RAPORTI PËR CILËSINË E UJIT TË PIJSHËM NË …niph-rks.org/wp-content/uploads/2017/02/FINAL-DWQ-Report...kimike, duke rezultuar kështu në një nivel të përgjithshëm të përputhshmërisë

RAPORTI PËR CILËSINË E UJIT TË

PIJSHËM NË KOSOVË PËR VITIN 2015

Versioni Përfundimtar (Shqip)

06.2016

Instituti Kombëtar

i Shëndetësisë

Publike në

Kosovë

RAPORTI PËR CILËSINË E UJIT TË

PIJSHËM NË KOSOVË PËR VITIN 2015

IKSHPK - Qendra e ujit

Faqja e internetit: www.niph-kosova.org

Email: [email protected]

[email protected]

Tel: +381 38 551431 ext 1018

Mobil: 044 127671

Adresa postares:

Rr. Nëna Terezë p.n, Rrethi i spitalit

Prishtina 10000

Kosova

Konsulent kryesor, Skat Consulting Ltd:

Graham Cleverly, MSc; Ch Eng; FICE

Email: [email protected]

Ky raport është përkrahur nga Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC), si pjesë e Fazës V

të Programit Mbështetës për Ujësjellës dhe Kanalizim në Zonat Rurale. Përkrahja është ofruar përmes

Skat Consulting Ltd.

msg://37019b4f-78b9-47c4-940c-27760109d32b/www.niph-kosova.org

mailto:[email protected]



RAPORTI PËR CILËSINË E UJIT TË PIJSHËM NË KOSOVË PËR VITIN 2015

i

PARATHËNIE

Qendra e ujit e IKSHPK-së është organi përgjegjës për monitorimin e cilësisë së

ujit të pijshëm në Kosovë sipas nenit 8 të Udhëzimit Administrativ 16/2012 dhe në

pajtim me nenet 4 dhe 7 të Ligjit për Shëndetin Publik 02/L-78.

Si drejtor i IKSHPK-së, kam kënaqësinë të përshëndes publikimin e Raportit të parë

zyrtar Vjetor për Cilësinë e Ujit të Pijshëm në Kosovë” i cili mbulon 12 muaj të vitit

2015.

Në këtë raport janë përdorur të dhënat e analizave laboratorike të ujit të pijshëm

të kryera në laboratoret e Departamentit te Qendres se Laboratoreve Testuese në

IKSHPK. Të gjithë parametrat e ujit duke përfshirë edhe metalet (ICPMS), karboni

organik i pergjithshem (TOC), anionet dhe kationet (IC) dhe THM (GCMS) punohen me metoda të

akredituara, si dhe të gjitha laboratoret e kontrollit të ujit janë të akredituara sipas ISO 17025. ICP-MS dhe

pajisjet e tjera për analiza janë donacion i Komisionit Evropian para ca vitesh për IKSHPK-në, si dhe

përkrahja e programit TAIEX për zhvillimin e standardeve të reja të cilësisë së ujit në Kosovë në pajtim me

Direktivën e Ujit të Pijshëm, dhe trajnimet e TAIEX-it për përdorimin e pajisjeve të reja për të analizuar

praninë e vogël të kimikateve përfshirë edhe metalet e rënda. E fundit, por jo për nga rëndësia, hartimi i

këtij raporti është mundësuar nga softueri i ri i bazës së të dhënave për cilësinë e ujit të pijshëm dhe

trajnimi lidhur me të dhe hardueri i ofruar nga Messrs MEDISOFT dhe financuar përmes përkrahjes së

SCO-K për IKSHPK-në, për të cilin kam kënaqësinë të raportoj se tani është plotësisht funksional

Si pasojë e të gjitha këtyre zhvillimeve të fundit në pajisjet e reja, trajnimit për softuer dhe azhurnimit të

legjislacionit të vendit, Qendra e Ujit e IKSHPK-së tani për herë të parë është në gjendje të prodhojë një

raport vjetor të besueshëm për cilësinë e ujit të pijshëm i cili përmbledh rezultatet e aktiviteteve të

monitorimit të jashtëm të vitit paraprak të cilësisë së ujit të pijshëm nga laboratorët rajonalë dhe Qendra

e Laboratorëve Testuese në Prishtinë, në të mirë të të gjitha palëve të interesuara, veçanërisht të të gjithë

konsumatorëve të ujit në Kosovë.

Ky raport përqendrohet kryesisht në përputhjen e niveleve të cilësisë së ujit të pijshëm me standardet e

obligueshme të cilësisë për një varg parametrash mikrobiologjikë dhe kimikë në Udhëzimin Administrativ

16/2012. Ky ujë i pijshëm u është ofruar konsumatorëve në Kosovë në vitin 2015 nga shtatë Kompanitë

Rajonale të Ujësjellësve.

Në përgjithësi në Kosovë për vitin 2015, si rezultat i mbi 43,000 testeve të kryera nga gjashtë laboratorët

rajonalë të IKSHPK-së dhe Qendra e Laboratorëve Testuese të IKSHPK-së në Prishtinë gjatë 12 muajve të

vitit 2015, shtatë Kompanitë Rajonale të Ujësjellësit në përgjithësi kanë arritur të kenë përputhshmëri prej

96.3% me standardet e cilësisë mikrobiologjike të ujit, dhe përputhshmëri prej 97.3% me standardet

kimike, duke rezultuar kështu në një nivel të përgjithshëm të përputhshmërisë prej 97.0% me standardet e

cilësisë së ujit të pijshëm për Kosovë.

Megjithatë, edhe mospërputhja prej 1% për mbi 43,000 teste mund të nënkuptojë mbi 400 dështime në

arritjen e standardeve kombëtare për ujin e pijshëm dhe ka pasur dallime të konsiderueshme rajonale në

performancë gjatë vitit 2015. Shifrat e dhëna më vonë në ketë raport ilustrojnë se standardet e

obligueshme të cilësisë së ujit të pijshëm-veçanërisht standardet mikrobiologjike-nuk arrihen në mënyrë

të vazhdueshme në Kosovë. Në mënyrë specifike ka pasur mospërmbushje të përsëritur të standardeve

mikrobiologjike në vitin 2015, veçanërisht në zonat e furnizimit me ujë të KRU Hidrodrini në Klinë dhe

Deçan. Kjo padyshim që nuk është situatë e pranueshme për konsumatorët që shërbehen nga KRU

Hidrodrini në këto zona të furnizimit me ujë.


ii

Tani KRU Hidrodrini, me pjesëmarrjen aktive të Qendrës së ujit të IKSHPK-së dhe e përkrahur nga

këshilltari i KNMU-së, është duke ndërmarrë hapa konkret për adresimin e problemeve me cilësinë e ujit

të pijshëm në këto zona të veçanta të furnizimit me ujë. Si pasojë e këtyre veprimeve të kohëve të fundit,

unë mund të konfirmoj se rezultatet për tre muajt e parë të vitit 2016 tregojnë përmirësime të dukshme

në cilësinë mikrobiologjike të ujit të pijshëm në Klinë dhe Deçan, sipas monitorimit të Qendrës së ujit të

IKSHPK-së përmes monitorimit të jashtëm.

Laboratorët e IKSHPK-së aktualisht janë në gjendje të analizojnë shumicën por jo të gjithë parametrat e

dhënë në UA 16/2012, disa prej të cilëve mund të jenë të pranishëm në ujin e pijshëm në përqendrime

shumë të vogla. Kam kënaqësinë të raportoj së Qendra e Laboratorëve Testuese të IKSHPK-së në Prishtinë

kohëve të fundit ka filluar të bëj analiza për trihalometanet (THM-të) në ujin e pijshëm me rezultate të

pranueshme që tregojnë përputhshmëri të plotë me standardet deri më tani. Aktualisht janë duke u

zhvilluar plane për të mundësuar analizën në Qendra e Laboratorëve Testuese të IKSHPK-së në Prishtinë

për dëshmi të niveleve të përqendrimeve të pesticideve të caktuara që ka gjasa të përdoren në Kosovë

dhe përqendrimin e kimikateve të tjera, p.sh., benzenit.

Sigurimi i ujit të pijshëm të qëndrueshëm dhe të sigurt për të gjithë qytetarët e Kosovës ende paraqet një

ndër sfidat më të mëdha afatgjate. Kjo veçanërisht vlen për sistemet e vogla të menaxhuara nga komunat

ose në nivel lokal ku mungesa e stafit operacional me përvojë dhe të trajnuar, teknologjia dobët e

trajtimit të ujit, përfshirë edhe mungesën e klorinimit të besueshëm, dhe praktikat e dobëta të operimit

dhe mirëmbajtjes shpesh çojnë në rrezik të lartë të kontaminimit bakterial të ujit me implikime të mëdha

për shëndetin publik të qytetarëve. Realisht, resurset e kufizuara të stafit të IKSHPK-së që janë në

dispozicion aktualisht nuk mund të bëjnë marrjen e mostrave dhe analizën rutinore të cilësisë së ujit të

pijshëm nga këto sisteme të menaxhuara nga komunat dhe shumë sisteme të vogla të operuara në nivel

lokal, prandaj resurset tona të kufizuara duhet të përqendrohen kryesisht në monitorimin e cilësisë së ujit

të pijshëm në zona (më të mëdha) të furnizimit të operuara nga shtatë Kompanitë Rajonale të

Ujësjellësve.

Shpresoj shumë që aktivitetet e pesë grupeve punuese tematike për cilësinë e ujit të themeluara kohëve

të fundit dhe të përshkruara më vonë në ketë raport do të ofrojnë një fokus më të madh në nevojën

urgjente për veprim nga të gjitha palët e interesit në sektorin e ujit dhe me kohë do të shpie në

përmirësime të qëndrueshme afatgjate në cilësinë e ujit të pijshëm gjithandej Kosovës.

Dua të theksoj rëndësinë e përkrahjes së donatorëve ndërkombëtarë të sektorit të ujit në mbështetje të

zhvillimit të Qendrës së ujit të IKSHPK-së gjatë këtyre viteve të fundit – veçanërisht nga ZNKE përmes

programeve TAIEX dhe IPA, mbështetjen teknike që është duke vazhduar të ofruar nga konsulentët e

SCO-K dhe SKAT, dhe në fund por jo për nga rëndësia, krijimin e Grupeve Punuese për Cilësinë e Ujit të

koordinuara nga këshilltari i KNMU-së.

Si përfundim, kam besim se ky raport i parë vjetor për vitin 2015 do të ofrojë një pikë të dobishme

referuese me të cilën do të mund të krahasohen raportet e ardhshme vjetore të IKSHPK-së për

performancën e cilësisë së ujit të pijshëm. Shpresoj shumë që raportet e ardhshme vjetore do të jenë në

gjendje të demonstrojnë përmirësime gjithnjë në rritje të cilësisë së ujit të pijshëm vit pas viti për secilën

nga shtatë kompanitë rajonale të ujit dhe për Kosovën në tërësi.

Profesor Naser Ramadani

Drejtor i IKSHPK-së

Qershor 2016


iii

PËRMBAJTJA

PARATHËNIE ....................................................................................................................................................................... I

PËRMBLEDHJE EKZEKUTIVE ........................................................................................................................................ 6

1 PJESA 1: HYRJE.................................................................................................................. 8

1.1 Ambienti rregullativ në Kosovë për çështjet e cilësisë së ujit të pijshëm ...............8

1.1.1 Legjislacioni i Bashkimit Evropian dhe i Kosovës .............................................................8

1.1.2 Rolet e Qendrës së ujit të IKSHPK-së dhe ARRSHU-së ..................................................9

2 PJESA 2: UJËSJELLËSIT PUBLIKË .................................................................................... 10

2.1 Sfondi ............................................................................................................................................. 10

2.2 Cilësia e përgjithshme e ujit të pijshëm në Kosovë-përmbledhja dhe

interpretimi i rezultateve ........................................................................................................ 10

2.2.1 Përmbledhje e rezultateve ..................................................................................................... 10

2.2.2 Parametrat e testuar në vitin 2015 ..................................................................................... 11

2.2.3 Klori i mbetur (residual) .......................................................................................................... 11

2.2.4 Krahasimi i rezultateve për 2015 për 7 KRU-të dhe për Kosovën .......................... 12

2.2.5 Përmbledhje e informacioneve për KRU-të .................................................................... 12

2.2.6 Monitorimi i jashtëm i cilësisë së ujit të pijshëm nga Qendra ujit e IKSHPK-së ... 12

2.2.7 Monitorimi i brendshëm i cilësisë së ujit të pijshëm nga KRU-të ........................... 13

2.2.8 Derogimet për mospërputhje me standardet e CUP-së ............................................ 14

2.2.9 Veprimet nga IKSHPK si përgjigje ndaj mospërputhjes mikrobiologjike në

mostrat e monitorimit të jashtëm ....................................................................................... 14

2.3 Performanca e 7 KRU-ve në lidhje me cilësinë e ujit të pijshëm në vitin 2015 . 15

2.3.1 Kompanitë Rajonale të Ujësjellësit ..................................................................................... 15

2.3.2 Zonat e furnizimit me ujë ....................................................................................................... 15

2.3.3 Tabelat e përputhshmërisë mikrobiologjike dhe kimike për 2015 për secilën

prej KRU-ve ................................................................................................................................. 15

2.3.4 Përmbledhje e performancës nga secila KRU dhe performancës së

përgjithshme për Kosovë ....................................................................................................... 16

2.3.5 Përmbledhja e perfomancës në zonat e furnizimit të KRU Hidrodrini.................. 16

2.3.6 Cilësia e ujit të pijshëm në zonat e furnizimit të KRU-ve ........................................... 17

2.4 Rekomandimet për përmirësimin e performancës së CUP-së në ujësjellësit

publikë në Kosovë ..................................................................................................................... 18

2.4.1 Sfondi ............................................................................................................................................. 18

2.4.2 Rekomandime të tjera ............................................................................................................. 18

2.4.3 Grupi koordinues për cilësinë e ujit të pijshëm ............................................................. 19


iv

3 PJESA 3: UJËSJELLËSIT E MENAXHUAR NGA KOMUNAT DHE NË NIVEL LOKAL ..... 21

3.1 Shërbimet e ujit të menaxhuara nga komunat .............................................................. 21

3.2 Ujësjellësit e vegjël të menaxhuar në nivel local (“Organizatat e komunitetit”) 21

3.3 Zonat e vogla të furnizimit me ujë ..................................................................................... 22

3.3.1 Hyrje ............................................................................................................................................... 22

3.3.2 Sistemet ujësjellësve individualë të fshatit/ komunitetit të menaxhuar nga

operatorët lokalë ....................................................................................................................... 22

3.3.3 Monitorimi i cilësisë së ujit të pijshëm nga IKSHPK ..................................................... 22

3.4 Rekomandimet për përmirësimin e CUP-së në sistemet e ujësjellësit të

menaxhuar nga komunat dhe komuniteti ....................................................................... 23

3.4.1 Sfondi ............................................................................................................................................. 23

3.4.2 Rekomandimet –sistemet e ujësjellësve të vegjël dhe të menaxhuar nga

komunat........................................................................................................................................ 23

4 FALËNDERIMET ................................................................................................................ 24

ANEKSI 1 FJALORI I TERMAVE .................................................................................................................. 25

ANEKSI 2 ZONAT E FURNIZIMIT ME UJË DHE SHPESHTËSIA E MARRJES SË MOSTRAVE

PËR MONITORIMIN E JASHTËM TË IKSHPK-SË ............................................................. 29

ANEKSI 3 PËRMBLEDHJE E RAPORTEVE VJETORE PËRCUP 2015 PËR SECILËN KRU DHE

PËR KOSOVËN ............................................................................................................................ 30

ANEKSI 4 ZONAT E FURNIZIMIT TË KRU HIDRODRINI–PERMBLEDHJE E RAPORTEVE TE

CUP PËR 2015 ............................................................................................................................. 34

ANEKSI 5 ZONAT E FURNIZIMIT ME UJË: KËRKESAT PËR MONITORIM DHE RAPORTIM . 36

ANEKSI 6 GRUPET PUNUESE PËR CILËSINË E UJIT TË PIJSHËM: KOORDINIMI DHE

TERMAT E REFERENCËS (TOR) ............................................................................................. 37

ANEKSI 7 KONKLUZIONET E TAKIMIT ME 28/12/2015 PËR PROBLEMET E CUP-SË NË KRU

HIDRODRINI DHE INFORMACIONET E FUNDIT PËR VEPRIMET.............................. 40

ANEKSI 8 PËRMBLEDHJE E RAPORTIT TIPIK MUJOR PËR ZONËN E FURNIZIMIT ME UJË

(PR01)............................................................................................................................................. 45


v

SHKURTESAT

Akronimi Përshkrimi i plotë

ARRSHU Autoriteti Rregullator për Shërbime të Ujit, ish ZRRUM

CUP Cilësia e Ujit të Pijshëm

GCMS Mass spektromatës kromatograf me gaz

IC Kromatografia jonike

ICPMS Spektrometër i masës me plasmë të bashkuar induktive

IKSHPK Instituti Kombëtar i Shëndetësisë Publike në Kosovës

ISO Organizata nderkombetare per standardizim

IT Teknologjia Informative

IUP Inspektorati i Ujit të Pijshëm (Angli dhe Uells)

KE Komisioni Evropian

KNMU Këshilli Ndërministror për Ujëra

KRU Kompania Rajonale e Ujësjellësit

MMPH Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor

PMUKR Programi për Mbështetjen e Ujësjellësve dhe Kanalizimeve Rurale

QK Qeveria e Kosovës

SCO Zyra e Bashkëpunimit Zviceran

SDC Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim

SECO Sekretariati Shtetëror për Çështje Ekonomike

SHUKOS Shoqata e Kompanive të Ujit në Kosovë

SKAT Qendra Zvicerane e Resurseve për Konsulencë për Zhvillim

SVL Standardi ose Vlera e Lejueshme

TAIEX Programi i Asistencës Teknike i KE-së

THM-të Trihalometanet

TOC Karboni organik total

UA Udhëzimi Administrativ i Qeverisë së Kosovës 16/2012

ZNKE Zyra Ndërlidhëse e Komisionit Evropian (në Kosovë)

ZUS Zona e furnizimit me ujë


6

PËRMBLEDHJE EKZEKUTIVE

Struktura e raportit

Raporti përbëhet nga tri pjesë kryesore: Pjesa 1 që përfshin një prezantim të shkurtër të Direktivës së Ujit

të Pijshëm dhe transpozimit të saj në legjislacionin kombëtar të Kosovës bashkë me regjimin rregullues në

Kosovë. Pjesa 2 e trajton cilësinë e ujit të pijshëm që ofrohet nga shtatë Kompanitë Rajonale të Ujësjellësit

gjatë 12 muajve të vitit 2015 dhe jep disa rekomandime lidhur me përmirësimet e ardhshme të cilësisë së

ujit të pijshëm. Pjesa 3 trajton pozitën aktuale lidhur me sistemet e ujit që menaxhohen nga komunat dhe

sistemet e vogla që menaxhohen në nivel lokal por raporti nuk jep asnjë rezultat sasior për këto sisteme

për shkak të mungesës së çfarëdo të dhënash në dispozicion nga IKSHPK për vitin 2015.

