli: niepewność na rynku pracy, tworzenie niedostatecznej liczby nowych miejsc pracy, zwolnienia zarówno w firmach państwowych, jak i prywatnych.

Inną przyczyną wzrostu bezrobocia w drugiej połowie roku jest także to, że pracodawcy i drobni przedsiębiorcy, którzy regularnie korzystają z sezonowego zatrudnienia, w ciągu zimy zwalniają swoich pracowników.

Z danych urzędu pracy kraju hradeckiego wynika, że na końcu 2013 roku w kraju było łącznie zarejestrowanych 27 678 osób bezrobotnych (na koniec 2012 roku pracy szukało 25 210 osób). W porównaniu z grudniem 2012 roku liczba bezrobotnych w kraju była wyższa o 2 468 osób, tzn. o 9,11%.

Nowy wskaźnik Udział osób bezrobotnych w liczbie ludności osiągnął w Republice Czeskiej na koniec 2013 roku wartość 8,2 %, kraju hradeckim 7,3 %. Najmniejszy udział w kraju był w powiecie Rychnov nad Kněžnou (5,9%), a najwyższy w powiecie Trutnov (9%).

Czynniki wpływające korzystnie na bezrobocie w kraju hradeckim: - korzystny transfer transportowy

- rozwinięta sieć szkół

- sezonowe zatrudnienie w rolnictwie, budownictwie i usługach

- aktywna polityka zatrudnienia urzędu pracy, realizacja projektów Programu

Operacyjnego Zasoby ludzkie i zatrudnienie

Czynniki niekorzystnie wpływające na bezrobocie w kraju hradeckim:

- zła dostępność peryferyjnych części kraju

- nierównomierny rozkład zaplecza przedsiębiorczości

- pogłębiają się dysproporcje między podażą a popytem na rynku pracy (nawet mimo dużej liczby bezrobotnych często nie jesteśmy w stanie zaspokoić zapotrzebowania

7

pracodawców…) Rejestruje się duża liczba osób bezrobotnych w administracji, zapotrzebowanie obejmuje jednak głównie zawody w przemyśle maszynowym

Dostępne osoby bezrobotne (bezrobotni, którzy mogli podjąć pracę od razu po otrzymaniu

oferty wolnego miejsca pracy) stanowiły 96,7% (26 966) z całkowitej liczby bezrobotnych.

Ponad połowę bezrobotnych stanowili mężczyźni (52,1%), udział absolwentów i nieletnich

wynosił 6,8%, a osób niepełnosprawnych 10%.

Udział bezrobotnych w liczbie ludności8) w RCz, kraju hradeckim i jego powiatach (stan na koniec miesiąca)

Republika

Czeska: Kraj hradecki:

w tym powiat

Hradec Králové

Jičín Náchod Rychnov

nad Kněžnou Trutnov

rok 2013

styczeń 8,0 7,1 7,0 6,6 6,7 6,5 8,6

luty 8,1 7,2 7,2 6,6 6,7 6,6 8,7

marzec 8,0 7,2 7,1 6,4 6,8 6,5 8,7

kwiecień 7,7 6,9 6,8 5,9 6,4 6,2 8,5

maj 7,5 6,6 6,6 5,7 6,1 5,8 8,2

czerwiec 7,3 6,4 6,6 5,4 5,8 5,6 8,1

lipiec 7,5 6,6 6,7 5,7 6,0 5,7 8,3

sierpień 7,5 6,6 6,8 5,6 6,0 5,7 8,2

wrzesień 7,6 6,7 6,9 5,6 6,1 5,6 8,3

październik 7,6 6,7 6,9 5,7 6,1 5,4 8,5

listopad 7,7 6,8 7,0 5,8 6,3 5,4 8,6

grudzień 8,2 7,3 7,4 6,4 6,9 5,9 9,0

Dla porównania podajemy udział bezrobotnych w dwóch poprzednich latach (zawsze na

31.12)

Republika

Czeska: Kraj hradecki:

w tym powiat

Hradec Králové

Jičín Náchod Rychnov

nad Kněžnou Trutnov

rok 2012

grudzień 7,4 6,5 6,5 6,1 6,1 5,8 7,8

rok 2011

grudzień 6,8 5,7 5,7 5,7 5,5 4,2 6,9

*) udział dostępnych osób bezrobotnych w wieku 15-64 lat w liczbie ludności w wieku 15-64 lat

8

9

Osoby bezrobotne w RCz, kraju hradeckim i jego powiatach (stan na koniec miesiąca)

Republika

Czeska: Kraj hradecki:

w tym powiat

Hradec Králové

Jičín Náchod Rychnov

nad Kněžnou Trutnov

rok 2013

styczeń 585 809 27 300 7 875 3 592 5 208 3 540 7 085

luty 593 683 27 697 8 030 3 627 5 258 3 614 7 168

marzec 587 768 27 480 7 937 3 520 5 299 3 561 7 163

kwiecień 565 228 26 164 7 533 3 215 4 983 3 401 7 032

maj 547 463 25 076 7 317 3 095 4 721 3 215 6 728

czerwiec 540 473 24 598 7 331 2 976 4 552 3 096 6 643

lipiec 551 096 25 221 7 493 3 110 4 683 3 158 6 777

sierpień 551 731 25 136 7 581 3 065 4 656 3 101 6 733

wrzesień 557 058 25 432 7 677 3 074 4 753 3 106 6 822

październik 556 681 25 515 7 717 3 086 4 761 2 995 6 956

listopad 565 313 25 927 7 797 3 175 4 892 2 998 7 065

grudzień 596 833 27 678 8 268 3 483 5 329 3 274 7 324

10

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

leden únor březen duben květen červen červenec srpen září říjen listopad prosinec

