RAPORTI I PULSIT PUBLIK 4 - UNDP

RAPORTI I PULSITPUBLIK 4

Empowered lives.Resilient nations.

Indeksi i Besim

it Ekonomik

Indeksi i Besimit Ekonomik

Stabiliteti politik dhe institucional

Stabilite

ti politik

dhe institucional

Gjendja shoqërore-ekonomike


Marrëdhëniet ndëretnike

Marrëdhëniet ndëretnikeSiguria personale dhe siguria publike

Siguria personale dhe siguria publike

Pikëpamjet ndaj votimit

Pikëpamjet ndaj votimit

Indeksi i Demokratizimit

Indeksi i Demokratizimit

Përmbajtja KAPITULLI 1: Stabiliteti politik dhe institucional

KAPITULLI 2: Gjendja shoqërore-ekonomike

KAPITULLI 3: Marrëdhëniet ndëretnike

KAPITULLI 4: Siguria personale dhe siguria publike

KAPITULLI 5: Pikëpamjet ndaj votimit

5

9

13

17

22

................................

................................

................................

................................

................................

5

9

13

17

22


RAPORTI PULSI PUBLIK 4

Gusht 2012Përgatitur nga UNDP Kosova – Ekipi I Projektit Pulsi Publik:

Atdhe Hetemi,Zyrtar i Projektit të Pulsit Publik

Iris Limani,Statistikane – Njësia për Hulumtim, Politika, Çështje Gjinore dhe Komunikim

Mytaher Haskuka, PhD,Sigurimi i Cilësisë

Udhëheqës Ekipi: Njësia për Hulumtim, Politika,Çështje Gjinore dhe Komunikim

Mbeshtetje teknikeLekë Badivuku, Praktikant, UNDP Kosovë

Pjesëmarrësit në fokus grupe:Andelka Cup, Qendra e Mediave - GraçanicëBahtir Maxhuni, Këshilli i Sigurisë Kombëtare

Daniel Harvey, Zëdhënës – KFOR Dejan Mitic, Qendra Rinore - Graçanicë

Elizabeth Schleicher, Këshilltar Gjinor - KFORGazmend Vitaku, Ekspert mediash– KFOR

Kristen Joppe, Siguria dhe Monitorimi - OSBEMentor Vrajolli, Qendra Kosovare për Studime të Sigurisë

Nebojsa Mitic, Qendra Rinore GraçanicëSasa Nikolic – Sektori i OJQ-ve

Shkelzen Marevci, Ekspert për çështje të sigurisëShpresa Mulliqi, Zyrtare Vendore për Vetëdijesimin për Siguri Publike - OSBE

Veton Elshani, Policia e Kosovës

Prishtinë

LISTA E SHKURTESAVE

ID IndeksiiDemokratizimit

IBE IndeksiiBesimitEkonomik

EULEX MisioniiBE-sëpërSundimtëLigjitnëKosovë

ICO ZyraCivileNdërkombëtare

KFOR ForcaeNATO-snëKosovë

PK PoliciaeKosovës

TKPK TrustiiKursimevePensionaletëKosovës

FSK ForcaeSigurisënëKosovë

OSBE OrganizatapërSiguridheBashkëpunimnëEvropë

AKP AgjenciaKosovareePrivatizimit

IP IndeksiiPjesëmarrjes

RAE Rom,Ashkali,Egjiptas

UNDP ProgramiiKombevetëBashkuarapërZhvillim (UnitedNationsDevelopmentProgramme)

UNMIK UnitedNationsInterimAdministrationMissioninKosovo

RAPORTI PULSI PUBLIKGusht 2012

Indikatorët e zgjedhur ekonomikë

Jan-Mar

2005Jar -Mar 2007

Jan-Mar2009

Nën2010

Qer2011

Nën2011

Gush2012

Trendi

Popullsia (në mijëra) 1.999 2.07 2.1 2.2 1.734 1.733 (f ) 1.733 (f ) ◄►

Shkalla e rritjes së BPV-së (vjetore) % (a) 0.3 5.4 2.9 4.6 (a) 4.2 (a) 5.0 (h) ▲

BPV për kokë banori, € (a) 1.120 1.612 1.784 1.795 (a) 1.850 (v) 2.383 (a) 2.682 (h) ▲

Buxheti i Kosovës (vjetor), miliardë € (b) 641.5 553 862.13 1.461 1.2 1.520 (c) 1.119 (h) ▼

Remitencat e punëtorëve, milionë € 281

511.6 (q) 393.3 (b) 584.8 (h) ▲

Ndihma e huaj, milionë € 462.0 132.4 432.6 394.6 (h) ▲

Fondi TKPK, milionë € 145.8

(Dhje)230.6(Mar)

488.8(Pril)

546.3(Qer‘11)(e)

588.1Mar ‘12(e)

637.98Q1 ‘12

▲

Fondi i AKP-së, milionë € (e)113.1(Dec)

291.6(Feb)

463.2March

517.2March

517.2* March

2011 (d)

678.9March ‘12 (1)

▲

Depozitat bankare, milionë €704.8 (Feb)

973.5(Feb)

1.4441( r) 1.77 (u)

(Mar)1.93Tet

2.10(b)

2.11(h)

▲

Huat e bankave komerciale, milionë €356.5 (Feb)

515.1(Feb)

1.336.2 (March)

1624.9(June)

1.689.1 (b)

1.683.1(h)

▲

Bilanci tregtar, milionë € (j) -219.1

(Jan-Mar) -101.92

(Jan-Feb)-142(Maj)

-550Mar

-925.4(Qer)

-2.166.8 (b)

-2.383.9(h)

▼

Punëkërkues të regjistruar 303,095

(Jan) 331,056

(Mar)338.836

(Apr)

338.8(March 2010)

335.26 335.905

Jan ‘12(g)325.261

(i)▲

Indeksi i çmimeve të konsumit,101.4 (Maj)

100.2(Mar)

110,9(Mar)

119.9March

130.3Qer (q)

100 (a) Nën 2011

124.7**Mar ‘12 (i)

▼

Pensionet bazë (mujore), € 40 40 40 70 70 70 70 ◄►

Burimet:

a) ESK, Bruto-Prodhimi Vendor në çmimet aktuale

b) Shifra për tre tremujorët e parë të vitit. BQK, Buletini Mujor i Statistikave, Nr. 124, BPK, Prishtinë, dhjetor 2011.

c) Informatat janë marrë nga Zyra e Informimit – Ministria e Financave

d) Raporti mbi aktivitetet e AKP-së, Janar-Mars 2011

e) Faqja zyrtare e Trustit të Kursimeve Pensionale të Kos-ovës http://www.trusti.org

f ) Faqja zyrtare e Entit të Statistikave të Kosovës http://esk.rks-gov.net/eng/

g) Shqyrtimi Vjetor 2011 për Marrëdhëniet e punës dhe dialogut social në Evropën Juglindore: Kosova: gjendet tek http://library.fes.de/pdf-files/bueros/belgrad/08909.pdf

h) Buletini Mujor Statistikor, BQK nr. 127, Mars 2012 http://ëëë.bqk-kos.org/repository/docs/2012/BMS%20nr%20127%20shqip.pdf

q) Buletini Mujor Statistikor, BQK

r) BQK – Raporti Vjetor 2008

u) BQK. Buletini Mujor Statistikor, mars 2010, nr. 103. BPK Prishtina

*Fondi i AKP-së ka dhënë vetëm buxhetin total dhe shitjet nga privatizimi deri më 31 mars 2011

(1) “Raporti vjetor janar-dhjetor 2011”, Agjencia Kosovare e Privatizimit, Mars2012 http://www.pak-ks.org/repository/docs/Annual_Report_2011_ENG_FINAL_(2).pdf

(i) Buletini Tremujor, prill 2012, Agjencia Statistikore e Kosovës, http://esk.rks-gov.net/ENG/dmdocuments/Quarterly%20Bulletin%20April%202012.pdf

**Viti bazë 2002 = 100 sipas ESK.

2


* përfshin “kënaqur” dhe “tepër i kënaqur” (pyetja është rishkruar në qershor të vitit 2007, pra rezultatet e qershorit nuk krahasohen me rezultatet e mëhershme)

Mar 2005 a)

Shta 2005

b)

Qer 2006

c)

Dhje 2006

d)

Qer 2007

e)

Dhje 2007

f )

Shta 2008

g)

Nën 2008

o)

Qer 2009

p)

Shta 2009

q)

Jan 2010

r)

Pri 2010

s)

Nën 2010

t)

Qer 2011

v)

Nën 2011

z)

Pri 2012

y)

Tren-di

Pesimizmi politik % (‘’shumë i / e pakënaqur“ apo “ i/e pakënaqur ”me trendet aktuale politike)

38.6 41.0 43.4 48.9 54.0 41.1 36.0 35.73% 26.78% 33.03% 41.08% 37.30% 66.90% 57.50% 60.80% 73.82% ▲

Pesimizmi ekonomik % (“shumë i / e pakënaqur“ apo “ i/e pakënaqur ”me trendet aktuale ekonomike)

71.1 68.8 76.0 76.2 70.7 64.6 53.0 55.0 43.48% 57.07% 60.31% 53.80% 72.10% 69.70% 73.00% 79.44% ▲

Gatishmëria për të protestuar për arsye ekonomike, %

62.9 57.4 62.8 42.8 54.9 71.3 68.3 75.7% 64.32% 66.58% 63.40% 59.2% 72.4% 66.9% 72.4% 61.5% ▼

Gatishmëria për të protestuar për arsye politike, %

48.9 45.4 45.5 30.9 31.2 58.6 49.2 59.5% 45.21% 50.68% 46.06% 49.19% 58.70% 55.40% 59.10% 54.02% ▼

Kënaqshmëria me punën e UNMIK-ut*, %

29.7 34.5 30.5 28.0 31.5 27.7 25.4 20.8% 28.36% 23.11% 12.5 8% 22.20% 18.90% 15.90% 14.80% 11.54% ▼

Kënaqshmëria me punën e PSSP-së*, %

81.2 69.8 70.5 43.6 45.9 39.6 18.4 21.1% 33.66% 25.93% 17.79% 25.30%

Kënaqshmëria me punën e Qeverisë së Kosovës (përpara IPVQ*, %

81.2 48.7 43.3 27.2 35.9 49.9 55.7% 53.13% 55.83% 36.72% 29.30% 25.10% 32.60% 30.20% 21.25% ▼

Kënaqshmëria me punën e Kuven-dit*, %

73.7 59.0 45.4 25.6 31.9 36.7 46.0 49.0% 53.18% 46.37% 33.34% 34.10% 32.10% 41.00% 40.50% 32.45% ▼

Kënaqshmëria me punën e KFOR-it*, %

81.0 84.3 81.0 77.5 81.8 83.7 84.2 86.9% 72.88% 71.90% 77.63% 69.60% 81.70% 82.10% 78.80% 74.69% ▼

Kënaqshmëria me punën e SHPK-së *, %

86.9 84.5 81.8 72.5 79.3 78.6 80.0 80.9% 71.14% 70.96% 74.86% 74.30% 78.50% 78.30% 79.10% 70.52% ▼

Ndjenja e pasigurisë (“Pak i pasigurt” ose “tejet i pasigurt” derisa jam jashtë)

38.1 36.7 35.5 38.6 22.6* 55.25* 21.2 18.3 26.00% 17.87% 27.64% 29.90% 30.60% 31.40% 20.66% 16.10% ▼

Indikatorë të zgjedhur nga anketa:

Burimet:

a) UNDP, Raporti i Paralajmërimit të Hershëm, Mars 2005, UNDP, Prishtinë, op. cit.

b) UNDP, Anketa e Opinionit: Shtator 2005. c) UNDP, Anketa e Opinionit: Qer 2006 d) UNDP, Anketa e Opinionit: Dhje 2006

e) UNDP, Anketa e Opinionit: Qer 2007

f ) UNDP, Anketa e Opinionit: Dhje 2007

g) UNDP, Anketa e Opinionit: Shta 2008

o) UNDP, Anketa e Opinionit: Nën 2008

p) UNDP, Anketa e Opinionit: Qer 2009

q) UNDP, Anketa e Opinionit: Shta 2009

r) UNDP, Anketa e Opinionit: Jan 2010

s)UNDP, Anketa e Opinionit: Pri 2010

3


PËRMBLEDHJE EKZEKUTIVE

• Nuk ka ndryshime në Indeksin e De-mokratizimit (0.91) në krahasim me nëntorin e 2011-tës (0.91), por ka rënie të vogël në krahasim me të dhënat e qer-shorit 2011 (0.95).