Përmbledhje e rezultateve për 2015

Cilësia e përgjithshme e ujit të pijshëm në Kosovë që u ofrohet konsumatorëve nga shtatë

Kompanitë Rajonale të Ujësjellësve, dhe sipas monitorimit nga Qendra e Ujit e IKSHPK-së në kuadër

të përgjegjësive të saj për monitorim të jashtëm të përcaktuara në UA 16/2012, ka arritur

përputhshmëri prej 96.3% me standardet mikrobiologjike të cilësisë së ujit dhe përputhshmëri prej

97.3% me standardet kimike, duke rezultuar në një nivel të përgjithshëm të përputhshmërisë prej

97.0% si rezultat i mbi 43,000 testeve të bëra nga gjashtë laboratorët rajonalë të IKSHPK-së dhe

Qendra e Laboratorëve Testuese të IKSHPK-së në Prishtinë gjatë 12 muajve të vitit 2015.

Niveli i përputhshmërisë me standardet mikrobiologjike të cilësisë së ujit ka ndryshuar dukshëm

nga KRU Bifurkacioni që ka demonstruar 100% përputhshmëri në krahasim me KRU Hidrodrini që

ka arritur vetëm 87.1% përputhshmëri - kryesisht si rezultat i problemeve serioze dhe afatgjate me

cilësinë e ujit të pijshëm në zonat e furnizimit në Istog dhe Deçan, e veçanërisht kapacitetet tejet të

vogla të impiantit për trajtimin e ujit dhe problemet operacionale në zonën e furnizimit në Klinë

(45.6% përputhshmëri).

Niveli i përputhshmërisë me standardet kimike të cilësisë së ujit ka ndryshuar nga KUR Mitrovica që

kishte arritur 99.9% përputhshmëri deri te KRU Hidrodrini që kishte arritur vetëm 92.1%

përputhshmëri.

Krahasimi i rezultateve për 2015 për 7 KRU-të dhe për Kosovën

99.7 98.9

87.1

98.1 98.3100

97.596.396.5

99.9

92.1

99.5 99.898.2 98.2

97.397.399.6

90.7

99.2 99.5 98.6 9897

40

50

60

70

80

90

100

PR MIT HD RA HRJ BI HMA KS

% e

për

pu

thje

s m

e st

and

ard

et-2

01

5

Kompanitë Rajonale të Ujësjellësve

Mikrobiologjike Kimike Përgjithshme


7

Rekomandimet për përmirësimin e monitorimit të jashtëm të ujësjellësve publikë

Rekomandimet specifike për përmirësimin e cilësisë dhe përfitimeve të monitorimit të jashtëm nga

IKSHPK-ja janë përmbledhur më poshtë. Rekomandimet më të përgjithshme lidhur me përmirësimin e

cilësisë së ujit të pijshëm në Kosovë mund të gjenden në seksionet 2.4 dhe 3.4.

Udhëzimet teknike

Zhvillimi i një numri udhëzimesh teknike jo të detyrueshme për të ndihmuar IKSHPK-në dhe KRU-të të

interpretojnë disa dispozita kyçe në UA 16/2012 konsiderohet të jetë prioritet urgjent në vitin 2016 –

veçanërisht aty ku udhëzimi administrativ aktual është me dy kuptime ose i paqartë. Në mënyrë specifike

disa udhëzime të detajuara për të ndihmuar KRU-të në zbatimin e përgjegjësive të tyre për “monitorim të

brendshëm” në pajtim me praktikën e mirë ndërkombëtare konsiderohen prioritet shumë i lartë për vitin

2016.

Shpërndarja e rezultateve mujore të monitorimit të jashtëm dhe takimet me KRU-të

Pas shqyrtimit rutinor dhe të hollësishëm të rezultateve mujore të monitorimit të jashtëm të cilësisë së ujit

të pijshëm për secilën zonë të furnizimit, Qendra e Ujit e IKSHPK-së do të:

Dërgoj tek secila KRU dhe Autoritetit Rregullator për Shërbime të Ujit (ARRSHU), informacionin e

duhur mujor të monitorimit të jashtëm për secilën zonë të furnizimit me ujë të KRU-ve dhe

rezultatet e tjera më të hollësishme të monitorimit të jashtëm të CUP-së sipas kërkesës.

Marrë përsipër të takohet me secilën KRU dhe ARRSHU-në në baza të rregullta (të themi çdo 6

muaj) për të diskutuar çështjet/zgjidhjet e cilësisë së ujit të pijshëm dhe kurdo që është e

nevojshme të pajtohet dhe zgjidh mospërputhjet specifike në cilësinë e ujit dhe trendet negative në

rezultate. Rezultatet e këtyre takimeve, përfshirë veprimet që janë ndërmarr/nuk janë ndërmarr, do

të përfshihen në Anekset e Raporteve të ardhshme Vjetore nga IKSHPK.

Analiza e pesticideve dhe benzenit

Zhvillimi i kapaciteteve profesionale dhe aftësimi i stafit të Qendrës së Laboratorëve Testuese të IKSHPK-

së në Prishtinë për analizimin e një game të gjerë të pesticideve dhe benzenit po ashtu konsiderohet si

prioritet i lartë për vitin 2016.


8

1 PJESA 1: HYRJE

1.1 Ambienti rregullativ në Kosovë për çështjet e cilësisë së ujit të

pijshëm

1.1.1 Legjislacioni i Bashkimit Evropian dhe i Kosovës

Direktiva e Ujit të Pijshëm (DUP)

Zbatimi i Direktivës 98/83/EC (Direktiva e Ujit të Pijshëm, DUP) në Kosovë është një ndër detyrat me

prioritet në rrugën drejt integrimit në BE. Direktiva ka për qëllim të mbroj shëndetin e njerëzve duke

përcaktuar standarde të cilësisë që duhet të plotësojë uji i pijshëm me të cilin furnizohen qytetarët.

Shtetet anëtare duhet të sigurojnë që uji i tillë i pijshëm:

Nuk përmban asnjë përqendrim të mikroorganizmave, parazitëve ose ndonjë substance tjetër e cila

përbën rrezik potencial për shëndetin e njeriut;

Përmbush kërkesat minimale (parametrat mikrobiologjikë dhe kimikë dhe ato që kanë të bëjnë me

radioaktivitetin) të përcaktuara me Direktivë.

Direktiva kërkon nga Shtetet Anëtare që të monitorojnë rregullisht cilësinë e ujit që është për konsum të

njerëzve duke përdorur metodat e analizës së specifikuar në Direktivë, ose metoda ekuivalente. Për ketë

qëllim ato duhet të përcaktojnë pikat ku merren mostrat dhe të krijojnë programe të monitorimit. Pikat e

marrjes së mostrës duhet të përfaqësojnë cilësinë e ujit të pijshëm me të cilin furnizohen konsumatorët

dhe zakonisht gjenden në rrjetet e ujësjellësit ose në mënyrë ideale, në rubinetat e konsumatorëve. Aty ku

nuk arrihen vlerat e parametrave, shteteve anëtare përkatëse u kërkohet të sigurojnë ndërmarrjen e

veprimit të nevojshëm korrigjues sa më shpejt që të jetë e mundur në mënyrë që të rivendoset cilësia e

ujit.

Udhëzimi Administrativ 16/2012

Zbatimi i Udhëzimit Administrativ 16/2012 (më tej në tekst i quajtur “UA 16/2012”) i cili e transpozon

Direktivën e Ujit të Pijshëm 98/83/EC në legjislacionin kombëtar të Kosovës është nën përgjegjësinë e

Ministrisë së Shëndetësisë, përmes Institutit Kombëtar të Shëndetësisë Publike në Kosovë (IKSHPK). Në

ketë kuadër, UA 16/2016 përcakton kontrollin e furnizimit me ujë të pijshëm nga furnizuesit e ujit –

kryesisht kompanitë rajonale të ujësjellësit përmes monitorimit “të brendshëm” dhe nga Autoriteti

Shëndetësor, respektivisht Qendra e ujit e IKSHPK-së, përmes monitorimit “të jashtëm”, duke vendosur

standardet dhe kërkesat e duhura të cilësisë së ujit sa i përket shpeshtësisë së marrjes së mostrave, pikës

së përputhshmërisë, metodave të analizës dhe çështjeve tjera të ndërlidhura.

Instituti Kombëtar për Shëndetësinë Publike në Kosovë

Udhëzimi Administrativ 16/2012 në nenin 2 (Përkufizimet) pika 1.8 i referohet “Autoritetit Shëndetësor”,

që për qëllime të këtij Udhëzimi Administrativ nënkupton Institutin Kombëtar për Shëndetësinë Publike

në Kosovë, në pajtim me kushtet e neneve 4 dhe 7 të Ligjit për Shëndetësi Publike 2007/02-L78.

Për më shumë se dhjetë vite IKSHPK e ka bërë monitorimin e ujit të pijshëm në tërë territorin e Kosovës,

edhe pse të dhënat e grumbulluara deri kohën e fundit nuk ishin harmonizuar, përpunuar dhe

komunikuar si duhet, kryesisht për shkak të mungesës së teknologjisë informative (IT) për të përkrahur

ketë aktivitet, por po ashtu edhe si rezultat i mungesës së stafit në IKSHPK dhe resurseve të tjera

financiare. Në anën tjetër, tani është duke u prodhuar një sasi të madhe e të dhënave nga IKSHPK sipas

kërkesave të përcaktuara në UA 16/2012 dhe si rezultat i drejtpërdrejtë i posedimit të një pajisjeje të re të

sofistikuar për analiza e dhuruar nga KE për analizën e gjurmëve të materieve organike (p.sh., pesticideve,


9

bromatit, TMH-ve) dhe metaleve të rënda, e cila gjendet në Qendrën e Laboratorëve Testuese të IKSHPK-

së në Prishtinë.

Sipas UA 16/2012, nga IKSHPK kërkohet po ashtu që çdo tri vite t’ia dërgoj Komisionit Evropian një raport

monitorimi për përputhshmërinë e niveleve të cilësisë së ujit të pijshëm bazuar në zonat e furnizimit me

ujë, sipas kërkesave të DUP-së në pajtim me dokumentin e fundit udhëzues të KE-së, për të siguruar që

informatat e duhura i ofrohen KE-së dhe të gjithë konsumatorëve në Kosovë.

1.1.2 Rolet e Qendrës së ujit të IKSHPK-së dhe ARRSHU-së

Qendra e ujit e IKSHPK-së

Udhëzimi Administrativ 16/2012 në nenin 2 (Përkufizimet) pika 1.8 i referohet “Autoritetit Shëndetësor” që

për qëllime të këtij Udhëzimi Administrativ nënkupton Institutin Kombëtar për Shëndetësinë Publike –

Qendrën e ujit në Kosovë, në pajtim me kërkesat e neneve 4 dhe 7 të Ligjit për Shëndetësi Publike

2007/02-L78.

Qendra e ujit e IKSHPK-së (që aktualisht ka vetëm 2 pjesëtarë në stafin profesionistë) është përgjegjëse në

kuadër të Departamentit për Ekologji Humane të IKSHPK-së për monitorim të jashtëm të cilësisë së ujit të

pijshëm që u ofrohet të gjithë qytetarëve në Kosovë, kryesisht nga shtatë Kompanitë e licencuara Rajonale

të Ujësjellësit (KRU), por edhe që u ofrohet në fshatrat/komunitetet e vogla nga operatorët lokalë

(organizatat e komunitetit) dhe nga një numër i vogël i Shërbimeve Komunale të Ujit që aktualisht

operojnë në komunat me shumicë serbe.

ARRSHU

Që nga viti 2007, Autoriteti Rregullator i Shërbimeve të Ujit (ARRSHU – ish-ZRRUK deri në janar 2016) e ka

përfshirë një përmbledhje të niveleve të përputhshmërisë për standardet mikrobiologjike dhe kimike në

Raportet e Performancës për shtatë Kompanitë Rajonale të Ujësjellësit bazuar në informatat e monitorimit

të jashtëm të cilësisë së ujit të pijshëm të ofruara nga Qendra e ujit e IKSHPK-së përmes një Protokolli

ndërmjet këtyre dy organeve rregullative kombëtare të Kosovës.


10

2 PJESA 2: UJËSJELLËSIT PUBLIKË

2.1 Sfondi

Kjo pjesë e raportit paraqet një përmbledhje të cilësisë së përgjithshme të ujit të pijshëm në Kosovë që u

është ofruar konsumatorëve nga shtatë Kompanitë Rajonale të Ujësjellësit gjatë tërë vitit 2015, bazuar në

monitorimin Qendra e Ujit e IKSHPK-së përmes monitorimit të jashtëm të cilësisë së ujit të pijshëm në

pajtim me dispozitat e nenit 8 të Udhëzimit Administrativ UA 16/2012.

Viti 2015 ishte viti i parë në të cilin u mblodhën dhe analizuan informacione gjithëpërfshirëse për cilësinë

e ujit të pijshëm në pajtim me listën e parametrave dhe standardeve ose vlerave të tyre të lejueshme (SVL)

të përcaktuara në Udhëzimin Administrativ 16/2012 (UA 16/2012). Ky Udhëzim Administrativ në masë të

madhe është në pajtim me kërkesat e Direktivës së Ujit të Pijshëm 98/83/EC. Rrjedhimisht, informacionet

që përmban ky raport për vitin 2015 mund të krahasohen nga palët e interesuara me rezultatet vjetore në

vitet e ardhshme me qëllim që tu demonstrohen të gjitha palëve të interesuara – veçanërisht

konsumatorëve – përmirësimet graduale në performancën e cilësisë së ujit të pijshëm nga secila prej

shtatë KRU-ve dhe përgjithësisht për Kosovën.

Pjesa më poshtë jep një përmbledhje të statistikave mbi informacionet e furnizimit me ujë në Kosovë, dhe

për nivelet e përputhshmërisë së përgjithshme me standardet e cilësisë së ujit të pijshëm si dhe një

pasqyrë të përgjithshme të performancës relative të secilës prej shtatë KRU-ve. Një përmbledhje e

niveleve të përputhshmërisë për parametrat mikrobiologjikë dhe kimikë të cilësisë së ujit të pijshëm të

paraqitur nga secila prej shtatë KRU-ve është dhënë në Aneksin 3.

2.2 Cilësia e përgjithshme e ujit të pijshëm në Kosovë-përmbledhja dhe

interpretimi i rezultateve

2.2.1 Përmbledhje e rezultateve

Cilësia e përgjithshme e ujit të pijshëm në Kosovë që u ofrohet konsumatorëve nga shtatë KRU-të,

dhe që monitorohet nga Qendra e Ujit e IKSHPK-së në kuadër të përgjegjësive të saj për monitorim

të jashtëm të përcaktuara në UA 16/2012, ka arritur një përputhshmëri me 96.3% të standardeve

mikrobiologjike të cilësisë së ujit dhe përputhshmëri me 97.3% të standardeve kimike duke

rezultuar në një nivel të përgjithshëm të përputhshmërisë prej 97.0% si rezultat i mbi 43,000

testeve të bëra nga gjashtë laboratorët e IKSHPK-së dhe nga laboratori qendror i IKSHPK-së në

Prishtinë gjatë 12 muajve të vitit 2015.

