299DERMAN MEDICAL PUBLISHING1

Ahmet Şahbaz, Öner Aynıoğlu, Hatice Işık

Ratlarda Deneysel Postoperatif Peritoneal Adezyon Modelleri

Cerrahi sonrası, batın içi organlar arasında fibröz bant oluşumları olarak tanımlanan postoperatif peritoneal adezyonlar (PPA) cerrahinin en önemli sorunlarından birisidir [1]. PPA adezyon sıklığı bazı kaynaklarda %90’lara kadar çıktığı belirtilmektedir [1-2]. PPA bağlı oluşan sağlık sorunları, kronik pelvik ağrı, bağırsak obstrüksiyonları ve in-fertilite olarak belirtilmektedir [1-2]. PPA’lar, peritoneal hasar sonucu, vasküler geçirgenliğin artması ve fibrinden zengin eksüdanın salınması sonucu olarak, normal peritoneal iyileşmenin sınırlandırılama-ması sonucu meydana gelir. Peritoneal hasar oluşumunda, mekanik, iskemik, enfek-tif, iltihabi ve kimyasal faktörler rol oynar. PPA oluşumunu önlemek amaçlı çok değişik ilaç, tıbbi ajan ve cerrahi teknik denen-miştir, ancak günümüzde aktif ve kabul gören bir tedavi modalitesi bulunmamakta-dır. PPA’ların önlenmesi ile ilgili çalışmalar, temelde insanlar üzerinde uygulaması zor ve riskli olduğu için deneysel hayvan çalışmaları tercih edilmektedir ve gene bu çalış-maların da büyük bir kısmı ratlar üzerinde yapılmaktadır. PPA oluşturmak amaçlı de-ğişik teknikler kullanılmaktadır: çekal abrazyon ve skrap tekniği, uterin horn adezyon modeli, peritonit ve peritoneal defekt modelleri [3-7]. Bu bölümde, araştırmacılara yol göstermesi amacıyla mevcut deneysel PPA modellerini inceledik.

Anestezi Tekniği80 mg ketamin hidroklorür ve 8 mg/kg ksilazin hidroklorür ile (ip/im) ratlar üzerinde anestezi oluşturulur. Batın ön duvarı tıraş edildikten sonra insizyon planlan hat povi-don iyot ile temizliği yapılır (Resim 1). Batın orta hatta yaklaşık 3 cm’lik vertikal orta hat kesisi ile batın boşluğuna girilir (Resim 2).

Çekal Abrazyon TekniğiVertikal kesi ile batına girildikten sonra çekum bulunur ve çekal bölge gazlı bez veya temiz bir fırça vasıtası ile punktat hemoraji oluşuncaya kadar silinir ya da fırçala-nır (Resim 3-4).

300 DERMAN MEDICAL PUBLISHING

Ratlarda Deneysel Postoperatif Peritoneal Adezyon ModelleriRatlarda Deneysel Postoperatif Peritoneal Adezyon Modelleri

2

Çekal Skrap TekniğiAynen çekal abrazyon tekniğinde olduğu gibi terminal ileum ve çekal bölgede he-moraji oluşturulur. Kanama oluşturulan bölgeyi besleyen damarlar 1 dakikalığı-na klemplenir ve iskemi oluşturulur.

Uterin Adezyon Modeli 1Batına girildikten sonra uterin boynuz-lar bulunur (Resim 5). Uterin boynuzlara ulaşmak için mesane klavuz olarak seçi-lebilir. Bağırsaklar nazikçe uzaklaştırıla-rak, mesane bulunur. Mesane arkasında yerleşen vajen yukarıda uterin hornla-rı oluşturur. Uterin boynuzlar tespit edil-dikten sonra boynuzların her birinin anti-mezenterik yüzlerine noktasal tarzda ko-ter ile 8-10 adet iskemik lezyon oluştu-rulur (Resim 6-7). Adezyon modeli oluş-turulduktan sonra batın kapatılır (Resim 8).

