1

Rehabilitacija bolesnika za mišićno-koštanim

obolenjima-povredmadr Željko Kanjuh

Povreda lokomotornog sistemaLokomotorni aparat je sistem odgovoran za statičku i dinamičku stabilnost ekstremiteta i trupa pri izvođenju bitnih funkcija.Poremećaj stabilnosti gubitak

funkcije.Trauma:

akutna (direktna): fraktura, uganuća, luksacije......hronična može biti posledica stava ili radnih navika koji uzrokuju mišićni zamor.

2

Prelomi kostijuFaze zarastanja kostiju

Prva faza – hematomDruga faza – organizacija hematomaTreća faza – stvaranje kalusaČetvrta faza – remodelovanje

Orjentaciono vreme zarastanjapršljenovi, butna kost karlica oko 3 mesecatibia – 2 mesecakosti podlakta – 6 do 8 nedeljaklavikula, fibula i metatarzalne kosti – 4 do 6 nedeljametakarpalne kosti i falange – 3 do 4 nedeljerebra 4 do 6 nedelja

3

Početak opterećenja mesta preloma zavisi od kliničke slike i rtg nalaza.Posledice preloma:

atrofija muskulature;rigidnost (kontrakture) zglobova;ožiljne promene u tkivu;cirkulatorne smetnje.

4

5

Postupci negeFaza imobilizacije

pozicioniranje u postelji;statičke i dinamičke kontrakcijeprevencija sekundarnih komplikacija

pluća-stazna pneumonijaDVS-TDVkoža-decubituslokomotorni aparat-kontraktura

KontraktureDefinicija: ograničenje pokreta u zglobuUzroci: zapaljenje, povreda, produžena i nepravilna imobilizacija, imobilnost, nepravilno pozicioniranje, mišićni disbalans, starije životno doba.Podela

zglobni - artrogenevanzglobni – tendogene, miogene, dezmogene, dermogene.

Podela prema smeru ograničenjafleksioneekstenzioneadukcioneabdukcionekombinovane

6

KontraktureMere prevencije – statičke kontrakcije imobilisanih segmenata, dinamičke kontrakcije susednih slobodnih segmenata.

Savladavanjekorektivni položaj (kontrakture kuka, kolena)istezanje

korektivnom šinomsistemom koturačasila zemljine težeortoza, specijalnih aparata

Amputacija ekstremitetaInvalidnost nastala kao posledica terapije a ne patološkog stanja.Razlozi za amputaciju:

traumatizamvaskularna insuficijencija (gangrena..)infekcijatumor.

Vrstepotkolene, natkolene, podlakatne, nadlakatne.

7

Amputacija – cilj rehabilitacije

Amputacija

Faze osposobljavanjapreprotetska,protetska.

8

Preprotetska fazaCiljevi u preproteskoj fazi

Održavanje optimalne psihofizičke kondicijePriprema patrljka za protetisanjeEmocionalna adaptacija na spoljašnji izgled bez proteze

Postupci negenega kože (zarastanje rane, slobodna pokretljivost prema kosti i mišićimabol ( neuropatski i fantomski)formiranje patrljka (bandažiranje)očuvanje pokretljivosti patrljka (korektivni položaj-postavljanje patrljka u ekstenziju i adukciju)Obuka ADŽ.

Prevencija kontraktura

9

Bandažiranje patrljka

Bandažiranje patrljka posle natkolene amputacije.Elastičnim bandažiranjem se smanjuje otok i oblikuje patrljak u koničnu formu.

Bandažiranje patrljka posle nadlaktne amputacije.Vođenje zavoja preko leđa i ramena pojačava sigurnost umotavanja.

Bandažiranje patrljka

Opšti principi:Pravilno i propisno sprovođenjeDovoljno jak pritisak- jači distalno, slabiji proksimalnoNosi se 15 min 2 sata; pauza 2 sata.

Ne postavlja se noćuKontrola bandaže (pulsirajuće senzacije, bol, promena boje, lokalne temperature –skida se).

10

Postupci nege u protetskoj fazi

PredusloviUredno sproveden postupak u pretproteskoj faziFormiran i opteretiv patrljakPuna saradnja bolesnik - tim

Program zdr. negeMesta pojačanog pritiska ležišta proteze;Prevencija infekcije;Edukacija održavanja proteze i edukacija ADŽReintegracija (dnevni boravak)Dugoročno praćenje

Rehabilitacija bolesnika sa reumatskim bolestima

Definicija: velika skupina bolesti nepoznate etiologije, koje se pretežno manifestuju na lokomotornom aparatu i imaju zajednički simptom bol i ograničenje pokreta u zahvaćenom području.