Niveli i përputhshmërisë me standardet mikrobiologjike të cilësisë së ujit të pijshëm ka dalluar

dukshëm nga KRU Bifurkacioni që ka demonstruar 100% përputhshmëri prej KRU Hidrodrini që ka

pasur vetëm 87.1% përputhshmëri–kryesisht si rezultat i problemeve serioze dhe afatgjata në

cilësinë e ujit të pijshëm në zonat e furnizimit në Istog dhe Deçan dhe veçanërisht kapacitetet tepër

të vogla të impiantit për trajtimin e ujit dhe çështjeve operacionale në zonën e furnizimit të Klinës

(45.6% përputhshmëri).

Niveli i përputhshmërisë me standardet kimike të cilësisë së ujit ka variuar ndërmjet KRU Mitrovica

që ka arritur 99.9% përputhshmëri deri te KRU Hidrodrini që kishte arritur vetëm 92.1%

përputhshmëri.


11

2.2.2 Parametrat e testuar në vitin 2015

Prej rreth 55 parametrave të përfshirë në Direktivën e Ujit të Pijshëm dhe të transpozuar në UA

16/2012, për shkak të një vargu faktorësh të ndryshëm si: mungesa e trajnimit të udhëhequr nga

specialisti i duhur i TAIEX-it/ akreditimit të IKSHPK-së/ pajisjeve të avancuara të IKSHPK-së për

analiza/ rëndësisë për Kosovën, në vitin 2015 nuk është bërë testimi rutinor nga laboratorët e

IKSHPK-së për parametrat individualë në vijim:

– Benzeni

– Benzo 3,4 pirini (a PAH)

– Bromati1

– 1,2 dykloretani

– Bori2

– Pesiticidet individuale

– Pesticide totale

– Hidrokarburet poli-aromatike3

(PAH).

– Trikloreteni dhe tetrakloreteni4

– Vinil kloridi, epiklorhidrini dhe akrilamidini5

.

– Trihalometanet6

(Analiza e IKSHPK-së filloi në dhjetor 2015)

– Tritiumi dhe doza totale indikative7

2.2.3 Klori i mbetur (residual)

Niveli8

i dezinfektuesit të mbetur në ujin e pijshëm nuk është parametër i obligueshëm në Direktivën e Ujit

të Pijshëm, por është përfshirë si parametër kombëtar për Kosovën në UA 16/2012. Përputhshmëria me

vlerën parametrike kombëtare të Kosovës prej 0.2 mg/l është pasqyruar ngushtë në nivelet e

përputhshmërisë për standardet mikrobiologjike, me një nivel të përgjithshëm të përputhshmërisë prej

89.0% për Kosovën por me nivele të përgjithshme të përputhshmërisë në nivel të KRU-ve që sillet prej

100% për KRU Mitrovica dhe KRU Bifurkacioni, deri në vetëm 66.6% për KRU Hidrodrini.

1

Në përgjithësi monitorohet kur ozonimi përdoret si dezinfektues

2

Zakonisht rrjedh nga mbetjet në detergjentet e pranishme në derdhjet e ujërave të zeza të trajtuara. Përqendrimet e pranishme në ujë nuk

paraqesin asnjë rrezik për shëndetin.

3

Zakonisht lidhet me shtresën e katranit në gypat e hekurit të para viteve 1970ta dhe nuk konsiderohet relevante për Kosovën

4

Tretës të pranishëm në përqendrime të vogla në ujërat nëntokësore nën zonat industriale. Ka pak mundësi që të jetë relevante për

Kosovën.

5

Nuk është subjekt i analizës kimike dhe zakonisht kontrollohet sipas specifikimit të produktit

6

Formuar në procesin e dezinfektimit me reaksionin ndërmjet klorit dhe substancave organike që ndodhin në mënyrë të natyrshme.

Zakonisht kontrollohet me një praktikë të mirë të trajtimit.

7

Përgjegjësia për monitorimin e substancave radioaktive i takon Agjencisë së Kosovës për Mbrojtje nga Rrezatimi dhe Siguri Bërthamore në

kuadër të Zyrës së Kryeministrit.

8

Duhet theksuar se aty ku regjistrohet mospërputhshmëri për mbetjet e klorit kjo do të thotë se në mostrën e analizuar nuk është matur

minimumi i përqendrimit të përcaktuar kombëtar prej 0.2 mg/l. Kjo nuk tregon domosdoshmërish se ka pasur përqendrim zero të mbetjes

së klorit në mostër.


12

2.2.4 Krahasimi i rezultateve për 2015 për 7 KRU-të dhe për Kosovën

Shih Figurën 1 më poshtë:

Figura 1: Diagrami tregon % e përputhshmërisë mikrobiologjike, kimike dhe të përgjithshme me

Standardet Rregullative të CUP-së për secilën KRU dhe në përgjithësi për Kosovën

2.2.5 Përmbledhje e informacioneve për KRU-të

Informacionet më poshtë kanë të bëjnë me vitin 2014 dhe kryesisht janë ofruar nga Departamenti për

Monitorim të Performancës i ARRSHU-së:

Numri i Kompanive të Ujësjellësve: 7

Numri i konsumatorëve familjar që furnizohen: 253,517

Sasia e ujit të furnizuar (m3/ ditë): 351,128

Përqindja nga ujërat sipërfaqësore c.80%

Përqindja nga ujërat nëntokësore: c.20%

Numri i impianteve kryesore të trajtimit: 12

Nr. i rezervuarëve kryesor të shërbimit: 929

Numri i zonave (të zakonshme) të furnizimit: 379

Gjatësia totale e gypave kryesore të ujit: 4,419km

2.2.6 Monitorimi i jashtëm i cilësisë së ujit të pijshëm nga Qendra ujit e IKSHPK-së

Kërkesat për “monitorim” në nenin 7 të Direktivës përputhen në masë të madhe me kërkesat e

përcaktuara në nenin 8 të UA 16/2012 për monitorim të jashtëm. Kërkesat e detajuara për monitorimin e

jashtëm janë përkufizuar në nenin 8.1 të UA 16/2012 i cili thekson se monitorimi i jashtëm konsisiton nga

të gjitha masat e ndërmarra nga autoriteti shëndetësor(d.m.th., Qendra e Ujit e IKSHPK-së) për të

verifikuar se uji që është në dispozicion të konsumatorëve i përmbush kërkesat e UA 16/2012, bazuar në

programin e monitorimit të krijuar nga autoriteti shëndetësor i cili verifikon se uji në dispozicion të

9

Nga Raporti i Fizibilitetit për Cilësinë e Ujit të Pijshëm në Kosovë (2009)

99.7 98.9

87.1

98.1 98.3100

97.596.396.5

99.9

92.1

99.5 99.898.2 98.2

97.397.399.6

90.7

99.2 99.5 98.6 9897

40

50

60

70

80

90

100


% e

për

pu

thje

s m

e st

and

ard

et-2

01

5




13

konsumatorëve i përmbush vlerat parametrike në Aneksin I dhe që janë mostra që merren në pikën e

furnizimit të specifikuar në nenin 5.1-zakonisht në rubinet, ku uji furnizohet nga rrjeti i shpërndarjes.

Pra, si përmbledhje, sipas Direktivës dhe siç është transpozuar në UA 16/2012, monitorimi i jashtëm është::

Përgjegjësi e autoritetit shëndetësor, i cili i përcakton pikat e marrjes së mostrave, parametrat e

mostruar dhe shpeshtësinë minimale në pajtim me kërkesat e Aneksit II

I nevojshëm për të siguruar që uji në dispozicion të konsumatorëve i përmbush të gjitha vlerat

parametrike të përcaktuara në Aneksin I

I bazuar në mostrat e marra në pikën e furnizimit10

të konsumatorit, që në rastin e rrjetit të

shpërndarjes është zakonisht në rubinetin e konsumatorit.

Të dhënat mbi cilësinë e ujit të pijshëm që e përforcojnë përmbajtjen e këtij raporti vjetor për 2015

bazohen krejtësisht në monitorimin e jashtëm nga laboratorët rajonalë të IKSHPK-së dhe Qendra e

Laboratorëve Testuese të IKSHPK-së në Prishtinë.

2.2.7 Monitorimi i brendshëm i cilësisë së ujit të pijshëm nga KRU-të

Monitorimi i brendshëm është përgjegjësi direket e secilës KRU dhe rezultatet e monitorimit “të

brendshëm” janë kryesisht për përdorim operacional të vet KRU-ve – kryesisht për të “verifikuar cilësinë e

ujit për konsum nga njerëzit në tërë sistemin e furnizimit me ujë”. Megjithatë, nuk ka kërkesë të

obligueshme në UA 16/2012 që KRU-të të ndajnë të dhënat e monitorimit të brendshëm me IKSHPK-në,

përveç siç kërkohet në nenin 13 të UA 16/2012 lidhur me parametrat e indikatorëve.

Pra, si përmbledhje, sipas UA 16/2012, monitorimi i brendshëm:

Bëhet nga furnizuesi me ujë (d.m.th., nga KRU)

Qëllimi i theksuar i monitorimit të brendshëm nga furnizuesi (neni 7.1) është “për të verifikuar

cilësinë e ujit për konsum njerëzor brenda tërë sistemit të ujit”.

Pikat e mostrave dhe shpeshtësia e inspektimit nuk janë përkufizuar (për dallim nga kërkesat e

monitorimit të jashtëm në pajtim me Aneksin II), dhe “mund” të rregullohen me autoritetin

shëndetësor.

Nuk ka kërkesë që mostrat të përmbushin vlerat parametrike në Aneksin II (për dallim nga

monitorimi i jashtëm ku kjo kërkohet shprehimisht në nenin 8.1)

Pasi që monitorimi i brendshëm aplikohet për “tërë sistemin e ujit”, pikat e mostrave duhet po

ashtu të mbulojnë tërë sistemin e ujit dhe ndryshe nga monitorimi i jashtëm, nuk janë specifikuar

në pikën e furnizimit – zakonisht në rubinetin e konsumatorëve ku uji furnizohet nga rrjeti i

shpërndarjes.

Nuk ka obligim mandator për furnizuesin me ujë që ose të pajtohet për pikat e mostrimit dhe

shpeshtësinë e monitorimit të brendshëm me autoritetin shëndetësor ose që të ndaj rezultatet e

analizave me autoritetin shëndetësor.

Furnizuesit me ujë i kërkohet të njoftojë autoritetin shëndetësor për rastet e mospërputhjeve të

identifikuara gjatë vitit paraprak (duke nxjerr ato të identifikuara përmes monitorimit të brendshëm)

por kjo aplikohet vetëm për parametrat e indikatorëve.

10 Në pajtim me Aneksin II, (të gjitha) mostrat duhet të merren në pika të përputhshmërisë të përcaktuara në nenin 5.1…Megjithatë në rastin

e rrjetit të shpërndarjes, autoriteti shëndetësor mund të marr mostrat brenda zonës së furnizimit ose në impiantin e përpunimit të ujit për

disa parametra të veçantë, nëse mund të demonstrohet se nuk do ketë ndryshime në vlerat e parametrit në fjalë.


14

Analiza e mostrave duhet të bëhet nga një laborator i akredituar me aprovimin e autoritetit

shëndetësor

Nevoja e furnizuesi me ujë të prodhojë informacione analitike mbi cilësinë e ujit nga aktiviteti i

monitorimit të brendshëm për qëllime operacionale nuk përmendet askund në UA 16/2012.

Monitorimi i brendshëm nga KRU-të aktualisht është në një fazë të hershme dhe ende nuk ka në

dispozicion asnjë rezultat të analizave për vitin 2015. Më vonë në ketë raport rekomandohet hartimi i

udhëzimeve teknike ligjërisht jo të detyrueshme të cilat interpretojnë kërkesat e UA 16/2012 dhe që

bazohen në praktikën e mirë ndërkombëtare, duke përfshirë si prioritet hartimi i udhëzimeve specifike për

monitorim të brendshëm nga furnizuesit me ujë.

2.2.8 Derogimet për mospërputhje me standardet e CUP-së

Ka një dispozitë në UA 16/2012 për Ministrinë e Shëndetësisë që të lejojë për një kohë të kufizuar

(fillimisht për jo më shumë se tri vite) “derogimet” për furnizuesit e ujit në arritjen e përputhshmërisë me

standardet specifike kimike dhe të indikatorëve të cilësisë së ujit të pijshëm. Megjithatë, duhet theksuar se

kjo dispozitë nuk aplikohet për standardet mikrobiologjike dhe se aplikohet vetëm me kusht që derogimi

“nuk paraqet rrezik të mundshëm për shëndetin njerëzor dhe me kusht që uji i furnizuar i paraparë për

konsum njerëzor nuk mund të garantohet në asnjë mënyrë tjetër të arsyeshme”. Komisioni Evropian

kërkon që shtetet anëtare të njoftojnë Komisionin në rast se derogimi vazhdohet për një afat të dytë që

nuk i tejkalon tri vjet.

2.2.9 Veprimet nga IKSHPK si përgjigje ndaj mospërputhjes mikrobiologjike në

mostrat e monitorimit të jashtëm

Në rast se regjistrohet ndonjë mospërputhshmëri në analizën për parametrat mikrobiologjikë pas analizës

së mostrave nga stafi i laboratorit të IKSHPK-së në zonën e furnizimit të KRU-së, një mostër tjetër shtesë

merret nga stafi i laboratorit të IKSHPK-së për marrjen e mostrave, menjëherë pasi të identifikohet

mospërputhshmëria. Në rast se mospërputhmëria nuk përsëritet në mostrën e dytë zakonisht nuk

ndërmerret asnjë veprim tjetër (por testi regjistrohet si mos-përputhshmëri në bazën e të dhënave të

IKSHPK-së). Por nëse mospërputhshmëria mikrobiologjike përsëritet edhe në mostrën e dytë, IKSHPK

duhet menjëherë të njoftojë KRU-në dhe inspektorin sanitar komunal dhe bëhet hetim i plotë i shkaqeve

dhe zgjidhjeve.

Pas mospërputhjes së dytë mund të konsiderohet e nevojshme të informohen konsumatorët se uji i

pijshëm është i pasigurt për pirje deri sa të ndërmerren veprimet e duhura nga KRU për sanimin e

gjendjes. IKSHPK-ja ka një varg procedurash të shkruara që mbulojnë një situatë të tillë të hartuara si

pjesë e “Studimi i Fizibilitetit për Cilësinë e Ujit të Pijshëm në Kosovë” të financuar nga ZNKE me 2009, e

cila përfshin:

“Shënimet udhëzuese për planifikim në rast emergjence” (Raporti final, tetor 2009)

“Shënim informues për konsumatorët në rast të mospërputhjes së cilësisë së ujit” (Raporti final,

tetor 2009)


15

2.3 Performanca e 7 KRU-ve në lidhje me cilësinë e ujit të pijshëm në

vitin 2015

2.3.1 Kompanitë Rajonale të Ujësjellësit

Shërbimet e ujit në formë të ujësjellësit dhe shërbimet e mbledhjes së ujërave të zeza janë në masë të

madhe (por jo krejtësisht) nën përgjegjësinë e Kompanive Rajonale të Ujësjellësve (KRU-ve). Këto KRU

janë themeluar në periudhën 2002 – 2006. Para kësaj periudhe, shërbimet e furnizimit me ujë dhe ujërave

të ndotura janë ofruar nga kompanitë e ujësjellësve komunalë, rreth 30 sosh, të cilat ishin konsoliduar

(bashkuar) përmes një procesi të bashkimit ligjor dhe korporatizimit në shtatë kompani të cilat operojnë

sot.

KRU-të mbesin pronë e shtetit, nën kontrollin e Qeverisë së Kosovës përmes Ministrisë së Zhvillimit

Ekonomik (me herët Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave). Secila KRU është e regjistruar si ndërmarrje

publike, me kapitalin e vet, në Ministrinë e Tregtisë dhe Industrisë. Ato janë të licencuara për furnizim me

ujë nga Autoriteti Rregullator për Shërbime të Ujit (ARRSHU, me herët KRRUK, q; mes detyrash tjera

përcaktojnë tarifat minimale dhe standardet që duhet të përmbush cilësia e ujit me kushtet e licencimit).

2.3.2 Zonat e furnizimit me ujë

“Elementi” kryesor për menaxhimin dhe raportimin e të dhënave për cilësinë e ujit të pijshëm nga të gjitha

mostrat e ujit të marra nga IKSHPK në pikat e marrjes së mostrave në secilën prej shtatë zonave të

furnizimit të KRU-ve, në bazë të përgjegjësive ligjore të IKSHPK-së për monitorim të jashtëm sipas UA

16/2012, janë zonat e furnizimit me ujë. Këto zona të furnizimit janë përkufizuar në UA 16/2012 si vijon:

“Zona e furnizimit është zona e definuar gjeografike brenda të cilës uji që synohet të përdoret për

konsum njerëzor vije prej një apo më shumë burimeve dhe brenda të cilës kualiteti i ujit mund të

konsiderohet se është përafërsisht uniform”. Secila KRU pritet të ketë vetëm një numër relativisht të vogël

(3-10 max) të zonave (standarde) të furnizimit me ujë në tërë zonën e shërbimit të saj (secila me vëllim

mesatar të furnizimit >1000m3/ditë), bashkë me pak zona të tjera “të vogla” të furnizimit (secila zonë me

vëllim mesatar të furnizimit <1000m3/ditë).