• Indeksi i Besimit Ekonomik, në anën tjetër, ka shënuar disa ndryshime në të njëjtën periudhë kohore. Ky indeks është rritur nga 0.79 në nëntorin e 2011-tës në 0.81 në prill të vitit 2012.

• Sipas Anketetës së fundit të opinionit, Indeksi i Pjesëmarrjes në Kosovë është 0.12 (kundrejt shifrës prej 0.16 në nëntor 2011), që tregon një rënie të madhe qysh prej nëntorit 2010 në pjesëmarrjen pub-like në jetën politike dhe civile.

• Nivelet e kënaqshmërisë me punën e Qe-verisë dhe Kryeministrit janë më të ultat qysh prej vitit 2007, me vetëm 21% të qytetarëve që janë të kënaqur me punën e Qeverisë, si dhe rreth 24% të të anketu-arve që janë të kënaqur me punën e Kry-eministrit.

• Pakënaqësia e kosovarëve me kahjen ak-tuale politike ka shënuar një rritje në 72% (në krahasim me 59%, nëntor 2011) të të anketuarve që janë të pakënaqur ose te-jet të pakënaqur me drejtimin politik të Kosovës.

• Pakënaqësia publike me drejtimin eko-nomik të Kosovës është më e lartë sesa ajo e Anketës së mëhershme të opinion-it: 79% e të gjithë të anketuarve janë ose të pakënaqur ose tejet të pakënaqur me drejtimin aktual ekonomik. Rreth 80% e kosovarëve ia mëveshin përgjegjësinë Qeverisë së Kosovë për gjendjen aktuale ekonomike. Papunësia (40%), varfëria (22%), dhe korrupsioni (8%) vazhdojnë të renditen si problemet kryesore të Kosovës.

• Sipas perceptimeve të kosovarëve, in-stitucionet me shkallën më të madhe të korrupsionit janë: Agjencia Kosovare e Privatizimit (49% kundrejt 52% në nëntor 2011), Korporata Energjetike e Kosovës (47% kundrejt 61% në nën-tor 2011), gjykatat (44% kundrejt 55% në nëntor 2011) si dhe spitalet (43% ).

• Rreth 70% e kosovarëve, pa marrë para-sysh etninë, nuk kanë pasur kontakte me grupe tjera etnike përveç të vetit brenda tre muajve të fundit.

• Sipas anketës aktuale, kur kosovarët py-eten nëse kanë qenë në ndonjë situatë në të cilën janë ndjerë të diskriminuar (gjatë gjashtë muajve të fundit), shumica e të an-ketuarve, pa marrë parasysh etninë, janë përgjigjur negativisht.

• Edhe pse kënaqshmëria e përgjithshme e shqiptarëve me punën e institucioneve të sigurisë është ulur qysh prej nëntorit 2011, anketa e prillit 2012 thekson që shqiptarët janë më të kënaqurit me punën e FSK-së (92%), ndjekur nga PK-ja (84%) dhe KFOR-i (80%). Kënaqshmëria më e ulët shënohet tek rasti i Policisë së EULEX-it (20%).

• Ekzistojnë trende pozitive në ndjenjën e sigurisë, rreth 82% e kosovarëve ndjehen të sigurtë kur dalin jashtë (në krahasim me shifrën prej 62% të qershorit 2011), derisa 20% ndjehen përgjithësisht të pa-sigurtë (kundrejt 31% në qershor 2011). Përveç këtyre, kur këto shifra analizohen në baza gjinore, nuk vërehen dallime të konsiderueshme mes mendimeve të bur-rave e grave.

• Grupet e konsideruara si më të diskrimin-uarat në Kosovë janë: të moshuarit (25%), femrat (19%), si dhe personat me aftësi të kufizuar (12%).

• Kur pyeten për tensionet mes grupeve të ndryshme, të anketuarit zgjedhin qe-verinë dhe partitë opozitare si grupet me tensionin më të lartë, derisa zgjedhja e dytë më e shpeshtë janë menaxhmenti dhe punëtorët, pasuar nga grupet e ndryshme etnike dhe ato me të ardhura të ndryshme. Grupet me më së paku apo pa tension fare janë burrat dhe gratë, pasuar nga grupet fetare, si dhe të moshuarit dhe të rinjtë.

4


KAPITULLI 1

Treguesit politikë

Gjatë periudhës nëntor 2011 – prilll 2012, zhvil-limet në pjesën veriore të Kosovës dhe “dialogu teknik” mes Prishtinës dhe Beogradit kanë vazh-duar të dominojnë agjendën politike. Pikërisht për këtë, shumica e aktiviteteve politike dhe diploma-tike të qeverisë së Kosovës ishin të përqëndruara në këtë çështje, njësoj siç ishte edhe vëmendja e mediave dhe opinionit publik. Këto zhvillime kanë mundur të luajnë rol në formimin e perceptimeve të kosovarëve lidhur me performancën e institu-cioneve kryesore ekzekutive, legjislative dhe gjy-qësore. Rezultatet e anketës së prillit 2012 trego-jnë një rënie të përgjithshme në kënaqshmërinë e njerëzve me punën e institucioneve kryesore ekzekutive, legjislative dhe gjyqësore. Nivelet e kënaqshmërisë me punën e Qeverisë dhe Kry-eministrit janë në pikën më të ultë të tyre deri tani që nga viti 2007. Sipas anketës, vetëm 21% e qytetarëve janë të kënaqur me punën e Qeverisë, 24% sish janë të kënaqur me punën e Kryeminis-trit.

Ngjashëm, krahasuar me të dhënat e nëntorit 2011, qytetarët shfaqen më pak të kënaqur me punën e Kuvendit, Kryetarit të Kuvendit dhe Presidentes. Përderisa niveli i kënaqshmërisë me punën e Kryetarit të Kuvendit shënon një rënie të konsiderueshme kur krahasohet me të gjeturat në qershor 2011, niveli i kënaqshmërisë me punën e Kuvendit ka rënë me rreth 8 përqind pikë që nga nëntori 2011. Nivelet e kënaqshmërive me punën e Presidentes kanë shënuar rënie që nga anketa e kaluar, përqindja e atyre që janë të kënaqur me Presidenten është akoma më e lartë sesa që ishte gjatë nëntorit 2010. Niveli i kënaqshmërisë me gjy-qësorin nuk tregon ndonjë përjashtim në trendin rënës me institucionet tjera kryesore. Derisa niveli i kënaqshmërisë me punën e Zyrën e Prokuror-isë ka rënë për 4 përqind pikë, nuk është shënuar ndonjë ndryshim i konsiderueshëm në nivelin e kënaqshmërisë së qytetarëve me punën e gjykat-ave të Kosovës krahasuar me nëntorin 2011 (shih Tabela 1.1)

Mar-07

Tet-07

Dhjet -07

Maj-08

Tet-08

Prill- 09

Qersh -09

Shtat -09

Jan-10

Prill -10

Nënt-10

Qersh -11

Nënt-11

Apr-12

Kënaqsh-mëria me qeverinë ekzekutive

Qeverinë 30.5% 28.1% 46.9% 55.7% 38.0% 53.1% 55.8% 36.7% 29.2% 25.1% 32.6% 30.2% 21.2%

Kryeministrin 54.0% 61.0% 72.0% 63.1% 39.8% 53.8% 52.0% 41.5% 36.4% 30.7% 37.6% 30.3% 23.7%

Kënaqshm-ëria me legjislativin

Kuvendin 31.0% 36.2% 36.8% 51.4% 49.0% 33.6% 53.2% 46.4% 33.3% 34.1% 32.1% 41.0% 40.5% 32.5%

Kryetarin eKuvendit

35.4% 37.1% 35.1% 56.5% 47.0% 32.8% 51.6% 49.5% 40.3% 36.0% 33.3% 60.9% 51.6% 47.5%

Presidentin 52.0% 59.0% 61.0% 74.0% 69.9% 45.7% 61.7% 60.8% 56.6% 54.9% 30.8% 54.1% 61.1% 54.6%

Kënaqsh-mëria me gjyqësorin

Gjykatat 20.0% 18.0% 18.0% 21.0% 19.7% 20.0% 32.7% 25.6% 14.7% 27.2% 18.5% 26.9% 19.3% 17.8%

Prokuroria 22.7% 17.7% 18.3% 22.7% 21.1% 20.5% 31.7% 25.7% 14.8% 26.9% 15.1% 20.0% 19.7% 15.7%

Tabela 1.1: Kënaqshmëria me institucionet kryesore të Kosovës

Stabiliteti politik dhe institucional

5


Krahas rënies së kënaqshmërisë me institucionet ekzekutive, vetëm 5% e kosovarëve deklarojnë të jenë të kënaqur apo shumë të kënaqur me kahjen politike të Kosovës dhe 20% e tyre deklarojnë të jenë neutral. Pjesa e mbetur prej 73% deklarohen të jenë të pakënaqur ose shumë të pakënaqur me kahjen politike të Kosovës. Kur është analizuar kjo pyetje sipas përkatësisë etnike të të anketuarve,

26.8%

13.9%

28.8%24.6% 28.0% 24.8% 26.6% 28.4% 26.4% 26.0% 25.8% 26.5%

73.2%

86.1%

71.2%75.4% 72.0% 75.2% 73.4% 71.6% 73.6% 74.0% 74.2% 73.5%

0%10%20%30%40%50%60%70%80% 90%

100%

Shqiptar Serb Tjerë Meshkuj Femra 18-24 25-30 31-36 37-45 <=46 Urban Rural

Grupi Etnik Gjinia Grupmosha Vendbanimi

Kënaqur

Pakënaqur

Kosovarët gjithashtu janë pyetur se kush sipas mendimit të tyre është më përgjegjësi edhe për gjendjen aktuale politike. Siç ishte trendi këto tri vite të kaluara, udhëheqës në këtë kategori vazh-don të jetë qeveria e Kosovës dhe partitë politike, cilësuar kështu nga 87% e të anketuarve. Rreth 10% e të anketuarve këtë përgjegjësi për kahjen politike të Kosovës ia atribuojnë EULEX-it, ndërsa

rezultatet kanë treguar që serbët janë më shumë të pakënaqur me kahjen politike sesa grupet tjera et-nike në një nivel prej 86%. Të ndarë në grup mosha, individët e moshës 18-24 vjeç janë më së paku të kënaqur pasuar nga grup mosha 25-30 dhe 37-45. Kur analizohet në baza gjinore, të dhënat tregojnë që gratë janë 3 përqind pikë më shumë të kënaqura krahasuar me burrat me kahjen politike të Kosovës ( shih Figura 1.1).

Figura 1.1: Niveli i kënaqshmërisë me udheheqjen politike të Kosovës, sipas përkatesise etnike, moshës, gjinisë dhe vendbanimeve të të anketuarve

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

UNMIK-u

Qeveria dhe Partitë Politike të Kosovës

ndërsa vetëm 3% e të anketuarve këtë përgjegjësi ia atribuojnë UNMIK-ut (shih Figura 1.2.). Duhet theksuar që që nga viti 2004, numri i të anketuarve që atribuonte këtë përgjegjësi Qeverisë së Kosovës dhe partive politike është rritur vazhdimisht, me përjashtim në rastin e UNMIK-ut.

Figura 1.2: Trendet e atribuimit të përgjegjësisë për gjendjen politike në Kosovë

Qer

-03

Mar

-04

Qer

-04

Dhj

e-04

Qer

-05

Dhj

e-05

Qer

-06

Shta

-06

Dhj

e-06

Mar

-07

Qer

-07

Tet-

07D

hje-

07M

aj-0

8Ko

rr-0

8O

ct-0

8Te

t-09

Pri-0

9Sh

ta-0

9Ja

n-10

Pri-1

0N

ën-1

0Q

er-1

1N

ën-1

1

Pri- 1

2

Eulex-i

UNMIK-u

Qeveria dhe partitë të Kosovës

6


Për më tepër, gati 54% e qytetarëve të Kosovës janë përgjigjur pozitivisht kur janë pyetur nëse janë të gatshëm t’u bashkëngjiten protestave publike për arsye politike. Në përgjithësi, sipas të dhënave nga anketimi, të anketu-arit nga pakicat tjera dhe shqiptarët shfaqen të jenë më të gatshëm dhe më të vullnetshëm që t’u bashkëngjiten pro-testave politike krahasuar me serbët. (Shih Figurën 1.3).