Kraj Hradec Králové Jičín Náchod Rychnov/Kněžnou Trutnov

Dla porównania podajemy udział bezrobotnych w dwóch poprzednich latach (zawsze na

31.12)

Republika Czeska:

Kraj hradecki:

powiat

Hradec Králové

Jičín Náchod Rychnov

nad Kněžnou Trutnov

rok 2012

grudzień 545 311 25 210 7 370 3 374 4 798 3 216 6 452

rok 2011

grudzień 508 451 22 185 6 450 3 179 4 356 2 369 5 831

2.2 Rozkład terytorialny zarejestrowanego bezrobocia w kraju

Liczbowo najwięcej bezrobotnych przybyło w powiecie Hradec Králové (o 608 osób), procentowo, czyli relatywnie, w powiecie Rychnov nad Kněžnou (o 13,9 %) W porównaniu z takim samym okresem ubiegłego roku (grudniem 2011) najwyższy wzrost w liczbach bezwzględnych odnotował powiat Hradec Králové (o 920 osób), procentowo powiat Rychnov nad Kněžnou (o 35,8 %).

Spośród powiatów w naszym kraju najwyższe bezrobocie wykazuje długotrwale powiat

Trutnov. Z kolei w powiecie Rychnov nad Kněžnou bezrobocie utrzymuje się długotrwale na

najniższym poziomie w kraju.

Wskaźniki bezrobocia w kraju hradeckim:

na 31.12.2013 Liczba Mężczyźni Kobiety Liczba Mężczyźni Kobiety w kobiety mężczyźni

11

bezrob. bezrob.* %)**

powiat łącznie

gotowi

natychmiast

podjąć

pracę

Hradec Králové 8268 4345 3923 8034 4244 3790 7,4 7,1 7,8

Jičín 3483 1796 1687 3429 1768 1661 6,4 6,4 6,5

Náchod 5329 2853 2466 5129 2766 2363 6,9 6,5 7,4

Rychnov nad Kněžnou 3274 1549 1725 3144 1498 1646 5,9 6,3 5,5

Trutnov 7324 3900 3424 7230 3856 3374 9,0 8,6 9,4

kraj 27678 14453 13225 26966 14132 12834 7,3 7,1 7,6

na 31.12.2012 Liczba

bezrob.

Mężczyź

ni

Kobiet

y

Liczba

bezrob.*

Mężczy

źni

Kobiet

y (w %)**

kobiet

y

mężcz

yźni

powiat łącznie

gotowi

natychmias

t podjąć

pracę

Hradec Králové 7370 3849 3521 7125 3757 3368 6,5 6,2 6,8

Jičín 3374 1743 1631 3325 1719 1606 6,1 6,1 6,1

Náchod 4798 2535 2263 4574 2435 2139 6,1 5,7 6,4

Rychnov nad Kněžnou 3216 1557 1659 3139 1532 1607 5,8 6,1 5,6

Trutnov 6452 3461 2991 6356 3411 2945 7,8 7,3 8,2

kraj 25210 13145 12065 24519 12854 11665 6,5 6,3 6,8

*liczba zatrudnionych, którzy mogli od razu podjąć pracę

** udział zatrudnionych w liczbie ludności

12

III. Grupy problemowe na rynku pracy w kraju Za osoby najbardziej zagrożone na rynku pracy są uważane osoby niepełnosprawne.

Następnie osoby młode do 25 roku życia bez praktyki, których sytuacja na rynku pracy

pogarsza się w ostatnich latach, głównie z powodu niewystarczającej praktyki i

nieodpowiednich kwalifikacji. Znacznie zagrożone na ryku pracy są także osoby w wieku

powyżej 55 lat i rodzice, przede wszystkim matki wracające z urlopu macierzyńskiego.

3.1 Absolwenci

Absolwenci szkół stanowią jedną z grup ryzyka wśród osób poszukujących pracy. Jednym z

głównych niedostatków w zakresie możliwości zatrudnienia absolwentów szkół i nieletnich

jest mała oferta miejsc pracy, które odpowiadałyby ich wykształceniu.

Absolwenci mogą jednak zaoferować podczas szukania pracy znajomość języków,

umiejętność obsługi komputera i co równie ważne, także większą elastyczność zawodową.

Najniższa stopa bezrobocia występuje wśród absolwentów szkół wyższych, następnie wśród

maturzystów, a potem osób z wyuczonym zawodem.

Najwyższa stopa bezrobocia występuje natomiast wśród absolwentów i młodocianych,

którzy mają tylko podstawowe wykształcenie – trudności ze znalezieniem pracy mają w

całym okresie swojej aktywności zawodowej.

Do słabych stron absolwentów szkół należą:

brak doświadczenia w pracy, mała praktyka

niechęć absolwentów do dostosowania się do specyficznych wymogów

pracodawców

brak zgodności między ich wykształceniem a popytem na rynku pracy

nierealne wymogi dotyczące zatrudnienia

wymagania dotyczące niestandardowych wynagrodzeń

niewielka ochota w ogóle podjęcia pracy /zjawisko pojawiające się w ostatnich

latach/

czasem niechęć pracodawców do zatrudniania kogoś bez nawyków pracowniczych

nieodpowiednia oferta wolnych miejsc pracy nieodpowiadająca ich strukturze

wykształcenia

Do silnych stron (zalet) absolwentów szkół należą:

większa adaptowalność

większa ochota uczenia się nowych rzeczy

aktualna wiedza fachowa i wyraźnie lepsza znajomość języków

13

znajomość obsługi komputera na wysokim poziomie

Liczba zarejestrowanych absolwentów na koniec 2013 roku w porównaniu z końcem 2012

roku.

powiat Liczba bezrob.