Shih Aneksin 5 për detajet e rregullimit të monitorimit dhe raportimit për zonat e furnizimit me ujë.

2.3.3 Tabelat e përputhshmërisë mikrobiologjike dhe kimike për 2015 për

secilën prej KRU-ve

Tabelat në Aneksin 3 paraqesin nivelet e përputhshmërisë në vitin 2015 për secilën KRU për standardet

kyçe mikrobiologjike dhe kimike dhe nivelet e përgjithshme të përputhshmërisë. Mospërputhja për

parametrat kimikë dhe parametrat e indikatorëve janë paraqitur edhe për dezinfektuesin e mbetur dhe

një varg parametrash të tjerë të rëndësishëm, p.sh. turbullira, nitratet, nitritet, hekuri, mangani bashkë me

shifrën e kombinuar për të gjitha parametrat e tjerë të testuar por që nuk janë paraqitur individualisht.

Duhet theksuar se nivelet e aluminit në ujin e pijshëm nuk janë përfshirë si parametër i veçantë sepse

asnjë prej 1162 mostrave të marra në vitin 2015 nga IKSHPK nuk kanë treguar nivele mbi kufirin e

lejueshëm prej 200µg/l.


16

2.3.4 Përmbledhje e performancës nga secila KRU dhe performancës së

përgjithshme për Kosovë

Figura e mëposhtme përmbledh performancën për secilën KRU duke përfshirë Prishtinën (PR), Mitrovicën

(MIT), Hidrodrinin (HD), Radoniqin (RA), Hidroregjionin Jugor (HRJ), Bifurkacionin (BI) Hidromoravën

(HMA) dhe për të gjitha KRU-të e Kosovës (KS) së bashku për standardet mikrobiologjike (ngjyra e kuqe)

dhe kimike (ngjyra e kaltër) dhe për nivelet e përgjithshme të përputhshmërisë (ngjyra e gjelbër).

Figura 2: Diagrami paraqet % e përputhjes mikrobiologjike, kimike dhe të përgjithshme me

Standardet Rregullatore të CUP-së për rezultatet përgjithshme të KRU-ve për tërë Kosovën

për KRU

2.3.5 Përmbledhja e perfomancës në zonat e furnizimit të KRU Hidrodrini

Rezultatet e monitorimit të jashtëm në vitin 2015 për pesë zonat e furnizimit të KRU Hidrodrini që

përfshijnë Pejën (PE), Istogun (IT), Deçanin (DE), Junikun (JU) dhe Klinën (KL) dhe në përgjithësi për KRU

Hidrodrini (HD) dhe për Kosovën (KS) janë ilustruar në diagramin më poshtë për standarde

mikrobiologjike (ngjyra e kuqe), standarde kimike (ngjyrë e kaltër) dhe nivelet e përgjithshme të

përputhjes (ngjyrë e gjelbër). Shih Aneksin 4 për përmbledhjen e rezultateve për 2015 për secilën zonë të

furnizimit të KRU Hidrodrini.

Vëreni nivelet e ulëta të përputhjes mikrobiologjike për zonën e furnizimit me ujë të Klinës (45.6%). Shih

Aneksin 7 për veprimet e dakorduara që duhet ndërmerren nga IKSHPK dhe KRU Hidrodrini në vitin

2016.

99.7 98.9

87.1

98.1 98.3100

97.596.396.5

99.9

92.1

99.5 99.898.2 98.2

97.397.399.6

90.7

99.2 99.5 98.6 9897

40

50

60

70

80

90

100


% e

për

pu

thje

s m

e st

and

ard

et-2

01

5


Bakteriologjike Kimike Përgjithshme


17

Figura 3: Diagrami paraqet % e përputhjes mikrobiologjike, kimike dhe të përgjithshme me

Standardet Rregullatore të CUP-së për zonat e furnizimit të KRU Hidrodrinit dhe për tërë

Kosovën.

2.3.6 Cilësia e ujit të pijshëm në zonat e furnizimit të KRU-ve

Tabela 1 më poshtë paraqet performancën e përgjithshme të cilësisë së ujit të pijshëm publik në Kosovë

sipas zonave të furnizimit për 2015. Parashikohet që një version i azhurnuar i kësaj tabele do të shërbejë

për të demonstruar përmirësime në nivel të zonës së furnizimit në raportet e ardhshme vjetore për

cilësinë e ujit të pijshëm.

Parametri Testet në 2015 Numri i zonave të furnizimit –

që nuk kanë përputhshmëri

Nuk janë

bërë teste

Tejkalimi e përqendrimit ose vlerës

së lejueshme në UA 16/2012

2015 2016 2017

Numri %

Total koliform 5003 230 95.4 19

E coli 4991 141 97.2 16

Mbetja e klorit 4904 541 89.0 24

Turbullira 4799 40 99.2 8

Aroma 1760 0 100.0 0

Shija 1760 0 100.0 0

pH 1760 0 100.0 0

Nitratet 1258 100 92.1 9

Nitritet 1563 125 92.0 12

Hekuri 1569 2 99.9 1

Mangani 1306 13 99.0 10

Të gjithë parametrat

e tjerë të testuar 12692 92 99.3 19

Totali 43365 1284 97.0

Tablea 1: Performanca e përgjithshme e cilësisë së ujit të pijshëm publik në Kosovë sipas zonës së

furnizimit për 2015

99.5

88.4

79.4

95.9

45.6

87.1

96.397.5

90.9

81

89

81.3

92.1

97.398.1

90.2

80.6

91.4

69.6

90.7

97

40

50

60

70

80

90

100

PE IS DE JU KL HD KS

% e

për

pu

thje

s m

e st

and

ard

et-2

01

5

Zonat e furnizimit me ujë të KRU Hidrodrini



18

2.4 Rekomandimet për përmirësimin e performancës së CUP-së në

ujësjellësit publikë në Kosovë

2.4.1 Sfondi

Struktura e dakorduar e këtij raporti të parë vjetor përfshin disa rekomandime të shkurtra për

përmirësimin e cilësisë së ujit të pijshëm publik në të ardhmen duke mbuluar tema të ndryshme që lidhen

me cilësinë e ujit të pijshëm siç paraqitet më poshtë. Të gjitha temat e cekura më poshtë tani janë

përfshirë në Termat e Referencës së grupeve të ndryshme punuese tematike C1-C6, siç është

përmbledhur në pjesën tjetër – shih po ashtu Aneksin 6 për hollësi të mëtejshme për përgjegjësitë e

detajuara të secilit grup tematik.

Të gjitha temat e rekomanduara janë përfshirë në grupin punues tematik përkatës (GP), siç është

paraqitur në kllapa më poshtë:

Zonat e mbrojtjes së ujit (shih GP C6)

Monitorimi i brendshëm nga KRU (shih GP C5)

Proceset dhe pajisjet e klorinimit (shih GP C1.1)

Teknologjia /menaxhimi i procesit të ujit (shih GP C1.1)

Ndërprerjet rutinore të furnizimit (shih GP C1.6)

Aprovimi i materialeve në kontakt me ujin (shih GP C4)

Kodi i praktikës për KRU për të bërë riparimet e gypave të shpërndarjes (shih GP C1.6)

2.4.2 Rekomandime të tjera

Rekomandimet specifike për përmirësimin e cilësisë dhe përfitimeve të monitorimit të jashtëm nga

IKSHPK janë përmbledhur më poshtë.

Udhëzimet teknike

Përpilimi i një numri udhëzimesh teknike jo-detyruese për të ndihmuar IKSHPK-në dhe KRU-të në

interpretimin e dispozitave kyçe të UA 16/2012 është prioritet urgjent në vitin 2016 – veçanërisht kur

udhëzimi administrativ aktual është dykuptimësh ose i paqartë. Në mënyrë specifike disa udhëzime të

detajuara për të ndihmuar KRU-të në zbatimin e përgjegjësive të tyre për “monitorim të brendshëm” në

pajtim me praktikën e mirë ndërkombëtare është prioritet i lartë për 2016.

Shpërndarja e rezultateve mujore të monitorimit të jashtëm dhe takimet me KRU-të

Rekomandohet që pas shqyrtimit rutinor dhe të detajuar të rezultateve mujore të monitorimit të jashtëm

të cilësisë së ujit të pijshëm për secilën zonë të furnizimit nga Qendra e ujit e IKSHPK-së:

Qendra e Ujit e IKSHPK-së do të shpërndajë me kohë tek secila KRU dhe te ARRSHU, informatat e

duhura mujore për monitorimin e jashtëm për secilën prej zonave të furnizimit të KRU-ve dhe çdo

rezultat tjetër shtesë më të detajuar të monitorimit të jashtëm të CUP-së sipas kërkesës. Një

shembull i raportit përmbledhës mujor të IKSHPK-së për një zonë tipike të furnizimit (Prishtina

PR01) është i përfshirë si Aneksi 8.

Qendra e Ujit e IKSHPK-së do të marrë përsipër të takohet me KRU-të/ARRSHU-në në mënyrë

periodike (të themi çdo 6 muaj) për të diskutuar çështjet/zgjidhjet për cilësinë e ujit të pijshëm dhe

kurdo që është e nevojshme të pajtohen dhe zgjidhin mospërputhjet dhe trendet negative specifike


19

në rezultatet e cilësisë së ujit të pijshëm. Rezultatet e këtyre takimeve përfshirë veprimet që janë/

nuk janë ndërmarrë do të përfshihen në Anekset e raporteve të ardhshme vjetore për cilësinë e ujit

të pijshëm nga IKSHPK.

Analiza e pesticideve dhe benzenit

Përkrahja e shtesë nga programi TAIEX për të zhvilluar kapacitetet e stafit të laboratorit të IKSHPK-së në

Prishtinë për analizimin e një game të përshtatshme të pesticideve dhe benzenit po ashtu është prioritet i

lartë për vitin 2016.

2.4.3 Grupi koordinues për cilësinë e ujit të pijshëm

Pas lëshimit të UA 16/2012 në vitin 2012, u kuptua se një numër aktivitetesh kërkonin koordinim dhe

bashkëpunim të ngushtë për të adresuar kërkesat e theksuara në Udhëzimin Administrativ, përfshirë:

i. Konsolidimin institucional të Qendrës së ujit të IKSHPK-së të themeluar me ketë UA e cila akoma

nuk është plotësuar me staf dhe nuk është bërë funksionale për shkak të kufizimeve buxhetore;

ii. Hartimin dhe miratimin e një numri standardesh dhe rregulloresh të parapara me ketë UA

(d.m.th., standardet për trajtimin dhe dezinfektimin e ujit, standardet për mostrat dhe kushtet e

laboratorëve, standardet për vlerësimin dhe menaxhimin e rrezikut, rregullorja për transportimin e

ujit që ka për qëllim të përdoret për konsum njerëzor, etj.);

iii. Përkufizimin e procedurave dhe mekanizmave për vlerësimin dhe menaxhimin e rasteve të

mospërputhjes së ujit të furnizuar me vlerat parametrike;

iv. Zhvillimin e një skeme të pranimit për aprovimin e produkteve dhe materialeve në kontakt me

ujin e pijshëm;

v. Ndërtimin e kapaciteteve të Kompanive Rajonale të Ujësjellësve (KRU) në mënyrë që ato të jenë

në gjendje të bëjnë monitorimin e brendshëm në pajtim me dispozitat e UA-së;

vi. Mbrojtjen e burimeve të ujit që përdoren për furnizim me ujë.

Të gjitha institucionet qeveritare dhe institucionet e tjera që luajnë rol në zbatimin e kornizës ligjore dhe

rregullative për cilësinë e ujit të pijshëm përfaqësohen në Grupin Koordinues që përbëhet nga

përfaqësuesit nga:

1. Sekretariati i Këshillit Ndërministror për Ujin - Kryesues

2. Ministria e Shëndetësisë dhe IKSHP

3. Ministria e Zhvillimit Ekonomik/ Njësia e Monitorimit dhe Politikave

4. Ministria e Tregtisë dhe Industrisë/ Agjencia e Standardizimit

5. Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor/Departamenti i Ujit

6. Ministria e Financave/ Departamenti i Buxhetit

7. Autoriteti Rregullator i Shërbimeve të Ujit (ARRSHU), më herët ZRRUK

8. Asociacioni i Komunave të Kosovës (AKM)

9. Shoqata e Kompanive të Ujit (SHUKOS)


20

Janë themeluar gjashtë grupe punuese tematike (GP) si vijon:

C1. GP për Rregulloret dhe Standardet Teknike

C2. GP për Konsolidimin Institucional të Qendrës së Ujit brenda IKSHPK-së

C3. GP për Vlerësimin dhe Menaxhimin e Rrezikut

C4. GP për Zhvillimin e Skemës për Aprovimin e Materialeve dhe Produkteve në Kontakt me Ujin

C5. GP për Monitorimin e Cilësisë së Ujit të Pijshëm

C6. GP për Mbrojtjen e Burimeve të Ujit që përdoren për Furnizim me Ujë

Përbërja e përfaqësuesve dhe fushëveprimi i secilit grup punues dhe përgjegjësitë për koordinim dhe

raportim janë përmbledhur në Aneksin 6.


21

3 PJESA 3: UJËSJELLËSIT E MENAXHUAR NGA KOMUNAT

DHE NË NIVEL LOKAL

3.1 Shërbimet e ujit të menaxhuara nga komunat

Shërbimet publike të ujit në Kosovë nuk ofrohen vetëm nga shtatë KRU-të por edhe nga disa ndërmarrje

publike komunale që janë nën mbikëqyrjen e komunës përkatëse. Për momentin (prill 2016) janë një

numër shërbimesh publike lokale që operojnë vetëm brenda një komune të vetme. Këto shërbime

përfshijnë ato komuna të krijuara pas procesit të regjionalizimit të kompanive të ujit dhe ato që u

shërbejnë komunave në zonat veriore të Kosovës. Këto shërbime publike nuk janë të licencuara nga

ARRSHU për ofrimin e shërbimeve të furnizimit me ujë. Teorikisht, caktimi i tarifave dhe monitorimi i

cilësisë së shërbimit bëhet nga komuna përkatëse. Megjithatë, nuk ka informata në dispozicion publik

lidhur me cilësinë e shërbimit nga këto shërbime publike, përveç atyre herë pas here për cilësinë e ujit të

pijshëm, i cili monitorohet në mënyrë të tërthortë/ jozyrtarisht, kur është e mundur, nga IKSHPK. Strategjia

e QK-së është që të integrojë këta operatorë në shtatë KRU-të në një periudhë afatshkurtër.

Gjendje aktuale (prill 2016) është e përmbledhur më poshtë:

Në Rajonin e Gjilanit (zona e shërbimit të KRU Hidromorava) ishin nënshkruar marrëveshjet për

shërbim (në vitin 2015) ndërmjet KRU Hidromorava dhe të gjitha (katër) shërbimeve komunale të

tjera d.m.th., i Ranillugut, Kllokotit, Parteshit dhe Novobërdës. Integrimi faktik i këtyre komunave

është duke vazhduar dhe planifikohet që të përfundojë plotësisht pas përmirësimit të sistemeve të

ujësjellësve përmes PMUKR-V (duke përfshirë instalimin e ujëmatësve për të gjithë konsumatorët)

në secilën prej këtyre komunave, që pritet të ndodh ketë vit.

Në Rajonin e Ferizajt (zona e shërbimit të KRU Bifurkacioni) vitin e kaluar është nënshkruar

marrëveshja për shërbime në mes të KRU Bifurkacioni dhe Hanit të Elezit dhe integrimi faktik pritet

të ndodh gjatë vitit 2016 (i njëjti plan sikur me komunat në rajonin e Gjilanit – shih më lartë).

Komuna e fundit e mbetur në rajonin e Ferizajt, d.m.th., Shtërpce, pritet të nënshkruajë

marrëveshjen për shërbime me KRU Bifurkacioni në mesin e qershorit 2016. Në këtë mënyrë, nëse

çdo gjë shkon mirë, procesi i konsolidimit në Kosovën jugore pritet të përfundojë dhe të bëhet

plotësisht funksional deri në fund të vitit 2016.

Në komunat e Kosovës Veriore (Zveçan, Mitrovicë Veriore, Zubin Potok dhe Leposaviq)

fatkeqësisht nuk ka pasur zhvillime/progres të dukshëm në integrim.

Ky raport për cilësinë e ujit të pijshëm për vitin 2015 nuk e përfshin asnjë të dhënë për cilësinë e ujit të

pijshëm për shërbimet e furnizimit me ujë të menaxhuar nga këto komuna.