Uterin Adezyon Modeli 2Uterin boynuzlardan birisinin anti-mezenterik yüzüne, bistürü ile yaklaşık 0,5 cm’lik kesi yapılarak adezyon mode-li oluşturulur.

Peritonit ModeliTespit edilen çekum, bistürü yardımı ile açılır, çekum fekal içeriği ile batın kon-tamine edilerek peritonit oluşturulur. İş-lem sonunda çekum repere edilerek ba-tın kapatılır.

Peritoneal Defekt ModeliLaparatomi sonrasında batın duvarında, bisturi aracılığıyla pariteal peritondan yaklaşık 1 cm2’lik alan çıkartılarak adez-yon modeli oluşturulur.

Adezyonların DeğerlendirilmesiOluşan hasardan ve hasarın boyutla-rından bağımsız olarak peritoneal re-epitelizasyon 5-7 gün içerisinde tamam-lanır [8]. Yapılan çalışmalarda genel ola-rak 7-14 gün sonrası adezyon boyutla-rı değerlendirilmek üzere re-laparotomi gerçekleştirilir.

Resim 1. Povidon iyot ile antisepsis oluşturulması.

Resim 2. Vertikal 3 cm’lik orta hat insizyonu ile batına gi-riş.

301DERMAN MEDICAL PUBLISHING

Ratlarda Deneysel Postoperatif Peritoneal Adezyon ModelleriRatlarda Deneysel Postoperatif Peritoneal Adezyon Modelleri

3

Resim 5. Batına girildikten sonra uterin hornlar tespit edi-lir (sağ ve sol).

Resim 8. Batın anatomiye uygun kapatılır.

Resim 3. Gazlı bez yardımı ile çekal bölge tespit edilir. Resim 6. Koter ile uterin hornlarda yaklaşık 1 cm2’lik alan koterize edilir.

Resim 4. Gazlı bez ile çekal bölgede punktat hemoraji olu-şuncaya kadar abrazyon uygulanır.

Resim 7. Koterize edilmiş alan.

302 DERMAN MEDICAL PUBLISHING

Ratlarda Deneysel Postoperatif Peritoneal Adezyon ModelleriRatlarda Deneysel Postoperatif Peritoneal Adezyon Modelleri

4

Kaynaklar1. Menzies D, Ellis H. Intestinal obstruction from adhesions-how big is the problem? Ann R Coll Surg Engl 1990;72(1):60-3.2. Ellis H, Moran BJ, Thompson JN, Parker MC, Wilson MS, Menzies D, et al. Adhesion related hospital readmissions after abdominal and pelvic surgery: a retrospective cohort study. Lancet 1999;353(9163):1476-80.3. Aysan E, Bektas H, Ersoz F. A new approach to postoperative peritoneal adhesions. Prevention of peritoneal trauma by aloe vera gel. European Journal of Obstetrics and Gynecology and Reproductive Biology 2010;149(2):195-198.4. Sahbaz A, Ersan F, Aydın S. Effect of Nigella sativa oil on postoperative peritoneal adhesion formation. 2013; doi:10.1111/jog.121725. Klink CD, Schickhaus P, Binnebösel M, Jockenhoevel S, Rosch R, Tolba R, Neumann UP, Klinge U. Influence of 4% ico-dextrin solution on peritoneal tissue response and adhesion formation. BMC Surg 2013;13:34-41.6. Kalaycı MU, Eroğlu HE, Kubilay D, Soylu A, Sancak B, Uğurluoğlu C, Erçin U, Koca YS. The effects of methylene blue on adhesion formation in a rat model of experimental peritonitis. Ulus Travma Acil Cerrahi Derg. 2011;17(3):205-9.7. Keskin HL, Sirin YS, Keles H, Turgut O, Ide T, Avsar AF. The aromatase inhibitor letrozole reduces adhesion forma-tion after intraperitoneal surgery in a rat uterine horn model. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol 2013;167(2):199-204.8. diZerega GS, Campeau JD. Peritoneal repair and post-surgical adhesion formation. Hum Reprod Update 2001;7(6): 547–555.