Indeksi i Demokratizimit dhe Pjesëmarrjes Publike1 Rezultatet aktuale tregojnë që nuk ka ndryshime të konsiderueshme sa i përket Indeksit të De-mokratizimit krahasuar me muajin nëntor 2011, por se ka një rënie të lehtë krahasuar me të dhënat në qershor 2011. Siç mund të shihet në Tabelën 1.1 më sipër, indeksi ka mbetur pothuajse i pan-dryshuar kur analizohet mbi bazën gjinore.

Sipas anketimit të fundit, Indeksi i Pjesëmarrjes i Kosovës është 0.12 (krahasuar me 0.16 në nëntor 2011), duke shënuar kështu rënien më të madhe të pjesëmarrjes publike në jetën politike dhe qytetare të Kosovës, që nga nëntori 2010. Rënia në Indeksin e Pjesëmarrjes Publike është shënuar edhe kur është bërë ndarja në baza gjinore, ndonëse Indeksi i Pjesëmarrjes është dukshëm më i lartë për burra (0.15) krahasuar me gratë (0.08), duke konfirmuar kështu një pabarazi në pjesëmarrjen publike në politikë dhe jetën qytetare mes burrave dhe grave në Kosovë (shih Tabela 1.2).

1 Shih Shtojca 1 për më shumë informacione mbi kalkulimin e Indeksit të Demokratizimit dhe Pjesëmarrjes Publike

Nëntor 2010

Qer-shor 2011

Nëntor 2012

Prill 2012

Indeksi i demokratizimit 0.92 0.95 0.91 0.91

Indeksi i demokratizimit (burra) 0.94 0.99 0.9 0.91

Indeksi i demokratizimit (gratë) 0.89 0.91 0.92 0.9

Indeksi i Pjesëmarrjes 0.24 0.13 0.16 0.12

Indeksi iPjesëmarrjes (burra)

0.18 0.22 0.15

Indeksi iPjesëmarrjes (gratë)

0.07 0.11 0.08

Indeksi i Demokratizimit bazohet në vlerësimet e të anketuarve për proceset e listuara në Figurën 1.4 më poshtë. Treguesit e përzgjedhur për këtë indeks dëshmojnë që vetëm 12% e kosovarëve pajtohen që sistemi i gjyqësorit në Kosovë është i paanshëm në vendimet e veta. Ngjashëm, një përqindje e vogël e kosovarëve pajtohen që qeveria qëndrore është duke punuar sipas parimeve të qytetarëve të saj (13%). Përqindja është më e lartë për pushtetin lokal (komunat) ku 26% mendojnë që ata punojnë sipas prioriteteve të njerëzve.

Derisa rreth një e treta (35%) e kosovarëve be-sojnë që mediat gëzojnë lirinë e shprehjes, vetëm 26% e tyre pajtohen pjesërisht apo në tërësi që Kushtetuta dhe ligjet e Kosovës janë demokratike dhe respektojnë të drejtat e njeriut. Për më tepër, rreth 17% e kosovarëve mendojnë që zgjedhjet në Kosovë janë demokratike dhe në përputhje me standardet ndërkombëtare dhe 17% mendojnë që Kuvendi i Kosovës monitoron performancën e qeverisë. Sikur edhe në anketat e mëhershme, një numër i vogël i kosovarëve, 19% , janë përgjigjur se besojnë që shoqëria civile shërben si një moni-torues i besueshëm i zhvillimeve demokratike në Kosovë (Shih Figurën 1.4).

Figura 1.3: Gatishmëria për të dalë në protesta publike për arsye ekonomike, sipas etnisë

55.0%

28.9%

63.1%

54.0%

0%

10.0%

20.0%

30.0%

40.0%

50.0$%

60.0%

70.0%

Shqiptarë Serbë Etnitë tjera Gjithsej, Ponderuar

55.0%

28.9%

63.1%

54.0%

0%

10.0%

20.0%

30.0%

40.0%

50.0$%

60.0%

70.0%

kosovski Albanci kosovski Srbi pripadnici ostalih etničkih zajednica

Ukupno

Da

Tabela 1.2: Indeksi i Demokratizimit dhe Pjesëmarrjes

Po

7


Indeksi i pjesëmarrjes bazohet në pjesëmarrjen e vet-deklaruar të të anketuarve në aktivitetet e listuara në Figurën 1.5 si më poshtë gjatë gjashtë muajve të fundit. Treguesit e përzgjedhur të këtij indeksi dëshmojnë që pjesëmarrja në aktivitete siç janë partitë politike, iniciativat e qytetarëve dhe iniciativat që vijnë nga komuniteti vazhdojnë të jenë mjetet më të popullarizuara të angazhimit politik dhe/apo qytetarë të kosovarëve, me 22% të

të anketuarve që marrin pjesë në njërën nga këto aktivitete. Kjo pasohet nga pjesëmarrja në disku-time publike (6%), dhe më pas projektet që zbato-hen nga pushteti lokal me 5.7% të të anketuarve që deklarojnë të kenë marrë pjesë në programe të tilla, ndërsa 5.5% deklarojnë të kenë marrë pjesë në aktivitete të OJQ-ve. Vetëm 3% e të anketuarve kanë deklaruar të kenë marrë pjesë në projektet e zbatuara nga qeveria qëndrore gjatë gjashtë mua-jve të fundit (Shih Figurën 1.5).

Figura 1.4 Përgjigjet pozitive ndaj pyetjeve të indeksit të demokratizimit

Figura 1.5: Përgjigjet pozitive ndaj pyetjeve të indeksit për pjesëmarrje publike

5.70%

2.70%

8.20%

5.50%

7.30%

6.20%

6.70%

0% 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9%

Projektet e implementuara nga qeveria lokale

Projektet e implementuara nga qeveria qendrore?

partia politike?

OJQ-të

iniciativat qytetare

Diskutimet publike?

Iniciativat me bazë komuniteti (fetare, iniciativa …

Po, aktive dhe Po, jo aktive

5.70%

2.70%

8.20%

5.50%

7.30%

6.20%

6.70%

0% 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9%



partia politike?

OJQ-të

iniciativat qytetare

Diskutimet publike?

Iniciativat me bazë komuniteti (fetare, iniciativa …

Po, aktive dhe Po, jo aktive

17.00%

16.70%

12.30%

34.70%

19.00%

25.70%

12.90%

25.90%

18.08%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%

Are the election in Kosovo democratic and in accordance with international standarts?

Does the Parliament monitor the Government performance?

Is Judiciary System in Kosovo independent on its decisions?

Does media in Kosovo enjoys the freedom of expression?

Does Civil Society in Kosovo serve as, a truthful monitor of democratic developments in Kosovo?

Is your local (municipal) Government working according to priorities of Kosovo citizens?

Is Kosovo Government working according to priorities of Kosovo citizens?

Is Kosovo Constitution as well as Laws in power democratic and do they respect the Human Rights?

Regardless of daily politics and looking forward to the future,do you agree that the democratic process in Kosovo...a pajtoheni që proceset demokratike në Kosovë janë të instaluara dhe ecin në drejtimin e duhur?

18.08%

25.90%

12.90%

25.70%

19.00%

34.70%

12.30%

16.70%

17.00%

0% 5% 10% 20% 25% 30% 35% 40% 15%

Pa marrë parasysh politikën e ditës dhe me vështrim kah e ardhmja,

A janë Kushtetuta e Kosovës dhe ligjet në fuqi demokratike dhe a i respektojnë të drejtat e njeriut?

A punon Qeveria e Kosovës në përputhje me prioritetet e qytetarëve të Kosovës?

A punon qeveria juaj lokale (komunale) në përputhje me prioritetet e qytetarëve të Kosovës?

A shërben shoqëria civile në Kosovë si vëzhguese e vërtetë e zhvillimeve demokratike në Kosovë?

A gëzojnë mediat në Kosovë lirinë e shprehjes?

A është sistemi gjyqësor në Kosovë i pavarur në vendimet e veta?

A monitoron Parlamenti punën e Qeverisë?

Iniciativat me bazë komuniteti (fetare, iniciativa të lagjeve)



Diskutimet publike?

Iniciativat qytetare

Partia politike?

Po aktive dhe Po, jo aktive

OJQ-të

A janë zgjedhjet në Kosovë demokratike dhe në përputhje me standardet ndërkobëtare?

0% 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9%

6.70%

6.20%

7.30%

5.50%

8.20%

5.70%

2.70%

8


KAPITULLI 2

Treguesit shoqëroro-ekonomik dhe pritshmëritë

Ky kapitull përqëndrohet në çështjet që kanë të bëjnë me stabilitetin ekonomik dhe shoqëror gjatë periud-hës raportuese nëntor 2011 – Prill 2012. Pakënaqsh-mëria publike me kahjen ekonomike të Kosovës është më e lartë sesa pakënaqshmëria me kahjen politike të saj: rreth 79% e të gjithë të anketuarve janë të pakënaqur ose shumë të pakënaqur me kahjen ak-tuale ekonomike, ndërsa vetëm rreth 4% prej tyre rezultojnë të jenë të kënaqur. Të dhënat nga anketa publike gjithashtu tregojnë që proporcioni i serbëve të pakënaqur është shumë më i lartë krahasuar me shqiptarët dhe komunitetet tjera (shih Tabela 2.1).

Shqip-tarë Serbë Të

tjerëTotali i

peshuar

Kahja eknomike e Kosovës

Të kënaqur 3.60% 1.30% 6.49% 3.70%Të pakënaqur 78.40% 84.30% 75.00% 78.60%

Shumica e të anketuarve në studim, 80%, konsid-erojnë që Qeveria e Kosovës është përgjegjëse për gjendjen ekonomike. Të dhënat e ndara sipas për-katësisë etnike tregojnë që 83% e shqiptarëve, 67% e serbëve dhe 64% të komuniteteve tjera ndajnë këtë mendim. Përqindja e të anketuarve të cilët be-sojnë që bashkësia ndërkombëtare (EULEX, ICO dhe UNMIK-u, bashkërisht) është përgjegjëse për gjendjen ekonomike të Kosovës është vetëm 4%. Ngjashëm, vetëm 2% konsiderojnë që pushteti lo-kal është bartësi kryesor i përgjegjësisë në lidhje me këtë (shih Tabela 2.2).

Shqiptarë Serbë Të tjerë Totali

EULEX-i 2.2% 6.5% 4.5% 2.6%

ICO 0.6% 0.9% 0.6%

UNMIK-u 1.0% 4.8% 1.8% 1.2%

Qeveria e Kosovës 82.7% 67.0% 64.1% 80.5%

Pushteti lokal 2.0% 2.6% 4.5% 2.2%

Komuniteti i biznesit 1.2% 1.7% 3.2% 1.3%

Të tjerë 3.1% 2.2% 2.3% 3.1%

Nuk e di 5.4% 10.0% 14.5% 6.2%

NA 1.8% 4.3% 5.0% 2.2%

Totali 100.0% 100.0% 100.0% 100.0%

Gjatë muajit prill 2012, 61% e të anketuarve në studim deklaruan që do t’ju bashkoheshin pro-testave publike për gjendjen aktuale ekonomike. Kur janë analizuar përgjigjet për të protestuar për arsye ekonomike në bazë të përkatësive etnike, rezultatet kanë treguar rënie të konsiderueshme për të protestuar për arsye ekonomike tek ser-bët në 31% (krahasuar me 53% në nëntor 2011). Studimi aktual gjithashtu ka konstatuar një rënie në gadishmërinë për të protestuar për arsye eko-nomike edhe në mesin e shqiptarëve dhe të tjerëve (Shih Figurën 2.1).

Tabela 2.1. Kënaqshmëria me kahjen ekonomike

Tabela 2.2. Atribuimi i përgjegjësisë për gjendjen ekonomike në Kosovë, sipas përkatësisë etnike


9


Përkundër niveleve të ulta të kënaqshmërisë me kahjen ekonomike të Kosovës dhe gatishmërinë e lartë për të protestuar për këtë çështje, kosovarët kanë ngelur optimistë sa i përket kahjes ekonomike në një periudhë afatmesme në të ardhmen (për dy vitet e ardhshme).