3.2 Ujësjellësit e vegjël të menaxhuar në nivel local (“Organizatat e

komunitetit”)

Popullsia në zonat rurale kryesisht furnizohet me ujë të pijshëm nga operatorët e komunitetit. Ekzistojnë

rreth 670 operatorë të komunitetit (por jo domosdoshmërish funksionalë), prej të cilëve 490 menaxhohen

nga shtatë KRU-të. Ujësjellësit e tjerë të komunitetit zakonisht menaxhohen nga komunitetet lokale të

fshatrave. Për këta të fundit, nuk ka ndonjë monitorim të rregullt të cilësisë së ujit të pijshëm nga IKSHPK.

Strategjia e QK-së është që të integrojë këta operatorë në shtatë KRU-të brenda një periudhe

afatshkurtër.


22

Në mënyrë tipike këto sisteme individuale të ujësjellësve të fshatit/komunitetit11

janë sisteme shumë të

vogla të furnizimit të fshatit ose komunitetit (vëllim mesatar i furnizimit <50m3/ ditë ose furnizimi i më

pak se 50 personave), të menaxhuar nga operatorët lokalë. Në pajtim me nenin 3 të UA 16/2012 (dhe të

lejuar në Direktivën e Ujit të Pijshëm 98/83/EC, në nenin 3), “uji i paraparë për konsum njerëzor nga

furnizuesit individualë të cilët ofrojnë më pak se mesatarja prej 10 m³ në ditë, ose shërbejnë më pak se 50

persona, lirohen nga dispozitat e UA 16/2012, përveç nëse uji është pjesë e veprimtarisë komerciale ose

publike”. Prandaj ky përjashtim për sistemet shumë të vogla të ujësjellësve të komunitetit të fshatit nuk

vlen në mënyrë të përgjithshme, megjithatë, meqë këta ujësjellës shumë të vegjël janë përgjithësisht

“publik” (d.m.th., nuk janë privat) dhe prandaj mbulohen me kërkesat e UA 16/2012.

Ky raport për cilësinë e ujit të pijshëm për 2015 nuk përfshin asnjë të dhënë për cilësinë e ujit të pijshëm

për këto shërbime të ujësjellësve të vegjël të menaxhuar në nivel lokal.

3.3 Zonat e vogla të furnizimit me ujë

3.3.1 Hyrje

Në mënyrë tipike këto zona të vogla janë sisteme të furnizimit të fshatit ose komunitetit me gypa të cilët

ose janë të ndërtuar rishtazi ose janë rinovuar përmes PMUKR të SDC-së ose projekteve të financuara nga

donatorët (vëllimet mesatare të ujit të shpërndarë në zonën e furnizimit <1000m3/ditë >10m

3/ ditë, ose

<5000>50 persona)

Këto sisteme relativisht të vogla të ujësjellësve të fshatit ose komunitetit janë ose do të jenë së shpejti

përgjegjësi e KRU-ve përkatëse për të gjitha aktivitetet e funksionimit dhe mirëmbajtjes, por furnizohen

nga burime të ndara (lokale) të ujit. Kështu, ato nuk mund të konsiderohen si pjesë e një zone ekzistuese

të furnizimit me vëllim mesatar të furnizimit >1000 m3/ditë.

Ky raport për cilësinë e ujit të pijshëm për 2015 përfshin disa të dhëna të kufizuara për cilësinë e ujit të

pijshëm për këto zona të vogla individuale të furnizimit me ujë – shih Aneksin 2.

3.3.2 Sistemet ujësjellësve individualë të fshatit/ komunitetit të menaxhuar nga

operatorët lokalë

Në mënyrë tipike këta ujësjellës individualë të fshatit/ komunitetit janë sisteme shumë të vogla të

furnizimit të fshatit ose komunitetit (me vëllim mestar të furnizimit <50m3/ ditë ose furnizim për më pak

se 50 persona), të menaxhuar nga operatorët lokalë.

Ky raport për cilësinë e ujit të pijshëm për 2015 nuk përfshinë asnjë të dhënë për cilësinë e ujit të pijshëm

për këto sisteme të ujësjellësve individualë të komunitetit.

3.3.3 Monitorimi i cilësisë së ujit të pijshëm nga IKSHPK

Monitorimi i jashtëm i zonave të “vogla” të furnizimit të KRU-ve (d.m.th., vëllimi i ujit të prodhuar

>10<1000m3 në ditë) dhe i ujësjellësve publikë individualë të komunitetit të fshatit (d.m.th., për vëllimin e

ujit të prodhuar <10m3 në ditë), aktualisht nuk bëhet në mënyrë rutinore nga laboratorët rajonalë të

IKSHPK-së për shkak të resurseve të kufizuara dhe mungesës së informatave nga KRU-të për zonat e tyre

të vogla të furnizimit, edhe pse disa sisteme të vogla të fshatit p.sh., zona e furnizimit BI02 e KRU

11

PMUKR V është aktualisht duke investuar në të gjitha sistemet e izoluara që mbesin jashtë KRU-ve me qëllim që së shpejti t’i sjell ato nën

menaxhimin e KRU-ve. Synimi është që të përfundohet ky aktivitet deri në fund të vitit 2017. Prandaj shumica e këtyre sistemeve të vogla të

izoluara të ujësjellësve duhet të futen nën menaxhimin e KRU-ve brenda pak vitesh.


23

Bifurkacioni dhe zona e furnizimit HM-6 e KRU Hidromorava aktualisht monitorohen nga IKSHPK – shih

Aneksin 2.

Ka gjasa që për një të ardhme të parashikueshme monitorimi nga IKSHPK i zonave të vogla të furnizimit

dhe ujësjellësve të fshatit të menaxhuar në nivel lokal do të jetë i kufizuar dhe reagues ose të paktën do të

menaxhohet duke përdorur qasjen e bazuar në rrezik.

3.4 Rekomandimet për përmirësimin e CUP-së në sistemet e ujësjellësit

të menaxhuar nga komunat dhe komuniteti

3.4.1 Sfondi

Objektivi kryesor i këtij Raporti të parë vjetor për cilësinë e ujit të pijshëm në Kosovë për 2015 është të

përqendrohet në furnizimin publik me ujë për konsumatorët nga shtatë Kompanitë Rajonale të

Ujësjellësve ku për herë të parë janë në dispozicion të dhëna të besueshme për vitin 2015 për cilësinë e

ujit të pijshëm pas monitorimit të jashtëm të bërë nga stafi i laboratorit të IKSHPK-së.

Gjendja aktuale lidhur me monitorimin e jashtëm të një numri zonash “të vogla” të furnizimit

(furnizim<1000m3/ ditë), të disa sistemeve të menaxhuara nga komunat, veçanërisht në Kosovën Veriore

dhe shumë ujësjellësve të komunitetit të menaxhuar në nivel lokal është se shumë pak prej këtyre

sistemeve monitorohen në mënyrë rutinore nga Qendra e ujit e IKSHPK-së. Kjo për shkak të mungesës së

resurseve të IKSHPK-së, mungesës së informatave të plota dhe të përditësuara mbi gjendjen e sistemeve

të vogla dhe/ose për arsye të tjera praktike, veçanërisht sistemet e menaxhuara nga komunat me shumicë

serbe në Kosovën veriore.

Për më tepër, duhet theksuar se informacionet për cilësinë e ujit të pijshëm që Komisioni Evropian (KE) i

kërkon nga shtetet anëtare qëllimisht janë të kufizuara në zonat “e zakonshme” të furnizimit me ujë

(d.m.th., furnizimi >1000m3/ditë) dhe të dhënat e përputhjes së cilësisë së ujit nga zonat më të vogla të

furnizimit në mënyrë specifike nuk kërkohen nga KE- shih Aneksin 5 të këtij raporti.

3.4.2 Rekomandimet –sistemet e ujësjellësve të vegjël dhe të menaxhuar nga

komunat

Duke ditur kufizimet e stafit të laboratorëve ekzistues të IKSHPK-së dhe Qendrës së ujit në ndarjen

adekuate të resurseve për monitorimin e jashtëm të cilësisë së ujit të pijshëm në tërë Kosovën dhe

shkallën e vështirësisë në monitorimin e cilësisë së ujit të pijshëm në sistemet e ujësjellësit të menaxhuara

nga komunat, në zonat e vogla të furnizimit dhe në ujësjellësit e komunitetit të menaxhuar në nivel lokal,

IKSHPK-ja duhet të përvetësoj një qasje të bazuar në rrezik. Kështu vetëm sistemet që konsiderohen të

jenë në rrezik për kontaminim mikrobiologjik-veçanërisht ku pajisjet e klorinimit nuk janë të besueshme

ose nuk ekzistojnë fare dhe/ose ku uji ofrohet nga burimet e cekëta, të pambrojtura, do të monitorohen

në mënyrë rutinore në të ardhmen. Shih po ashtu Aneksin 5.

Rekomandohet që IKSHPK në bashkëpunim me palët e tjera të interesuara, p.sh., KNMU/ ARRSHU/ MMPH

dhe donatorët relevant ndërkombëtar në sektorin e ujit, p.sh., SCO-K, të zhvillojë një bazë të përditësuar

të të dhënave për të gjitha sistemet e ujësjellësve të menaxhuar nga komunat, të gjitha zonat e vogla të

furnizimit dhe të gjithë ujësjellësit e komunitetit të menaxhuar në nivel lokal e pastaj të prioritizoj sistemet

bazuar në mundësinë e rrezikut për shëndetin e qytetarëve nga uji i pijshëm i kontaminuar. Kjo do t’i

mundësojë IKSHPK-së të bëj monitorimin e jashtëm të cilësisë së ujit të pijshëm në tërë Kosovën duke

përdorur qasjen bazuar në rrezik e cila i njeh resurset e kufizuara të stafit të laboratorit të IKSHPK-së dhe

qendrës së ujit që janë aktualisht në dispozicion.


24

4 FALËNDERIMET

Duam të shprehim mirënjohjen për ndihmën dhe bashkëpunimin kontribuuesve të më poshtëm në ketë

raport.

Menaxheres së Qendrës së ujit të IKSHPK-së (Dr. Burbuqe Neshi-Latifi) dhe Specialist Ekologji

Humane IKSHPK- dega Peje (Dr. Burim Kotori) për përkrahjen e tyre të dobishme gjatë përgatitjes

së këtij raporti dhe në ofrimin e të dhënave të përgjithshme.

Këshilltarit të KNMU-së (Afrim Lajçi) për ofrimin e përkrahjes së paçmueshme dhe informatave për

aktivitetet e Grupeve punuese për cilësinë e ujit të pijshëm, shërbimeve të ujit të menaxhuara nga

komunat dhe për organizimin e takimeve dhe procesverbaleve/ veprimeve me IKSHPK-në/ KRU

Hidrodrini.

Kryeshefit Ekzekutiv të KRU Hidrodrini (Agron Tigani) për dhënien e përgjigjeve të detajuara për

veprimet lidhur me mospërputhjet mikrobiologjike të zonës së furnizimit të Klinës dhe zonave të

tjera të lidhura me të në vitin 2015.

Udhëheqësin e Departamentit për Monitorim të Performancës së ARRSHU-së (Qamil Musa) për

ofrimin e informatave të vitit 2014 mbi asetet teknike dhe numrin e konsumatorëve të KRU-së.

Menaxherin e Përgjithshëm i MEDISOFT (Armend Iseni) për dhënien e rezultateve të produkteve të

ndryshme përmes bazës së të dhënave të IKSHPK-së në formatet e kërkuara për këtë raport.


25

ANEKSI 1 FJALORI I TERMAVE

Substanca Përshkrimi Standardi

Parametrat

mikrobiologjikë

Sasia e lejuar

Koliformet fekale,

streptokoku fekal,

Clostridium

perfringens

Koliformet fekale, streptokoket fekale dhe Clostridium perfringens janë të

pranishme në zorrën e të gjitha kafshëve gjaknxehta. Prania e tyre në ujin

e furnizuar tregon nevojën për të ndërmarrë veprim të menjëhershëm për

të eliminuar burimet e ndotjes fekale. Mostrat dhe testet individuale

bëhen për secilin organizëm. Këta organizma kontrollohen përmes

dezinfektimit të ujit.

0 për 100 ml

Koliformet totale Grupi koliform i organizmave është i shpërndarë gjerësisht në ambient,

për shembull përmes aktivitetit të njerëzve dhe të kafshëve dhe përmes

materialeve të perimeve. Prania e tyre në furnizimet me ujë tregon

nevojën për hetim të burimit të kontaminimit. Numra koliform

kontrollohen përmes dezinfektimit të ujit.

0 për 100 ml

Parametrat kimikë Sasia e lejuar

Alkaline Përqendrimi i këtij parametri është indikacion i fortësisë natyrore dhe pH-

së së ujit.

Nuk ka

standard

Alumini Ndodh natyrshëm në disa burime të ujit. Ky alumin largohet gjatë

proceseve të trajtimit të ujit (koagulimit dhe filtrimit). Sulfati i aluminit

mund të përdoret për si kimikat për trajtimin e ujit për të hequr

turbullirën.

200 µg/l

Amoniumi Kripërat e amonit zakonisht janë të pranishme në sasi të vogla në

shumicën e burimeve të ujit. Ato dekompozohen gjatë dezinfektimit.

0.5 mg/l

Antimoni Antimoni është toksik dhe nuk është i pranishëm në burime të ujit.

Përqendrime të vogla në ujin e pijshëm, që nuk kanë kurrfarë domethënie

për shëndetin, mund të rrjedh nga pajisjet e tunxhit dhe nga materialet e

saldimit.

10 µg/l

Arseni I pranishëm në mënyrë të natyrshme në nivele të vogla në shumë pak

burime të ujërave nëntokësore. Arseniku është toksik dhe kur është i

pranishëm ai eliminohet me proceset e specializuara të trajtimit të ujit.

50 µg/l

Bariumi Gjendet natyrshëm në përqendrime të vogla në disa burime të ujit.

Përqendrimet e pranishme në ujë nuk paraqesin asnjë rrezik për

shëndetin.

1000 µg/l

Bori Bori në burimet e ujit vjen nga mbetjet e formulimeve të detergjentit që

janë të pranishme në rrjedhjet ujërave të zeza të trajtuara. Përqendrimet e

pranishme në ujë nuk paraqesin asnjë rrezik për shëndetin.

2000 µg/l

Kadmiumi Kadmiumi është toksik dhe i pranishëm në nivele të vogla në pak burime

të ujit nëntokësor. Kur është i pranishëm ai hiqet përmes proceseve të

specializuara të trajtimit të ujit.

5 µg/l

Kalciumi Gjendet natyrshëm në të gjitha burimet e ujit dhe bashkë me magnezin

është përgjegjës për fortësinë e ujit, e cila shkakton gurëzit në çajnik dhe

në sistemet e ujit të nxehtë. Përqendrimet e pranishme në ujë nuk


250 mg/l

Kloruri Në lidhje me natriumin, kloruri gjendet natyrshëm si kripë shumë e

dobësuar në të gjitha burimet e ujit dhe nuk hiqet gjatë trajtimit të ujit.

Përqendrimet e pranishme në ujë nuk paraqesin asnjë rrezik për

shëndetin.

400 mg/l

Klori Gazi i klorit përdoret si dezinfektues në trajtimin e ujit. Ai shkatërron

bakteret e krijuara nga mbeturinat e kafshëve dhe rrjedhjet e ujërave të

zeza.

Nuk ka

standard

Kromi Nuk është i pranishëm në burimet e ujit dhe nuk gjendet në ujin e 50 µg/l


26


pijshëm.

Ngjyra Ngjyra gjendet natyrshëm në ujë nga burimet në kodrinat larta. Ngjyra

hiqet gjatë proceseve të trajtimit të ujit (koagulimit dhe filtrimit)

20 mg/l

Pt/Co shkallë

Përçueshmëria Përçueshmëria elektrike është matje e sasisë së substancave inorganike të

tretura në ujin e burimit. Ai përdoret për të ndihmuar kontrollin e trajtimit.

1500

µS/cm

Bakri Nivelet e ulëta të bakrit, që janë jo domethënëse për shëndetin, gjenden

natyrshëm në shumë burime të ujit dhe përqendrime të konsiderueshme

mund të gjenden në rubinete e konsumatorëve si pasojë e gypave të

bakrit. Përqendrimet e pranishme në ujë nuk paraqesin asnjë rrezik për

shëndetin.

3000 µg/l

Cianid Cianidi është toksik dhe nuk është i pranishëm në burimet e ujit. Ai nuk

gjendet në ujin ë pijshëm.

50 µg/l

Fluoruri Nivelet e ulëta të fluorurit gjenden natyrshëm në shumë burime të ujit,

veçanërisht në ujërat tokësore. Ai nuk hiqet me trajtimin konvencional të

ujit dhe disa kompani të ujësjellësve e fluoridoj furnizimet e ujit si mbrojtje

kundër prishjes së dhëmbëve. Shih faqen e internetit për më shumë

informatave për fluoridimin e ujit të pijshëm.

1500 µg/l

Hidrokarburi Hidrokarburet përfshijnë naftën, vajrat minerale dhe produktet e tjera të

industrisë petro-kimike. Kontaminimi i herë pas hershëm i lokalizuara i

ujërave tokësore mund të gjendet ose të depërtojnë prej gypave të

plastikës të ujit përmes kushteve të tokës së kontaminuar. Përqendrimet e

pranishme në ujë nuk paraqesin ndonjë rrezik për shëndetin por mund

rrisin shijen/aromën.