12/2013

Liczba bezrob.*

osoby, które od razu

mogą podjąć pracę

12/2013

Rok 12/2012 Osoby, które

od razu mogą

podjąć pracę

12/2012

Hradec Králové 535 529 383 453

Jičín 288 287 268 268

Náchod 377 374 325 325

Rychnov nad

Kněžnou

258 253 241 240

Trutnov 468 466 427 427

kraj - łącznie 1926 1909 1717 1713

Jak widać z tabeli, całkowita liczba absolwentów wzrosła w analizowanym okresie o 207 osób.

Wzrost liczby absolwentów odnotowały wszystkie powiaty.

Specyficzną grupę osób bezrobotnych stanowią osoby młodociane. W większości mają

tylko wykształcenie podstawowe (czasem nie mają nawet podstawowego wykształcenia).

Czynniki, które niekorzystnie wpływają na znalezienie pracy (wejście na rynek pracy)

Niski wiek

Żadne lub nieodpowiednie nawyki pracownicze

Brak zainteresowania dalszą edukacją, wynikający z niskiej motywacji

Nierealne wymogi dotyczące zatrudnienia

Mała odpowiedzialność

Brak miejsc pracy i możliwości podjęcia pracy

Liczba młodocianych bezrobotnych na 31.12.2013

Kraj hradecki Hradec

Králové

Jičín Náchod Rychnov nad

Kněžnou

Trutnov

202 71 24 46 16 45

14

Działania UP dla absolwentów szkół i młodocianych zmierzające do ułatwienia wejścia na

rynek pracy

oferta usług doradczych pogadanki z uczniami szkół średnich (jeszcze przed wejściem na rynek pracy) włączenie absolwentów do projektu EFS (możliwość zdobycia doświadczeń

pracowniczych) dopłaty dla pracodawców diagnostyka bilansowa odpowiednie przekwalifikowanie

3.2 Osoby z ograniczeniami zdrowotnymi

Niepełnosprawne osoby bezrobotne wciąż należą do najbardziej problematycznych grup

bezrobotnych ze względu na możliwość znalezienia pracy. Rodzaj podejmowanej przez nich

pracy musi odpowiadać ich stanowi zdrowia.

Powody ich niewielkiego zatrudnienia:

brak zainteresowania pracodawców tymi osobami

bardzo mała liczba miejsc pracy.

niskie lub nieodpowiedni kwalifikacje

czas pracy nie odpowiada ich stanowi zdrowia

nieodpowiedni charakter pracy

Liczba osób niepełnosprawnych na 31.12.2013

Kraj hradecki Hradec

Králové

Jičín Náchod Rychnov nad

Kněžnou

Trutnov

2604 754 316 460 357 717

Pracodawcy, przyjmując do pracy osoby niepełnosprawne wybierają często chętniej

obywateli z niepełnosprawnością w stopniu cięższym - powodem jest: pobieranie zasiłku §

78 ustawy o zatrudnieniu.

Tym osobom bezrobotnym poświęcamy zwiększoną uwagę i staramy się znaleźć im

pracę za pomocą narzędzi Aktywnej Polityki Zatrudnienia – SÚPM (miejsca pracy społecznie

użyteczne), SVČ (samodzielna działalność gospodarcza), ewent. dobrze wybrane

przekwalifikowanie.

Świadczymy też indywidualne doradztwo, rehabilitację zawodową i możliwość włączenia do

projektów EFS.

15

Często dla tych bezrobotnych odpowiednie są miejsca pracy tylko na pół etatu. Najwięcej

miejsc pracy znajdują w zawodach: pracownik ochrony, proste prace montażowe (praca

chałupnicza).

3.3 Osoby fizyczne z dziećmi w wieku do 15 lat

Osoby z tej grupy często rejestrują się po upłynięciu okresu otrzymywania świadczeń

rodzicielskich, czyli wtedy, gdy nie mają kontaktu z rynkiem pracy, ale nie szukają aktywnie

pracy ze względu na opiekę nad dzieckiem, którego nie mogą posłać do przedszkola z

powodu niewystraczającej liczby miejsc w tych placówkach

Ponadto wymagają pracy w niepełnym wymiarze godzin, o ile to możliwe bez dojazdów, nie

odpowiada im czas pracy, a już w ogóle nie chcą pracować w trybie dwuzmianowym

3.4 Długotrwale/wielokrotnie bezrobotni

Powody małych możliwości znalezienia pracy:

w wielu przypadkach odnotowujemy znacznie zmniejszone zainteresowanie

podjęciem pracy

osoby te pochodzą z wykluczonych społecznie-kulturowo środowisk lub w nich żyją

celem figurowania w ewidencji UP jest pobieranie świadczeń pomocy społecznej

oraz ubezpieczenie zdrowotne

od świadczeń z pomocy społecznej bywają uzależnione całe rodziny

okazjonalną pracą „na czarno” poprawiają budżet rodzinny

bezrobotni stracili nawyki pracownicze oraz orientację na rynku pracy, młodociani

bezrobotni nigdy tych nawyków nawet nie nabyli, oczekują, że ktoś o nich zadba

brak zainteresowania współpracą z urzędem pracy, powtarzające się wykreślanie z

ewidencji za niewywiązanie się z obowiązków wobec UP

W przypadku tej grupy bezrobotnych przeważają osoby z niskim wykształceniem, często

chodzi o wykształcenie w zawodach, w których obecnie trudno znaleźć pacę lub możliwości

znalezienia pracy są ograniczone (klasyczna obróbka metali, wykształcenie w branży

tekstylnej) lub wykształcenie czysto formalne (dana osoba bezrobotna ma określone

wykształcenie, ale faktycznie nigdy nie wykonywała tego zawodu). Także tutaj istnieje

zagrożenie, że utraci całkowicie nawyki pracownicze, a również motywację do pracy – im

dłużej osoba bezrobotna znajduje się w ewidencji UP, tym mniejsze są jej możliwości

znalezienia pracy.