11

Zapaljenski – Reumatoidni artritis

progresivno, sistemsko i hronično obolenje.patoanatomski – upala vezivnog tkiva –kolagenoza – sistemska bolest.Početak između 20-e i 45-e god.simetričnost, remisije i egzacerbacije.

Zapaljenski – Reumatoidni artritisKl. slika:

opšte stanje poremećeno jutarnja zakočenost zglobova, najčešće šaka.bol pri pokretu ili pritisku kasnije i pri mirovanju.otok sa vretenastim zadebljanjem zglobakontrakture, ankiloza, deformacije (ulnarna devijacija, "rupica za dugme", "devina grba".......

12

Primer rehabilitacionog programa –reumatoidni artritis

oštećenje – deformacijamalih zglobova šaka

nesposobnost – teškoćesa hvatom

hendikep – nemogućnost zadržavanja posla ili hobija

Program rehabilitacije:

kontrola boli i upale

prevencija i/ili korekcija

deformiteta, biomehaničkih

poremećaja, zaštite zglobova

očuvanje i/ili poboljšanje neuro-

mišićno-koštanih funkcija,

psihosocijalnog statusa

reintegracija u zajednicu

edukacija bolesnika i porodice

Sestrinska intervencijaKontrola bola i upalekorektivni položaj –funkcionalni položaj (ASZ) - u egzacerbacijiedukacija ADŽ uz pomagala.

13

Degenerativni reumatizamlokalne promene na lokomotornom aparatupatoanatmoski: degeneracija hrskavice

bolesti zglobova – artrozebolesti kičmenog stuba –spondiloze

Klinička slikaBol koji se gubi sa mirovanjemJutarnja ukočenost manja od 30 min gubi se sa kretanjemPovremeni znaci akutnog sinovitisa Fleksione kontrakture

Vertebralni sindrom

Kičmeni stub – centralni organ za kretanje.

FunkcijeStatička stabilnostDinamika stabilnostZaštitna funkcija

14

Kičmeni stub

Degenerativne promene

Gubljenje hidrodinamičkih karakteristika i.v. diskusa –

destabilizacija dinamičke funkcije (starenje, opterećenje ......)

Degenerativne promene

Cervikalni sindrom (C5/6 i C6/7)

Lumbalni sindrom (L4/5 i L5/S1)

15

Cervikalni sindromOblici:

CervikocefalniCervikalniCervikobrahijani

Klinička slika: bol, zategnutost vratnih mišića, potiljka, ramen, lopatice, ramnima i/ili duž ruke.spazam PVM, antalgičan stav, ograničenje pokretljivosti Narušen psihofizički komfor; potreba za pomoć u ASZ

Cervikalni sindromAkutna faza

Kontrola bolaMedikamentiMirovanje; rasterećnje (jastuk, kragna –Šanc.....)Pomoć u ASZ

Subakutna fazaKontrola bola

RT uz promenu obrazaca navika i ponašanjaKT jačanje dubokih stabilizatora vrata

16

Cervikalni sindrom

Lumbalni sindromProfil bolesnika karakteriše:

Bol l/s koji može da iradira niz nogu do stopala.Antalgična skolioza (spazam i ograničenje pokretljivsoti l/s)Teško obavljanje ASZ zbog bola i ograničenja pokretljivosti.Nemogućnost dugog zadržavanja jednog položaja (pojava trnjenja, pojačanje bola, prisustvo motorne slabosti...)Sfinkterijalne smetnje kod sy caudae equinaeEmocionalne smetnje (razdražljivost, nervoza, strah, nesanica ... )

Cilj : otklanjanje subjektivnih tegoba i ZPP u ASZ.

17

Sestrinska intervencijakorektivni - rasteretni položaj(bol u krstima-Williams, modifikovani na boku, pronirani položaj, "fetus" položaj.pomoć i obuka u samozbrinjavanju.obuka transferimaobuka i kontrola upotrebe pomagala (štake, štap, podizač stopala, mider .....)

Lumbalni sindromAkutna faza

Kontrola bolaMedikamentiRasteretni položaj (Williams ....)Edukacija i ASZ kroz ZPP i korišćenje pomagala. Praćenje sfinkterijalnih funkcija

Subakutna i hroničnaKontrola bolaEdukacija i kontrola izvođenja ASZ kroz ZPP, upotreba pomagala.

18

Lumbalni sindrom - ZPP