10 µg/l

Joni i hidrogjenit Shih pH

Hekuri I pranishëm natyrshëm në shumë burime të ujit. Ky hekur eliminohet gjatë

trajtimit të ujit. Hekuri në furnizimet me ujë po ashtu mund të buron nga

ndryshkja e hekurit në gypit kryesor, por jo çdo përqendrim i pranishëm

në ujë paraqet rrzik për shëndetin. Përbërësit e hekurit përdoren për

trajtimin e ujit për të eliminuar turbullirën.

200 µg/l

Plumbi Nuk është zakonisht i pranishëm në burimet e ujit por mund të jetë i

pranishëm në rubinetet e konsumatorëve nëse gypat janë të plumbit.

Nëse ui i pijshëm ka tendencë të tret plumbin, kompanitë e ujit duhet të

mbrojnë shëndetin e konsumatorëve dhe të trajtojnë ujin për të ulur

ekspozimin.

50 µg/l

Magnezi Është i pranishëm në të gjitha burimet e ujit dhe bashkë me kalciumin

është përgjegjës për fortësinë e ujit, i cili shkakton gurëzit në çajnikë dhe

në sisteme të ujit të nxehtë. Përqendrimet e pranishme në ujë nuk


50 mg/l

Mangani I pranishëm natyrshëm në shumë burime të ujit dhe hiqet gjatë trajtimit të

ujit.

50 µg/l

Zhiva Zhiva është toksik dhe nuk është e pranishme në burimet e ujit ose në ujin

e pijshëm.

1 µg/l

Nikeli Nuk gjendet në burimet e ujit. Sasitë e vogla të gjetura në ujin e pijshëm

mund të burojnë nga mbështjellësi mbrojtës në rubinete ose pajisje. Këto

sasi të vogla nuk paraqesin rrezik për shëndetin.

50 µg/l

Nitrati I pranishëm natyrshëm në të gjitha burimet e ujit, edhe pse përqendrimet

e mëdha mund të shkaktohen nga përdorimi i plehrave. Kur është e

nevojshme, nivelet e nitratit zvogëlohen gjatë trajtimit të ujit (shkëmbimin

e joneve ose përzierja me ujin me pak nitrat). Shih faqen e internetit për

informata mbi implikimet shëndetësore dhe masat e kontrollit.

50 mg/l

Nitriti Sasitë e vogla të nitritit prodhohen kur klori dhe amoniumet përdoren në

procesin e dezinfektimit. Nivelet minimizohen përmes operimit të

kujdesshëm të procesit dezinfektues. Shih faqen e internetit për më shumë

informacionet (nën ‘nitrat’).

0.1 mg/l

Oksidueshmëria Oksidueshmëria e ujit paraqet masën e përmbajtjes së tij organike. Kjo 5 mg/l


27


është masë alternative e TOC.

PAH Hidrokarburet aromatike policiklike janë të pranishme në shtresat e

brendshme të katranit të përdorura për mbrojtjen e gypave kryesor të ujit

para vitit 1970. Sasitë e vogla të PAH-së në përqendrimet që nuk janë

domethënëse për shëndetin, janë të pranishme në ujin e rubineteve nëse

ende ka prani të shtresës origjinale të katranit.

0.2 µg/l

Benzo 3,4 pireni (a

PAH)

10 ng/l

Pesticidet Shumë burime të ujit përmbajnë sasi të vogla të mbetjeve të pesticideve

toksike si rezultat i përdorimit bujqësor dhe jobujqësor të pesticideve në

të lashta dhe për kontrollimin e barojave. Kur është e nevojshme,

kompanitë e ujit kanë instaluar procese të veçanta të trajtimit për të

mbrojtur shëndetin publik duke eliminuar pesticidet (duke aktivizuar

proceset e karbonit dhe ozonit). Shih faqen e internetit për informata mbi

largimin e pesticideve.

0.1 µg/l

pH (jonet e

hidrogjenit)

Vlera pH ose përqendrimi i jonit të hidrogjenit jep indikacion të shkallës së

aciditetit të ujit. Vlera pH7 është neutrale; vlerat nën 7 tregojnë

karakteristika acidike dhe vlerat më të larta se 7 tregojnë karakteristikat

bazike. Vlera e ulët e pH mund të rezultojë në ndryshkjen e gypit. Një

alkali i cili nuk është i dëmshëm për shëndetin mund të shtohet para

furnizimit që të minimizohet ndryshkja (korrozioni).

5.5-9.5

Fosfori Sasitë e vogla të kripës së fosforit gjenden natyrshëm në shumë burime të

ujit dhe përqendrimet e larta lidhen me rrjedhjen e ujërave të zeza të

trajtuara dhe plehrat bujqësor. Fosfatet përdoren edhe në trajtimin ujit si

masë për mbrojtjen e shëndetit për uljen e përmbajtjes së plumbit që

mund të vij nga gypat ë konsumatorëve. Përqendrimet e pranishme në ujë

nuk paraqesin rrezik për shëndetin.

2200 µg/l

Kaliumi Gjendet natyrshëm në të gjitha burimet e ujit dhe largohet gjatë trajtimit

të ujit. Përqendrimet e pranishme në ujë nuk paraqesin rrezik për

shëndetin.

12 mg/l

Aroma dhe shija

cilësore

Aroma dhe shija gjenden natyrshëm, veçanërisht në burimet sipërfaqësore

gjatë verës. Testimet në terren tregojnë çdo aromë dhe shije potenciale.

Materiet organike që shkaktojnë aromën dhe shijet hiqen gjatë procesit të

trajtimit të ujit (karbon ose ozon i aktivizuar).

Nuk ka

standard

Aroma dhe shija

sasiore

Një metodë formale ndërmerret në laborator për të matur aromën dhe

shijen në ujë. Zhvillohen testet individuale dhe çdo e metë mënjanohet

gjatë procesit të trajtimit siç përshkruhet më lartë.

Hollimi no nga

3 në 25 0C

Seleni Seleni është toksik dhe nuk është i pranishëm në burimet e ujit dhe nuk

gjendet në ujin e pijshëm.

10 µg/l

Argjendi Nuk është i pranishëm në burimet e ujit dhe zakonisht nuk gjendet në ujin

e pijshëm publik. Argjendi mund të përdoret si dezinfektues për furnizimet

e vogla private.

10 µg/l

Natriumi Në lidhje me kloridin, natriumi gjendet natyrshëm si kripë shumë e holluar

në të gjitha burimet e ujit dhe nuk hiqet gjatë trajtimit të ujit.

Përqendrimet e pranishme në ujë nuk paraqesin rrezik për shëndetin.

150 mg/l

Sulfati Gjendet natyrshëm në të gjitha ujërat e burimeve dhe nuk hiqet gjatë

trajtimit të ujit. Përqendrimet e pranishme në ujë nuk paraqesin rrezik për

shëndetin.

250 mg/l

Agjentët tensioaktiv Agjentët tensioaktiv në burimet e ujit vijnë nga mbetjet e formulimeve të

detergjentit që janë të pranishme në rrjedhjet e ujërave të zeza të

trajtuara. Ato hiqen gjatë trajtimit.

200 µg/l

Temperatura Temperatura e ujërave sipërfaqësorë ndryshon sipas stinës. Ujërat

nëntokësore kanë ndryshime shumë më të vogla të temperaturës.

250C

Tetrakloroetin 10 µg/l

Tetraklorometan Këta tretës mund të jenë të pranishëm në përqendrime të vogla në ujërat 3 µg/l


28


nëntokësore nën zonat industriale. Kur është e nevojshme, përdoret

trajtimi i specializuar për mbrojtjen e shëndetit publik duke hequr tretësit

nga uji i pijshëm.

Trikloroeten 30 µg/l

Trihalometanet

(THM)

THM-të formohen gjatë procesit të dezinfektimit me reaksionin ndërmjet

klorit dhe substancave organike që gjenden në formë natyrore. Proceset e

trajtimit kontrollohen për të minimizuar prodhimin e tyre. Shih faqen e

internetit për kontrollin e THM-ve.

100 µg/l

Turbullira Të gjitha ujërat e burimeve janë natyrshëm të errët kohë pas kohe.

Turbullira është masë sasiore e turbullirës dhe nivelet kontrollohen me

procesin e trajtimit.

4 formazin njësi

të turbullirës

Solidet totale të

thara

Kjo është masë e mineraleve që gjenden natyrshëm në ujë. 1500 mg/l

Fortësia totale Kjo përfaqëson përqendrimin e kalciumit që gjendet natyrshëm dhe

magnezit në ujin e burimit. Uji i fortë mundtë shkaktoj formimin e

gurëzive në çajnikë dhe në sistemet e ujit të nxehtë. Përqendrimet e

pranishme në ujë nuk paraqesin rrezik për shëndetin.

Nuk ka

standard

Karboni totalisht

organik (TOC)

TOC paraqet sasinë totale të materies organike të pranishme në ujë.

Përqendrimet e pranishme në ujë nuk paraqesin rrezik për shëndetin.

Pa rritje të

dukshme

Zinku Përqendrimi i konsiderueshëm i zinkut në ujë gjendet vetëm në objektet

që shërbehen përmes gypave të hekurit të galvanizuar. Sasitë e vogla të

zinkut që nuk janë domethënëse për shëndetin mund të krijohen nga

materialet e saldimit

5000 µg/l

Shënim: Fjalori më lart është marrë nga Raporti Vjetor i IUP-së për Ujin e Pijshëm 2001 – Pjesa 2.


29

ANEKSI 2 ZONAT E FURNIZIMIT ME UJË DHE SHPESHTËSIA E

MARRJES SË MOSTRAVE PËR MONITORIMIN E

JASHTËM TË IKSHPK-SË

Emri i KRU

Akronimi i

zonës së

furnizimit

në KRU

Burimi i ujit Komuna Lloji - burimi i

furnizimit

Vëllimi i

supozuar

ditor

(m3/ditë)

Nr. i pikave

të marrjes së

mostrave/UA

16/2012/në

javë

Fikse Fleksibile Regjistruar

KRU 'PRISHTINA" PR01 Liqeni i Batllavës SW

Prishtinë-60%,

Podujevë 80%, Obiliq

70% sipërfaqësor 52000 13 9 4 25

PR02 Miks-Batllava+Badovci Prishtinë-20%, sipërfaqësor 30000 7 5 2 12

PR03-

Liqeni i Badovcit Prishtinë-20%,

Graçanicë sipërfaqësor 15000 4 3 1 6

PR04- Pusi -Kuzmin F.Kosovë-100% nëntokësor 9000 3 2 1 5

PR05- Pusi-Hashanët Obiliq-30% nëntokësor 1700 1 1 1 3

PR06- Pusi Shtime Shtime-100% nëntokësor 2700 1 1 1 3

PR07- Pusi Lipjan Lipjan-100% nëntokësor 6000 2 1 1 4

PR08- Iber-Lepenc kanali -Bivolak Drenas-100% sipërfaqësor 6000 2 1 1 4

PR09- Pusi -Peran Podujevë-20% nëntokësor 1800 1 1 1 3

MITROVICA MI 01 Liqeni i Gazivodës SW Mitrovica Jugore sipërfaqësor 36000 9 7 2 15

MI 02 Liqeni i Gazivodës SW Vushtrri sipërfaqësor 11000 3 2 1 5

MI 03 Liqeni i Gazivodës SW Skenderaj sipërfaqësor 4500 1 1 1 3

MI 04 Liqeni i Gazivodës SW

Mitrovicë Veriore &

Zveçan sipërfaqësor 12000 3 2 1 5

Hidrodrini HD01 Uji i Zi & Drini i Bardhë Pejë nëntokësor 58000 15 11 4 25

HD02 Burimi Istog Istog nëntokësor 11000 3 2 1 5

HD03 Burimi Decan Deçan nëntokësor 3500 1 1 1 3

HD04 Burimi Junik Junik nëntokësor 1100 1 1 1 3

HD05 Burimi Jarina Klinë nëntokësor 1900 1 1 1 3

Hidrosistemi Radoniq RA 01-1 Liqeni i Radoniqit Gjakovë sipërfaqësor 25000 7 5 2 15

RA 01-2 Liqeni i Radoniqit Rahovec sipërfaqësor 5500 2 1 1 4

RA 01-3 Liqeni i Radoniqit Fshat i Kom. Prizren sipërfaqësor 4500 2 1 1 4

RA 02 Burimi Demjan Fshat i Kom. Gjakovë nëntokësor 1450 1 1 1 3

Hidroregjioni Jugor HRJ01

40 puse, burimi në Nashec,

Vermica & Cvilen Prizren nëntokësor 38000 10 7 3 15

HRJ02 Lumi Radesh Dragash sipërfaqësor 1200 1 1 1 3

HRJ03 Burimi Baja e Malisheves Malishevë nëntokësor 3700 1 1 1 3

HRJ04 Pusi i Atit Suharekë nëntokësor 5800 2 1 1 4

Bifurkacioni BI01

Lumi i madh, Lumi i vogel,

Prroni i Sylës, Prroni i Pukës Ferizaj sipërfaqësor 15500 4 3 1 8

BI02 Burimi dhe puset 10 fshatra të K.

Ferizaj nëntokësor

3000 1 0 1 çdo javë një

fshat

BI03 Burim Kaçanik nëntokësor 3500 1 1 1 3

BI04 Burim Hani i Elezit nëntokësor 1900 1 1 1 3

BI05 ZFU e vogël - burimi Shterpce nëntokësor 300 0.3 0 0 3

Hidromorava HM-1 Liqeni Perlepnica & puset

Qyteti i Gjilanit &

fshatrat

sipërfaqësor &

nëntokësor 12000 3 2 1 6

HM-2 Puset e Velekincës

Qyteti i Gjilanit &

fshatrat nëntokësor 3000 1 1 1 3

HM-3 Lumi Letnica Viti sipërfaqësor 2500 1 1 1 3

HM-4 Puset e Kamenicës Kamenicë nëntokësor 2100 1 1 1 3

HM-5 Puset -Baja Gjilan

Qyteti i Gjilanit &

fshatrat nëntokësor 1500 1 1 1 3

HM-6

ZFU e vogël-pusi-

Malisheva&Dobercan

Fshat - Kom. Gjilan

nëntokësor 700 0.3 0 0 3


30

ANEKSI 3 PËRMBLEDHJE E RAPORTEVE VJETORE PËRCUP

2015 PËR SECILËN KRU DHE PËR KOSOVËN

ParametriNr. i përgjithshëm i

testeveNuk ka mospërputhje % e përputhjes Shenime

A) Parametrat mikrobiologjikë

Total bakteria koliform 1498 9 99.4

Escherichia coli (E. coli) 1486 1 99.93

TOTAL (A) 2984 10 99.66

B) Parametrat e indikatorëve

kimik/ estetik

Dezinfektuesi i mbetur (residual) 1435 115 91.99

Turbullira 1294 1 99.92

Aroma 526 0 100

Shija 526 0 100

pH 526 0 100

Nitrati 322 97 69.88

Nitriti 327 108 66.97

Hekuri (Fe) 516 0

Mangani 341 4 98.83

Rezultatet për të gjithë parametrat e

tjerë të testuar (nuk janë paraqitur

individualisht).

3901 12 99.69

TOTAL (B) 9714 337 96.53

TOTAL (A+B) 12698 347 97.27

TABELA A3.1: RAPORTI I PËRGJITHSHËM KOMBËTAR PËR CILËSINË E UJIT TË PIJSHËM - KRU PRISHTINA PER

VITIN 2015

Parametri Nr. i përgjithshëm i testeveNuk ka

mospërputhje% e përputhjes Shenime




TOTAL (A) 1250 14 98.88


kimik/ estetik

Dezinfektuesi i mbetur (residual) 597 0 100


Aroma 168 0 100

Shija 168 0 100

pH 168 0 100

Nitrati 14 0 100

Nitriti 169 0 100

Mangani 11 0 100



individualisht).

942 1 99.89

TOTAL (B) 2862 2 99.93

TOTAL (A+B) 4112 16 99.61

TABELA A3.2: RAPORTI I PËRGJITHSHËM KOMBËTAR PËR CILËSINË E UJIT TË PIJSHËM-KRU MITROVICA

PER VITIN 2015


31

Parametri

Nr. i

përgjithshëm i

testeve

Nuk ka

mospërputhje% e përputhjes Shënime




TOTAL (A) 2216 285 87.14


kimik/ estetik



Aroma 273 0 100

Shija 273 0 100

pH 273 0 100

Nitrati 173 0 100

Nitriti 271 0 100

Hekuri (Fe) 272 0 100

Mangani 188 2 98.94



individualisht).

1649 42 97.45

TOTAL (B) 5585 443 92.07

TOTAL (A+B) 7801 728 90.67

TABELA A3.3: RAPORTI I PËRGJITHSHËM KOMBËTAR PËR CILËSINË E UJIT TË PIJSHËM: KRU

HIDRODRINI PËR VITIN 2015

Parametri

Nr. i

përgjithshëm i

testeve

Nuk ka





TOTAL (A) 974 19 98.05


kimik/ estetik


Turbullira 486 0 100

Aroma 232 0 100

Shija 232 0 100

pH 232 0 100

Nitrati 227 0 100

Nitriti 232 0 100

Hekuri (Fe) 232 0 100

Mangani 224 2 99.11



individualisht).