3.5 Osoby poszukujące pracy, w wyższych kategoriach wiekowych

16

Powody małych możliwości znalezienia pracy:

brak zainteresowania ze strony pracodawców

stan zdrowia osób bezrobotnych w wielu przypadkach nie jest dobry

często osoby bezrobotne chcą jedynie przeczekać na bezrobociu (w ewidencji UP)

do czasu, gdy zaczną pobierać emeryturę

niedostateczne kwalifikacje (np. znajomość języków, praca z komputerem),

obserwujemy w tej grupie mniejsze zainteresowanie kształceniem

(przekwalifikowanie, kursy komputerowe)

często długotrwałe wykonywanie tylko jednego zawodu u jednego pracodawcy –

niemożność zmiany zawodu czy to ze względu na kwalifikacje, czy z braku

zainteresowania ze strony osoby bezrobotnej oraz ze względu na jej słabą orientację

w potrzebach rynku pracy

czasem niechęć tych bezrobotnych, by dojeżdżać do pracy

Działania lub pomoc UO dla problemowej grupy bezrobotnych:

wykorzystywanie wszystkich możliwych narzędzi aktywnej polityki zatrudnienia (VPP

– prace społecznie użyteczne, SÚPM – miejsca pracy społecznie-użyteczne)

oferta odpowiedniego przekwalifikowania

włączenie do odpowiedniego projektu EFS

IV. Realizacja aktywnej polityki zatrudnienia w 2013 roku

4.1 Realizacja poszczególnych instrumentów APZ w 2013 roku.

Przekazywanie dofinansowania na aktywną politykę zatrudnienia podlega określonym

kryteriom, zgodnie z którymi instrumenty aktywnej polityki zatrudnienia są w pierwszej

kolejności przeznaczone dla osób bezrobotnych, którym z powodu ich indywidualnych cech

nie można zapewnić pracy w inny sposób. Instrumenty aktywnej polityki zatrudnienia służą

również do walki z wykluczeniem społecznym i co równie ważne, są przeznaczone dla osób

zarejestrowanych w ewidencji bezrobotnych dłużej niż 5 miesięcy. W 2013 roku odbywała

się ich realizacja zgodnie z celami APZ i tworzono regionalne kryteria realizacji działań

aktywnej polityki zatrudnienia.

Najczęściej wykorzystywanymi instrumentami w 2013 roku było przekwalifikowanie,

prace publiczne i miejsca pracy społecznie użyteczne. Przy realizacji poszczególnych

instrumentów aktywnej polityki zatrudnienia były wykorzystywane zarówno środki

finansowe z budżetu państwa, jak i środki finansowe z EFS.

Prace społecznie użyteczne jako ograniczone w czasie możliwości pracy służą głównie do

aktywacji i zdobycia lub zachowania nawyków pracowniczych u osób bezrobotnych z grupy

ryzyka. Instrument ten był ponownie wykorzystywany przede wszystkim przez gminy na

17

pokrycie zapotrzebowania na sprzątanie miejsc publicznych, utrzymanie zieleni publicznej i

pozostałe prace konserwatorskie na rzecz gmin. W tym roku, w porównaniu z ubiegłym,

zaangażowano więcej osób poszukujących pracy (o 377). Wzrost liczby osób wspartych za

pomocą instrumentu Prace społecznie użyteczne w 2013 roku jest związany między innymi

także z zakończeniem tymczasowej realizacji instytucji służby publicznej i transferem

klientów, którzy wykonywali służbę publiczną, do instrumentu Prace społecznie użyteczne.

Łącznie gminy i miasta wykorzystały większą liczbę pracowników, którzy byli zatrudnieni

także przy innych, mniej typowych pracach (budowlane, pomocnicze usługi socjalne, prace

pomocnicze w placówkach szkolnych, organizacjach non profit, domach spokojnej starości).

Największą grupą osób bezrobotnych aktywizowanych w ramach Prac społecznie

użytecznych stanowili długotrwale zarejestrowani bezrobotni, którzy po długim wykluczeniu

z rynku pracy mają trudności z regularnym uczęszczaniu do pracy, następnie bezrobotni z

grup zagrożonych, wymienionych w § 33 ustawy o zatrudnieniu.

Dopłata do miejsca pracy społecznie użytecznego – przy przyjmowaniu osoby

bezrobotnej urząd pracy dzięki tej dopłacie pomógł pracodawcy zmniejszyć koszty związane

z podjęciem pracy przez nowego pracownika. Zainteresowanie pracodawców w 2013 roku

było wyższe niż w 2012 roku, dzięki czemu pracę znalazło o 190 osób bezrobotnych niż w

ubiegłym roku.

W ramach APZ najlepiej sprawdziły się miejsca pracy społecznie użyteczne – wydzielone.