Paksa më shumë se 34% e të anketuarve (krahasuar me 41% në nëntor 2011) deklaruan që ata mund të presin përmirësim të gjendjes ekonomike gjatë dy viteve të ardhshme, ndërsa 11% mendojnë që gjendja

11.2%

34.2%

66.3%

31.7%

17.7% 17.0%

4.8%

17.1%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

Për 6 muajt e ardhshëm Për 2 vitet e ardhshme

Më mirë

Pa ndryshim

Më keq

Nuk e di / Pa përgjigje

Indeksi i Besimit Ekonomik2 dhe Përceptimet për Nivelin e Lartë të Korrupsionit

Indeksi i Besimit Ekonomik është rritur nga 0.79 në Nëntor 2011 në 0.81 në prill 2012.

2 Shih Shtojca 1 për më shumë informata mbi kalkulimin e Indeksit të Besimit Ekonomik

Por, indeksi akoma është në nivelin ku shumica e njerëzve shprehin shqetësime lidhur me gjendjen eko-nomike. Një dallim mes gjinive është shënuar kur ky indeks është ndarë: indeksi është rritur nga 0.76 në 0.84 për burrat ndërsa për gratë është ulur prej 0.83 në 0.77.

Megjithatë edhe ky indeks është nën kuptimin aritme-tik të tij dhe nënkupton që shumë qytetarë nuk kanë mendim pozitiv lidhur me zhvillimet e përgjithshme ekonomike (shih Tabela 2.3).


mund të përmirësohej gjatë gjashtë muajve të ar-dhshëm. Rreth 32% (krahasuar me 19% në nëntor 2011), megjithatë besojnë që gjendja do të mbetet e pandryshuar gjatë dy viteve të ardhshme, ndërsa 17% të tjerë (krahasuar me 15% në nëntor 2011) besojnë që gjendja vetëm sa do të përkeqësohet gjatë dy viteve të ardhshme (Shih Figurën 2.2.).

Figura 2.2 Pritshmëritë rreth gjendjes ekonomike të ardhshme

0%

20%

40%

60%

80%

100%

shta 2006

dhje2006

mar2007

qer2007

tet2007

dhje2007

maj2008

qer2008

nën2008

pri2009

qer2009

shta2009

jan2012

pri2010

nën2010

qer2011

nën2011

pri2012

Shqiptarë

Serbë

Tjerë

Shta

200

6

Dhj

e 20

06

Mar

200

7

Qer

200

7

Tet 2

007

Dhj

e 20

07

Maj

200

8

Qer

200

8

Nën

200

8

Pri 2

009

Qer

200

9

Shta

200

9

Jan

2012

Pri 2

010

Nën

201

0

Qer

201

1

Nën

201

1

Pri 2

012

2

Shqiptarë

Serbë

Tjerë

10


Nënt-10 Qersh-11 Nënt-11 Prill-12

Indeksi i Besimit Ekonomik 0.92 0.9 0.79 0.81

Indeksi i Besimit Ekonomik (burrat) 0.85 0.88 0.76 0.84

Indeksi i Besimit Ekonomik ( gratë) 0.99 0.92 0.83 0.77

Treguesit e Besimit Ekonomik që përbëjnë indeksin masin kushtet aktuale të biznesit dhe punësimit si dhe pritshmëritë për punësimin dhe kushtet e të hyrave totale të familjes në një të ardhme të afërt (gjatë periudhës gjashtë mujore). Rreth 8% e të anketuarve presin kushte të favorshme punësimi në të ardhmen e afërt, ndërsa vetëm 3% e tyre i

9.9%

7.8%

3.4%

7.6%

0% 2% 4% 6% 8% 10% 12%

Cilat janë pritjet tuaja në lidhje me të hyrat totale të familjes suaj pas

gjashtë muajsh?

Si i vlerësoni kushtet aktuale të biznesit?

Si e vlerësoni gjendjen aktuale të punësimit?

Cilat janë pritjet tuaja në lidhje me gjendjen e punësimit pas gjashtë

muajsh?

Favoruable

Sipas të anketuarve, çështjet ekonomike janë çështjet më të rëndësishme me të cilat përballet shoqëria e Kosovës. Në mënyrë të veçantë, kur janë pyetur të identifikojnë problemet më të mëdha me

të cilat përballet Kosova, 44% e të anketuarve kanë përzgjedhur papunësinë, pastaj varfërinë (23%) dhe korrupsionin (10%).

1.1% 1.2% .3% 1.8%

22.5%

3.7% 1.5% 1.2% .5% 2.0%

44.3%

.3% 1.1% .8% .5%

10.0%

.2% .2%5.2%

.0% .0%0%5%

10%15%20%25%30%35%40%45%50%

Figura 2.4 Identifikoni një nga problemet në vijim për të cilin ju mendoni se është problem shumë i rëndë me të cilin përballet Kosova

Tabela 2.3. Indeksi i Besimit Ekonomik, sipas gjinisë

cilësojnë kushtet aktuale për punësim si të favor-shme. Derisa 10% e të anketuarve kanë të pritura të favorshme lidhur me të hyrat e përgjithshme në familje gjashtë muaj më pas, vetëm 8% e tyre i cilësojnë kushtet aktuale të biznesit si të favorshme (Shih Figurën 2.3).

Figura 2.3. Përgjigjet pozitive ndaj pyetjeve rreth besimit në ekonomi

9.9%

7.8%

3.4%

7.6%

0% 2% 4% 6% 8% 10% 12%

Cilat janë pritjet tuaja në lidhje me të hyrat totale të familjes suaj pas

gjashtë muajsh?

Si i vlerësoni kushtet aktuale të biznesit?

Si e vlerësoni gjendjen aktuale të punësimit?

Cilat janë pritjet tuaja në lidhje me gjendjen e punësimit pas gjashtë

muajsh?

Favoruable

Infr

astr

uktu

ra rr

ugor

e

Furn

izim

i i e

nerg

jisë

elek

trik

e

Prob

lem

et m

e ha

pësi

rat u

rban

e

Ndo

tja e

mje

disi

t

Varf

ëria

Çmim

et

Shër

bim

et s

hënd

etës

ore

Sigu

ria p

ublik

e dh

e pe

rson

ale

Ars

imi

Mar

rëdh

ënie

t ndë

retn

ike

Papu

nësi

a

Prob

lem

et s

ocia

le

Fati

i per

sona

ve të

pag

jetu

r

Krim

i i o

rgan

izua

r

Rast

et e

paz

gjid

hura

të v

rasj

eve

Korr

upsi

oni

Sjel

lje a

soci

ale

Ekon

omia

info

rmal

e

Tjer

ë

Nuk

e d

i

Pa p

ërgj

igje

Të favorshme

11


Kur të anketuarit janë pyetur për përceptimet e tyre për korrupsionin në organizata të ndryshme, Agjencia e Privatizimit e Kosovës (49% krahasuar me 52% në nëntor 2011), dhe Korporata e En-ergjisë e Kosovës (47% krahasuar me 61% në nën-tor 2011), gjykatat (44% krahasuar me 55% në nëntor 2011) dhe spitalet (43% krahasuar me 50%

Nënt-10 Qersh-11 Nënt-11 Prill-12AKP (Agjencia Kosovare e Privatizimit) 52.0% 40.5% 51.9% 49.4%KEK 52.4% 47.9% 61.2% 47.8%Gjykatat 49.7% 41.6% 55.6% 44.5%Shëndetësia (spitalet) 47.9% 40.7% 49.8% 43.3%Dogana 45.1% 42.3% 53.7% 43.2%PTK 34.0% 32.4% 46.6% 41.8%Administrata/qeveria qendrore 47.5% 41.4% 43.3% 39.5%ATK (Administrata Tatimore e Kosovës) 24.90% 36.5% 38.1%Komunat (pushteti lokal) 32.9% 30.4% 31.9% 30.1%Policia e EULEX-it (CIVPOL) 22.9% 26.2% 27.1% 28.3%Arsimi (shkollat, Universiteti) 14.4% 13.1% 17.3% 26.2%Bankat 14.4% 14.9% 22.0% 20.5%Policia vendore (SHPK) 15.2% 15.5% 19.5% 19.4%Organizatat Ndërkombëtare 14.7% 12.3% 20.3% 19.3%Organizatat joqeveritare 8.3% 7.8% 9.2% 14.2%

Edhe pse shumica e qytetarëve kishin një mendim lidhur me praninë e korrupsionit, vetëm 8% e tyre kanë deklaruar të kenë pasur përvojë personale (u është kërkuar para, dhurata etj). shumica e kos-ovarëve, 59% deklaruan që mendimet e tyre në

në nëntor 2011) janë cilësuar si institucio-net kryesore ku dominon shkallë e lartë e kor-rupsionit. Institucionet me nivelin më të ultë të përceptuar të korrupsionit janë OJQ-të (14%),organizatat ndërkombëtare dhe Shër-bimi Policor i Kosovës (KPS) (shih Tabela 2.4).

masë të madhe janë rrjedhojë e informacionit nga media, ndërsa 23% e tyre kanë deklaruar që për-ceptimi i tyre është kryesisht rrjedhojë e bisedave me të afërmit dhe miqtë (Shih Figurën 2.4).

Tabela 2.4. Përceptimet e nivelit të lartë të korrupsionit

59%

23%

8%

5%4% 1% Përvoja personale

Biseda me të afërm e miq

Informimi përmes mediave

Tjera

Nuk e di

NA

Figura 2.5 Burimi i informatave rreth korrupsionit

12


KAPITULLI 3Marrëdhëniet ndëretnike Në mesin e trendëve të tjerë interesante të kësaj ankete është edhe trendi progresiv në numrin e të anketuarve shqiptarë të cilët kanë deklaruar që marrëdhëniet ndëretnike janë të tensionuara dhe nuk po përmirësohen, ndërsa tek komuniteti serbë ky trend përbën një ndryshim duke shënuar një rënie. Siç shihet në Figurën 3.1, derisa në nën-tor 2011 rreth 60% e shqiptarëve mendonin që

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Serbë

Shqiptarë

Edhe pse shumica e serbëve duken të jenë pesimistë sa i përket marrëdhënieve të tanishme ndëretnike, kur pyeten për gatishmërinë e tyre për të jetuar dhe punuar me shqiptarët, nuk shihet të ketë ndonjë ndryshim në rezultate krahasuar me anketën në nëntor 2011. Rritje pozitive në disa matje të mar-rëdhënieve ndëretnike janë shënuar tek të anketu-arit serbë. Krahasuar me nëntorin 2011, tek serbët tregohet një shtim i lehtë në gatishmërinë e tyre për të jetuar në qytet të njëjtë me shqiptarët, prej 30% në nëntor 2011 në 35% në prill 2012.

“marrëdhëniet ndëretnike janë të tensionuara dhe nuk po përmirësohen”, në prill 2012 kjo përqindje është ngritur në 78%. Sa i përket popullatës serbe, an-keta e fundit ka treguar që rreth 62% e serbëve men-dojnë që “marrëdhëniet ndëretnike janë të tensionu-ara dhe nuk përmirësohen” (krahasuar me 90% në nëntor 2011). Zhvillimet e fundit në pjesën veriore të Kosovës mund të kenë ndikuar në këto ndryshime, posaçërisht kur kemi të bëjmë me shqiptarët (Shih Figurën 3.1).

Për më tepër, rritjet janë shënuar në gatishmëri-në për të punuar në një vend të njëjtë apo për t’u martuar me shqiptarë. Një rënie e lehtë në trend është paraqitur kur është pyetur për gatishmërinë për të jetuar në një rrugë të njëjtë me shqiptarët (Shih Figurën 3.2. për analizën e trendit të mar-rëdhënieve ndëretnike që nga viti 2005).

Figura 3.1. Trendet e të anketuarve që mendojnë se marrëdhëniet ndëretnike vazhdojnë të jenë të ten-sionuara dhe pa përmirësim

Maj

200

5

Shta

200

5

Dhj

e 20

05

Shta

200

6

Qer

200

6

Dhj

e 20

06

Mar

200

7

Qer

200

7

Shta

200

7

Dhj

e 20

07

Maj

200

8

Korr

200

8

Nën

200

8

Pri 2

009

Qer

200

9

Shta

200

9

Jan

2010

Pri 2

010

Nën

201

0

Qer

201

1

Nën

201

1

Pri 2

012

Serbë

Shqiptarë

13


Është e rëndësishme të theksohet që ndryshe nga gatishmëria e shtuar e serbëve për të punuar, për t’u martuar, dhe jetuar në një qytet të njëjtë me shqiptarët, shqiptarët kanë treguar një gadishmëri më të ultë në këtë aspekt lidhur me serbët, gatish-mëri kjo e cila është në rënie që nga nëntori 2010.