2003 9 99.55

TOTAL (B) 4586 24 99.48

TOTAL (A+B) 5560 43 99.23


RADONIQI PËR VITIN 2015


32

Parametri Numri i përgjithshëm i testeve Nuk ka mospërputhje % e përputhjes Shenime




TOTAL (A) 1618 28 98.27

B) Parametrat e indikatorëve kimik/

estetik



Aroma 395 0 100

Shija 395 0 100

pH 395 0 100

Nitrati 395 0 100

Nitriti 395 0 100

Hekuri (Fe) 395 0 100

Mangani 402 0 100

Rezultatet për të gjithë parametrat e tjerë

të testuar (nuk janë paraqitur

individualisht).

2777 5 99.82

TOTAL (B) 7160 15 99.79

TOTAL (A+B) 8778 43 99.51

TABELA A3.5: RAPORTI I PËRGJITHSHËM KOMBËTAR PËR CILËSINË E UJIT TË PIJSHËM - KRU HIDROREGJIONI JUGOR PER

VITIN 2015

Parametri

Nr. i

përgjithshëm i

testeve

Nuk ka



Total bakteria koliform 178 0 100

Escherichia coli (E. coli) 178 0 100

TOTAL (A) 356 0 100


kimik/ estetik

Dezinfektuesi i mbetur (residual) 178 0 100


Aroma 51 0 100

Shija 51 0 100

pH 51 0 100

Nitrati 38 0 100

Nitriti 49 14 71.43

Hekuri (Fe) 40 0 100

Mangani 40 1 97.5

Rezultatet për të gjithë parametrat

e tjerë të testuar (nuk janë

paraqitur individualisht).

433 1 99.77

TOTAL (B) 1109 20 98.2

TOTAL (A+B) 1465 20 98.63


BIFURKACIONI PËR VITIN 2015


33

Parametri Nr. i përgjithshëm i testeve Nuk ka mospërputhje % e përputhjes Shenime




TOTAL (A) 596 15 97.48


kimik/ estetik



Aroma 115 0 100

Shija 115 0 100

pH 115 0 100

Nitrati 86 0 100

Nitriti 117 0 100

Hekuri (Fe) 114 2 98.25

Mangani 98 2 97.96

Alumini - Al 68 0




970 5 99.48

TOTAL (B) 2326 43 98.15

TOTAL (A+B) 2922 58 98.02

TABELA A3.7: RAPORTI I PËRGJITHSHËM KOMBËTAR PËR CILËSINË E UJIT TË PIJSHËM: KRU HIDROMORAVA

PER VITIN 2015

Parametri

Numri i

përgjithshëm i

testeve

Nuk ka





TOTAL (A) 9994 371 96.29


kimik/ estetik



Aroma 1760 0 100.00

Shija 1760 0 100.00

pH 1760 0 100.00

NitratI 1258 100 92.05

NitritI 1563 125 92.00

Hekuri (Fe) 1569 2 99.87

Mangani 1306 13 99.00




12692 92 99.27

TOTAL (B) 33371 913 97.26

TOTAL (A+B) 43365 1284 97.04

TABELA A3.8: RAPORTI I PËRGJITHSHËM KOMBËTAR PËR CILËSINË E UJIT TË PIJSHËM: TË

SHTATË KRU-TË PËR VITIN 2015


34

ANEKSI 4 ZONAT E FURNIZIMIT TË KRU HIDRODRINI–

PERMBLEDHJE E RAPORTEVE TE CUP PËR 2015

Parametri Nr. i përgjithshëm i testeve Nuk ka mospërputhje % e përputhjes Shënime




TOTAL (A) 1146 6 99.48


kimik/ estetik



Aroma 163 0 100

Shija 163 0 100

pH 163 0 100

Nitrati 104 0 100

Nitriti 161 0 100

Hekuri (Fe) 163 0 100

Mangani 112 0 100




982 5 99.49

TOTAL (B) 3157 78 97.53

TOTAL (A+B) 4303 84 98.05

TABELA A4.1: RAPORTI KOMBËTAR PËR CILËSINË E UJIT TË PIJSHËM: KRU HIDRODRINI, ZFU HD01 - PEJE PËR VITIN 2015




Escherichia coli (E. coli) 160 8 95

TOTAL (A) 320 37 88.44


kimik/ estetik



Aroma 36 0 100

Shija 36 0 100

pH 36 0 100

Nitrati 25 0 100

Nitriti 36 0 100


Mangani 27 1 96.3




217 10 95.39

TOTAL (B) 769 70 90.9

TOTAL (A+B) 1089 107 90.17

TABELA A4.2: RAPORTI KOMBËTAR PËR CILËSINË E UJIT TË PIJSHËM: KRU HIDRODRINI ZFU HD02 - ISTOG PËR

VITIN 21015


35





TOTAL (A) 310 64 79.35


estetik



Aroma 39 0 100

Shija 39 0 100

pH 39 0 100

Nitrati 22 0 100

Nitriti 39 0 100


Mangani 24 0 100



individualisht).

230 10 95.65

TOTAL (B) 780 148 81.03

TOTAL (A+B) 1090 212 80.55

TABELA A4.3: RAPORTI KOMBËTAR PËR CILËSINË E UJIT TË PIJSHËM: KRU HIDRODRINI ZFU HD03 - DEÇAN PËR

VITIN 2015




Escherichia coli (E. coli) 61 0

TOTAL (A) 122 5 95.9


estetik


Turbullira 61 0 100

Aroma 9 0 100

Shija 9 0 100

pH 9 0 100

Nitrati 4 0 100

Nitriti 9 0 100

Hekuri (Fe) 8 0 100

Mangani 5 0 100

Rezultatet për të gjithë parametrat e tjerë

të testuar (nuk janë paraqitur

individualisht).

53 1 98.11

TOTAL (B) 228 25 89.04

TOTAL (A+B) 350 30 91.43

TABELA A4.4: RAPORTI KOMBËTAR PËR CILËSINË E UJIT TË PIJSHËM: KRU HIDRODRINI ZFU HD04 - JUNIK PËR VITIN 2015





TOTAL (A) 318 173 45.6


estetik



Aroma 26 0 100

Shija 26 0 100

pH 26 0 100

Nitrati 18 0 100

Nitriti 26 0 100


Mangani 20 1 95



individualisht).

167 16 90.42

TOTAL (B) 651 122 81.26

TOTAL (A+B) 969 295 69.56

TABELA A4.5: RAPORTI KOMBËTAR PËR CILËSINË E UJIT TË PIJSHËM: KRU HIDRODRIN ZFU HD05 - KLINA PËR VITIN

2015


36

ANEKSI 5 ZONAT E FURNIZIMIT ME UJË: KËRKESAT PËR

MONITORIM DHE RAPORTIM Z

on

a e

Fu

rniz

imit

me U

jë (

ZFU

)/ f

urn

izim

i

pu

bli

k i

ko

mu

nit

eti

t

Përg

jeg

jësi

a e

KR

U-s

ë p

ër

furn

izim

/ o

se

furn

izim

i k

om

un

iteti

t m

e o

pera

tor

lok

al

Nu

mri

i b

an

orë

ve n

ë z

on

at

e f

urn

izim

it

Vëll

imi

i u

jit

të p

rod

hu

ar

ose

sh

përn

darë

bre

nd

a

zo

nës

Nu

mri

i l

log

ari

tur

i Z

FU

-ve o

se f

urn

izu

esv

e

pu

bli

k t

ë k

om

un

iteti

t n

ë K

oso

vë

Mb

ulu

ar

ng

a D

UP

dh

e U

A 1

6/2

01

2?

Kërk

esa

t p

ër

mo

nit

ori

m

dh

e r

ap

ort

im

Nr.

i b

an

orë

ve

m3/

dit

ë

Vje

tor

ko

mb

ëta

r

për

Ko

sovën

IKS

HP

K

Për

KE-n

ë ç

do

tri

vje

t

Zonë

(“Standarde”)

e furnizimit

me ujë

KRU >5000 >1000 30-40 Po. Përputhja me dispozitat e UA

16/2012 kërkohet deri në fund të 2015

sipas nenit 14 të UA 16/2012, përveç

nëse është subjekt i ndonjë “derogimi”.

Po Po

Zonë “e

vogël” (e

pavarur) e

furnizimit me

ujë

KRU >50<5000 >10<1000 Për tu

përcaktuar

Po. Sidoqoftë, për arsye praktike- që

kryesisht kanë të bëjnë me resurset e

kufizuara të IKSHPK-së, IKSHPK mund

të vendos që përputhshmëria e plotë

me dispozitat e monitorimit të DUP/ UA

16/2012 për këto zona të vogla të

pavarura të furnizimit është joreale në

disa vitet e ardhshme dhe se

përputhshmëria e plotë arrihet vetëm

me kalimin e kohës. Në periudhën

afatshkurtër qasja e bazuar në rrezik

mund të përdoret për monitorimin e të

gjitha zonave të vogla të pavarura të

furnizimit të menaxhuara nga KRU

(>100<1000m3/ditë) si dhe për

monitorimin e furnizuesve publik të

komunitetit që nuk menaxhohen nga

KRU-të që furnizojnë <10m3/ditë ose

<50 persona-shih më poshtë. Shënim:

Për zonat e vogla të pavarura të

furnizimit të menaxhuara nga KRU që

furnizojnë <100m3/ditë, tashmë ka

fleksibilitet në DUP/ UA 16/2012 lidhur

me shpeshtësinë e monitorimit që

duhet të përcaktohet nga IKSHPK.

Po Jo

Furnizim

individual

publik i

fshatit/

komunitetit, i

menaxhuar

nga

“operatorët

lokalë”

Komun

a ose

fshati.

Jo KRU

<50 <10 Për tu

përcaktuar

Opsionale në DUP, e liruar nga kërkesat

e UA 16/2012 “përveç nëse uji

furnizohet si pjesë e veprimtarisë

komerciale ose publike”. Shih më lartë

Po Jo


37

ANEKSI 6 GRUPET PUNUESE PËR CILËSINË E UJIT TË PIJSHËM:

KOORDINIMI DHE TERMAT E REFERENCËS (TOR)

a) Koordinimi dhe raportimi

The Këshilltari për Rregullimin e Ujit i Sekretariatit të KNMU-së do të jetë përgjegjës për koordinimin e

punës së GK-së dhe GP-ve tematike. Kjo përgjegjësi do të përfshijë: themelimin e GK-së dhe GP-ve

tematike, thirrjen e takimeve, përgatitjen dhe shpërndarjen e shënimeve dhe konkluzioneve të takimeve,

përgatitjen e raporteve për punën e GK-së për KNMU-në në baza 3 mujore.

Përbërja e përfaqësuesve dhe fushëveprimi i pesë grupeve punuese tematike dhe përgjegjësitë për

koordinim dhe raportim janë përmbledhur më poshtë:

b) Përfaqësuesit në Grupet Punuese

Ky GP do të përbëhet prej përfaqësuesve nga:

1) Sekretariati i Këshillit Ndërministror për Ujëra (KNMU)

2) Instituti Kombëtar për Shëndetësinë Publike (IKSHP)

3) Ministria e Tregtisë dhe Industrisë (MTI)

4) Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor (MMPH)

5) Autoriteti Rregullator për Shërbime të Ujit (ARRSHU më herët ZRRUM)

6) Asociacioni i Komunave të Kosovës (AKK)

7) Shoqata i Kompanive të Ujësjellësit (SHUKOS)

c) Grupet Punuese Tematike

Me qëllim të punës efikase dhe efektive të GK-së në trajtimin çështjeve të ndryshme të përfshira nën

përgjegjësitë e tij, propozohet që të themelohen pesë grupe punuese tematike (GP), që janë:

c.1 GP për Rregulloret dhe Standardet Teknike

Ky GP ka për detyrë të hartoj, diskutoj dhe propozoj miratimin e rregulloreve dhe standardeve

teknike të përcaktuara në UA 16/2012, si vijon:

1) Standardet teknike për trajtimin dhe dezinfektimin e ujit të pijshëm (IKSHPK në bashkëpunim

me MTI, SHUKOS dhe KNMU);

2) Standardet teknike për mostrat e ujit dhe kushtet e laboratorëve (IKSHPK në konsultim me

ARRSHU, MMPH, SHUKOS dhe KNMU);

3) Standardet teknike për vlerësimin dhe menaxhimin e rrezikut (IKSHPK, SHUKOS dhe KNMU);

4) Rregulloren teknike për transportimin e ujit që ka për qëllim konsumin njerëzor (IKSHPK në

bashkëpunim me MTI, SHUKOS dhe KNMU);

5) Rregulloren teknike për përdorimin e pajisjeve dhe mekanizmave që synojnë të përdoren për

përmirësimin e karakteristikave të ujit (MSH në pajtim me MTI dhe MMPH, SHUKOS dhe

KNMU);

6) Standardet teknike për instalimin e sistemeve për furnizim me ujë dhe për gërmimin dhe

shpimin, mirëmbajtjen dhe ri-hapjen e puseve (MTI në pajtim me MMPH dhe IKSHPK, SHUKOS

dhe KNMU);


38

7) Rregulloren teknike për materialet dhe substancat e përdorura për përmirësimin e cilësisë së

ujit të pijshëm (MSH në pajtim me MTI dhe MMPH, SHUKOS dhe KNMU).

c.2 GP për Konsolidimin Institucional të Qendrës së ujit brenda IKSHP-së

Detyra e këtij GP është që të propozoj strukturën organizative të IKSHP-së dhe të adresojë dhe

zgjidh problemin e buxhetit të IKSHP-së. Ky GP do të përbëhet prej përfaqësuesve nga:

1) Këshilli Ndërministror për Ujëra (KNMU)

2) Ministria e Shëndetësisë (MSH)

3) Instituti Kombëtar i Shëndetësisë Publike (IKSHPK)

4) Ministria e Financave (MF)

c.3 GP për Vlerësimin dhe Menaxhimin e Rrezikut

Ky GP do të ketë detyrën që të hartojë procedurat për vlerësimin dhe menaxhimin e rrezikut në

rastet kur cilësia e ujit të pijshëm që furnizohet nga sistemet publike nuk i përmbush vlerat

parametrike të përcaktuara në UA. IKSHP, KRU-të dhe autoritetet komunale e kanë për obligim

(secila brenda autorizimeve të saj) që kur analizat tregojnë mospërputhje me vlerat parametrike, të

informojnë konsumatorët për problemin dhe të këshillojnë ata për masat që duhet ndërmarr në

raste të tilla.

Ky GP përbëhet prej përfaqësuesve nga:

1) Instituti Kombëtar për Shëndetësinë Publike (IKSHPK)

2) Sekretariati i KNMU-së

3) Autoriteti Rregullator për Shërbimet e Ujit (ARRSHU më herët ZRRUM)


5) Shoqata e Kompanive të Ujësjellësit (SHUKOS)

c.4 GP për Zhvillimin e Skemës për Aprovimin e Materialeve dhe Produkteve në Kontakt me

Ujin

Ky GP duhet të zhvilloj sistemin për aprovimin e produkteve dhe substancave që synojnë të jenë në

kontakt me ujin e pijshëm (d.m.th., ujëmatësit, gypat, etj). Ky sistem duhet të përfshijë një listë të

produkteve që lejohen të jenë në kontakt me ujin e pijshëm, krijimin e procedurave për aprovimin e

produkteve dhe substancave në kontakt me ujin e pijshëm, autoritetin kompetent për aprovim dhe

të njëjtat duhet të jenë në përputhje me direktivat e BE-së dhe me legjislacionin e aplikueshëm në

Kosovë.

Ky GP do të përfshijë përfaqësuesit nga:



3) Ministria e Shëndetësisë (MSH)

4) Ministria e Tregtisë dhe Industrisë (MTI)




39

c.5 Grupi Punues për Monitorimin e Cilësisë së Ujit të Pijshëm

Detyra e këtij GP është të mbështes procesin e monitorimit të jashtëm (nga IKSHPK) dhe të

brendshëm (nga KRU-të) të cilësisë së ujit të pijshëm duke hartuar udhëzime për zbatimin e UA-së

dhe duke adresuar të gjitha çështjet lidhur me monitorimin efektiv të ujit të furnizuar nga KRU-të

përfshirë analizën e parametrave që IKSHP për momentin nuk mund ta bëj, monitorimin e

parametrave radioaktiv, akreditimin e laboratorëve të KRU-ve, etj.