W tej kategorii najlepiej pracuje się z osobami bezrobotnymi z grupy ryzyka, ponieważ

umowa jest zawierana na zatrudnienie konkretnego bezrobotnego. Ponadto niezwykle

ważnym elementem jest tutaj bardzo realna przesłanka, że także po zaprzestaniu

przekazywania dopłaty bezrobotny utrzyma swoje miejsce pracy. Najliczniejszą grupę, na

którą udzielano tej dopłaty, stanowiły długotrwale ewidencjonowane osoby poszukujące

pracy.

W największym stopniu ta dopłata była przekazywana osobom bezrobotnym długotrwale

zarejestrowanym i absolwentom szkół.

Dopłata na społecznie pożyteczne miejsca pracy - samodzielna działalność gospodarcza Zainteresowanie tą dopłatą było większe, ponieważ niektórzy bezrobotni rozwiązują w ten sposób problem niemożności znalezienia odpowiedniej pracy. Zakres działalności jest szeroki, ale dominują branże mniej wymagające pod względem kapitału początkowego – pedicure, fryzjerstwo, masaże, stolarstwo, naprawy i utrzymanie, usługi reklamowe…).

4.2 Przekwalifikowanie i doradztwo Łącznie w 2013 roku na przekwalifikowanie skierowano 1017 osób bezrobotnych i

poszukujących nowej pracy, na zajęcia doradcze z zewnętrznymi dostawcami skierowano

1076 bezrobotnych. Przegląd, zob. tabela poniżej.

Instrument w postaci wybranego przekwalifikowania w porównaniu z

przekwalifikowaniem zapewnianym przez Urząd Pracy był w mniejszym stopniu

wykorzystywany przez osoby bezrobotne. Jednak w porównaniu z liczbą wybranego

przekwalifikowania, która w 2012 roku wynosiła 79, w 2013 roku doszło do wzrostu do 431.

18

Instrument APZ powiat

Przekwalifikowani

e

Wybrane

przekwalifikowani

e

Działalnoś

ć doradcza

Rehabilitacj

a

pracownicza

Liczba

zakwalifikowanyc

h uczestników w

2013 roku

Hradec

Králové

281 79 107 0

Trutnov 262 166 131 0

Náchod 211 87 108 0

Jičín 119 69 547 0

Rychno

v n. K.

144 30 183 0

łącznie 1017 431 1076

Z tego zapłacono

z APZ

Hradec

Králové 149 54 12 0

Trutnov 52 91 12 0

Náchod 67 55 25 0

Jičín 22 53 18 0

Rychno

v n. K. 60 27 10 0

celkem 350 280 77 0

Z tego zapłacono

z NIP VSPR-R

(Narodowy

indyw. projekt

Edukacja dla

rozwoju -R

Hradec

Králové 58 0 95 NR

Trutnov 124 0 111 NR

Náchod 35 0 37 NR

Jičín 64 0 396 NR

Rychno

v n. K. 32 0 158 NR

łącznie 313 0 1797 NR

Z tego zapłacono

z NIP VSPR- R

(Narodowy

Hradec

Králové 74

25

0 NR

19

indyw. projekt

Edukacja i

umiejętności na

rynku pracy

Trutnov 86 75 8 NR

Náchod 109 32 46 NR

Jičín 33 16 133 NR

Rychno

v n. K. 52 3 15 NR

łącznie 354 151 202 NR

* NR= nie jest istotne

Przegląd udziału

wybranego i zwykłego

przekwalifikowania

Liczba bezrobotnych

skierowanych na

przekwalifikowanie,

w tym wybrane

przekwalifikowanie

w 2013 roku

Z tego bezrobotni

skierowani na

przekwalifikowanie

zapewniane przez

Urząd Pracy

Z tego skierowanie (na

własny wniosek) na

wybrane

przekwalifikowanie

Liczby bezwzględne 1448 1017 431

Procenty 100% 70% 30%

Kursy przekwalifikujące były finansowane w sposób zrównoważonych ze środków

krajowych APZ, NIP VSPR-R (Narodowy Indywidualny Projekt Edukacja dla rozwoju-R) i NIP

VDTP (Edukacja i umiejętności na rynku pracy) (przegląd zob. tabela powyżej).

Przekwalifikowanie w powiązaniu z CZ-NACE było realizowane z projektu VSPR-R, a inne w

zależności od możliwości finansowych z APZ i projektu VDTP.

Kursy przekwalifikujące były przeznaczone dla zmotywowanych osób bezrobotnych, które wyraziły zainteresowanie przekwalifikowaniem i następnie wykorzystaniem zdobytych umiejętności, a kurs był ukierunkowany na znalezienie konkretnej pracy. Chodziło o bezrobotnych, którzy pozostawali w ewidencji UP długotrwale i krótkotrwale, matki po urlopie macierzyńskim, bezrobotni w wieku 50+, bez kwalifikacji z wykształceniem podstawowym, ale też o absolwentów szkół i inne grupy.

Wybór był dokonywany na podstawie zapotrzebowanie osób bezrobotnych.

Poszczególne wymogi każdego bezrobotnego oceniała indywidualnie komisja oceniająca z

uwzględnieniem jego kwalifikacji, dotychczasowych doświadczeń zawodowych, aktualnych

umiejętności i możliwości znalezienia pracy.