Përafërsisht 29% e të anketuarve shqiptarë pajto-hen të punojnë në një vend me serbët, ndërsa 27% e tyre pajtohen të jetojnë në rrugë të njëjtë me ser-bet. Më pak se 1% e shqiptarëve ka deklaruar që do të pajtoheshin të kinin marrëdhënie martesore me serbët. (Shih Figurën 3.3).

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

dhje2005

qer2006

shta2006

dhje2006

mar2007

qer2007

shta2007

dhje2007

maj2008

qer2008

nën2008

pri2009

shta2009

jan2010

nën2010

qer2011

nën2011

pri2012

Puna

Të njejtënrrugë

Të njëjtinqytet

Martesore

Figura 3.2 Serbët e Kosovës të gatshëm për të jetuar dhe punuar me shqiptarët e Kosovës

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

dhje2005

qer2006

shta2006

dhje2006

mar2007

qer2007

shta2007

dhje2007

maj2008

korr2008

nën2008

pri2009

shta2009

jan2010

nën2010

qer2011

nën2011

pri2012

Punë

Njëjtën rrugë

Njëjtin qytet

Martesore

Figura 3.3 Shqipëtarët e Kosovës të gatshëm për të jetuar dhe punuar me serbët e Kosovës

Duke kombinuar përgjigjet e serbëve dhe shq-iptarëve që shprehin qëndrimet e tyre përkatëse lidhur me jetesën, punën apo martesën me njëri tjetrin, masat e pranueshmërisë shoqërore janë vlerësuar për të dy grupet etnike (siç paraqiten në Figurën 3.4). Trendët e pranueshmërisë shoqërore ndëretnike tregojnë që ka një rënie të

pranueshmërisë sociale të shqiptarëve karshi komunitetit serbë në periudhën mes nëntorit 2010 dhe nrillit 2012. Në anën tjetër, për peri-udhën qershor 2011 deri prill 2012, ka pasur një ngritje të lehtë në pranueshmërinë shoqërore të serbëve ndaj shqiptarëve (Shih Figurën 3.4).

Dhj

e 20

05

Qer

200

6

Shta

200

6

Dhj

e 20

06

Mar

200

7

Qer

200

7

Shta

200

7

Dhj

e 20

07

Maj

200

8

Qer

200

8

Nën

200

8

Pri 2

009

Shta

200

9

Jan

2012

Nën

201

2

Qer

201

1

Nën

201

1

Pri 2

012

Dhj

e 20

05

Qer

200

6

Shta

200

6

Dhj

e 20

06

Mar

200

7

Qer

200

7

Shta

200

7

Dhj

e 20

07

Maj

200

8

Korr

200

8

Nën

200

8

Pri 2

009

Shta

200

9

Jan

2012

Nën

201

2

Qer

201

1

Nën

201

1

Pri 2

012

Puna

Të njejtën rrugë

Të njëjtin qytet

Martesore

Puna

Të njejtën rrugë

Të njëjtin qytet

Martesore

14


Kontaktet ndëretnike

Mungesa e kontaktit mes serbëve dhe shqiptarëve paraqet problem për pajtimin dhe përmirësimin e marrëdhënieve ndëretnike. Veriu i Mitrovicës paraqet një problem të posaçëm kur dihet që në regjionet tjera ekzistojnë më shumë shanse për interaksion mes etnive të ndryshme. Rezultatet e prillit 2012 tregojnë se shumica (70%) e kos-ovarëve, pavarësisht përkatësisë së tyre etnike, nuk kanë pasur ndonjë kontakt me grupin tjetër etnik gjatë tre muajve të kaluar. Vetëm 8% e kosovarëve kanë pasur kontakt me etnitë tjera në një apo dy raste, përderisa 16% kanë pasur kontakt ndëret-nik në më shumë se tri raste gjatë tre muajve të kaluar. Por është gjë pozitive që të theksohet që më pak se 1% e kosovarëve deklarojnë që qëllimisht u shmangen kontakteve me grupet tjera etnike. Kur i ndajmë në baza të etnive, numri më i madh i atyre që nuk kanë pasur ndonjë kontakt me grupet tjera etnike gjatë tre muajve të fundit është i shq-iptarëve (70%), pasuar nga serbët (65% krahasuar me 46.5% në nëntor 2011), dhe pastaj të anketuarit tjerë nga pakicat (18%). Numri më i madh i atyre që kanë pasur kontakte ndëretnike në më shumë se tri raste gjendet në mesin e të anketuarve nga pakicat tjera (58%), pasuar nga shqiptarët (14%) dhe serbët (10%) (shih Tabela 3.1.).

Tabela 3.1: Shpeshtësia e kontakteve ndëretnike brenda tre muajve të kaluar

Shqip-tarë Serbë Të tjerë Totali i

peshuar

Më shumë se tri raste 13.6% 9.6% 58.2% 16.0%

Një deri në dy raste 7.1% 14.3% 13.2% 7.9%

Nuk kam pasur ndonjë kontaktt 70.2% 65.2% 18.2% 66.9%

Qëllimisht i shmangem kontaktit me per-sona të nacional-iteteve tjera

0.4% 0.4% 0.5% 0.3%

Nuk e di 1.3% 2.2% 5.0% 1.6%NA 7.3% 8.3% 5.0% 7.2%Totali 100.0% 100.0% 100.0% 100.0%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

dhje 2005

qer 2006

shta

2006

dhje 2006

mar 2007

qer 2007

shta

2007

dhje 2007

maj 2008

korr

2008

nën 2008

pri 2009

shta

2009

jan 2010

nën 2010

qer 2011

nën 2011

pri 2012

Përgjigjet e serbëve

Përgjigjet e shqiptarëve

Figura 3.4: Trendet e pranimit social ndëretnikD

hje

2005

Qer

200

6

Shta

200

6

Dhj

e 20

06

Mar

200

7

Qer

200

7

Shta

200

7

Dhj

e 20

07

Maj

200

8

Korr

200

8

Nën

200

8

Pri 2

009

Shta

200

9

Jan

2010

Nën

201

0

Qer

201

1

Nën

201

1

Pri 2

012



15


Kur ata që kanë pasur kontakte ndëretnike janë pyetur për arsyet e kontakteve të tyre me grupet tjera etnike, pjesa më e madhe e tyre, 27%, kanë deklaruar të jenë takuar në treg, pasuar me 25% të atyre që deklarojnë që banojnë në lagje të njëjtë, e më pas 17% të atyre që deklarojnë për

marrëdhënie të tjera. Është e rëndësishme të thek-sohet që rreth 14% e të anketuarve kanë deklaruar të jetë miqësia arsyeja e kontaktit, ndërsa 11% e tyre kanë thënë të kenë marrëdhënie biznesore me grupet tjera etnike (Shih Figurën 3.5.).

Figura 3.5. Arsyet për kontakt me grupet tjera etnike

2.13%

24.71%

14.13%

16.90%

3.88%

27%

11.30%

Jam takuar në treg

Kam marrëdhënie pune me ta

Kam marrëdhënie familjare me të

Jetojmë në të njëjtën lagje

Miqësi

Tjera

NA

16


KAPITULLI 4 Kënaqshmëria dhe Marrëdhëniet me Institucionet e Sigurisë

Siç ishte rasti në nëntor 2011, kënaqshmëria e përgjith-shme me institucionet e sigurisë ishte relativisht e lartë në mesin e të anketuarve shqiptarë dhe të tjerëve në Kosovë. Për popullatën serbe, ekziston një rritje në nivelin

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%


Serbë

Figure 4.2: Percentage of K-Albanian respondents satisfied with security institutions3

3 Që nga korriku 2004 deri në qershor 2009, trendi ka treguar kënaqshmëri me Policinë e UNMIK-ut, ndërsa që nga qershori 2009 dhe deri tani trendi tregon kënaqshmëri me Policinë e EULEX-it.


e kanaqshmërisë me institucionet e sigurisë kra-hasuar me nëntorin 2011, por shifrat mbesin të ulta në 9%. Për shqiptarët ka një rënie të kënaqsh-mërisë me institucionet e sigurisë krahasuar me nëntorin 2011. (Shih Figurën 4.1).

0%

20%

40%

60%

80%

K-Albanians

K-Serbs

Other

100%

Figura 4.1. Kënaqshmëria me institucionet e sigurisë, sipas përkatësisë etnike

Edhe pse kënaqshmëria e përgjithshme e shqip-tarëve me performancën e institucioneve të sig-urisë ka një rënie që nga nëntori 2011, anketa e prillit 2012 shpalos faktin që shumica e shqip-tarëve janë akoma të kënaqur me performancën e

FSK-së (92%), pasuar nga KFOR-i (80%) dhe PK (84%). Kënaqshmëria më e ultë është shprehur me punën e Policisë së EULEX-it (20%), siç mund të shihet në Figurën 4.2 më poshtë.

Siguria personale dhe siguria publikeQ

er-0

4

Nën

-04

Mar

-05

Qer

-05

Shta

-05

Dhj

e-05

Qer

-06

Shta

-06

Dhj

e-06

Mar

-07

Qer

-07

Tet-

07

Dhj

e-07

Maj

-08

Qer

-08

Nën

-08

Pri-0

9

Qer

-09

Shta

-09

Jan-

10

Pri-1

0

Nën

-10

Qer

-11

Nën

-11

Pri-1

2

FSK

Policia e EULEX-it

Policia e Kosovës

Pa përgjigje

Korr

-04

Nën

-04

Mar

-05

Qer

-05

Shta

-05

Dhj

e-05

Qer

-05

Shta

-05

Dhj

e-06

Mar

-07

Qer

-07

Tet-

07

Dhj

e-07

Maj

-08

Korr

-08

Nën

-08

Pri-0

9

Qer

-09

Shta

-09

Jan-

10

Pri-1

0

Nën

-10

Qer

-11

Nën

-11

Pri-1

2

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

K-Albanians

K-Serbs

Other



Tjerë

3

17


Një rritje e përgjithshme e kënaqshmërisë me in-stitucionet e sigurisë është shënuar në mesin e të anketuarve serbë. Kënaqshmëria me PK-në është ngritur në 20% (në prill 2012) nga 3% (sa ishte në nëntor 2011). Rritja e kënaqshmërisë gjithashtu është shënuar edhe me performancën e Policisë

Figure 4.3: Percentage of K-Serb respondents sat with security institutions 4

Të anketuarit janë pyetur edhe për sigurinë që ata perceptojnë kur gjenden jashtë. Ka një trend pozi-tiv edhe në këtë aspekt: 82% e kosovarëve ndjehen të sigurtë kur gjenden jashtë (krahasuar me 62% në qershor 2011), ndërsa 20% ndjehen përgjithë-sisht të pasigurtë (krahasuar me 31% në qershor 2011). Të gjeturat gjithashtu janë analizuar në baza gjinore, dhe nuk është shënuar ndonjë ndryshim i rëndësishëm në mendimet e grave dhe burrave (Shih Figurën 4.4).

4 Që nga korriku 2004 deri në qershor 2009, trendi ka treguar kënaqshmëri me Policinë e UNMIK-ut, ndërsa që nga qershori 2009 dhe deri tani trendi tregon kënaqshmëri me Policinë e EULEX-it.

isfied with security institutions 4

së EULEX-it (8% krahasuar me 1% sa ishte në nën-tor 2011). Kënaqshmëria me FSK-në dhe KFOR-in nuk ka shënuar ndonjë ndryshim substancial (Shih Figurën 4.3).

Sa i përket marrëdhënieve polici-bashkësi, shumi-ca dërrmuese e kosovarëve i konsideron këto mar-rëdhënie të jenë të mira apo shumë të mira. Vetëm 6% e të anketuarve besojnë që këto marrëdhënie janë të këqija apo shumë të këqija. Perceptimet, në anën tjetër, janë më negative në mesin e serbëve me 31% (krahasuar me 37% në nëntor 2011) të tyre që perceptojnë marrëdhëniet polici-bashkësi të jenë të këqija apo shumë të këqija (Shih Figurën 4.5).