Ky GP përbëhet prej përfaqësuesve nga:



3) Ministria e Tregtisë dhe Industrisë (MTI) – Drejtoria e Akreditimit

4) Ministria e Zhvillimit Ekonomik (MZHE) – Njësia e Politikave dhe Monitorimit

5) Shoqata e Kompanive të Ujësjellësit (SHUKOS)


c.6 GP për Mbrojtjen e Burimeve të Ujit të përdorura për Furnizim me Ujë

Ky GP do të ketë për detyrë që a) të shqyrtoj dhe vlerësoj gjendjen aktuale lidhur me mbrojtjen e

burimeve të ujit që përdoren për ujë të pijshëm, dhe b) të propozoj veprimet e nevojshme ligjore,

organizative dhe operacionale për të siguruar mbrojtjen efektive të burimeve të ujit. Po ashtu, ky

GP pritet të sqaroj rolet dhe përgjegjësitë institucionale që lidhen me mbrojtjen e burimeve të ujit.

Ky GP do të përbëhet prej përfaqësuesve nga këto institucione:





5) Shoqata e Kompanive të Ujësjellësve (SHUKOS)


40

ANEKSI 7 KONKLUZIONET E TAKIMIT ME 28/12/2015 PËR

PROBLEMET E CUP-SË NË KRU HIDRODRINI DHE

INFORMACIONET E FUNDIT PËR VEPRIMET

Republika e Kosovës

Zyra e Kryeministrit

Këshilli Ndëministror për Ujëra

Sekretariati

Konkluzionet e Takimit mbajtur me 28 dhjetor 2015 për

Problemet e Cilësisë së Ujit të Pijshëm në KRU HIDRODRINI

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Coat_of_arms_of_Kosovo.svg


41

QËLLIMI I

TAKIMIT:

Diskutimi i problemit të cilësisë së ujit të furnizuar nga KRU Hidrodrini bazuar

në rezultatet e analizave të IKSHP-së që tregojnë një shkallë të lartë të

mospërputhjes në tërë zonën e shërbimit me theks në komunën e Klinës

DATË: 28 dhjetor 2015

VENDI: Pejë, Zyrat e KRU Hidrodrini

PJESËMARRËSIT: 1. KËSHILLI NDËRMINISTROR PËR UJËRA - KNMU

– Afrim Lajçi, Këshilltar

2. INSTITUTI KOMBËTAR PËR SHËNDETËSINË PUBLIKE/ QENDRA E UJIT

– Dr. Burbuqe Nushi-Latifi, Koordinatore e Qendrës së ujit

3. KRU HIDRODRINI

– Agron Tigani, Kryeshef Ekzekutiv

– Feride Gjoci, Përgjegjëse për Cilësinë e Ujit të Pijshëm

KONKLUZIONET: Rezultatet e analizave për 2015 të paraqitura nga IKSHP tregojnë një shkallë të

lartë të mospërputhjes me vlerat parametrike të ujit të furnizuar nga KRU

Hidrodrini (rreth 16%), dhe ky problem është i pranishëm praktikisht në të

gjitha komunat – në komunën e Klinës (mbi 50%), Deçan (34%), Istog (17%),

Junik (9%), e më pak në Pejë (rreth 1%).

Është e qartë se me futjen në përdorim të impiantit të ri për trajtimin e ujit në

Klinë nuk është zgjidhur problemi i cilësisë së ujit të pijshëm. Sipas drejtuesve

të KRU Hidrodrini janë disa arsye për ketë, por kryesorja është fakti se

kapaciteti i impiantit për trajtimin e ujit nuk është i mjaftueshëm për të

plotësuar kërkesën në Klinë dhe si rrjedhojë vazhdon të përdoret burimi i vjetër

i ujit në Jarinë.

Duke marrë parasysh se aktualisht KRU hidrodrini nuk i ka kapacitetet e

nevojshme për të bërë monitorimin e brendshëm të cilësisë së ujit, ajo i kërkuar

nga IKSHP që të kontraktojë këtë shërbim. IKSHP nuk i është përgjigjur

kërkesës së KRU Hidrodrini për kontraktimin e këtij shërbimi dhe si pasojë KRU

Hidrodrini nuk ka bërë asnjë monitorim të brendshëm të cilësisë së ujit gjatë

vitit 2015.

Për rastet e mospërputhjes me vlerat parametrike nuk ka pasur komunikim në

mes të IKSHP-së dhe KRU Hidrodrini (nuk ka pasur njoftim nga IKSHP) dhe

rrjedhimisht nuk ka pasur hetim të shkaqeve të problemeve, informim të

konsumatorëve, etj.

VEPRIMET E

DAKORDUARA:

1. Parashtrimi i kërkesës nga ana e KRU Hidrodrini për IKSHP/ Qendrën

Rajonale në Pejë për kontraktimin e shërbimit të monitorimit të cilësisë së ujit.

Një kopje e kërkesës t’i dërgohet drejtorit të përgjithshëm dhe Koordinatores së

Qendrës së ujit.

Përgjegjësi e: Menaxhmentit të KRU Hidrodrini

Afati i fundit: 31 dhjetor 2015

2. Ofrimi i informacioneve të hollësishme për cilësinë e ujit të pijshëm gjatë

2015 për KRU Hidrodrini.

Përgjegjësi e: IKSHP/Qendrës Rajonale në Pejë


42

Afati i fundit: 10 janar 2016

3. Zhvillimi i kapaciteteve që nevojiten për menaxhimin e duhur të cilësisë së

ujit të pijshëm, përfshirë:

(i) Aspektet organizative – krijimin e departamentit për cilësi të ujit,

(ii) Punësimin e stafit adekuat (trajtuesin e mostrave, mikrobiologun, etj.),

(iii) Blerjen e pajisjeve adekuate dhe reagjentëve për testim;

(iv) Fillimin e procesit të akreditimit për parametrat bazik.


Afati i fundit: 31 janar 2016

4. Hetimi i shkaqeve të problemeve në cilësinë e ujit të pijshëm në zonën e

shërbimit (Deçan, Istog, Junik) dhe adresimin e këtyre shkaqeve, p.sh.,

instalimin e klorinuesve të gazit, ndreqjen e problemeve në rrjet etj.


Afati i fundit: 31 mars 2016

5. Vlerësimi i problemit të cilësisë së ujit të pijshëm në Klinë dhe gjetja e

zgjidhjes së këtij problemi në aspektin teknik dhe financiar.


Afati i fundit: 31 mars 2016

Datë: 28 dhjetor 2015

Përgatitur nga:

Afrim Lajçi

INFORMACIONET E FUNDIT PËR VEPRIMET MË LARTË (deri me 3 maj 2016)

1. Kontrata për Monitorimin e Brendshëm

Informacioni i fundit:

Kërkesa e pranuar nga IKSHPK

2. Informimi për Cilësinë e Ujit të Pijshëm nga IKSHPK

Informacioni i fundit:

Informacionet janë dhënë në baza mujore nga laboratori i IKSHPK-së në rajonin e Pejës për KRU

Hidrodrini nga marsi 2016

3. Zhvillimi i kapaciteteve të nevojshme për menaxhimin e duhur të cilësisë së ujit të pijshëm

Përmbledhja e përgjigjes së hollësishme nga KRU Hidrodrini e datës 28/04/2015:

Cilësia e ujit

Rezultatet e cilësisë së ujit këtë vit janë dukshëm më të mira se vitin e kaluar. Siç është paraqitur në

një prej dokumenteve të bashkëngjitura, në shkurt 2016 të gjitha mostrat kanë qenë në përputhje,

ndërsa në mars 2016 duket se ka pasur problem më turbullirën, sipas të gjitha gjasave në Pejë ku

ekziston ky problem kronik me burimin e Drinit të Bardhë çdo pranverë kur shkrihet bora.


43

Resurset e stafit të KRU Hidrodrini

KRU Hidrodrini për momentin e ka një kimist me përvojë dhe një asistent dhe vozitës i cili i merr

mostrat në të gjitha njësitë operative. Laboratori gjendet në një objekt të sapondërtuar. Një aktivitet

që është duke vazhduar është furnizimi i ekipit të KRU Hidrodrini me pajisje shtesë pasi që

Kompania është në fazën e plotësimit të kritereve për akreditim, e cila shpresohet të arrihet më së

voni deri në fund të vitit 2017, periudhë gjatë të cilës KRU Hidrodrini do të punësoj stafin e

nevojshëm shtesë.

Monitorimi i brendshëm

KRU Hidrodrini kohëve të fundit ka nënshkruar një marrëveshje me IKSHPK-në. Zbatimi i kësaj

marrëveshjeje ka filluar dhe do të vazhdoj deri sa KRU Hidrodrini të akreditohet siç është arritur

pajtimi në tryezën e rrumbullakët me 25/04/2016.

Në ketë fazë, KRU Hidrodrini është duke bërë testet e ujit vetëm për nevoja të brendshme të

Kompanisë.

Testet e mëposhtme janë bërë brenda kompanisë nga stafi ynë dhe nuk janë nga IKSHPK:

Zona e furnizimit me ujë/ KRU Mikrobiologjike Kimike Të përgjithshme

Pejë 99.5 97.4 98

Istog 88.4 90.4 89.8

Deçan 79.4 80.7 80.3

Junik 95.9 88.7 91.2

Klinë 45.6 80.6 69.2

Në përgjithësi për KRU HD 87.1 91.8 90.5

Në përgjithësi për KS 96.2 96.7 96.6

Stafi dhe pajisjet

Sa i përket stafit dhe pajisjeve, KRU Hidrodrini kohëve të fundit ka konfirmuar se është plotësisht i

përkushtuar që të punojë si të gjitha KRU-të e tjera në pajtim me konkluzionet nga tryeza e

rrumbullakët për CUP të mbajtur me 25/04/2016 e cila, mes tjerash, rekomandoi a) themelimin dhe

plotësimin me staf të njësisë për CUP në të gjitha KRU-të dhe b) fillimin e procesit të akreditimit për

testet bazike (Lista C e UA Nr. 16/ 2012)

4. Hetimi i shkaqeve të problemeve në cilësinë e ujit në zonën e shërbimit (Deçan, Istog,

Junik) dhe adresimi i këtyre shkaqeve.

Përmbledhja e përgjigjes së hollësishme nga KRU Hidrodrini të datës 28/04/2015:

Sfondi

KRU Hidrodrini është marr me problemin e cilësisë së ujit në Deçan dhe Klinë. Për Deçan, KRU është

duke punuar në zgjidhjen e problemit1

.

Deçan

Klorinimi bëhet me klor të gaztë dhe të lëngët, tani KRU është në fazën e rehabilitimit të klorinuesit

(me klor të gaztë). Meqenëse në Deçan ekzistojnë sisteme të veçanta të furnizimit me ujë: në Strellc,

Isniq dhe CDF, klorinimi bëhet me klor të lëngët. KRU Hidrodrini e ka hartuar një projekt për

instalimin e pajisjeve për klorin e gaztë.

1

Në këtë aspekt KRU Hidrodrini në përgjigjen e tyre i është referuar vlerësimit të kostos së instalimit të stacioneve të reja të klorinimit në dy

burimet e ujit të përdorura për dy fshatrat (Strellc dhe Isniq) të cilat duken problematike sa i përket cilësisë së ujit.


44

Istog,

KRU Hidrodrini nuk ka probleme, uji klorinohet në të dy variantet, me klor të gaztë dhe klor të

lëngët.

Junik

Ky stacion i klorinimit është më i miri në rajonin e KRU Hidrodrini, bazuar në testet e brendshme të

ujit të bëra edhe në vitet e mëhershme, të gjitha parametrat janë në përputhje me standardet. .

5. Vlerësimi i problemit të cilësisë së ujit në Klinë dhe gjetja e zgjidhjes së këtij problemi në

aspektin teknik dhe financiar.

Përmbledhja e përgjigjes së hollësishme nga KRU Hidrodrini e datës 28/04/2015:

Në Klinë, KRU Hidrodrini ka marrë nën menaxhim impiantin e trajtimit të ujit. Sa i përket

kapacitetit, ky impiant për trajtimin e ujit nuk i përmbush plotësisht nevojat e KRU Hidrodrinit,

prandaj Klina po furnizohet nga dy pika: nga uji i trajtuar nga ky impiant dhe nga burimi i Jarinës.

Ka pasur një rritje të nitriteve dhe manganit, sasia është më e madhe se sa ajo që lejohet në UA

16/2012. KRU Hidrodrini ka hartuar një projekt për rritjen e kapacitetit të impiantit për trajtimin e

ujit dhe për identifikimin e shkaqeve për një rritje të tillë të nitriteve dhe manganit.

Shënim: Për Klinën KRU Hidrodrini për momentin nuk është duke e përdorur ujin e papërpunuar

nga laguna, siç ishte plani fillestar i kësaj zgjidhjeje por ujin nga puset tokësore në afërsi të lumit,

gjë që mundëson një kapacitet më të madh të prodhimit dhe kursen filtrat nga pastrimi i shpeshtë.


45

ANEKSI 8 PËRMBLEDHJE E RAPORTIT TIPIK MUJOR PËR

ZONËN E FURNIZIMIT ME UJË (PR01)

Nr.

Ref

.P

aram

etri

Një

sia

Vle

ra m

inim

ale

e

mat

ur

Vle

ra m

aksi

mal

e e

mat

ur

Mes

atar

ja

arit

met

ike

e të

gjit

ha

test

eve

Mes

atar

ja g

jeo

met

rike

e t

ë

gjit

ha

test

eve

Nu

mri

i m

ost

rave

Nr.

i m

ost

rave

në

për

pu

thje

Nr.

i m

ost

rave

që

nu

k

për

pu

then

Për

qin

dja

e

për

pu

thsh

mër

isë

Për

qin

dja

e

mo

spër

pu

thsh

mër

isë

1A

rom

a, S

hija

num

ri /

100

ml

1313

010

0.00

%0.

00%

2N

gjyr

a°C

o-P

t13

130

100.

00%

0.00

%

3A

rom

a, S

hija

num

ri /

100

ml

1313

010

0.00

%0.

00%

4D

eyin

fekt

uesi

i m

betu

rm

g/l

00.

340.

120.

0959

509

84.7

5%15

.25%

5K

lori

mg/

l10

.63

48.9

217

.72

16.1

313

130

100.

00%

0.00

%

6Tu

rbul

lira

(jo N

TU)

NTU

5959

010

0.00

%0.

00%

7pH

x7.

217.

737.

527.

5113

130

100.

00%

0.00

%

8P

ërçu

eshm

ëria

µS/c

m23

772

531

0.15

295.

7713

130

100.

00%

0.00

%

9H

ekur

i (F

e)m

g/l

00.

030.

020.

0213

130

100.

00%

0.00

%

10A

lum

ini

mg/

l0.

030.

060.

050.

0513

130

100.

00%

0.00

%

11A

mon

ium

im

g/l

0.03

0.04

0.03

0.03

1313

010

0.00

%0.

00%

12N

itriti

mg/

l0

00

01

10

100.

00%

0.00

%

13N

itrat

im

g/l

3.7

3.7

3.7

3.7

11

010

0.00

%0.

00%

14O

ksid

uesh

mër

iam

g/l O

₂0.

83.

32.

682.

5713

130

100.

00%

0.00

%

15E

. C

oli (

0, <

300,

>30

0)nu

mri

/10

0 m

l59

590

100.

00%

0.00

%

16To

tal k

olifo

rm 0

tole

ranc

ënu

mri

/10

0 m

l0

00

059

590

100.

00%

0.00

%

18K

olon

i bak

teri

esh

37 C

num

ri /

100

ml

00

00

1313

010

0.00

%0.

00%

20C

iani

dµg

/l0

00

01

10

100.

00%

0.00

%

21TO

Cm

g/l

3.88

6.47

4.76

4.62

32

166

.67%

33.3

3%

22C

um

g/l

00

00

11

010

0.00

%0.

00%

23C

dm

g/l

00

00

11

010

0.00

%0.

00%

24P

bm

g/l

00

00

11

010

0.00

%0.

00%

25N

im

g/l

00

00

11

010

0.00

%0.

00%

26C

rm

g/l

00

00

11

010

0.00

%0.

00%

27A

sm

g/l

00

00

11

010

0.00

%0.

00%

28S

em

g/l

00

00

11

010

0.00

%0.

00%

29S

b (A

ntim

oni)

mg/

l0

00

01

10

100.

00%

0.00

%

30H

g (Z

hiva

)m

g/l

00

00

11

010

0.00

%0.

00%

31M

anga

nim

g/l

00

00

22

010

0.00

%0.

00%

32Zn

mg/

l0.

020.

020.

020.

021

10

100.

00%

0.00

%

TA

BE

LA

1:

FO

RM

AT

I ST

AN

DA

RD

I R

AP

OR

TE

VE

KO

MB

ËT

AR

E M

UJ

OR

E D

HE

VJ

ET

OR

E T

Ë IK

SH

PK

-SË

PË

R C

ILË

SIN

Ë E

UJ

IT T

Ë P

IJS

HË

M-Z

ON

A E

FU

RN

IZIM

IT E

KR

U-S

Ë

KR

U P

ris

hti

na

- Z

FU

- P

R 0

1 -

Ba

tlla

va

; P

eri

ud

ha

: 0

1/1

2/2

01

5 -

31

/12

/20

15

Documents

RAPORTI PËR CILËSINË E UJIT TË PIJSHËM NË …niph-rks.org/wp-content/uploads/2017/02/FINAL-DWQ-Report...kimike, duke rezultuar kështu në një nivel të përgjithshëm të përputhshmërisë