Ukierunkowanie zawodowe kursów przekwalifikowujących wynikało z wymogów i

potrzeb rynku pracy oraz przesłanki przyszłego powrotu uczestników kursu na rynek pracy i

znalezienia zatrudnienia. Kolejnym kryterium była istniejąca możliwość zatrudnienia osób

bezrobotnych czy osób zainteresowanych nową pracą. Statystyka zatrudnienia osób

20

bezrobotnych po przekwalifikowaniu niestety nie jest dostępna z powodu nieprzetworzenia

przez AIS (Agendowe systemy informatyczne).

Najczęściej organizowane kursy w 2013 roku: kursy spawalnicze, obsługa wózków

widłowych, obsługa i programowanie maszyn CNC, rozporządzenie 50 (elektro), pracownik

usług socjalnych, kursy z dziedziny gastronomii, kategorie prawa jazdy T, C, D, E + zawodowe

prawo jazdy, obsługa komputera, kursy ukierunkowane na usługi w zakresie pielęgnacji

ciała, księgowość finansowa i płacowa itd.

Jako nowość realizowane były szkolenia w zakresie niektórych nowych kwalifikacji

zawodowych, których liczba wzrasta. Szkolenia w zakresie kwalifikacji zawodowych były

realizowane w ramach pilotażowego sprawdzania narodowego projektu MŠMT UNIV (Min.

Edukacji, Młodzieży i Kultury Fiz. – uznawanie wyników nieformalnego kształcenia) kraju i

wprawdzie w minimalnym stopniu, ale także poza tym projektem.

Doradztwo

Do zwiększenia możliwości znalezienia pracy przez osobę bezrobotną znacznie

przyczynia się także działalność doradcza. Doradztwo było świadczone zarówno za

pośrednictwem zasobów wewnętrznych – przez fachowych doradców urzędu pracy, jak i w

formie zakupu usług. Działalność doradcza obejmowała wiele kluczowych działań – przede

wszystkim przećwiczenie umiejętności niezbędnych na rynku pracy, wzmocnienie motywacji

i pewności siebie uczestników oraz rozwój ich kluczowych kompetencji; częścią były także

działania ukierunkowane na określenie odpowiedniego profilu zawodowego. Doradztwo

było świadczone w formie indywidualnych konsultacji i w formie działań grupowych –

zawsze zgodnie z indywidualnymi potrzebami każdego uczestnika i z uwzględnieniem

pożądanego celu.

Kupowane (zewnętrzne) usługi doradcze były w pierwszej kolejności pokrywane ze

środków projektów (NIP). Ze względu na czas trwania projektu VDTP/Edukacja i

umiejętności na rynku pracy (do 31.07.2015) finansowanie było realizowane przede

wszystkim z projektu VSPR-R/Edukacja dla rozwoju (do 30.06.2014).

Wykaz liczby uczestników zakupionych usług doradztwa, zob. tabela powyżej.

Zapewniana wewnętrznie działalność doradcza ogólnie dominowała, liczba

uczestników w działaniach grupowych w II poł. 2013 roku wyniosła ok. 5550,

indywidualnego doradztwa udzielono ok. 9 970 klientom. Przytoczone dane pochodzą z

analizy statystycznej obejmującej działalność doradczą, prowadzonej w referacie

pośrednictwa i doradztwa. Aby otrzymać całkowitą liczbę osób, jakim udzielono

indywidualnego doradztwa, liczby można pomnożyć przez dwa, będzie to jednak bardzo

ogólny szacunek.

Działalność doradcza w analizowanym okresie była ukierunkowana zwłaszcza na

dziedziny:

21

Doradzanie w wyborze zawodu i dziedziny studiów

Doradztwo w zakresie zmiany lub rozszerzenia kwalifikacji za pomocą przekwalifikowania

Doradztwo grupowe JOB club, które oferuje kompleksowe bloki doradztwa dla bezrobotnych

lub osób zainteresowanych nową pracą, zagrożonych utratą pracy

Jednorazowe (kilkugodzinne) działania grupowe typu Jak przygotować życiorys, Jak poradzić

sobie z rozmową o pracę, Minimum praw pracowniczych, Możliwości dalszego kształcenia,

Wolontariat w krajach UE itd.

Spotkania informacyjne dla nowo zarejestrowanych bezrobotnych i spotkania dotyczące

Indywidualnego Planu Działania

Diagnostyka potencjału zawodowego, diagnostyka bilansowa

Przeważająca większość opisanych wyżej działań doradczych była zapewniana wewnętrznie.

Do wsparcia dalszego kształcenia i edukacji ustawicznej regionalny oddział także w tym roku

zorganizował Tydzień kształcenia dorosłych, w którym wzięło udział prawie 2200 uczestników

spośród osób bezrobotnych i reszty ludności.

Pracownicy UP we współpracy z Urzędem Kraju Hradeckiego nie tylko zorganizowali całą akcję,

ale uczestniczyli też jako lektorzy w formie kierowania specjalistycznymi seminariami. Tydzień

kształcenia dorosłych w kraju hradeckim także w 2013 roku zaoferował wszystkim zainteresowanym,

pracodawcom i pomiotom zajmującym się kształceniem dorosłych wiele działań: seminaria,

warsztaty twórcze, doradztwo, testowanie, prezentacja edukatorów i inne.

W ramach działań Ośrodka Informacji i Doradztwa prowadzono doradztwo w zakresie

wyboru zawodu i doradztwo dla młodzieży i absolwentów szkół, ale także doradztwo dla

osób bezrobotnych i zainteresowanych podjęciem nowej pracy. Wybór zawodu był tematem

adresowanym do uczniów, którzy kończą obowiązek szkolny (132 pogadanki/3125 uczniów)

i do przyszłych absolwentów szkół średnich i szkół zawodowych (11 pogadanek/255).