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

Shqiptarë Serbë Tjerë Gjithsej ponderuar

Keq ose Shumë keq

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Kor-04 Mar-05 Shta -05 Qer-06 Dhje -06 Qer-07 Dhje-07 Kor-08 Pri-09 Shta-09 Pri -10 Qer-11 Pri -12

KFOR

Policia e EULEX-itSHPK

FSK

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%


KFOR


FSK0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%


KFOR


FSK

Figura 4.4. Siguria në rrugë, sipas gjinisë Figura 4.5. Relacionet e këqija dhe shumë të këqija polici - komunitet, sipas përkatësisë etnike

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%81.71%

16.6%

1.62%

82.26%

15.48%

2.26%

Sigurt Pasigurt Nuk e di

Meshkuj Femra

4.58%

31.30%

6.36% 6.30%

Figura 4.3: Përqindja e të anketuarve serbë të kënaqur me institucionet e sigurisë

Policia e Kosovës

Kor-

04

Nën

-04

Mar

-05

Qer

-05

Shta

-05

Dhj

e-05

Qer

-06

Shta

-06

Dhj

e-06

Nën

-06

Qer

-07

Tet-

07

Dhj

e-07

Maj

-08

Kor-

08

Nën

-08

Pri-0

9

Qer

-09

Shta

-09

Jan-

10

Pri-1

0

Nën

-10

Qer

-11

Nën

-11

Pri-1

2

18


Perceptimet për diskriminimin dhe tensionet sociale

Bazuar në anketën aktuale, kur janë pyetur nëse kanë përjetuar situatë ku janë ndier të diskrimin-uar (gjatë gjashtë muajve të fundit), shumica e të anketuarve (79%), pavarësisht përkatësisë etnike, janë përgjigjur të mos kenë perceptuar ndonjë dis-kriminim të tillë. Në fakt, në periudhën mes nën-torit 2011 dhe prillit 2012, ka pasur një rënie të

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Qer-10 Pri-10 Nën-10 Qer-11 Nën-11 Pri-12

Shqiptarë

Serbë

Tjerë

Ata që janë ndier të diskriminuar gjithashtu kanë deklaruar se cilat janë arsyet e të qenët të diskriminuar. Rezultatet aktuale të anketës sugjerojnë që njerëzit ndihen të diskriminu-ar për arsye të ndryshme. Por arsyet kryesore për të cilat ata ndihen të diskriminuar janë

konsiderueshme në numrin e atyre që besonin të kenë qenë të diskriminuar gjatë gjashtë muajve të kaluar, posaçërisht në mesin e serbëve (33% kra-hasuar me 54% në nëntor 2011) dhe etnitë tjera (26% krahasuar me 45% në nëntor 2011) (Shih Figurën 4.6).

janë për shkak të ‘mendimit të tyre politik apo të ndryshëm” (18%), pasuar për shkak të përkatësisë etnike/nacionale (17%), dhe për nga mosha (15%). Gjinia është cilësuar si arsye nga 7% e të anketu-arve, besimi fetar nga 5% dhe gjuha nga 5% (shih figura 4.7.).

Figura 4.6: Ndjenja e diskriminimit, sipas etnisë

Figura 4.7: Baza për diskriminim

7.4%

14.7%

4.5% 5.4%

16.8% 18.2%

.5%3.6%

18.6%

10.4%

0%

5%

10%

15%

20%

Gjin

ia/s

eksi

Mos

ha

Gju

ha

Feja

/bes

imi

Etni

a

men

dim

i

tjerë

Ori

entim

i se

ksua

l

Paaft

ësia

bazë

tjet

ër

Pa p

ërgj

igje

politi

k dh

e të

Qer

-10

Pri-1

0

Nën

-10

Qer

-11

Nën

-11

Pri-1

2

19


Të anketuarve gjithashtu u është kërkuar të shpre-hin mendimin e tyre për grupin i cili është më i diskriminuari në Kosovë. Shumica e të anketuarve kanë identifikuar këto grupe si në vijim: të mosh-uarit (25%), gratë/vajzat (19%), dhe personat me aftësi të kufizuara (12%) , si më të diskriminuarat. Kur këto rezultate janë ndarë në baza etnike, mund të shihet që shumica e serbëve (80%) dhe shumica

Përkatësia Etnike

Shqiptarë Serbë Të tjerë Totali i peshuar

Femra 20.8% 1.3% 8.2% 18.9%

Fëmijë 4.7% .9% 3.6% 4.5%

Të rinj 12.5% 4.8% 7.3% 11.9%

Persona të moshuar 28.0% 1.3% 9.5% 25.3%

Serbë .2% 80.0% 3.2% 5.1%

Shqiptarë 11.3% .4% 1.8% 10.1%

Romë, ashkali dhe egjiptas 1.6% 2.6% 15.0% 2.5%

Komunitete tjera (përfshirë këtu boshnjakët, turqit, goranët, malazezët) .2% 17.3% 1.2%

Lezbiket, biseksualët dhe trans-seksualët .2% .4% 1.8% .3%

Personat me aftësi të kufizuara, përfshirë këtu ata me dëmtime afat-gjate mendore, fizike, intelektuale dhe të shqisave 12.4% 1.3% 13.6% 11.9%

Të tjerë 2.5% .5% 2.2%

Nuk e di 3.7% 3.0% 11.8% 4.2%

NA 1.7% 3.9% 6.4% 2.1%

Totali 100.0% 100.0% 100.0% 100.0%

Në fund, të anketuarve u është kërkuar që të iden-tifikojnë nëse ekzistojnë tensione mes grupeve të caktuara shoqërore. Tri grupet kryesore me tensio-net më të mëdha mes tyre sipas rezultateve të an-ketës janë: qeveria dhe partitë opozitare, menaxh-menti dhe punonjësit dhe grupet e ndryshme etnike

e grupeve tjera etnike (15%) konsiderojnë që ko-munitetet e tyre janë më të diskriminuarat. Në anën tjetër, shqiptarët, besojnë që të moshuarit dhe gratë/vajzat janë grupet më të diskriminuara në shoqëri (shih Tabela 4.2).

dhe me dallim në të ardhura. Në anën tjetër, tri grupet pa tensione mes tyre apo me më së paku tensione mes tyre janë identifikuar të jenë burrat dhe gratë, pasuar nga grupet fetare dhe të moshua-rit dhe të rinjtë. (Shih Figurën 4.8).

Tabela 4.2. Përceptimet e njerëzve lidhur me grupet që diskriminohen më së shumti në Kosovë?

Figura 4.8. Tensionet e perceptuara mes grupeve sociale të caktuara

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Njerë

zit e

varfë

rdh

e të p

asur

Mena

xhme

nti d

he

punë

torët

Mesh

kuj e

femr

a

Të m

oshu

arit d

he të

rinjtë

Grup

et e n

drys

hme e

tnike

Grup

e të n

drys

hme f

etare

Qeve

ria dh

e opo

zita

Tensione ekstreme apo shumë tension

Tensione

Gati aspak apo Nuk ka tensione fare

Tensione ekstreme aposhumë tension

Tensione

Gati aspak apo nuk katensione fare

20


Përceptimet për krimin e organizuar 5

Tabela 4.3. Mendimet sipas përkatësisë etnike

mbi ekzistimin e krimit të organizuar në Kosovë

Grupi etnik

Shqiptarë Serbë Të tjerë TotaliPo 75.2% 81.3% 67.3% 74.9%

Jo 13.0% 11.7% 11.8% 12.6%

Nuk e di 10.7% 2.2% 14.5% 9.8%

Nuk ka përgjigje 1.1% 4.8% 6.4% 2.7%

Totali 100.0% 100.0% 100.0% 100.0%

Kur janë pyetur shqiptarët, serbët dhe të tjerët (ko-muniteti RAE, boshnjakët dhe turqit) për strukturat e krimit të organizuar dhe/apo aktivitetet kriminale, shumica e grupeve etnike rezultojnë të besojnë të ketë krim të organizuar në Kosovë. Kur shohim më përafër-sisht komunitetin serbë në Kosovë, 81% e serbëve të an-ketuar perceptojnë ekzistencën e krimit të organizuar në Kosovë. Duke u pasuar nga shqiptarët me 75% dhe grupet tjera etnike me 67%. Rreth 11% e të anketuarve shqiptarë deklarojnë që nuk ekziston krimi i organizuar në Kosovë. Ngjashëm me shqiptarët, 14% e grupeve tjera ishin të pasigurte lidhur me këtë. Duhet theksuar gjithashtu që rreth 2% e serbeve të intervistuar, për dallim nga grupet tjera, perceptojnë që krimi i organi-zuar nuk ekziston. Duke pasur parasysh që vetëm 12% deri në 13% e të gjithë të anketuarve kosovarë mohojnë ekzistencën e krimit të organizuar në Kosovë, percep-timi i përgjithshëm shfaqet shumë i shqetësues dhe nuk duhet injoruar.

5 Perceptimet për Krimin e Organizuar janë analizuar nga z. Denis Nushi – Menaxher i Projektit HDR

Në pyetjen parashtruar të anketuarve lidhur me burimin e këtij perceptimi, mediat paraqiten të kenë luajtur rolin kryesor, duke qenë të gjysma e të anketuarve janë përgjigjur të kenë marrë informa-cionet përmes kanaleve të mediave. Brenda grupit të shqiptarëve, gati 60% e tyre bazonin përgjigjet e tyre për ekzistimin e krimit të organizuar në me-diat (kështu janë shprehur edhe 42% e serbëve dhe 30% e të tjerëve). Vetëm 1.6% e shqiptarëve kanë përjetuar aktivitete të krimit të organizuar në jetët e tyre të përditshme gjë që tregon një shpërputhje të caktuar mes realitetit dhe perceptimit të njerëzve sipas të dhënave, të cilat përkundër kësaj duhet të merren parasysh. Ky fakt ndryshon më shumë kur kemi të bëjmë me serbët dhe etnitë tjera meqë 8.3% e serbëve dhe 4.1% e grupeve të tjera etnike janë përgjigjur të jenë ballafaquar me struktura dhe/apo aktivitete të krimit të organizuar edhe personalisht. Mendimet që kanë rrjedh nga mje-disi ku punojnë ishin relevante vetëm në mesin e 6.8% e të anketuarve nga grupet tjera etnike. Nuk ka ndonjë dallim të madh mes të anketuarve burra dhe gra nga të të gjitha grupet etnike.

Edhe pse perceptimi për krimin e organizuar në vitin 2012 ishte kryesisht i lidhur me njoftimet nga mediat, rezultatet e fundit të Anketës Pulsi Publik tregojnë që krimi i organizuar mbetet një shqetësim madhor, por jo edhe një ndër prob-lemet kryesore me të cilën përballen kosovarët. Gjatë ekzaminimit të perceptimeve të kosovarëve lidhur me problemet më kryesore me të cilat bal-lafaqohet Kosova, (Shih Figurën 2.4),në qershor 2011, krimi i organizuar zinte vendin e parë tek serbët e intervistuar (9.7%), derisa vetëm 1% e shqiptarëve të intervistuar (dhe më pak se 1% e të tjerëve) rendisin krimin e organizuar si një prob-lem madhor. Duhet theksuar gjithashtu që ky per-ceptim ka rastisur të jetë në periudhën kohoret që filloi në qershor 2011 kur kryetitujt e mediave dominoheshim me aktivitetet e KFOR-it/EULEX-it dhe luftimin e krimit të organizuar (p.sh kon-trabandimi i mallrave ilegale për t’ju shmangur pagesave për taksat e importit dhe largimi i bar-rikadave nga rrugët në Veri të Mitrovicës. Në prill 2012, perceptimi lidhur me krimin e organizuar si një prej problemeve kryesore me të cilën përballet Kosova ka humbur në rëndësinë e tij tek serbët. Në këtë aspekt, ne kemi identifikuar një rënie prej 5.4 përqind pikë në mesin e të anketuarve serbë, të cilët gjatë situatës së tensionuar në pjesën veriore të Mitrovicës, kanë cilësuar krimin e organizuar vetëm 4.3% sish.

Etnia

Nëse po, në çfarë e bazoni mendimin tuaj?

Shqiptarë Serbë Të tjerë Totali

Përvoja personale 1.6% 8.3% 4.1% 3.2%

Mjedisi shoqëror (fqinjët, miqtë, pjesëtarët e familjes)

13.3% 26.1% 24.5% 17.5%

Informacioni përmes mediave 57.7% 41.7% 30.0% 50.1%

Mjedisi i punës (zyr-tar policor, prokuror, gjykatës)

1.9% 3.0% 6.8% 3.0%

Të tjerë .5% .1%

Nuk e di .9% .5% .2%

Pa përgjigje 25.5% 20.0% 33.6% 25.9%

Totali 100.0% 100.0% 100.0% 100.0%

Tabela 4.4 opinioni mbi atë si njerëzit kanë kuptuaar për ekzistimin e krimit të organizuar sipas përkatësisë etnike

21


KAPITULLI 5Pikëpamjet ndaj votimit Që nga viti 2000 deri në vitin 2008, Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE) ka mbështetur dhe ndihmuar organizimin e të gjitha zgjedhjeve të mbajtura në Kosovë. Që nga viti 2008, institucionet vendore të zgjedhjeve kanë kryer funksionet ekzekutive në këtë fushë, ndërsa OSBE ka mbajtur rolin këshillëdhënës jo ekzeku-tiv.

Zgjedhjet e dhjetorit 2010, ishin të parat që u or-ganizuan tërësisht nga Komisioni Qëndror Zgjed-hor. Sipas Raportit për Monitorimin e Zgjedhjeve Parlamentare, edhe pse Komisioni kishte një kohë relativisht të shkurtër për të organizuar procesin zgjedhor, ai ka treguar një nivel të lartë të kompe-tencës në përgatitjen e zgjedhjeve.6

Por perceptimi publik pasqyrohet më ndryshe: vetëm 17% e kosovarëve mendojnë që zgjedhjet në Kosovë ishin demokratike dhe në përputhje me standardet ndërkombëtare. Duhet theksuar që mospërputhja mes raportit të Komisionit të cituar më lartë dhe perceptimit publik duhet të jetë rrjed-hojë e intervalit kohor: raporti është publikuar në zgjedhjet e para të mbajtura në dhjetor 2010, ndërsa të dhënat nga anketa i referohen zgjedhjeve të përgjithshme të mbajtura gjatë viteve apo zgjed-hjeve të fundit të mbajtura. (Shih Figurën 1.4).

Kjo gjithashtu mund të jetë një prej arsyeve të rënies së fundit në gatishmërinë e kosovarëve për të votuar. Sipas të gjeturave të Pulsit Publik, vetëm 30% e kosovarëve në prill 2012 kanë deklaruar që do të dilnin të votonin në zgjedhje, ndërsa në qer-shor 2011, si edhe në nëntor 2010 , rreth 45% e kosovarëve deklaruan që do të dilnin në zgjedhje.

Ngjashëm, të gjeturat e prillit 2012 tregojnë një sh-tim të atyre që nuk kanë ndonjë preferencë poli-tike, 25%, krahasuar me 15.5% në qershor 2011. Për më tepër, të gjeturat kanë identifikuar edhe një rritje të konsiderueshme (deri në dhjetë përqind pikë) të numrit të atyre që deklarojnë që nuk do të votojnë (28%), krahasuar me 18% në qershor 2011.

6 Raporti mbi Monitorimin e Zgjedhjeve Parlamentare 2010 http://www.demokracianeveprim.org/publikime/Raporti%20i%20Zgjed-hjeve%20Parlamentare%202010_FINAL_SHQ%20(9).pdf

Një gatishmëri më e lartë për të votuar është vëre-jtur tek mosha tetëmbëdhjetë dhe nëntëmbëdhjetë vjeç, të cilët në rast të organizimit të zgjedhjeve, do të ishin votuesë për herë të parë, me 38.5% të tyre që deklarojnë se do të votonin, krahasuar me 30% të të anketuarve më të moshuar. Të gjeturat gjithashtu tregojnë që shumica e atyre pa ndonjë preferencë politike u takojnë gjeneratave më të reja. ( të moshës 18-19 vjeç).

Figura 5.2 Qëndrimet e votimit - Të dhënat e ndara në moshë

28.1%23.4%25.2%

30.0%30.4%

38.5%

16.3%

8.1%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

Përgjithësisht Kosova Votimi për herë të parë (mosha 18-19 vjeçare)

Nuk do të votoj

Aktualisht nuk kam preferencë politike

Do të votoj

Nuk kam përgjigje

0

5

17.715.5

17.9

14.916.3

23.3

25.220.7 21.3

22.8 28.130.4

39

45.344.7

10

Nën - 10

Aktualisht nuk kampreferenca politike

Nuk do të votoj

Do të votoj

Pa përgjigje

Nën - 11Qer - 11 Pri - 12

15

20

25

30

35

40

45

50

0

5

17.715.5

17.9

14.916.3

23.3

25.220.7 21.3

22.8 28.130.4

39

45.344.7

10

Nën - 10


Nuk do të votoj

Do të votoj

Pa përgjigje

Nën - 11Qer - 11 Pri - 12

15

20

25

30

35

40

45

50

0

5

17.715.5

17.9

14.916.3

23.3

25.220.7 21.3

22.8 28.130.4

39

45.344.7

10

Nën - 10


Nuk do të votoj

Do të votoj

Pa përgjigje

Nën - 11Qer - 11 Pri - 12

15

20

25

30

35

40

45

50

Figura 5.1. Qëndrimet e votimit në lidhje me zgjedhjet e ardhshme

22


Faktorë të rëndësishëm demografik që kanë të bëjnë me gadishmërinë për të votuar

Në mënyrë që të përcaktohen faktorët demografikë që ndikojnë në gatishmërinë e të anketuarve për të votuar është zhvilluar një analizë korrelacioni mes gatishmërisë për të votuar dhe variablave si në vi-jim: gjinia, indeksi i demokratizimit, etnia, arsimi dhe të hyrat.

Korrelacione të rëndësishme dhe pozitive janë gjetur mes gjinisë dhe gatishmërisë për të votuar, të cilat tregojnë që burrat votojnë më shumë sesa gratë. Gatishmëria për të votuar gjithashtu është ndërlidhur pozitivisht edhe me opinionet e fa-vorshme lidhur me proceset demografike: ata që kanë mendim pozitiv për proceset demokratike në Kosovë dalin më shumë në votime sesa ata që posedojnë opinion më pak pozitiv. Ngjashëm një korrelacion pozitiv është gjetur edhe mes niveleve të të hyrave dhe qëllimeve të votimit, meqë ata që gëzojnë të hyra më të larta janë të prirë më shumë të dalin në votime krahasuar me ata që gëzojnë të hyra më të ulta. Sa i përket komuniteteve, shqip-tarët kanë më shumë vullnet për të votuar krahasu-ar me serbet dhe etnitë tjera që jetojnë në Kosovë.

Në anën tjetër, korrelacione të rëndësishme nega-tive janë gjetur mes gatishmërisë për të votuar dhe viteve të arsimit, nivelit të shqetësimit dhe pen-sionistëve. Në mënyrë specifike nivelet e arsimit të lartë janë në korrelacion me gatishmërinë e ultë për të votuar në zgjedhjet e ardhshme. Ngjashëm, edhe ata që janë deklaruar të shqetësuar janë më pak të prirë që të votojnë. Gjasat për të dalë në vo-time ishin shumë më ulta në mesin e pensionistëve krahasuar me kategoritë tjera demografike.

Sa i përket arsimimit, ata që kanë një arsimim fil-lor janë më të gatshëm të votojnë krahasuar me ata që kanë arsimim të lartë. Njëkohësisht personat me nivel të lartë të arsimit janë më pak të prirë që të parapëlqejnë ndonjë nga partitë politike në Kosovë.

Tabela 5.1. Analiza e korrelacionit për qëllimin për votim në zgjedhjet e ardhshme

Indeksi i demokratizimit

Korrelacioni i Pearson-it .072**

Sig. (2-kahor) .000

N 5297

I/e martuar

Korrelacioni i Pearson-it .021

Sig. (2-kahor) .125

N 5301

I/e pamartuar

Korrelacioni i Pearson-it -.018

Sig. (2-kahor) .193

N 5301

I/e shkurorëzuar

Korrelacioni i Pearson-it -.036**

Sig. (2-kahor) .008

N 5301

I ve/e ve


Sig. (2-kahor) .137

N 5301

Bashkëjetesë e lirë


Sig. (2-kahor) .008

N 5301

Të hyra të ulta personale


Sig. (2-kahor) .000

N 4296

Pjesë e partisë politike, pushtetit lokal, qeverisë qendrore


Sig. (2-kahor) .412

N 3944

I/e papunësuar (kërkon punë)


Sig. (2-kahor) .180

N 5355

i/e papunësuar (nuk kërkon punë)


Sig. (2-kahor) .522

N 5355

Punon në sektorin publik


Sig. (2-kahor) .105

N 5355

Të punësuar kohë pas kohe


Sig. (2-kahor) .305

N 5355

Pensionistë

Korrelacioni i Pearson-it -.033*

Sig. (2-kahor) .016

N 5355

Amvise


Sig. (2-kahor) .405

N 5355

Student/nxënës


Sig. (2-kahor) .118

N 5355

Shqiptarë


Sig. (2-kahor) .000

N 5424

Serbë


Sig. (2-kahor) .000

N 5424

Të tjerë


Sig. (2-kahor) .000

N 5424

Sa shpesh ndjeheni të shqetësuar apo të bren-gosur gjatë ditës ?


Sig. (2-kahor) .005

N 1277

Arsimimi (sa vite shkollim keni mbaruar?)


Sig. (2-kahor) .003

N 5376

**. Korrelacioni është signifikantë në nivelin 0.01 (2-kahor).

*. Korrelacioni është signifikantë në nivelin 0.05 (2-kahor).

Po unë do të votojë

Burra

Korrelacioni i Pearson-it .035*

Sig. (2-kahor) .010

N 5431

Gra

Korrelacioni i Pearson-it -.035*

Sig. (2-kahor) .010

N 5431

23


Besimi tek liderët e partive politike

Gjatë anketimit të kosovarëve lidhur me besimin e tyre tek liderët e partive politike, rezultatet kanë treguar që shumica e kosovarëve (33%) nuk i be-sojnë ndonjë lideri të partive politike, pasuar nga 25% që deklarojnë se nuk kanë ndonjë përgjigje apo që nuk e dinë se cilit nga liderët e partive poli-tike në listë i besojnë më së shumti.

Nënt-10 Qersh-11 Nënt-11 Apr-12

Asnjërin nga liderët e partive politike në listë 23.8% 23.2% 28.0% 33.3%

Pa përgjigje 8.1% 10.9% 9.4% 15.9%

Nuk e di 6.2% 4.5% 5.6% 8.7%

Albin Kurti 15.6% 13.5% 11.7% 13.7%

Hashim Thaçi 12.6% 13.7% 14.4% 8.2%

Ramush Haradinaj 10.0% 8.5% 6.7% 6.8%

Isa Mustafa 10.5% 14.6% 5.9%

Behgjet Pacolli 6.5% 5.6% 3.4% 2.6%

Agim Çeku 0.9% 3.6% 2.1% 1.9%

Ferid Agani 2.7% 2.2% 1.5% 1.0%

Mahir Yagcilar 0.5% 0.7% 0.6% 0.9%

Nexhat Daci 2.2% 1.4% 1.1% 0.8%

Sllobodan Petrovic 0.3% 0.2% 0.0% 0.2%

Ukë Rugova 3.1% 1.5% 0.9% 0.1%

Fatmir Sejdiu 4.7%

Shpend Ahmeti 2.4%

Bujar Bukoshi 0.4%

Por në mesin e atyre që ishin të gatshëm për të dhënë përgjigje në anketën e fundit del që Albin Kurti është më i besuari i 14% të kosovarëve, pa-suar nga Hashim Thaci (8%), Ramush Haradinaj (7%) dhe Isa Mustafa (6%).

Tabela . 5.2. Kë nga liderët politikë e besoni më së shumti ?