Podane liczby dotyczą tylko drugiego półrocza 2013 roku (dane z pierwszego półrocza nie

zostały opracowane). Uczniowie szkół podstawowych i średnich albo sami odwiedzili UP,

albo doradczyni odwiedziła ich w szkole. Odbywały się pogadanki z doradcami ds.

wychowania w szkołach podstawowych na temat sytuacji na rynku pracy i możliwości

dalszej nauki dla uczniów ostatnich klas szkoły podstawowej.

VIII. Załączniki

Załącznik nr 1: Liczba utworzonych miejsc pracy i zatrudnionych osób

bezrobotnych według poszczególnych instrumentów APZ Do rozdziału nr 6 Realizacja APZ w 2013 roku wstawić odpowiednio poniższą tabelę.

22

Instrument APZ

Licz

ba

utw

orz

on

ych

mie

jsc

Licz

ba

zatr

ud

nio

nyc

h

be

zro

bo

tnyc

h

Z te

go o

sob

y

nie

pe

łno

spra

wn

e

Zatw

ierd

zon

y b

ud

żet

w t

ys. C

ZK

Wyk

orz

ysta

nie

w %

narodowa APZ

VPP (prace publicznie użyteczne) 260 271 5 36350 44

SÚPM (miejsca pracy społecznie

użyteczne) utworzone przez

pracodawcę

3 3 0 3000 2

SÚPM wydzielone przez

pracodawcę 293 293 13 9673 36

SÚPM – SVČ (własna działalność)

założona przez osobę bezrobotną 87 87 0 4000 95

CHPM (miejsce pracy chronionej)

utworzone przez pracodawcę 14 16 14 2248 22

CHPM – własna działalność gosp.

osób niepełnosprawnych 3 3 2 1843 12

CHPM (miejsce pracy chronionej),

CHPD (warsztat pracy chron.),

CHPM SVČ (miejsce pracy

chronionej własna działalność) -

zakład

3 3 3 329 12

dopłata na zdobycie praktyki - -

dopłata krótkoterminowa - -

Przekwalifikowanie NR 630* Nie można

ustalić** 6570 100

działalność doradcza NR 77*** Nie można

ustalić** Zob. budżet R -

rehabilitacja pracownicza NR 2 2 Zob. budżet R -

łącznie narodowa APZ 64013 48

EFS - PO Rozwój zasobów ludzkich

Prace publicznie użyteczne w

ramach Narod. Projektu Indyw. 739 802 32 59276 99

SÚPM NIP (miejsca pracy

społecznie użyteczne w ramach

Narod. Projektu Indyw.)

239 199 15 14894 73

przekwalifikowanie w ramach NIP NR 818* Nie można

ustalić** 15854 63

działalność doradcza w ramach

NIP NR 1999*

Nie można ustalić**

Zob. budżet R -

rehabilitacja pracownicza w

ramach NIP NR NR NR NR NR

RIP OP LZZ (Reg. Projekt Indyw.

PO Rozwój Zasobów Ludzkich) 274 274 70342 50

programy celowe PO Rozwój

Zasobów Ludzkich

projekty grantowe EFS

łącznie EFS – PO Rozwój

Zasobów Ludzkich 160178 73

łącznie nar. APZ + EFS 224191 54

23

*Liczba uczestników zakwalifikowanych do projektu ** Liczba osób niepełnospr. zakwalifikowanych nie można wyszukać w AIS ***Liczba uczestników zakwalifikowanych do kupowanych usług doradczych

Załącznik nr 2: Szczegółowy opis realizacji poszczególnych instrumentów APZ

Realizacja APZ w 2013 roku odbywała się zgodnie z celami APZ, tworzono regionalne kryteria realizacji działań aktywnej polityki zatrudnienia. Tak samo jak w poprzednich latach, także w 2013 roku realizacja APZ w kraju hradeckim była

ukierunkowana przede wszystkim na zwiększenie zatrudnienia osób bezrobotnych, które na

rynku pracy są w najbardziej niekorzystnej sytuacji:

- osoby niepełnosprawne

- osoby w wieku poniżej 20 lat, osoby powyżej 55 lat,

- osoby bezrobotne, zarejestrowane od 12 miesięcy i dłużej

- osoby sprawujące opiekę nad dzieckiem w wieku do 15 lat, po urlopie

macierzyńskim, po urlopie rodzicielskim

- osoby wymagające specjalnej pomocy, np. osoby nieprzystosowane społecznie

Prace publicznie użyteczne Instrument prace publicznie użyteczne był tak jak w 2013 roku wykorzystywany przede

wszystkim przez gminy na pokrycie zapotrzebowania na sprzątanie miejsc publicznych,

utrzymanie zieleni publicznej i pozostałe prace konserwatorskie na rzecz gmin. W większości

chodzi o ograniczone czasowo możliwości zatrudnienia.

W ramach prac publicznie użytecznych (dalej VPP) w 2013 roku w kraju hradeckim

utworzono 999 miejsc pracy. Liczba zatrudnionych osób bezrobotnych przypadających na te

utworzone miejsca pracy wyniosła łącznie 1073 (w 2012 roku zostało zatrudnionych 696

bezrobotnych).

Na utworzone miejsca pracy polecani byli przede wszystkim bezrobotni (w wyjątkowych

przypadkach także wielokrotnie), którym przy pośrednictwie pracy poświęcana jest

zwiększona troska. Chodziło przeważnie o bezrobotnych: długotrwale lub wielokrotnie

rejestrowanych, bezrobotnych w wieku powyżej 55 lat, osoby niepełnosprawne,

bezrobotnych ze środowiska wykluczonego społecznie i kulturowo, uwzględniano też stopę

bezrobocia w miejscu ich zamieszkania.

Największą grupą osób wspartych w ramach prac publicznie użytecznych byli bezrobotni

długotrwale rejestrowani.

24

Liczba osób, których zatrudnienie dofinansowano: 271 – wykorzystanie środków finansowych w wysokości 15 954 678 CZK z narodowej APZ 802 – wykorzystanie środków finansowych w wysokości 58 863 784 CZK z EFS Z budżetów wykorzystano około 73%. Wiele zobowiązań przechodzi na 2014 rok.

Miejsca pracy społecznie użyteczne wydzielone u pracodawcy

W ramach APZ najlepiej sprawdziły się miejsca pracy społecznie użyteczne –

wydzielone. W tej kategorii najlepiej pracuje się z osobami bezrobotnymi z grup

zagrożonych, ponieważ umowa jest zawierana na zatrudnienie konkretnego bezrobotnego.

Ponadto niezwykle ważnym elementem jest tutaj bardzo realna przesłanka, że także po

zaprzestaniu przekazywania dopłaty bezrobotny utrzyma swoje miejsce pracy.

Dążeniem Urzędu Pracy było finansowe wsparcie miejsc pracy, które były odpowiednie

zwłaszcza dla bezrobotnych z grupy ryzyka: osób bezrobotnych pozostających długotrwale

bez pracy w celu zwiększenia ich możliwości zatrudnienia na rynku pracy.

Instrument ten był przeznaczony przede wszystkim: dla bezrobotnych długotrwale

zarejestrowanych, dla bezrobotnych w wieku powyżej 50 lat, dla bezrobotnych do 24 lat, dla

absolwentów szkół i dla bezrobotnych, którzy sprawują opiekę nad dzieckiem w wieku do 15

lat.

Najliczniejszą grupę, na którą udzielano tej dopłaty, stanowiły długotrwale rejestrowane

osoby bezrobotne.

Za pomocą tego instrumentu w 2013 roku znaleziono pracę dla 492 bezrobotnych.

Liczba osób, których zatrudnienie dofinansowano: 293 – wykorzystanie środków finansowych w wysokości 3 522 068 CZK z narodowej APZ 199 – wykorzystanie środków finansowych w wysokości 10 441 894 CZK z EFS

Wykorzystanie w tym roku wynosi około 50%, ale ponownie nałożone na nas

zobowiązania przechodzą na 2013 rok. Wiele zobowiązań przechodzi na 2014 rok.

Miejsca pracy społecznie użyteczne utworzone przez osobę bezrobotną w celu

wykonywania własnej działalności gospodarczej

W 2013 roku, podobnie jak w 2012 roku, udzielana była także dopłata do miejsc pracy

społecznie użytecznych – w ramach samodzielnej działalności gospodarczej.

25

Zainteresowanie tą dopłatą ze strony osób bezrobotnych stale rośnie, ponieważ

niektórzy bezrobotni w ten sposób rozwiązują problem niemożności znalezienia

odpowiedniej pracy.

Dopłaty z urzędu pracy na własną działalność gospodarczą służą osobom bezrobotnym

do częściowego pokrycia niezbędnych wydatków związanych z rozpoczęciem własnej

działalności. Niektórzy bez tej pomocy z urzędu pracy często nie byliby w stanie rozpocząć

działalności gospodarczej.

Ten instrument APZ jest bardzo odpowiedni, ponieważ bezrobotni, którzy otrzymali

wsparcie, wracali do ewidencji Urzędu Pracy całkiem wyjątkowo.

Liczba osób, których zatrudnienie dofinansowano: 87 – wykorzystanie środków finansowych w wysokości 3 793 675,- CZK z narodowej APZ Miejsca pracy społecznie użyteczne utworzone przez pracodawcę

Pracodawcy nie byli w tym roku zainteresowani tym instrumentem, dlatego był on

wykorzystywany całkiem wyjątkowo.

Liczba osób, których zatrudnienie dofinansowano: 3 – wykorzystanie środków finansowych w wysokości 60 000,- CZK z narodowej APZ Miejsca pracy chronionej

Te miejsca pracy zostały utworzone przez pracodawcę dla osób niepełnosprawnych.

Utworzone w ten sposób miejsca pracy są dla wielu osób bezrobotnych jedyną szansą

znalezienia pracy. W 2013 roku powstało dużo mniej dofinansowanych miejsc niż w 2012

roku – chodzi o poszczególne miejsca u konkretnych pracodawców, którzy występują o

zastosowanie § 78.

W 2012 roku doszło bowiem do wyraźnych zmian w zakresie zatrudnienia osób

niepełnosprawnych.

Liczba dofinansowanych miejsc: 16 – wykorzystanie środków finansowych: 750 457,- CZK z narodowej APZ Służba publiczna

Służba publiczna była realizowana przede wszystkim w miastach i gminach lub w ich

służbach technicznych, gdzie klienci uczestniczyli głównie w bieżących pracach

porządkowych w gminie, utrzymaniu zieleni miejskiej i innych pracach pomocniczych

(utrzymanie majątku, prace pomocnicze w bibliotece, prace administracyjne itp.).

26

Dziś, gdy służba publiczna nie jest już obowiązkowa, niektórzy klienci nadal dobrowolnie

podejmują pracę w ramach służby publicznej, ale chodzi naprawdę o jednostki.

Opracowała: Mária Paclíková