Përmbledhje

Në përgjithësi, kapitulli paraqet të gjetura befa-suese të cilat duhet të merren parasysh nga poli-tikë-bërësit dhe organet tjera të interesuara: pikë-pamjet ndaj votimit në mesin e kosovarëve janë duke u bërë gjithnjë e më pesimiste, me një rënie të konsiderueshme të atyre që janë të gatshëm të votojnë në zgjedhjet e ardhshme. Pikëpamjet e tilla përbëhen nga shumë bindje dhe pritshmëri që kanë të bëjnë me sistemin politik të Kosovës, dhe një vëmendje më e madhe duhet t’i kushto-het rritjes së pjesëmarrjes politike të qytetarëve të Kosovës për të krijuar një demokraci të fuq-ishme dhe stabile. Duke analizuar grupet që janë më të prira për të mos votuar (ata me nivel të lartë të arsimit, pensionistët dhe me nivelet e larta të shqetësimeve) duhet bërë përpjekje të posaçme

për të ulur apatinë politike në rritje dhe t’i përf-shijë ata në jetën politike. Besimi në liderët e partive politike është gjithashtu brengosës; 33% e kosovarëve të anketuar kanë shfaqur një mungesë besimi ndaj gjithë liderëve politikë të prezantuar, duke treguar pesimizmin e njejtë të theksuar më lart. Pjesëmarrja politike është faktor themelor i zhvillimit njerëzor – sa kohë që trendet në gatish-mërinë për të votuar janë shqetësuese, ato mund të ndryshojnë përpara zgjedhjeve të ardhshme vetëm përmes përpjekjeve të bashkërenditura.

24


Përfundimet nga takimi me grupin e fokusit mbi sigurinë Për këtë edicion të Raportit Pulsi Publik, pjesë-marrësit janë mbledhur për një grup të fokusit mbi çështjet që kanë të bëjnë me temat e sigurisë. Të përfshirët në grupin fokus përfaqësonin institu-cionet e sigurisë, mediat dhe organizatat joqeveri-tare në një sërë të gjeturash të shpalosura nga Pulsi Publik. Organizatat e përfshira ishin : PK, KFOR-i, OSBE-ja, EULEX-i dhe sektori i OJQ-ve.

Pas prezantimit formal të të gjeturave relevante për çështjet e sigurisë, diskutimi pasoi mbi temat e metodologjisë, trendëve dhe analizën e të dhënave. Të gjeturat kryesore të grupit të ekspertëve janë të paraqitura si në vijim:

Metodologjia e Fokus Grupit Derisa të anketuarit e fokus grupit kanë konstat-uar që Raporti Pulsi Publik ka ofruar të dhëna gjithëpërfshirëse kuantitative, shumë prej tyre gjithashtu kanë theksuar që trendët duhet më pas të ndahen sipas komunave në mënyrë që institu-cionet e sigurisë dhe organizatat joqeveritare të mund të kenë më shumë të dhëna direkte për per-ceptimin publik në qytete të ndryshme. Të anketu-arit kanë theksuar që trendët janë interesante dhe se do të ishte e dobishme që të theksohen edhe dal-limet sipas komunave në mënyrë që të lokalizohet perceptimi.

Në pyetësorin e radhës të paraqitur para të an-ketuarve për Pulsin Publik, të anketuarit e grupit të fokusit theksuan që do të ishte më e dobishme të ketë një analizë me të thelluar të pyetjeve duke përdorë nën pyetje. Tregues më kualitativë do të mund të ofronin një pamje më gjithëpërfshirëse në faktorët dhe shkaqet e perceptimeve, si dhe për të pasur një profil më gjithëpërfshirës të të anketu-arve në studim në aspektin e bindjeve dhe demo-grafisë.

Një nga institucionet e sigurisë ka theksuar që derisa trendët e ofruara në perceptimin mbi sig-urinë në Kosovë janë interesante, raporti duhet të jetë i kujdesshëm dhe të analizojë nëse percepti-met mund të kenë lëvizje sezonale. Një shembull

i tillë u përmend nga studimi i kaluar në Kosovë i cili konstaton që shqetësimi publik për vjedhje është më dominues gjatë stinës së verës sesa gjatë dimrit. Derisa raportet e Pulsit Publik zhvillohen çdo gjashtë muaj, raportet pasuese do të mund të ofronin më shumë informata lidhur me lëvizjet dhe ndryshimet në perceptime.

Marrëdhëniet polici-bashkësi do të ishin intere-sante për t’u analizuar në raportet pasuese me py-etje shtesë lidhur me kontaktet me policinë gjatë gjashtë muajve të mëhershëm. Një pyetje e tillë do të mund të ofronte një kontekst për të dhënat dhe nëse ka ndonjë mospërputhje në marrëdhëniet polici-bashkësi tek regjionet dhe etnitë e ndry-shme atëherë kjo do të mund të ndodhte për shkak të niveleve të ndryshme të kontaktit me policinë.

Analiza e trendëve

Një i anketuar i grupit të fokusit theksoi që një rritje në perceptimin e sigurisë jashtë është kyç; raportet e publikuara nga institucionet e sigurisë kanë shënuar një rritje në vepra penale të vjedhjes gjatë gjashtë muajve të fundit, derisa në mënyrë paradoksale është shënuar një rritje në kuptim të sigurisë. Duhet shikuar analizat e mëtutjeshme në dallimet mes të dhënave aktuale dhe perceptimeve.

Duket të ketë lëvizje në perceptimin e sigurisë edhe tek serbët, krahas kënaqshmërisë së tyre me insti-tucionet e sigurisë. Të anketuarit e grupit fokus theksuan që këto perceptime do të mund të fuq-izoheshin akoma më tepër nga ngjarjet aktuale në kohen e anketimit. Pati konsensus në mesin e tyre që do të duhej të bëheshin analiza të mëtutjeshme në raportet pasuese apo nga organizatat tjera mbi ngjarjet e fundit gjatë anketimit në mënyrë që të ofrohet një bazë kontekstualizimi për rezultatet.

Kur kemi të bëjmë me kënaqshmërinë e përgjith-shme, mund të ketë procese që zhvillohen prapa perdesh e që do të mund të ndikonin negativisht tek disa institucione siç janë PK. Në raportet tjera të zhvilluara nga disa organizata, puna e policisë do të mund të ishte e kënaqshme dhe të ketë mar-rëdhënie të mira polici-bashkësi që do të mund të ndikoheshin nga faktorë të jashtëm në momentin kur policia të dorëzojë rastin tek organizatat tjera siç mund të jetë gjyqësori. I anketuari theksoi që një numër njerëzish fatkeqësisht mund të men-dojë që policia nuk po punon si duhet për shkak të vendimeve që sillen nga Gjykata, ndonëse puna e policisë mund të jetë e kënaqshme.

25


Duke diskutuar tutje çështjet e policisë, një i an-ketuar në grupin e fokusit theksoi që disa zyre të caktuara policore në Kosovë nuk kanë fare ser-bë vendorë dhe nuk mund të ofrojnë shërbime këshillëdhënëse në gjuhën serbe edhe pse ajo është gjuha e dytë zyrtare në Kosovë. Vonesat by-rokratike, për të gjitha grupet etnike, mund të jenë burimi kryesor i frustrimit në marrëdhëniet polici – komunitet meqë procedurat janë të stërzgjatura.

Gjatë diskutimit mbi tensionet mes grupeve etnike dhe krimit të organizuar, të anketuarit e grupeve të fokusit theksuan që perceptimet e tilla mbështeten shumë në media. Kishte skepticizëm që tensionet e tilla ishin të përhapura aq sa edhe të paraqitura si të tilla; qytetarët mund të jenë tejet të ndjeshëm ndaj tensioneve të tilla ngaqë ato përfliten nega-tivisht në media. Derisa kishte tensione të shtuara kohëve të fundit, në veri të Mitrovicës, ndjenjat personale për tensionin në komunitet mund të jenë më të pakta. Është theksuar që mediat dhe ar-simi publik mund të luajnë rol të madh në zbutjen e tensioneve të tilla ndëretnike duke vënë theksin në zhvillimet pozitive dhe inkurajuar kontaktet ndëretnike.

Gjatë diskutimit mbi iniciativat personale nga in-stitucionet e sigurisë, disa të anketuar nga grupi i fokusit theksuar që ngjarje përafrimi në terren janë duhet zhvilluar më shpesh për t’i dhënë ko-munitetit një ndjenjë më të madhe të pjesëmarrjen në aktivitetet e institucionit. Perceptimi publik mund të dallojë nga të gjeturat aktuale në rast se ka aktivitete përafrimi në terren që zhvillohen nga organizatat për siguri. Një tjetër sugjerim ishte për organizatat që ndërmarrin iniciativa për të vlerë-suar perceptimin për sigurinë dhe për institucio-nin që të vlerësojë perceptimin publik para dhe pas iniciativës së ndërmarrë.

26


Metodologjia

Këto rezultate bazohen në një mostër të të anketu-arve me 1280 qytetarë të Kosovës mbi moshën 18-vjeç, të të dyja gjinive, si dhe nga gjitha komunat dhe rajonet e Kosovës, duke përfshirë zonat ur-bane dhe ato rurale. Mostra përfshin 830 shqip-tarë të Kosovës, 230 serbë të Kosovës, si dhe 220 pjesëtarë të pakicave jo-serbe (turq, boshnjakë, go-ranë, ashkalinj, egjiptas). Për zgjedhjen e mostrës, është përdorur Metoda e Mostrimit të Rëndomtë me shumë faza. Anketa është ndërmarrë nga EN-COMPASS (Prishtinë) gjatë prillit të vitit 2012.

Shtojca 1.

Kalkulimi i indekseve

Indeksi i demokratizimit është mesatare e për-bërë në bazë të vlerësimit të të anketuarve mbi niv-elin e tyre të pajtimit apo mospajtimit në lidhje me zhvillimin e proceseve vijuese në Kosovë: zgjedhje të lira dhe të drejta, performanca e vëzhgimit par-lamentar të punës së qeverisë, sistemi i pavarur gjyqësor, liria e shprehjes dhe mediave, ekzistimi i shoqërisë civile vëzhguese në Kosovë, qeveria qendrore e bazuar mbi prioritetet e qytetarëve, të drejtat e njeriut në bazë të Kushtetutës dhe ligjeve, si dhe nëse qeveritë lokale punojnë në bazë të pri-oriteteve të qytetarëve. Indeksi është masë e vazh-dueshme që mund të luhatet nga 3 (maksimale) që do të thotë që gjithë pjesëmarrësit janë pajtuar që demokratizimi është në rrugë të mirë, deri në 0 (minimale) që do të thotë që asnjë nga pjesëmar-rësit nuk pajtohet që demokratizimi është në rrugë të mirë.

Indeksi i pjesëmarrjes është mesatare e përbërë në bazë të shkallës së pjesëmarrjes së vetë-rapor-tuar në aktivitete të ndryshme publike në gjashtë muajt e fundit. Më veçanërisht, të anketuarit rapor-tojnë nëse kanë marrë pjesë apo jo në mënyrë aktive apo pasive si në vijim: diskutimet publike, iniciati-vat qytetare, projektet e implementuara nga qeveria lokale apo qendrore, aktivitetet e OJQ-ve, si dhe partive politike. Indeksi është masë e vazhdueshme që luhatet mes 0 (minimale) dhe 3 (maksimale) dhe mat nivelin e pjesëmarrjes së njerëzve në jetën poli-tike dhe civile në Kosovë. Indeksi i pjesëmarrjes 0 do të thotë që asnjë nga qytetarët nuk ka marrë pjesë në asnjërën prej aktiviteteve të lartpërmendura, de-risa indeksi i pjesëmarrjes me 3 do të thotë që ka pjesëmarrje të plotë publike në gjitha aktivitetet.

Indeksi i besimit ekonomik është mesatare e përbërë që kalkulohet në bazë të vlerësimit të të anketuarve se sa e favorshme apo të pafavorshme janë kushtet ekonomike në Kosovë. Më në veçanti, të anketuarit vlerësojnë këto kushte: pritjet në lid-hje me të ardhurat totale të familjes dhe kushtet e punësimit për gjashtë muajt e ardhshëm, si dhe vlerësimi i kushteve aktuale të biznesit dhe pu-nësimit. Vlerat mund të luhaten mes 0 (minimale) deri në 3 (maksimale) me masën prej 0-1.5 që tregojnë vlerësime të pafavorshme të gjendjes eko-nomike, derisa vlerat prej 1.5 - 3 tregojnë vlerësi-met më të favorshme.

27


PUBL

IC P

ULSE

REP

ORT

4 •

RA

PORT

I I P

ULSI

T PUB

LIK

4 •

IZVE

ŠTA

J O

PUL

SU J

AVN

OST

I 4

Documents

RAPORTI I PULSIT PUBLIK 4 - UNDP